Anda di halaman 1dari 597

Disebarluaskan oleh: anamuslim.

org
(WA 0878 3601 3279)
TAFSIR & TA’WIL

AL-QUR’AN

Abdurrahman Shiddiq

Edisi Ulang
1432 H / 2011 M
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

Al-Fatihah (1)
Makiyah
Jumlah ayat: 7
‫ﺑِ ْﺴ ِﻢ ا ﱠِ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ اﻟ ﱠﺮِﺣ ِﻴﻢ‬
‫ﻚ ﻳَـ ْﻮِم‬ِ ِ‫( ﻣﺎﻟ‬٢) ‫( اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ اﻟ ﱠﺮِﺣ ِﻴﻢ‬١) ‫ﲔ‬
َ َ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟَ ِﻤ‬
ِِ
ِّ ‫ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ﱠ َر‬
ِ ِ ِ
‫ط‬ ِّ 0َ ‫( ْاﻫﺪ‬٤) ‫ﲔ‬
َ ‫اﻟﺼ َﺮا‬ ُ ‫( إِ ﱠ) َك ﻧَـ ْﻌﺒُ ُﺪ َوإِ ﱠ) َك ﻧَ ْﺴﺘَﻌ‬٣) ‫اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ‬
‫ﻮب‬ِ ‫ﻀ‬ ُ ‫( ﻏَ ِْﲑ اﻟ َْﻤ ْﻐ‬٦) ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬
َ ‫ﻳﻦ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬ ِ ‫ﺻﺮا َ ﱠ‬ ِ ِ
َ ‫ط اﻟﺬ‬ َ (٥) ‫ﻴﻢ‬ َ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺴﺘَﻘ‬
ِ
( ٧) ‫ﲔ‬ َ ّ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ اﻟﻀﱠﺎﻟ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Segala Pujian itu milik Allah.
2. Allah adalah Pemelihara 1 sekalian alam 2.
3. Allah Maha Pengasih kepada semua makhluq di alam ini.
4. Allah Penyayang kepada orang beriman saja, di Akhirat
nanti.
5. Allah adalah Raja Yang Memiliki hari Pembalasan 3.
6. Orang beriman mengabdi dan menyembah hanya kepada
Allah, dan minta pertolongan untuk dapat menegakkan
dan menjalankan dien Al-Islam ini hanya kepada Allah.

Kata ( ‫رب‬
1
ّ ) artinya Pencipta, Penguasa, Pendidik, Penjaga, Pemelihara.
2
Alam, keadaan; jadi maksudnya, Allah adalah Pencipta dan Pemelihara
segala sesuatu yang ada ini. Dalam hal ini berlaku istitsna atau takhshish
dengan akal, wallahu a’lam.
3
Hari Pembalasan adalah hari Kiamat, dikatakan demikian karena pada
hari itu manusia akan mendapat balasan akibat usaha dan perbuatan
yang telah dilakukannya selama hidup di dunia.

2
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

7. Orang beriman minta diberi hidayatut taufiq 4 kepada


Allah, agar dapat menempuh shirathal mustaqiem.
8. Shirathal mustaqiem (jalan lurus) adalah jalan yang
ditempuh atau dijalani oleh orang-orang yang Allah telah
beri ni’mat atas mereka 5.
9. Shirathal mustaqiem itu bukan jalan yang ditempuh oleh
orang-orang yang Allah murka atas mereka 6, dan bukan
pula jalan yang ditempuh oleh orang-orang yang sesat 7.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Selain Allah tidak berhak mendapat pujian, sehingga jika
memuji selain Allah, harus diteruskan dengan pujian dan
penyandaran kepada Allah.
2. Alam semesta ini, termasuk manusia dan jin di dalamnya,
adalah ciptaan dan milik Allah.
3. Manusia tidak pantas kuwatir tidak mendapatkan bagian
dari dunia ini, karena Allah tidak pernah lalai dari
penjagaan dan pemeliharaannya.
4. Orang harus taat dan berusaha meridlakan Allah sekuat
tenaganya, agar di akhirat nanti mendapat kasih-sayang
Allah, mendapat keni’matan dan terhindar dari siksa
neraka.
5. Di Akhirat nanti, tidak ada orang yang mendapat
kesempatan mendapat kekuasaan atas orang lain.

4
Hidayah ada dua macam: Hidayatut Taufiq dan Hidayatur Rusyd.
5
Orang-orang yang diberi ni’mat oleh Allah ini adalah para Nabi,
shiddiqien, syuhada’ dan shalihien, sebagaimana disebutkan dalam
S.An-Nisa’(4):69.
6
Orang-orang yang dimurkai Allah, maksudnya adalah orang-orang Yahudi.
7
Orang-orang yang sesat, maksudnya adalah orang-orang Nashara.

3
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

6. Orang tidak boleh mengabdi, atau menghamba, atau


beribadah, kecuali kepada Allah.
7. Orang tidak boleh minta tolong kepada selain Allah untuk
dapat menegakkan dan menjalankan Al-Islam, karena
dengan itu dia tidak akan berhasil.
8. Orang beriman harus selalu minta tolong dan minta
petunjuk (hidayatut taufieq) kepada Allah, agar tidak
tergelincir sehingga menyimpang dari jalan Al-Islam,
setelah menjalani (sebagiannya).
9. Orang harus berusaha meniru (meneladani, mengikuti)
jalan yang sudah ditempuh dan amalan yang sudah
dilakukan oleh para Nabi, shiddiqien 8, syuhada’ 9 dan
shalihien 10.
10. Orang harus menjauhi perbuatan yang dilakukan oleh
orang-orang Yahudi maupun Nashara, tidak boleh meniru
atau menyerupai mereka, tidak boleh mencintai mereka.
11. Berdo’a kepada Allah, hendaklah didahului dengan
memuji dan menyanjung Allah dengan pujian yang Dia
tentukan, kemudian baru menyebut do’a atau
permintaannya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. S.Al-Infithar(82):17-19. Ayat 3.

َ‫( ﻳَـ ْﻮ َم ﻻ‬١٨) ‫اك َﻣﺎ ﻳَـ ْﻮ ُم اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ‬


َ ‫( ﰒُﱠ َﻣﺂ أَ ْد َر‬١٧) ‫اك َﻣﺎ ﻳَـ ْﻮ ُم اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ‬
َ ‫َو َﻣﺂ أَ ْد َر‬
ِ ‫ﺲ َﺷﻴـﺌﺎ ﺻﻠﻰ و اْﻷَﻣﺮ ﻳـﻮﻣﺌِ ٍﺬ‬ ِ ‫ﻚ ﻧَـ ْﻔ‬ ِ
.(٨٢)‫( اﻹﻧﻔﻄﺎر‬١٩) P َ ْ َ ُ ْ َ ً ْ ٍ ‫ﺲ ﻟّﻨَـ ْﻔ‬ ٌ ُ ‫ﲤَْﻠ‬

8
Shiddiqien: orang-orang yang benar/jujur, sebagaimana Abu Bakar ra.
9
Syuhada’ : orang-orang yang mati syahied, seperti Hamzah dan Ja’far ra.
10
Shalihien : orang-orang yang berbuat baik untuk mendekatkan diri
kepada Allah dan memperbaiki hubungan dengan Allah.

4
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪2. S.Al-Bayyinah(98):5.‬‬ ‫‪S.An-Nisa’(4):116‬‬ ‫‪Ayat 4.‬‬


‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَةَ َو‬‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﻳﻦ ُﺣﻨَـ َﻔﺂءَ َو ﻳُﻘ ُ‬
‫ﲔ ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪ َ‬ ‫َوَﻣﺂ أُﻣ ُﺮوا إِﻻﱠ ﻟﻴَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا ﷲَ ُﳐْﻠﺼ َ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ َﻤ ِﺔ )‪ (٥‬اﻟﺒﻴّﻨﺔ)‪.(٩٨‬‬ ‫ﻳـ ْﺆﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰﻛﻮةَ ج وذﻟِ َ ِ‬
‫ﻚد ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺂءُ ج َو َﻣ ْﻦ‬ ‫إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ أَ ْن ﻳُ ْﺸ َﺮ َك ﺑِ ِﻪ َو ﻳَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ َﻣﺎ ُدو َن ذﻟِ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ﺑَ ِﻌﻴ ًﺪا )‪ (١١٦‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ﺿ ﱠﻞ َ‬ ‫‪ P‬ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬ ‫ﻳ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ِ e‬‬
‫ُ‬

‫‪3. S.Al-Qashash(28):56.‬‬ ‫‪S.Asy-Syura (42):52‬‬ ‫‪Ayat 5.‬‬


‫ﺸﺂءُ َو ُﻫ َﻮ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ‬ ‫ﻟﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪى َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﺖوِ‬
‫َﺣﺒَـ ْﺒ َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﻻَ ﺗَـ ْﻬﺪى َﻣ ْﻦ أ ْ‬ ‫إِﻧﱠ َ‬
‫ج‬

‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٥٦‬اﻟﻘﺼﺺ)‪. (٢٨‬‬ ‫ِ‪e‬ﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَﺪ َ‬
‫ﺎب َوﻻَ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﺗَ ْﺪ ِرى َﻣﺎاﻟْﻜﺘَ ُ‬ ‫وﺣﺎ ِّﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮَ‪َ 0‬ﻣﺎ ُﻛ ْﻨ َ‬
‫ﻚ ُر ً‬ ‫ﻚ أ َْو َﺣ ْﻴـﻨَﺎ إِﻟ َْﻴ َ‬‫َوَﻛﺬﻟِ َ‬
‫ج‬

‫ﺸﺂء ِﻣﻦ ِﻋﺒ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬


‫ﻚ‬ ‫ﺎد َ‪َ 0‬و إِﻧﱠ َ‬ ‫ﻮرا ﻧَـ ْﻬﺪى ﺑِﻪ َﻣ ْﻦ ﻧَ َ ُ ْ َ‬ ‫اْ ِﻹﳝَﺎ ُن َو ﻟَﻜ ْﻦ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎﻩُ ﻧُ ً‬
‫ج‬

‫ﺸﻮرى)‪. (٤٢‬‬ ‫اط ﱡﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٍﻢ )‪ (٥٢‬اﻟ ّ‬ ‫ﺻﺮ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬


‫ﻟَﺘَـ ْﻬﺪى إ َﱃ َ‬
‫‪4. S.An-Nisa’(4):69.‬‬ ‫‪Ayat 6.‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳُ ِﻄ ِﻊ ﷲَ َو اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬
‫ﻮل ﻓَﺄُوﻟﺌِ َ‬
‫ﻳﻦ أَﻧْـ َﻌ َﻢ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ّﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫ﲔ َو‬ ‫ﻚ َﻣ َﻊ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َرِﻓﻴ ًﻘﺎ )‪(٦٩‬‬ ‫اﻟﺼ ِّﺪﻳ ِﻘﲔ و اﻟ ﱡ ِ‬
‫ﺴ َﻦ أُوﻟﺌِ َ‬ ‫َو َﺣ ُ‬ ‫ﲔ‬ ‫آء واﻟ ﱠ ِِ‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫ﺸ َﻬ َﺪ َ‬
‫ِ‬
‫ج‬
‫ّ ْ َ َ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫;‪5. S.Al-Baqarah(2):61‬‬ ‫‪S.Ali Imran(3):112.‬‬ ‫‪Ayat 7.‬‬
‫ِج ﻟَﻨَﺎ ِﳑﱠﺎ‬
‫ﻚ ُﳜْﺮ ْ‬ ‫ع ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠ َ‬ ‫ِ‬
‫ﱪ َﻋﻠَﻰ ﻃَ َﻌ ٍﺎم ﱠواﺣ ٍﺪ ﻓَﺎ ْد ُ‬‫َﻦ ﻧَ ْ ِ‬
‫ﺼَ‬ ‫َو إِ ْذ ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ َ) ُﻣ َ‬
‫ﻮﺳﻰ ﻟ ْ‬
‫ﺼ ِﻠ َﻬﺎ ﻗﻠﻰ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ اْﻷَر ِ‬
‫ﺎل‬ ‫ض ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻘﻠ َﻬﺎ َو ﻗﺜﱠﺂﺋ َﻬﺎ َو ﻓُﻮﻣ َﻬﺎ َو َﻋ َﺪﺳ َﻬﺎ َوﺑَ َ‬ ‫ﺗُـ ْﻨﺒِ ُ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أَﺗَ ْﺴﺘَـ ْﺒﺪﻟُﻮ َن اﻟﱠﺬي ُﻫ َﻮ أَ ْد َﱏ ِ‪e‬ﻟﱠﺬى ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ْاﻫﺒِﻄُﻮا ﻣ ْ‬
‫ﺼ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠن ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﱠﻣﺎ‬ ‫ج‬

‫‪5‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺐ ِﻣﻦ ِ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ِّﺬﻟﱠﺔُ َو اﻟ َْﻤ ْﺴ َﻜﻨَﺔُ َو َ„ءُو ﺑِﻐَ َ‬


‫ﷲ‬ ‫ﻀ ٍ َّ‬ ‫ﺿ ِﺮﺑَ ْ‬
‫َﺳﺄَﻟْﺘُ ْﻢ َو ُ‬
‫ﻗﻠﻰ‬ ‫ﻗﻠﻰ‬

‫ﲔ ﺑِﻐَ ِْﲑ ا ْﳊَ ِّﻖ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ذﻟِ َ‬


‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ﺑِﺌَ َﺎ)ت ﷲ َو ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫ﻗﻠﻰ‬

‫ﺼ ْﻮا ﱠوَﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﺘَ ُﺪو َن )‪ (٦١‬اﻟﺒﻘﺮة)‪. (٢‬‬ ‫ﻚ ِﲟَﺎ َﻋ َ‬ ‫ذﻟِ َ‬


‫ﷲ َو َﺣ ْﺒ ٍﻞ ِّﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َو‬ ‫ﺑﺖ ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ اﻟ ِّﺬﻟﱠﺔُ أَﻳـﻨﻤﺎ ﺛُِﻘ ُﻔﻮآ إِﻻﱠ ِﲝﺒ ٍﻞ ِﻣﻦ ِ‬
‫َْ ّ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ﺿ ِﺮ ْ َ ْ ُ‬ ‫ُ‬
‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ﺖ ﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﺴ َﻜﻨَﺔُ ذﻟِ َ‬ ‫ﺐ ِﻣﻦ ِ‬ ‫َ„ءُو ﺑِﻐَ َ‬
‫ﺿ ِﺮﺑَ ْ‬
‫ﷲ َو ُ‬ ‫ﻀ ٍ َّ‬
‫ج‬

‫ﷲ َو ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اْﻷَﻧْﺒِﻴَﺎءَ ﺑِﻐَ ِْﲑ َﺣ ٍّﻖ ذﻟِ َ‬‫ت ِ‬ ‫ﻳ ْﻜ ُﻔﺮو َن ﺑِﺌَﺎ) ِ‬
‫ﺼ ْﻮا َوَﻛﺎﻧُﻮا‬‫ﻚ ِﲟَﺎ َﻋ َ‬
‫ج‬
‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ﻳَـ ْﻌﺘَ ُﺪو َن )‪ (١١٢‬آل ﻋﻤﺮان)‪. (٣‬‬

‫‪6. S.Al-Baqarah(2):120.‬‬ ‫‪Ayat 7.‬‬


‫ﱠﺼ َﺎرى َﺣ ﱠﱴ ﺗَـﺘﱠﺒِ َﻊ ِﻣﻠﱠﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠن ُﻫ َﺪى‬
‫ج‬
‫ﻮد َوﻻَ اﻟﻨ َ‬ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ُﻬ ُ‬ ‫ﺿﻰ َﻋ ْﻨ َ‬‫َﻦ ﺗَـ ْﺮ َ‬
‫َو ﻟ ْ‬
‫آء ُﻫ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﱠ ِﺬى َﺟﺂ َء َك ِﻣ َﻦ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ ﻻ َﻣﺎ‬ ‫ﷲ ُﻫ َﻮ ا ْﳍَُﺪى َوﻟَﺌِ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ َ‬
‫ﺖ أ َْﻫ َﻮ َ‬
‫ج‬ ‫ِ‬

‫ﺼ ٍﲑ )‪ (١٢٠‬اﻟﺒﻘﺮة)‪. (٢‬‬ ‫ﷲ ِﻣﻦ وٍِﱄ وﻻَ ﻧَ ِ‬ ‫َﻚ ِﻣﻦ ِ‬


‫ْ ََّ‬ ‫ﻟَ َ‬

‫;‪7. S.Al-Baqarah(2):186‬‬ ‫‪S-Ghafir(40):60‬‬ ‫‪Do’a.‬‬


‫ﱠاع إِذَا َد َﻋ ِ‬ ‫ِ‬ ‫وإِذَا ﺳﺄَﻟ َ ِ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﻴﺐ َد ْﻋ َﻮةَ اﻟﺪ ِ‬
‫أُﺟ ُ‬ ‫َﻚ ﻋﺒَﺎدى َﻋ ِّﲎ ﻓَِﺈِّﱏ ﻗَ ِﺮ ٌ‬
‫ﻳﺐ‬
‫ﺻﻠﻰ‬ ‫ﺻﻠﻰ‬
‫َ َ‬
‫ﻓَـﻠْﻴَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ِﱃ َوﻟْﻴُـ ْﺆِﻣﻨُﻮا ِﰉ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺮ ُﺷ ُﺪو َن )‪ (١٨٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪. (٢‬‬
‫ﺎدﺗِﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﻮﱏ أ ِ‬
‫ﱪو َن َﻋ ْﻦ ﻋﺒَ َ‬‫ِ‬ ‫ﺐ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَ ْﻜ ُ‬ ‫َﺳﺘَﺠ ْ‬ ‫ﺎل َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ا ْد ُﻋ ِ ْ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫ج‬

‫ﺳﻴ ْﺪ ُﺧﻠُﻮ َن ﺟﻬﻨ ِ‬


‫ﻳﻦ )‪ (٦٠‬ﻏﺎﻓﺮ)‪. (٤٠‬‬ ‫ﱠﻢ َداﺧ ِﺮ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ََ‬
‫‪8. Hadits tentang memulai‬‬ ‫‪amalan‬‬ ‫‪dengan‬‬ ‫‪bacaan‬‬
‫‪Basmalah/Hamdalah.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﷲ ﺻﻠّﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ُ )) :‬ﻛﻞﱡ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‬
‫ﷲ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ﻓَـ ُﻬ َﻮ أَﺑْـﺘَـ ُﺮ أ َْو ﻗَ َ‬‫َﻛﻼٍَم أَو أَﻣ ٍﺮ ِذى ‪ٍ e‬ل ﻻَ ﻳـ ْﻔﺘﺢ ﺑِ ِﺬ ْﻛ ِﺮ ِ‬
‫َُُ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ‬
‫أَﻗْﻄَ ُﻊ (( ﺣﻢ‪٣٥٩/٢:‬‬

‫ﷲ ﺻﻠّﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ُ )) :‬ﻛﻞﱡ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗَ َ‬
‫أ َْﻣ ٍﺮ ِذى َ‪ٍ e‬ل ‪ ،‬ﻻَ ﻳُـ ْﺒ َﺪأُ ِﻓ ِﻴﻪ ِ‪ْ e‬ﳊَ ْﻤ ِﺪ ‪ ،‬أَﻗْﻄَ ُﻊ ((‬
‫ﺟﻪ‪ ٦١٠/١ :‬ك‪-٩‬اﻟﻨﻜﺎح ب‪-١٩‬ﺧﻄﺒﺔ اﻟﻨﻜﺎح ح‪١٨٩٤‬‬
‫‪9. Hadits tentang orang yang belum bersyukur kepada‬‬
‫‪manusia, berarti belum bersyukur kepada Allah.‬‬
‫ِ ِِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋﻦ أَِﰉ ﺳ ِﻌ ٍ‬
‫ﻮل ﷲ ﺻﻠّﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َوآﻟﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )) :‬ﻣ ْﻦ َﱂْ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﻴﺪ ﻗَ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﱠﺎس َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ ‪(( َP‬‬
‫ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ اﻟﻨ َ‬
‫اﻟﺸﻜﺮ ﳌﻦ أﺣﺴﻦ إﻟﻴﻚ ح‪ ، ١٩٥٥‬و ﳓﻮﻩ ﻋﻦ أﰉ‬
‫اﻟﱪ ب‪ -٣٥‬ﰱ ّ‬
‫ت‪ ٣٣٩/٤:‬ك‪ّ -٢٨‬‬
‫ﻫﺮﻳﺮة ﰱ ت‪ ٣٣٩/٤:‬ح‪ ١٩٥٤‬؛ ﺣﻢ‪ ٢٥٨/٢:‬؛ د‪ ٢٥٥/٤:‬ك‪-٣٦‬اﻷدب ب‪-١٢‬ﰱ‬
‫ﺷﻜﺮ اﳌﻌﺮوف ح‪٤٨١١‬‬
‫‪10. Hadits riwayat Muslim dari Abu Hurairah: soal Allah‬‬
‫‪menjawab ucapan hamba-Nya.‬‬
‫ﻮل‪:‬‬‫ﷲ ﺻﻠّﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺖ َر ُﺳ َ‬ ‫ﻋﻦ أﰉ ﻫﺮﻳﺮة ‪َِ ،‬ﲰ ْﻌ ُ‬
‫ﲔ َوﻟِ َﻌ ْﺒ ِﺪى َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َﻋ ْﺒﺪى ﻧِ ْ‬
‫ﺼ َﻔ ْ ِ‬ ‫ﺼﻼَ َة ﺑَـ ْﻴ ِﲎ َو ﺑَـ َْ‬
‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺴ ْﻤ ُ‬ ‫ﺎل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ‪" :‬ﻗَ َ‬ ‫))ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﷲ ﺗَـﻌ َﺎﱃ‪َِ :‬‬ ‫ِ‬
‫ﲪ َﺪِﱏ‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ﻗَ َ ُ َ‬ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫َﺳﺄ ََل" ‪ .‬ﻓَِﺈذَا ﻗَ َ‬
‫ﺎل اﻟ َْﻌ ْﺒ ُﺪ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ‪َ P‬ر ِّ‬
‫ﺎل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ‪ :‬أَﺛْـ َﲎ َﻋﻠَ ﱠﻲ َﻋ ْﺒ ِﺪى ‪،‬‬ ‫ﺎل اﻟ ﱠﺮ ْﲪ ِﻦ اﻟ ﱠﺮِﺣ ِﻴﻢ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﺒ ِﺪى ‪َ ،‬وإِذَا ﻗَ َ‬
‫ض إِ َﱠ‬
‫ﱃ‬ ‫ﺎل َﻣ ﱠﺮةً ﻓَـ ﱠﻮ َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﳎﱠ َﺪِﱏ َﻋ ْﺒ ِﺪى َوﻗَ َ‬ ‫ﻚ ﻳَـ ْﻮِم اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﺎل ﻣﺎﻟِ ِ‬
‫َوإِذَا ﻗَ َ َ‬

‫‪7‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎل‪ :‬ﻫ َﺬا ﺑَـ ْﻴ ِﲎ َو ﺑَـ َْ‬


‫ﲔ‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫َﻋ ْﺒ ِﺪى ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﻗَ َ‬
‫ﺎل إِ ﱠ) َك ﻧَـ ْﻌﺒُ ُﺪ َو إِ ﱠ) َك ﻧَ ْﺴﺘَﻌ ُ‬
‫ط‬
‫ﺻ َﺮا َ‬‫ط اﻟْﻤﺴﺘَ ِﻘﻴﻢ ِ‬ ‫َﻋﺒ ِﺪى و ﻟِﻌﺒ ِﺪى ﻣﺎ ﺳﺄ ََل ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﻗَ َ ِ ِ‬
‫اﻟﺼ َﺮا َ ُ ْ َ‬ ‫ﺎل ْاﻫﺪ َ‪ّ 0‬‬ ‫ْ َ َْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻀ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎل‪ :‬ﻫ َﺬا‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﻮب َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ اﻟﻀﱠﺎﻟّ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻏَ ِْﲑ اﻟ َْﻤﻐْ ُ‬
‫ﻳﻦ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ َ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﻟِ َﻌ ْﺒ ِﺪى َو ﻟِ َﻌ ْﺒ ِﺪى َﻣﺎ َﺳﺄ ََل ((‬
‫م‪ ٩/٢ :‬ك‪-٤‬اﻟﺼﻼة ب‪-‬وﺟﻮب ﻗﺮاءة اﻟﻔﺎﲢﺔ اﱁ‪ .‬ح‪٣٨‬‬
‫‪11. Hadits tentang berdo’a hendaknya didahului dengan‬‬
‫‪memuji Allah‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﻮل‪َِ :‬ﲰ َﻊ اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﻀﺎﻟَﺔَ ﺑْ ِﻦ ُﻋﺒَـ ْﻴ ٍﺪ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫)ﻋ ْﻦ ﻓَ َ‬
‫َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺼ ِّﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ِِ‬
‫ﺻﻼَﺗﻪ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳُ َ‬ ‫َر ُﺟﻼً ﻳَ ْﺪﻋُﻮ ِﰱ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻋ ِﺤ َﻞ ﻫ َﺬا (( ﰒُﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﷲ َواﻟﺜـﱠﻨَ ِﺎء‬ ‫ﻴﺪ ِ‬ ‫ﺎل ﻟَﻪ و ﻟِﻐَ ِْﲑﻩِ‪ )):‬إِذَا ﺻﻠﱠﻰ أَﺣ ُﺪ ُﻛﻢ ﻓَـ ْﻠﺒـﻴ َﺪأْ ﺑِﺘﺤ ِﻤ ِ‬
‫َ َ ْ َْ َ ْ‬ ‫َد َﻋﺎﻩُ ﻓَـ َﻘ َ ُ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻟْﻴَ ْﺪعُ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺼ ِّﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻟْﻴُ َ‬
‫ِﲟَﺎ َ‬
‫ﺷﺂءَ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ أﲪﺪ و اﻟﱰﻣﺬى و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ وﻗﺎل‪ :‬ﻫﺬا ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ت‪ ٥١٧/٥ :‬ك‪-٤٩‬اﻟﺪﻋﻮات ب‪ ٦٥‬ح ‪٣٤٧٧‬‬ ‫ﺣﻢ‪١٨/٦ :‬‬
‫‪12. Hadits tentang baca’an aamien, di dalam maupun di luar‬‬
‫‪shalat‬‬
‫ﺎل‪)) :‬إِ َذا أَ ﱠﻣ َﻦ‬ ‫ﷲ ﺻﻠّﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﻋﻦ أﰉ ﻫﺮﻳﺮة أَ ﱠن َر ُﺳ َ‬
‫ﱠم ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﲔ اﻟ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔ ﻏُﻔ َﺮ ﻟَﻪُ َﻣﺎ ﺗَـ َﻘﺪ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْ ِﻹﻣ ِ‬
‫ﺎم ﻓَﺄ َّﻣﻨُﻮا ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َﻣ ْﻦ َواﻓَ َﻖ َ‪ْž‬ﻣﻴﻨُﻪُ َ‪ْž‬ﻣ َ‬
‫َُ‬
‫ذَﻧْﺒِ ِﻪ((‬
‫م‪ ١٧/٢ :‬ك‪-٤‬اﻟﺼﻼة ب‪-‬اﻟﺘﺴﻤﻴﻊ و اﻟﺘﺤﻤﻴﺪ و اﻟﺘّﺄﻣﲔ ح‪٧٢‬‬

‫‪8‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Ulama sepakat bahwa Basmalah termasuk salah satu ayat
Al-Qur’an, tetapi diperselisihkan apakah dia termasuk
salah satu ayat dari S.Al-Fatihah atau bukan. Dalam
shalat, ada yang menjiharkan (mengeraskan) bacaannya
bersama dengan jiharnya bacaan Al-Fatihah, ada yang
membaca dengan sirr (lirih, tersamar), bahkan ada yang
tidak membacanya sama sekali karena anggapan bahwa
dia itu bukan salah satu dari S.Al-Fatihah itu.
2. Bacaan pada ayat 3, huruf mim boleh dibaca panjang,
boleh juga pendek.
3. Amalan pribadi hendaknya dimulai dengan menyebut
Asma Allah (tidak ada tuntunan membaca Basmalah
bersama, dalam koor; demikian juga adat penutupan acara
dengan bacaan hamdalah bersama).
4. Tidak mengapa mendahului do’a dengan bacaan Al-
Fatihah, karena adanya Hadits:
(‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ) َوآﻟِ ِﻪ‬ ِ َ ‫ﺖ رﺳ‬ ِ َ َ‫ﲔ – ﻗ‬ ٍْ‫ﺼ‬ ِ
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ ُ ‫ َﲰ ْﻌ‬:‫ﺎل‬ َ ‫َﻋ ْﻦ ﻋ ْﻤ َﺮا َن ﺑْ ِﻦ ُﺣ‬
‫ ﻓَِﺈﻧﱠﻪَ َﺳﻴَ ِﺠﻰءُ أَﻗـ َْﻮ ٌام‬، ‫)) َﻣ ْﻦ ﻗَـ َﺮأَ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﻓَـﻠْﻴَ ْﺴﺄ َِل ﷲَ ﺑِ ِﻪ‬:‫ﻮل‬
ُ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ‬
((‫ﱠﺎس‬ ِِ
َ ‫ﻳَـ ْﻘ َﺮءُو َن اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ َن ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮ َن ﺑﻪ اﻟﻨ‬
-٤٦‫ ك‬١٧٩/٥ :‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﱰﻣﺬي وﻗﺎل ﻫﺬا ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﻟﻴﺲ إﺳﻨﺎدﻩ ﺑﺬاك ت‬
٢٩١٧‫ ح‬٢٠‫ﻗﻀﺎﺋﻞ اﻟﻘﺮآن ب‬

Selesai S.Al-Fatihah,
berikutnya S.Al-Baqarah.

9
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

Al-Baqarah (2)
Madaniyah
Jumlah ayat: 286

‫ﻳﻦ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ِ‫ﱠ‬


َ ‫( اﻟﺬ‬٢) ‫ﲔ‬
ِ ‫ْﻜﺘَﺎب ﻻَ رﻳﺐ ِﻓ ِﻴﻪ ﻫ ًﺪى ﻟِﻠ‬
َ ‫ْﻤﺘﱠﻘ‬
ُ ُ
ِ َ ِ‫( ذَﻟ‬١) ‫اﱂ‬
َ ْ َ ُ ‫ﻚ اﻟ‬
‫ﻳﻦ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ‫ﺐ وﻳ ِﻘﻴﻤﻮ َن اﻟ ﱠ‬
ُ َ‫ﺼﻼَ َة َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬
َ ‫( َواﻟﺬ‬٣) ‫ﺎﻫ ْﻢ ﻳـُْﻨﻔ ُﻘﻮ َن‬ ُ ُ َ ِ ‫ﻟْﻐَْﻴ‬eِ
ِ ‫ْﻵَ ِﺧﺮِة ﻫﻢ ﻳ‬eِ ‫ﻚ و‬
َ ِ‫( أُوﻟَﺌ‬٤) ‫ﻮﻗﻨُﻮ َن‬ ِ ِ َ ‫ِﲟَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟَْﻴ‬
‫ﻚ‬ ُ ُْ َ َ َ ‫ﻚ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ‬
(٥) ‫ﺤﻮ َن‬ ِ َ ِ‫ِِ ْﻢ َوأُوﻟَﺌ‬¢ّ‫َﻋﻠَﻰ ُﻫ ًﺪى ِﻣ ْﻦ َر‬
ُ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Alif Laam Miem – ini termasuk ayat mutasyabihat, Allah
Yang Menetapkan dan Mengetahui maksudnya.
2. Kitab Al-Qur’an itu isinya benar semua, tidak ada yang
syak.
3. Al-Qur’an merupakan petunjuk bagi Muttaqien (orang-
orang yang bertaqwa) 11.
4. Muttaqien adalah orang-orang yang beriman kepada
perkara ghaib, menegakkan shalat, dan menginfaqkan
sebagian rizqi yang sudah dikaruniakan Allah kepada
mereka.
5. Muttaqien juga beriman kepada Al-Qur’an dan beriman
kepada kitab yang diturunkan kepada para Nabi sebelum
Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam.

11
Secara ringkas, yang disebut orang bertaqwa adalah orang yang berhati-
hati agar selama hidup di dunia dia tidak melanggar aturan Allah.
Selebihnya, sifat-sifat mereka diuraikan dalam berbagai ayat Al-Qur’an.

10
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

6. Muttaqien yakin kepada adanya Akhirat 12.


7. Muttaqien, dengan sifat-sifat yang telah diterangkan pada
kalimat-kalimat sebelumnya itu, adalah orang-orang yang
mendapat petunjuk Allah, Pemelihara mereka, dan mereka
itulah orang-orang yang mendapat kejayaan.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Di dalam Al-Qur’an ada ayat yang mutasyabihat,
sebagaimana yang tersebut di dalam S.Ali Imran(3):7.
2. Orang bertaqwa harus mempergunakan Al-Qur’an
sebagai petunjuk, dan sebaliknya orang yang tidak mau
mempergunakan Al-Qur’an sebagai petunjuknya adalah
bukan orang yang bertaqwa.
3. Orang yang mengaku bertaqwa harus berusaha
mewujudkan sifat-sifat yang disebutkan sebagai ciri-
cirinya, benar-benar ada pada dirinya (antara lain:
menegakkan shalat, berinfaq, membenarkan kitab-kitab
yang Allah turunkan sebelum Al-Qur’an).
4. Orang-orang yang mengaku bertaqwa, beriman, harus
berusaha keras menyiapkan bekal untuk kehidupan di
Akhirat nanti.
5. Orang yang tidak bertaqwa bukanlah orang yang
mendapat petunjuk dari Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain, pada permulaan surat-surat Ali Imran(3),
Al-A’raf (7), Yunus(10), Hud(11), Yusuf(12), Ar-Ra’d(13),
Ibrahim(14), Al-Hijr(15), Maryam (19), [Thaha(20)], Asy-
Syu’ara(26), An-Naml(27), Al-Qashash(28), Al-

12
Kehidupan setelah kiamat, di mana segolongan orang dimasukkan ke
dalam Jannah dan sebagian lainnya dimasukkan ke dalam neraka.

11
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪Ankabut(29), Ar-Rum(30), Luqman(31), As-Sajdah(32),‬‬


‫‪[Yasien(36)], Shad(38), Ghafir(40), Fushshilat(41), Asy-‬‬
‫‪Syura(42),‬‬ ‫‪Az-Zukhruf(43),‬‬ ‫‪Ad-Dukhan(44),‬‬ ‫‪Al-‬‬
‫‪Jatsiyah(45), Al-Ahqaf(46), Qaf(50), Al-Qalam(68).‬‬
‫‪2. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa Al-Qur’an ini‬‬
‫‪petunjuk bagi muttaqien atau mu’minien: S.Ali‬‬
‫‪Imran(3):138; An-Nur(24):34; Al-Haaqqah(69):48.‬‬
‫ﱠﺎس وﻫ ًﺪا و ﻣﻮ ِﻋﻈَﺔٌ ﻟِّﻠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (١٣٨‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ُ‬ ‫ﻫ َﺬا ﺑَـﻴَﺎ ٌن ﻟّﻠﻨ ِ َ ُ َ َ ْ‬
‫ﻳﻦ َﺧﻠَ ْﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠِ ُﻜ ْﻢ َو‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺂ إِﻟَﻴ ُﻜﻢ ٍ ِ ٍ‬
‫آ)ت ﱡﻣﺒَـﻴّﻨَﺎت ﱠو َﻣﺜَﻼً ّﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬‫َ ْ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﲔ )‪ (٣٤‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﻣﻮ ِﻋﻈَﺔً ﻟِّﻠ ِ‬
‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ُ‬ ‫َْ‬
‫ﲔ )‪ (٤٨‬اﳊﺂﻗّﺔ)‪(٦٩‬‬ ‫وإِﻧﱠﻪ ﻟَﺘﺬْﻛِﺮةٌ ﻟِّﻠ ِ‬
‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫َ ُ َ َ ُ‬
‫‪Ayat-ayat lain yang menyebutkan soal penegakan shalat‬‬
‫‪dan infaq, antara lain: S.Al-Anfal(8):3, S.Al-Hajj(22):35.‬‬
‫‪3. Ayat-ayat lain yang menyebut tentang tanda-tanda, sifat‬‬
‫;‪atau perbuatan muttaqien, a.l. : S.Al-Baqarah(2):177, 241‬‬
‫‪At-Taubah(9): 7, 36, 44, 123; Al-Furqan(25):63-74.‬‬
‫ب وﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ اﻟِْﱪﱠ‬ ‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ ﻗﺒَ َﻞ اﻟ َْﻤ ْﺸ ِﺮق َواﻟ َْﻤ ْﻐ ِﺮ ِ َ‬ ‫ْﱪ أَ ْن ﺗُـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ َ‬
‫ﺲ اﻟِ ﱠ‬‫ﻟ َْﻴ َ‬
‫ﻣﻦ آَﻣﻦ ِ‪ e‬ﱠِ واﻟْﻴـﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ واﻟْﻤﻼﺋِ َﻜ ِﺔ واﻟ ِ‬
‫ﲔ َوَآﺗَﻰ‬ ‫ﺎب َواﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َْ ََ‬
‫ﺴﺒِ ِ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫ﲔ َواﺑْ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎل َﻋﻠَﻰ ﺣﺒِ ِﻪ ذَ ِوي اﻟْ ُﻘﺮﰉ واﻟْﻴـﺘﺎﻣﻰ واﻟْﻤ ِ‬
‫ﺴﺎﻛ َ‬ ‫ْ َ َ ََ َ َ َ َ‬ ‫ُّ‬ ‫اﻟ َْﻤ َ‬
‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗَﻰ اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َواﻟ ُْﻤﻮﻓُﻮ َن‬ ‫ﺎم اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟﺮﻗَ ِ‬
‫ﲔ َوِﰲ ِّ‬ ‫واﻟ ﱠ ِِ‬
‫ﺎب َوأَﻗَ َ‬ ‫ﺴﺎﺋﻠ َ‬ ‫َ‬
‫ﺼﺎﺑِ ِﺮﻳﻦ ِﰲ اﻟْﺒﺄْﺳ ِﺎء واﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ْس‬‫ﲔ اﻟْﺒَﺄ ِ‬‫ﻀ ﱠﺮاء َوﺣ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا َواﻟ ﱠ َ‬ ‫ﺑِ َﻌ ْﻬﺪﻫ ْﻢ إِذَا َﻋ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪ (١٧٧‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﺻ َﺪﻗُﻮا َوأُوﻟَﺌِ َ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ َ‬ ‫ﻚ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (٢٤١‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ْﻤﻄَﻠﱠ َﻘﺎت َﻣﺘَﺎعٌ ِ‪e‬ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َﺣ ¦ﻘﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫َوﻟﻠ ُ‬

‫‪12‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎﻫ ْﺪ ُﰎْ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫ِِ ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬


‫ﲔ َﻋ ْﻬ ٌﺪ ﻋ ْﻨ َﺪ ا ﱠ َوﻋ ْﻨ َﺪ َر ُﺳﻮﻟﻪ إِﻻﱠ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ َﻋ َ‬
‫ﻒ ﻳ ُﻜﻮ ُن ﻟِﻠ ِ‬
‫ْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ُ‬ ‫َﻛ ْﻴ َ َ‬
‫ﲔ‬ ‫اﻟْﻤﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊﺮ ِام ﻓَﻤﺎ اﺳﺘـ َﻘﺎﻣﻮا ﻟَ ُﻜﻢ ﻓَﺎﺳﺘ ِﻘﻴﻤﻮا َﳍﻢ إِ ﱠن ا ﱠ ُِﳛ ﱡ ِ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ ُ ُْ‬ ‫ََ َ ْ َ ُ‬ ‫َْ‬
‫)‪ . (٧‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫ﺎب ا ﱠِ ﻳَـ ْﻮ َم َﺧﻠَ َﻖ‬ ‫ﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘَ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ُﻬﻮِر ﻋ ْﻨ َﺪ ا ﱠ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ َ َ ً‬
‫ِ‬ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪةَ اﻟ ﱡ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮا ِﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ‬ ‫ات واْﻷَرض ِﻣ ْﻨـﻬﺎ أَرﺑـﻌﺔٌ ﺣﺮم ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺪ ُ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎو ِ َ ْ َ َ ْ َ َ ُ ُ ٌ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ا ﱠَ َﻣ َﻊ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬ ‫أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﲔ )‪ . (٣٦‬اﻟﺘﻮﺑﺔ )‪(٩‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ﻚ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺆِﻣﻨﻮ َن ِ‪ e‬ﱠِ واﻟْﻴـﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ أَ ْن ُﳚ ِ‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِ‡ َْﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ‬ ‫ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَﺄ ِْذﻧُ َ‬
‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ . (٤٤‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻴﻢ ِ‪e‬ﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫َوأَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َوا ﱠُ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻳﻦ ﻳَـﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔﺎ ِر َوﻟْﻴَ ِﺠ ُﺪوا ِﻓﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ . (١٢٣‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻏ ْﻠﻈَﺔً َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ا ﱠَ َﻣ َﻊ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ض ﻫﻮً‪ 0‬وإِذَا َﺧﺎﻃَﺒـﻬﻢ ا ْﳉ ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫﻠُﻮ َن‬ ‫َُ ُ َ‬ ‫ﺸﻮ َن َﻋﻠَﻰ اْﻷَ ْر ِ َ ْ َ‬ ‫ﺎد اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﳝَْ ُ‬ ‫َوﻋﺒَ ُ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا َﺳﻼَ ًﻣﺎ )‪ (٦٣‬واﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَﺒﻴﺘُﻮ َن ﻟ َﺮّ‪ْ ¢‬ﻢ ُﺳ ﱠﺠ ًﺪا َوﻗﻴَ ًﺎﻣﺎ )‪َ (٦٤‬واﻟﺬ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﱠﻢ إِ ﱠن َﻋ َﺬاﺑَـ َﻬﺎ َﻛﺎ َن ﻏَ َﺮ ًاﻣﺎ )‪ (٦٥‬إِﻧﱠـ َﻬﺎ‬ ‫اب َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫ف َﻋﻨﱠﺎ َﻋ َﺬ َ‬ ‫اﺻ ِﺮ ْ‬
‫ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َرﺑﱠـﻨَﺎ ْ‬
‫ﻳﻦ إِ َذا أَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﱂْ ﻳُ ْﺴ ِﺮﻓُﻮا َوَﱂْ ﻳَـ ْﻘﺘُـ ُﺮوا‬ ‫ﱠِ‬
‫ت ُﻣ ْﺴﺘَـ َﻘ ¦ﺮا َوُﻣ َﻘ ًﺎﻣﺎ )‪َ (٦٦‬واﻟﺬ َ‬ ‫ﺎء ْ‬
‫َﺳ َ‬
‫َﺧ َﺮ َوﻻَ‬ ‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ َن َﻣ َﻊ ا ﱠِ إِ َﳍًﺎ آ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻚ ﻗَـ َﻮ ًاﻣﺎ )‪َ (٦٧‬واﻟﺬ َ‬ ‫ﲔ ذَﻟِ َ‬ ‫َوَﻛﺎ َن ﺑَـ َْ‬
‫ْﻖ‬
‫ﻚ ﻳَـﻠ َ‬ ‫ﺲ اﻟﱠِﱵ َﺣ ﱠﺮَم ا ﱠُ إِﻻﱠ ِ‪ْ e‬ﳊَ ِّﻖ َوﻻَ ﻳَـ ْﺰﻧُﻮ َن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ ذَﻟِ َ‬ ‫ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اﻟﻨﱠـ ْﻔ َ‬
‫اب ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َوَﳜْﻠُ ْﺪ ِﻓ ِﻴﻪ ُﻣ َﻬ ًﺎ‪ (٦٩) 0‬إِﻻﱠ‬ ‫ﻒ ﻟَﻪُ اﻟ َْﻌ َﺬ ُ‬
‫ﺎﻋ ْ‬
‫ﻀَ‬ ‫أ ََ® ًﻣﺎ )‪ (٦٨‬ﻳُ َ‬

‫‪13‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻚ ﻳـﺒ ِّﺪ ُل ا ﱠ ﺳﻴِﺌَﺎ‪ِِ°‬ﻢ ﺣﺴﻨَ ٍ‬


‫ﺎت‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﻦ َ¯ب وآَﻣﻦ و َﻋ ِﻤﻞ َﻋﻤﻼً ِ‬
‫ُ َّ ْ َ َ‬ ‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ َُ‬ ‫َْ َ َ ََ َ َ َ َ‬
‫ﺎﳊﺎ ﻓَِﺈﻧﱠﻪ ﻳـﺘﻮب إِ َﱃ ا ﱠِ‬ ‫وَﻛﺎ َن ا ﱠ ﻏَ ُﻔﻮرا رِﺣﻴﻤﺎ )‪ (٧٠‬وﻣﻦ َ¯ب و َﻋ ِﻤﻞ ِ‬
‫ﺻ ً ُ َُ ُ‬ ‫ََ ْ َ َ َ َ‬ ‫ُ ً َ ً‬ ‫َ‬
‫ور َوإِذَا َﻣ ﱡﺮوا ِ‪e‬ﻟﻠﱠ ْﻐ ِﻮ َﻣ ﱡﺮوا ﻛِ َﺮ ًاﻣﺎ )‪(٧٢‬‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪو َن اﻟ ﱡﺰ َ‬‫َﻣﺘَ ًﺎ‪َ (٧١) e‬واﻟﺬ َ‬
‫ﱠِ‬ ‫ِ ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺻ ¦ﻤﺎ َو ُﻋ ْﻤﻴَ ًﺎ‪َ (٧٣) 0‬واﻟﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ إِذَا ذُ ّﻛ ُﺮوا ِ„َ َ)ت َرّ‪ْ ¢‬ﻢ َﱂْ َﳜ ﱡﺮوا َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ ُ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﲔ إِ َﻣ ًﺎﻣﺎ‬ ‫ﲔ واﺟﻌﻠْﻨَﺎ ﻟِﻠ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ﻟَﻨَﺎ ﻣ ْﻦ أَ ْزَواﺟﻨَﺎ َوذُ ِّرﱠ)ﺗﻨَﺎ ﻗُـ ﱠﺮةَ أَ ْﻋ ُ ٍ َ ْ َ ُ‬
‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َرﺑﱠـﻨَﺎ َﻫ ْ‬
‫ﺻﺒَـ ُﺮوا َوﻳُـﻠَ ﱠﻘ ْﻮ َن ِﻓ َﻴﻬﺎ َِﲢﻴﱠﺔً َو َﺳﻼَ ًﻣﺎ )‪(٧٥‬‬
‫ﻚ ُْﳚ َﺰْو َن اﻟْﻐُ ْﺮﻓَﺔَ ِﲟَﺎ َ‬‫)‪ (٧٤‬أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺖ ُﻣ ْﺴﺘَـ َﻘ ¦ﺮا َوُﻣ َﻘ ًﺎﻣﺎ )‪(٧٦‬‬ ‫ﺴﻨَ ْ‬ ‫َﺧﺎﻟِ ِﺪ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ َﺣ ُ‬ ‫َ‬
‫‪4. Tentang keimanan dan pembenaran kepada kitab-kitab‬‬
‫‪dan rasul-rasul terdahulu, serta keutamaan para‬‬
‫‪Nabi/Rasul, antara lain disebutkan di S.Al-Baqarah(2):136,‬‬
‫‪253; Al-Isra’(17):55.‬‬
‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤﺎ َق‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻢ َو إ ْﲰَﺎﻋ َ‬ ‫ﻗُﻮﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ ‪ e‬ﱠ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إﻟَْﻴـﻨَﺎ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إ َﱃ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫ُوﰐَ اﻟﻨﱠﺒِﻴﱡﻮ َن ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ‬ ‫ﻴﺴﻰ َوَﻣﺎ أ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ َوﻋ َ‬ ‫ُوﰐَ ُﻣ َ‬ ‫ﺎط َوَﻣﺎ أ ِ‬ ‫و ﻳـﻌ ُﻘﻮب واْﻷَﺳﺒ ِ‬
‫َ َْ َ َ َْ‬
‫َﺣ ٍﺪ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن )‪ (١٣٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﲔأَ‬ ‫ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق ﺑَـ َْ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺾ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛﻠﱠ َﻢ ا ﱠُ َوَرﻓَ َﻊ ﺑَـ ْﻌ َ‬‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ﻓَ ﱠ‬ ‫ﺗِﻠ َ‬
‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ َ‪0‬ﻩُ ﺑُِﺮ ِ‬
‫وح اﻟْ ُﻘ ُﺪ ِ‬ ‫ﺎت وَآﺗَـﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬ ‫ٍ‬
‫س َوﻟ َْﻮ َﺷﺎءَ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َّ‬ ‫َد َر َﺟ َ ْ‬
‫َﻜ ِﻦ‬ ‫ﺎت وﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ا ﱠ ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘﻞ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴّﻨَ ُ َ‬‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ ََ َ‬
‫َﻜ ﱠﻦ‬ ‫ا ْﺧﺘـﻠَ ُﻔﻮا ﻓَ ِﻤ ْﻨـﻬﻢ ﻣﻦ آَﻣﻦ وِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ وﻟَﻮ َﺷﺎء ا ﱠ ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘـﻠُﻮا وﻟ ِ‬
‫ُ ْ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ ََ َ‬ ‫َ‬
‫ا ﱠَ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ )‪ (٢٥٣‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬

‫‪14‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
َ ِّ‫ﺾ اﻟﻨﱠﺒِﻴ‬
‫ﲔ َﻋﻠَﻰ‬ ِ ‫ات َواْﻷَ ْر‬
‫ض َوﻟَ َﻘ ْﺪ ﻓَ ﱠ‬
َ ‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ‬ ِ
َ َ ‫ﻚ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ ﲟَ ْﻦ ِﰲ اﻟ ﱠ‬ َ ‫َوَرﺑﱡ‬
(١٧)‫( اﻹﺳﺮاء‬٥٥) ‫ﻮرا‬ ً ُ‫ود َزﺑ‬ ٍ ‫ﺑَـ ْﻌ‬
َ ‫ﺾ َوَآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ َد ُاو‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jika orang (kafir) merasa ragu-ragu atau bahkan tidak percaya
kepada kebenaran Al-Qur’an, maka ada ayat-ayat yang
merupakan tantangan kepada mereka untuk membuktikan
kebenaran Al-Qur’an dan kesalahan mereka, antara lain akan
diuraikan pada S.Al-Baqarah(2): 23.
2. Ada tempat berhenti bacaan yang tidak boleh diulang.
3. Pembenaran kepada kitab yang turun terdahulu (Taurat, Zabur,
Injil) tidak dengan mengikuti syariatnya, karena beberapa hal:
1.Pada Injil tidak ada syari’at; 2.Kitab-kitab yang ada di tangan
para Yahudi dan Nashara, sudah tercampur dan terpalsukan,
tidak ada yang autentik lagi; 3.Fungsi Taurat, Zabur dan Injil
sebagai petunjuk sudah mansukh, diganti dengan Al-Qur’an.
4. Catatan Tambahan: ayat 1 – 5 ini menyebutkan beberapa sifat
Muttaqien (orang-orang yang bertaqwa), sebagaimana dijelaskan
juga pada ayat-ayat lain (lihat C-4 di atas).
Catatan:
Menegakkan shalat, tidak sama dengan (sekedar) “melakukan
shalat”, karena setiap penegakan shalat itu mesti diiringi dengan
segala akibat dan rangkaian perbuatan yang merupakan hasil
penegakan shalat itu. Sebagai misal, orang yang melakukan
shalat tetapi masih melakukan kema’siatan, kemungkaran,
berarti shalatnya tidak bermanfaat untuk mencegahnya dari
kemungkaran, sebagaimana maksud ayat:
‫ﺸ ِﺎء‬ ‫ﺎب َوأَﻗِ ِﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَةَ إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺼﻼَةَ ﺗَـ ْﻨـ َﻬﻰ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻔ ْﺤ‬ ِ َ‫ْﻜﺘ‬ ِ ‫ﻚ ِﻣﻦ اﻟ‬ ِ
َ َ ‫اﺗْ ُﻞ َﻣﺎ أُوﺣ َﻲ إِﻟ َْﻴ‬
ِ ِ
(٢٩)‫( اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‬٤٥) ‫ﺼﻨَـ ُﻌﻮ َن‬ ْ َ‫َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوﻟَﺬ ْﻛ ُﺮ ا ﱠ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ َوا ﱠُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺗ‬

15
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﺳ َﻮاءٌ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ أَأَﻧْ َﺬ ْرﺗَـ ُﻬ ْﻢ أ َْم َﱂْ ﺗُـ ْﻨ ِﺬ ْرُﻫ ْﻢ َﻻ ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫إ ﱠن اﻟﺬ‬
ٌ‫ﺸ َﺎوة‬َ ‫ﺼﺎ ِرِﻫ ْﻢ ِﻏ‬ ِ ِِ
َ ْ‫ ْﻢ َو َﻋﻠَﻰ ﲰَْﻌ ِﻬ ْﻢ َو َﻋﻠَﻰ أَﺑ‬¢‫( َﺧﺘَ َﻢ ا ﱠُ َﻋﻠَﻰ ﻗُـﻠُﻮ‬٦)
(٧) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ٌ ‫اب َﻋﻈ‬ ٌ ‫َوَﳍُ ْﻢ َﻋ َﺬ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang sudah ditetapkan sebagai orang kafir itu,
diberi ancaman dengan neraka atau tidak diberi ancaman,
keadaannya tetap saja kafir.
2. Allah telah menyegel hati-hati orang kafir itu, dan
menjadikan penghalang pada pendengaran serta
penglihatan mereka (sehingga tidak dapat memahami
petunjuk).
3. Orang-orang kafir itu akan mendapat siksa yang besar.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang yang pada dasarnya sudah mendapat ketetapan
sebagai orang kafir itu, tidak akan mau mengikuti
petunjuk sama sekali.
2. Orang hanya akan mau beriman jika mendapat petunjuk
dari Allah (dengan Hidayatut Taufieq), sebaliknya orang
akan tetap sesat selama tidak mendapat petunjuk Allah.
3. Da’i/muballigh tidak dapat memberi petunjuk, selain
berupa pengajaran/pemberitahuan (Hidayatur Rusyd).
4. Orang beriman tidak akan mengabaikan apabila diberi
peringatan dengan Al-Qur’an atau Sunnah Nabi (lihat C
pada bagian sifat orang beriman).

16
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Orang kafir tidak mau mendengarkan Al-Qur’an, tidak‬‬
‫‪mau menerima peringatan bahkan memperolokkan‬‬

‫ﱪا َﻛﺄَ ْن َﱂْ ﻳَ ْﺴ َﻤ ْﻌ َﻬﺎ َﻛﺄَ ﱠن ِﰲ أُذُﻧَـ ْﻴ ِﻪ َوﻗـ ًْﺮا‬‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َوإذَا ﺗُـ ْﺘـﻠَﻰ َﻋﻠَْﻴﻪ آ ََ)ﺗُـﻨَﺎ َوﱃ ُﻣ ْﺴﺘَ ْﻜ ً‬
‫ِ‬
‫اب أَﻟِ ٍﻴﻢ )‪ (٧‬ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫ﺸ ْﺮﻩُ ﺑِ َﻌ َﺬ ٍ‬ ‫ﻓَـﺒَ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻳْ ٌﻞ ﻟ ُﻜ ِّﻞ أَﻓﱠﺎك أَﺛ ٍﻴﻢ )‪ (٧‬ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻊ آ ََ)ت ا ﱠ ﺗُـ ْﺘـﻠَﻰ َﻋﻠَْﻴﻪ ﰒُﱠ ﻳُﺼ ﱡﺮ ُﻣ ْﺴﺘَ ْﻜ ً‬
‫ﱪا‬
‫اب أَﻟِ ٍﻴﻢ )‪َ (٨‬وإِذَا َﻋ ِﻠ َﻢ ِﻣ ْﻦ آ ََ)ﺗِﻨَﺎ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﱠاﲣَ َﺬ َﻫﺎ‬ ‫َﻛﺄَ ْن َﱂْ ﻳَ ْﺴ َﻤ ْﻌ َﻬﺎ ﻓَـﺒَ ِّ‬
‫ﺸ ْﺮﻩُ ﺑِ َﻌ َﺬ ٍ‬
‫ﲔ )‪ (٩‬اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪(٤٥‬‬ ‫اب ُﻣ ِﻬ ٌ‬‫ﻚ َﳍُ ْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ُﻫ ُﺰًوا أُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪2. Tentang perlunya Da’i‬‬ ‫‪berda’wah,‬‬ ‫‪meskipun‬‬ ‫‪yang‬‬
‫‪dida’wahi jelas menolak:‬‬

‫َﺖ أُ ﱠﻣﺔٌ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ِﱂَ ﺗَ ِﻌﻈُﻮ َن ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ا ﱠُ ُﻣ ْﻬ ِﻠ ُﻜ ُﻬ ْﻢ أ َْو ُﻣ َﻌ ِّﺬﺑُـ ُﻬ ْﻢ َﻋ َﺬ ًا‪e‬‬
‫َوإِ ْذ ﻗَﺎﻟ ْ‬
‫َﺷ ِﺪﻳ ًﺪا ﻗَﺎﻟُﻮا َﻣ ْﻌ ِﺬ َرًة إِ َﱃ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َوﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪ (١٦٤‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬

‫‪3. Sifat-sifat para hamba Allah‬‬

‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﻳﻦ إِذَا ذُ ّﻛ ُﺮوا ِ„َ َ)ت َرّ‪ْ ¢‬ﻢ َﱂْ َﳜ ﱡﺮوا َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ ُ‬
‫ﺻ ¦ﻤﺎ َو ُﻋ ْﻤﻴَ ًﺎ‪(٧٣) 0‬‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫اﻟﻔﺮﻗﺎن)‪(٢٥‬‬

‫‪17‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ج‬
‫ﺑُﻮا إِ َﱃ ا ﱠِ َﳍُُﻢ اﻟْﺒُ ْﺸ َﺮى‬0ََ ‫وﻫﺎ َوأ‬ َ ُ‫اﺟﺘَـﻨَـﺒُﻮا اﻟﻄﱠﺎﻏ‬
َ ‫ﻮت أَ ْن ﻳَـ ْﻌﺒُ ُﺪ‬ ْ ‫ﻳﻦ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫َواﻟﺬ‬
ِ‫ﱠ‬ ‫ِ ِ ﻻ‬
َ ِ‫ﺴﻨَﻪُ أُوﻟَﺌ‬
‫ﻚ‬ ْ ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻤ ُﻌﻮ َن اﻟْ َﻘ ْﻮ َل ﻓَـﻴَـﺘﱠﺒِ ُﻌﻮ َن أ‬
َ ‫َﺣ‬ َ ‫( اﻟﺬ‬١٧) ‫ﺸ ْﺮ ﻋﺒَﺎد‬ ِّ َ‫ﻓَـﺒ‬
‫ﻗﻠﻰ‬

(٣٩)‫( اﻟﺰﻣﺮ‬١٨) ‫ﺎب‬ ِ َ‫ﻚ ُﻫ ْﻢ أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒ‬ َ ِ‫اﻫ ُﻢ ا ﱠُ َوأُوﻟَﺌ‬ ِ‫ﱠ‬


ُ ‫ﻳﻦ َﻫ َﺪ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Apabila dibacakan ayat-ayat Al-Qur’an, hendaknya
mendengarkan dan merenungkan ma’nanya. Apabila
diberi peringatan, terutama dalam soal dien, hendaknya
diterima dengan baik, jangan seperti orang kafir.
2. Jangan membiarkan diri kita mempunyai sifat atau
kebiasaan sebagaimana yang dimiliki dan dilakukan
orang-orang kafir.
3. Setiap muslim hendaknya berusaha menyeru orang
kepada Al-Islam (dienullah), kepada kebaikan yang
diajarkan Al-Islam, meski orang yang diserunya menolak.
4. Dalam berda’wah/bertabligh, yang paling pokok adalah
“sampainya seruan” kepada orang yang dida’wahi.
Adapun soal diterimanya seruan, itu nomor berikutnya.
5. Catatan Tambahan: dua ayat ini (ayat 6 dan 7) adalah
pembicaraan khusus pada sifat orang-orang kafir.
Selengkapnya, ayat 1-5 pembicaraannya pada sifat orang
bertaqwa dan hal-hal yang berkaitan dengannya, ayat 6-7
soal orang kafir, sedang ayat 8 – 20 soal munafiqien.

ِ ِ ِ ِ ِ ‫َوِﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
َ ِ‫ﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوَﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ِﲟُْﺆﻣﻨ‬eِ‫ ﱠ َو‬eِ ‫ﻮل آ ََﻣﻨﱠﺎ‬
(٨) ‫ﲔ‬ ُ ‫ﱠﺎس َﻣ ْﻦ ﻳَـ ُﻘ‬
ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َوَﻣﺎ َﳜْ َﺪﻋُﻮ َن إﻻﱠ أَﻧْـ ُﻔ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻳَ ْﺸﻌُ ُﺮو َن‬ َ ‫ُﳜَﺎدﻋُﻮ َن ا ﱠَ َواﻟﺬ‬

18
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﻴﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا‬ِ ‫ﺿﺎ وَﳍﻢ َﻋ َﺬ‬ ٌ ‫ِِ ْﻢ َﻣ َﺮ‬¢‫( ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‬٩)


ٌ ‫اب أَﻟ‬
ٌ ْ ُ َ ً ‫اد ُﻫ ُﻢ ا ﱠُ َﻣ َﺮ‬
َ ‫ض ﻓَـ َﺰ‬
(١٠) ‫ﻳَ ْﻜ ِﺬﺑُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Sebagian orang yang tidak beriman (orang kafir) ada
yang mengatakan bahwa mereka beriman kepada Allah
dan kepada Hari Akhir (Kiamat).
2. Dengan perkataannya itu mereka hendak mempedaya
Allah dan mempedaya orang-orang beriman.
3. Yang terjadi sebenarnya adalah bahwa di luar kesadaran
mereka, ternyata mereka itu mempedaya diri mereka
sendiri.
4. Di dalam hati mereka itu ada penyakit, tidak senang
kalau Al-Islam tersiar dan dijalankan oleh orang banyak.
5. Allah menambahkan penyakit kepada mereka, dengan
jalan menjadikan Al-Islam tersiar semakin luas, semakin
banyak pemeluknya.
6. Mereka akan mendapat siksa yang besar, dengan sebab
kedustaan yang mereka lakukan.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Tidak semua orang yang mengaku beragama Islam, itu
benar-benar menjalankan Al-Islam.
2. Memang ada orang yang sengaja menipu, membuat
kepalsuan dengan mengaku beriman (pura-pura
beriman).
3. Orang munafiq itu pada hakikatnya adalah orang kafir.
4. Orang munafiq sakit hati jika Al-Islam tersiar, unggul dan
dikuti oleh banyak orang.

19
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Orang munafiq hakikatnya adalah orang kafir

َ ِ‫َذﻟ‬
(٣) ‫ِِ ْﻢ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن‬¢‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ آ ََﻣﻨُﻮا ﰒُﱠ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَﻄُﺒِ َﻊ َﻋﻠَﻰ ﻗُـﻠُﻮ‬
2. Memperlakukan orang munafiq yang mati
ِ‫ ﱠ‬eِ ‫ﺎت أَﺑ ًﺪا وﻻَ ﺗَـ ُﻘﻢ ﻋﻠَﻰ ﻗَـ ِﱪﻩِ إِﻧﱠـﻬﻢ َﻛ َﻔﺮوا‬ ٍِ
ُ ْ ُ ْ َ ْ َ َ َ ‫ﺼ ِّﻞ َﻋﻠَﻰ أَ َﺣﺪ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ‬ َ ُ‫َوﻻَ ﺗ‬
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٨٤) ‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن‬ِ َ‫ورﺳﻮﻟِ ِﻪ وﻣﺎﺗُﻮا وﻫﻢ ﻓ‬
ْ ُ َ ََ ُ ََ
3. Sebagian tanda-tanda munafiq
‫)) ﺛﻼث ﻣﻦ ﻛﻦ‬:‫ ﻋﻦ اﻟﻨﱯ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬،‫ﻋﻦ ﻋﺒﺪ ﷲ ﺑﻦ َﻋ ْﻤﺮو‬
‫ وﻣﻦ ﻛﺎﻧﺖ ﻓﻴﻪ واﺣﺪة ﻣﻨﻬﻦ ﻛﺎﻧﺖ ﻓﻴﻪ ﺧﺼﻠﺔ‬، ‫ﺧﺎﻟﺼﺎ‬
ً ‫ﻓﻴﻪ ﻛﺎن ﻣﻨﺎﻓ ًﻘﺎ‬
‫ وإذا‬،‫ وإذا وﻋﺪ أﺧﻠﻒ‬،‫ ﻣﻦ إذا َﺣ ّﺪث ﻛﺬب‬: ‫ﻣﻦ اﻟﻨﻔﺎق ﺣﱴ ﻳَ َﺪﻋﻬﺎ‬
. ‫اؤﲤﻦ ﺧﺎن (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Sifat-sifat munafiq, jangan sampai ada pada diri kita.
2. Apabila orang munafiq mati, biarlah dishalatkan oleh
orang-orang kebanyakan atau yang tidak faham dien.
3. Catatan Tambahan: secara dhahir, orang-orang munafiq
tetap kita perlakukan sebagaimana orang Islam, tetapi
tidak usah dipercaya perkataan atau pengakuannya.

(١١) ‫ﺤﻮ َن‬ ِ ‫ض ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠﳕَﺎ َْﳓﻦ ﻣ‬


ِ ‫ﻴﻞ َﳍُ ْﻢ ﻻَ ﺗُـ ْﻔ ِﺴ ُﺪوا ِﰲ اْﻷ َْر‬ِ ِ
ُ ‫ﺼﻠ‬
ْ ُ ُ َ ‫َوإ َذا ﻗ‬
ِ ِ ِ ِ ِ
َ ‫( َوإ َذا ﻗ‬١٢) ‫أَﻻَ إﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔﺴ ُﺪو َن َوﻟَﻜ ْﻦ ﻻَ ﻳَ ْﺸﻌُ ُﺮو َن‬
‫ﻴﻞ َﳍُ ْﻢ‬

20
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﱠﺎس ﻗَﺎﻟُﻮا أَﻧـُ ْﺆِﻣ ُﻦ َﻛ َﻤﺎ آ ََﻣ َﻦ اﻟ ﱡ‬


‫ﺴ َﻔ َﻬﺎءُ أَﻻَ إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﻫ ُﻢ‬ ِ
ُ ‫آَﻣﻨُﻮا َﻛ َﻤﺎ آ ََﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
ِ َ‫ﺴ َﻔﻬﺎء وﻟ‬
(١٣) ‫ﻜ ْﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ َ ُ َ ‫اﻟ ﱡ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang munafiq itu berbuat rusak (menjalani
kekafiran, kejahatan, kemesuman dll), tetapi merasa
berbuat baik dengan perbuatan mereka itu.
2. Jika diingatkan agar tidak berbuat kerusakan, mereka
menolak (karena merasa baik itu).
3. Mereka pembuat kerusakan, tetapi tidak menyadarinya.
4. Jika orang-orang munafiq diingatkan agar beriman
sebagaimana orang-orang Islam (yang benar beriman),
mereka menolak dan menganggap yang mau beriman itu
adalah orang-orang bodoh.
5. Di hadapan Allah, orang-orang munafiq itu adalah orang
yang benar-benar bodoh, tetapi tidak sadar akan hal itu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang munafiq tidak dapat membedakan antara
perbuatan baik dengan perbuatan buruk menurut
pengertian syari’at.
2. Perbuatan orang munafiq membuat kerusakan dalam
kehidupan beragama dan bermasyarakat.
3. Orang munafiq tidak dapat menahan dienul Islam secara
benar, sehingga menganggap keimanan itu sebagai
kebodohan.
4. Orang munafiq itu berpikir pragmatis dan berorientasi
pada dunia, artinya segala yang dia kerjakan dalam
urusan dien ini adalah untuk tujuan dunia.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN

21
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Orang munafiq menganggap dirinya baik.


ِ ُ ‫وإِذَا ِﻗﻴﻞ َﳍﻢ ﺗَـﻌﺎﻟَﻮا ﻳﺴﺘـ ْﻐ ِﻔﺮ ﻟَ ُﻜﻢ رﺳ‬
َ ُ‫ﻮل ا ﱠ ﻟ ﱠَﻮْوا ُرء‬
‫وﺳ ُﻬ ْﻢ َوَرأَﻳْـﺘَـ ُﻬ ْﻢ‬ ُ َ ْ ْ َ ْ َ ْ َ ُْ َ َ
(٦٣)‫( اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن‬٥) ‫ﱪو َن‬ ِ
ُ ‫ﺼﺪﱡو َن َو ُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﺴﺘَ ْﻜ‬
ُ َ‫ﻳ‬
2. Orang munafiq berorientasi dunia.
ِ‫ﺣ ﱠﱴ ﻳـ ْﻨـ َﻔﻀﱡﻮا وِﱠ‬ ِ‫ﻮل ا ﱠ‬
ِ ‫ُﻫﻢ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻻَ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا َﻋﻠَﻰ َﻣ ْﻦ ِﻋ ْﻨ َﺪ ر ُﺳ‬
َ َ َ َ َ ُ
(٧) ‫ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن‬ َ‫ﲔ ﻻ‬ ِِ ِ ِ ‫ات َواْﻷَ ْر‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬ ِ
َ ‫ض َوﻟَﻜ ﱠﻦ اﻟ ُْﻤﻨَﺎﻓﻘ‬ َ َ ‫َﺧ َﺰاﺋ ُﻦ اﻟ ﱠ‬
(٦٣)‫اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Apabila ada orang mempunyai sifat jelek seperti yang
tersebut di dalam Al Qur’an hendaknya diwaspadai akan
kemunafiqannya, sebagaimana riwayat Aisyah di atas.
2. Hendaknya kita menghindarkan diri dari sifat-sifat buruk
yang disebutkan di dalam Al Qur’an itu.
3. Keimanan seseorang sesungguhnya menunjkkan bahwa
orang itu benar-benar menggunakan akal sehat dan
kepandaiannya untuk keselamatan dirinya.

ِ ‫وإِ َذا ﻟَ ُﻘﻮا اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا آَﻣﻨﱠﺎ وإِ َذا َﺧﻠَﻮا إِ َﱃ َﺷﻴ‬
0‫ﺎﻃﻴﻨِ ِﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠ‬َ ْ َ َ َ َ َ
‫ِِ ْﻢ َوﳝَُ ﱡﺪ ُﻫ ْﻢ ِﰲ‬¢ ‫ئ‬
ُ ‫( ا ﱠُ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰ‬١٤) ‫َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠﳕَﺎ َْﳓ ُﻦ ُﻣ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮ َن‬

22
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ ْﳍَُﺪى ﻓَ َﻤﺎ‬eِ َ‫ﻀﻼَﻟَﺔ‬


‫ﻳﻦ ا ْﺷﺘَـ َﺮُوا اﻟ ﱠ‬ ِ ‫( أُوﻟَﺌِ َ ﱠ‬١٥) ‫ﻃُﻐْﻴﺎ½ِِﻢ ﻳـﻌﻤﻬﻮ َن‬
َ ‫ﻚ اﻟﺬ‬ ُ َ َْ ْ َ
(١٦) ‫ﻳﻦ‬ ِ ِ ْ ‫رِﲝ‬
َ ‫ﺖ ﲡَ َﺎرﺗُـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ُﻣ ْﻬﺘَﺪ‬ ََ

A. MAKSUD AYAT
1. Orang munafiq itu apabila dihadapan orang beriman,
mengaku sebagai orang beriman juga.
2. Apabila orang munafiq itu bertemu dengan sesama orang
kafir, mengaku kalau sebenarnya dia hanya pura-pura
beriman.
3. Orang-orang munafiq itu bermaksud memperolok-
olokkan orang-orang beriman.
4. Yang sebenarnya terjadi adalah Allah memperolok-
olokkan orang-orang munafiq.
5. Allah menjadikan orang-orang munafiq itu
berkepanjangan di dalam perbuatan mereka yang
menyimpang dan kebingungan.
6. Orang-orang munafiq itu membuangkan petunjuk dari
Allah dan memilih mengikuti kesesatan.
Perbuatan orang-orang munafiq itu tidak menguntungkan
diri mereka sendiri dan mereka tidak dapat petunjuk dari
Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang-orang munafiq itu berpura-pura menjalankan
agama, yang sebenarnya hanya untuk kepentingan
dunianya saja.
2. Orang-orang munafiq itu tidak mempunyai kecintaan
kepada orang-orang yang benar-benar beriman.

23
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

3. Orang-orang munafiq menyangka kalau diri mereka


dalam kebenaran dan petunjuk Allah, padahal sebenarnya
mereka tersesat.
4. Orang munafiq digambarkan sebagai orang yang rugi
dalam perdagangan, karena alih-alih petunjuk Allah yang
dicari sedang yang sebenarnya mereka mengikuti
kesesatan.
5. Orang-orang munafiq dan perbuatan mereka tidak ada
manfaatnya bagi Islam dan muslimin.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Persamaan orang munafiq dengan orang kafir

‫ﺾ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ٍ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ ﺑَـ ْﻌ‬


ُ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ َوإِ َذا َﺧﻼَ ﺑَـ ْﻌ‬ ِ‫ﱠ‬ ‫َوإِ َذا ﻟَ ُﻘﻮا‬
َ ‫اﻟﺬ‬
‫ِﲟَﺎ ﻓَـﺘَ َﺢ ا ﱠُ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻟِﻴُ َﺤﺎ ﱡﺟﻮُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ‫أ َُﲢَ ِّﺪﺛُﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ‬
(٢) ‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٧٦)
2. Orang munafiq tidak ada gunanya, malah menjadi beban

‫ﺐ‬
ٌ‫ﺸ‬ ُ ‫ﺴ ُﺎﻣ ُﻬ ْﻢ َوإِ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﺗَ ْﺴ َﻤ ْﻊ ﻟِ َﻘ ْﻮﳍِِ ْﻢ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﺧ‬َ ‫َﺟ‬ َ ُ‫َوإِذَا َرأَﻳْـﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﺗُـ ْﻌ ِﺠﺒ‬
ْ‫ﻚ أ‬
ٍ
‫ﺎﺣ َﺬ ْرُﻫ ْﻢ ﻗَﺎﺗَـﻠَ ُﻬ ُﻢ ا ﱠُ أ ﱠ‬
‫َﱏ‬ ْ َ‫ﺻ ْﻴ َﺤﺔ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ُﻫ ُﻢ اﻟ َْﻌ ُﺪ ﱡو ﻓ‬ َ ‫ﺴﺒُﻮ َن ُﻛ ﱠﻞ‬ َ ‫ﺴﻨﱠ َﺪةٌ َْﳛ‬ َ ‫ُﻣ‬
(٦٣) ‫( اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن‬٤) ‫ﻳُـ ْﺆﻓَ ُﻜﻮ َن‬
3. Allah memperdaya dan memperolok-olokkan orang
munafiq

‫ﺼﻼَةِ ﻗَ ُﺎﻣﻮا‬
‫ﺎد ُﻋ ُﻬ ْﻢ َوإِذَا ﻗَ ُﺎﻣﻮا إِ َﱃ اﻟ ﱠ‬ َُ َ َ
ِ َ‫إِ ﱠن اﻟْﻤﻨَﺎﻓِ ِﻘﲔ ُﳜ‬
ِ ‫ﺎدﻋُﻮ َن ا ﱠ وﻫﻮ َﺧ‬
َ ُ
(٤) ‫( اﻟﻨﺴﺎء‬١٤٢) ً‫ﱠﺎس َوﻻَ ﻳَ ْﺬ ُﻛ ُﺮو َن ا ﱠَ إِﻻﱠ ﻗَﻠِﻴﻼ‬
َ ‫ﺴ َﺎﱃ ﻳُـ َﺮاءُو َن اﻟﻨ‬
َ ‫ُﻛ‬

24
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

4. Orang munafiq tidak akan mendapat kebenaran

ْ ُ‫ﻚ ﻻَ إِ َﱃ َﻫ ُﺆﻻَِء َوﻻَ إِ َﱃ َﻫ ُﺆﻻَِء َوَﻣ ْﻦ ﻳ‬


‫ﻀ ِﻠ ِﻞ ا ﱠُ ﻓَـﻠَ ْﻦ َِﲡ َﺪ‬ َ ِ‫ﲔ َذﻟ‬ َ ِ‫ُﻣ َﺬﺑْ َﺬﺑ‬
َْ ‫ﲔ ﺑَـ‬
(٤) ‫( اﻟﻨﺴﺎء‬١٤٣) ً‫ﻟَﻪُ َﺳﺒِﻴﻼ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan mempunyai kebiasaan berbicara dengan sesuatu
kelompok yang isi pembicaraannya berlawanan dengan isi
pembicaraan di hadapan kelompok lainnya.
2. Setiap kali dihadapkan pada pilihan mengikuti petunjuk
Allah atau lainnya harus memilih dan mendahulukan
yang datang dari Allah.

ِ
ُ‫ﺐ ا ﱠ‬ َ ‫ت َﻣﺎ َﺣ ْﻮﻟَﻪُ َذ َﻫ‬ ْ ‫ﺎء‬
َ ‫َﺿ‬ ْ ‫َﻣﺜَـﻠُ ُﻬ ْﻢ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟﱠﺬي‬
َ ‫ ًرا ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ أ‬0َ ‫اﺳﺘَـ ْﻮﻗَ َﺪ‬
ِ ٍ ِ
ُ (١٧) ‫ﺑِﻨُﻮِرﻫ ْﻢ َوﺗَـ َﺮَﻛ ُﻬ ْﻢ ِﰲ ﻇُﻠُ َﻤﺎت ﻻَ ﻳـُْﺒﺼ ُﺮو َن‬
‫ﺻ ﱞﻢ ﺑُ ْﻜ ٌﻢ ُﻋ ْﻤ ٌﻲ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ‬
(١٨) ‫ﻻَ ﻳَـ ْﺮِﺟﻌُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang munafiq itu diumpamakan seperti orang-
orang yang menyalakan api untuk penerangan.
2. Tatkala api itu sudah mulai menyala dan menerangi
sekelilingnya, Allah menghilangkan cahayanya dan
membiarkan mereka dalam kegelapan, tidak bisa melihat.
3. Orang-orang munafiq itu digambarkan seperti orang yang
tuli, bisu, dan buta sehingga mereka tidak dapat kembali
kepada kebenaran.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA

25
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Perumpamaan-perumpamaan yg buruk itu berlaku atas


orang-orang yang mempunyai perilaku buruk.
2. Walaupun orang-orang munafiq itu kelihatan berusaha
untuk mendapatkan kebenaran dan kebaikan, tetapi
usahanya itu tidak ada gunanya.
3. Orang-orang munafiq itu tidak akan dapat kembali ke
jalan yang benar, kecuali dia bertaubat dan meninggalkan
kemunafiqannya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Persamaan orang munafiq dengan orang kafir (surat Al
Baqarah)
ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬
ُ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟﱠﺬي ﻳَـ ْﻨﻌ ُﻖ ِﲟَﺎ ﻻَ ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻊ إِﻻﱠ ُد َﻋﺎءً َوﻧ َﺪا ًء‬
‫ﺻﻢﱞ‬ َ ‫َوَﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ‬
(٢) ‫( اﻟﺒﻘﺮة‬١٧١) ‫ﺑُ ْﻜ ٌﻢ ُﻋ ْﻤ ٌﻲ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Apabila kita ingin mendapat kebaikan hendaklah
mengusahakan dengan cara-cara yang jelas ada tuntunan
dari rasululloh.
2. Hendaknya menghindarkan diri dari bekerja sama dengan
orang-orang munafiq atau membantu usaha mereka,
meskipun usaha itu kelihatannya bertujuan baik.

‫َﺻﺎﺑِ َﻌ ُﻬ ْﻢ‬ ٌ ‫ﺴ َﻤ ِﺎء ِﻓ ِﻴﻪ ﻇُﻠُ َﻤ‬


َ ‫ﺎت َوَر ْﻋ ٌﺪ َوﺑَـ ْﺮ ٌق َْﳚ َﻌﻠُﻮ َن أ‬ ‫ﺐ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
ٍ ِّ‫ﺼﻴ‬
َ ‫أ َْو َﻛ‬
ِ ٌ ‫ت َوا ﱠُ ُِﳏﻴ‬ ِ ‫اﻋ ِﻖ ﺣ َﺬر اﻟْﻤﻮ‬ ِ ‫ﺼﻮ‬ ِ ِِ
(١٩) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬eِ ‫ﻂ‬ َْ َ َ َ ‫ِﰲ َآذَا½ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻮا ِﻓ ِﻴﻪ َوإِذَا أَﻇْﻠَ َﻢ‬
َ ‫ﺎء َﳍُ ْﻢ َﻣ‬ َ ‫ﺼ َﺎرُﻫ ْﻢ ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ أ‬
َ ‫َﺿ‬ َ ْ‫ﻒ أَﺑ‬
ُ َ‫ﺎد اﻟْﺒَـ ْﺮ ُق َﳜْﻄ‬
ُ ‫ﻳَ َﻜ‬
26
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺼﺎ ِرِﻫ ْﻢ إِ ﱠن ا ﱠَ َﻋﻠَﻰ‬ ِ ِ‫َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﻗَﺎﻣﻮا وﻟَﻮ َﺷﺎء ا ﱠ ﻟَ َﺬ َﻫﺐ ﺑ‬


َ ْ‫ﺴ ْﻤﻌ ِﻬ ْﻢ َوأَﺑ‬
َ َ ُ َ َْ ُ ْ ْ
(٢٠) ‫ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬

A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang munafiq itu diumpamakan seperti orang
yang berada dibawah hujan lebat yang gelap gulita, dan
padanya banyak guruh serta kilat.
2. Mereka menaruhkan jari-jari di lubang-lubang telinga
mereka karena takut kematian akibat mendengar suara
petir yang amat keras.
3. Allah itu menguasai keadaan orang-orang kafir (munafiq)
itu.
4. Hampir-hampir penglihatan mereka itu buta disambar
kilat.
5. Tiap-tiap kali kilat menerangi, orang-orang munafiq itu
berjalan, dan ketika tidak ada penerangan, orang-orang
munafiq itu berhenti.
6. Jika Allah kehendaki, niscaya Allah hilangkan
pendengaran dan penglihatan mereka.
7. Allah itu berkuasa atas segala sesuatu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang-orang munafiq itu memilih-milih dan memilah-
milah ajaran Islam, ada yang dimaui dan ada yang
dibuangkan.
2. Sebagian ajaran Islam ada yang sangat ditakuti oleh
orang-orang munafiq, sehingga untuk mendengar pun
rasanya mereka sudah tidak sanggup.

27
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪3. Terhadap ajaran yang mereka anggap cocok atau‬‬


‫‪menguntungkan orang-orang munafiq itu, mereka‬‬
‫‪menjalankannya dengan senang hati, sedang bagian ajaran‬‬
‫‪yang tidak mereka sukai mereka tolak dan mereka‬‬
‫‪buangkan sebisa-bisanya.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Perbandingan orang munafiq dengan orang musyrik.‬‬
‫ِِ‬ ‫ﺸﺎﻩ ﻣﻮج ِﻣﻦ ﻓَـﻮِﻗ ِﻪ ﻣﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺎب‬
‫ج ﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮﻗﻪ َﺳ َﺤ ٌ‬ ‫أ َْو َﻛﻈُﻠُ َﻤﺎت ِﰲ َْﲝ ٍﺮ ُﳉّ ٍّﻲ ﻳَـ ْﻐ َ ُ َ ْ ٌ ْ ْ َ ْ ٌ‬
‫ﺾ إِذَا أَ ْﺧ َﺮ َ‬
‫ج ﻳَ َﺪﻩُ َﱂْ ﻳَ َﻜ ْﺪ ﻳَـ َﺮ َاﻫﺎ َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳚ َﻌ ِﻞ ا ﱠُ‬ ‫ﻀ َﻬﺎ ﻓَـ ْﻮ َق ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺎت ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻇُﻠُ َﻤ ٌ‬
‫ﻮرا ﻓَ َﻤﺎ ﻟَﻪُ ِﻣ ْﻦ ﻧُﻮٍر )‪ (٤٠‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬
‫ﻟَﻪُ ﻧُ ً‬
‫‪2. Tidak boleh menerima sebagian ajaran Islam dan menolak‬‬
‫‪sebagian lainnya.‬‬
‫ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ِد َ) ِرِﻫ ْﻢ‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﰒُﱠ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆﻻَء ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ َو ُﻫ َﻮ ُﳏَ ﱠﺮمٌ‬
‫ﺎد ُ‬
‫ﺗُـ َﻔ ُ‬ ‫ُﺳ َﺎرى‬ ‫ﺎﻫ ُﺮو َن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِ‪ِ ْe‬ﻹ ِْﰒ َواﻟ ُْﻌ ْﺪ َوان َوإِ ْن َ‪ْÃ‬ﺗُﻮُﻛ ْﻢ أ َ‬ ‫ﺗَﻈَ َ‬
‫ﺾ ﻓَ َﻤﺎ َﺟ َﺰاءُ‬ ‫ﺎب َوﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﺾ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫اﺟ ُﻬ ْﻢ أَﻓَـﺘُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺑِﺒَـ ْﻌ ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِ ْﺧ َﺮ ُ‬
‫ي ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳُـ َﺮدﱡو َن إِ َﱃ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﻦ ﻳـ ْﻔﻌﻞ ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ إِﻻﱠ ﺧ ْﺰ ٌ‬ ‫َْ َ َُ‬
‫اب َوَﻣﺎ ا ﱠُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪ (٨٥‬اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬
‫أَ َﺷ ِّﺪ اﻟ َْﻌ َﺬ ِ‬
‫ﲔ ا ﱠِ َوُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ‪ e‬ﱠ َوُر ُﺳﻠﻪ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳُـ َﻔ ِّﺮﻗُﻮا ﺑَـ َْ‬
‫ﱠِ‬
‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﺾ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳَـﺘ ِﱠﺨ ُﺬوا ﺑَـ َْﲔ َذﻟِ َﻚ َﺳﺒِﻴﻼً )‪(١٥٠‬‬ ‫ﻧُـ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َوﻧَ ْﻜ ُﻔ ُﺮ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ ًا‪ُ e‬ﻣ ِﻬﻴﻨًﺎ )‪ (١٥١‬اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜﺎﻓ ُﺮو َن َﺣ ¦ﻘﺎ َوأَ ْﻋﺘَ ْﺪ َ‪ 0‬ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬

‫‪28‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Hendaknya ajaran Islam diterima sepenuhnya. Jangan


memilih-milih untuk kemudian tidak mengamalkan
sebagian dari ajaran Islam itu.
2. Kita hendaknya berlindung kepada Allah agar tidak
terkena penyakit nifaq (kemunafiqan).

‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬


ُ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ‬
َ ‫ﱠﺎس ا ْﻋﺒُ ُﺪوا َرﺑﱠ ُﻜ ُﻢ اﻟﺬي َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ َواﻟﺬ‬
‫ﺎء َوأَﻧْـ َﺰ َل‬ ِ ‫ﺴﻤ‬ ِ ‫( اﻟﱠ ِﺬي ﺟﻌﻞ ﻟَ ُﻜﻢ اْﻷَر‬٢١) ‫ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬
ً َ‫ﺎء ﺑﻨ‬ َ َ ‫ض ﻓ َﺮا ًﺷﺎ َواﻟ ﱠ‬ َ ْ ُ َ ََ
ِ‫ات ِرْزﻗًﺎ ﻟَ ُﻜﻢ ﻓَﻼَ َﲡْﻌﻠُﻮا ِﱠ‬ ِ ‫ﺴﻤ ِﺎء ﻣﺎء ﻓَﺄَ ْﺧﺮج ﺑِ ِﻪ ِﻣﻦ اﻟﺜﱠﻤﺮ‬ ِ
َ ْ ََ َ َ َ ً َ َ ‫ﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
(٢٢) ‫ادا َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
ً ‫أَﻧْ َﺪ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan kepada segenap manusia untuk
beribadah/mengabdi kepadaNya.
2. Allah adalah Yang telah menciptakan manusia di masa
turunnya ayat ini, demikian juga manusia yang ada
sebelumnya.
3. Pengabdian kepada Allah itu akan membawa manusia
menjadi taqwa kepada Allah.
4. Allah lah Yang menjadikan bumi ini sebagai hamparan
(tempat berpijak) untuk manusia, dan menjadikan langit
sebagai bangunan yang menaungi manusia.
5. Allah pula Yang menurunkan air hujan dari langit,
kemudian dengan air itu Allah mengadakan buah-
buahan, sebagai rizqi untuk manusia.
6. Karena itu semua, manusia dilarang membuat
pembanding-pembanding bagi Allah, sedang mereka

29
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

sudah tahu (apa saja yang Allah telah ciptakan buat


mereka).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Manusia wajib mengabdi/beribadah kepada Allah, tanpa
mempersekutukanNya dengan sesuatu apapun.
2. Manusia adalah ciptaan Allah, bukan keturunan atau
perubahan dari monyet dan sebangsanya.
3. Perintah kepada manusia adalah untuk kebaikan dan
keselamatan manusia, bukan untuk kepentingan Allah.
4. Bumi seisinya dibuat oleh Allah untuk kepentingan
manusia, maka manusia boleh mengeksploitasi dalam
batas-batas kepentingan dan untuk taat kepada Allah.
5. Pernyataan terimakasih atas diperolehnya rizqi di dunia
ini tidak boleh ditujukan kepada selain Allah, karena
segalanya itu berasal dari Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Perintah untuk bertaqwa dan bahwa Allah adalah
Pencipta manusia
‫اﺣ َﺪةٍ َو َﺧﻠَ َﻖ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ‬
ِ‫ﺲ و‬ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ٍ ‫ﱠﺎس اﺗﱠـ ُﻘﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ُﻢ اﻟﺬي َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ‬ُ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ‬
‫ﺴﺎءَﻟُﻮ َن ﺑِ ِﻪ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ‫ﺚ ِﻣ ْﻨـﻬﻤﺎ ِرﺟﺎﻻً َﻛﺜ‬
َ َ‫ﺴﺎءً َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ا ﱠَ اﻟﺬي ﺗ‬ َ ‫ﲑا َوﻧ‬ً َ َ ُ ‫َزْو َﺟ َﻬﺎ َوﺑَ ﱠ‬
(١) ‫ﺎم إِ ﱠن ا ﱠَ َﻛﺎ َن َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َرِﻗﻴﺒًﺎ‬
َ ‫َواْﻷَ ْر َﺣ‬
2. Contoh ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa Allah
menurunkan air hujan dan menumbuhkan tanaman untuk
makanan manusia
‫ْﻚ اﻟﱠِﱵ‬ِ ‫ﱠﻬﺎ ِر واﻟْ ُﻔﻠ‬ ِ ِ ِ ‫ات واْﻷَر‬ِ ‫إِ ﱠن ِﰲ َﺧﻠ ِْﻖ اﻟ ﱠ‬
َ َ ‫ض َوا ْﺧﺘﻼَف اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ‬ْ َ ‫ﺴ َﻤ َﺎو‬
‫َﺣﻴَﺎ‬ ٍ ِ ِ ‫َﲡْ ِﺮي ِﰲ اﻟْﺒﺤ ِﺮ ِﲟَﺎ ﻳـ ْﻨـ َﻔﻊ اﻟﻨﱠﺎس وﻣﺎ أَﻧْـﺰ َل ا ﱠ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬
ْ ‫ﺴ َﻤﺎء ﻣ ْﻦ َﻣﺎء ﻓَﺄ‬ َ ُ َ ََ َ ُ َ َْ

30
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺴ َﺤ ِ‬ ‫ﺼ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﻒ ِّ‬ ‫ٍ‬ ‫ﺑِ ِﻪ اْﻷَرض ﺑـﻌ َﺪ ﻣﻮِ‪َ°‬ﺎ وﺑ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫اﻟﺮَ) ِح َواﻟ ﱠ‬ ‫ﺚ ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ َداﺑﱠﺔ َوﺗَ ْ‬ ‫ْ َ َ ْ َْ ََ‬
‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪(١٦٤‬‬
‫ضَ ﻵَ) ٍ‬ ‫اﻟْﻤﺴ ﱠﺨ ِﺮ ﺑـﲔ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺴ َﻤﺎء َواْﻷ َْر ِ َ‬ ‫ُ َ َ َْ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang yang‬‬
‫‪membuat bandingan, dan yang melarang orang membuat‬‬
‫‪bandingan bagi Allah‬‬
‫ادا ُِﳛﺒﱡﻮﻧَـﻬﻢ َﻛﺤ ِ ِ ﱠ ِ‬ ‫ﱠﺨ ُﺬ ِﻣﻦ د ِ ِ‬
‫ﱠﺎس َﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِ ْ ُ‬ ‫َوِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﺐ ا ﱠ َواﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ُْ ُ ّ‬ ‫ون ا ﱠ أَﻧْ َﺪ ً‬
‫آَﻣﻨﻮا أَ َﺷ ﱡﺪ ﺣﺒ¦ﺎ ِﱠِ وﻟَﻮ ﻳـﺮى اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻇَﻠَﻤﻮا إِ ْذ ﻳـﺮو َن اﻟْﻌ َﺬاب أَ ﱠن اﻟْ ُﻘ ﱠﻮةَ ِﱠِ‬
‫ََ ْ َ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫ُ‬ ‫َُ‬
‫اب )‪ (١٦٥‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوأَ ﱠن ا ﱠَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ َْﻌ َﺬ ِ‬‫َِ‬
‫ﻮﻫﺎ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َوآ ََ‪ُ e‬ؤُﻛ ْﻢ َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ا ﱠُ ِ‪َ¢‬ﺎ ِﻣ ْﻦ‬
‫ﺎء َﲰﱠْﻴـﺘُ ُﻤ َ‬ ‫َﻣﺎ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن ِﻣ ْﻦ ُدوﻧِِﻪ إِﻻﱠ أ ْ‬
‫َﲰَ ً‬
‫ﻚ اﻟ ِّﺪﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِﻢ وﻟ ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ‬ ‫ُ ُّ َ‬ ‫ﺎن إِ ِن ا ْﳊُ ْﻜ ُﻢ إِﻻﱠ ِﱠِ أ ََﻣ َﺮ أَﻻﱠ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا إِﻻﱠ إِ ﱠ)ﻩُ ذَﻟِ َ‬‫ﺳ ْﻠﻄَ ٍ‬
‫ُ‬
‫أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٤٠‬ﻳﻮﺳﻒ)‪(١٢‬‬
‫‪dan yang semisal S.Yusuf ini ada pada S.Al-A’raf(7):71; S.An-‬‬
‫‪Najm(53):23.‬‬

‫ﲑُﻛ ْﻢ إِ َﱃ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ‫ﻀﻠﱡﻮا َﻋﻦ ﺳﺒِ ِﻴﻠ ِﻪ ﻗُﻞ ﲤََﺘـ ِ ِ‬ ‫ادا ﻟِﻴ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﱠﻌﻮا ﻓَﺈ ﱠن َﻣﺼ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َو َﺟ َﻌﻠُﻮا ﱠ أَﻧْ َﺪ ً ُ‬
‫)‪ (٣٠‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬
‫ﺿ ﱞﺮ َد َﻋﺎ َرﺑﱠﻪُ ُﻣﻨِﻴﺒًﺎ إِﻟ َْﻴ ِﻪ ﰒُﱠ إِذَا َﺧ ﱠﻮﻟَﻪُ ﻧِ ْﻌ َﻤﺔً ِﻣ ْﻨﻪُ ﻧَ ِﺴ َﻲ َﻣﺎ‬ ‫َوإِ َذا َﻣ ﱠ‬
‫ﺲ اْ ِﻹﻧْ َ‬
‫ﺴﺎ َن ُ‬
‫ِِ‬ ‫َﻛﺎ َن ﻳ ْﺪ ُﻋﻮ إِﻟَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ ﻗَـﺒﻞ وﺟﻌﻞ ِﱠِ أَﻧْ َﺪ ً ِ ِ‬
‫ادا ﻟﻴُﻀ ﱠﻞ َﻋ ْﻦ َﺳﺒِﻴﻠﻪ ﻗُ ْﻞ ﲤََﺘ ْ‬
‫ﱠﻊ‬ ‫ْ ْ ْ ُ َ ََ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر )‪ (٨‬اﻟﺰﻣﺮ)‪(٣٩‬‬ ‫َﺻ َﺤ ِ‬ ‫ﺑِ ُﻜ ْﻔ ِﺮ َك ﻗَِﻠﻴﻼً إِﻧﱠ َ ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻦ أ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ادا‬
‫ﲔ َوَﲡْ َﻌﻠُﻮ َن ﻟَﻪُ أَﻧْ َﺪ ً‬ ‫ﻗُ ْﻞ أَﺋﻨﱠ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺘَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ‪e‬ﻟﱠﺬي َﺧﻠَ َﻖ اْﻷَ ْر َ‬
‫ض ِﰲ ﻳَـ ْﻮَﻣ ْ ِ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪(٤١‬‬ ‫ّ‬ ‫ﲔ )‪(٩‬‬ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫ﻚ َر ﱡ‬ ‫ذَﻟِ َ‬

‫‪31‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

4. Ayat-ayat yang menunjukkan disuruhnya manusia untuk


mengabdi kepada Allah, sebagaimana pada S.Al-Fatihah
(٥١)‫اﻟ ّﺬار)ت‬ (٥٦) ‫ون‬ ِ ‫ﺖ ا ْﳉِ ﱠﻦ واْ ِﻹﻧْﺲ إِﻻﱠ ﻟِﻴـ ْﻌﺒ ُﺪ‬ ُ ‫َوَﻣﺎ َﺧﻠَ ْﻘ‬
َُ َ َ
ِِ ِ ُ‫ﻗُﻞ إِ ﱠن ﺻﻼَِﰐ وﻧ‬
َ ‫( َﻻ َﺷ ِﺮ‬١٦٢) ‫ﲔ‬
‫ﻳﻚ‬ َ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬ِّ ‫ﺎي َوﳑََ ِﺎﰐ ﱠ َر‬ َ َ‫ﺴﻜﻲ َو َْﳏﻴ‬ ُ َ َ ْ
ِ ِ َ ِ‫ﻟَﻪُ َوﺑِ َﺬﻟ‬
(١٦٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ أَ ﱠو ُل اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ‬0ََ ‫ت َوأ‬
ُ ‫ﻚ أُﻣ ْﺮ‬
ِ ِ ِِ ِ ِ
‫ﺼﻼَةَ َوﻳُـ ْﺆﺗُﻮا‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ َ ‫َوَﻣﺎ أُﻣ ُﺮوا إِﻻﱠ ﻟﻴَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا ا ﱠَ ُﳐْﻠﺼ‬
ُ ‫ﲔ ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪﻳ َﻦ ُﺣﻨَـ َﻔﺎءَ َوﻳُﻘ‬
(٩٨)‫اﻟﺒﻴّﻨﺔ‬ (٥) ‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ َﻤ ِﺔ‬ ِ َ ِ‫اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ وذَﻟ‬
ُ ‫ﻚد‬ َ
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Kita hendaknya mengabdi hanya kepada Allah,
sebagaimana yang sudah diterangkan di dalam S.Al-
Fatihah. Tidak boleh ada pengabdian kepada selain Allah.
2. Jangan sekali-kali melakukan atau mengikuti acara-acara
“sedekah bumi”, “andrawina” atau semisalnya, yang
katanya bertujuan untuk mensyukuri hasil panenan atau
keni’matan lainnya, karena itu termasuk perbuatan syirik
yang sangat dilarang.
3. Yang dimaksud mengabdi atau beribadah dalam ayat ini
tidak terbatas kepada “perbuatan shalat”, puasa dan
semisalnya, sebagaimana yang dipahami oleh banyak
orang. Ibadah yang dimaksud dalam ayat ini adalah
pengabdian sepenuhnya, dalam artian seluruh waktu,
tenaga, pikiran, perbuatan, harta dan apa saja ini
diserahkan untuk mengikuti kehendak Allah; inti
pengertian ibadah ini adalah “taat”. Adapun menegakkan
shalat sebagaimana yang tersebut pada ayat 3 yang lalu
(ingat, di sini “menegakkan shalat”, bukan hanya
“melakukan shalat”) adalah merupakan bagian rangkaian

32
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

seluruh pengabdian kepada Allah, bukan merupakan


perbuatan yang terpisah atau tersendiri. Artinya, jika
shalat itu terwujud (dilakukan), tetapi dengan ketiadaan
rangkaian ibadah lainnya, maka dia akan sia-sia.
Demikian juga sebaliknya bagian dari rangkaian ibadah
lainnya tidak ada artinya jika tidak ada “penegakan
shalat” (bukan hanya melakukan).
Perbedaan antara “melakukan shalat” dengan
“menegakkan shalat” tidak akan diuraikan di sini, tetapi
akan diterangkan oleh Ustadz yang membawakan tafsir
ini, insyaallah, yang pada pokoknya menyangkut soal
Syarat, Rukun dan Tartib, Khusyu’, Do’a/Bacaan, serta
hasil atau atsar shalat.

‫ﺴﻮَرةٍ ِﻣ ْﻦ ِﻣﺜِْﻠ ِﻪ َوا ْدﻋُﻮا‬ ِ ِ ِ ٍ ‫وإِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ِﰲ رﻳ‬


ُ ‫ ﻓَﺄْﺗُﻮا ﺑ‬0َ ‫ﺐ ﳑﱠﺎ ﻧَـ ﱠﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ َﻋ ْﺒﺪ‬ َْ ْ ُ َ
‫( ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا َوﻟَ ْﻦ‬٢٣) ‫ﲔ‬ ِ ِ ‫ون ا ﱠِ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ‬ ِ ‫ُﺷﻬ َﺪاء ُﻛﻢ ِﻣﻦ ُد‬
َ ‫ﺻﺎدﻗ‬ َ ْ ْ ْ َ َ
ِ ِ ْ ‫ﻮدﻫﺎ اﻟﻨﱠﺎس وا ْﳊِﺠﺎرةُ أ ُِﻋ ﱠﺪ‬
َ ‫ت ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
‫ﻳﻦ‬ ََ َ ُ َ ُ ُ‫ﱠﺎر اﻟﱠِﱵ َوﻗ‬ َ ‫ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا اﻟﻨ‬
(٢٤)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memberikan tantangan kepada orang yang
meragukan atau tidak percaya kepada kebenaran Al-
Qur’an, yang Allah turunkan kepada Nabi Muhammad

33
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

shallallahu ‘alaihi wa alihi wa sallam ini, agar


mendatangkan (membuat) satu surat saja yang sebanding
dengan Al-Qur’an.
2. Untuk mendatangkan (membuat) satu surat yang
sebanding dengan Al-Qur’an itu, mereka boleh
memanggil teman atau pembantu siapapun juga, selain
Allah, jika mereka orang-orang yang benar.
3. Lalu jika mereka tidak dapat mewujudkannya – dan
memang mereka tidak akan pernah dapat mewujudkan-
nya – maka hendaknya mereka takut kepada neraka,
yaitu dengan jalan beriman, tidak meragukan kebenaran
Al-Qur’an.
4. Neraka itu bahan bakarnya batu-batuan, dan manusia
dibakar didalamnya, sampai dia juga terbakar, seolah-
olah bahan bakarnya juga.
5. Neraka itu disediakan untuk menyiksa orang-orang kafir.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Kebenaran Al-Qur’an bersifat mutlak, tidak dapat
diragukan.
2. Orang yang meragukan kebenaran Al-Qur’an adalah
orang kafir.
3. Al-Qur’an itu diturunkan Allah kepada Nabi Muhammad
shallallahu ‘alaihi wa alihi wa sallam. Ini juga berarti
bahwa Al-Qur’an bukan buatan Nabi atau lainnya, selain
Allah.
4. Manusia dan jin tidak akan dapat membuat semisal Al-
Qur’an, walaupun hanya sekedar satu surat.
5. Orang boleh, bahkan harus, beribadah dengan takut
kepada neraka.

34
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪6. Orang kafir itu akan dimasukkan oleh Allah ke dalam‬‬


‫‪neraka, disiksa di sana.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat yang berisi tantangan kepada orang kafir untuk‬‬
‫‪menandingi Al-Qur’an, dan bahwa mereka akan gagal‬‬
‫‪untuk itu.‬‬
‫ون ا ﱠِ‬
‫أ َْم ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن اﻓْـﺘَـﺮاﻩُ ﻗُﻞ ﻓَﺄْﺗُﻮا ﺑِﺴﻮرةٍ ِﻣﺜْﻠِ ِﻪ وا ْد ُﻋﻮا ﻣ ِﻦ اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُﻢ ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫َ ْ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ )‪(١٠‬‬ ‫ﲔ )‪(٣٨‬‬ ‫إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ِ ِ‬
‫ﺻﺎدﻗ َ‬ ‫ُْ َ‬
‫ت َوا ْدﻋُﻮا َﻣ ِﻦ‬‫أ َْم ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن اﻓْـﺘَـﺮاﻩُ ﻗُﻞ ﻓَﺄْﺗُﻮا ﺑِﻌ ْﺸ ِﺮ ﺳﻮٍر ِﻣﺜِْﻠ ِﻪ ﻣ ْﻔﺘَـﺮ) ٍ‬
‫ُ ََ‬ ‫َُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫ﲔ )‪ (١٣‬ﻫﻮد )‪(١١‬‬ ‫ون ا ﱠِ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ِ ِ‬ ‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُﻢ ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫ﺻﺎدﻗ َ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ْ ْ ْ‬
‫ﺖ اْ ِﻹﻧْﺲ وا ْﳉِ ﱡﻦ َﻋﻠَﻰ أَ ْن ‪ْÃ‬ﺗُﻮا ِﲟِﺜْ ِﻞ َﻫ َﺬا اﻟْ ُﻘﺮآ ِ‬ ‫اﺟﺘَﻤﻌ ِ‬ ‫ِ‬
‫َن ﻻَ َ‪ْÃ‬ﺗُﻮ َن‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻟَﺌ ِﻦ ْ َ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء )‪(١٧‬‬ ‫ﲑا )‪(٨٨‬‬ ‫ﺾ ﻇَ ِﻬ ً‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﻟِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ِﲟِﺜْ ِﻠ ِﻪ َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan disuruhnya orang takut‬‬
‫‪kepada siksa neraka.‬‬
‫واﺗﱠـ ُﻘﻮا اﻟﻨﱠﺎر اﻟﱠِﱵ أ ُِﻋﺪ ْ ِ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(١٣١‬‬ ‫ﱠت ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﱠﺎس َوا ْﳊِ َﺠ َﺎرةُ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻮد َﻫﺎ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوأ َْﻫﻠﻴ ُﻜ ْﻢ َ‪ً 0‬را َوﻗُ ُ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻗُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺼﻮ َن ا ﱠَ َﻣﺎ أ ََﻣ َﺮُﻫ ْﻢ َوﻳَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن َﻣﺎ ﻳـُ ْﺆَﻣ ُﺮو َن‬ ‫َﻋﻠَﻴـﻬﺎ ﻣﻼَﺋِ َﻜﺔٌ ِﻏﻼَ ٌ ِ‬
‫ظ ﺷ َﺪا ٌد ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ُ‬ ‫َْ َ‬
‫اﻟﺘﺤﺮﱘ )‪(٦٦‬‬ ‫)‪(٦‬‬
‫‪3. Ayat-ayat tentang sifat-sifat neraka dan penjaganya‬‬
‫ِ‬ ‫َﳍُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮِﻗ ِﻬ ْﻢ ﻇُﻠَ ٌﻞ ِﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر َوِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ ِﻬ ْﻢ ﻇُﻠَ ٌﻞ ذَﻟِ َ‬
‫ف ا ﱠُ ﺑِ ِﻪ ﻋﺒَ َ‬
‫ﺎدﻩُ‬ ‫ﻚ ُﳜَِّﻮ ُ‬
‫اﻟﺰﻣﺮ )‪(٣٩‬‬ ‫ﻮن )‪(١٦‬‬ ‫ﺎد ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘ ِ‬ ‫) ِﻋﺒ ِ‬
‫َ َ‬

‫‪35‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ٍ ِ ٍ
(١٥) ‫( اﳊﺠﺮ‬٤٤) ‫ﻮم‬
ٌ‫ﺴ‬ ُ ‫ب ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ُﺟ ْﺰءٌ َﻣ ْﻘ‬eَ ‫َﳍَﺎ َﺳ ْﺒـ َﻌﺔُ أَﺑْـ َﻮاب ﻟ ُﻜ ِّﻞ‬
lihat juga S.At-Tahrim(66):6 di atas.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Tidak boleh bersendau-gurau yang isinya cenderung
melecehkan Al-Qur’an atau kebenaran Al-Qur’an.
2. Setiap akan melakukan pelanggaran, atau tergelincir
sehingga melanggar aturan Allah, hendaknya segera ingat
dahsyatnya siksa neraka dan segera memohon ampun,
bertaubat kepada Allah.
3. Sampaikan tantangan Allah sebagaimana tersebut dalam
ayat di atas, kepada orang yang menentang atau
meragukan Al-Qur’an.

‫ﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬


ٍ ‫ﺎت أَ ﱠن َﳍُﻢ ﺟﻨﱠ‬
َ ْ
ِ ‫ﺎﳊ‬ِ ‫ﺸ ِﺮ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺼ‬ َ َ َ ِّ َ‫َوﺑ‬
‫ﺎر ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ ُرِزﻗُﻮا ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ِﻣ ْﻦ َﲦََﺮةٍ ِرْزﻗًﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا َﻫ َﺬا اﻟﱠ ِﺬي ُرِزﻗـْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ‬
ُ ‫اْﻷَﻧْـ َﻬ‬
‫ﱠﺮةٌ َو ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬ ِ
ٌ ‫ًﺎ َوَﳍُ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ أَ ْزَو‬¢‫ﺸﺎ‬
َ ‫اج ُﻣﻄَﻬ‬
ِ َ َ‫ﻗَـ ْﺒﻞ وأُﺗُﻮا ﺑِ ِﻪ ﻣﺘ‬
ُ َ ُ
(٢٥)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh memberi kabar gembira kepada orang-
orang beriman dan beramal shalieh bahwa mereka akan
diberi kebun-kebun yang mengalir padanya beberapa
sungai.

36
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Setiap kali mereka diberi buah-buahan di kebun-kebun


itu, mereka mengatakan bahwa yang diberikan itu serupa
dengan yang diberikan kepada mereka sebelumnya.
3. Orang-orang beriman itu di dalam jannah diberi jodoh-
jodoh yang suci, dan mereka kekal di dalamnya.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang yang akan dimasukkan ke dalam jannah adalah
orang-orang beriman dan beramal shalieh.
2. Penghuni jannah itu makan, minum, dan mempunyai
syahwat terhadap lawan jenis.
3. Jannah dan para penghuninya itu kekal, tidak ada
akhirnya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menyebut soal iman dan amal shalieh,
menunjukkan bahwa keduanya itu selalu bersamaan
‫ﺎب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬
ُ ‫َﺻ َﺤ‬ َ ِ‫ﺎت أُوﻟَﺌ‬
ْ ‫ﻚأ‬
ِ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
ِ ‫ﺎﳊ‬
َ ‫ﺼ‬ َ َ َ َ
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٨٢)
‫ِِﳝَﺎ½ِِ ْﻢ َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ ِﻬ ُﻢ‬É ‫ﺎت ﻳَـ ْﻬ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َرﺑﱡـ ُﻬ ْﻢ‬ ِ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
ِ ‫ﺎﳊ‬
َ ‫ﺼ‬ َ َ َ
(١٠) ‫( ﻳﻮﻧﺲ‬٩) ‫ﱠﺎت اﻟﻨ ِﱠﻌ ِﻴﻢ‬ ِ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر ِﰲ ﺟﻨ‬
َ َُ
ِ ِ ِ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
ً‫ﺴ َﻦ َﻋ َﻤﻼ‬ َ ‫َﺣ‬
ْ ‫َﺟ َﺮ َﻣ ْﻦ أ‬ ُ ‫ ﻻَ ﻧُﻀ‬0‫ﺼﺎﳊَﺎت إِ ﱠ‬
ْ ‫ﻴﻊ أ‬ َ َ َ
(١٨) ‫( اﻟﻜﻬﻒ‬٣٠)
Demikian juga ayat-ayat lain yang menyebut semisal itu:
S.Al-Baqarah(2):277; S.Ali-Imran(3):57; S.An-Nisa’(4):57,
122, 173; S.Al-Ma`idah(5)9, 93; S.Al-A’raf(7):42;
S.Yunus(10):4; S.Hud(11):23; S.Ar-Ra’d(13):29;
S.Ibrahim(14):23; S.Al-Kahfi(18):107; S.Maryam(19):96;

37
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫;‪S.Al-Hajj(22):14, 23, 50, 56‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):55‬‬


‫;‪S.Asy-Syu`ara(26):227‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):7, 9, 58‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):15, 45; S.Luqman(31):8; S.As-Sajdah(32):19‬‬
‫;‪S.Saba`(34):4‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):7‬‬ ‫;‪S.Shad(38):24, 28‬‬
‫;‪S.Ghafir(40):58; S.Fushshilat(41):8; Asy-Syura(42):22, 23, 26‬‬
‫;‪S.Al-Jatsiayah(45):21, 30‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):2, 12‬‬
‫;‪S.Al-Fath(48):29; S.Ath-Thalaq(65):11; S.Al-Insyiqaq(84):25‬‬
‫;‪S.Al-Buruj(85):11‬‬ ‫;‪S.At-Tin(95):6‬‬ ‫;‪S.Al-Bayyinah(98):7‬‬
‫‪S.Al-Ashr(103):3.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan macam-macam keni’matan‬‬
‫‪jannah‬‬
‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬ ‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َﺟﻨ ٌ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِِ‬
‫ﻗُ ْﻞ أَ ُؤﻧَـﺒّﺌُ ُﻜ ْﻢ ﲞَ ٍْﲑ ﻣ ْﻦ َذﻟ ُﻜ ْﻢ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺼﲑ ِ‪e‬ﻟ ِْﻌﺒ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر َﺧﺎﻟِ ِﺪﻳﻦ ِﻓﻴﻬﺎ وأَ ْزواج ﻣﻄَﻬﱠﺮةٌ وِر ْ ِ ِ‬
‫ﺎد‬ ‫ﺿ َﻮا ٌن ﻣ َﻦ ا ﱠ َوا ﱠُ ﺑَ ٌ َ‬ ‫َ َ َ َ ٌ ُ َ َ‬ ‫َُ‬
‫)‪ (١٥‬ال ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﲔ َواﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨَﺎت َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫َو َﻋ َﺪ ا ﱠُ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﻚ ُﻫ َﻮ‬ ‫ﺿ َﻮا ٌن ِﻣ َﻦ ا ﱠِ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ذَﻟِ َ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪ ٍن َوِر ْ‬ ‫ِﻓﻴﻬﺎ وﻣﺴﺎﻛِﻦ ﻃَﻴِﺒﺔً ِﰲ ﺟﻨ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َّ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٧٢‬اﻟﺘﻮﺑﺔ )‪(٩‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ ُ‬
‫ِِ‬ ‫ﻮن )‪ (٤٥‬ا ْد ُﺧﻠُ َ ِ‬ ‫ﱠﺎت و ُﻋﻴ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪َ (٤٦‬وﻧَـ َﺰ ْﻋﻨَﺎ‬ ‫ﺴﻼٍَم آَﻣﻨ َ‬ ‫ﻮﻫﺎ ﺑ َ‬ ‫ﲔ ِﰲ َﺟﻨ َ ُ‬ ‫إِ ﱠن اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﲔ )‪(٤٧‬‬ ‫ﺻ ُﺪوِرﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻏ ٍّﻞ إِ ْﺧ َﻮ ًا‪َ 0‬ﻋﻠَﻰ ُﺳ ُﺮٍر ُﻣﺘَـ َﻘﺎﺑِﻠ َ‬ ‫َﻣﺎ ِﰲ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻻَ ﳝََ ﱡ ِ‬
‫ﲔ )‪ (٤٨‬اﳊﺠﺮ )‪(١٥‬‬ ‫ﺐ َوَﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ِﲟُ ْﺨ َﺮﺟ َ‬‫ﺼٌ‬ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ ﻧَ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻚ َﳍُﻢ ﺟﻨ ُ ٍ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﺎ ِوَر‬‫ﺎر ُﳛَﻠﱠ ْﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪن َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ ِﻬ ُﻢ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫أُوﻟَﺌ َ ْ َ‬
‫ﲔ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِِ‬
‫س َوإِ ْﺳﺘَـ ْﺒـ َﺮ ٍق ُﻣﺘﱠﻜﺌ َ‬ ‫ﻀ ًﺮا ِﻣ ْﻦ ُﺳ ْﻨ ُﺪ ٍ‬‫ﺴﻮ َن ﺛِﻴَ ًﺎ‪ُ e‬ﺧ ْ‬‫ﺐ َو ﻳَـﻠْﺒَ ُ‬ ‫ِﻣ ْﻦ ذَ َﻫ ٍ‬
‫ﺖ ُﻣ ْﺮﺗَـ َﻔ ًﻘﺎ )‪ (٣١‬اﻟﻜﻬﻒ )‪(١٨‬‬
‫ﺴﻨَ ْ‬ ‫ِِ ِ‬
‫اب َو َﺣ ُ‬
‫ْاﻷ ََراﺋﻚ ﻧ ْﻌ َﻢ اﻟﺜـ َﱠﻮ ُ‬
‫‪38‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬‫ﺎت ﺟﻨ ٍ‬


‫ﺼﺎﳊَ َ‬
‫اﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋ ِﻤﻠُﻮا‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫إِ ﱠن ا ﱠَ ﻳُ ْﺪﺧ ُﻞ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺳ ُﻬ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺣ ِﺮ ٌﻳﺮ‬ ‫ِ‬ ‫َﺳﺎ ِوَر ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ ِ‬
‫َذ َﻫ ٍ‬
‫ﺐ َوﻟ ُْﺆﻟ ًُﺆا َوﻟﺒَ ُ‬ ‫ﺎر ُﳛَﻠﱠ ْﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫اﳊﺞ )‪(٢٢‬‬ ‫)‪ّ (٢٣‬‬
‫ِ‬ ‫َﺳﺎ ِوَر ِﻣ ْﻦ ذَ َﻫ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺟﻨ ُ ٍ‬
‫ﺎﺳ ُﻬ ْﻢ‬
‫ﺐ َو ﻟ ُْﺆﻟ ًُﺆا َوﻟﺒَ ُ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪن ﻳَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮﻧَـ َﻬﺎ ُﳛَﻠﱠ ْﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫َ‬
‫ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺣ ِﺮ ٌﻳﺮ )‪ (٣٣‬ﻓﺎﻃﺮ )‪(٣٥‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻓَـ َﻮاﻛﻪُ َو ُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﻜ َﺮُﻣﻮ َن )‪ِ (٤٢‬ﰲ َﺟﻨﱠﺎت اﻟﻨﱠﻌ ِﻴﻢ )‪َ (٤٣‬ﻋﻠَﻰ ُﺳ ُﺮٍر ُﻣﺘَـ َﻘﺎﺑِﻠ َ‬
‫ﲔ )‪(٤٦‬‬ ‫ﺎء ﻟَ ﱠﺬةٍ ﻟِﻠ ﱠ‬
‫ﺸﺎ ِرﺑِ َ‬ ‫ﻀَ‬ ‫ﲔ )‪ (٤٥‬ﺑَـ ْﻴ َ‬ ‫ْس ِﻣ ْﻦ َﻣ ِﻌ ٍ‬‫ﺎف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﺑِ َﻜﺄ ٍ‬ ‫)‪ (٤٤‬ﻳُﻄَ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﻻَ ِﻓﻴﻬﺎ ﻏَﻮ ٌل وﻻَ ُﻫﻢ َﻋ ْﻨـﻬﺎ ﻳـ ْﻨـﺰﻓُﻮ َن )‪ (٤٧‬و ِﻋ ْﻨ َﺪ ُﻫﻢ ﻗَ ِ‬
‫ﲔ‬‫ات اﻟﻄﱠْﺮف ﻋ ٌ‬ ‫ﺎﺻ َﺮ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َُ‬
‫اﻟﺼﺎﻓّﺎت )‪(٣٧‬‬ ‫ﺾ َﻣ ْﻜﻨُﻮ ٌن )‪ّ (٤٩‬‬ ‫)‪َ (٤٨‬ﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ ﱠﻦ ﺑَـ ْﻴ ٌ‬
‫ﲔ ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻳَ ْﺪﻋُﻮ َن ِﻓ َﻴﻬﺎ ﺑَِﻔﺎﻛِ َﻬ ٍﺔ‬ ‫ِِ‬
‫اب )‪ُ (٥٠‬ﻣﺘﱠﻜﺌ َ‬ ‫ﱠﺤﺔً َﳍُُﻢ اْﻷَﺑْـ َﻮ ُ‬
‫ِ ٍ‬
‫َﺟﻨﱠﺎت َﻋ ْﺪن ُﻣ َﻔﺘ َ‬
‫اب )‪َ (٥٢‬ﻫ َﺬا َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫ات اﻟﻄﱠْﺮف أَﺗْـ َﺮ ٌ‬ ‫اب )‪ (٥١‬و ِﻋ ْﻨ َﺪ ُﻫﻢ ﻗَ ِ‬
‫ﺎﺻ َﺮ ُ‬ ‫َﻛﺜِﲑةٍ َو َﺷﺮ ٍ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺎد )‪ (٥٤‬ص‬ ‫ﺎب )‪ (٥٣‬إِ ﱠن ﻫ َﺬا ﻟَ ِﺮْزﻗُـﻨَﺎ ﻣﺎ ﻟَﻪُ ِﻣﻦ ﻧَـ َﻔ ٍ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﻮﻋ ُﺪو َن ﻟِﻴَـ ْﻮِم ا ْﳊِﺴ ِ‬
‫ﺗُ َ‬
‫َ‬
‫)‪(٣٨‬‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﲝُﻮٍر‬‫ﻚ َوَزﱠو ْﺟﻨَ ُ‬‫ﲔ )‪َ (٥٣‬ﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫ِ‬
‫س َوإِ ْﺳﺘَـ ْﺒـ َﺮ ٍق ُﻣﺘَـ َﻘﺎﺑِﻠ َ‬ ‫ﺴﻮ َن ِﻣ ْﻦ ُﺳ ْﻨ ُﺪ ٍ‬ ‫ﻳَـﻠْﺒَ ُ‬
‫ﲔ )‪ (٥٥‬ﻻَ ﻳَ ُﺬوﻗُﻮ َن ِﻓ َﻴﻬﺎ اﻟ َْﻤ ْﻮ َ‬ ‫ِ ٍ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻋ ٍ‬
‫ت‬ ‫ﲔ )‪ (٥٤‬ﻳَ ْﺪﻋُﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻓَﺎﻛ َﻬﺔ آَﻣﻨ َ‬
‫اب ا ْﳉَ ِﺤ ِﻴﻢ )‪ (٥٦‬اﻟﺪﺧﺎن )‪(٤٤‬‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ َﻋ َﺬ َ‬ ‫وﱃ َوَوﻗَ ُ‬ ‫إِﻻﱠ اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﺔَ اْﻷُ َ‬
‫ﺎر ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﺜﻞ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ اﻟﱠِﱵ و ِﻋ َﺪ اﻟْﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن ِﻓﻴﻬﺎ أَﻧْـﻬ ِ ٍ‬
‫ﺎر ﻣ ْﻦ َﻣﺎء ﻏَ ِْﲑ آَﺳ ٍﻦ َوأَﻧْـ َﻬ ٌ‬
‫َ ٌَ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ََ ُ َ‬
‫ﺸﺎ ِرﺑِﲔ وأَﻧْـﻬ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫َﱭ َﱂ ﻳـﺘـﻐَﻴﱠـﺮ ﻃَﻌﻤﻪ وأَﻧْـﻬ ِ‬
‫ﺴ ٍﻞ‬‫ﺎر ﻣ ْﻦ َﻋ َ‬ ‫ﺎر ﻣ ْﻦ َﲬْ ٍﺮ ﻟَ ﱠﺬة ﻟﻠ ﱠ َ َ َ ٌ‬ ‫ﻟ َ ٍ ْ ََ ْ ْ ُ ُ َ َ ٌ‬

‫‪39‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ات َوَﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةٌ ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َﻛ َﻤ ْﻦ ُﻫ َﻮ َﺧﺎﻟِ ٌﺪ ِﰲ‬ ‫ﻣﺼ ¦ﻔﻰ وَﳍُﻢ ِﻓﻴﻬﺎ ِﻣﻦ ُﻛ ِﻞ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬
‫ُ َ َ ْ َ ْ ّ ََ‬
‫ﳏﻤﺪ )‪(٤٧‬‬ ‫ﺎء ُﻫ ْﻢ )‪(١٥‬‬ ‫ﲪً ﱠ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر وﺳ ُﻘﻮا ﻣﺎء َِ‬
‫ّ‬ ‫ﻴﻤﺎ ﻓَـ َﻘﻄ َﻊ أ َْﻣ َﻌ َ‬ ‫َُ َ ً‬
‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ‬‫ﲔ ِﲟَﺎ آ ََ¯ ُﻫ ْﻢ َرﺑﱡـ ُﻬ ْﻢ َوَوﻗَ ُ‬
‫ﲔ ِﰲ َﺟﻨﱠﺎت َو ﻧَﻌ ٍﻴﻢ )‪ (١٧‬ﻓَﺎﻛ ِﻬ َ‬ ‫إِ ﱠن اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫اب ا ْﳉَ ِﺤ ِﻴﻢ )‪ُ (١٨‬ﻛﻠُﻮا َوا ْﺷ َﺮﺑُﻮا َﻫﻨِﻴﺌًﺎ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٩‬‬ ‫َرﺑﱡـ ُﻬ ْﻢ َﻋ َﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا‬ ‫ﱠِ‬
‫ﲔ )‪َ (٢٠‬واﻟﺬ َ‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ ِﲝُﻮٍر ِﻋ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ﺼ ُﻔﻮﻓَﺔ َوَزﱠو ْﺟﻨَ ُ‬ ‫ﲔ َﻋﻠَﻰ ُﺳ ُﺮٍر َﻣ ْ‬ ‫ِِ‬
‫ُﻣﺘﱠﻜﺌ َ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﻋ َﻤ ِﻠ ِﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺎن أَ ْﳊَْﻘﻨَﺎ ‪ْ ِِ¢‬ﻢ ذُ ِّرﻳﱠـﺘَـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ أَﻟَْﺘـﻨَ ُ‬ ‫واﺗﱠـﺒـﻌ ْﺘـﻬﻢ ذُ ِرﻳﱠـﺘُـﻬﻢ ‪ِِÉ‬ﳝَ ٍ‬
‫َ ََ ُ ْ ّ ُ ْ‬
‫ﲔ )‪َ (٢١‬وأَ ْﻣ َﺪ ْد َ‪ُ 0‬ﻫ ْﻢ ﺑَِﻔﺎﻛِ َﻬ ٍﺔ َو َﳊٍْﻢ ِﳑﱠﺎ‬ ‫َﺷﻲ ٍء ُﻛ ﱡﻞ اﻣ ِﺮ ٍئ ِﲟَﺎ َﻛﺴ ِ‬
‫ﺐ َرﻫ ٌ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ﻴﻢ )‪(٢٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْﺳﺎ ﻻَ ﻟَ ْﻐ ٌﻮ ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻻَ َ‪ْž‬ﺛ ٌ‬ ‫ﻳَ ْﺸﺘَـ ُﻬﻮ َن )‪ (٢٢‬ﻳَـﺘَـﻨَ َﺎزﻋُﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ َﻛﺄ ً‬

‫‪40‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻮف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﻏﻠ َْﻤﺎ ٌن َﳍُ ْﻢ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻟ ُْﺆﻟ ٌُﺆ َﻣ ْﻜﻨُﻮ ٌن )‪ (٢٤‬اﻟﻄﻮر )‪(٥٢‬‬ ‫َوﻳَﻄُ ُ‬
‫ﺻ ْﺪ ٍق ِﻋ ْﻨ َﺪ ﻣ ِﻠ ٍ‬
‫ﻴﻚ ُﻣ ْﻘﺘَ ِﺪ ٍر‬ ‫ﱠﺎت وﻧَـﻬ ٍﺮ )‪ِ (٥٤‬ﰲ ﻣ ْﻘﻌ ِﺪ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﲔ ِﰲ َﺟﻨ َ َ‬
‫ِ‬
‫إِ ﱠن اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫اﻟﻘﻤﺮ )‪(٥٤‬‬ ‫)‪(٥٥‬‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫َﻋﻠَﻰ ﺳﺮٍر ﻣﻮ ُ ٍ‬
‫ﻮف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬‫ﲔ )‪ (١٦‬ﻳَﻄُ ُ‬ ‫ﲔ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ ُﻣﺘَـ َﻘﺎﺑِﻠ َ‬‫ﺿﻮﻧَﺔ )‪ُ (١٥‬ﻣﺘﱠﻜﺌ َ‬ ‫ُُ َْ‬
‫ﲔ )‪ (١٨‬ﻻَ‬ ‫ْس ِﻣ ْﻦ َﻣ ِﻌ ٍ‬ ‫ﻳﻖ َوَﻛﺄ ٍ‬ ‫اب َوأ ََ‪ِ e‬ر َ‬ ‫ِوﻟْ َﺪا ٌن ُﳐَﻠﱠ ُﺪو َن )‪ْ َ‡ِ (١٧‬ﻛ َﻮ ٍ‬
‫ﱠﻋﻮ َن َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َوﻻَ ﻳُـ ْﻨ ِﺰﻓُﻮ َن )‪َ (١٩‬وﻓَﺎﻛِ َﻬ ٍﺔ ِﳑﱠﺎ ﻳَـﺘَ َﺨﻴﱠـ ُﺮو َن )‪َ (٢٠‬و َﳊِْﻢ ﻃَ ٍْﲑ‬ ‫ﺼﺪ ُ‬‫ﻳُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱡ‬ ‫ِﳑﱠﺎ ﻳ ْﺸﺘـﻬﻮ َن )‪ (٢١‬وﺣ ِ‬
‫ﲔ )‪َ (٢٢‬ﻛﺄ َْﻣﺜَﺎل اﻟﻠ ْﺆﻟُ ِﺆ اﻟ َْﻤ ْﻜﻨُﻮن )‪َ (٢٣‬ﺟ َﺰاءً‬ ‫ﻮر ﻋ ٌ‬ ‫َُ ٌ‬ ‫َ َُ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ (٢٥‬إِﻻﱠ ِﻗﻴﻼً‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪ (٢٤‬ﻻَ ﻳَ ْﺴ َﻤﻌُﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﻟَﻐْ ًﻮا َوﻻَ َ‪ْž‬ﺛ ً‬
‫ِ‬
‫ﲔ )‪ِ (٢٧‬ﰲ ِﺳ ْﺪ ٍر‬ ‫ﺎب اﻟْﻴَ ِﻤ ِ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﲔ َﻣﺎ أ ْ‬ ‫ﺎب اﻟْﻴَ ِﻤ ِ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫َﺳﻼَ ًﻣﺎ َﺳﻼَ ًﻣﺎ )‪َ (٢٦‬وأ ْ‬
‫ﻮب‬‫ود )‪َ (٣٠‬وَﻣ ٍﺎء َﻣ ْﺴ ُﻜ ٍ‬ ‫ﻮد )‪ (٢٩‬و ِﻇ ٍﻞ ﳑَْ ُﺪ ٍ‬ ‫ﻀ ٍ‬ ‫ْﺢ َﻣ ْﻨ ُ‬‫ﻮد )‪َ (٢٨‬وﻃَﻠ ٍ‬ ‫ﻀ ٍ‬ ‫َﳐْ ُ‬
‫َ ّ‬
‫ﻮﻋ ٍﺔ‬ ‫ﻮﻋ ٍﺔ )‪َ (٣٣‬وﻓُـ ُﺮ ٍ‬ ‫)‪ (٣١‬وﻓَﺎﻛِﻬ ٍﺔ َﻛﺜِ ٍ‬
‫ش َﻣ ْﺮﻓُ َ‬ ‫ﻮﻋ ٍﺔ َوﻻَ ﳑَْﻨُ َ‬ ‫ﲑة )‪ (٣٢‬ﻻَ َﻣ ْﻘﻄُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺎﻫ ﱠﻦ أَﺑْ َﻜ ًﺎرا )‪ (٣٦‬ﻋُ ُﺮً‪ e‬أَﺗْـ َﺮ ًا‪e‬‬
‫ﺎء )‪ (٣٥‬ﻓَ َﺠ َﻌﻠْﻨَ ُ‬ ‫ﺸً‬ ‫ﺸﺄ َْ‪ُ 0‬ﻫ ﱠﻦ إِﻧْ َ‬ ‫)‪ (٣٤‬إِ ﱠ‪ 0‬أَﻧْ َ‬
‫)‪ (٣٧‬اﻟﻮاﻗﻌﺔ )‪(٥٦‬‬
‫اﺿﻴَ ٍﺔ )‪ِ (٢١‬ﰲ َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋﺎﻟِﻴَ ٍﺔ )‪ (٢٢‬ﻗُﻄُﻮﻓُـ َﻬﺎ َداﻧِﻴَﺔٌ )‪(٢٣‬‬ ‫ﺸ ٍﺔ ر ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَـ ُﻬ َﻮ ِﰲ ﻋﻴ َ َ‬
‫اﳋَﺎﻟِﻴَ ِﺔ )‪ (٢٤‬اﳊﺂﻗّﺔ )‪(٦٩‬‬ ‫ِ‬
‫ُﻛﻠُﻮا َوا ْﺷ َﺮﺑُﻮا َﻫﻨﻴﺌًﺎ ِﲟَﺎ أ ْ‬
‫َﺳﻠَ ْﻔﺘُ ْﻢ ِﰲ اْﻷَ ﱠ)ِم ْ‬
‫ﻮن )‪َ (٤١‬وﻓَـ َﻮاﻛِﻪَ ِﳑﱠﺎ ﻳَ ْﺸﺘَـ ُﻬﻮ َن )‪ُ (٤٢‬ﻛﻠُﻮا‬ ‫إِ ﱠن اﻟْﻤﺘ ِﱠﻘﲔ ِﰲ ِﻇﻼَ ٍل و ُﻋﻴ ٍ‬
‫َ ُ‬ ‫ُ َ‬
‫اﳌﺮﺳﻼت )‪(٧٧‬‬ ‫َوا ْﺷ َﺮﺑُﻮا َﻫﻨِﻴﺌًﺎ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٤٣‬‬

‫‪41‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫اﺿﻴَﺔٌ )‪ِ (٩‬ﰲ َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋﺎﻟِﻴَ ٍﺔ )‪ (١٠‬ﻻَ‬ ‫وﺟﻮﻩٌ ﻳـﻮﻣﺌِ ٍﺬ َ‪ِ 0‬ﻋﻤﺔٌ )‪ (٨‬ﻟِﺴ ْﻌﻴِﻬﺎ ر ِ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ َْ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ َﺟﺎ ِرﻳَﺔٌ )‪ِ (١٢‬ﻓ َﻴﻬﺎ ُﺳ ُﺮٌر َﻣ ْﺮﻓُ َ‬
‫ﻮﻋﺔٌ )‪(١٣‬‬ ‫ﺗَ ْﺴ َﻤ ُﻊ ﻓِ َﻴﻬﺎ ﻻَﻏﻴَﺔً )‪ِ (١١‬ﻓ َﻴﻬﺎ َﻋ ٌْ‬
‫ﻮﻋﺔٌ )‪َ (١٤‬وَﳕَﺎ ِر ُق َﻣ ْ‬
‫ﺼ ُﻔﻮﻓَﺔٌ )‪َ (١٥‬وَزَر ِ ﱡ‬
‫اﰊ َﻣ ْﺒـﺜُﻮﺛَﺔٌ )‪(١٦‬‬ ‫ﺿ َ‬‫اب َﻣ ْﻮ ُ‬
‫َوأَ ْﻛ َﻮ ٌ‬
‫اﻟﻐﺎﺷﻴﺔ )‪(٨٨‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan orang masuk jannah‬‬
‫‪bertemu dan bersama keluarganya yang beriman‬‬
‫ﻚ ﻣﺘ ِ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻜﺌُﻮ َن )‪ (٥٦‬ﻳﺲ )‪(٣٦‬‬ ‫اﺟ ُﻬ ْﻢ ِﰲ ﻇﻼَ ٍل َﻋﻠَﻰ اْﻷَ َراﺋ ُ‬
‫ُﻫ ْﻢ َوأَ ْزَو ُ‬
‫اﻟﺰﺧﺮوف )‪(٤٣‬‬ ‫اﺟ ُﻜ ْﻢ ُﲢْﺒَـ ُﺮو َن )‪(٧٠‬‬ ‫ا ْد ُﺧﻠُﻮا ا ْﳉَﻨﱠﺔَ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َوأَ ْزَو ُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا واﺗﱠـﺒـﻌ ْﺘـﻬﻢ ذُ ِرﻳﱠـﺘُـﻬﻢ ‪ِِÉ‬ﳝَ ٍ‬
‫ﺎن أَ ْﳊَْﻘﻨَﺎ ‪ْ ِِ¢‬ﻢ ذُ ِّرﻳﱠـﺘَـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ أَﻟَْﺘـﻨَ ُ‬ ‫َ َ َ َ ََ ُ ْ ّ ُ ْ‬
‫ﲔ )‪ (٢١‬اﻟﻄﻮر )‪(٥٢‬‬ ‫ﻋﻤ ِﻠ ِﻬﻢ ِﻣﻦ َﺷﻲ ٍء ُﻛ ﱡﻞ اﻣ ِﺮ ٍئ ِﲟَﺎ َﻛﺴ ِ‬
‫ﺐ َرﻫ ٌ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ْ ْ ْ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan kekekalan jannah dan‬‬
‫‪penghuninya‬‬
‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬
‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َﺟﻨ ٌ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِِ‬
‫ﻗُ ْﻞ أَ ُؤﻧَـﺒّﺌُ ُﻜ ْﻢ ﲞَ ٍْﲑ ﻣ ْﻦ ذَﻟ ُﻜ ْﻢ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر َﺧﺎﻟِ ِﺪﻳﻦ ِﻓﻴﻬﺎ وأَ ْزواج ﻣﻄَﻬﱠﺮةٌ و ِر ْ ِ ِ‬
‫ﺿ َﻮا ٌن ﻣ َﻦ ا ﱠ َو ا ﱠُ ﺑَﺼﲑٌ‬ ‫َ َ َ َ ٌ ُ َ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺎد )‪ (١٥‬آل ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬ ‫ِ‪e‬ﻟ ِْﻌﺒ ِ‬
‫َ‬
‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬ ‫ود ا ﱠِ وﻣﻦ ﻳ ِﻄ ِﻊ ا ﱠ ورﺳﻮﻟَﻪُ ﻳ ْﺪ ِﺧﻠْﻪُ ﺟﻨ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ ََ ُ ُ‬ ‫ََ ْ ُ‬ ‫ْﻚ ُﺣ ُﺪ ُ‬‫ﺗِﻠ َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٣‬اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟِ َ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬ ِ ِ‬
‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ ُ‬ ‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬ ‫ﺻ ْﺪﻗُـ ُﻬ ْﻢ َﳍُ ْﻢ َﺟﻨﱠ ٌ‬‫ﺎدﻗِﲔ ِ‬
‫ﺼ َ‬
‫ﺎل ا ﱠ ﻫ َﺬا ﻳـﻮم ﻳـ ْﻨـ َﻔﻊ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻗَ َ ُ َ َ ْ ُ َ ُ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨﻪُ ذَﻟِ َ‬
‫ﺿ َﻲ ا ﱠُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَر ُ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر َﺧﺎﻟِ ِﺪﻳﻦ ِﻓﻴﻬﺎ أَﺑ ًﺪا ر ِ‬
‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ ُ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َُ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫)‪(١١٩‬‬

‫‪42‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻚ‬‫ﺴﺎ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ ً‬ ‫ﺎت ﻻَ ﻧُ َﻜ ِﻠّ ُ‬ ‫ﺎﳊ ِ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫اﻷﻋﺮف)‪(٧‬‬ ‫ﺎب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪(٤٢‬‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬‫أْ‬
‫ﻴﻢ )‪(٢١‬‬ ‫ﱠﺎت َﳍﻢ ِﻓﻴﻬﺎ ﻧَِﻌ ِ‬ ‫ان وﺟﻨ ٍ‬ ‫ﺸﺮُﻫﻢ رﺑﱡـﻬﻢ ﺑِﺮ ْﲪَ ٍﺔ ِﻣ ْﻨﻪُ وِر ْ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ُﻣﻘ ٌ‬ ‫ُْ َ ٌ‬ ‫ﺿ َﻮ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻳُـﺒَ ّ ُ ْ َ ُ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﺧﺎﻟِ ِﺪ ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢٢‬اﻟﺘﻮﺑﺔ )‪(٩‬‬ ‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا إِ ﱠن ا ﱠَ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻮﻫ ُﻬ ْﻢ ﻗَـﺘَـ ٌﺮ َوﻻَ ِذﻟﱠﺔٌ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺴﻨُﻮا ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َوِزَ) َدةٌ َوﻻَ ﻳَـ ْﺮَﻫ ُﻖ ُو ُﺟ َ‬ ‫َﺣ َ‬
‫ﻳﻦ أ ْ‬‫ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺎب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪ (٢٦‬ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬‫أْ‬
‫ض إِﻻﱠ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ُ‬ ‫ﺴ َﻤ َﻮ ُ‬
‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺳ ِﻌ ُﺪوا ﻓَ ِﻔﻲ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ َﺧﺎﻟِ ِﺪﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻣﺎ َداﻣ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫وذ )‪ (١٠٨‬ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫ﻚ َﻋﻄَﺎء ﻏَﻴـﺮ َﳎْ ُﺬ ٍ‬ ‫َﻣﺎ َﺷﺎءَ َرﺑﱡ َ‬
‫ً َْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وأُ ْد ِﺧﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﺎﳊَﺎت َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫ﺎر‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪ْ ِِÉ‬ذ ِن َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َِﲢﻴﱠـﺘُـ ُﻬ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺳﻼَ ٌم )‪ (٢٣‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ )‪(١٤‬‬ ‫ِِ‬
‫َﺧﺎﻟﺪ َ‬
‫س ﻧُـ ُﺰﻻً‬ ‫ﱠﺎت اﻟ ِْﻔ ْﺮ َد ْو ِ‬
‫ﺖ َﳍُ ْﻢ َﺟﻨ ُ‬ ‫ﺎت َﻛﺎﻧَ ْ‬ ‫ﺎﳊ ِ‬‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻻَ ﻳَـ ْﺒـﻐُﻮ َن َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ِﺣ َﻮﻻً )‪ (١٠٨‬اﻟﻜﻬﻒ )‪(١٨‬‬ ‫ِِ‬
‫)‪َ (١٠٧‬ﺧﺎﻟﺪ َ‬
‫اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪(٢٣‬‬ ‫س ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪(١١‬‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ِﺮﺛُﻮ َن اﻟْﻔ ْﺮ َد ْو َ‬
‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫وﻫﺎ َوﻓُﺘِ َﺤ ْ‬ ‫ِ‬ ‫و ِﺳ َ ﱠ ِ‬
‫ﺖ أَﺑْـ َﻮاﺑُـ َﻬﺎ‬ ‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا َرﺑﱠـ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ ا ْﳉَﻨﱠﺔ ُزَﻣ ًﺮا َﺣ ﱠﱴ إِ َذا َﺟﺎءُ َ‬
‫ﻴﻖ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٧٣‬اﻟﺰﻣﺮ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫﺎ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﺎل َﳍُ ْﻢ َﺧ َﺰﻧَـﺘُـ َﻬﺎ َﺳﻼَ ٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻃ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَﺎ ْد ُﺧﻠُ َ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫)‪(٣٩‬‬
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺟ َﺰاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٤‬‬ ‫ِ ِِ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺎب ا ْﳉَﻨﱠﺔ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚ أْ‬
‫اﻷﺣﻘﺎف )‪(٤٦‬‬

‫‪43‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bolehnya (harusnya) orang‬‬


‫‪beramal dengan mengharapkan jannah.‬‬

‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬


‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َﺟﻨ ٌ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِِ‬
‫ﻗُ ْﻞ أَ ُؤﻧَـﺒّﺌُ ُﻜ ْﻢ ﲞَ ٍْﲑ ﻣ ْﻦ َذﻟ ُﻜ ْﻢ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺼﲑ ِ‪e‬ﻟ ِْﻌﺒ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر َﺧﺎﻟِ ِﺪﻳﻦ ِﻓﻴﻬﺎ وأَ ْزواج ﻣﻄَﻬﱠﺮةٌ وِر ْ ِ ِ‬
‫ﺎد‬ ‫ﺿ َﻮا ٌن ﻣ َﻦ ا ﱠ َوا ﱠُ ﺑَ ٌ َ‬ ‫َ َ َ َ ٌ ُ َ َ‬ ‫َُ‬
‫آل ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬ ‫)‪(١٥‬‬
‫ض أ ُِﻋﺪ ْ‬
‫ﱠت‬ ‫ات َواْﻷَ ْر ُ‬
‫ﺴ َﻤ َﻮ ُ‬
‫ﺿ َﻬﺎ اﻟ ﱠ‬ ‫َو َﺳﺎ ِر ُﻋﻮا إِ َﱃ َﻣﻐْ ِﻔ َﺮةٍ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋ ْﺮ ُ‬
‫ﲔ )‪(١٣٣‬‬ ‫ﻟِﻠ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬ ‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ُ‬
‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬ ‫ﺎت ﺳﻨُ ْﺪ ِﺧﻠُﻬﻢ ﺟﻨ ٍ‬
‫َ ُْ َ‬
‫ﺎﳊ ِ‬‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ﱠﺮةٌ َوﻧُ ْﺪ ِﺧﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﻇﻼ¦ ﻇَِﻠﻴﻼً‬‫اج ُﻣﻄَﻬ َ‬
‫ِ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬﺎر َﺧﺎﻟِ ِﺪ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا َﳍُ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ أَ ْزَو ٌ‬ ‫َ‬ ‫َُ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬ ‫)‪(٥٧‬‬
‫ﻴﻞ ا ﱠِ ِ‡ َْﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ أَ ْﻋﻈَ ُﻢ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﺎﺟ ُﺮوا َو َﺟ َ‬‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻫ َ‬
‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ )‪(٩‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻔﺎﺋُِﺰو َن )‪(٢٠‬‬ ‫َد َر َﺟﺔً ِﻋ ْﻨ َﺪ ا ﱠِ َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫ض‬ ‫ﺴ َﻤ ِﺎء َواْﻷَ ْر ِ‬ ‫ض اﻟ ﱠ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ َﻛ َﻌ ْﺮ ِ‬ ‫َﺳﺎﺑُِﻘﻮا إِ َﱃ َﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةٍ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋ ْﺮ ُ‬
‫ﺸﺎءُ َوا ﱠُ ذُو‬ ‫ﻀ ُﻞ ا ﱠِ ﻳُـ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﻚ ﻓَ ْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِ‪ e‬ﱠِ َوُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ ذَﻟِ َ‬ ‫أ ُِﻋﺪ ْ ِ ِ‬
‫ﱠت ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟ َْﻌ ِﻈ ِﻴﻢ )‪ (٢١‬اﳊﺪﻳﺪ )‪(٥٧‬‬ ‫اﻟْ َﻔ ْ‬
‫ﻳﻦ ﻓِ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺟﺰا ُؤ ُﻫﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ رّ‪ِِ¢‬ﻢ ﺟﻨ ُ ٍ‬
‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪن َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ َﺧ ِﺸ َﻲ َرﺑﱠﻪُ )‪ (٨‬اﻟﺒﻴﻨﺔ )‪(٩٨‬‬ ‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨﻪُ ذَﻟِ َ‬‫ﺿ َﻲ ا ﱠُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَر ُ‬‫رِ‬
‫َ‬
‫‪6. Hadits-hadits yang menunjukkan adanya amalan tertentu‬‬
‫‪dengan balasan tertentu di jannah‬‬

‫‪44‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬‫ﺎل َِﲰ ْﻌ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﻋﺜْ َﻤﺎ َن ﺑْ ِﻦ َﻋ ﱠﻔﺎ َن ﻗَ َ‬
‫ﻮل‪َ )) :‬ﻣ ْﻦ ﺑَـ َﲎ ِﱠِ َﻣ ْﺴ ِﺠ ًﺪا ﺑَـ َﲎ ﷲُ ﻟَﻪُ ِﻣﺜْـﻠَﻪُ ِﰱ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ (( ‪.‬‬ ‫ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎرى وﻣﺴﻠﻢ واﻟﱰﻣﺬى واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ واﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪.‬‬
‫خ ‪ ١٢٢/١:‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ب‪-٦٥‬ﻣﻦ ﺑﲎ ﻣﺴﺠﺪا ح‪٤٥٠‬‬
‫م ‪ ٦٨/٢ :‬ك‪-٥‬اﳌﺴﺎﺟﺪ وﻣﻮاﺿﻊ اﻟﺼﻼة ب‪-٤‬ﻓﻀﻞ ﺑﻨﺎء اﳌﺴﺎﺟﺪ اﱁ‪ .‬ح‪٢٤‬‬
‫ت‪ ١٣٤/٢ :‬ك‪-٢‬ﻣﻮاﻗﻴﺖ اﻟﺼﻼة ب‪-٢٣٧‬ﻣﺎ ﺟﺎء ﰱ ﻓﻀﻞ ﺑﻨﻴﺎن اﳌﺴﺎﺟﺪ ح‪٣١٨‬‬
‫ﺟﻪ ‪ ٢٤٣/١ :‬ك‪-٤‬اﳌﺴﺎﺟﺪ واﳉﻤﺎﻋﺎت ب‪-١‬ﻣﻦ ﺑﲎ ‪ s‬ﻣﺴﺠﺪا ح‪٧٣٦‬‬

‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫)ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ( أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬


‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ْ َ ََُ‬
‫َﺧﻮ اﻟ ُْﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ ‪ ،‬ﻻَ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻪُ َوﻻَ ﻳُ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻪُ ‪،‬‬
‫ﺎل‪ )) :‬اﻟ ُْﻤ ْﺴ ِﻠ ُﻢ أ ُ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬‫َ‬
‫ج َﻋ ْﻦ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ٍﻢ ُﻛ ْﺮﺑَﺔً‬ ‫َﺧ ِﻴﻪ َﻛﺎ َن ﷲ ِﰱ ﺣ ِ ِ‬ ‫وﻣﻦ َﻛﺎ َن ِﰱ ﺣﺎﺟ ِﺔ أ ِ‬
‫ﺎﺟﺘﻪ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ ﻓَـ ﱠﺮ َ‬
‫ُ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ج ﷲُ َﻋ ْﻨﻪُ ُﻛ ْﺮﺑَﺔً ﻣ ْﻦ ُﻛ ُﺮَ‪e‬ت ﻳَـ ْﻮم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َﺳﺘَـ َﺮ ُﻣ ْﺴﻠ ًﻤﺎ َﺳﺘَـ َﺮﻩُ ﷲُ‬ ‫ﻓَـ ﱠﺮ َ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ (( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ﻳﺴﻠﻤﻪ ح‪٢٤٤٢‬‬
‫اﳌﺴﻠﻢ وﻻ ُ‬
‫اﳌﺴﻠﻢ َ‬
‫خ ‪ ١٦٨/٣ :‬ك‪-٤٦‬اﳌﻈﺎﱂ ب‪-٣‬ﻻ ﻳﻈﻠﻢ ُ‬
‫اﻟﱪ واﻟﺼﻠﺔ ب‪-١٥‬ﲢﺮﱘ اﻟﻈﻠﻢ ح‪٥٨‬‬
‫م ‪ ١٨/٨ :‬ك‪ّ -٤٥‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬
‫ٍِ‬
‫ﺲ ﺑْ ِﻦ َﻣﺎﻟﻚ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ‬
‫ﷲ أ َْو َرْو َﺣﺔٌ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوَﻣﺎ ِﻓ َﻴﻬﺎ ((‬
‫ﻴﻞ ِ‬
‫ﺎل‪ )) :‬ﻟَﻐَ ْﺪ َوةٌ ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬
‫خ ‪ ٢٠/٤ :‬ك‪-٥٦‬اﳉﻬﺎد ب‪-٥‬اﻟﻐﺪوة واﻟﺮوﺣﺔ ﰱ ﺳﺒﻴﻞ ﷲ ح‪٢٧٩٢‬‬
‫م ‪ ٣٦/٦ :‬ك‪-٣٢‬اﳉﻬﺎد واﻟﺴﲑ ب‪-‬ﻓﻀﻞ اﻟﻐﺪوة واﻟﺮوﺣﺔ ﰱ ﺳﺒﻴﻞ ﷲ ح‪١١٣‬‬

‫‪45‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Orang hendaknya beriman dengan benar (yakin) dan
berusaha melakukan amal shalieh sebanyak mungkin.
Catatan:
yang dimaksud dengan amal shalieh, menurut Ibnu Abbas
adalah amalan yang dengannya itu diperbaiki hubungan
seseorang dengan Allah, Penciptanya. Satu amalan dapat
tergolong amal shalieh apabila memenuhi dua syarat:
pertama amalan itu ada disyari’atkan atau sesuai syari’at,
dan kedua dilakukan ikhlash karena Allah.

‫ﻮﺿﺔً ﻓَ َﻤﺎ ﻓَـ ْﻮﻗَـ َﻬﺎ ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ‬


َ ُ‫ب َﻣﺜَﻼً َﻣﺎ ﺑَـﻌ‬ َ ‫ﻀ ِﺮ‬ ْ َ‫إِ ﱠن ا ﱠَ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ْﺤﻴِﻲ أَ ْن ﻳ‬
ِ‫ﱠ‬ ِِ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ ْﻢ َوأَ ﱠﻣﺎ اﻟﺬ‬¢ّ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻓَـﻴَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن أَﻧﱠﻪُ ا ْﳊَ ﱡﻖ ﻣ ْﻦ َر‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَـﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬ َ ‫اﻟﺬ‬
‫ﻀ ﱡﻞ ﺑِ ِﻪ‬ ِ ‫ﻀ ﱡﻞ ﺑِ ِﻪ َﻛﺜِﲑا وﻳـ ْﻬ ِﺪي ﺑِ ِﻪ َﻛﺜِﲑا وﻣﺎ ﻳ‬
ُ ََ ً ََ ً
ِ ‫ َﺬا ﻣﺜَﻼً ﻳ‬¢ِ ‫اد ا ﱠ‬
ُ َ َ ُ َ ‫َﻣﺎذَا أ ََر‬
‫ﻀﻮ َن َﻋ ْﻬ َﺪ ا ﱠِ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ِﻣﻴﺜَ ِﺎﻗ ِﻪ‬ ُ ‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫( اﻟﺬ‬٢٦) ‫ﲔ‬
ِِ
َ ‫إِﻻﱠ اﻟْ َﻔﺎﺳﻘ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ‬ َ ِ‫ض أُوﻟَﺌ‬ ِ ‫ﻮﺻ َﻞ َوﻳـُ ْﻔ ِﺴ ُﺪو َن ِﰲ اْﻷ َْر‬ ِ
َ ُ‫َوﻳَـ ْﻘﻄَﻌُﻮ َن َﻣﺎ أ ََﻣ َﺮ ا ﱠُ ﺑِﻪ أَ ْن ﻳ‬
ِ َ‫اﳋ‬
(٢٧) ‫ﺎﺳ ُﺮو َن‬ ْ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah tidak malu untuk membuat perumpamaan,
walaupun perumpamaan itu dengan seekor nyamuk,
bahkan dengan makhluq yang lebih kecil lagi.

46
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Orang-orang yang beriman mengetahui, dan karenanya


menerima, bahwa perumpamaan itu benar datang dari
Allah, Pemelihara mereka.
3. Orang-orang kafir tidak dapat memahami perumpamaan
dari Allah itu, sehingga mereka mempertanyakan apa
maksud dan kepentingan perumpamaan itu.
4. Dengan satu perumpamaan yang sama, Allah
menyesatkan banyak orang (orang-orang kafir), dan
dengannya pula Allah menunjuki banyak orang lain
(orang-orang beriman).
5. Allah tidak menyesatkan dengan perumpamaan itu,
melainkan atas orang-orang yang memang pada
dasarnya fasiq.
6. Orang-orang fasiq itu adalah orang-orang yang
merusakkan janji dengan Allah, setelah sebelumnya janji
itu diteguhkan, memutuskan sesuatu yang Allah
perintahkan untuk disambungkan (silaturahim), serta
membuat kerusakan di bumi.
7. Mereka itu (yang disebutkan sifat-sifatnya pada kalimat
sebelumnya) adalah orang-orang yang rugi.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Perumpamaan yang diberikan Allah itu tidak dapat
dipahami oleh orang-orang yang tidak beriman.
2. Ayat Allah itu menambah keimanan bagi orang beriman,
tetapi menambah kesesatan bagi orang fasiq atau kafir.
3. Sebutan yang ada di dalam Al-Qur’an itu senantiasa ada
definisi dan tanda-tandanya secara jelas, sehingga orang
yang mau memahami tidak akan mengalami kekeliruan /
kesalahan.

47
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

4. Setiap orang sebenarnya sudah mempunyai perjanjian


dengan Allah, yang harus ditunaikan ketika hidup di
dunia (maksudnya perjanjian untuk taat, beribadah).
5. Menjaga hubungan keluarga (silaturahmi) merupakan
salah satu perkara yang sangat penting, yang harus
ditunaikan oleh manusia.
6. Orang yang tidak menjaga perjanjian untuk taat kepada
Allah dan tidak menjaga hubungan kekeluargaan
(silaturahmi) adalah orang yang rugi.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain yang berisi perumpamaan, atau ibarat:
1.1. Perumpamaan orang kafir; lihat juga:
S.An-Nahl (16):60, 112; S.Ibrahim(14):18;
S.Al-Kahfi(18):32-42; S.Al-Hasyr (59):15-16

ِ ‫وﻣﺜَﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا َﻛﻤﺜَ ِﻞ اﻟﱠ ِﺬي ﻳـ ْﻨ ِﻌ ُﻖ ِﲟَﺎ ﻻَ ﻳﺴﻤﻊ إِﻻﱠ ُد َﻋ‬
ً‫ﺎء َوﻧ َﺪاء‬
ً ََُْ َ َ ُ َ ُ ََ
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬١٧١) ‫ﺻ ﱞﻢ ﺑُ ْﻜ ٌﻢ ُﻋ ْﻤ ٌﻲ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
ُ
‫ﺖ‬ْ َ‫َﺻﺎﺑ‬ ِ ِ ٍ ‫ﻣﺜَﻞ ﻣﺎ ﻳـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ َﻫ ِﺬﻩِ ا ْﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ َﻛﻤﺜَ ِﻞ ِر‬
َ ‫ﻳﺢ ﻓ َﻴﻬﺎ ﺻ ﱞﺮ أ‬ َ َ ََ ُ َُ َ
ٍ
ِ ‫ث ﻗَـﻮم ﻇَﻠَﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔﺴﻬﻢ ﻓَﺄ َْﻫﻠَ َﻜ ْﺘﻪُ وﻣﺎ ﻇَﻠَﻤﻬﻢ ا ﱠ وﻟ‬
‫َﻜ ْﻦ‬ َ ُ ُ ُ َ ََ ْ َُ ُ ْ َ ‫َﺣ ْﺮ‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (١١٧) ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫أَﻧْـ ُﻔ‬

ُ‫ض َواﺗﱠـﺒَ َﻊ َﻫ َﻮاﻩُ ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪ‬ ِ ‫َﻜﻨﱠﻪُ أَ ْﺧﻠَ َﺪ إِ َﱃ اْﻷ َْر‬ ِ ‫ﺎ وﻟ‬¢ِ ُ‫وﻟَﻮ ِﺷ ْﺌـﻨَﺎ ﻟَﺮﻓَـﻌﻨَﺎﻩ‬
َ َ ْ َ َْ
‫ﻚ َﻣﺜَ ُﻞ‬ َ ِ‫ﺚ ذَﻟ‬ ْ ‫ْﺐ إِ ْن َﲢْ ِﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﻳَـﻠ َْﻬ‬
ْ ‫ﺚ أ َْو ﺗَـ ْﺘـ ُﺮْﻛﻪُ ﻳَـﻠ َْﻬ‬ ِ ‫َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜﻠ‬
‫ﺺ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن‬ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا ِ„َ َ)ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻗ‬
ِ ‫ْﺼ‬ َ ‫اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟﺬ‬

48
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺴ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫)‪ (١٧٦‬ﺳﺎء ﻣﺜَﻼً ِن اﻟْ َﻘﻮم اﻟﱠ ِﺬ ﱠ ِ ِ‬


‫ﻳﻦ َﻛﺬﺑُﻮا „َ َ)ﺗﻨَﺎ َوأَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ُْ َ‬ ‫َََ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َن )‪(١٧٧‬‬
‫ﺴ ِﻤﻴ ِﻊ َﻫ ْﻞ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻮَ) ِن‬ ‫ﺼ ِﲑ َواﻟ ﱠ‬ ‫ﲔ َﻛﺎْﻷَ ْﻋﻤﻰ واْﻷَﺻ ِﻢ واﻟْﺒ ِ‬
‫َ َ َّ َ َ‬ ‫َﻣﺜَﻞ اﻟْ َﻔ ِﺮﻳ َﻘ ْ ِ‬
‫ُ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫َﻣﺜَﻼً أَﻓَﻼَ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪(٢٤‬‬
‫َﺳ َﻔ ًﺎرا‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫﺎ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ ا ْﳊ َﻤﺎ ِر َْﳛ ِﻤ ُﻞ أ ْ‬ ‫ﻣﺜَﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ُِ‬
‫ﲪّﻠُﻮا اﻟﺘـ ْﱠﻮَرا َة ﰒُﱠ َﱂْ َْﳛ ِﻤﻠُ َ‬ ‫َ ُ َ‬
‫ت ا ﱠِ َوا ﱠُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم‬ ‫ﺑِْﺌﺲ ﻣﺜَﻞ اﻟْ َﻘﻮِم اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑﻮا ِ„َ) ِ‬
‫َ ُ َ‬ ‫َ َ ُ ْ‬
‫ِ‬
‫اﳉﻤﻌﺔ)‪(٦٢‬‬ ‫ﲔ )‪(٥‬‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫;‪1.2. Perumpamaan Kalimat yang buruk dan/atau berhala‬‬
‫;‪lihat juga S.An-Nahl(16):75-76; S.Ar-Rum (30):28‬‬
‫‪S.AzZumar(39):29.‬‬
‫ﱠﺖ ِﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮ ِق اْﻷ َْر ِ‬
‫ض َﻣﺎ َﳍَﺎ‬ ‫ٍ‬ ‫وﻣﺜَﻞ َﻛ ِﻠﻤ ٍﺔ َﺧﺒِﻴﺜَ ٍﺔ َﻛ َ ٍ‬
‫ﺸ َﺠ َﺮة َﺧﺒِﻴﺜَﺔ ْ‬
‫اﺟﺘُـﺜ ْ‬ ‫ََ ُ َ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬ ‫ِﻣ ْﻦ ﻗَـ َﺮا ٍر )‪(٢٦‬‬
‫ﺿ ِﺮب ﻣﺜَﻞ ﻓَﺎﺳﺘَ ِﻤﻌﻮا ﻟَﻪُ إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺗَ ْﺪ ُﻋﻮ َن ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫ون ا ﱠِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ﱠﺎس ُ َ َ ٌ ْ ُ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ب َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﻻَ‬ ‫اﺟﺘَ َﻤ ُﻌﻮا ﻟَﻪُ َوإِ ْن ﻳَ ْﺴﻠُْﺒـ ُﻬ ُﻢ اﻟ ﱡﺬ َ‪ُ e‬‬
‫َﻦ ﳜَْﻠُ ُﻘﻮا ُذ َ‪َ eً e‬وﻟَ ِﻮ ْ‬ ‫ﻟْ‬
‫ﺿﻌ َ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬ ‫ّ‬ ‫ﻮب )‪(٧٣‬‬ ‫ﺐ َواﻟ َْﻤﻄْﻠُ ُ‬‫ﻒ اﻟﻄﱠﺎﻟ ُ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻨﻘ ُﺬوﻩُ ﻣ ْﻨﻪُ َ ُ‬
‫ون ا ﱠِ أَوﻟِﻴﺎء َﻛﻤﺜَ ِﻞ اﻟْﻌ ْﻨ َﻜﺒ ِ‬
‫ﻮت ﱠاﲣَ َﺬ ْ‬
‫ت ﺑَـ ْﻴـﺘًﺎ َوإِ ﱠن‬ ‫ﻣﺜَﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﱠاﲣَ ُﺬوا ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫ََْ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ َ‬
‫ﺖ اﻟْﻌ ْﻨ َﻜﺒ ِ‬
‫ﻮت ﻟ َْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٤١‬‬ ‫ِ‬
‫أ َْو َﻫ َﻦ اﻟْﺒُـﻴُﻮت ﻟَﺒَـ ْﻴ ُ َ ُ‬
‫اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬

‫‪1.3. Perumpamaan Kehidupan dunia; lihat juga S.Yunus‬‬


‫‪(10):24‬‬

‫‪49‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺴ َﻤ ِﺎء ﻓَﺎ ْﺧﺘَـﻠَ َ‬


‫ﻂ ﺑِ ِﻪ‬ ‫ب َﳍُ ْﻢ َﻣﺜَ َﻞ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻛ َﻤ ٍﺎء أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺿ ِﺮ ْ‬‫َوا ْ‬
‫ح َوَﻛﺎ َن ا ﱠُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ‬ ‫ﻴﻤﺎ ﺗَ ْﺬ ُروﻩُ ِّ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎت اْﻷ َْر ِ‬
‫اﻟﺮَ) ُ‬ ‫َﺻﺒَ َﺢ َﻫﺸ ً‬ ‫ض ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﻧَـﺒَ ُ‬
‫ﺎل َو اﻟْﺒَـﻨُﻮ َن ِزﻳﻨَﺔُ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َو‬ ‫َﺷ ْﻲ ٍء ُﻣ ْﻘﺘَ ِﺪ ًرا )‪ (٤٥‬اﻟ َْﻤ ُ‬
‫ا‪َ e‬و َﺧ ْﻴـ ٌﺮ أ ََﻣﻼً )‪(٤٦‬‬ ‫ﻚ ﺛَـ َﻮ ً‬‫ﺎت َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑِّ َ‬ ‫ﺎﳊَ ُ‬ ‫ﺼِ‬ ‫ﺎت اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟْﺒَ ِﺎﻗﻴَ ُ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬

‫ِ‬
‫ﺎﺧ ٌﺮ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َوﺗَ َﻜﺎﺛُـ ٌﺮ ِﰲ‬ ‫ا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ ا ْﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻟَﻌ ٌ‬
‫ﺐ َوَﳍٌْﻮ َوِزﻳﻨَﺔٌ َوﺗَـ َﻔ ُ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔ َﺎر ﻧَـﺒَﺎﺗُﻪُ ﰒُﱠ ﻳَ ِﻬ ُ‬
‫ﻴﺞ‬ ‫اْﻷ َْﻣ َﻮال َواْﻷ َْوﻻَد َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ ﻏَْﻴﺚ أَ ْﻋ َﺠ َ‬
‫اب َﺷ ِﺪﻳ ٌﺪ َوَﻣﻐْ ِﻔ َﺮةٌ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺼ َﻔ ¦ﺮا ﰒُﱠ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ُﺣﻄَ ًﺎﻣﺎ َوِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ﻓَـﺘَـ َﺮاﻩُ ُﻣ ْ‬
‫ِﻣ َﻦ ا ﱠِ َوِر ْ‬
‫ﺿ َﻮا ٌن َوَﻣﺎ ا ْﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ إِﻻﱠ َﻣﺘَﺎعُ اﻟْﻐُ ُﺮوِر )‪(٢٠‬‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪(٥٧‬‬
‫‪1.4. Perumpamaan Kalimat yang baik:‬‬

‫َﺻﻠُ َﻬﺎ َ®ﺑِ ٌ‬ ‫ﺿﺮب ﷲ ﻣﺜَﻼً َﻛ ِﻠﻤﺔً ﻃَﻴِﺒﺔً َﻛ َ ٍ ٍ‬


‫ﺖ‬ ‫ﺸ َﺠ َﺮة ﻃَﻴِّﺒَﺔ أ ْ‬ ‫َ َّ‬ ‫ﻒ ََ َ ُ َ‬ ‫أََﱂْ ﺗَـ َﺮ َﻛ ْﻴ َ‬
‫ﲔ ‪ْ ِِÉ‬ذ ِن َرِّ‪َ¢‬ﺎ‬‫ﺴ َﻤ ِﺎء )‪ (٢٤‬ﺗُـ ْﺆِﰐ أُ ُﻛﻠَ َﻬﺎ ُﻛ ﱠﻞ ِﺣ ٍ‬
‫َوﻓَـ ْﺮ ُﻋ َﻬﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪(٢٥‬‬ ‫ب ﷲُ اْﻷَ ْﻣﺜَ َ‬ ‫ﻀ ِﺮ ُ‬
‫َوﻳَ ْ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬
‫ﻳﻦ َﻣ َﻌﻪُ أ َِﺷﺪﱠاءُ َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔﺎ ِر ُر َﲪَﺎءُ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ُﳏَ ﱠﻤ ٌﺪ رﺳ ُ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َواﻟﺬ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﷲ وِر ْ ِ‬ ‫ﺗَـﺮاﻫﻢ رﱠﻛﻌﺎ ﺳ ﱠﺠ ًﺪا ﻳـﺒـﺘـﻐُﻮ َن ﻓَ ْ ِ ِ‬
‫ﻴﻤ ُ‬‫ﺿ َﻮ ًا‪ 0‬ﺳ َ‬ ‫ﻀﻼً ﻣ َﻦ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ ُْ ُ ً ُ‬
‫ﻚ َﻣﺜَـﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﰲ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ َوَﻣﺜَـﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﻮد ذَﻟِ َ‬
‫ﺴﺠ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ُو ُﺟﻮﻫ ِﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ أَﺛَ ِﺮ اﻟ ﱡ ُ‬

‫‪50‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻆ ﻓَﺎﺳﺘـﻮى َﻋﻠَﻰ ﺳ ِ‬
‫ﻮﻗ ِﻪ‬ ‫اْ ِﻹ ِْﳒ ِ‬
‫ُ‬ ‫ﺎﺳﺘَـ ْﻐﻠَ َ ْ َ َ‬
‫َزَرﻩُ ﻓَ ْ‬
‫ج َﺷﻄْﺄَﻩُ ﻓَﺂ َ‬ ‫ﻴﻞ َﻛ َﺰْر ٍع أَ ْﺧ َﺮ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋ ِﻤﻠُﻮا‬ ‫ﱠِ‬ ‫اع ﻟِﻴ ِﻐﻴ َ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻆ ‪ُ ¢‬ﻢ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔ َﺎر َو َﻋ َﺪ ﷲُ اﻟﺬ َ‬ ‫ﺐ اﻟ ﱡﺰﱠر َ َ‬ ‫ﻳُـ ْﻌﺠ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪(٢٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ ِ ِ‬
‫اﻟﻔﺘﺢ)‪(٤٨‬‬ ‫َﺟ ًﺮا َﻋﻈ ً‬ ‫ﺼﺎﳊَﺎت ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻐﻔ َﺮًة َوأ ْ‬
‫‪1.5. Perumpamaan orang berinfaq di jalan Allah:‬‬

‫ا ﱠِ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﺣﺒﱠ ٍﺔ أَﻧْـﺒَـﺘَ ْ‬


‫ﺖ َﺳ ْﺒ َﻊ‬ ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫ﱠِ‬
‫َﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ َ‬
‫ﻒ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﻀِ‬ ‫َﺳﻨَﺎﺑِ َﻞ ِﰲ ُﻛ ِّﻞ ُﺳ ْﻨـﺒُـﻠَ ٍﺔ ِﻣﺌَﺔُ َﺣﺒﱠ ٍﺔ َو‬
‫ﺸﺎءُ َوا ﱠُ‬ ‫ﺎﻋ ُ‬ ‫ﷲُ ﻳُ َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢٦١‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ِ ِ‬
‫َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺎﺗِ ُﻜ ْﻢ ِ‪e‬ﻟ َْﻤ ِّﻦ َواْﻷَذَى َﻛﺎﻟﱠ ِﺬي‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗُـ ْﺒﻄﻠُﻮا َ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫‪َ P‬واﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ‬ ‫ﱠﺎس وﻻَ ﻳـ ْﺆِﻣﻦ ِ‪ِ e‬‬
‫ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻖ َﻣﺎﻟَﻪُ ِرَ‪Ö‬ءَ اﻟﻨ ِ َ ُ ُ‬
‫ِ‬

‫ﺻ ْﻠ ًﺪا ﻻَ ﻳَـ ْﻘ ِﺪ ُرو َن َﻋﻠَﻰ‬ ‫َﺻﺎﺑَﻪُ َواﺑِ ٌﻞ ﻓَـﺘَـ َﺮَﻛﻪُ َ‬‫اب ﻓَﺄ َ‬
‫ﺻ ْﻔﻮ ٍ ِ‬
‫ان َﻋﻠَْﻴﻪ ﺗُـ َﺮ ٌ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫ﻳﻦ )‪َ (٢٦٤‬وَﻣﺜَ ُﻞ‬ ‫ﺴﺒُﻮا َو ﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬ ‫َﺷ ْﻲء ﳑﱠﺎ َﻛ َ‬
‫ﷲ َوﺗَـﺜْﺒِﻴﺘًﺎ ِﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ﺿﺎةِ ِ‬ ‫ﺎء َﻣ ْﺮ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُُﻢ اﺑْﺘﻐَ َ‬
‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﺖ أُ ُﻛﻠَﻬﺎ ِ‬ ‫َﺻﺎﺑَـ َﻬﺎ َواﺑِ ٌﻞ ﻓََﺂﺗَ ْ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ﲔ ﻓَِﺈ ْن َﱂْ‬ ‫ﺿ ْﻌ َﻔ ْ ِ‬ ‫َ‬ ‫َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﺟﻨﱠﺔ ﺑَِﺮﺑْـ َﻮة أ َ‬
‫ﺼﲑٌ )‪(٢٦٥‬‬ ‫ﺼﺒـﻬﺎ واﺑِﻞ ﻓَﻄَﻞﱞ و ﷲ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌﻤﻠُﻮ َن ﺑ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ﻳُ ْ َ َ ٌ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫‪1.6. Perumpamaan jannah; lihat juga S.Ar-Ra’d(13):35‬‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺜﻞ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ اﻟﱠِﱵ و ِﻋ َﺪ اﻟْﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن ِﻓﻴﻬﺎ أَﻧْـﻬ ِ ٍ‬
‫ﺎر ﻣ ْﻦ َﻣﺎء ﻏَ ِْﲑ آَﺳ ٍﻦ َوأَﻧْـ َﻬ ٌ‬
‫ﺎر‬ ‫َ ٌَ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ََ ُ َ‬
‫ﺎر‬
‫ﲔ َوأَﻧْـ َﻬ ٌ‬‫ﺸﺎ ِرﺑِ َ‬ ‫ﺎر ِﻣ ْﻦ َﲬْ ٍﺮ ﻟَ ﱠﺬةٍ ﻟِﻠ ﱠ‬ ‫ِﻣ ْﻦ ﻟ َ ٍ‬
‫َﱭ َﱂْ ﻳَـﺘَـﻐَﻴﱠـ ْﺮ ﻃَ ْﻌ ُﻤﻪُ َوأَﻧْـ َﻬ ٌ‬
‫ات َوَﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةٌ ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ‬
‫ِﻣﻦ َﻋﺴ ٍﻞ ﻣﺼ ¦ﻔﻰ وَﳍُﻢ ِﻓﻴﻬﺎ ِﻣﻦ ُﻛ ِﻞ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬
‫ْ َ ُ َ َ ْ َ ْ ّ ََ‬

‫‪51‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺎء ُﻫ ْﻢ‬ ‫َﻛ َﻤ ْﻦ ُﻫ َﻮ َﺧﺎﻟ ٌﺪ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر َو ُﺳ ُﻘﻮا َﻣﺎءً َﲪ ً‬
‫ﻴﻤﺎ ﻓَـ َﻘﻄ َﻊ أ َْﻣ َﻌ َ‬
‫ﳏﻤﺪ)‪(٤٧‬‬ ‫ّ‬ ‫)‪(١٥‬‬
‫‪1.7. Perumpamaan Nur Allah:‬‬
‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﺎح‬
‫ﺼﺒَ ٌ‬ ‫ض َﻣﺜَ ُﻞ ﻧُﻮِرﻩ َﻛ ِﻤ ْﺸ َﻜﺎة ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْ‬ ‫ات َواْﻷَ ْر ِ‬ ‫ﻮر اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﷲُ ﻧُ ُ‬
‫ي ﻳﻮﻗَ ُﺪ ِﻣﻦ َﺷﺠﺮةٍ‬ ‫اﻟ ِْﻤﺼﺒﺎح ِﰲ ُزﺟ ٍ‬
‫ْ ََ‬ ‫ﺐ ُد ِّر ﱞ ُ‬‫ﺎﺟﺔُ َﻛﺄَﻧﱠـ َﻬﺎ َﻛ ْﻮَﻛ ٌ‬‫ﺎﺟﺔ اﻟ ﱡﺰ َﺟ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ ُ‬
‫ﺴ ْﺴﻪُ‬ ‫ِ‬ ‫ُﻣﺒَ َﺎرَﻛ ٍﺔ َزﻳْـﺘُﻮﻧٍَﺔ ﻻَ َﺷ ْﺮِﻗﻴﱠ ٍﺔ َوﻻَ ﻏَ ْﺮﺑِﻴﱠ ٍﺔ ﻳَ َﻜ ُ‬
‫ﺎد َزﻳْـﺘُـ َﻬﺎ ﻳُﻀﻲءُ َوﻟ َْﻮ َﱂْ ﲤَْ َ‬
‫ب ﷲُ اْﻷَ ْﻣﺜَ َ‬
‫ﺎل‬ ‫ﻀ ِﺮ ُ‬ ‫ﻮر َﻋﻠَﻰ ﻧُﻮٍر ﻳَـ ْﻬ ِﺪي ﷲُ ﻟِﻨُﻮِرﻩِ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺎءُ َوﻳَ ْ‬ ‫َ‪ٌ 0‬ر ﻧُ ٌ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٣٥‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﱠﺎس َو ﷲُ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ ٌ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Al-Qur’an dapat‬‬
‫‪menambah keimanan orang beriman, menambah‬‬
‫‪kesesatan orang jahat/sesat; lihat juga: S.Al-Isra’(17):41,‬‬
‫‪107-109; S.Al-Muddatstsir(74):31.‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﻮرةٌ ﻓَ ِﻤ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ادﺗْﻪُ َﻫﺬﻩ إِﳝَ ًﺎ‪ 0‬ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻮل أَﻳﱡ ُﻜ ْﻢ َز َ‬ ‫َوإِذَا َﻣﺎ أُﻧْ ِﺰﻟ ْ‬
‫َﺖ ُﺳ َ‬
‫ﻳﻦ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ْ ِِ¢‬ﻢ َﻣ َﺮ ٌ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ض‬ ‫ادﺗْـ ُﻬ ْﻢ إِﳝَ ًﺎ‪َ 0‬و ُﻫ ْﻢ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﺒﺸ ُﺮو َن )‪َ (١٢٤‬وأَ ﱠﻣﺎ اﻟﺬ َ‬ ‫آ ََﻣﻨُﻮا ﻓَـ َﺰ َ‬
‫ﺎﻓ ُﺮو َن )‪ (١٢٥‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ادﺗْـﻬﻢ ِرﺟﺴﺎ إِ َﱃ ِرﺟ ِﺴ ِﻬﻢ وﻣﺎﺗُﻮا وﻫﻢ َﻛ ِ‬
‫ْ ْ ََ َ ُ ْ‬ ‫ﻓَـ َﺰ َ ُ ْ ْ ً‬
‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑُـ ُﻬ ْﻢ َوإِذَا ﺗُِﻠﻴَ ْ‬
‫ﻳﻦ إِذَا ذُﻛِ َﺮ ﷲُ َو ِﺟﻠَ ْ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ ََ)ﺗُﻪُ‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨُﻮ َن اﻟﺬ َ‬
‫ادﺗْـ ُﻬ ْﻢ إِﳝَ ًﺎ‪َ 0‬و َﻋﻠَﻰ َرّ‪ْ ِِ¢‬ﻢ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﻛﻠُﻮ َن )‪ (٢‬اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬
‫َز َ‬
‫‪3. Allah menunjuki siapa yang Dia kehendaki, menyesatkan‬‬
‫‪orang yang Dia kehendaki; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):142, 143, 213, 258, 264, 272‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):8, 86‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):16, 51, 67, 108‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):71, 84, 88, 90, 144, 149, 161‬‬

‫‪52‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

S.Al-A’raf(7):30, 43; S.At-Taubah(9):19, 24, 37, 80,


109, 115; S.Yunus(10):25;
S.Ar-Ra’d(13):27, 31; S.Ibrahim(14): 12, 21;
S.An-Nahl(16):9, 36, 37, 107; S.Thaha(20):50, 122;
S.Al-Hajj(22):16; S.An-Nur(24):35, 46;
S.Al-Qashash (28):50; S.Al-Ahzab(33):4;
S.Fathir(35):8; S.Az-Zumar(39):3, 18, 23;
S.Ghafir(40):28; S.Asy-Syura(42):13;
S.Al-Ahqaf(46):10; S.Al-Hujurat(49):17;
S.Ash-Shaf(61):5, 7; S.Al-Jum’ah(62):5;
S.Al-Munafiqun(63):6; S.Al-Muddatstsir(74):31;
S.Al-A’la(87):3; S.Adl-Dluha(93):7;

ِ ‫ﺎن ﻗَـﻮِﻣ ِﻪ ﻟِﻴـﺒـِّﲔ َﳍُﻢ ﻓَـﻴ‬ِ ‫ﻮل إِﻻﱠ ﺑِِﻠ‬ ٍ ‫وَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ‬
ُ‫ﺸﺎء‬ َ َ‫ﻀ ﱡﻞ ﷲُ َﻣ ْﻦ ﻳ‬ ُ ْ َ َُ ْ ‫ﺴ‬ َ َ َ
(١٤)‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ‬ (٤) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ُ ‫ﺸﺎءُ َو ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ‬ َ َ‫َوﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳ‬
َ َ‫ﺸﺎءُ َوﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳ‬ ِ ‫َﻜﻦ ﻳ‬ ِ ِ
ُ‫ﺸﺎء‬ َ َ‫ﻀ ﱡﻞ َﻣ ْﻦ ﻳ‬ ُ ْ ‫َوﻟ َْﻮ َﺷﺎءَ ا ﱠُ َﳉََﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ أُﱠﻣﺔً َواﺣ َﺪةً َوﻟ‬
(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬ (٩٣) ‫َوﻟَﺘُ ْﺴﺄَﻟُ ﱠﻦ َﻋ ﱠﻤﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
َ َ‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳ‬
‫ﺸﺎءُ َو ُﻫ َﻮ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ‬ ِ ‫ﺖ وﻟ‬
َ َ ‫َﺣﺒَـ ْﺒ‬
ِ
ْ ‫ﻚ ﻻَ ﺗَـ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ أ‬ َ ‫إِﻧﱠ‬
ِ
(٢٨)‫اﻟﻘﺼﺺ‬ (٥٦) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَﺪ‬eِ
4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa pada pokoknya
orang yang berbuat baik atau jelek itu, akibatnya akan
kembali kepada dirinya masing-masing; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):81, 286; S.Ali Imran(3):25, 30, 161, 185;
S.An-Nisa’(4):79, 85; S.Al-An’am(6):70, 160, 164;
S.Yunus(10):27; S.Ibrahim(14):51;
S.An-Naml(27):90; S.Ghafir(40):17, 40;
S.Asy-Syura(42):30; S.Al-Jatsiyah(45):22;

53
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

S.Ath-Thur(52):21; S.An-Najm(53):31;
S.Al-Muddatstsir(74):39.

ُ‫ﻮءا ُْﳚ َﺰ ﺑِ ِﻪ َوﻻَ َِﳚ ْﺪ ﻟَﻪ‬ ِ ‫ﺎﱐ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ‬


ِ َ‫ْﻜﺘ‬
ً ‫ﺎب َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ْﻞ ُﺳ‬
ِِ ِ ‫ﻟ َْﻴ‬
ِِّ ‫ﺲ ‡ ََﻣﺎﻧﻴّ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ أ ََﻣ‬
َ
(١٢٣) ‫ﲑا‬ ِ ِ ِ ِ ِ
(٤)‫اﻟﻨﺴﺂء‬ ً ‫ﻣ ْﻦ ُدون ﷲ َوﻟﻴ¦ﺎ َوﻻَ ﻧَﺼ‬
(٤٤) ‫ﺎﳊًﺎ ﻓَِﻸَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ ﳝَْ َﻬ ُﺪو َن‬ ِ ‫ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ ﻓَـﻌﻠَﻴ ِﻪ ُﻛ ْﻔﺮﻩُ وﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬
َ َ ْ ََ ُ ْ َ َ ْ َ
(٣٠)‫اﻟﺮوم‬
ِ ِ‫ﻚ ﺑِﻈَﻼﱠٍم ﻟِﻠْﻌﺒ‬
(٤٦) ‫ﻴﺪ‬ َ ‫َﺳﺎءَ ﻓَـ َﻌﻠَْﻴـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ َرﺑﱡ‬ ِ ِ ِ ِ ‫ﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ‬
َ َ ‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَﻠﻨَـ ْﻔﺴﻪ َوَﻣ ْﻦ أ‬
َ َ َْ
(٤١)‫ﻓﺼﻠﺖ‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Kita perlu tadabbur, merenungkan tanda-tanda kekuasaan
Allah, sebagaimana yanhg tersebut dalam S.Ali
Imran(3):191 dll.
2. Apabila kita melihat sesuatu yang indah, menta’ajubkan,
atau luar biasa, hendaklah memahaminya dengan
mengembalikan kepada Allah, Kekuasaan, dan
Kemurahan dan Kebesaran-Nya; artinya, apa yang ktia
saksikan itu merupakan tanda Kekuasaan Allah,
Kemurahan Allah, Kebesaran Allah.

‫َﺣﻴَﺎ ُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ ُﳝِﻴﺘُ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ ُْﳛﻴِﻴ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ‬ ِ


ْ ‫ ﷲ َوُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ أ َْﻣ َﻮ ًا¯ ﻓَﺄ‬eِ ‫ﻒ ﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن‬
َ ‫َﻛ ْﻴ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ ﰒُﱠ‬َِ ‫ض‬ ِ ‫( ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ ِﰲ اْﻷَ ْر‬٢٨) ‫إِﻟَْﻴ ِﻪ ﺗُـ ْﺮ َﺟﻌُﻮ َن‬

54
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ٍ ِ ٍ ِ ‫اﺳﺘـﻮى إِ َﱃ اﻟ ﱠ‬
ٌ ‫اﻫ ﱠﻦ َﺳ ْﺒ َﻊ َﲰََﻮات َو ُﻫ َﻮ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ‬
‫ﻴﻢ‬ ُ ‫ﺴ ﱠﻮ‬
َ َ‫ﺴ َﻤﺎء ﻓ‬ ََْ
(٢٩)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mencela orang yang kafir kepadaNya, sedang
dulunya orang itu mati (belum lahir), lalu Allah
menghidupkan dia, kemudian nantinya Allah akan
mematikan dia, kemudian Allah akan menghidupkannya
pula, untuk dikembalikan kepada Allah.
2. Allah yang telah menciptakan apa yang ada di bumi ini
semuanya untuk manusia.
3. Setelah penciptaan itu apa yang di bumi itu Allah
mengurusi langit dan menjadikannya tujuh tingkatan.
4. Allah itu mengetahui segala sesuatu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Allah lah Yang menghidupkan (menciptakan) manusia,
dan Allah juga Yang akan mematikannya.
2. Kekufuran kepada Allah merupakan perbuatan yang tidak
patut, tidak mensyukuri dan tidak mengakui penciptaan
Allah.
3. Barang-barang di dunia ini sengaja diciptakan oleh Allah
untuk kepentingan manusia (walaupun sebagiannya
dibatasi penggunaannya).
4. Penyempurnaan langit itu dilakukan setelah penciptaan
dan penyempurnaan segala yang ada di bumi.
5. Semua yang ada di langit-langit dan di bumi ini, bahkan
langit-langit dan buminya juga, diciptakan dengan ilmu
(pengetahuan) Allah.

55
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat tentang Allah menghidupkan dan mematikan
manusia; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):73; S.Al-A’raf(7):158;
S.At-Taubah(9):116; S.Yunus(10):56;
S.Al-Hajj(22):6; S.Yasien(36):12;
S.Ghafir(40):68; S.Fushshilat(41):39;
S.Ad-Dukhan(44):8; S.Al-Ahqaf(46):33;
S.Al-Hadied(57):2; S.Al-Qiyamah(75):40.

ِ ِ
‫( اﳊﺞ‬٦٦) ‫ﻮر‬ ِ ِ ْ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي أ‬
َ ْ‫َﺣﻴَﺎ ُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ ُﳝﻴﺘُ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ ُْﳛﻴﻴ ُﻜ ْﻢ إ ﱠن اْ ِﻹﻧ‬
ٌ ‫ﺴﺎ َن ﻟَ َﻜ ُﻔ‬
(٢٢)
(٨٠) ‫ﱠﻬﺎ ِر أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ُ ِ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ُْﳛﻴِﻲ َوُﳝ‬
ُ َ‫ﻴﺖ َوﻟَﻪُ ا ْﺧﺘِﻼ‬
َ ‫ف اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ‬
(٢٣)‫اﳌﺆﻣﻨﻮن‬
2. Ayat-ayat tentang Allah menciptakan segala sesuatu yang
diperlukan manusia; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):164, 267; S.An-Nahl(16):69;
S.Fathir(35):12, 27; S.Yasien(36):33;
S.Az-Zumar(39):21; S.Al-Jatsiyah(45):5;
S.Luqman(31)10; S.AS-Sajdah(32):27;
S.Thaha(20):53; S.An-Naba’(78):14-16.

ِ ٍ ِ ‫وﻫﻮ اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْـﺰ َل ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬


ُ‫ﺎت ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻓَﺄَ ْﺧ َﺮ ْﺟﻨَﺎ ﻣ ْﻨﻪ‬ َ َ‫ﺎء ﻓَﺄَ ْﺧ َﺮ ْﺟﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ ﻧَـﺒ‬
ً ‫ﺴ َﻤﺎء َﻣ‬ َ َ َُ َ
ٍ ‫ﻀﺮا ُﳔْﺮِج ِﻣ ْﻨﻪُ ﺣﺒ¦ﺎ ﻣﺘَـﺮاﻛِﺒﺎ وِﻣﻦ اﻟﻨﱠ ْﺨ ِﻞ ِﻣﻦ ﻃَﻠ ِْﻌ َﻬﺎ ِﻗ ْﻨـﻮا ٌن َداﻧِﻴﺔٌ وﺟﻨ‬
‫ﱠﺎت‬ ِ
ََ َ َ ْ َ َ ً َُ َ ُ ً ‫َﺧ‬
‫ﺸﺎﺑِ ٍﻪ اﻧْﻈُُﺮوا إِ َﱃ َﲦَ ِﺮﻩِ إِذَا أ َْﲦ ََﺮ‬ ٍ َ‫ِﻣ ْﻦ أَ ْﻋﻨ‬
َ َ‫ﺎب َواﻟ ﱠﺰﻳْـﺘُﻮ َن َواﻟ ﱡﺮﱠﻣﺎ َن ُﻣ ْﺸﺘَﺒِ ًﻬﺎ َوﻏَْﻴـ َﺮ ُﻣﺘ‬
(٦)‫( اﻷﻧﻌﺎم‬٩٩) ‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ٍ )َ‫وﻳـ ْﻨ ِﻌ ِﻪ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِ ُﻜﻢ ﻵ‬
َ ْ ََ

56
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺖ َﺳ َﺤ ًﺎ‪ e‬ﺛَِﻘﺎﻻً‬‫ﲔ ﻳَ َﺪ ْي َر ْﲪَﺘِ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ إِذَا أَﻗَـﻠﱠ ْ‬ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﻳُـ ْﺮ ِﺳ ُﻞ ِّ‬
‫اﻟﺮَ) َح ﺑُ ْﺸ ًﺮا ﺑَـ َْ‬
‫ات َﻛ َﺬﻟِ َ‬‫ﺖ ﻓَﺄَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ اﻟْﻤﺎء ﻓَﺄَ ْﺧﺮ ْﺟﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ ِﻣﻦ ُﻛ ِﻞ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ﻚ‬ ‫ْ ّ ََ‬ ‫ََ َ‬ ‫ُﺳ ْﻘﻨَﺎﻩُ ﻟﺒَـﻠَﺪ َﻣﻴِّ ٍ َ‬
‫ِج اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﻰ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪ (٥٧‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ُﳔْﺮ ُ‬
‫ﺼِ‬ ‫ﺐ ا ْﳊ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وﻧَـ ﱠﺰﻟْﻨﺎ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻴﺪ )‪(٩‬‬ ‫ﺎء ُﻣﺒَ َﺎرًﻛﺎ ﻓَﺄَﻧْـﺒَـ ْﺘـﻨَﺎ ﺑِﻪ َﺟﻨﱠﺎت َو َﺣ ﱠ َ‬
‫ﺴ َﻤﺎء َﻣ ً‬ ‫َ َ َ‬
‫َﺣﻴَـ ْﻴـﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ ﺑَـ ْﻠ َﺪةً‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ﺎت َﳍَﺎ ﻃَﻠ ِ‬ ‫واﻟﻨﱠ ْﺨﻞ ‪ِ e‬ﺳ َﻘ ٍ‬
‫ْﻊ ﻧَﻀﻴ ٌﺪ )‪ِ (١٠‬رْزﻗًﺎ ﻟﻠْﻌﺒَﺎد َوأ ْ‬
‫ٌ‬ ‫َ َ َ‬
‫وج )‪ (١١‬ق)‪(٥٠‬‬ ‫اﳋُُﺮ ُ‬
‫ﻚ ْ‬ ‫َﻣ ْﻴـﺘًﺎ َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat tentang penciptaan langit; lihat juga: S.Al-‬‬
‫‪Baqarah(2):164; S.Ali Imran(3):190-191; S.As-Sajdah (32):4.‬‬
‫ٍ‬ ‫ا ﱠ اﻟﱠ ِﺬي رﻓَﻊ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ش‬ ‫اﺳﺘَـ َﻮى َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات ﺑِﻐَ ِْﲑ َﻋ َﻤﺪ ﺗَـ َﺮْوﻧَـ َﻬﺎ ﰒُﱠ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬
‫ﺼ ُﻞ‬‫ﺴ ¦ﻤﻰ ﻳُ َﺪﺑُِّﺮ اْﻷَ ْﻣ َﺮ ﻳُـ َﻔ ّ‬
‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ ُﻛﻞﱞ َْﳚ ِﺮي ﻷَ َﺟ ٍﻞ ُﻣ َ‬ ‫ﱠﺮ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻤ َ‬ ‫َو َﺳﺨ َ‬
‫ت ﻟَﻌﻠﱠ ُﻜﻢ ﺑِِﻠ َﻘ ِﺎء رﺑِ ُﻜﻢ ﺗُ ِ‬
‫ِ‬
‫ﻮﻗﻨُﻮ َن )‪ (٢‬اﻟﺮﻋﺪ )‪(١٣‬‬ ‫َّ ْ‬ ‫اْﻵَ َ) َ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫اﺳﺘَـ َﻮى َﻋﻠَﻰ‬ ‫ض َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ِﰲ ﺳﺘﱠﺔ أَ ﱠ)ٍم ﰒُﱠ ْ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَ ْر َ‬
‫ش اﻟ ﱠﺮ ْﲪَﻦ ﻓَ ْ ِ ِ ِ‬ ‫اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬
‫ﲑا )‪ (٥٩‬اﻟﻔﺮﻗﺎن )‪(٢٥‬‬ ‫ﺎﺳﺄ َْل ﺑﻪ َﺧﺒ ً‬ ‫ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ُﻫﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ش‬ ‫اﺳﺘَـ َﻮى َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬ ‫ض ِﰲ ﺳﺘﱠﺔ أ ﱠَ)ٍم ﰒُﱠ ْ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَ ْر َ‬ ‫َ‬
‫ﺴ َﻤ ِﺎء َوَﻣﺎ‬‫ج ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﻳَـ ْﻨ ِﺰ ُل ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬‫ض َوَﻣﺎ َﳜُْﺮ ُ‬ ‫ﺞ ِﰲ اْﻷَ ْر ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﻳَﻠ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﻳـﻌﺮ ِ‬
‫ج ﻓ َﻴﻬﺎ َو ُﻫ َﻮ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ أَﻳْ َﻦ َﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ َو ﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ ٌ‬
‫ﲑ )‪(٤‬‬ ‫َُْ ُ‬
‫اﳊﺪﻳﺪ )‪(٥٧‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Kita hendaknya ingat bahwa kehidupan dan kematian kita‬‬
‫‪tergantung pada kehendak Allah.‬‬

‫‪57‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Segala sesuatu yang ada ini, termasuk langit-langit dan bumi,


diciptakan oleh Allah, bukan terjadi dengan sendirinya dan
bukan ciptaan alam.
3. Bahwa semua yang ada di bumi yang bermanfaat untuk manusia
ini dibuat oleh Allah, sehingga manusia harus mensyukurinya.

‫ض َﺧ ِﻠﻴ َﻔﺔً ﻗَﺎﻟُﻮا أ ََﲡْ َﻌ ُﻞ‬ ِ ‫ﻚ ﻟِﻠْﻤ َﻼﺋِ َﻜ ِﺔ إِِﱐ ﺟ‬


ِ ‫ﺎﻋ ٌﻞ ِﰲ اْﻷَ ْر‬ َ َ‫َوإِ ْذ ﻗ‬
َ ّ َ َ ‫ﺎل َرﺑﱡ‬
‫س‬ ِ ِ ِ ِ ُ‫ﻚ اﻟ ِّﺪﻣﺎء وَْﳓﻦ ﻧ‬ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ﺴﺒّ ُﺢ ﲝَ ْﻤﺪ َك َوﻧـُ َﻘ ّﺪ‬ َ ُ َ َ َ ُ ‫ﻓ َﻴﻬﺎ َﻣ ْﻦ ﻳُـ ْﻔﺴ ُﺪ ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻳَ ْﺴﻔ‬
(٣٠) ‫ﺎل إِِّﱐ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
َ َ‫ﻚ ﻗ‬
َ َ‫ﻟ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan manusia pada peristiwa yang terjadi
di sekitar penciptaan Adam alaihissalam, diantaranya
sebagai berikut:
2. Allah berfirman kepada para malaikat bahwa Dia akan
menciptakan seorang khalifah di muka bumi.
3. Para malaikat berdatang sembah menanyakan apakah
Allah akan menciptakan makhluk di muka bumi yang
akan membikin kerusakan dan menumpahkan darah,
sedang para malaikat senantiasa bertasbih dengan
memuji dan memahasucikan Allah.
4. Allah berkalam bahwa Dia Mengetahui perkara-perkara
yang para malaikat itu tidak mengetahui.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Allah boleh saja memberi tahukan kepada hamba-Nya apa
yang Dia akan perbuat.

58
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Pertanyaan para malaikat yang tersebut di dalam ayat ini,


mengisyaratkan bahwa sebelum Adam diciptakan sudah
ada makhluk lain yang diciptakan dan menghuni bumi
ini, sedang makhluk itu berbuat rusak dan saling
menumpahkan darah.
3. Diciptakannya Adam oleh Allah itu dengan tujuan
tertentu, yang pada waktu itu belum diketahui oleh para
malaikat.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat tentang penciptaan Adam/manusia pertama
dan keturunannya; lihat juga S.Al-A’raf(7):189-190; S.As-
Sajdah(32):7-9; S.Al-Mulk(67):23.
‫اﺣ َﺪةٍ َو َﺧﻠَ َﻖ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َزْو َﺟ َﻬﺎ‬
ِ‫ﺲو‬ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ٍ ‫ﱠﺎس اﺗﱠـ ُﻘﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ُﻢ اﻟﺬي َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ‬
ُ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ‬
ِ ِ ِ ِ ِ ‫وﺑ ﱠ‬
َ‫ﺚ ﻣ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ ِر َﺟﺎﻻً َﻛﺜ ًﲑا َوﻧ َﺴ ًﺎء َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ اﻟﱠﺬي ﺗَ َﺴ َﺎءﻟُﻮ َن ﺑِﻪ َو اْﻷَ ْر َﺣ َﺎم إِ ﱠن ﷲ‬ ََ
(٤)‫اﻟﻨﺴﺎء‬ (١) ‫َﻛﺎ َن َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َرِﻗﻴﺒًﺎ‬
‫ﲔ َو َﺣ َﻔ َﺪ ًة‬ َ ِ‫اﺟ ُﻜ ْﻢ ﺑَﻨ‬ِ ‫و ﷲ ﺟﻌﻞ ﻟَ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜﻢ أَ ْزواﺟﺎ وﺟﻌﻞ ﻟَ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أَ ْزو‬
َ ْ ْ َ ََ َ ً َ ْ ْ ْ َ ََ ُ َ
(٧٢) ‫ﷲ ُﻫ ْﻢ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن‬ ِ ‫ﺎﻃ ِﻞ ﻳـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن وﺑِﻨِﻌﻤ ِﺔ‬ ِ ‫ورَزﻗَ ُﻜﻢ ِﻣﻦ اﻟﻄﱠﻴِﺒ‬
ِ ‫ﺎت أَﻓَﺒِﺎﻟْﺒ‬
َْ َ ُ َ َّ َ ْ َ َ
(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬
َ‫اﺣ َﺪةٍ ﰒُﱠ َﺟ َﻌ َﻞ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َزْو َﺟ َﻬﺎ َوأَﻧْـ َﺰ َل ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم ﲦََﺎﻧِﻴَﺔ‬ ِ‫ﺲو‬ ِ
َ ٍ ‫َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ‬
‫ث ذَﻟِ ُﻜ ُﻢ‬ ٍ َ‫ﺎت ﺛَﻼ‬ ٍ ‫ﻮن أُﱠﻣ َﻬﺎﺗِ ُﻜﻢ َﺧ ْﻠ ًﻘﺎ ِﻣﻦ ﺑـ ْﻌ ِﺪ َﺧﻠ ٍْﻖ ِﰲ ﻇُﻠُﻤ‬ ِ ُ‫اج ﳜَْﻠُ ُﻘ ُﻜﻢ ِﰲ ﺑﻄ‬ٍ ‫أَ ْزَو‬
َ َ ْ ْ ُ ْ
(٣٩)‫اﻟﺰﻣﺮ‬ (٦) ‫ﺼ َﺮﻓُﻮ َن‬ ‫ْﻚ ﻻَ إِﻟ ََﻪ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ ﻓَﺄ ﱠ‬
ْ ُ‫َﱏ ﺗ‬ ُ ‫ﷲُ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﻪُ اﻟ ُْﻤﻠ‬
2. Tentang khalifah di muka bumi; lihat juga: S.Al-A’raf(7):74

59
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎت‬‫ﺾ َدرﺟ ٍ‬
‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﻓَـ ْﻮ َق ﺑَـ ْﻌ ٍ َ َ‬ ‫ﻒ اْﻷَ ْر ِ‬
‫ض َوَرﻓَ َﻊ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺟ َﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺧﻼَﺋِ َ‬
‫ﺎب وإِﻧﱠﻪ ﻟَﻐَ ُﻔ ِ‬ ‫ﻚ ﺳ ِﺮ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٦٥‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ﻳﻊ اﻟْﻌ َﻘ ِ َ ُ ٌ‬ ‫ﻟﻴَـ ْﺒـﻠُ َﻮُﻛ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ آ ََ¯ ُﻛ ْﻢ إِ ﱠن َرﺑﱠ َ َ ُ‬
‫ﺎء ُﻛ ْﻢ ِذ ْﻛ ٌﺮ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َر ُﺟ ٍﻞ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻟِﻴُـ ْﻨ ِﺬ َرُﻛ ْﻢ َواذْ ُﻛ ُﺮوا إِ ْذ‬ ‫ِ‬
‫أ ََو َﻋﺠ ْﺒـﺘُ ْﻢ أَ ْن َﺟ َ‬
‫اﳋَﻠ ِْﻖ ﺑﺴﻄَ ًﺔ ﻓَﺎذْ ُﻛﺮوا َآﻻَء ِ‬ ‫ﺎء ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ﻗَـ ْﻮِم ﻧُ ٍ‬
‫ﷲ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ﻮح َوَزا َد ُﻛ ْﻢ ِﰲ ْ َ ْ‬ ‫َﺟ َﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ ُﺧﻠَ َﻔ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(٦٩‬‬

‫‪60‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ َﺧﻼَﺋِ َ‬ ‫ﻓَ َﻜ ﱠﺬﺑﻮﻩُ ﻓَـﻨَ ﱠﺠ ْﻴـﻨَﺎﻩُ وﻣﻦ ﻣﻌﻪُ ِﰲ اﻟْ ُﻔﻠ ِ‬
‫ﻒ َوأَ ْﻏ َﺮﻗـْﻨَﺎ اﻟﺬ َ‬ ‫ْﻚ َو َﺟ َﻌﻠْﻨَ ُ‬ ‫ََ ْ ََ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ„َ َ)ﺗِﻨَﺎ ﻓَﺎﻧْﻈُْﺮ َﻛ ْﻴ َ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٧٣‬ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫ﻒ َﻛﺎ َن َﻋﺎﻗﺒَﺔُ اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﺬ ِر َ‬
‫ض ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَـ َﻌﻠَْﻴ ِﻪ ُﻛ ْﻔ ُﺮﻩُ َوﻻَ ﻳَ ِﺰﻳ ُﺪ‬ ‫ﻒ ِﰲ اْﻷَ ْر ِ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺟ َﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺧﻼَﺋِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ًﺎرا‬‫ﻳﻦ ُﻛ ْﻔ ُﺮُﻫ ْﻢ إﻻﱠ َﺧ َ‬ ‫ﻳﻦ ُﻛ ْﻔ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻋ ْﻨ َﺪ َرّ‪ْ ¢‬ﻢ إِﻻﱠ َﻣ ْﻘﺘًﺎ َوﻻَ ﻳَ ِﺰﻳ ُﺪ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ﻓﺎﻃﺮ)‪(٣٥‬‬ ‫)‪(٣٩‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Sebagai‬‬ ‫‪pembenaran‬‬ ‫‪terhadap‬‬ ‫‪kehendak‬‬ ‫‪Allah‬‬
‫‪menciptakan manusia di muka bumi maka manusia harus‬‬
‫‪menghidarkan diri dari perbuatan membikin kerusakan‬‬
‫‪dan menumpahkan darah tanpa haq di muka bumi.‬‬

‫ﺎل أَﻧْﺒِﺌُ ِﻮﱐ‬ ‫ﺿ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ ﻓَـ َﻘ َ‬


‫ﺎء ُﻛﻠﱠ َﻬﺎ ﰒُﱠ َﻋ َﺮ َ‬ ‫َو َﻋﻠﱠ َﻢ آ َ‬
‫َد َم اْﻷَ ْﲰَ َ‬
‫ْﻢ ﻟَﻨَﺎ إِﻻﱠ‬ ‫ﺎد ِﻗﲔ )‪ (٣١‬ﻗَﺎﻟُﻮا ﺳﺒﺤﺎﻧَ َ ِ‬ ‫َﲰَ ِﺎء ﻫ ُﺆﻻَ ِء إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ ِ‬
‫ﻚ ﻻَ ﻋﻠ َ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ﺻ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ِ‡ ْ َ‬
‫َد ُم أَﻧْﺒِْﺌـ ُﻬ ْﻢ‬
‫ﺎل َ) آ َ‬ ‫ﻴﻢ )‪ (٣٢‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ أَﻧْ َ ِ‬ ‫َﻣﺎ َﻋﻠﱠ ْﻤﺘَـﻨَﺎ إِﻧﱠ َ‬
‫ﻴﻢ ا ْﳊَﻜ ُ‬ ‫ﺖ اﻟ َْﻌﻠ ُ‬
‫ِ‬ ‫َﲰَﺎﺋِ ِﻬ ْﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل أَ َﱂْ أَﻗُ ْﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِّﱐ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ ﻏَْﻴ َ‬
‫ﺐ‬ ‫َﲰَﺎﺋِ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ أَﻧْـﺒَﺄ َُﻫ ْﻢ ِ‡ ْ‬
‫ِ‡ ْ‬
‫ات َواْﻷَ ْر ِ‬
‫ض َوأَ ْﻋﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺗُـ ْﺒ ُﺪو َن َوَﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮ َن )‪(٣٣‬‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫اﻟ ﱠ َ َ‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Allah mengajarkan kepada Adam tentang sekalian‬‬
‫‪nama/benda.‬‬

‫‪61‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Kemudian Allah menyuruh para malaikat untuk


menerangkan nama-nama/benda-benda tersebut.
3. Para malaikat memahasucikan Allah dan mengatakan
bahwa mereka tidak mempunyai pengetahuan tentang
itu semuanya kecuali (jika) Allah telah mengajarkan
kepada mereka.
4. Para malaikat menyanjung Allah dengan ucapan bahwa
Allah adalah Yang Maha Mengetahui, Maha Bijaksana.
5. Allah berkalam kepada Adam agar memberitahukan
nama-nama/benda-benda itu kepada para malaikat.
6. Adam memberitahukan kepada para malaikat tentang
nama-nama/benda-benda tersebut.
7. Setelah itu Allah menyatakan bahwa Dia mengetahui
rahasia langit-langit dan bumi serta mengetahui apa-apa
yang dinyatakan oleh para malaikat itu ataupun apa-apa
yang mereka sembunyikan.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Manusia diberi kelebihan ilmu oleh Allah atas para
malaikat.
2. Walaupun para malaikat menyaksikan segala kejadian
dan keadaan yang ada dihadapan dan di masa mereka,
tetapi mereka tidak mempunyai ilmu kecuali yang Allah
beritahukan kepada mereka.
3. Sejak masa setelah diciptakannya, (sebelum turun ke
dunia) Adam sudah sempat bertemu dan berbicara
dengan para malaikat.
4. Rangkaian kalimat dalam akhir ayat ketigapuluh tiga
mengisyaratkan bahwa para malaikat mempunyai
sesuatu pemikiran atau gambaran tentang Adam hanya
saja mereka tidak mengucapkannya secara terang-
terangan kepada Allah.

62
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN

1. Hadits tentang Allah menciptakan Adam kemudian


menyuruhnya mendatangi para malaikat

‫ ﻋﻦ اﻟﻨﱯ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ )وآﻟﻪ(و ﺳﻠﻢ‬:‫ﻋﻦ أﰊ ﻫﺮﻳﺮة رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻪ‬


‫ﺴﻠِّ ْﻢ‬
َ َ‫ﺐ ﻓ‬ ْ ‫ﺎل ا ْذ َﻫ‬ َ َ‫ ﰒُﱠ ﻗ‬، ‫اﻋﺎ‬ ً ‫آد َم َوﻃُﻮﻟُﻪُ ِﺳﺘﱡﻮ َن ِذ َر‬
َ ُ‫ )) َﺧﻠَ َﻖ ﷲ‬:‫ﻗﺎل‬
‫ﻚ‬ َ ِ‫ﻚ َوَِﲢﻴﱠﺔُ ذُ ِّرﻳﱠﺘ‬ َ ُ‫ﻚ َِﲢﻴﱠـﺘ‬ َ َ‫ﺎﺳﺘَ ِﻤ ْﻊ َﻣﺎ ُﳛَﻴﱡﻮﻧ‬ ِ ِ ِ َ ِ‫ﻋﻠَﻰ أُوﻟَﺌ‬
ْ َ‫ﻚ ﻣ َﻦ اْﳌَﻼَﺋ َﻜﺔ ﻓ‬ َ
ُ‫ادوﻩُ َوَر ْﲪَﺔ‬ ِ
ُ ‫ﻚ َوَر ْﲪَﺔُ ﷲ ﻓَـ َﺰ‬ َ ‫ﺴﻼَ ُم َﻋﻠَْﻴ‬‫ﺴﻼَ ُم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﻓَـ َﻘ‬
ِ ‫ ﻓَ ُﻜ ﱡﻞ ﻣﻦ ﻳ ْﺪ ُﺧﻞ اْﳉﻨﱠﺔَ ﻋﻠَﻰ ﺻ‬، ‫ﷲ‬ ِ
‫ﺺ‬ُ ‫آد َم ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳَـ َﺰِل اْﳋَْﻠ ُﻖ ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ‬
َ ‫ﻮرة‬ َ ُ َ َ ُ َ َْ
. ‫َﺣ ﱠﱴ اْﻵ َن ( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬

ّ ‫ﺧﻠﻖ آدم‬-١‫ ب‬، ‫أﺣﺎدﻳﺚ اﻷﻧﺒﻴﺎء‬-٦٠‫ ك‬، ١٦٠/٤ :‫خ‬


، ‫وذرﻳّﺘﻪ‬
٣٣٢٦‫ح‬
٢٨‫ ح‬.‫ﻳﺪﺧﻞ اﳉﻨﺔ اﱁ‬-١١‫ ب‬، ‫اﳉﻨﺔ‬-٥١‫ ك‬، ١٤٩/٨ :‫م‬

2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah Mengetahui


rahasia langit-langit dan bumi; lihat juga:

S.Al-An’am (6):73; S.At-Taubah (9):94, 105;


S.Ar-Ra’d (13):8-9; S.An-Nahl (16):77;
S.Al-Kahfi (18):26; S.Al-Mu’minun(23):92;
S.As-Sajdah (32):6; S.Saba’ (34):3;
S.Az-Zumar (39):46; S.Al-Hasyr (59):22;
S.Al-Jum’ah (62):8; S.At-Taghabun (64):18;
S.An-Naml (27):65; S.Fathir (35):38;
S.Al-Hujurat(49):18.

63
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺐ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤ َﻬﺎ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ َوﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ِﰲ اﻟْﺒَـ ِّﺮ َواﻟْﺒَ ْﺤ ِﺮ َوَﻣﺎ‬ ِ ‫ﺢ اﻟْﻐَْﻴ‬ ِ ِ
ُ ‫َوﻋ ْﻨ َﺪﻩُ َﻣ َﻔﺎﺗ‬
‫ْﺐ‬ٍ ‫ض َوﻻَ َرﻃ‬ ِ ‫ﺎت اْﻷ َْر‬ِ ‫ﻂ ِﻣﻦ ورﻗَ ٍﺔ إِﻻﱠ ﻳـ ْﻌﻠَﻤﻬﺎ وﻻَ ﺣﺒﱠ ٍﺔ ِﰲ ﻇُﻠُﻤ‬
َ َ َ َُ َ َ َ ْ ُ ‫ﺗَ ْﺴ ُﻘ‬
(٦)‫اﻷﻧﻌﺎم‬ (٥٩) ‫ﲔ‬ ٍ ِ‫ﺎب ُﻣﺒ‬ٍ َ‫ﺲ إِﻻﱠ ِﰲ ﻛِﺘ‬ ٍ ِ‫َوﻻَ َ)ﺑ‬
‫ض َوإِﻟ َْﻴ ِﻪ ﻳُـ ْﺮ َﺟ ُﻊ اْﻷَ ْﻣ ُﺮ ُﻛﻠﱡﻪُ ﻓَﺎ ْﻋﺒُ ْﺪﻩُ َوﺗَـ َﻮﱠﻛ ْﻞ‬ ِ ‫ات َواْﻷَ ْر‬ِ ‫ﺴﻤﺎو‬ ِِ
َ َ ‫ﺐ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫َو ﱠ ﻏَْﻴ‬
(١١)‫ﻫﻮد‬ (١٢٣) ‫ﻚ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ َ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوَﻣﺎ َرﺑﱡ‬
‫ﻮل‬ٍ ‫ﻀﻰ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ‬
َ َ َ‫( إِﻻﱠ َﻣ ِﻦ ْارﺗ‬٢٦) ‫َﺣ ًﺪا‬ ِ
َ ‫ﺐ ﻓَﻼَ ﻳُﻈْ ِﻬ ُﺮ َﻋﻠَﻰ ﻏَْﻴﺒِﻪ أ‬ ِ ‫َﻋ ِﺎﱂُ اﻟْﻐَْﻴ‬
ِِ ِ ِ ِ ‫ﻚ ِﻣﻦ ﺑـ‬
(٧٢)‫اﳉﻦ‬ (٢٧) ‫ﺻ ًﺪا‬ َ ‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳْﻪ َوﻣ ْﻦ َﺧﻠْﻔﻪ َر‬ ْ َ ْ ُ ُ‫ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻳَ ْﺴﻠ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Rangkaian ayat-ayat ini mulai ayat 30-37, dengan segala
kaitannya yang terdapat pada ayat-ayat lain,
menunjukkan bahwa Adam adalah manusia yang
diciptakan Allah, sedang kita, manusia yang ada di bumi
ini, adalah keturunan Adam atau Banie Adam. Ini
membatalkan da’waan Darwin yang menganggap bahwa
manusia adalah keturunan kera. Orang boleh saja berkeras
mengatakan bahwa Adam bukan manusia pertama
penghuni bumi ini, tetapi kalau benar ada, maka
“manusia” yang ada sebelum Adam itu bukan manusia
seperti kita ini, melainkan makhluq lain, yang oleh Darwin
serta para pengikutnya diberi nama “manusia”, yang tidak
ada hubungan nasab apapun dengan kita, manusia yang
murni anak-turun Adam alaihis salam, wallahu a’lam.
2. Proses Allah berkalam dengan Adam, tidak perlu
dipersoalkan, bisa saja berlangsung dengan jalan turunnya
wahyu atau semisalnya, tidak harus dengan berhadapan.

64
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِِ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﺴ َﺠ ُﺪوا إﻻﱠ إﺑْﻠ‬
‫ﻴﺲ أ ََﰉ َوا ْﺳﺘَ ْﻜﺒَـ َﺮ‬ ْ ‫َوإِ ْذ ﻗُـﻠْﻨَﺎ ﻟﻠ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔ‬
َ َ‫اﺳ ُﺠ ُﺪوا ﻵَ َد َم ﻓ‬
ِ ِ
(٣٤) ‫ﻳﻦ‬َ ‫َوَﻛﺎ َن ﻣ َﻦ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Setelah Allah Menciptakan dan Mengajari Adam tentang
berbagai macam benda, Allah memerintahkan kepada
para hamba yang ada di alam malaikat untuk bersujud
kepada Adam.
2. Semua yang Allah perintahkan itu menjalankan sujud
kepada Adam, kecuali Iblis.
3. Iblis enggan bersujud, takabbur, dan tergolong kafir.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Manusia, sejak dari Adam, diberi kedudukan mulia dan
diberi kesempatan meraih kemuliaan oleh Allah.
2. Orang yang sengaja tidak taat dan tidak mau menjalankan
perintah Allah, tergolong kafir.
3. Orang yang takabbur dan kafir, segolongan dengan Iblis
dan mengikuti kelakuan Iblis.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat tentang perintah Allah kepada para malaikat
agar bersujud setelah penciptaan Adam, dan keengganan
Iblis untuk bersujud; lihat juga S.Al-A’raf(7):12-18; S.Al-
Isra’(17):61-65; S.Thaha(20):116; S.Shad(38):71-74.

‫ﺴ َﺠ ُﺪوا إِﻻﱠ‬ ِ ِ ِ
َ َ‫اﺳ ُﺠ ُﺪواِ ﻵ ََد َم ﻓ‬
ْ ‫ ُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ ﻗُـﻠْﻨَﺎ ﻟﻠ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔ‬0َ‫ﺻ ﱠﻮْر‬
َ ‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ َﺧﻠَ ْﻘﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ‬
(٧)‫( اﻷﻋﺮاف‬١١) ‫ﻳﻦ‬ ِ ِ ‫إِﺑ ِﻠﻴﺲ َﱂ ﻳ ُﻜﻦ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺴﺎﺟﺪ‬ َ ْ َْ َ ْ

65
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎل ِﻣﻦ َﲪٍَﺈ ﻣﺴﻨُ ٍ‬ ‫ﻚ ﻟِﻠْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ إِِﱐ َﺧﺎﻟِ ٌﻖ ﺑ َ ِ‬


‫ﻮن‬ ‫َْ‬ ‫ْﺼ ٍ ْ‬ ‫ﺻﻠ َ‬
‫ﺸ ًﺮا ﻣ ْﻦ َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ﺎل َرﺑﱡ َ َ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ‬
‫ﻳﻦ )‪(٢٩‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫)‪ (٢٨‬ﻓَِﺈ َذا ﺳ ﱠﻮﻳـﺘﻪ وﻧَـ َﻔ ْﺨ ُ ِ ِ ِ‬
‫ﺖ ﻓﻴﻪ ﻣ ْﻦ ُروﺣﻲ ﻓَـ َﻘﻌُﻮا ﻟَﻪُ َﺳﺎﺟﺪ َ‬ ‫َ ُُْ َ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ﺴ َﺠ َﺪ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ ُﻛﻠﱡ ُﻬ ْﻢ أ ْ‬
‫َﲨَﻌُﻮ َن )‪ (٣٠‬إﻻﱠ إﺑْﻠ َ‬
‫ﻴﺲ أ ََﰉ أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﻣ َﻊ‬ ‫ﻓَ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫َﻚ أَﻻﱠ ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻣﻊ اﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫ﺎﺟ ِﺪﻳﻦ )‪ (٣١‬ﻗَ َ ِ ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺴﺎﺟﺪ َ‬ ‫ََ‬ ‫ﻴﺲ َﻣﺎ ﻟ َ‬ ‫ﺎل َ) إﺑْﻠ ُ‬ ‫ﺴ َ‬
‫ﺎل ِﻣﻦ َﲪٍَﺈ ﻣﺴﻨُ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َﱂْ أَ ُﻛ ْﻦ ﻷَ ْﺳ ُﺠ َﺪ ﻟِﺒَ َ‬
‫ﻮن‬ ‫َْ‬ ‫ْﺼ ٍ ْ‬ ‫ﺸ ٍﺮ َﺧﻠَ ْﻘﺘَﻪُ ﻣ ْﻦ َ‬
‫ﺻﻠ َ‬ ‫)‪ (٣٢‬ﻗَ َ‬
‫اﳊﺠﺮ)‪(١٥‬‬ ‫)‪(٣٣‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan ketakabburan dan kekafiran‬‬
‫;‪Iblis, dan larangan mengikuti langkah Iblis/pengikutnya‬‬
‫‪lihat‬‬ ‫‪juga:‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):11-18‬‬ ‫;‪S.Al-Isra’(17):61-65‬‬
‫‪S.Shad(38):73-76; 83-85.‬‬
‫ض وﻷُ ْﻏ ِﻮﻳـﻨـﱠﻬﻢ أ ْ ِ‬
‫ﲔ )‪ (٣٩‬إِﻻﱠ‬ ‫َﲨَﻌ َ‬ ‫ب ِﲟَﺎ أَ ْﻏ َﻮﻳْـﺘَ ِﲏَ ﻷُ َزﻳِّﻨَ ﱠﻦ َﳍُ ْﻢ ِﰲ اْﻷ َْر ِ َ َ ُ ْ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻴﻢ )‪(٤١‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻋﺒ ِ‬
‫ط َﻋﻠَ ﱠﻲ ُﻣ ْﺴﺘَﻘ ٌ‬ ‫ﺻ َﺮا ٌ‬ ‫ﲔ )‪ (٤٠‬ﻗَ َ‬ ‫ﺎد َك ﻣ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﺨﻠَﺼ َ‬
‫ََ‬
‫َﻚ ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﺳ ْﻠﻄَﺎ ٌن إِﻻﱠ ﻣ ِﻦ اﺗﱠـﺒـﻌ َ ِ‬ ‫ِﱠ ِ ِ‬
‫ﻳﻦ )‪(٤٢‬‬ ‫ﻚ ﻣ َﻦ اﻟْﻐَﺎ ِو َ‬ ‫َ ََ‬ ‫ﺲﻟ َ َْ ْ ُ‬ ‫إن ﻋﺒَﺎدي ﻟ َْﻴ َ‬
‫ﲔ )‪ (٤٣‬اﳊﺠﺮ)‪(١٥‬‬ ‫وإِ ﱠن ﺟﻬﻨﱠﻢ ﻟَﻤﻮ ِﻋ ُﺪ ُﻫﻢ أ ْ ِ‬
‫َﲨَﻌ َ‬ ‫َ ََ َ َْ ْ‬
‫ﻴﺲ َﻛﺎ َن ِﻣ َﻦ ا ْﳉِ ِّﻦ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﺴ َﺠ ُﺪوا إﻻﱠ إﺑْﻠ َ‬
‫ِ‬
‫اﺳ ُﺠ ُﺪوا ﻵ ََد َم ﻓَ َ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫َوإِ ْذ ﻗُـﻠْﻨَﺎ ﻟﻠ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔ ْ‬
‫ﺎء ِﻣ ْﻦ ُد ِوﱐ َو ُﻫ ْﻢ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﺴ َﻖ َﻋ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮ َرﺑّﻪ أَﻓَـﺘَـﺘﱠﺨ ُﺬوﻧَﻪُ َوذُ ِّرﻳﱠـﺘَﻪُ أ َْوﻟﻴَ َ‬‫ﻓَـ َﻔ َ‬
‫ﻋ ُﺪ ﱞو ﺑِْﺌ ِ ِ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫ﲔ ﺑَ َﺪﻻً )‪(٥٠‬‬ ‫ﺲ ﻟﻠﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻚ ﻓَﻼَ ُﳜْ ِﺮ َﺟﻨﱠ ُﻜ َﻤﺎ ِﻣ َﻦ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ﻓَـﺘَ ْﺸ َﻘﻰ‬ ‫َﻚ َوﻟَِﺰْو ِﺟ َ‬‫َد ُم إِ ﱠن َﻫ َﺬا َﻋ ُﺪ ﱞو ﻟ َ‬
‫ﻓَـ ُﻘﻠْﻨَﺎ َ) آ َ‬
‫ﻃﻪ)‪(٢٠‬‬ ‫)‪(١١٧‬‬

‫‪66‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪3. Hadits Iblis/syaithan tidak mau bersujud, manusia‬‬


‫‪bersujud‬‬

‫ﺎل‪ )):‬إِذَا َﺳ َﺠ َﺪ اﺑْ ُﻦ َ‬


‫آد َم‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺲ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ﺴﺠ ِ‬
‫ﻮد‬ ‫ت ِ‪e‬ﻟ ﱡ ُ‬ ‫ﺴ َﺠ َﺪ ﻓَـﻠَﻪُ ا ْﳉَﻨﱠﺔُ َو أ ُِﻣ ْﺮ ُ‬ ‫آدم ِ‪e‬ﻟ ﱡ ِ‬
‫ﺴ ُﺠﻮد ﻓَ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺎل اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن أُﻣ َﺮ اﺑْ ُﻦ َ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﱠﺎر (( أ َْو َْﳓ َﻮ ﻫ َﺬا ا ْﻟ َﻜﻼَِم ‪.‬‬ ‫ﻓَـﻌﺼﻴ ُ ِ‬
‫ﺖ ﻓَﻠ َﻲ اﻟﻨ ُ‬ ‫َ َْ‬
‫رواﻩ اﻟﺒﺰار وﻓﻴﻪ ﻛﻨﺎﻳﺔ ﺑﻦ ﺣﺒﻠﺔ وﺛﻘﻪ اﺑﻦ ﺣﺎﰎ و ﺿﻌﻔﻪ ﻏﲑﻩ و ﺳﻬﻴﻞ اﺑﻦ أﰉ‬
‫ﺣﺰم وﺛﻘﻪ اﺑﻦ ﻣﻌﲔ و ﺿﻌﻔﻪ ﲨﺎﻋﺔ ‪ ،‬وﺑﻘﻴﺔ رﺟﺎﻟﻪ ﺛﻘﺎت ‪ .‬وﻋﻦ أﰉ‬
‫ﺴﻴﻄَﺎ ُن اﺑﻦ َ ِ‬
‫ﺎح‬
‫ﺻ َ‬ ‫آد َم َﺳﺎﺟ ًﺪا َ‬ ‫َْ‬ ‫إﺳﺤﻖ أن اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻗﺎل‪ :‬إِ َذا َرأَى اﻟ ﱠ ْ‬
‫آد َم أَ ْن ﻳَ ْﺴ ُﺠ َﺪ َوﻟَﻪُ ا ْﳉَﻨﱠﺔُ‬ ‫ﺎل َ) َوﻳْـﻠَﻪ ‪َ ،‬وﻳْ ُﻞ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ‪ ،‬أ ََﻣ َﺮ ﷲُ اﺑْ َﻦ َ‬ ‫َو ﻗَ َ‬
‫ﱠﺎر ‪ .‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱏ ﰱ‬ ‫ﻓَﺄَﻃَﺎع ‪ ،‬و أَﻣﺮِﱏ أَ ْن أَﺳﺠ َﺪ ﻓَـﻌﺼﻴ ُ ِ‬
‫ﺖ ﻓَﻠ َﻲ اﻟﻨ ُ‬ ‫ْ ُ َ َْ‬ ‫َ َ ََ‬
‫اﻟﻜﺒﲑ ورﺟﺎﻟﻪ رﺟﺎل اﻟﺼﺤﻴﺢ إﻻ أن أ‪ e‬إﺳﺤﻖ ﱂ ﻳﺴﻤﻊ ﻣﻦ اﺑﻦ‬
‫ﺧﺮﺟﻪ اﳍﻴﺜﻤﻰ ﰱ ا‪Ý‬ﻤﻊ‪(٢٨٤/٢ :١٣‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ‪ّ ).‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Apabila ayat yang berisi perintah sudah sampai kepada‬‬
‫‪kita, hendaklah kita berusaha menjalankan sekuat tenaga.‬‬
‫‪Apabila ada kesulitan, hendaknya kita bertanya kepada‬‬
‫‪Ulama Warasatul Anbiya, Ulama Akhirat, Ulamaul Khair.‬‬
‫‪2. Kita hendaknya menghindari kebiasaan bergaul dengan‬‬
‫‪orang yang sudah jelas menolak ayat Allah, agar tidak‬‬
‫‪terseret menjadi serupa dengan mereka.‬‬

‫‪13‬‬
‫ﳎﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ و ﻣﻨﺒﻊ اﻟﻔﻮاﺋﺪ – ﻟﻠﻬﻴﺜﻤﻲ اﳌﺘﻮﰱ ﺳﻨﺔ ‪ ٨٠٧‬ﻫـ‬

‫‪67‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺚ‬ُ ‫ﻚ ا ْﳉَﻨﱠﺔَ َوُﻛﻼَ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َرﻏَ ًﺪا َﺣ ْﻴ‬ َ ‫ﺖ َوَزْو ُﺟ‬ َ ْ‫اﺳ ُﻜ ْﻦ أَﻧ‬ ْ ‫َد ُم‬ َ ‫َوﻗُـﻠْﻨَﺎ َ) آ‬
ِ ِ ‫ﺸﺠﺮةَ ﻓَـﺘ ُﻜ‬
‫( ﻓَﺄ ََزﱠﳍَُﻤﺎ‬٣٥) ‫ﲔ‬ َ ‫ ﻣ َﻦ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬0‫ﻮ‬ َ َ َ َ ‫ َﻫ ِﺬ ِﻩ اﻟ ﱠ‬eَ‫ِﺷ ْﺌـﺘُ َﻤﺎ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘ َﺮ‬
‫ﺾ‬ ُ ‫ ِﻓ ِﻴﻪ َوﻗُـﻠْﻨَﺎ ْاﻫﺒِﻄُﻮا ﺑَـ ْﻌ‬0‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ﻓَﺄَ ْﺧ َﺮ َﺟ ُﻬ َﻤﺎ ِﳑﱠﺎ َﻛ َﺎ‬
ٍ ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﻟِﺒَـ ْﻌ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫َد ُم ِﻣ ْﻦ‬َ ‫( ﻓَـﺘَـﻠَ ﱠﻘﻰ آ‬٣٦) ‫ﲔ‬ ٍ ‫ض ُﻣ ْﺴﺘَـ َﻘ ﱞﺮ َوَﻣﺘَﺎعٌ إِ َﱃ ِﺣ‬ ِ ‫َﻋ ُﺪ ﱞو َوﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اْﻷَ ْر‬
ِ ‫ﺎب َﻋﻠَْﻴ ِﻪ إِﻧﱠﻪُ ُﻫ َﻮ اﻟﺘـ ﱠ‬ ٍ ِ ِ
(٣٧) ‫ﻴﻢ‬ ُ ‫اب اﻟ ﱠﺮﺣ‬ُ ‫ﱠﻮ‬ َ َ‫َرﺑِّﻪ َﻛﻠ َﻤﺎت ﻓَـﺘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Adam tinggal di dalam jannah bersama
isterinya.
2. Adam dan isterinya diperkenankan makan segala
makanan/buah-buahan jannah, selain dari satu pohon
(buah).
3. Kalau Adam dan isterinya makan (buah) dari pohoh itu,
akan termasuk dalam kalangan orang dhalim.
4. Syaithan menggelincirkan Adam dan isterinya, sehingga
menyebabkan keduanya keluar dari jannah. 14
5. Allah menyuruh Adam, isterinya dan syaithan turun dari
sana, berpindah ke bumi (yang kita tempati ini).
6. Syaithan menjadi musuh bagi Adam, isterinya dan anak
turun mereka (semua manusia).
7. Di bumi ini manusia diberi tempat diam dan perbekalan
sampai masa tertentu (hari Kiamat).
8. Adam mendapat pelajaran beberapa kalimat dari
Pemeliharanya, Allah. 15

14
Maksudnya melalui proses: syaithan menipu Adam dan isterinya, sehingga
keduanya makan (buah) dari pohon yang dilarang sebelumnya; akibatnya
mereka diusir dari sana, turun ke bumi.

68
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

9. Allah memberi taubat kepada Adam.


10. Allah Maha Penerima Taubat, Maha Penyayang. 16

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Setelahpenciptaannya, Adam tidak langsung turun dan
tinggal di bumi ini.
2. Makanan pokok manusia, berasal dari tumbuhan.
3. Pelanggaran terhadap larangan Allah adalah merupakan
perbuatan dhalim.
4. Dalam penetapan hukum dhahir, tidak dikaitkan dengan
soal qadla’ atau qadar (ketetapan) dari Allah. 17
5. Kata “taqrabu” dalam ayat ini, lebih tepat diartikan
dengan “makan”, bukan “mendekati”, karena mendekati
pohon itu tidak ada larangan, yang dilarang adalah
makan. 18
6. Diturunkannya Adam dari Jannah ke bumi ini tidak
dengan kemarahan Allah, karena Allah telah memberi
taubat kepadanya. Adam turun ke bumi tanpa
menanggung dosa. 19
7. Syaithan akan selalu berusaha mencelakakan manusia.

15
Kalimat (‫ﻳﻦ‬ ِ ْ
َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬ ‫ﺴﻨَﺎ َوإِ ْن َﱂْ ﺗَـﻐْ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ َوﺗَـ ْﺮﲪَْﻨَﺎ ﻟَﻨَ ُﻜﻮﻧَ ﱠﻦ ِﻣ َﻦ‬
َ ‫) َرﺑﱠـﻨَﺎ ﻇَﻠَ ْﻤﻨَﺎ أَﻧْـ ُﻔ‬
sebagaimana tersebut dalam S.Al-A’raf(7):23.
16
Maksudnya: senantiasa menerima taubat hambaNya, dan Menyayangi
hamba yang mati dalam keadaan sudah bertaubat.
17
Sebagai contoh, dalam soal turunnya Adam dari Jannah ini, yang dihukumi
adalah syaithan yang menipu, tidak dikaitkan dengan rencana Allah untuk
menjadikan Adam sebagai Khalifah di bumi.
ِ َْ‫ت َﳍُﻤﺎ ﺳﻮَآﺗُـ ُﻬﻤﺎ وﻃَ ِﻔ َﻘﺎ ﳜ‬
ِ ‫ﺼ َﻔ‬
‫ﺎن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ‬ ِ
َ َ ْ َ َ ْ ‫ﻓَﺄَ َﻛ َﻼ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻓَـﺒَ َﺪ‬
18
Dari S.Thaha(20):121 (

‫َد ُم َرﺑﱠﻪُ ﻓَـﻐَ َﻮى‬ ِ ِ ِ


َ ‫ﺼﻰ آ‬
َ ‫ ) ﻣ ْﻦ َوَرق ا ْﳉَﻨﱠﺔ َو َﻋ‬ternyata bahwa pelanggaran yang
dilakukan Adam adalah “makan”, bukan “mendekati”; lihat juga yang
semisalnya di S.Al-A’raf(7):22, wallahu a’lam.
19
Ini membuktikan batilnya ajaran yang mengatakan bahwa Adam
mewariskan dosa, sehingga katanya, manusia mempunyai dosa turunan.

69
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

8. Secara keseluruhan, tempat dan makanan di bumi ini


mencukupi untuk seluruh manusia. 20
9. Allah akan senantiasa menerima taubat hambaNya, jika
hamba itu mau bertaubat.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Hadits Ibnu Abbas yang diriwayatkan oleh Al-Bukharie
tentang do’a Nabi Ibrahim as. dan keterangan Nabi
shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa sallam bahwa orang tidak
akan kuat makan daging dan air saja, selain di Makkah;
dari Hadits ini dapat diambil kesimpulan bahwa asalnya
makanan pokok manusia bukan daging binatang (tetapi
dari tumbuhan sebagaimana paada B.no.2.)
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫ﱠ‬ ٍ ‫ﺎل اﺑْ ُﻦ َﻋﺒﱠ‬
. . .، ‫ﻴﻞ‬ َ ‫ﺴﺎءُ اﻟْﻤ ْﻨﻄَ َﻖ ﻣ ْﻦ ﻗﺒَ ِﻞ أ ُّم إ ْﲰَﺎﻋ‬ َ ّ‫ﺎس أَ ﱠو َل َﻣﺎ اﲣَ َﺬ اﻟﻨ‬ َ َ‫ﻗ‬
‫ ﺻﻠﻰ‬- ‫ﱠﱮ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬ َ َ‫ ﻗ‬. ‫ ِر ْك َﳍُ ْﻢ ِﰱ اﻟﻠﱠ ْﺤ ِﻢ َواﻟ َْﻤ ِﺎء‬eَ ‫ﺎل )إﺑﺮاﻫﻴﻢ( اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ‬ َ ‫ﻓَـ َﻘ‬
‫ َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن َﳍُْﻢ‬، ‫ﺐ‬‫ » َوَﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ َﳍُ ْﻢ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ َﺣ ﱞ‬- ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ )وآﻟﻪ( وﺳﻠﻢ‬
ْ‫َﺣ ٌﺪ ﺑِﻐَ ِْﲑ َﻣ ﱠﻜﺔَ إِﻻﱠ َﱂ‬
َ ‫ﺎل ﻓَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻻَ َﳜْﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ أ‬ َ َ‫ ﻗ‬. « ‫َد َﻋﺎ َﳍُ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ‬
. ُ‫ﻳُـ َﻮ ِاﻓ َﻘﺎﻩ‬
-٩‫ ب‬، ‫اﻷﻧﺒﻴﺎء‬-٦٠‫( ك‬١٧٥) ١٧٥-١٧٢/٤ :‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎرى‬
، ٢٣٦٨ :‫ و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬٣٣٦٤‫ ح‬، ‫ﺴﻼن ﰱ اﳌﺸﻲ‬َ ّ‫ اﻟﻨ‬:‫ﻳﺰﻓّﻮن‬
٣٣٦٥ ، ٣٣٦٣ ، ٣٣٦٢

2. Hadits yang menerangkan bahwa syirik adalah


kedhaliman yang besar

20
Dengan demikian jelas bahwa ajaran melakukan KB/birth control dengan
alasan kuwatir kekurangan makanan, adalah menyalahi Al-Islam.

70
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺴﻮا إِﳝَﺎﻧَـ ُﻬ ْﻢ ﺑِﻈُﻠ ٍْﻢ( َﺷ ﱠﻖ‬ ‫ِ‬


‫آﻣﻨُﻮا َوَﱂْ ﻳَـ ْﻠﺒ ُ‬
‫ﻳﻦ َ‬
‫ﺎل ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَـﺰﻟ ْ ﱠ ِ‬
‫َﺖ )اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒ ِﺪ ا ﱠِ ﻗَ َ‬
‫ﻮل ا ﱠِ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ )وآﻟﻪ( وﺳﻠﻢ َوﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﺎب ر ُﺳ ِ‬
‫َﺻ َﺤ ِ َ‬ ‫ﻚ َﻋﻠَﻰ أ ْ‬ ‫َذﻟِ َ‬
‫ﻮل ا ﱠِ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ )وآﻟﻪ( وﺳﻠﻢ »‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺴﻪُ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫أَﻳﱡـﻨَﺎ ﻻَ ﻳَﻈْﻠ ُﻢ ﻧَـ ْﻔ َ‬
‫ﲎ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮ ْك‬
‫)) ﺑُـ َﱠ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﺲ ُﻫ َﻮ َﻛ َﻤﺎ ﺗَﻈُﻨﱡﻮ َن إِ ﱠﳕَﺎ ُﻫ َﻮ َﻛ َﻤﺎ ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻟُ ْﻘ َﻤﺎ ُن ﻻﺑْﻨﻪ َ‬ ‫ﻟ َْﻴ َ‬
‫ﺸﺮ َك ﻟَﻈُﻠ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ( أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ ‪ .‬م‪٨٠/١ :‬‬ ‫ْﻢ َﻋﻈ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ِ‪ e‬ﱠ إِ ﱠن اﻟ ّ ْ‬
‫‪ ،‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ب‪-٥٦‬ﺻﺪق اﻹﳝﺎن اﱁ‪ .‬ح‪(١٢٤)٩٧‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Ayat-ayat dengan kalimat “qaraba-yaqrabu” yang lebih‬‬
‫”‪tepat tidak diartikan dengan “mendekati‬‬

‫ﻗُ ْﻞ ﺗَـ َﻌﺎﻟ َْﻮا أَﺗْ ُﻞ َﻣﺎ َﺣ ﱠﺮَم َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ أَﻻﱠ ﺗُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮا ﺑِ ِﻪ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوِ‪e‬ﻟ َْﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ إِ ْﺣ َﺴ ًﺎ‪َ 0‬وﻻَ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺶ َﻣﺎ‬ ‫ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا أ َْوﻻَ َد ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ إِ ْﻣﻼَق َْﳓ ُﻦ ﻧَـ ْﺮُزﻗُ ُﻜ ْﻢ َوإِ ﱠ) ُﻫ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑُﻮا اﻟْ َﻔ َﻮاﺣ َ‬
‫ﺲ اﻟﱠِﱵ َﺣ ﱠﺮَم ا ﱠُ إِﻻﱠ ِ‪ْ e‬ﳊَ ِّﻖ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻇَ َﻬ َﺮ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﺑَﻄَ َﻦ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟﻨﱠـ ْﻔ َ‬
‫ﺎل اﻟْﻴَﺘِ ِﻴﻢ إِﻻﱠ ِ‪e‬ﻟﱠِﱵ ِﻫ َﻲ‬ ‫ﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪َ (١٥١‬وﻻَ ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑُﻮا َﻣ َ‬ ‫َو ﱠ‬
‫ﺴﺎ‬ ‫ﺴ ُﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ أَ ُﺷﺪﱠﻩُ َوأ َْوﻓُﻮا اﻟْ َﻜ ْﻴ َﻞ َواﻟ ِْﻤ َﻴﺰا َن ِ‪e‬ﻟ ِْﻘ ْﺴ ِﻂ ﻻَ ﻧُ َﻜ ِﻠّ ُ‬
‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ ً‬ ‫َﺣ َ‬
‫أْ‬
‫إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ َوإِذَا ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋ ِﺪﻟُﻮا َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن ذَا ﻗُـ ْﺮَﰉ َوﺑِ َﻌ ْﻬ ِﺪ ا ﱠِ أ َْوﻓُﻮا َذﻟِ ُﻜ ْﻢ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪(١٥٢‬‬
‫َو ﱠ‬
‫ﺚ ِﺷ ْﺌـﺘﻤﺎ وﻻَ ﺗَـ ْﻘﺮ‪ e‬ﻫ ِﺬﻩِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ا ْﳉَﻨﱠﺔَ ﻓَ ُﻜﻼَ ﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫ﺖ َوَزْو ُﺟ َ‬‫اﺳ ُﻜ ْﻦ أَﻧْ َ‬
‫َد ُم ْ‬
‫َوَ) آ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺸﺠﺮةَ ﻓَـﺘ ُﻜ َ ِ‬
‫ﻮ‪ 0‬ﻣ َﻦ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﲔ )‪ . . . . . (١٩‬ﻓَ َﺪﻻﱠ ُﳘَﺎ ﺑِﻐُُﺮوٍر ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ‬ ‫اﻟ ﱠ َ َ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ت َﳍَُﻤﺎ َﺳ ْﻮَآﺗُـ ُﻬ َﻤﺎ ‪(٢٢) . . . . .‬‬ ‫َذاﻗَﺎ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ َﺠ َﺮةَ ﺑَ َﺪ ْ‬
‫‪Selanjutnya lihat juga:‬‬

‫‪71‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

Bunyi ayat Tempat Lebih tepat diartikan

(‫ﻮﻫﺎ‬ ِ‫)ﺗِْﻠﻚ ﺣ ُﺪود ﱠ‬


َ ‫ﺗَـ ْﻘﺮﺑ‬
َُ َ‫ ﻓَﻼ‬Œ‫ا‬ ُ ُ َ S.Al-Baqarah(2):187 “melanggar”

(‫ﻦ‬
‫ﻮﻫ ﱠ‬
ُ ُ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑ‬ S.Al-Baqarah(2):222 “mengumpuli”

(َ‫ﺼﻼَة‬
‫اﻟ ﱠ‬ ‫)ﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا‬ S.An-Nisa’(4):43 “melakukan”

(‫ام‬ ْ ‫)ﻓَﻼَ ﻳـَ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟْ َﻤ ْﺴ ِﺠ َﺪ‬


َ ‫اﳊََﺮ‬ S.At-Taubah(9):28 “masuk”

ِ ‫)وﻻَ ﺗَـ ْﻘﺮﺑ‬


(‫ﻮن‬
َُ َ S.Yusuf(12):60 “datang”

ِّ
(•َ‫اﻟﺰ‬ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا‬ S.As-Isra’(17):32 “melakukan”

(‫اﻟْﻴﺘِﻴ ِﻢ‬
َ ‫ﺎل‬
َ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا َﻣ‬ S.As-Isra’(17):34 “mengambil”

1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa makanan manusia


ini secara umum tidak akan habis, sampai hari Kiamat;
lihat juga: S.Al-A’raf(7):24; S.Abasa(80):32;

‫( إِﻻﱠ َر ْﲪَﺔً ِﻣﻨﱠﺎ‬٤٣) ‫ﻳﺦ َﳍُ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨـ َﻘ ُﺬو َن‬
َ ‫ﺻ ِﺮ‬
َ َ‫ْﻬ ْﻢ ﻓَﻼ‬ ُ ‫ﺸﺄْ ﻧُـﻐْ ِﺮﻗـ‬َ َ‫َوإِ ْن ﻧ‬
(٣٦)‫( ﻳﺲ‬٤٤) ‫ﲔ‬ ٍ ‫ﺎﻋﺎ إِ َﱃ ِﺣ‬ ً َ‫َوَﻣﺘ‬
‫ﺎﻋﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ َ َ‫( َوا ْﳉِﺒ‬٣١) ‫ﺎﻫﺎ‬ ِ ‫أَ ْﺧﺮ‬
ً َ‫( َﻣﺘ‬٣٢) ‫ﺎﻫﺎ‬
َ ‫ﺎل أ َْر َﺳ‬ َ ‫ﺎء َﻫﺎ َوَﻣ ْﺮ َﻋ‬
َ ‫ج ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﻣ‬ ََ
(٧٩)‫اﻟﻨّﺎزﻋﺎت‬ (٣٣) ‫َوِﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎﻣ ُﻜ ْﻢ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa manusia harus
melakukan ikhtiar untuk mendapatkan rizqinya, boleh
melakukan di luar waktu yang dilarang ; lihat juga: S.Al-
Baqarah(2):168, 198.

ً‫ﱠﺮ اﻟْﺒَ ْﺤ َﺮ ﻟِﺘَﺄْ ُﻛﻠُﻮا ِﻣ ْﻨﻪُ َﳊْ ًﻤﺎ ﻃَ ِﺮ¦) َوﺗَ ْﺴﺘَ ْﺨ ِﺮ ُﺟﻮا ِﻣ ْﻨﻪُ ِﺣﻠْﻴَﺔ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﺬي َﺳﺨ‬
ْ َ‫اﺧ َﺮ ِﻓ ِﻴﻪ َوﻟِﺘَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻓ‬
‫ﻀ ِﻠ ِﻪ َوﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ِ ‫ْﻚ ﻣﻮ‬
َ َ َ ‫ﺴﻮﻧَـ َﻬﺎ َوﺗَـ َﺮى اﻟْ ُﻔﻠ‬
ُ َ‫ﺗَـﻠْﺒ‬
(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬ (١٤) ‫ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬

72
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﻀ ِﻞ ا ﱠِ َواذْ ُﻛ ُﺮوا‬
ْ َ‫ض َواﺑْـﺘَـﻐُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻓ‬
ِ ‫ﺼﻼَةُ ﻓَﺎﻧْـﺘَ ِﺸ ُﺮوا ِﰲ اْﻷَ ْر‬ ِ ‫ﻀﻴ‬
‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ ِ
َ ُ‫ﻓَِﺈذَا ﻗ‬
(٦٢)‫( اﳉﻤﻌﺔ‬١٠) ‫ﲑا ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن‬ ِ
ً ‫ا ﱠَ َﻛﺜ‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah akan
menerima taubat hambaNya; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):54, 128, 160; S.Ali Imran(3):89;
S.An-Nisa’(4):16, 17, 26-27, 64; S.Al-Ma’idah(5):34,
39, 74; S.Al-An’am(6):54;
S.Al-A’raf(7):153; S.At-Taubah(9):15,
27, 102, 118; S.Thaha(20):82;
S.An-Nur(24):5, 10; S.Al-Ahzab(33):73;
S.Ghafir(40):3; S.Al-Hujurat(49):12;
S.An-Nashr(110):3.

‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻓَﻤﻦ َ¯ب ِﻣﻦ ﺑـﻌ ِﺪ ﻇُﻠ ِْﻤ ِﻪ وأَﺻﻠَﺢ ﻓَِﺈ ﱠن ا ﱠ ﻳـﺘﻮب ﻋﻠَﻴ ِﻪ إِ ﱠن ا ﱠ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬ ٌ َ ْ َ ُ َُ َ َ ْ َ َْ ْ َ ْ َ
(٥)‫( اﳌﺎﺋﺪة‬٣٩)
ِ ‫ْﺧ ُﺬ اﻟ ﱠ‬ ِ ‫أََﱂ ﻳـﻌﻠَﻤﻮا أَ ﱠن ا ﱠ ﻫﻮ ﻳـ ْﻘﺒﻞ اﻟﺘـﱠﻮﺑﺔَ َﻋﻦ ِﻋﺒ‬
ُ Ãَ ‫ﺎدﻩِ َو‬
َ‫ﺼ َﺪﻗَﺎت َوأَ ﱠن ا ﱠ‬ َ ْ َْ ُ َ َ َُ َ ُ َْ ْ
(٩)‫اﻟﺘﻮﺑﺔ‬ (١٠٤) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ُ ‫اب اﻟ ﱠﺮﺣ‬ ُ ‫ﱠﻮ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﺘـ ﱠ‬
ِ َ‫ﺴﻴِﺌ‬ ِِ ِ ِ
‫ﺎت َوﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن‬ ّ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي ﻳَـ ْﻘﺒَ ُﻞ اﻟﺘـ ْﱠﻮﺑَﺔَ َﻋ ْﻦ ﻋﺒَﺎدﻩ َوﻳَـ ْﻌ ُﻔﻮ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬
(٤٢)‫( اﻟﺸﻮرى‬٢٥)
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan berburuk sangka kepada Nabi Adam, seolah-olah
beliau sebagai “pemberi warisan dosa”, karena beliau
sudah mohon ampun dan diberi taubat oleh Allah.
2. Hendaknya berhati-hati jangan sampai tertipu oleh
syaithan, sebagaimana tipuan yang sudah dilakukan

73
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

kepada Adam (dan isterinya); jalannya adalah dengan


berlindung kepada Allah.
3. Optimis bahwa selagi hidup di dunia manusia mesti
mendapat bagian rizqi sesuai ketetapan Allah, hanya saja
wajib melakukan ikhtiar.

ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ْﺗﻴَـﻨﱠ ُﻜ ْﻢ ﻣ ِّﲏ ُﻫ ًﺪى ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺗَﺒ َﻊ ُﻫ َﺪ‬Ãَ ‫ﻗُـﻠْﻨَﺎ ْاﻫﺒﻄُﻮا ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﲨ ًﻴﻌﺎ ﻓَﺈ ﱠﻣﺎ‬
‫اي‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َوَﻛ ﱠﺬﺑُﻮا ِ„َ َ)ﺗِﻨَﺎ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫( َواﻟﺬ‬٣٨) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬ٌ ‫ﻓَﻼَ َﺧ ْﻮ‬
(٣٩) ‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬
ُ ‫َﺻ َﺤ‬ْ ‫ﻚأ‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan Adam dan isterinya turun ke
dunia.
Catatan:
Kata (‫ﻳﻬﺒِﻂ‬ - ‫)ﻫﺒﻂ‬ berarti turun, artinya pergi meninggalkan
tempat yang lebih tinggi ke tempat yang lebih rendah.
2. Nantinya (di bumi) akan datang petunjuk Allah kepada
mereka, maka yang mau mengikuti petunjuk itu tidak
akan merasakan ketakutan maupun kesedihan dalam
kehidupan Akhirat.
3. Orang-orang yang kafir dan mendustakan ayat-ayat
Allah akan menjadi penghuni neraka.
4. Orang-orang kafir itu kekal di dalam neraka.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA

74
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Adam disuruh turun ke bumi, tetapi tetap akan diberi


petunjuk oleh Allah.
2. Tempat tinggal Adam sebelum ditipu syaithan adalah di
dalam jannah (kebun) yang bukan di bumi ini. 21
3. Manusia (anak turun Adam) akan terbagi dalam dua
golongan: beriman, dan kafir.
4. Penghuni bumi ini tidak akan pernah terjadi semua
beriman atau semua kafir (kecuali nanti sesudah tiba
penghujung kiamat, menurut Hadits).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang-orang kafir itu
kekal di dalam neraka; lihat juga: S.Al-Jinn(72):20-23.
S.Al-Baqarah(2):162, 217, 257; S.Ali Imran(3):88, 116;
S.An-Nisa’(4):168-169; S.Al-Ma’idah(5):78-80;
S.Al-An’am(6):128; S.Al-A’raf(7):36;
S.At-Taubah(9):17, 68; S.Ar-Ra’d(13):5;
S.An-Nahl(16):27-29; S.Az-Zumar(39):71-72;
S.Ghafir(40):69-76; S.At-Taghabun(64):10;
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ِ ِ ‫ ِر ﺟﻬﻨ‬0َ ‫ﺎب واﻟْﻤ ْﺸ ِﺮﻛِﲔ ِﰲ‬ ِ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ‬
َ ََ َ ُ َ ِ َ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ‬
(٩٨)‫اﻟﺒﻴّﻨﺔ‬ (٦) ‫ْﱪﻳﱠِﺔ‬
َِ ‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺷ ﱡﺮ اﻟ‬َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang-orang yang
kekal di dalam neraka, padahal sepertinya bukan orang
kafir; yang benar, hakikatnya mereka kafir; lihat juga:
S.An-Nisa’(4):14; S.Yunus(10):27;

21
Ada yang berpendapat bahwa tempat tinggal Adam sebelum
disuruh turun itu adalah di bumi ini juga. Akan tetapi sesuai
dengan makna kata (‫ﻳﻬﺒِﻂ‬ - ‫)ﻫﺒﻂ‬, maka bumi ini harus berada di
tempat & keadaan yang lebih rendah dari pada tempat tinggal
Adam pada waktu sebelumnya, wallahu a’lam.

75
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫;‪S.Hud(11):106-107‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):98-101‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):103‬‬ ‫;‪S.Az-Zukhruf(43):73-78‬‬
‫‪S.Al-Mujadilah(58):14-17.‬‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚأْ‬ ‫ﺖ ﺑِ ِﻪ َﺧ ِﻄﻴﺌَـﺘُﻪُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬‫َﺣﺎﻃَ ْ‬ ‫ﺐ َﺳﻴِّﺌَﺔً َوأ َ‬ ‫ﺴَ‬ ‫ﺑَـﻠَﻰ َﻣ ْﻦ َﻛ َ‬
‫ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪ (٨١‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ِﻣ َﻦ‬
‫ﻮم اﻟﱠ ِﺬي ﻳَـﺘَ َﺨﺒﱠﻄُﻪُ اﻟ ﱠ‬‫ﻮﻣﻮ َن إِﻻﱠ َﻛ َﻤﺎ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻟﺮَ‪ e‬ﻻَ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻳﻦ َ‪ُ ْÃ‬ﻛﻠُﻮ َن ا ِّ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫َﺣ ﱠﻞ ﷲُ اﻟْﺒَـ ْﻴ َﻊ َو َﺣ ﱠﺮَم ِّ‬
‫اﻟﺮَ‪e‬‬ ‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠﳕَﺎ اﻟْﺒَـ ْﻴ ُﻊ ِﻣﺜْ ُﻞ ِّ‬
‫اﻟﺮَ‪َ e‬وأ َ‬ ‫ﺲ َذﻟِ َ‬ ‫اﻟ َْﻤ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ َﺟﺎءَﻩُ َﻣ ْﻮ ِﻋﻈَﺔٌ ِﻣ ْﻦ َرﺑِِّﻪ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ َﻬﻰ ﻓَـﻠَﻪُ َﻣﺎ َﺳﻠَ َ‬
‫ﻒ َوأ َْﻣ ُﺮﻩُ إِ َﱃ ﷲ َوَﻣ ْﻦ َﻋ َ‬
‫ﺎد‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪ (٢٧٥‬ﳝَْ َﺤ ُﻖ ﷲُ ِّ‬
‫اﻟﺮَ‪َ e‬وﻳُـ ْﺮِﰊ‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚأْ‬ ‫ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﺐ ُﻛ ﱠﻞ َﻛ ﱠﻔﺎ ٍر أَﺛِ ٍﻴﻢ )‪(٢٧٦‬‬
‫ﺎت َو ﷲُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺼ َﺪﻗَ ِ‬
‫اﻟ ﱠ‬
‫‪3. Riwayat yang menunjukkan ada orang (beriman) yang‬‬
‫‪nantinya akan masuk jannah setelah terlebih dahulu‬‬
‫”‪“masuk neraka‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ أﰉ ﻫﺮﻳﺮة ‪ . . . .‬ﻗَ َ َ ُ‬
‫‪ . . . . . .‬ﺣ ﱠﱴ إِذَا أَراد ﷲ ر ْﲪﺔَ ﻣﻦ أَر ِ‬
‫اد ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪ ،‬أ ََﻣ َﺮ ﷲُ‬
‫ََ ُ َ َ َْ ََ‬ ‫َ‬
‫اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔَ أَ ْن ُﳜْ ِﺮ ُﺟﻮا َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳَـ ْﻌﺒُ ُﺪ ﷲَ ‪ ،‬ﻓَـﻴُ ْﺨ ِﺮ ُﺟﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ َوﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ ِ„ َ® ِر‬
‫ﻮد ﻓَـﻴَ ْﺨ ُﺮ ُﺟﻮ َن ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺴﺠ ِ‬
‫ﺴ ُﺠﻮد ‪َ ،‬و َﺣ ﱠﺮَم ﷲُ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎ ِر أَ ْن َ‪ُ ْž‬ﻛ َﻞ أَﺛَـ َﺮ اﻟ ﱡ ُ‬
‫اﻟ ﱡ ِ‬

‫ﻮد ‪ ،‬ﻓَـﻴَ ْﺨ ُﺮ ُﺟﻮ َن ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺴﺠ ِ‬


‫ﱠﺎر إِﻻﱠ أَﺛَـ َﺮ اﻟ ﱡ ُ‬
‫آد َم َ‪ُ ْž‬ﻛﻠُﻪُ اﻟﻨ ُ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪ ،‬ﻓَ ُﻜ ﱡﻞ اﺑْ ِﻦ َ‬
‫ﺖ‬‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎءُ ا ْﳊَﻴَ ِﺎة ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ْﻨـﺒُـﺘُﻮ َن َﻛ َﻤﺎ ﺗَـ ْﻨـﺒُ ُ‬ ‫ﺼﱡ‬ ‫ﺸﻮا ‪ ،‬ﻓَـﻴُ َ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻗَ ِﺪ ْاﻣﺘَ َﺤ ُ‬
‫ﻀ ِﺎء ﺑـﲔ اﻟ ِْﻌﺒ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا ْﳊِﺒﱠﺔُ ِﰱ َِ‬
‫ﺎد ‪َ ،‬وﻳَـ ْﺒـ َﻘﻰ‬ ‫ﺴ ْﻴ ِﻞ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻳَـ ْﻔ ُﺮغُ ﷲُ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ َ َ َْ َ‬ ‫ﻴﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫ﲪِ‬

‫‪76‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫آﺧ ُﺮ أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر ُد ُﺧﻮﻻً ا ْﳉَﻨﱠﺔَ ‪ُ ،‬ﻣ ْﻘﺒِ ٌﻞ‬ ‫رﺟﻞ ﺑـﲔ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ واﻟﻨﱠﺎ ِر ‪ ،‬و ْﻫﻮ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ ُ ٌ َ َْ َ َ‬
‫ﺸﺒَ ِﲎ‬ ‫ف َو ْﺟ ِﻬﻰ َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪ ،‬ﻗَ ْﺪ ﻗَ َ‬ ‫اﺻ ِﺮ ْ‬‫ب ْ‬ ‫ﻮل َ) َر ِّ‬ ‫ﺑَِﻮ ْﺟ ِﻬ ِﻪ ِﻗﺒَ َﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻚ أَ ْن‬ ‫ﻚ ﺑِ َ‬ ‫ﺖ إِ ْن ﻓُ ِﻌ َﻞ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺴ ْﻴ َ‬
‫ﻮل َﻫ ْﻞ َﻋ َ‬ ‫َﺣ َﺮﻗَ ِﲎ ذَ َﻛﺎ ُؤ َﻫﺎ ‪ .‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِرﳛُ َﻬﺎ ‪َ ،‬وأ ْ‬
‫ﺸﺎءُ ِﻣ ْﻦ َﻋ ْﻬ ٍﺪ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ‪ .‬ﻓَـﻴُـ ْﻌ ِﻄﻰ ﷲَ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫ﻮل ﻻَ َو ِﻋ ﱠﺰﺗ َ‬ ‫ﻚ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﺗَ ْﺴﺄ ََل ﻏَْﻴـ َﺮ ذَﻟِ َ‬
‫ف ﷲُ َو ْﺟ َﻬﻪُ َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا أَﻗـْﺒَ َﻞ ﺑِ ِﻪ َﻋﻠَﻰ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ َرأَى‬ ‫ﺼ ِﺮ ُ‬‫ﺎق ‪ ،‬ﻓَـﻴَ ْ‬ ‫وِﻣﻴﺜَ ٍ‬
‫َ‬
‫ب ﻗَ ِّﺪ ْﻣ ِﲎ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫ﺎل َ) َر ِّ‬ ‫ﺖ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫ﺖ َﻣﺎ َﺷﺎءَ ﷲُ أَ ْن ﻳَ ْﺴ ُﻜ َ‬ ‫ﺑَـ ْﻬ َﺠﺘَـ َﻬﺎ َﺳ َﻜ َ‬
‫ﻮد َواﻟ ِْﻤﻴﺜَﺎ َق أَ ْن ﻻَ‬ ‫ﺖ اﻟ ُْﻌ ُﻬ َ‬‫ﺲ ﻗَ ْﺪ أَ ْﻋﻄَْﻴ َ‬ ‫ﻮل ﷲُ ﻟَﻪُ أَﻟ َْﻴ َ‬ ‫ب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ‪ .‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫َ‪ِ e‬‬
‫ﻚ‬ ‫ب ﻻَ أَ ُﻛﻮ ُن أَ ْﺷ َﻘﻰ َﺧﻠ ِْﻘ َ‬ ‫ﻮل َ) َر ِّ‬ ‫ْﺖ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬‫ﺖ َﺳﺄَﻟ َ‬ ‫ﺗَ ْﺴﺄ ََل ﻏَْﻴـ َﺮ اﻟﱠ ِﺬى ُﻛ ْﻨ َ‬
‫ﻮل ﻻَ‬ ‫ﻚ أَ ْن ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄ ََل ﻏَْﻴـ َﺮﻩُ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬‫ﻴﺖ َذﻟِ َ‬ ‫ﺖ إِ ْن أُ ْﻋ ِﻄ َ‬ ‫ﺴ ْﻴ َ‬ ‫ﻮل ﻓَ َﻤﺎ َﻋ َ‬ ‫‪ .‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻚ ‪ .‬ﻓَـﻴـ ْﻌ ِﻄﻰ رﺑﱠﻪُ ﻣﺎ َﺷﺎء ِﻣﻦ َﻋ ْﻬ ٍﺪ وِﻣﻴﺜَ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺎق‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫ِ‬
‫َل ﻏَْﻴـ َﺮ ذَﻟ َ ُ‬ ‫َﺳﺄ ُ‬
‫ﻚ ﻻَ أ ْ‬ ‫َو ِﻋ ﱠﺰﺗ َ‬
‫ب ا ْﳉَﻨﱠ ِﺔ ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﺑَـﻠَ َﻎ َ‪e‬ﺑَـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَـ َﺮأَى َزْﻫ َﺮﺗَـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ‫‪ ،‬ﻓَـﻴُـ َﻘ ِّﺪ ُﻣﻪُ إِ َﱃ َ‪ِ e‬‬
‫ﻮل َ)‬ ‫ﺖ ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﺎء ﷲُ أَ ْن ﻳَ ْﺴ ُﻜ َ‬ ‫ﺖ َﻣﺎ َﺷ َ‬ ‫ﺴ ُﺮوِر ‪ ،‬ﻓَـﻴَ ْﺴ ُﻜ ُ‬ ‫ﻀ َﺮةِ َواﻟ ﱡ‬ ‫ِﻣ َﻦ اﻟﻨﱠ ْ‬
‫ﺲ‬‫آد َم َﻣﺎ أَ ْﻏ َﺪ َر َك ‪ ،‬أَﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﻚ َ)اﺑْ َﻦ َ‬ ‫ﻮل ﷲُ َوْﳛَ َ‬ ‫ب أَ ْد ِﺧﻠ ِْﲎ ا ْﳉَﻨﱠﺔَ ‪ .‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫َر ِّ‬
‫ﻮل‬‫ﻴﺖ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻮد َواﻟ ِْﻤﻴﺜَﺎ َق أَ ْن ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄ ََل ﻏَْﻴـ َﺮ اﻟﱠ ِﺬى أُ ْﻋ ِﻄ َ‬ ‫ﺖ اﻟ ُْﻌ ُﻬ َ‬ ‫ﻗَ ْﺪ أَ ْﻋﻄَْﻴ َ‬
‫ﻚ ﷲُ ‪َ -‬ﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ‪ِ -‬ﻣ ْﻨﻪُ ‪،‬‬ ‫ﻀ َﺤ ُ‬ ‫ﻚ ‪ .‬ﻓَـﻴَ ْ‬ ‫ب ﻻَ َﲡْ َﻌﻠ ِْﲎ أَ ْﺷ َﻘﻰ َﺧﻠ ِْﻘ َ‬ ‫َ) َر ِّ‬
‫ﺖ‬‫ﻮل ﲤََ ﱠﻦ‪ .‬ﻓَـﻴَـﺘَ َﻤ ﱠﲎ َﺣ ﱠﱴ إِذَا اﻧْـ َﻘﻄَ َﻌ ْ‬ ‫ﰒُﱠ َ‪ْÃ‬ذَ ُن ﻟَﻪُ ِﰱ ُد ُﺧﻮ ِل ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫ﺎل ﷲُ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ﲤََ ﱠﻦ َﻛ َﺬا َو َﻛ َﺬا ‪ .‬أَﻗـْﺒَ َﻞ ﻳُ َﺬ ّﻛِ ُﺮﻩُ َرﺑﱡﻪُ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ إِذَا‬ ‫أ ُْﻣﻨِﻴﱠـﺘُﻪُ ﻗَ َ‬
‫ﻚ َوِﻣﺜْـﻠُﻪُ َﻣ َﻌﻪُ « ‪ .‬ﻗَ َ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ‬ ‫َﻚ ذَﻟِ َ‬‫ﺎل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ ﻟ َ‬ ‫ﺖ ﺑِ ِﻪ اﻷ ََﻣ ِﺎﱏﱡ ﻗَ َ‬
‫اﻧْـﺘَـ َﻬ ْ‬

‫‪77‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ى ﻷَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ‪ -‬إِ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫اﳋُ ْﺪ ِر ﱡ‬ ‫ﺳ ِﻌ ٍ‬


‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ََْ‬ ‫ﻴﺪ ْ‬ ‫َ‬
‫ﺸ َﺮةُ أ َْﻣﺜَﺎﻟِ ِﻪ « ‪.‬‬‫ﻚ َو َﻋ َ‬ ‫َﻚ ذَﻟِ َ‬
‫ﺎل ﷲُ ﻟ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل » ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل أَﺑﻮ ﻫﺮﻳـﺮَة َﱂ أَﺣ َﻔ ْﻆ ِﻣﻦ رﺳ ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ْ َُ‬ ‫ﻗَ َ ُ ُ َ ْ َ ْ ْ‬
‫ﻮل‬ ‫ﺎل أَﺑﻮ ﺳ ِﻌ ٍ‬
‫ﻴﺪ إِِّﱏ َِﲰ ْﻌﺘُﻪُ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫َﻚ ذَﻟِ َ ِ‬ ‫إِﻻﱠ ﻗَـ ْﻮﻟَﻪُ » ﻟ َ‬
‫ﻚ َوﻣﺜْـﻠُﻪُ َﻣ َﻌﻪُ « ‪ .‬ﻗَ َ ُ َ‬
‫ﺸ َﺮةُ أ َْﻣﺜَﺎﻟِ ِﻪ « ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫َﻚ َو َﻋ َ‬‫ﻚﻟ َ‬ ‫» ذَﻟِ َ‬
‫خ‪ (٢٠٥-٢٠٤) ٢٠٥-٢٠٤/١ :‬ك‪-١٠‬اﻷذان ب‪-١٢٩‬ﻓﻀﻞ‬
‫‪٧٤٣٧ ، ٦٥٧٣‬‬ ‫ﻃﺮﻓﺎﻩ‬ ‫ح‪٨٠٦‬‬ ‫اﻟﺴﺠﻮد ‪،‬‬
‫ح‪٢٩٩‬‬ ‫م‪ ،١١٤-١١٢/١ :‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪-٨١‬ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻃﺮﻳﻖ اﻟﺮؤﻳﺔ‬

‫‪4. Riwayat yang menunjukkan keadaan bumi menjelang‬‬


‫‪kiamat, dan kiamat (akan) terjadi pada paling jahatnya‬‬
‫‪manusia‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ »‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل َﻋ ْﺒ ُﺪ ﷲ ﺑْ ُﻦ َﻋ ْﻤ ٍﺮو‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺎل ِﰱ أُﱠﻣ ِﱴ ﻓَـﻴﻤ ُﻜ ُ ِ‬
‫ﲔ ‪ -‬ﻻَ أَ ْد ِرى أ َْرﺑَﻌ َ‬
‫ﲔ ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ أ َْو‬ ‫ﺚ أ َْرﺑَﻌ َ‬ ‫َْ‬ ‫ج اﻟ ﱠﺪ ﱠﺟ ُ‬ ‫َﳜُْﺮ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺴﻰ اﺑْ َﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ َﻛﺄَﻧﱠﻪُ‬ ‫ﺚ ﷲُ ﻋ َ‬ ‫ﲔ َﻋ ًﺎﻣﺎ ‪ -‬ﻓَـﻴَـ ْﺒـ َﻌ ُ‬ ‫ﲔ َﺷ ْﻬ ًﺮا أ َْو أ َْرﺑَﻌ َ‬ ‫أ َْرﺑَﻌ َ‬
‫ﺲ‬‫ﲔ ﻟ َْﻴ َ‬
‫ِِ‬
‫ﱠﺎس َﺳ ْﺒ َﻊ ﺳﻨ َ‬‫ﺚ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﻮد ﻓَـﻴَﻄْﻠُﺒُﻪُ ﻓَـﻴُـ ْﻬ ِﻠ ُﻜﻪُ ﰒُﱠ ﳝَْ ُﻜ ُ‬‫ُﻋﺮوةُ ﺑﻦ ﻣﺴﻌ ٍ‬
‫َْ ْ ُ َ ْ ُ‬
‫ﺸﺄِْم ﻓَﻼَ ﻳَـ ْﺒـ َﻘﻰ‬‫ﲔ َﻋ َﺪ َاوةٌ ﰒُﱠ ﻳُـ ْﺮ ِﺳ ُﻞ ﷲُ ِرﳛًﺎ َ‪ِ e‬ر َدةً ِﻣ ْﻦ ِﻗﺒَ ِﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫ﲔ اﺛْـﻨَـ ْ ِ‬‫ﺑَـ َْ‬
‫ﺎن إِﻻﱠ‬ ‫ﺎل ذَ ﱠرةٍ ِﻣﻦ َﺧ ٍْﲑ أَو إِﳝَ ٍ‬ ‫َﺣ ٌﺪ ِﰱ ﻗَـ ْﻠﺒِ ِﻪ ِﻣﺜْـ َﻘ ُ‬ ‫َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻪ اﻷ َْر ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ض أَ‬
‫َﺣ َﺪ ُﻛ ْﻢ َد َﺧ َﻞ ِﰱ َﻛﺒَ ِﺪ َﺟﺒَ ٍﻞ ﻟَ َﺪ َﺧﻠَْﺘﻪُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ‬ ‫ﻀ ْﺘﻪُ َﺣ ﱠﱴ ﻟ َْﻮ أَ ﱠن أ َ‬ ‫ﻗَـﺒَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َِﲰﻌﺘـﻬﺎ ِﻣﻦ رﺳ ِ ِ‬ ‫ﺗَـ ْﻘﺒِ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻀﻪُ «‪ .‬ﻗَ َ ْ ُ َ ْ َ ُ‬

‫‪78‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻻَ‬
‫‪٢٢‬‬ ‫ﱠﺎس ِﰱ ِﺧ ﱠﻔ ِﺔ اﻟﻄﱠ ِْﲑ وأ ِ ِ‬
‫اﻟﺴﺒَ ِﺎع‬ ‫ﺎل » ﻓَـﻴَـ ْﺒـ َﻘﻰ ِﺷ َﺮ ُار اﻟﻨ ِ‬
‫َﺣﻼَم ّ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ِ‬
‫ﻮل أَﻻَ‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮ َن َﻣ ْﻌ ُﺮوﻓًﺎ َوﻻَ ﻳُـ ْﻨﻜ ُﺮو َن ُﻣ ْﻨ َﻜ ًﺮا ﻓَـﻴَـﺘَ َﻤﺜ ُ‬
‫ﱠﻞ َﳍُُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﻚ‬‫ﺎدةِ اﻷ َْوَ® ِن َو ُﻫ ْﻢ ِﰱ َذﻟِ َ‬ ‫ﺗَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮ َن ﻓَـﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻓَ َﻤﺎ َ‪ُْ ž‬ﻣ ُﺮَ‪ 0‬ﻓَـﻴَﺄ ُْﻣ ُﺮُﻫ ْﻢ ﺑِ ِﻌﺒَ َ‬
‫ﺦ ِﰱ اﻟ ﱡ‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﺼﻮِر ‪ . . .‬اﳊﺪﻳﺚ‪.‬‬ ‫ﺸ ُﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ﻳُـ ْﻨـ َﻔ ُ‬ ‫ﺴ ٌﻦ َﻋ ْﻴ ُ‬
‫َﺣ َ‬ ‫َدا ﱞر ِرْزﻗُـ ُﻬ ْﻢ‬
‫اﻟﺪﺟﺎل اﱁ‪.‬‬
‫ك‪-٥٢‬اﻟﻔﱳ ‪ ،‬ب‪-٢٣‬ﺧﺮوج ّ‬ ‫‪٢٠١/٨‬‬ ‫رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬‬
‫ح‪(٢٩٤٠) ١١٦‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎل » ﻻَ ﺗَـ ُﻘﻮمُ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒﺪ ﷲ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎﻋﺔُ إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ ِﺷ َﺮا ِر اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس « ‪.‬‬ ‫ﺴَ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ح‪١٣١‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٥٢‬اﻟﻔﱳ ‪ ،‬ب‪-٢٧‬ﻗﺮب اﻟﺴﺎﻋﺔ‬ ‫‪٢٠٨/٨‬‬ ‫رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬‬
‫)‪(٢٩٤٩‬‬

‫ﺎل‬ ‫ﱠﻮ ِ‬
‫اس ﺑْ ِﻦ ﲰَْ َﻌﺎ َن ﻗَ َ‬ ‫ُﳏَ ﱠﻤ ُﺪ ﺑْ ُﻦ ِﻣ ْﻬ َﺮا َن اﻟ ﱠﺮا ِز ﱡ‬
‫ى ‪َ . . . . .‬ﻋ ِﻦ اﻟﻨـ ﱠ‬ ‫َو َﺣ ﱠﺪﺛَِﲎ‬
‫ات ﻏَ َﺪاةٍ‬
‫ﺎل ذَ َ‬ ‫ﻮل ا ﱠِ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ)وآﻟﻪ( وﺳﻠﻢ اﻟ ﱠﺪ ﱠﺟ َ‬ ‫َر ُﺳ ُ‬ ‫ذَ َﻛ َﺮ‬
‫ﺼﺎﺑَﺔُ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺮﱠﻣﺎﻧَِﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫ﺾ ﻓﻴﻪ َوَرﻓﱠ َﻊ َﺣ ﱠﱴ ‪ . .. . .‬ﻓَـﻴَـ ْﻮَﻣﺌﺬ َ‪ُ ْž‬ﻛ ُﻞ اﻟْﻌ َ‬
‫ﻓَ َﺨ ﱠﻔ ِ ِ‬
‫َ‬
‫اﻟﺮ ْﺳ ِﻞ َﺣ ﱠﱴ أَ ﱠن اﻟﻠِّ ْﻘ َﺤﺔَ ِﻣ َﻦ ا ِﻹﺑِ ِﻞ‬ ‫َوﻳَ ْﺴﺘَ ِﻈﻠﱡﻮ َن ﺑِِﻘ ْﺤ ِﻔ َﻬﺎ َوﻳُـﺒَ َﺎر ُك ِﰱ ِّ‬
‫ﱠﺎس َواﻟﻠِّ ْﻘ َﺤﺔَ ِﻣ َﻦ اﻟْﺒَـ َﻘ ِﺮ ﻟَﺘَ ْﻜ ِﻔﻰ اﻟْ َﻘﺒِﻴﻠَﺔَ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﺎم ِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻟَﺘَ ْﻜﻔﻰ اﻟْﻔﺌَ َ‬
‫ﻚ إِ ْذ‬ ‫َواﻟﻠِّ ْﻘ َﺤﺔَ ِﻣ َﻦ اﻟْﻐَﻨَ ِﻢ ﻟَﺘَ ْﻜ ِﻔﻰ اﻟْ َﻔ ِﺨ َﺬ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻓَـﺒَـ ْﻴـﻨَ َﻤﺎ ُﻫ ْﻢ َﻛ َﺬﻟِ َ‬

‫ﺎد َﻛ ِﻄﲑ ِ‬ ‫ﻀ ِﺎء اﻟﺸ َ ِ‬


‫ات و ا ْﻟ َﻔﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ِ ِ ٢٢‬‬
‫ِﰱ ﺧ ﱠﻔﺔ اﻟﻄﱠ ِْﲑ َوأ ْ‬
‫ان‬‫َ‬ ‫ﱠﻬ َﻮ َ َ‬ ‫ﱡﺮوِر َو ﻗَ َ‬‫اﻟﺴﺒَ ِﺎع‪َ :‬ﻣ ْﻌﻨَﺎﻩُ ﻳَ ُﻜﻮﻧُﻮ َن ﰱ ُﺳ ْﺮ َﻋﺘ ِﻬ ْﻢ إﱃ اﻟﺸ ُ‬‫َﺣﻼَِم ّ‬
‫ﺶ‪.‬‬‫ﺎدﻳَِﺔ اﻫـ ‪ِ .‬ﻣ َﻦ اْﳍَ ِﺎﻣ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اﻟﺴﺒ ِﺎع اْﻟﻌ ِ‬
‫ﻀﺎ َو ﰱ أَ ْﺧﻼَق ّ َ َ‬
‫اﻟﻄﱠ ِْﲑ و ﰱ اْﻟﻌ ْﺪو ِ‬
‫ان َو ﻇُﻠ ِْﻢ ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ ً‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬
‫ﺶ ‪..‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪َ ٢٣‬دا ﱞر ِر ْزﻗُـ ُﻬ ْﻢ أي َﻛﺜُـ َﺮ اﻫـ ‪ .‬ﻣ َﻦ اْﳍَﺎﻣ ِ‬

‫‪79‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫وح ُﻛ ِّﻞ ُﻣ ْﺆِﻣ ٍﻦ‬ َ ‫ﺾ ُر‬


ِ ‫ﺖ‬
ُ ِ‫ﻃ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﺘَـ ْﻘﺒ‬e‫آ‬
َ َ ْ‫ْﺧ ُﺬ ُﻫ ْﻢ َﲢ‬ ُ ‫ﺚ ا ﱠُ ِرﳛًﺎ ﻃَﻴِّﺒَﺔً ﻓَـﺘَﺄ‬ َ ‫ﺑَـ َﻌ‬
‫ج ا ْﳊُ ُﻤ ِﺮ ﻓَـ َﻌﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬
َ ‫ﺎر‬
ِ ِ ‫َوُﻛ ِّﻞ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ٍﻢ َوﻳَـ ْﺒـ َﻘﻰ ِﺷ َﺮ ُار اﻟﻨ‬
ُ ‫ﱠﺎس ﻳَـﺘَـ َﻬ َﺎر ُﺟﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﺗَـ َﻬ‬
. ‫أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ‬.« ُ‫ﺎﻋﺔ‬
َ‫ﺴ‬ ‫ﻮم اﻟ ﱠ‬
ُ ‫ﺗَـ ُﻘ‬
‫اﻟﺪﺟﺎل وﺻﻔﺘﻪ و ﻣﺎ‬
ّ ‫ذﻛﺮ‬-٢٠‫اﻟﻔﱳ ب‬-٥٢‫ ك‬١٩٩-١٩٦/٨:‫م‬
(٧٥٦٠) ١١٠‫ﻣﻌﻪ ح‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Apabila datang peringatan dari Allah, sama saja dengan
cara langsung membaca sendiri ayat Al-Qur’an, atau ada
orang lain mengingatkan dengan ayat Al-Qur’an,
hendaknya segera tunduk dan mengikuti isi ayat itu.
2. Apabila mengetahui bahwa seseorang itu tergolong dari
kalangan orang-orang yang kafir, yang mendustakan ayat-
ayat Allah, hendaknya tidak dijadikan teman dekat.

‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوأ َْوﻓُﻮا ﺑِ َﻌ ْﻬ ِﺪي‬ ُ ‫ﱵ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬ ِ


َ ِ ‫ﻴﻞ اذْ ُﻛ ُﺮوا ﻧ ْﻌ َﻤ‬
ِ ِ
َ ‫َ) ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
‫ﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِ َﻤﺎ‬
َ ‫ْﺖ ُﻣ‬ُ ‫( َوآ َِﻣﻨُﻮا ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰﻟ‬٤٠) ‫ﻮن‬ ِ ‫ُوف ﺑِﻌ ْﻬ ِﺪ ُﻛﻢ و إِ ﱠ)ي ﻓَﺎرَﻫﺒ‬
ُْ َ َْ َ
ِ ‫أ‬

ً‫َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا أَ ﱠو َل َﻛ ِﺎﻓ ٍﺮ ﺑِ ِﻪ َوﻻَ ﺗَ ْﺸﺘَـ ُﺮوا ِ„َ َ)ِﰐ َﲦَﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼ‬

80
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫ﻟْﺒ‬eِ ‫( وﻻَ ﺗَـ ْﻠﺒِﺴﻮا ا ْﳊ ﱠﻖ‬٤١) ‫ﻮن‬


‫ﺎﻃ ِﻞ َوﺗَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮا ا ْﳊَ ﱠﻖ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ‬ ِ ‫وإِ ﱠ)ي ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘ‬
َ َ ُ َ َ َ
(٤٢) ‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Banie Israiel mengingat ni’mat yang
Allah telah karuniakan kepada mereka.
2. Allah menyuruh agar mereka menunaikan perjanjian yang
sudah mereka perbuat terhadap Allah 24, agar nantinya
Allah juga menunaikan ganjaran yang dijanjikan kepada
mereka.
3. Allah menyuruh mereka agar takut kepada Allah 25.
4. Allah menyuruh mereka agar beriman kepada Al-Qur’an,
yang Allah turunkan, yang membenarkan Taurat/Injil,
jangan sampai mereka justru menjadi pemuka orang yang
kafir kepada Al-Qur’an.
5. Allah melarang mereka “menjual” ayat-ayat Allah dengan
harga yang sedikit (harta dunia) 26, bahkan hendaknya
mereka bertaqwa kepada Allah 27.
6. Allah melarang mereka mencampuradukkan al-haq
dengan al-bathil 28, atau sengaja menyembunyikan al-haq.

24
Yaitu akan beribadah kepada Allah, tidak mempersekutukan Allah
dengan apapun, dan beriman serta menolong Rasul terakhir, Nabi
Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam.
25
Yaitu takut kalau Allah menyiksa mereka dengan api neraka.
26
Maksud “menjual” dst. Itu adalah tidak beriman dan tidak taat
kepada Allah karena mencari kekayaan atau kesenangan dunia.
27
Keterangan di sekitar taqwa, harap dilihat kembali pada permulaan
Surat ini.
28
Al-Haq secara harfiah berarti kebenaran, al-bathil berarti
kebathilan. Dalam hal ini adalah kebenaran Al-Islam dan
kebathilan ajaran di luar Al-Islam.

81
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Manusia harus mengingat dan mensyukuri ni’mat-ni’mat
Allah kepada mereka.
2. Setiap janji kepada Allah harus ditunaikan sebagaimana
yang telah ditetapkan, agar manusia mendapat tambahan
karunia dan dihindarkan dari siksa Allah.
3. Orang boleh beribadah karena takut kepada Allah.
4. Tidak boleh melakukan perbuatan-perbuatan bathil
dengan tujuan apapun. Mengkufuri al-haq tidak boleh,
mencampurnya dengan kebathilan juga tidak boleh.
5. Orang menjalani kehidupan di dunia ini hendaknya untuk
mencari kebahagiaan dan kemuliaan akhirat, bukan untuk
sekedar mencari kesenangan dunia.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menyuruh Banie Israiel agar mengingat
ni’mat-ni’mat Allah; lihat juga S.Al-Baqarah(2):122.

ُ ‫ﱵ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬


ِّ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوأ‬ ِ ِ ِ
‫َﱐ ﻓَ ﱠ‬
‫ﻀﻠْﺘُ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَﻰ‬ َ ِ ‫ﻴﻞ اذْ ُﻛ ُﺮوا ﻧ ْﻌ َﻤ‬
َ ‫َ) ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٤٧) ‫ﲔ‬ َ ‫اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬
2. Ayat-ayat yang menyuruh manusia/Banie Israiel beriman
kepada Al-Qur’an dan Nabi shallallahu 'alaihi (wa alihi)
wa sallam; lihat juga: S.Ali Imran(3):110;
S.An-Nisa’(4):136, 170, 171; S.Al-Ma’idah(5):70-71;
S.Al-Isra’(17):107; S.An-Naml(27):76-78;
S.Al-Ahqaf(46):31; Al-Hadied(57):7.

‫ﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِ َﻤﺎ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن‬ ِ


َ ‫ﺎب آَﻣﻨُﻮا ِﲟَﺎ ﻧَـ ﱠﺰﻟْﻨَﺎ ُﻣ‬
ِ
َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
‫ﺎب‬ ْ ‫ ِرَﻫﺎ أ َْو ﻧَـﻠ َْﻌﻨَـ ُﻬ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ ﻟ ََﻌﻨﱠﺎ أ‬eَ ‫ﱠﻫﺎ َﻋﻠَﻰ أَ ْد‬ ِ
َ ‫َﺻ َﺤ‬ َ ‫ﻮﻫﺎ ﻓَـﻨَـ ُﺮد‬
ً ‫ﺲ ُو ُﺟ‬َ ‫ﻧَﻄْﻤ‬
(٤)‫اﻟﻨّﺴﺂء‬ (٤٧) ً‫ﷲ َﻣ ْﻔ ُﻌﻮﻻ‬ ِ ‫اﻟ ﱠﺴﺒ ِﺖ وَﻛﺎ َن أَﻣﺮ‬
ُْ َ ْ

82
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎب اﻟﱠ ِﺬي ﻧَـ ﱠﺰ َل َﻋﻠَﻰ‬ ‫واﻟ ِ‬


‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ‬‫) أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا آ َِﻣﻨُﻮا ِ‪ِ e‬‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫وﻣﻦ ﻳ ْﻜ ُﻔﺮ ِ‪ِ e‬‬
‫ﷲ َوَﻣﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ‬ ‫ﺎب اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْـ َﺰ َل ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ‬ ‫رﺳﻮﻟِ ِﻪ واﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫ََ ْ َ ْ‬ ‫َُ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ﺑَِﻌﻴ ًﺪا )‪(١٣٦‬‬‫َ‬ ‫ﺿ ﱠﻞ‬ ‫َﺧ ِﺮ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬ ‫وُﻛﺘﺒِ ِﻪ ورﺳﻠِ ِﻪ واﻟْﻴـﻮِم اْﻵ ِ‬
‫َ ُ َُ ُ َ َْ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ات‬‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ اﻟﱠ ِﺬي ﻟَﻪُ ُﻣﻠ ُ‬ ‫ﻮل ِ‬
‫ﷲ إِﻟ َْﻴ ُﻜﻢ َِ‬ ‫ﱠﺎس إِِّﱐ َر ُﺳ ُ‬
‫ْﻚ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ﻗُ ْﻞ َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﱠﱯ اْﻷ ُِّﻣ ِّﻲ‬ ‫ِِ‬ ‫ض ﻻَ إِﻟَﻪ إِﻻﱠ ﻫﻮ ُﳛﻴِﻲ وُﳝِ ُ ِ ِ ِ‬
‫ﻴﺖ ﻓَﺂَﻣﻨُﻮا ‪e‬ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟﻪ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َ َُ ْ َ‬ ‫َواْﻷ َْر ِ‬
‫ﷲ َوَﻛ ِﻠ َﻤﺎﺗِِﻪ َواﺗﱠﺒِﻌُﻮﻩُ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن )‪(١٥٨‬‬ ‫اﻟﱠ ِﺬي ﻳـ ْﺆِﻣﻦ ِ‪ِ e‬‬
‫ُ ُ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang melarang orang mempertukarkan ayat-‬‬
‫‪ayat Allah dengan harga sedikit (mempertukarkan akhirat‬‬
‫‪dengan dunia), mempertukarkan petunjuk dengan‬‬
‫‪kesesatan, atau yang semisalnya:‬‬

‫ِِ‬ ‫ِ ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬


‫ﺎدوا‬‫ﻳﻦ َﻫ ُ‬ ‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ أ ْ‬‫ﻮر َْﳛ ُﻜ ُﻢ ‪َ¢‬ﺎ اﻟﻨﱠﺒﻴﱡﻮ َن اﻟﺬ َ‬ ‫ﻴﻬﺎ ُﻫ ًﺪى َوﻧُ ٌ‬ ‫إِ ﱠ‪ 0‬أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ اﻟﺘـ ْﱠﻮَرا َة ﻓ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اء ﻓَﻼَ‬ ‫اﺳﺘُ ْﺤﻔﻈُﻮا ﻣ ْﻦ ﻛﺘَﺎب ﷲ َوَﻛﺎﻧُﻮا َﻋﻠَْﻴﻪ ُﺷ َﻬ َﺪ َ‬ ‫ﺎر ِﲟَﺎ ْ‬ ‫َواﻟ ﱠﺮﱠ‪e‬ﻧﻴﱡﻮ َن َواْﻷَ ْﺣﺒَ ُ‬
‫ﺸ ْﻮ ِن َوﻻَ ﺗَ ْﺸﺘَـ ُﺮوا ِ„َ َ)ِﰐ ﲦََﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳛ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل‬
‫ﱠﺎس َوا ْﺧ َ‬
‫ﺸ ُﻮا اﻟﻨ َ‬ ‫َﲣْ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن )‪ (٤٤‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ﷲُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﷲ ﲦََﻨﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً إِ ﱠﳕَﺎ ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬
‫ﷲ ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ‬ ‫وﻻَ ﺗَ ْﺸﺘـﺮوا ﺑِﻌﻬ ِﺪ ِ‬
‫ً‬ ‫َُ َْ‬ ‫َ‬
‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٩٥‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬

‫‪83‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan jeleknya perbuatan‬‬


‫‪mempertukarkan kesesatan dengan petunjuk, atau yang‬‬
‫‪semisalnya; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):16, 79, 85-86, 90, 174-175‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3): 77, 177, 187‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):9‬‬
‫‪S.Luqman(31):6.‬‬

‫ْﻚ ﺳﻠَﻴﻤﺎ َن وﻣﺎ َﻛ َﻔﺮ ﺳﻠَﻴﻤﺎ ُن وﻟ ِ‬


‫َﻜ ﱠﻦ‬ ‫ِ‬ ‫واﺗﱠـﺒـﻌﻮا ﻣﺎ ﺗَـ ْﺘـﻠُﻮ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﲔ َﻋﻠَﻰ ُﻣﻠ ُ ْ َ َ َ َ ُ ْ َ َ‬ ‫ﺸﻴَﺎﻃ ُ‬ ‫َ َُ َ‬
‫ﲔ ﺑِﺒَﺎﺑِ َﻞ‬ ‫اﻟﺴ ْﺤﺮ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻤﻠَ َﻜ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﱠﺎس ّ َ‬ ‫ﲔ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤﻮ َن اﻟﻨ َ‬ ‫ﺸﻴَﺎﻃ َ‬
‫َﺣ ٍﺪ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﻘﻮﻻَ إِ ﱠﳕَﺎ َْﳓ ُﻦ ِﻓ ْﺘـﻨَﺔٌ ﻓَﻼَ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫وت َوَﻣﺎ ﻳُـ َﻌﻠّ َﻤﺎن ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫ﺎر َ‬‫وت َوَﻣ ُ‬ ‫ﺎر َ‬ ‫َﻫ ُ‬
‫ﲔ اﻟ َْﻤ ْﺮِء َوَزْو ِﺟ ِﻪ َوَﻣﺎ ُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺗَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ ﻓَـﻴَـﺘَـ َﻌﻠﱠ ُﻤﻮ َن ﻣ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ َﻣﺎ ﻳُـ َﻔ ِّﺮﻗُﻮ َن ﺑِﻪ ﺑَـ َْ‬
‫ﷲ َوﻳَـﺘَـ َﻌﻠﱠ ُﻤﻮ َن َﻣﺎ ﻳَ ُ‬ ‫ﺎرﻳﻦ ﺑِ ِﻪ ِﻣﻦ أَﺣ ٍﺪ إِﻻﱠ ‪ْ ِِÉ‬ذ ِن ِ‬ ‫ﺑِ َ‬
‫ﻀ ﱡﺮُﻫ ْﻢ َوﻻَ ﻳَـ ْﻨـ َﻔ ُﻌ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ْ َ‬ ‫ﻀ ِّ َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ َﻣﺎ َﺷ َﺮْوا‬ ‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ َﻋﻠ ُﻤﻮا ﻟَ َﻤ ِﻦ ا ْﺷﺘَـ َﺮاﻩُ َﻣﺎ ﻟَﻪُ ﰲ اْﻵَﺧ َﺮة ﻣ ْﻦ َﺧﻼَق َوﻟَﺒ ْﺌ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻟ َْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (١٠٢‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ِِ‬
‫ﺑﻪ أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﷲ ا ﱠ®ﻗَـﻠْﺘُ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧْ ِﻔ ُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إذَا ﻗ َ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎع ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ض أَر ِ‬
‫ﺿﻴﺘُ ْﻢ ِ‪ْ e‬ﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻣ َﻦ اْﻵَﺧ َﺮة ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَ ُ‬ ‫اْﻷ َْر ِ َ‬
‫ﻴﻤﺎ َوﻳَ ْﺴﺘَـ ْﺒ ِﺪ ْل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫ﻴﻞ )‪ (٣٨‬إِﻻﱠ ﺗَـ ْﻨﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻌ ّﺬﺑْ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ ًا‪ e‬أَﻟ ً‬ ‫اْﻵَﺧ َﺮة إﻻﱠ ﻗَﻠ ٌ‬
‫ﻀ ﱡﺮوﻩُ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ )‪(٣٩‬‬ ‫ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻏَْﻴـ َﺮُﻛ ْﻢ َوﻻَ ﺗَ ُ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan orang harus menjalankan‬‬
‫‪dien secara murni, bukan dien campuran; lihat juga:‬‬

‫‪84‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

S.An-Nisa’(4):146; S.Yunus(10):22;
S.Al-‘Ankabut(29):65; S.Luqman(31):32;
S.Az-Zumar(39):14; S.Ghafir(40):14, 65;
S.Al-Bayyinah(98):5.

ِِ ٍِ ِ ِ ِ ِ
‫ﲔ‬َ ‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ ﻋ ْﻨ َﺪ ُﻛ ِّﻞ َﻣ ْﺴﺠﺪ َوا ْد ُﻋﻮﻩُ ُﳐْﻠﺼ‬ َ ‫ﻴﻤﻮا ُو ُﺟ‬ ُ ‫ﻟْﻘ ْﺴﻂ َوأَﻗ‬eِ ‫ﻗُ ْﻞ أ ََﻣ َﺮ َرِّﰊ‬
‫( ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﻫ َﺪى َوﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﺣ ﱠﻖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ‬٢٩) ‫ﻮدو َن‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻤﺎ ﺑَ َﺪأَ ُﻛ ْﻢ ﺗَـ ُﻌ‬ ِ
َ ‫ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪ‬
‫ﺴﺒُﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ‬ ِ ِ ِ ِ ‫ﺎﻃ‬ ِ ‫ﻀﻼَﻟَﺔُ إِﻧﱠـﻬﻢ ﱠاﲣَ ُﺬوا اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﲔ أ َْوﻟﻴَﺎءَ ﻣ ْﻦ ُدون ا ﱠ َوَْﳛ‬ َ َ‫ﺸﻴ‬ ُُ
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬ (٣٠) ‫ُﻣ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬
‫ﻳﻦ ﱠاﲣَ ُﺬوا ِﻣ ْﻦ ُدوﻧِِﻪ أَ ْوﻟِﻴَﺎءَ َﻣﺎ ﻧَـ ْﻌﺒُ ُﺪ ُﻫ ْﻢ إِﻻﱠ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﺺ َواﻟﺬ‬
ِ ْ ‫أَﻻَ ِﱠِ اﻟ ِّﺪﻳﻦ‬
ُ ‫اﳋَﺎﻟ‬ ُ
‫ﷲ ُزﻟْ َﻔﻰ إِ ﱠن ﷲَ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ َﳜْﺘَﻠِ ُﻔﻮ َن إِ ﱠن‬ ِ ‫ إِ َﱃ‬0‫ﻮ‬ َ ُ‫ﻟِﻴُـ َﻘ ِّﺮﺑ‬
ِ ِ
(٣٩)‫( اﻟﺰﻣﺮ‬٣) ‫ﺎر‬ ٌ ‫ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ ُﻫ َﻮ َﻛﺎذ‬
ٌ ‫ب َﻛ ﱠﻔ‬
ُ ‫( َوأ ُِﻣ ْﺮ‬١١) ‫ﻳﻦ‬
‫ت ِﻷَ ْن أَ ُﻛﻮ َن أَ ﱠو َل‬ ِ ِ
ً ‫ت أَ ْن أَ ْﻋﺒُ َﺪ ا ﱠَ ُﳐْﻠ‬
َ ‫ﺼﺎ ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪ‬ ُ ‫ﻗُ ْﻞ إِِّﱐ أ ُِﻣ ْﺮ‬
ِ
(٣٩)‫اﻟﺰﻣﺮ‬ (١٢) ‫ﲔ‬ َ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Orang harus memahami bagaimana cara bersyukur
kepada Allah atas ni’mat-ni’matNya (bukan dengan acara
“syukuran”!).
2. Jangan sampai dalam menjalani (menegakkan) Al-Islam,
disertai dengan menjalankan aturan/adat/kebiasaan yang
menyimpang dari Al-Islam, meskipun nampaknya baik.

85
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِِ ِ
‫ ُْﻣ ُﺮو َن‬žََ ‫( أ‬٤٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺼﻼَ َة َوَآﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َو ْارَﻛﻌُﻮا َﻣ َﻊ اﻟ ﱠﺮاﻛﻌ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ُ ‫َوأَﻗ‬
‫ﺎب أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ِ
َ َ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﺘـﻠُﻮ َن اﻟْﻜﺘ‬
َ ‫ﺴ ْﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ‬ ِّ ِ‫ﻟ‬eِ ‫ﱠﺎس‬
َ ‫ْﱪ َوﺗَـ ْﻨ‬ َ ‫اﻟﻨ‬
(٤٤)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan agar menegakkan shalat, memba-
yar zakat, dan ruku’ bersama muslimien lainnya.
2. Allah mencela orang yang menyuruh orang lain
menjalani kebaikan (dalam hal ini yang dimaksud adalah
dienul Islam), sementara dia sendiri tidak melakukan
kebaikan itu (atau semisalnya).
3. Orang yang diberi teguran oleh Allah itu sebenarnya juga
membaca Al-Kitab, tetapi tidak berpikir secara benar.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Perintah beribadah (dalam hal ini shalat) diberikan kepada
Ummat ini maupun yang sudah lalu.
2. Menegakkan shalat dan membayar zakat termasuk
perkara yang wajib dijalankan oleh orang beriman.
3. Amar ma’ruf nahi munkar baru bermanfaat bagi diri
pelakunya, jika dia sendiri juga menjalankan kebaikan
dan menjauhi larangan yang diserukannya.
4. Orang yang menggunakan akalnya secara baik, tidak akan
membiarkan dirinya berada dalam kebinasaan, sedang
omongan dia bermanfaat bagi orang lain.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan perintah menyembah Allah;
lihat juga:

86
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

S.Al-Baqarah(2):21; S.Ali Imran(3):51,


S.An-Nisa’(4):36; S.Al-Ma’idah(5):72, 117;
S.Al-An’am(6):102; S.Al-A’raf(7):59 (N.Nuh),
65 (N.Hud), 73 (N.Shalih), 85 (N.Syu’aib); S.Yunus(10):3,
S.Hud(11):50 (N.Hud), 61 (N.Shalih), 84 (N.Syu’aib), 123;
S.Al-Hijr(15):99; S.An-Nahl(16):36;
S.Maryam(19):65; S.Thaha(20):14;
S.Al-Anbiya’(21):92; S.Al-Hajj(22):77;
S.Al-Mu’minun(23):23(N.Nuh), 32; S.An-Naml(27):45 (N.Shalih),
S.Al-Ankabut(29):16, (N.Ibrahim), 17, 36 (N.Syu’aib), 56;
S.Yasien(36):61, S.Az-Zumar(39):2, 66;
S.Az-Zukhruf(43):64, S.Adz-Dzariyat(51):56;
S.An-Najm(53):62; S.Nuh(71):3;
S.Al-Bayyinah(98):5.
ِ ٌ ‫ﺻﺮا‬ ِ ِ
(١٩)‫ﻣﺮﱘ‬ (٣٦) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ط ُﻣ ْﺴﺘَﻘ‬ َ ‫َوإ ﱠن ا ﱠَ َرِّﰊ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋﺒُ ُﺪوﻩُ َﻫ َﺬا‬
ِ ُ‫ﻮل إِﻻﱠ ﻧ‬
0ََ ‫ﻮﺣﻲ إِﻟ َْﻴ ِﻪ أَﻧﱠﻪُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ أ‬ ٍ ‫ﻚ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ‬َ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ‬
َ
(٢١)‫اﻷﻧﺒﻴﺎء‬ (٢٥) ‫ون‬ ِ ‫ﻓَﺎ ْﻋﺒ ُﺪ‬
ُ
2. Ayat-ayat yang mengaitkan penegakan shalat dengan
membayar zakat/infaq; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):3, 83, 110, 277; S.An-Nisa’(4):77;
S.Al-Ma’idah(5):55; S.Al-Anfal(8):3;
S.At-Taubah(9):5, 11, 71; S.Ar-Ra’d(13):22;
S.Ibrahim(14):31; S.Al-Hajj(22):41, 78;
S.An-Nur(24):56; S.An-Naml(27):3;
S.Luqman(31):4; S.Asy-Syura(42):38;
S.Al-Mujadilah(58):13; S.AlMuzzammil(73):20;
S.Al-Bayyinah(98):5.

87
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¦ﺮا‬ ِ ‫ﺎب ا ﱠِ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ِ ِ‫ﱠ‬


ُ َ‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬ َ َ‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َن ﻛﺘ‬ َ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ‬
(٣٥)‫ﻓﺎﻃﺮ‬ (٢٩) ‫ﻮر‬ ِ ِ
َ ُ‫َﻦ ﺗَـﺒ‬
ْ ‫َو َﻋﻼَﻧﻴَﺔً ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﲡَ َﺎرًة ﻟ‬
3. Ayat tentang tidak disukainya mengatakan sesuatu (yang
baik) tetapi tidak menjalankannya:
‫( َﻛﺒُـ َﺮ َﻣ ْﻘﺘًﺎ ِﻋ ْﻨ َﺪ ا ﱠِ أَ ْن‬٢) ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﱂَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
(٦١)‫( اﻟﺼﻒ‬٣) ‫ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن‬
4. Hadits tentang siksaan bagi orang yang melakukan amar
ma’ruf nahi mungkar, tetapi dia sendiri melanggar:
، ‫ ﻓَـﺘَـ ْﻨ َﺪﻟِ ُﻖ أَﻗـْﺘَﺎﺑُﻪُ ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬، ‫ﻟ ﱠﺮ ُﺟ ِﻞ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻓَـﻴُـ ْﻠ َﻘﻰ ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬eِ ُ‫)) ُﳚَﺎء‬
‫ ﻓَـﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬، ‫ ﻓَـﻴَ ْﺠﺘَ ِﻤ ُﻊ أ َْﻫ ُﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬، ُ‫ﺎر ﺑَِﺮ َﺣﺎﻩ‬ ِ ‫ﻓَـﻴ ُﺪور َﻛﻤﺎ ﻳ ُﺪ‬
ُ ‫ور ا ْﳊ َﻤ‬ُ َ َ ُ َ
‫وف َوﺗَـ ْﻨـ َﻬﻰ َﻋ ِﻦ‬ ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬eِ 0َ‫ْﻣﺮ‬žَ ‫ﺖ‬ َ ُ‫ َﻣﺎ َﺷﺄْﻧ‬، ‫َى ﻓُﻼَ ُن‬
ُْ َ ُ ُ َ ‫ﺲ ُﻛ ْﻨ‬ َ ‫ﻚ أَﻟ َْﻴ‬ ْ‫أ‬
‫ َوأَﻧْـ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ‬، ‫وف َوﻻَ آﺗِ ِﻴﻪ‬ ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬eِ ‫ﺖ آﻣﺮُﻛﻢ‬ َ َ‫اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ ﻗ‬
ُ ْ َ ْ ُ ُ ُ ‫ﺎل ُﻛ ْﻨ‬
. ‫َوآﺗِ ِﻴﻪ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى‬
٣٢٦٧ ‫ح‬ ، ‫ﺻﻔﺔ اﻟﻨﺎر‬-١٠‫ ب‬، ‫ﺑﺪء اﳋﻠﻖ‬-٥٩‫ ك‬، ١٤٧/٤:‫خ‬
(٢٩٨٩)٥١‫ ح‬.‫ﳌﻌﺮوف اﱁ‬e ‫ﻣﺮ‬Ã ‫ﻋﻘﻮﺑﺔ ﻣﻦ‬-٧‫ ب‬، ‫اﻟﺰﻫﺪ‬-٥٣‫ك‬/٢٢٤/٨ :‫م‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaknya kita menjaga agar senantiasa menegakkan
shalat dan membayar zakat, atau (bagi yang tidak wajib
zakat) berinfaq tathawwu’.
2. Kita harus melakukan amar ma’ruf nahi munkar, tetapi
kita sendiri juga harus menjalankan kebaikan dan
menjauhi larangan.

88
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

3. Kita tidak boleh berhenti dari membaca dan memahami


Al-Qur’an, serta mengamalkan isinya.

ِ ِ ْ ‫ﺼﻼَ ِة وإِﻧﱠـﻬﺎ ﻟَ َﻜﺒِﲑةٌ إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﻟ ﱠ‬eِ ‫اﺳﺘَ ِﻌﻴﻨُﻮا‬


(٤٥) ‫ﲔ‬
َ ‫اﳋَﺎﺷﻌ‬ َ َ َ ‫ﺼ ِْﱪ َواﻟ ﱠ‬ ْ ‫َو‬
ِ ‫ِِﻢ وأَﻧﱠـ ُﻬﻢ إِﻟَْﻴ ِﻪ ر‬¢ّ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳﻈُﻨﱡﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬﻢ ﻣﻼَﻗُﻮ ر‬
(٤٦) ‫اﺟﻌُﻮ َن‬َ ْ َْ َ ُْ ََ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh agar kita memohon pertolongan dengan
jalan menjalani kesabaran dan shalat.
2. Shabar dan shalat itu berat dijalankan, kecuali oleh orang-
orang yang khusyu’.
3. Orang-orang khusyu’ adalah orang-orang yang yakin akan
kembali kepada Allah dan yakin akan bertemu dengan-
Nya.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang beriman wajib bersabar, sebagaimana wajib mene-
gakkan shalat.
2. Kesabaran akan menyebabkan datangnya pertolongan
dari Allah.
3. Tidak setiap orang sanggup menegakkan shalat dan
menjalani kesabaran.
4. Selama hidup, orang beriman harus shalat dengan
khusyu’.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain berkaitan dengan kesabaran; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):153-157; S.Al-Kahfi(18):28.

89
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫ﺻﺒَـﺮُﰎْ َﳍُﻮ َﺧ ْﻴـﺮ ﻟِﻠ ﱠ‬ ِ ِِ ِ ِ ِ


َ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ‬
‫ﻳﻦ‬ ٌ َ ْ َ ‫َوإِ ْن َﻋﺎﻗَـ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَـ َﻌﺎﻗﺒُﻮا ِﲟﺜْ ِﻞ َﻣﺎ ﻋُﻮﻗ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﺑﻪ َوﻟَﺌ ْﻦ‬
َ ‫ﻚ ِﰲ‬
‫ﺿ ْﻴ ٍﻖ‬ ُ َ‫ ﱠِ َوﻻَ َﲢْ َﺰ ْن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ﺗ‬eِ ‫ﺻ ْﺒـ ُﺮ َك إِﻻﱠ‬
َ ‫اﺻِ ْﱪ َوَﻣﺎ‬
ْ ‫( َو‬١٢٦)
(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬ (١٢٧) ‫ِﳑﱠﺎ ﳝَْ ُﻜ ُﺮو َن‬
ِ‫ﻒ ﺗَﺼِﱪ َﻋﻠَﻰ ﻣﺎ َﱂ ُِﲢ ْﻂ ﺑِﻪ‬ ِ ‫ﻚ ﻟَﻦ ﺗَﺴﺘَ ِﻄ‬
ْ َ ُ ْ َ ‫( َوَﻛ ْﻴ‬٦٧) ‫ﺻ ْﺒـ ًﺮا‬ َ ْ ْ َ ‫ﺎل إِﻧﱠ‬
َ ‫ﻴﻊ َﻣﻌ َﻲ‬ َ َ‫ﻗ‬
‫َﻚ أ َْﻣ ًﺮا‬
َ ‫ﺼﻲ ﻟ‬ِ ‫ﺎل ﺳﺘَ ِﺠ ُﺪِﱐ إِ ْن َﺷﺎء ا ﱠ ﺻﺎﺑِﺮا وﻻَ أَ ْﻋ‬
َ ً َ ُ َ َ َ َ‫( ﻗ‬٦٨) ‫ُﺧ ْﺒـ ًﺮا‬
(١٨)‫اﻟﻜﻬﻒ‬ (٦٩)
2. Ayat-ayat berkaitan dengan keyakinan Akhirat; lihat juga:
pada keterangan S.Al-Baqarah(2):4 yang lalu, juga pada:
S.Al-Baqarah(2):86, 94, 102, 114, 130, 200-201,217, 220.
S.Ali Imran(3):22, 45, 56, 77, 85, 145, 148, 152, 176.
S.An-Nisa’(4):74, 77, 134. S.Al-Ma’idah(5):5, 33, 41.
S.Al-An’am(6):32, 92, 113, 150. S.Al-Anfal(8):67
S.Al-A’raf(7):45, 147, 156, 169. S.At-Taubah(9):38, 69, 74.
S.Yunus(10):64. S.Hud(11):16, 19, 22, 103.
S.Yusuf(12):37, 57, 101, 109. S.Ar-Ra’d(13):26, 34.
S.Ibrahim(14):3, 27. S.Thaha(20):127.
S.An-Nahl(16):22, 30, 41, 60, 107, 109, 122.
S.Al-Isra’(17):10, 19, 21, 45, 72, 104. S.Al-Hajj(22):11, 15.
S.Al-Mu’minun(23):33, 74. S.An-Nur(24):14, 19, 23.
S.An-Naml(27):3, 4, 5, 66. S.Al-Qashash(28):70, 77, 82.
S.Al-Ankabut(29):20, 27, 64. S.Ar-Rum(30):7, 16.
S.Luqman(31):4. S.Al-Ahzab(33):29, 57.
S.Saba’(34):1, 8, 21. S.Shad(38):7.
S.Az-Zumar(39):9, 26, 45. S.Ghafir(40):39, 43.
S.Fushshilat(41):7, 16, 31. S.Asy-Syura(42):20.
S.Az-Zukhruf(43):35. S.An-Najm(53):25, 27.
S.Al-Hadied(57):20. S.Al-Hasyr(59):3.

90
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪S.Al-Mumtahanah(60):13.‬‬ ‫‪S.Al-Qalam(68):33.‬‬
‫‪S.Al-Muddatstsir(74):53.‬‬ ‫‪S.Al-Qiyamah(75):21.‬‬
‫‪S.An-Nazi’at(79):25.‬‬ ‫‪S.Al-A’la(87):17.‬‬
‫‪S.Al-Lail(92):13.‬‬ ‫‪S.Adl-Dluha(93):4.‬‬

‫‪3. Keterangan tentang sabar:‬‬

‫ﷲ ‪ ،‬ﻓَﻬ َﺬا‬ ‫ﺼﻴ ِﺔ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋ ْﻦ َﻣ ْﻌ َ‬ ‫ﺻ ْﺒـ َﺮان‪َ :‬‬ ‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ َ‬
‫اﻟﻘﺮﻃﱯ‪):‬ج‪ ٢‬ص‪َ (١٧٤‬واﻟ ﱠ‬
‫ﷲ ‪ ،‬ﻓَﻬ َﺬا َﻋﺎﺑِ ٌﺪ ‪.‬‬ ‫ﺎﻫ ٌﺪ ‪ ،‬وﺻﺒـﺮ ﻋﻠَﻰ ﻃَﺎﻋ ِﺔ ِ‬ ‫ُﳎَ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َْ ٌ َ‬
‫اﻋﻪُ ِ‪ْ e‬ﻋﺘِﺒَﺎ ِر‬
‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ( أَ ْي أَﻧْـ َﻮ َ‬ ‫ﺾ اْﻟ َﻘ ِﺪ ُﻳﺮ ﻟِ ْﻠ ِﻤﻨَﺎ ِوى)‪): (٣٠٠/٤‬اﻟ ﱠ‬ ‫ﻓَـ ْﻴ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋﻠَﻰ‬‫)و َ‬‫ﺴ ﱠﺨﻄَ َﻬﺎ َ‬ ‫ﺼ ْﺒـ ٌﺮ َﻋﻠَﻰ اْﳌُﺼﻴﺒَﺔ( َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﻳَـﺘَ َ‬ ‫ُﻣﺘَـ َﻌﻠّﻘﻪ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ )ﻓَ َ‬
‫ﺼﻴَ ِﺔ( َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﻳَـ َﻘ َﻊ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪.‬‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ( ﺣ ﱠﱴ ﻳـ َﺆ ِّدﻳﻬﺎ )وﺻﺒـﺮ َﻋ ِﻦ اْﳌَْﻌ ِ‬
‫اﻟﻄﱠ َ َ ُ َ َ َ ْ ٌ‬
‫‪4. Hadits tentang shalat istikharah dan shalat hajat‬‬
‫ﻮل ا ﱠِ ‪-‬‬ ‫ﺎل َﻛﺎ َن َر ُﺳ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑِ ِﺮ ﺑْ ِﻦ َﻋ ْﺒ ِﺪ ا ﱠِ ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ‪ -‬ﻗَ َ‬
‫اﻻ ْﺳﺘِ َﺨ َﺎرةَ ِﰱ اﻷ ُُﻣﻮِر َﻛ َﻤﺎ ﻳـُ َﻌ ِﻠّ ُﻤﻨَﺎ‬ ‫ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪ -‬ﻳـﻌ ِﻠّﻤﻨَﺎ ِ‬
‫َُ ُ‬
‫ﺴﻮرةَ ِﻣﻦ اﻟْ ُﻘﺮ ِ‬
‫ﲔ‬‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ِ‪e‬ﻷ َْﻣ ِﺮ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺮَﻛ ْﻊ رْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ‬
‫ْ َ‬ ‫ﻮل )) إِذَا َﻫ ﱠﻢ أ َ‬ ‫آن ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫اﻟ ﱡ َ َ ْ‬
‫َﺳﺘَـ ْﻘ ِﺪ ُر َك‬‫ﻚ َوأ ْ‬ ‫ﲑ َك ﺑِ ِﻌﻠ ِْﻤ َ‬ ‫ﻀ ِﺔ ﰒُﱠ ﻟِﻴـ ُﻘ ِﻞ اﻟﻠﱠﻬ ﱠﻢ إِِّﱏ أ ِ‬
‫َﺳﺘَﺨ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ِﻣ ْﻦ ﻏَ ِْﲑ اﻟْ َﻔ ِﺮﻳ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﺗَـ ْﻘ ِﺪر وﻻَ أَﻗ ِ‬
‫ْﺪ ُر‬ ‫ُ َ‬ ‫ﻚ اﻟ َْﻌ ِﻈ ِﻴﻢ ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧﱠ َ‬ ‫ُﻚ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ِﻠ َ‬ ‫َﺳﺄَﻟ َ‬‫ﻚ ‪َ ،‬وأ ْ‬ ‫ﺑُِﻘ ْﺪ َرﺗ َ‬
‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أَ ﱠن َﻫ َﺬا‬ ‫ﻮب ‪ ،‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻼﱠ ُم اﻟْﻐُﻴُ ِ‬ ‫َوﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوﻻَ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ َوأَﻧْ َ‬
‫ﺎﺟ ِﻞ أ َْﻣ ِﺮى‬ ‫ﺎل َﻋ ِ‬ ‫ﺎﺷﻰ َو َﻋ ِﺎﻗﺒَ ِﺔ أ َْﻣ ِﺮى ‪ -‬أ َْو ﻗَ َ‬ ‫اﻷَﻣﺮ َﺧﻴـﺮ ِﱃ ِﰱ ِد ِﻳﲎ وﻣﻌ ِ‬
‫َََ‬ ‫َْ ٌْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ْﺮﻩُ ِﱃ ﰒُﱠ َ‪ِ e‬ر ْك ِﱃ ﻓﻴﻪ ‪َ ،‬وإ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أَ ﱠن‬ ‫َوآﺟﻠﻪ ‪ -‬ﻓَﺎﻗْ ُﺪ ْرﻩُ ِﱃ َوﻳَ ّ‬
‫ﺎﺟ ِﻞ‬‫ﺎل ِﰱ َﻋ ِ‬ ‫ﺎﺷﻰ َو َﻋ ِﺎﻗﺒَ ِﺔ أ َْﻣ ِﺮى ‪ -‬أ َْو ﻗَ َ‬ ‫ﻫ َﺬا اﻷَﻣﺮ َﺷ ﱞﺮ ِﱃ ِﰱ ِد ِﻳﲎ وﻣﻌ ِ‬
‫َََ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫اﺻ ِﺮﻓْ ِﲎ َﻋ ْﻨﻪُ ‪َ ،‬واﻗْ ُﺪ ْر ِﱃ ْ‬ ‫أَﻣ ِﺮى و ِ ِ ِ‬
‫ﺚ‬‫اﳋَْﻴـ َﺮ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﺎﺻ ِﺮﻓْﻪُ َﻋ ِّﲎ َو ْ‬‫آﺟﻠﻪ ‪ -‬ﻓَ ْ‬ ‫ْ َ‬

‫‪91‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎل ‪ -‬وﻳ ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺎﺟﺘَﻪُ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري و‬ ‫َﻛﺎ َن ﰒُﱠ أ َْرﺿ ِﲎ ‪ -‬ﻗَ َ َ ُ َ‬
‫ﺴ ّﻤﻰ َﺣ َ‬
‫اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و اﻷرﺑﻌﺔ ‪.‬‬
‫ح‪١١٦٢‬‬ ‫خ‪ ، ٧٠/٢:‬ك‪-١١‬اﳉﻤﻌﺔ ‪ ،‬ب‪ّ -٢٥‬‬
‫اﻟﺘﻄﻮع ﻣﺜﲎ ﻣﺜﲎ ‪،‬‬
‫ﻃﺮﻓﺎﻩ ‪ – ٧٣٩٠ ، ٦٣٨٢‬ﲢﻔﺔ اﻷﺷﺮاف‪ ٣٦٩/٢:‬ر ‪٣٠٥٥‬‬
‫ك‪-٢‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-٣٦٦‬اﻹﺳﺘﺨﺎرة ‪ ،‬ح‪١٥٣٨‬‬ ‫د‪:‬‬
‫‪ ، ٣٤٦-٣٤٥/٢‬ك‪-٢‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-(٣٤٩)٢٣٧‬ﺻﻼة اﻹﺳﺘﺨﺎرة ‪،‬‬ ‫ت‪:‬‬
‫ح‪ ٤٨٠‬وﻗﺎل‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﻏﺮﻳﺐ ‪.‬‬
‫‪ ، ٨٠/٦‬ك‪-٢٦‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪-٢٧‬ﻛﻴﻒ اﻹﺳﺘﺨﺎرة ‪ ،‬ح‪٣٢٥٥‬‬ ‫ن‪:‬‬
‫‪ ، ٤٤٠/١‬ك‪-٥‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-١٨٨‬ﺻﻼة اﻹﺳﺘﺨﺎرة ‪ ،‬ح‪١٣٨٣‬‬ ‫ﺟﻪ ‪:‬‬
‫ﻮل ا ﱠِ ‪-‬ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪» -‬‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒ ِﺪ ا ﱠِ ﺑْ ِﻦ أَِﰉ أ َْو َﰱ ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻗَ َ‬
‫ﺖ ﻟَﻪ إِ َﱃ ا ﱠِ ﺣﺎﺟﺔٌ أَو إِ َﱃ أ ِ‬
‫ﺿﺄْ‬‫آد َم ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘَـ َﻮ ﱠ‬‫َﺣ ٍﺪ ﻣ ْﻦ ﺑَِﲎ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎﻧَ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﺼ ِﻞ رْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ‬ ‫َوﻟْﻴُ ْﺤ ِﺴ ِﻦ اﻟ ُْﻮ ُ‬
‫ﺼ ِّﻞ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﲔ ﰒُﱠ ﻟْﻴُـﺜْ ِﻦ َﻋﻠَﻰ ا ﱠ َوﻟْﻴُ َ‬ ‫ﺿﻮءَ ﰒُﱠ ﻟْﻴُ َ ّ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻢ اﻟْ َﻜ ِﺮﱘُ‬ ‫ﱠﱮ ‪-‬ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ -‬ﰒُﱠ ﻟْﻴَـ ُﻘ ْﻞ ﻻَ إﻟَﻪَ إﻻﱠ ا ﱠُ ا ْﳊَﻠ ُ‬ ‫اﻟﻨِ ِّ‬
‫ِِ‬ ‫ب اﻟْﻌﺮ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﻚ‬
‫َﺳﺄَﻟ َ‬‫ﲔ أْ‬ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬‫ش اﻟ َْﻌﻈ ِﻴﻢ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ﱠ َر ِّ‬ ‫ُﺳ ْﺒ َﺤﺎ َن ا ﱠ َر ِّ َ ْ‬
‫ﺴﻼَ َﻣﺔَ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻴﻤﺔَ ِﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ ﺑٍِّﺮ َواﻟ ﱠ‬ ‫ﻚ و َﻋﺰاﺋِﻢ ﻣﻐْ ِﻔﺮﺗِ َ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻚ َواﻟْﻐَﻨ َ‬ ‫ُﻣﻮﺟﺒَﺎت َر ْﲪَﺘ َ َ َ َ َ َ‬
‫ﺎﺟﺔً ِﻫ َﻰ‬ ‫ع ِﱃ ذَﻧْـﺒًﺎ إِﻻﱠ ﻏَ َﻔ ْﺮﺗَﻪُ َوﻻَ ﳘَ¦ﺎ إِﻻﱠ ﻓَـ ﱠﺮ ْﺟﺘَﻪُ َوﻻَ َﺣ َ‬ ‫ُﻛ ِّﻞ إِ ٍْﰒ ﻻَ ﺗَ َﺪ ْ‬
‫ﺎل‬
‫ﲔ «‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﱰﻣﺬي و ﻗَ َ‬ ‫اﲪ َ‬‫ﻀ ْﻴـﺘَـ َﻬﺎ ) أَرﺣﻢ اﻟ ﱠﺮ ِ ِ‬ ‫ﺿﺎ إِﻻﱠ ﻗَ َ‬ ‫َﻚ ِر ً‬ ‫ﻟَ‬
‫َ ََْ‬
‫ﺎل ‪.‬‬‫ﺎدﻩِ َﻣ َﻘ ٌ‬
‫ﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﻏَ ِﺮﻳﺐ وِﰱ إِﺳﻨَ ِ‬
‫ٌ َ ْ‬
‫ِ‬
‫َﻫ َﺬا َﺣﺪ ٌ َ َ ٌ‬
‫‪ ، ٣٤٤/٢‬ك‪-٢‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪– (٣٤٨)٢٣٦‬ﺻﻼة اﳊﺎﺟﺔ ‪ ،‬ح‪٤٧٩‬‬ ‫ت‪:‬‬

‫‪92‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Sebaiknya memohon pertolongan kepada Allah, setiap
mempunyai sesuatu keperluan/hajat, dengan melakukan
shalat maupun tawassul dengan amal shalieh.
2. Berusaha selalu ingat bahwa kita akan kembali kepada
Allah dan bertemu untuk mempertanggungjawabkan apa
yang kita lakukan selama hidup di dunia ini.

ِّ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوأ‬ ُ ‫ﱵ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬ ِ ِ ِ


‫َﱐ ﻓَ ﱠ‬
‫ﻀﻠْﺘُ ُﻜ ْﻢ‬ َ ِ ‫ﻴﻞ اذْ ُﻛ ُﺮوا ﻧ ْﻌ َﻤ‬
َ ‫َ) ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
َ‫ﺲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻻ‬ٍ ‫ﺲ َﻋ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ‬ ٌ ‫( َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ ﻻَ َﲡْ ِﺰي ﻧَـ ْﻔ‬٤٧) ‫ﲔ‬ َ ‫َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌﺎﻟَ ِﻤ‬
ِ ِ
(٤٨) ‫ﺼ ُﺮو َن‬َ ‫ﺎﻋﺔٌ َوﻻَ ﻳـُ ْﺆ َﺧ ُﺬ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﻋ ْﺪ ٌل َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ‬
َ ‫ﻳـُ ْﻘﺒَ ُﻞ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﺷ َﻔ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Banie Israiel agar mengingat ni’mat yang
Allah karuniakan kepada mereka (yang kalau ingat tentu
akan bersyukur), yang diantaranya berupa: Allah
memberikan kelebihan kepada mereka atas sekalian
ummat lain, pada masa kejayaan mereka dulu.
2. Mereka juga harus takut, karenanya harus bersiap,
menghadapi keadaan hari Kiamat, di mana satu diri tidak
akan dapat menolong diri lainnya sedikitpun, tidak
diterima darinya (diri itu) syafa’at, tidak diterima tebusan
darinya, dan mereka tidak ditolong.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA

93
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Setiap kelebihan atau keutamaan yang ada pada sese-


orang atau suatu kaum, itu merupakan karunia Allah atas
orang/kaum itu.
2. Banie Israiel pernah diberi kejayaan dan kelebihan oleh
Allah, melebihi atas kaum lainnya.
3. Mengingat ni’mat (dan karenanya lalu bersyukur) atas
ni’mat itu merupakan kewajiban; dengan sendirinya ini
akan menyebabkan diberikannya pahala oleh Allah
kepada mereka yang bersyukur.
4. Setiap mi’mat yang diberikan itu harus dipertanggung
jawabkan pada hari kiamat nanti.
5. Mempersiapkan diri untuk mempertanggung jawabkan
keni’matan, itu merupakan salah satu perwujudan taqwa
kepada Allah.
6. Dalam mempertanggung jawabkan itu, orang tidak akan
dapat menolong atau mendapat pertolongan, dan tidak
dapat memberikan tebusan.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bentuk-bentuk keni’matan
yang harus dipertanggungjawabkan di akhirat nanti
ِ ِ ‫ﻓَـﻠَﻨَﺴﺄَﻟَ ﱠﻦ اﻟﱠ ِﺬ‬
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬ (٦) ‫ﲔ‬ َ ‫ﻳﻦ أ ُْرﺳ َﻞ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻟَﻨَ ْﺴﺄَﻟَ ﱠﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺮ َﺳﻠ‬
َ ْ
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ
‫ﻳﻦ‬
َ ‫( اﻟﺬ‬٩٠) ‫ﲔ‬َ ‫( َﻛ َﻤﺎ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﻘﺘَﺴ ِﻤ‬٨٩) ‫ﲔ‬ ُ ِ‫ اﻟﻨﱠﺬ ُﻳﺮ اﻟ ُْﻤﺒ‬0ََ ‫َوﻗُ ْﻞ إِِّﱐ أ‬
‫( َﻋ ﱠﻤﺎ‬٩٢) ‫ﲔ‬ ِ ْ ‫ﻚ ﻟَﻨَﺴﺄَﻟَﻨـﱠﻬﻢ أ‬ ِ ِِ
َ ‫َﲨَﻌ‬ ْ ُ ْ َ ّ‫( ﻓَـ َﻮَرﺑ‬٩١) ‫ﲔ‬ َ ‫َﺟ َﻌﻠُﻮا اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ َن ﻋﻀ‬
. (١٥)‫( اﳊﺠﺮ‬٩٣) ‫َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
(١٠٢)‫اﻟﺘﻜﺎﺛﺮ‬ (٨) ‫ﰒُﱠ ﻟَﺘُ ْﺴﺄَﻟُ ﱠﻦ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ َﻋ ِﻦ اﻟﻨ ِﱠﻌ ِﻴﻢ‬

94
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Ayat-ayat yang menyebutkan karunia Allah atas Banie


Israiel, antara lain lihat S.Al-Baqarah(2):39, 49-61, 63, 67-
73, 87, 122-123.
3. Ayat yang menunjukkan bahwa setiap orang tergadai
dengan apa yang telah dilakukannya di dunia
ٍ َ‫ِِﳝ‬É ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا واﺗﱠـﺒـﻌ ْﺘـﻬﻢ ذُ ِرﻳﱠـﺘُـﻬﻢ‬
ُ َ‫ِِ ْﻢ ذُ ِّرﻳﱠـﺘَـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ أَﻟَْﺘـﻨ‬¢ ‫ﺎن أَ ْﳊَْﻘﻨَﺎ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ‬ ْ ُ ّ ْ ُ ََ َ َ َ َ
ِ ِ ٍ ٍ ِ ِ ِ
(٢١) ‫ﲔ‬ ٌ ‫ﺐ َرﻫ‬ َ‫ﺴ‬ َ ‫ﻣ ْﻦ َﻋ َﻤﻠ ِﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲء ُﻛ ﱡﻞ ْاﻣ ِﺮئ ﲟَﺎ َﻛ‬
(٥٢)‫اﻟﻄﻮر‬
ِ ‫ﺎب اﻟْﻴَ ِﻤ‬ ِ ْ ‫ﺲ ِﲟَﺎ َﻛﺴﺒ‬
(٣٩) ‫ﲔ‬ ْ ‫( إِﱠﻻ أ‬٣٨) ٌ‫ﺖ َرﻫﻴﻨَﺔ‬
َ ‫َﺻ َﺤ‬ ََ ٍ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
(٧٤)‫اﳌ ّﺪﺛّﺮ‬
4. Ayat yang menunjukkan bahwa di akhirat nanti, tebusan
dalam bentuk apapun tidak akan diterima:
S.Al-Baqarah(2):123; S.Ali Imran(3):91;
S.Al-Ma’idah(5):36; S.Al-Ma’arij(70):11-15
5. Ayat yang menyuruh orang mempersiapkan diri,
memperhatikan apa yang sudah dilakukan untuk
kehidupan di akhirat nanti:
S.Al-Hasyr(59):18; Al-Muthaffifien(83):18-28.
6. Ayat-ayat/riwayat soal syafa’at, untuk menerangkan
maksud adanya syafa’at dan tidak adanya syafa’at, agar
tidak terjadi kesalah-fahaman:
َ َ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِ ِ َ ‫ﷲ أَ ﱠن رﺳ‬ ِ ‫ﻋﻦ ﺟﺎﺑِ ٍﺮ ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ‬
:‫ﺎل‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ َُ َْ ْ َ ْ َ
، ‫ﻫﺬﻩِ اﻟ ﱠﺪ ْﻋ َﻮةِ اﻟﺘﱠﺎ ﱠﻣ ِﺔ‬ ِ ‫ب‬ ‫ﲔ ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻊ اﻟﻨِّ َﺪاءَ اﻟﻠّ ُﻬ ﱠﻢ َر ﱠ‬ ِ َ َ‫))ﻣﻦ ﻗ‬
َ ‫ﺎل ﺣ‬ َْ
‫ َواﺑْـ َﻌﺜْﻪُ َﻣ َﻘ ًﺎﻣﺎ‬، َ‫ﻀﻴﻠَﺔ‬ ِ ‫آت ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪ ن اْﻟﻮ ِﺳﻴﻠَﺔَ واْﻟ َﻔ‬ ِ ، ‫ﺼﻼَةِ اْﻟ َﻘﺎﺋِﻤ ِﺔ‬‫َواﻟ ﱠ‬
َ َ َ
(( ‫ﺎﻋ ِﱵ ﻳَـ ْﻮ َم اْ ِﻟﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ‬ ْ ‫ َﺣﻠﱠ‬، ُ‫ﻮدا ن اﻟﱠ ِﺬي َو َﻋ ْﺪﺗﱠﻪ‬
َ ‫ﺖ ﻟَﻪُ َﺷ َﻔ‬ ً ‫َْﳏ ُﻤ‬

95
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و أﺑﻮداود و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪.‬‬


‫ح‪٦١٤‬‬ ‫خ‪ ، ١٥٩/١ :‬ك‪-١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪-٨‬اﻟﺪﻋﺎء ﻋﻨﺪ اﻟﻨﺪاء ‪،‬‬
‫ح‪٥٢٣‬‬ ‫د ‪ :‬ك‪-‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-٣٦‬ﻣﺎ ﻳﻘﻮل إذا ﲰﻊ اﳌﺆذن ‪،‬‬
‫ح‪٧٢٢‬‬ ‫ﺟﻪ ‪ ، ٢٣٩/١ :‬ك‪-٣‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪-٤‬ﻣﺎﻳﻘﺎل إذا اﱁ‪.‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ﺲ ﺑْ ِﻦ ﻣﺎﻟِ ٍ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ا ﱠ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻳ ْﺸ َﻔﻊ ِﰱ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ وأَ‪ 0‬أَ ْﻛﺜـﺮ اﻷَﻧْﺒِﻴ ِ‬
‫ﺎء ﺗَـﺒَـ ًﻌﺎ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ‬ ‫َ َ َ َُ َ‬ ‫)) أ ََ‪ 0‬أَ ﱠو ُل اﻟﻨ ِ َ ُ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و أﲪﺪ ‪.‬‬
‫ِ‬
‫م‪ :‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -٨٥‬ﻗَـ ْﻮل اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﱠﱮ اﱁ‪ .‬ح‪(١٩٦) ٣٣٢-٣٣٠‬‬
‫ﺣﻢ‪١٤٠/٣ :‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫ﺎﻫ ِﻠ ﱡﻰ ﻗَ َ ِ‬ ‫ﺣ ﱠﺪﺛَِﲎ أَﺑﻮ أُﻣﺎﻣﺔَ اﻟْﺒ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ا ﱠ َ‬ ‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫ُ ََ َ‬ ‫َ‬
‫ﻮل )) اﻗـْﺮءوا اﻟْ ُﻘﺮآ َن ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ‪ْÃ‬ﺗِﻰ ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ َﺷ ِﻔﻴﻌﺎ ﻷَﺻﺤﺎﺑِﻪِ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ً َْ‬ ‫َ َْ َ َ َ‬ ‫َُ ْ‬
‫آل ِﻋﻤﺮا َن ﻓَِﺈﻧﱠـﻬﻤﺎ َ‪ْž‬ﺗِﻴ ِ‬
‫ﺎن ﻳَـ ْﻮ َم‬ ‫‪ ،‬اﻗـْﺮءوا اﻟ ﱠﺰْﻫﺮاوﻳْ ِﻦ اﻟْﺒَـ َﻘﺮةَ و ُﺳﻮرةَ ِ‬
‫َُ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َُ‬
‫ِ‬
‫اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ ﻏَ َﻤ َﺎﻣﺘَﺎن أ َْو َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ ﻏَﻴَﺎﻳَـﺘَﺎن أ َْو َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ ﻓ ْﺮﻗَﺎن ﻣ ْﻦ ﻃَ ٍْﲑ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮرَة اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮةِ ﻓَِﺈ ﱠن أَ ْﺧ َﺬ َﻫﺎ‬ ‫ﺎن َﻋﻦ أ ْ ِِ‬
‫َﺻ َﺤﺎ‪َ ¢‬ﻤﺎ ‪ ،‬اﻗـ َْﺮءُوا ُﺳ َ‬ ‫ْ‬
‫اف ُﲢَﺎ ﱠﺟ ِ‬ ‫ﺻ َﻮ ﱠ‬ ‫َ‬
‫ﺎل ُﻣ َﻌﺎ ِوﻳَﺔُ ﺑَـﻠَﻐَ ِﲎ أَ ﱠن‬ ‫ﻴﻌ َﻬﺎ اﻟْﺒَﻄَﻠَﺔُ (( ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺑَـ َﺮَﻛﺔٌ َوﺗَـ ْﺮَﻛ َﻬﺎ َﺣ ْﺴ َﺮةٌ َوﻻَ ﺗَ ْﺴﺘَﻄ ُ‬
‫ﺴ َﺤ َﺮةُ ‪.‬‬
‫اﻟْﺒَﻄَﻠَﺔَ اﻟ ﱠ‬
‫آن وﺳﻮرةِ‬
‫ِ‬ ‫ﻀ ِﻞ ِﻗﺮ ِ‬
‫م ‪ ، ١٩٧/٢ :‬ك‪-٦‬اﳌﺴﺎﻓﺮ ‪e ،‬ب‪ -٤٢‬ﻓَ ْ َ َ‬
‫اءة اﻟْ ُﻘ ْﺮ َ ُ َ‬
‫اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮةِ ‪ ،‬ح‪. ٢٥٢‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Kita harus selalu mengingat dan mensyukuri ni’mat Allah‬‬
‫‪(perhatikan: bukan dengan jalan syukuran !).‬‬

‫‪96‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Setiap orang hendaknya berusaha untuk menebus dirinya


sendiri dari siksa hari kiamat, dengan iman dan amal
shalieh ssebanyak-banyaknya, jangan mengharapkan
pertolongan orang lain; tetapi ini tidak berarti orang boleh
mengabaikan kesempatan untuk mendapat syafa’at dari
Nabi shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa sallam.

‫اب ﻳُ َﺬِّﲝُﻮ َن‬


ِ ‫اﻟ َْﻌ َﺬ‬ ِ ِ ِ ِ
‫ﻮء‬
َ ‫ﻮﻣﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ ُﺳ‬ ُ‫ﺴ‬ ُ َ‫َوإ ْذ ﳒَﱠْﻴـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ آَل ﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ َن ﻳ‬
(٤٩)‫ﻴﻢ‬ ِ ِ
ٌ ‫َرﺑّ ُﻜ ْﻢ َﻋﻈ‬ ‫ﺎء ُﻛ ْﻢ َوِﰲ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ ﺑَﻼَءٌ ِﻣ ْﻦ‬ َ‫ﺴ‬
ِ
َ ‫ﺎء ُﻛ ْﻢ َوﻳَ ْﺴﺘَ ْﺤﻴُﻮ َن ﻧ‬ َ َ‫أَﺑْـﻨ‬
‫َل ِﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ َن َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻨﻈُُﺮو َن‬
َ ‫َوإِ ْذ ﻓَـ َﺮﻗـْﻨَﺎ ﺑِ ُﻜ ُﻢ اﻟْﺒَ ْﺤ َﺮ ﻓَﺄ َْﳒَْﻴـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َوأَ ْﻏ َﺮﻗـْﻨَﺎ آ‬
(٥٠)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Banie Israiel mengingat ni’matNya,
ketika Allah menyelamatkan mereka dari Fir’aun dan bala
tentaranya.
2. Fir’aun menyiksa Banie Israiel dengan membunuh anak
laki-laki mereka dan membiarkan hidup anak-anak
perempuan mereka, dan itu merupakan bala’ yang besar.
3. (Juga ni’mat ketika) Allah membelahkan laut untuk
kepentingan Banie Israiel, lalu menyelamatkan mereka,
dan Allah tenggelamkan bala tentara Fir’aun, sedang
mereka menyaksikan (di depan mata mereka).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel selamat dari Fir’aun bukan karena usaha
mereka, tetapi semata karena pertolongan Allah.

97
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Kondisi masyarakat di mana jumlah perempuan jauh lebih


banyak dari laki-laki, merupakan bala’ dan kejelekan.
3. Allah boleh menolong hambaNya dengan jalan apa saja
yang Dia kehendaki, walaupun diluar perkiraan manusia.
4. Allah boleh berbuat apa saja yang Dia kehendaki.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya pertolongan Allah
yang di luar kemampuan akal atau perkiraan manusia:
S.Ali Imran(3):49 S.Al-Ma’idah(5):114-115;
S.Hud(11):40-44; S.Maryam(19):22-26, 27-34;
2. Salah satu tanda akan terjadinya kiamat itu kalau
perempuan jauh lebih banyak dari laki-laki:
ِ‫ﻮل ا ﱠ‬َ ‫ﺖ َر ُﺳ‬ ُ ‫َﺣ ٌﺪ ﺑَـ ْﻌ ِﺪى َِﲰ ْﻌ‬ ِ ِ ِ ‫ﺎل ﻷ‬ ٍ َ‫َﻋ ْﻦ أَﻧ‬
َ ‫ُﺣ ّﺪﺛَـﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺣﺪﻳﺜًﺎ ﻻَ ُﳛَ ّﺪﺛُ ُﻜ ْﻢ أ‬ َ َ َ‫ﺲ ﻗ‬
‫ْﻢ‬ ِ ِ َِ ‫ﺴ‬ ِ ‫ﻮل )) ِﻣﻦ أَ ْﺷﺮ‬ ُ ‫َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ‬
ُ ‫ﺎﻋﺔ أَ ْن ﻳَﻘ ﱠﻞ اﻟْﻌﻠ‬ ‫اط اﻟ ﱠ‬ َ ْ
‫ َﺣ ﱠﱴ‬، ‫ﺎل‬ ِّ ‫ﺴﺎءُ َوﻳَِﻘ ﱠﻞ‬
ُ ‫اﻟﺮ َﺟ‬ ِ
َ ّ‫ َوﺗَ ْﻜﺜُـ َﺮ اﻟﻨ‬، 0َ‫اﻟﺰ‬ِّ ‫ َوﻳَﻈ َْﻬ َﺮ‬، ‫ َوﻳَﻈ َْﻬ َﺮ ا ْﳉَْﻬ ُﻞ‬،
‫اﺣ ُﺪ (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و‬ ِ ‫ﻳ ُﻜﻮ َن ِﳋَﻤ ِﺴﲔ اﻣﺮأَ ًة اﻟْ َﻘﻴِﻢ اﻟْﻮ‬
َ ُّ َْ َ ْ َ
. ‫اﻟﱰﻣﺬى‬
، ٨٠ :‫ وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬٨١‫ ح‬.‫رﻓﻊ اﻟﻌﻠﻢ اﱁ‬-٢١‫اﻟﻌﻠﻢ ب‬-٣‫ ك‬٣١-٣٠/١:‫خ‬
٦٨٠٨ ، ٥٥٧٧ ، ٥٢٣١
. ٢٢٠٥‫أﺷﺮاط اﻟﺴﺎﻋﺔ ح‬-٣٤‫اﻟﻔﱳ ب‬-٣٤‫ ك‬٤٩١/٤:‫ت‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Dalam mengharapkan pertolongan, hendaknya yang
dipegang sebagai sandaran dan harapan hanyalah
pertolongan Allah, bukan ikhtiar yang dilakukan.

98
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Jika manusia tidak ada yang mau memberikan


pertolongan, jangan pernah putus asa, karena selagi masih
mau berharap kepada Allah, mesti tertolong.

‫ﲔ ﻟَْﻴـﻠَﺔً ﰒُﱠ ﱠاﲣَ ْﺬ ُﰎُ اﻟ ِْﻌ ْﺠ َﻞ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪﻩِ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ‬ ِ


َ ‫ﻮﺳﻰ أ َْرﺑَﻌ‬ َ ‫َوإِ ْذ َو‬
َ ‫ ُﻣ‬0َ ‫اﻋ ْﺪ‬
‫ﻚ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬ َ ِ‫ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َذﻟ‬0َ‫( ﰒُﱠ َﻋ َﻔ ْﻮ‬٥١) ‫ﻇَﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬
‫( َوإِ ْذ‬٥٣) ‫ﺎب َواﻟْ ُﻔ ْﺮﻗَﺎ َن ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬ ِ
َ َ‫ﻮﺳﻰ اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫( َوإِ ْذ َآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ ُﻣ‬٥٢)
‫ﺎذ ُﻛ ُﻢ اﻟ ِْﻌ ْﺠ َﻞ‬ ِ َ‫ِّﲣ‬eِ ‫ﺎل ﻣﻮﺳﻰ ﻟَِﻘﻮِﻣ ِﻪ ) ﻗَـﻮِم إِﻧﱠ ُﻜﻢ ﻇَﻠَﻤﺘُﻢ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜﻢ‬
ْ َ ْ ْ ْ ْ َ ْ َ ُ َ َ‫ﻗ‬
‫ ِرﺋِ ُﻜ ْﻢ‬eَ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َذﻟِ ُﻜ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ِ ِ
َ ‫ ِرﺋ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا أَﻧْـ ُﻔ‬eَ ‫ﻓَـﺘُﻮﺑُﻮا إ َﱃ‬
(٥٤) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﺎب َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِﻧﱠﻪُ ُﻫ َﻮ اﻟﺘـ ﱠ‬
ُ ‫اب اﻟ ﱠﺮﺣ‬ ُ ‫ﱠﻮ‬ َ َ‫ﻓَـﺘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan Banie Israiel tatkala ditinggal oleh
Nabi Musa selama 40 hari untuk memenuhi panggilan
Allah, ternyata mereka berbuat dhalim dengan
menyembah patung anak sapi.
2. Setelah kedhaliman mereka yang luar biasa itu, Allah
masih berkenan mema’afkan mereka (yang bukan biang
keladi kedhaliman itu).
3. Pemberiaan ma’af itu dimaksudkan agar mereka dapat
bersyukur kepada Allah.
4. Allah memberikan Al-Kitab dan Al-Furqan kepada Nabi
Musa, agar mereka mendapat petunjuk dengan mengikuti
petunjuk Nabi Musa.

99
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

5. Nabi Musa menyatakan bahwa Banie Israiel telah


mendhalimi diri mereka sendiri dengan perbuatan mereka
menyembah patung anak sapi.
6. Mereka disuruh bertaubat kepada Allah, dan membunuh
orang yang menjadi biang keladi penyembahan itu, karena
dengan begitu mereka akan diberi taubat oleh Allah dan
menjadi lebih baik.
7. Allah itu Maha Penerima Taubat, Penyayang (bagi orang
yang mati dalam keadaan sudah bertaubat).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Sudah sangat banyak perma’afan dan kelonggaran yang
Allah berikan kepada Banie Israiel, meskipun mereka telah
melakukan berbagai kedhaliman yang besar.
2. Allah akan senantiasa memberikan ampunan kepada
mereka yang mau bertaubat, meskipun telah melakukan
dosa besar.
3. Orang yang mendapat perma’afan dari Allah (belum
disiksa di dunia karena dosa yang telah dilakukannya),
hendaknya bersyukur dan segera memperbaiki diri.
4. Orang yang mau mengikuti petunjuk Allah, hendaknya
mengikuti tuntunan NabiNya (dalam hal kita, adalah Nabi
Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam).
5. Syirik termasuk dalam golongan perbuatan dhalim.
6. Seorang Nabi (demikian juga para pewarisnya) tentu
menyuruh orang yang berbuat dhalim agar bertaubat,
memohon ampun kepada Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Peristiwa setelah kembalinya Nabi Musa kepada Banie
Israiel:

100
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺖ أ َْﻣ ِﺮي‬ ‫ﺿﻠﱡﻮا )‪ (٩٢‬أَﻻﱠ ﺗَـﺘﱠﺒِ َﻌ ِﻦ أَﻓَـ َﻌ َ‬


‫ﺼ ْﻴ َ‬ ‫ﻚ إِ ْذ َرأَﻳْـﺘَـ ُﻬ ْﻢ َ‬ ‫ﺎرو ُن َﻣﺎ َﻣﻨَـ َﻌ َ‬ ‫ﺎل َ) َﻫ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻮل‬ ‫ْﺧ ْﺬ ﺑِِﻠ ْﺤﻴَ ِﱵ َوﻻَ ﺑَِﺮأْ ِﺳﻲ إِِّﱐ َﺧ ِﺸ ُ‬
‫ﻴﺖ أَ ْن ﺗَـ ُﻘ َ‬ ‫ﺎل َ) اﺑْ َﻦ أُ ﱠم ﻻَ َ‪ُ ž‬‬ ‫)‪ (٩٣‬ﻗَ َ‬
‫ﺐ ﻗَـ ْﻮِﱄ )‪ (٩٤‬ﻗَ َ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻚ َ)‬ ‫ﺎل ﻓَ َﻤﺎ َﺧﻄْﺒُ َ‬ ‫ﻴﻞ َوَﱂْ ﺗَـ ْﺮﻗُ ْ‬ ‫ﲔ ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬ ‫ْﺖ ﺑَـ َْ‬ ‫ﻓَـ ﱠﺮﻗ َ‬
‫ﻀﺔً ِﻣ ْﻦ أَﺛَ ِﺮ‬‫ﺖ ﻗَـ ْﺒ َ‬ ‫ﻀُ‬ ‫ﺼ ُﺮوا ﺑِ ِﻪ ﻓَـ َﻘﺒَ ْ‬
‫ت ِﲟَﺎ َﱂْ ﻳَـ ْﺒ ُ‬ ‫ﺼ ْﺮ ُ‬‫ﺎل ﺑَ ُ‬ ‫َﺳ ِﺎﻣ ِﺮ ﱡي )‪ (٩٥‬ﻗَ َ‬
‫َﺖ ِﱄ ﻧَـ ْﻔ ِﺴﻲ)‪ (٩٦‬ﻃﻪ)‪(٢٠‬‬ ‫ﻚ َﺳ ﱠﻮﻟ ْ‬ ‫ﻮل ﻓَـﻨَـﺒَ ْﺬﺗُـ َﻬﺎ َوَﻛ َﺬﻟِ َ‬‫اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan bahwa syirik itu termasuk‬‬
‫‪dhalim (yang besar):‬‬

‫ﺎل ﻟُ ْﻘﻤﺎ ُن ﻻﺑﻨِ ِﻪ وﻫﻮ ﻳ ِﻌﻈُﻪ ) ﺑـﲏ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ِ e‬‬


‫ﷲ إِ ﱠن اﻟ ِّ‬
‫ﺸ ْﺮ َك‬ ‫ْ َ ُ َ َ ُ َ ُ َﱠ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ َ‬
‫ﻟﻘﻤﺎن )‪(٣١‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(١٣‬‬ ‫ﻟَﻈُﻠ ِ‬
‫ْﻢ َﻋﻈ ٌ‬ ‫ٌ‬
‫‪3. Biang keladi kejahatan mendapat hukuman lebih berat‬‬
‫‪dari mereka yang melakukan kesalahan karena pengaruh‬‬
‫‪atau ajakan orang lain: lihat S.An-Nur(24):11.‬‬
‫‪4. Orang yang mendapat perma’afan hendaknya mengiringi‬‬
‫‪dengan kebaikan untuk diri sendiri atau orang lain: lihat‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):178; 187.‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang yang‬‬
‫‪mencintai dan taat kepada Allah, mesti/harus mencintai‬‬
‫‪dan mengikuti Nabi:‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗُ ْﻞ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﲢﺒﱡﻮ َن ﷲَ ﻓَﺎﺗﱠﺒِ ُﻌ ِﻮﱐ ُْﳛﺒِْﺒ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َوﻳَـﻐْﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َو ﷲُ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٣١‬‬ ‫ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ٌ‬
‫اﳋِﻴَـ َﺮةُ‬
‫ﻀﻰ ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َْﻣ ًﺮا أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﳍُُﻢ ْ‬ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟِ ُﻤ ْﺆِﻣ ٍﻦ َوﻻَ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَ ٍﺔ إِذَا ﻗَ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ )‪(٣٦‬‬ ‫ﺿ ﱠﻞ َ‬ ‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬ ‫ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮِﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ِ‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬

‫‪101‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

6. Syirik merupakan kedhaliman yang besar: “wa atbi’is s

‫ﺴﻮا إِﳝَﺎﻧَـ ُﻬ ْﻢ‬ ِ ِ‫ِ ﱠ‬ ِ ‫ﻋﻦ ﻋ ْﻠ َﻘﻤﺔَ ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ‬


ُ ‫آﻣﻨُﻮا َوَﱂْ ﻳَـ ْﻠﺒ‬
َ ‫ﻳﻦ‬
َ ‫ﺎل ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَـ َﺰﻟَﺖ ) اﻟﺬ‬
َ َ‫ﷲ ﻗ‬ َْ ْ َ َ َ ْ َ
‫ أَﻳﱡـﻨَﺎ َﱂْ ﻳَﻈْﻠِ ْﻢ‬:‫ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲُ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ِ ‫ﻮل‬ ِ ‫ﺎب ر ُﺳ‬ َ َ‫ﺑِﻈُﻠ ٍْﻢ ( ﻗ‬
َ ُ ‫َﺻ َﺤ‬ ْ ‫ﺎل أ‬
ِ ‫ﺸﺮ َك ﻟَﻈُﻠ‬ ِ
. ( ‫ﻴﻢ‬
ٌ ‫ْﻢ َﻋﻈ‬ ٌ ْ ّ ‫ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ) إِ ﱠن اﻟ‬
، ٣٤٢٨ ، ٣٣٦٠ :‫ وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬٣٢‫ ح‬، ‫ﻇﻠﻢ دون ﻇﻠﻢ‬-‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-١‫ ك‬، ١٥/١ :‫خ‬
. ٦٩٣٧ ، ٦٩١٨ ، ٤٧٧٦ ، ٤٦٢٩ ، ٣٤٢٩

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan melakukan perbuatan yang menyimpang dari
ajaran Nabi, meskipun kelihatannya ada alasan yang
dianggap masuk akal untuk membenarkan perbuatan itu.
2. Jika kita tergelincir, melakukan kesalahan, hendaklah
segera memohon ampun dan bertaubat kepada Allah.

‫َﺧ َﺬﺗْ ُﻜ ُﻢ‬َ ‫ﻚ َﺣ ﱠﱴ ﻧَـ َﺮى ﷲَ َﺟ ْﻬ َﺮًة ﻓَﺄ‬ َ َ‫ﻮﺳﻰ ﻟَ ْﻦ ﻧـُ ْﺆِﻣ َﻦ ﻟ‬
َ ‫َوإِ ْذ ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ َ) ُﻣ‬
‫( ﰒُﱠ ﺑَـ َﻌﺜْـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َﻣ ْﻮﺗِ ُﻜ ْﻢ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ‬٥٥) ‫ﺎﻋ َﻘﺔُ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻨﻈُُﺮو َن‬
ِ‫ﺼ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺎم َوأَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟ َْﻤ ﱠﻦ‬ َ ‫( َوﻇَﻠﱠﻠْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻐَ َﻤ‬٥٦) ‫ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬
‫ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا‬0‫ﻮ‬ َ ‫ﺎت َﻣﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ ُﻤ‬ ِ ‫ﺴﻠْﻮى ُﻛﻠُﻮا ِﻣﻦ ﻃَﻴِﺒ‬
َّ ْ َ ‫َواﻟ ﱠ‬
(٥٧) ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َن‬
َ ‫أَﻧْـ ُﻔ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Sekalangan Banie Israiel pernah mengatakan bahwa
mereka tidak mau beriman kepada Nabi Musa, kecuali
kalau mereka sudah melihat Allah dengan mata kepala
mereka.

102
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Karena ulah mereka itu, kemudian mereka disambar petir


sehingga mati, disaksikan oleh sebagian lainnya.
3. Kemudian Allah menghidupkan kembali mereka, supaya
mereka bersyukur. 29
4. Allah memberi naungan awan kepada Banie Israiel,
sehingga mereka terlindungi dari panas dan mendapatkan
air hujan.
5. Allah memberikan Manna dan Salwa kepada mereka.
6. Allah menyuruh Banie Israiel makan dari barang-barang
baik yang Allah rizqikan kepada mereka, tetapi mereka
melakukan perbuatan dhalim.
7. Kedhaliman yang mereka lakukan itu tidak dapat
mendhalimi Allah, tetapi mejadi kedhaliman atas diri
mereka sendiri.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Perbuatan yang dilakukan sebagian dari kaum dihukumi
sebagai perbuatan mereka seluruhnya, jika mereka yang
tidak melakukan perbuatan itu menyetujui atau tidak
mengingkari perbuatan itu.
2. Allah menyiksa manusia (perorangan maupun kelompok)
karena kedurhakaan yang dilakukan manusia itu.
3. Seringkali Allah menunjukkan belas-kasihanNya kepada
manusia dan memberi kesempatan untuk bertaubat.
4. Allah masih mau memberikan kenikmatan dunia kepada
para hambaNya, meskipun hamba itu makshiyat 30.

29
Ada yang mengartikan kematian di sini dengan mati kejayaan bangsanya,
terhina, lalu dihidupkan lagi dengan kejayaan; ini agak jauh, wallahu
a’lam.
30
Lihat kembali pengertian Ar-Rahman dan Ar-Rahim pada S.Al-Fatihah.

103
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

5. Akibat kejelekan yang dilakukan seseorang itu akan


merugikan pelakunya, tidak merugikan Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya penentangan dan
gangguan Banie Israiel kepada Musa as, lihat juga:
ِ‫ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬
ُ‫ﻮﺳﻰ ﻓَـﺒَـ ﱠﺮأَﻩُ ﷲ‬َ ‫ﻳﻦ َآذَ ْوا ُﻣ‬َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا َﻛﺎﻟﺬ‬ َ ‫ َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬.١
(٣٣)‫اﻷﺣﺰاب‬ (٦٩) ‫ﷲ َو ِﺟ ًﻴﻬﺎ‬ِ ‫ِﳑﱠﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا وَﻛﺎ َن ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
َ
ِ ِ ِ ِ ِ َ َ‫ َوإِ ْذ ﻗ‬.٢
ِّ‫ﻮﺳﻰ ﻟ َﻘ ْﻮﻣﻪ َ) ﻗَـ ْﻮم ﱂَ ﺗُـ ْﺆذُوﻧَِﲏ َوﻗَ ْﺪ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن أ‬
‫َﱐ‬ َ ‫ﺎل ُﻣ‬
َ‫غ ﷲُ ﻗُـﻠُﻮﺑَـ ُﻬ ْﻢ َو ﷲُ ﻻ‬ َ ‫ﷲ إِﻟ َْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َزاﻏُﻮا أ ََزا‬ِ ‫ﻮل‬ ُ ‫َر ُﺳ‬
(٦١)‫اﻟﺼﻒ‬ (٥) ‫ﲔ‬ ِِ ِ
ّ َ ‫ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟْ َﻔﺎﺳﻘ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan keharusan bersyukur; lihat
juga: S.Al-Baqarah(2):152,172;
S.An-Nahl(16):114; S.An-Naml(27):19, 40;
S.Al-ankabut(29):17; S.Saba’(34):15;
S.Az-Zumar(39):7; S.Al-Ahqaf(46):15.

ِ ِ ِ ِ
ً ‫َﻣﺎ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ ﺑ َﻌ َﺬاﺑ ُﻜ ْﻢ إِ ْن َﺷ َﻜ ْﺮُﰎْ َوآ ََﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ َوَﻛﺎ َن ا ﱠُ َﺷﺎﻛ ًﺮا َﻋﻠ‬
‫ﻴﻤﺎ‬
(٤)‫( اﻟﻨّﺴﺂء‬١٤٧)
‫َذﱠ َن َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺌِ ْﻦ َﺷ َﻜ ْﺮُﰎَْ ﻷَ ِزﻳ َﺪﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺌِ ْﻦ َﻛ َﻔ ْﺮُﰎْ إِ ﱠن َﻋ َﺬ ِاﰊ‬žَ ‫َوإِ ْذ‬
(١٤)‫( إﺑﺮاﻫﻴﻢ‬٧) ‫ﺸ ِﺪﻳ ٌﺪ‬ َ َ‫ﻟ‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak dapat
dirugikan atau diganggu oleh siapapun; lihat juga:
S.Ali Imran (3):144, 176, 177; S.Hud(11):57;
S.Muhammad(47):32

104
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ُ َ‫ﻴﻤﺎ َوﻳَ ْﺴﺘَـ ْﺒ ِﺪ ْل ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻏَْﻴـ َﺮُﻛ ْﻢ َوﻻَ ﺗ‬ِ ِ ِ


ُ‫ﻀ ﱡﺮوﻩ‬ ً ‫ أَﻟ‬e‫إِﻻﱠ ﺗَـ ْﻨﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻌ ّﺬﺑْ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ ًا‬
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٣٩) ‫َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan membuat sesuatu syarat kepada Allah dalam soal
menjalankan Al-Islam atau menegakkannya.
2. Jangan sampai kita terjebak, melakukan perbuatan dhalim
yang akibatnya tentu akan merugikan kita sendiri.

‫ﺚ ِﺷ ْﺌـﺘُ ْﻢ َرﻏَ ًﺪا َوا ْد ُﺧﻠُﻮا‬ُ ‫َوإِ ْذ ﻗُـﻠْﻨَﺎ ا ْد ُﺧﻠُﻮا َﻫ ِﺬ ِﻩ اﻟْ َﻘ ْﺮﻳَ َﺔ ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﺣ ْﻴ‬
ِ ِ ِ
‫ﲔ‬َ ِ‫ﺎب ُﺳ ﱠﺠ ًﺪا َوﻗُﻮﻟُﻮا ﺣﻄﱠﺔٌ ﻧَـ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﺧﻄَ َﺎ) ُﻛ ْﻢ َو َﺳﻨَ ِﺰﻳ ُﺪ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ‬ َ َ‫اﻟْﺒ‬
ِ ِ‫ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬
‫ﻴﻞ َﳍُ ْﻢ ﻓَﺄَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ‬َ ‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً ﻏَْﻴـ َﺮ اﻟﺬي ﻗ‬ َ ‫( ﻓَـﺒَ ﱠﺪ َل اﻟﺬ‬٥٨)
(٥٩) ‫ﺴ ُﻘﻮ َن‬ ِ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻇَﻠَﻤﻮا ِر ْﺟ ًﺰا ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬
ُ ‫ﺴ َﻤﺎء ﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻔ‬ َ ُ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Banie Israiel masuk negeri Muqaddasah
dan makan sepuasnya dari isi negeri itu.
2. Banie Israiel diperintahkan masuk negeri itu dengan
tunduk dan mengucapkan perkataan yang kokoh, yang
baik.
3. Kalau mereka melakukan itu, Allah akan memberi
ampunan kepada mereka dan memberi tambahan karunia
kepada mereka yang mau berbuat baik.
4. Orang-orang yang dhalim dari kalangan Banie Israiel
mengganti perkataan yang baik dan kokoh itu dengan

105
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

perkataan lain yang jelek, yang mereka tidak diperintah


untuk mengucapkannya.
5. Dengan sebab kefasiqan itu Allah menurunkan kejelekan
dari langit kepada mereka.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Sebenarnya Allah telah bertubi-tubi memberikan karunia
yang besar kepada Banie Israiel, tetapi mereka tetap tidak
mau tunduk dan tidak mau bersyukur kepada Allah.
2. Siksaan akan turun pada satu kaum yang menggantikan
sesuatu yang baik dengan yang jelek (perkataan, sikap
atau perbuatan).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menerangkan kenikmatan Allah atas Banie
Israiel:
S.Al-Baqarah(2):40-105, 109, 122-123, 211;
S.Ali Imran(3):93; S.Al-A’raf(7):137-138;
S.Yunus(10):90, 93; S.Al-Isra’(17):2;
S.Thaha(20):80; S.Asy-Syu’ara’(26)52-67;
S.AS-Sajdah(32):23; S.Ghafir(40):53;
S.Ad-Dukhan(44):30; S.Al-Jatsiyah(45):16.

2. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana Banie Israiel


senantiasa menyalahi aturan Allah dan memusuhi Nabi-
Nabi mereka; lihat juga: S.Al-
Baqarah(2):51, 55, 61, 64-65, 72-75, 79-98, 101-103, 116, 120.
S.Ali Imran(3):112; S.Al-Hajj(22):44; S.Ash-Shaff(61):5;
‫ﻚ‬َ ِ‫ﷲ َذﻟ‬ِ ‫َﺖ اﻟﻨﱠﺼﺎرى اﻟْﻤ ِﺴﻴﺢ اﺑﻦ‬
ُْ ُ َ َ َ
ِ ‫ﷲ وﻗَﺎﻟ‬ ِ
َ ‫ﻮد ُﻋ َﺰﻳْـ ٌﺮ اﺑْ ُﻦ‬ ُ ‫َﺖ ا ْﻟﻴَـ ُﻬ‬ ِ ‫وﻗَﺎﻟ‬
َ
ِ ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ
َ ُ‫ﻗَـ ْﻮُﳍُ ْﻢ ِ‡َﻓْـ َﻮاﻫ ِﻬ ْﻢ ﻳ‬
ُ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻗَﺎﺗَـﻠَ ُﻬ ُﻢ ﷲ‬
َ ‫ﻀﺎﻫﺌُﻮ َن ﻗَـ ْﻮ َل اﻟﺬ‬
ِ ‫ون‬ ِ ‫ ِﻣﻦ ُد‬ee‫َﺣﺒﺎرُﻫﻢ ورْﻫﺒﺎﻧَـ ُﻬﻢ أَر‬
‫ﷲ‬ ْ ً َ ْ ْ َ ُ َ ْ َ َ ْ ‫( ﱠاﲣَ ُﺬوا أ‬٣٠) ‫َﱏ ﻳُـ ْﺆﻓَ ُﻜﻮ َن‬ ‫أﱠ‬

106
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫واﻟْﻤ ِﺴﻴﺢ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘ وﻣﺎ أ ُِﻣﺮوا إِﻻﱠ ﻟِﻴـﻌﺒ ُﺪوا إِ َﳍﺎ و ِ‬
‫اﺣ ًﺪا ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ‬ ‫ً َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫َ َ َ ْ َ َْ َ ََ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮر ﷲ ‡َﻓْـ َﻮاﻫﻬ ْﻢ‬ ‫ُﺳ ْﺒ َﺤﺎﻧَﻪُ َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن )‪ (٣١‬ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳُﻄْﻔﺌُﻮا ﻧُ َ‬
‫ﻮرﻩُ َوﻟ َْﻮ َﻛ ِﺮَﻩ ا ْﻟ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن )‪ (٣٢‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪.(٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َ‪َْ Ã‬ﰉ ﷲُ إﻻﱠ أَ ْن ﻳُﺘ ﱠﻢ ﻧُ َ‬
‫‪3. Hadits yang menunjukkan bahwa Ummat ini akan meniru‬‬
‫‪perbuatan Banie Israiel, sedikit-demi sedikit.‬‬
‫ﻮدا َﺣ ْﻮ َل‬ ‫ف ﺑْ ِﻦ َزﻳْ ٍﺪ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫‪ - ٤٠٩‬ﻋﻦ ﻋﻤﺮو ﺑ ِﻦ ﻋﻮ ِ‬
‫ﺎل ‪ُ :‬ﻛﻨﱠﺎ ﻗُـﻌُ ً‬ ‫َ ْ َ ْ ْ َْ‬
‫ﺎل‪)):‬‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﰲ َﻣ ْﺴ ِﺠ ِﺪﻩِ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫رﺳ ِ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ﻟَﺘَ ْﺴﻠُ ُﻜ َﻦ ُﺳﻨَ َﻦ َﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒـﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺣ ْﺬ َو اﻟﻨﱠـ ْﻌ ِﻞ ِ‪e‬ﻟﻨﱠـ ْﻌ ِﻞ ‪َ ،‬وﻟَﺘَﺄْ ُﺧ َﺬ ﱠن‬
‫(‬ ‫‪١‬‬ ‫)‬

‫اﻋﺎ )‪ (٢‬ﻓَ ِﺬ َراعٌ ‪َ ،‬وإِ ْن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﻣﺜْ َﻞ أَ ْﺧ ِﺬﻫ ْﻢ إِ ْن ِﺷ ْﺒـ ًﺮا ﻓَ ِﺸ ْﺒـ ٌﺮ ‪َ ،‬وإِ ْن ِذ َر ً‬
‫ﺐ َد َﺧ ْﻠﺘُ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ ‪ ،‬أَﻻَ‬
‫)‪(٣‬‬
‫ﺿ ٍّ‬‫َ‪ً e‬ﻋﺎ ﻓَـﺒَﺎعٌ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ ﻟَ ْﻮ َد َﺧﻠُﻮا ُﺟ ْﺤ َﺮ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻮﺳﻰ َﻋﻠَﻰ إِ ْﺣ َﺪى َو َﺳ ْﺒﻌ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ ُﻣ َ‬ ‫إ ﱠن ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬
‫ﻴﻞ اﻓْـﺘَـ َﺮﻗَ ْ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﺘﻬ ْﻢ ‪َ ،‬وإِﻧﱠـ َﻬﺎ‬ ‫ﺿﺎﻟﱠﺔٌ إِﻻﱠ ﻓِ ْﺮﻗَﺔً َواﺣ َﺪةً اْ ِﻹ ْﺳﻼَم َو َﲨَ َ‬
‫ﺎﻋ ُ‬ ‫ِﻓ ْﺮﻗَﺔً ُﻛﻠﱡ َﻬﺎ َ‬
‫ﲔ ِﻓ ْﺮﻗَﺔً ُﻛﻠﱡ َﻬﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺴﻰ اﺑْ ِﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ َﻋﻠَﻰ إِ ْﺣ َﺪى َو َﺳ ْﺒﻌ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ ﻋ َ‬ ‫اﻓْـﺘَـ َﺮﻗَ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺘﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﰒُﱠ إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ )‪(٣١‬‬ ‫ﺿﺎﻟﱠﺔً إِﻻﱠ ِﻓ ْﺮﻗَﺔً َواﺣ َﺪةً اْ ِﻹ ْﺳﻼَم َو َﲨَ َ‬
‫ﺎﻋ ُ‬ ‫َ‬
‫اﺣ َﺪةً‬ ‫ﺿﺎﻟﱠﺔً إِﻻﱠ ِﻓﺮﻗَﺔً و ِ‬ ‫ﲔ ﻓِ ْﺮﻗَﺔً ُﻛﻠﱡ َﻬﺎ َ‬ ‫ﻳ ُﻜﻮﻧُﻮ َن َﻋﻠَﻰ اﺛْـﻨَـﺘَـ ْ ِ ِ‬
‫ْ َ‬ ‫ﲔ َو َﺳ ْﺒﻌ َ‬ ‫َ‬
‫ﺘﻬ ْﻢ ((‬ ‫اْ ِﻹ ْﺳﻼَم َو َﲨَ َ‬
‫ﺎﻋ ُ‬
‫)‪( ١‬‬
‫ﺣﺬو اﻟﺸﻲء ‪ :‬ﰲ ﻣﻮازاﺗﻪ وﻣﻘﺎﺑﻠﺘﻪ وﻣﺴﺎواﺗﻪ‬
‫َ‬
‫)‪ (٢‬اﻟﺬراع ‪ :‬وﺣﺪة ﻗﻴﺎس ﺗﻘﺪر ﺑﻄﻮل ذراع اﻟﺮﺟﻞ‬
‫)‪ (٣‬اﻟﺒُﻮع واﻟﺒَﺎعُ ﺳﻮاء ‪ :‬وﻫﻮ ﻗَ ْﺪر َﻣ ّﺪ اﻟﻴَﺪﻳْﻦ وﻣﺎ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﻣﻦ اﻟﺒَﺪن‬

‫)إ‘ﻢ ﻳﻜﻮﻧﻮن( ﻫﻜﺬا ﰱ اﻟﻨﺴﺨﺔ و اﻟﻈﺎﻫﺮ اﻧﻪ )إِﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮ َن( – وﷲ أﻋﻠﻢ‬
‫‪ ٣١‬ﻗﻮﻟﻪ ّ‬

‫‪107‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

١٢٩‫ ص‬١‫ ج‬، ‫ آﺧﺮ ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻠﻢ‬- ‫اﳌﺴﺘﺪرك ﻟﻠﺤﺎﻛﻢ‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaknya kita menghindari sikap-sikap dan sifat-sifat
yang ada pada Banie Israiel, agar tidak terkena akibat
yang sama dengan mereka.

‫ت‬ْ ‫ﺎك ا ْﳊَ َﺠ َﺮ ﻓَﺎﻧْـ َﻔ َﺠ َﺮ‬


َ‫ﺼ‬ َ ‫ب ﺑِ َﻌ‬ ْ ‫ﻮﺳﻰ ﻟَِﻘ ْﻮِﻣ ِﻪ ﻓَـ ُﻘﻠْﻨَﺎ ا‬
ْ ‫ﺿ ِﺮ‬ َ ‫اﺳﺘَ ْﺴ َﻘﻰ ُﻣ‬
ِ
ْ ‫َوإِذ‬
‫س َﻣ ْﺸ َﺮﺑَـ ُﻬ ْﻢ ُﻛﻠُﻮا َوا ْﺷ َﺮﺑُﻮا ِﻣ ْﻦ‬ٍ 0َُ ‫ِﻣ ْﻨﻪُ اﺛْـﻨَـﺘَﺎ َﻋ ْﺸ َﺮَة َﻋ ْﻴـﻨًﺎ ﻗَ ْﺪ َﻋ ِﻠ َﻢ ُﻛ ﱡﻞ أ‬
ِ ِ ِ ‫ﷲ وﻻَ ﺗَـﻌﺜَـﻮا ِﰲ اْﻷَر‬ ِ ِ
(٦٠) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ض ُﻣ ْﻔﺴﺪ‬ ْ ْ ْ َ ‫ِرْزق‬
A. MAKSUD AYAT
1. (Juga merupakan karunia Allah atas Banie Israiel yang
seharusnya mereka ingat ialah tatkala) Nabi Musa minta
air untuk kaumnya, lalu Allah menyuruh Nabi Musa
memukul sebuah batu dengan tongkatnya.
2. Dari batu itu memancarlah 12 (dua belas) mata air, sesuai
dengan jumlah suku Banie Israiel waktu itu, yang
kemudian masing-masing suku mengambil dari satu mata
air tertentu.
3. Allah menyuruh mereka makan-minum dari karunia
Allah, dengan peringatan agar tidak berbuat kerusakan di
bumi.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel mendapat banyak karunia dari Allah,
termasuk dalam soal memenuhi kebutuhan hidup mereka
sehari-hari.

108
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Allah boleh memberi karunia atau menolong hambaNya


dengan cara apa saja, termasuk yang mungkin tidak
masuk akal manusia (karena tidak biasa terjadi).
3. Manusia dikaruniai kenikmatan oleh Allah, hendaknya
dipergunakan untuk taat, bukan untuk ma’shiyat.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan suruhan untuk berbuat
baik, tidak berbuat kerusakan di bumi; lihat juga:
S.Ali Imran(3):172; S.An-Nisa’(4):128;
S.Al-Ma’idah(5):93; S.An-Nahl(16):30;
S.Al-Kahfi(18):30; S.An-Najm(53):31.

ِ ِ ِ‫وأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﰲ ﺳﺒ‬


ْ َ ْ ‫ﻴﻞ ﷲ َوﻻَ ﺗُـ ْﻠ ُﻘﻮا ِ‡َﻳْ ِﺪﻳ ُﻜ ْﻢ إِ َﱃ اﻟﺘـ‬
ِ ‫ﱠﻬﻠُ َﻜ ِﺔ و أ‬
َ‫َﺣﺴﻨُﻮا إِ ﱠن ﷲ‬ َ َ
(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬ (١٩٥) ‫ﲔ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ‬
‫ُﳛ ﱡ‬

َ ِ‫ﻮﻫ ُﻬ ْﻢ ﻗَـﺘَـ ٌﺮ َوﻻَ ِذﻟﱠﺔٌ أُوﻟَﺌ‬ ِِ


‫ﻚ‬ َ ‫ﺴﻨُﻮا ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َوِزَ) َدةٌ َوﻻَ ﻳَـ ْﺮَﻫ ُﻖ ُو ُﺟ‬
َ ‫َﺣ‬ َ ‫ﻟﻠﱠﺬ‬
ْ ‫ﻳﻦ أ‬
(١٠)‫ﻳﻮﻧﺲ‬ (٢٦) ‫ﺎب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬ُ ‫َﺻ َﺤ‬
ْ‫أ‬
ِ
ِ‫َﺧﺮة‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﺎء َو ْﻋ ُﺪ اْﻵ‬ َ ‫ﺴ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻷَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ َو إِ ْن أ‬
َ ‫َﺳﺄ ُْﰎْ ﻓَـﻠَ َﻬﺎ ﻓَﺈذَا َﺟ‬ َ ‫َﺣ‬ ْ ‫ﺴ ْﻨـﺘُ ْﻢ أ‬
َ ‫َﺣ‬ ْ ‫إِ ْن أ‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َو ﻟِﻴَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ َﺪ َﻛ َﻤﺎ َد َﺧﻠُﻮﻩُ أَ ﱠو َل َﻣ ﱠﺮةٍ َو‬ َ ‫ﺴﻮءُوا ُو ُﺟ‬ ُ َ‫ﻟﻴ‬
ِ
(١٧)‫اﻹﺳﺮاء‬ (٧) ‫ﲑا‬ ِ ِ ِ
ً ‫ﱪوا َﻣﺎ َﻋﻠَ ْﻮا ﺗَـ ْﺘﺒ‬ ُّ ‫ﻟﻴُـﺘَـ‬
‫ﻚ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َو‬ ِ َ‫واﺑـﺘَ ِﻎ ِﻓﻴﻤﺎ آ ََ¯ َك ﷲ اﻟﺪﱠار اْﻵ َِﺧﺮةَ و ﻻَ ﺗَـ ْﻨﺲ ﻧ‬
َ َ‫ﺼﻴﺒ‬ َ َ َ َ ُ َ َْ
َ‫ض إِ ﱠن ﷲَ ﻻ‬ ِ ‫ﺎد ِﰲ اْﻷ َْر‬َ‫ﺴ‬ َ ‫ﺴ َﻦ ﷲُ إِﻟ َْﻴ‬ ِ
َ ‫ﻚ َوﻻَ ﺗَـ ْﺒ ِﻎ اﻟْ َﻔ‬ َ ‫َﺣ‬
ْ ‫َﺣﺴ ْﻦ َﻛ َﻤﺎ أ‬
ْ‫أ‬
(٢٨)‫اﻟﻘﺼﺺ‬ (٧٧) ‫ﻳﻦ‬ ِِ ‫ُِﳛ ﱡ‬
َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻔﺴﺪ‬

109
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ ﱠِ‬


‫ﺴﻨُﻮا ِﰲ َﻫﺬﻩ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﺣ َ‬
‫ﺴﻨَﺔٌ‬ ‫َﺣ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ أ ْ‬ ‫ﻗُ ْﻞ َ) ﻋﺒَﺎد اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب )‪(١٠‬‬ ‫َﺟﺮُﻫ ْﻢ ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬ ‫اﺳ َﻌﺔٌ إِ ﱠﳕَﺎ ﻳُـﻮ ﱠﰱ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ﷲ وِ‬ ‫وأَرض ِ‬
‫َ‬ ‫ﺼﺎﺑ ُﺮو َن أ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ُ‬
‫اﻟﺰﻣﺮ)‪(٣٩‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):12‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):32-33, 64‬‬
‫;‪S.Al-A’raf(7)56, 85‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):88‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):104‬‬ ‫‪S.Al-Qashash(28): 83.‬‬

‫ﱠﺴ َﻞ َو ﷲُ ﻻَ‬ ‫ث َواﻟﻨ ْ‬ ‫ﻚ ا ْﳊَْﺮ َ‬‫ض ﻟِﻴُـ ْﻔ ِﺴ َﺪ ﻓِ َﻴﻬﺎ َوﻳُـ ْﻬ ِﻠ َ‬‫َوإِ َذا ﺗَـ َﻮ ﱠﱃ َﺳ َﻌﻰ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﺎد )‪(٢٠٥‬‬ ‫ﺴَ‬ ‫ﺐ اﻟْ َﻔ َ‬‫ُِﳛ ﱡ‬
‫ﷲ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ِﻣﻴﺜَ ِﺎﻗ ِﻪ َوﻳَـ ْﻘﻄَﻌُﻮ َن َﻣﺎ أ ََﻣ َﺮ ﷲُ ﺑِ ِﻪ أَ ْن‬ ‫ﻀﻮ َن ﻋﻬ َﺪ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ ُ َ ْ‬ ‫ﱠِ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َﳍُُﻢ اﻟﻠﱠ ْﻌﻨَﺔُ َوَﳍُ ْﻢ ُﺳﻮءُ اﻟﺪﱠا ِر )‪(٢٥‬‬ ‫ض أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﻮﺻ َﻞ َو ﻳُـ ْﻔ ِﺴ ُﺪو َن ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬‫ﻳُ َ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬
‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻔ ِﺴ ُﺪو َن ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َوﻻَ‬ ‫ﲔ )‪ (١٥١‬اﻟﺬ َ‬ ‫َوﻻَ ﺗُﻄﻴﻌُﻮا أ َْﻣ َﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺴ ِﺮﻓ َ‬
‫اﻟﺸﻌﺮاء)‪(٢٦‬‬ ‫ﺼ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(١٥٢‬‬ ‫ﻳُ ْ‬
‫َﺣ ِﺴ ْﻦ‬ ‫ﺼﻴﺒ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوأ ْ‬ ‫ﺲ ﻧَ َ‬ ‫ﱠار اْﻵَﺧ َﺮةَ َوﻻَ ﺗَـ ْﻨ َ‬ ‫ﻴﻤﺎ آ ََ¯ َك ﷲُ اﻟﺪ َ‬ ‫َواﺑْـﺘَ ِﻎ ﻓ َ‬
‫ﺐ‬‫ض إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ﺎد ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴَ‬ ‫ﻚ َوﻻَ ﺗَـ ْﺒ ِﻎ اﻟْ َﻔ َ‬ ‫ﺴ َﻦ ﷲُ إِﻟ َْﻴ َ‬ ‫َﺣ َ‬
‫َﻛ َﻤﺎ أ ْ‬
‫اﻟﻘﺼﺺ)‪(٢٨‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٧٧‬‬ ‫ِِ‬
‫اﻟ ُْﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah bisa memberi kepada‬‬
‫‪hambaNya dengan cara yang tidak biasanya terjadi:‬‬

‫ﺴﻨًﺎ َوَﻛ ﱠﻔﻠَ َﻬﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ) ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ َد َﺧ َﻞ‬ ‫ِ ٍ‬


‫ﺴ ٍﻦ َوأَﻧْـﺒَـﺘَـ َﻬﺎ ﻧَـﺒَ ًﺎ¯ َﺣ َ‬
‫ﻓَـﺘَـ َﻘﺒﱠـﻠَ َﻬﺎ َرﺑﱡـ َﻬﺎ ﺑ َﻘﺒُﻮل َﺣ َ‬
‫َﻚ َﻫ َﺬا‬‫َﱏ ﻟ ِ‬ ‫ﺎل َ) َﻣ ْﺮَﱘُ أ ﱠ‬ ‫اب َو َﺟ َﺪ ِﻋ ْﻨ َﺪ َﻫﺎ ِرْزﻗًﺎ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ) اﻟْﻤ ْﺤ َﺮ َ‬

‫‪110‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺸﺎءُ ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬


‫ﺎب )‪(٣٧‬‬ ‫َﺖ ﻫﻮ ِﻣﻦ ِﻋ ْﻨ ِﺪ ِ‬
‫ﷲ إِ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﺮُز ُق َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﻗَﺎﻟ ْ ُ َ ْ‬
‫َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬

‫ﺖ‬ ‫َﺖ َ) ﻟَْﻴـﺘَ ِﲏ ِﻣ ﱡ‬


‫ﺖ ﻗَـ ْﺒ َﻞ َﻫ َﺬا َوُﻛ ْﻨ ُ‬ ‫ﺎض إِ َﱃ ِﺟ ْﺬ ِع اﻟﻨﱠ ْﺨﻠَ ِﺔ ﻗَﺎﻟ ْ‬ ‫ﺎء َﻫﺎ اﻟ َْﻤ َﺨ ُ‬ ‫َﺟ َ‬
‫ﻓَﺄ َ‬
‫ﻚ‬‫ﻚ َﲢْﺘَ ِ‬ ‫ﺎد َاﻫﺎ ِﻣﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ أَﻻﱠ َﲢْﺰِﱐ ﻗَ ْﺪ ﺟﻌﻞ رﺑﱡ ِ‬ ‫ﻧَ ْﺴﻴًﺎ َﻣ ْﻨ ِﺴﻴ¦ﺎ )‪ (٢٣‬ﻓَـﻨَ َ‬
‫ََ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﻚ ُرﻃَﺒًﺎ َﺟﻨِﻴ¦ﺎ )‪(٢٥‬‬ ‫ﻂ َﻋﻠَْﻴ ِ‬‫ﺴ ِﺎﻗ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬
‫َﺳ ِﺮ¦) )‪َ (٢٤‬و ُﻫ ِّﺰي إﻟ َْﻴﻚ ﲜ ْﺬ ِع اﻟﻨﱠ ْﺨﻠَﺔ ﺗُ َ‬
‫َﺣ ًﺪا ﻓَـ ُﻘ ِﻮﱄ إِِّﱐ‬‫ﺸ ِﺮ أ َ‬‫ﻓَ ُﻜ ِﻠﻲ َوا ْﺷ َﺮِﰊ َوﻗَـ ِّﺮي َﻋ ْﻴـﻨًﺎ ﻓَِﺈ ﱠﻣﺎ ﺗَـ َﺮﻳِ ﱠﻦ ِﻣ َﻦ اﻟْﺒَ َ‬
‫ﺻ ْﻮًﻣﺎ ﻓَـﻠَ ْﻦ أُ َﻛ ِﻠّ َﻢ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم إِﻧْ ِﺴﻴ¦ﺎ )‪ (٢٦‬ﻣﺮﱘ)‪(١٩‬‬ ‫ﻧَ َﺬر ُ ِ‬
‫ت ﻟﻠ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ َ‬ ‫ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﲟَ ْﻌ ُﺮوف َوأَ ْﺷﻬ ُﺪوا ذَ َو ْي‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﲟَْﻌ ُﺮوف أ َْو ﻓَﺎ ِرﻗُ ُ‬ ‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄ َْﻣﺴ ُﻜ ُ‬‫ﻓَِﺈذَا ﺑَـﻠَ ْﻐ َﻦ أ َ‬
‫ﻆ ﺑِ ِﻪ ﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻳـ ْﺆِﻣﻦ ِ‪ِ e‬‬ ‫ﺸﻬ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫‪P‬‬ ‫ُ ُ‬ ‫ﻮﻋ ُ َ ْ‬ ‫ﺎدةَ ﱠ ذَﻟ ُﻜ ْﻢ ﻳُ َ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َﻋ ْﺪل ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬
‫ﺚ ﻻَ‬ ‫َﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ َﳐَْﺮ ًﺟﺎ )‪َ (٢‬و ﻳَـ ْﺮُزﻗْﻪُ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫واﻟْﻴـﻮِم اْﻵ ِ‬
‫َ َْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﻛ ْﻞ َﻋﻠَﻰ ﷲ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺣ ْﺴﺒُﻪُ إِ ﱠن ﷲَ َ‪e‬ﻟ ُﻎ أ َْﻣ ِﺮﻩ ﻗَ ْﺪ َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ‬
‫َْﳛﺘَﺴ ُ‬
‫ﻟِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ْﺪ ًرا )‪ (٣‬اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaknya senantiasa minta tolong, berdo’a kepada‬‬
‫‪Allah, jangan pernah putus asa dari pertolongan Allah.‬‬
‫‪2. Kalau memohon pertolongan kepada Allah, tidak usah‬‬
‫‪menguwatirkan‬‬ ‫‪tentang‬‬ ‫‪kemungkinan‬‬ ‫‪sampainya‬‬
‫‪pertolongan dari Allah, karena Allah boleh berbuat apa‬‬
‫‪saja sekehendakNya dan tidak dapat dihalangi.‬‬

‫ِج‬ ‫وإِ ْذ ﻗُـﻠْﺘﻢ ) ﻣﻮﺳﻰ ﻟَﻦ ﻧَﺼِﱪ ﻋﻠَﻰ ﻃَﻌ ٍﺎم و ِ‬


‫اﺣ ٍﺪ ﻓَﺎ ْدعُ ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠ َ‬
‫ﻚ ُﳜْﺮ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ُْ َ ُ َ ْ ْ َ َ‬
‫ﺼ ِﻠ َﻬﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ اْﻷَر ُ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ض ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻘﻠ َﻬﺎ َوﻗﺜﱠﺎﺋ َﻬﺎ َوﻓُﻮﻣ َﻬﺎ َو َﻋ َﺪﺳ َﻬﺎ َوﺑَ َ‬‫ﻟَﻨَﺎ ﳑﱠﺎ ﺗُـ ْﻨﺒِ ُ ْ‬

‫‪111‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ِ ِ ِ
ْ ‫ﻟﱠﺬي ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ْاﻫﺒِﻄُﻮا ﻣ‬eِ ‫ﺎل أَﺗَ ْﺴﺘَـ ْﺒﺪﻟُﻮ َن اﻟﱠﺬي ُﻫ َﻮ أَ ْد َﱏ‬
‫ﺼ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠن‬ َ َ‫ﻗ‬
‫ﺐ ِﻣ َﻦ‬ ٍ‫ﻀ‬ َ َ‫ءُوا ﺑِﻐ‬eَ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ِّﺬﻟﱠﺔُ َواﻟ َْﻤ ْﺴ َﻜﻨَﺔُ َو‬ْ َ‫ﺿ ِﺮﺑ‬
ُ ‫ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﺳﺄَﻟْﺘُ ْﻢ َو‬
ِ ِ َ ِ‫ﷲ ذَﻟ‬ِ
‫ﲔ ﺑِﻐَ ِْﲑ ا ْﳊَ ِّﻖ‬َ ِّ‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ„َ َ)ت ﷲ َوﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اﻟﻨﱠﺒِﻴ‬
(٦١) ‫ﺼ ْﻮا َوَﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﺘَ ُﺪو َن‬ َ ‫ﻚ ِﲟَﺎ َﻋ‬ َ ِ‫ذَﻟ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Banie Israiel mengeluh kepada Nabi Musa, merasa tidak
tahan kalau hanya mendapat makanan yang tertentu saja
(maksudnya manna dan salwa).
2. Mereka minta Nabi Musa mendo’a kepada Allah (dengan
sebutan “Pemeliharamu”) untuk kepentingan mereka.
3. Mereka minta Allah memberikan hasil bumi: sayur, timun,
bawang, kacang dan bawang merah untuk mereka.
4. Nabi Musa mencela mereka dan mengatakan bahwa
permintaan mereka itu merupakan penukaran (membeli)
barang yang rendah dengan (pembayaran) barang yang
lebih baik.
5. Kalau mereka tetap menginginkan seperti yang mereka
minta itu, mereka disuruh pergi ke pemukiman (yang ada
tempat bercocok-tanam); kalau mereka melakukan itu,
mereka akan mendapatkan apa yang mereka minta.
6. Kepada mereka ditimpakan kerendahan dan kehinaan,
dan mereka mendapat kemurkaan dari Allah.
7. Tiga perkara itu ditimpakan karena mereka kufur kepada
ayat-ayat Allah, membunuh para Nabi tanpa haq, mereka
durhaka dan melewati batas.

112
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel tidak qana’ah 32 dan tidak mensyukuri
ni’mat yang Allah karuniakan kepada mereka.
2. Banie Israiel tidak beriman kepada Allah dan RasulNya
(Musa as.), sehingga dalam menyebut Allah pun mereka
menisbatkan sebutan itu kepada Nabi Musa (dengan kata:
“kamu”, bukan “kita” atau “kami”).
3. Manna dan Salwa lebih baik dari pada sayur-sayuran atau
hasil bumi lainnya.
4. Sesuatu yang merupakan karunia langsung dari Allah itu
lebih tinggi nilainya dari pada yang diusahakan dengan
rekayasa manusia, walaupun manusia tidak dilarang
melakukan rekayasa, selama tidak melanggar syari'at.
5. Agar tidak tertimpa kerendahan, kehinaan dan kemurka-
an dari Allah, orang jangan kufur kepada ayat Allah,
membunuh Nabi, durhaka dan melewati batas.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan betapa Banie Israiel
menyebut Allah dengan penisbatan kepada Nabi Musa
sebagai pengingkaran; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):68-70; S.Al-A’raf(6):134;
ِ
‫ﻚ‬
َ ‫ﺖ َوَرﺑﱡ‬
َ ْ‫ﺐ أَﻧ‬ ْ ‫ ﻟ‬0‫ﻮﺳﻰ إِ ﱠ‬
ْ ‫َﻦ ﻧَ ْﺪ ُﺧﻠَ َﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا َﻣﺎ َد ُاﻣﻮا ﻓ َﻴﻬﺎ ﻓَﺎ ْذ َﻫ‬ َ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا َ) ُﻣ‬
(٥)‫( اﳌﺎﺋﺪة‬٢٤) ‫ﺎﻋ ُﺪو َن‬ ِ َ‫ ﻫﺎﻫﻨﺎ ﻗ‬0‫ﻓَـ َﻘﺎﺗِﻼَ إِ ﱠ‬
َُ َ
2. Banie Israiel tetap terkena kerendahan, kehinaan dan
murka dari Allah:

32
Qana’ah: merasa cukup dengan apa yang ada.

113
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫ﷲ َو َﺣ ْﺒ ٍﻞ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
‫ﱠﺎس‬ ِ ‫ﺖ ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ اﻟ ِّﺬﻟﱠﺔُ أَﻳﻦ ﻣﺎ ﺛُِﻘ ُﻔﻮا إِﻻﱠ ِﲝﺒ ٍﻞ ِﻣﻦ‬
َ َْ َ َْ ُ ْ َ ْ َ‫ﺿ ِﺮﺑ‬ ُ
‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا‬َ ِ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﺴ َﻜﻨَﺔُ َذﻟ‬ ِ ‫ﺐ ِﻣﻦ‬ َ َ‫ءُوا ﺑِﻐ‬eَ‫َو‬
ْ َ‫ﺿ ِﺮﺑ‬
ُ ‫ﷲ َو‬ َ ٍ‫ﻀ‬
َ ِ‫ﺎء ﺑِﻐَ ِْﲑ َﺣ ٍّﻖ َذﻟ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﻚ ِﲟَﺎ َﻋ‬
‫ﺼ ْﻮا‬ َ َ‫ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ„َ َ)ت ﷲ َو ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اْﻷَﻧْﺒﻴ‬
(٣)‫( آل ﻋﻤﺮان‬١١٢) ‫َوَﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﺘَ ُﺪو َن‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan meniru sikap/perbuatan Banie Israiel, agar tidak
tertimpa seperti apa yang menimpa mereka (termasuk
memiliki dua tali, karena orang beriman hanya memegang
satu tali).

ِ eِ ‫ﺼﺎﺑِﺌِﲔ ﻣﻦ آَﻣﻦ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ‫ِ ﱠ‬


P َ َ ْ َ َ ‫ﱠﺼ َﺎرى َواﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺎدوا َواﻟﻨ‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻫ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ‬ َ ‫إ ﱠن اﻟﺬ‬
ٌ ‫ِِ ْﻢ َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬¢ّ‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َر‬
‫ف‬ ِ ‫َﺧ ِﺮ و َﻋ ِﻤﻞ‬ ِ ِ
ْ ‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَـﻠَ ُﻬ ْﻢ أ‬َ َ َ ‫َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵ‬
(٦٢) ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang mengaku beriman (orang Islam), Yahudi, Nashara,
maupun kaum Shabi’ 33, kalau beriman kepada Allah,
kepada Hari Akhir dan melakukan amal shalieh, akan
mendapat pahala di hadapan Allah, Pemelihara mereka.
2. Orang yang mendapat pahala dari Allah itu tidak akan
merasa takut dan tidak bersedih hati.

33
Shabi’ adalah mereka yang mewarisi agama nenek moyang, tidak jelas agamanya;
kemudian istilah ini juga dipakai untuk menyebut orang yang memeluk agama baru.

114
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Berasal dari kalangan (agama) apapun, orang akan
mendapat perlakuan dan derajat yang sama di hadapan
Allah, setelah mereka sama-sama beriman dan beramal
shalieh.
2. Jika seseorang mau beriman dan beramal shalieh, keadaan
dia sebelumnya (yang jahat dan buruk-buruk) tidak akan
dipersoalkan lagi.
3. Orang beriman itu mesti melakukan amal shalieh.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat & Hadits yang menunjukkan persamaan
derajat manusia, perbedaan hanya karena ketaqwaan atau
amalan (ilmu, amal shalieh berupa jihad, hijrah, infaq)
‫ُوﱄ اﻟﻀ َﱠﺮِر‬ ِ ‫ﲔ ﻏَْﻴـ ُﺮ أ‬ ِِ ِ ِ
َ ‫ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻮي اﻟْ َﻘﺎﻋ ُﺪو َن ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ‬.١٫١
ِِ ِِ ِ ِ ِ ِ‫ﺎﻫ ُﺪو َن ِﰲ ﺳﺒ‬ ِ ‫واﻟْﻤﺠ‬
ُ‫ﱠﻞ ﷲ‬ َ ‫ﻴﻞ ﷲ ‡ َْﻣ َﻮاﳍ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔﺴﻬ ْﻢ ﻓَﻀ‬ َ َُ َ
ِ ِ ِ ِِ ِِ
¦‫ﻳﻦ َد َر َﺟﺔً َوُﻛﻼ‬ َ ‫ﻳﻦ ِ‡ َْﻣ َﻮاﳍ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘﺎﻋﺪ‬ َ ‫اﻟ ُْﻤ َﺠﺎﻫﺪ‬
‫َﺟ ًﺮا‬ ِِ ِِ
ْ ‫ﻳﻦ أ‬
َ ‫ﻳﻦ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘﺎﻋﺪ‬ َ ‫ﱠﻞ ﷲُ اﻟ ُْﻤ َﺠﺎﻫﺪ‬ َ ‫َو َﻋ َﺪ ﷲُ ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َوﻓَﻀ‬
‫ﻮرا‬ ِ ِ ٍ ِ
ً ‫( َد َر َﺟﺎت ﻣ ْﻨﻪُ َوَﻣ ْﻐﻔ َﺮًة َوَر ْﲪَﺔً َوَﻛﺎ َن ﷲُ ﻏَ ُﻔ‬٩٥) ‫ﻴﻤﺎ‬ ً ‫َﻋﻈ‬
(٤)‫اﻟﻨﺴﺂء‬ (٩٦) ‫ﻴﻤﺎ‬ ِ
ً ‫َرﺣ‬
eِ ‫ﺎج َو ِﻋ َﻤ َﺎرةَ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َﻛ َﻤ ْﻦ آ ََﻣ َﻦ‬ ِ
ِّ َ‫َﺟ َﻌﻠْﺘُ ْﻢ ﺳ َﻘﺎﻳَﺔَ ا ْﳊ‬
َ ‫ أ‬.١٫٢
ِ ‫ﷲ ﻻَ ﻳﺴﺘـﻮو َن ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﺎﻫ َﺪ ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ ِ ِ
‫ﷲ َو‬ َُْ َ َ ‫ َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َو َﺟ‬P
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ
‫ﺎﺟ ُﺮوا َو‬َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻫ‬ َ ‫( اﻟﺬ‬١٩) ‫ﲔ‬ َ ‫ﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
ِ ‫ﷲ ِ‡َﻣﻮاﳍِِﻢ و أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬﻢ أَ ْﻋﻈَﻢ درﺟﺔً ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
‫ﷲ‬ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒ‬
َََ ُ ْ َ ْ َْ َ ‫َﺟ‬
(٩)‫اﻟﺘﻮﺑﺔ‬ (٢٠) ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻔﺎﺋُِﺰو َن‬ َ ِ‫َو أُوﻟَﺌ‬

115
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ِ‬
‫ﱠﺎس إِ ﱠ‪َ 0‬ﺧﻠَ ْﻘﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ ذَ َﻛ ٍﺮ َوأُﻧْـﺜَﻰ َو َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ُﺷﻌُ ً‬
‫ﻮ‪e‬‬ ‫‪ )َ .١٫٣‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َوﻗَـﺒَﺎﺋ َﻞ ﻟﺘَـ َﻌ َﺎرﻓُﻮا إِ ﱠن أَ ْﻛ َﺮَﻣ ُﻜ ْﻢ ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ أَﺗْـ َﻘﺎ ُﻛ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻴﻢ‬
‫اﳊﺠﺮات)‪(٤٩‬‬ ‫ﲑ )‪(١٣‬‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺒ ٌ‬
‫ﺲ‬ ‫ﺴ ُﺤﻮا ِﰲ اﻟ َْﻤ َﺠﺎﻟِ ِ‬ ‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ َﻔ ﱠ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إذَا ﻗ َ‬
‫ﱠِ‬
‫‪ )َ .١٫٤‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ ِ‬
‫ﺸ ُﺰوا ﻳَـ ْﺮﻓَ ِﻊ ﷲُ‬ ‫ﺸ ُﺰوا ﻓَﺎﻧْ ُ‬ ‫ﻴﻞ اﻧْ ُ‬
‫ﺴ ِﺢ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوإ َذا ﻗ َ‬ ‫ﺴ ُﺤﻮا ﻳَـ ْﻔ َ‬ ‫ﻓَﺎﻓْ َ‬
‫ﺎت َو ﷲُ ِﲟَﺎ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ و اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟ ِْﻌﻠْﻢ َدرﺟ ٍ‬
‫َ ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ا‪Ý‬ﺎدﻟﺔ)‪(٥٨‬‬ ‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒِﲑٌ )‪(١١‬‬
‫ﻴﻞ َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﺳ ِﻌﻴ ٌﺪ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫‪َ .١٫٥‬ﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﻋ ْﺒ ُﺪ ﷲ َﺣ ﱠﺪﺛَِﲎ أَِﰉ َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ إ ْﲰَﺎﻋ ُ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﻀﺮةَ ﺣ ﱠﺪﺛَِﲎ ﻣﻦ َِﲰﻊ ُﺧﻄْﺒﺔَ رﺳ ِ ِ‬ ‫ا ْﳉَُﺮﻳْ ِﺮ ﱡ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َْ َ َ َُ‬ ‫ى َﻋ ْﻦ أَِﰉ ﻧَ ْ َ َ‬
‫ﺎل‪ )َ )):‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﰱ َو َﺳ ِﻂ أ ﱠَ)ِم اﻟﺘﱠ ْﺸ ِﺮ ِﻳﻖ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫اﺣ ٌﺪ أَﻻَ ﻻَ ﻓَ ْ ِ‬ ‫اﺣ ٌﺪ وإِ ﱠن أَ‪ُ e‬ﻛﻢ و ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ َﻞ ﻟ َﻌ َﺮٍِّ‬
‫ﰉ‬ ‫ﱠﺎس أَﻻَ إِ ﱠن َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ َو َ َ ْ َ‬ ‫اﻟﻨ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺳ َﻮ َد َوﻻَ‬ ‫َﲪََﺮ َﻋﻠَﻰ أ ْ‬ ‫ﰉ َوﻻَ ﻷ ْ‬ ‫َﻋﻠَﻰ أَ ْﻋ َﺠﻤ ٍّﻰ َوﻻَ ﻟ َﻌ َﺠﻤ ٍّﻰ َﻋﻠَﻰ َﻋ َﺮٍِّ‬
‫ﻮل ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺖ ((‪ .‬ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَـﻠﱠ َﻎ َر ُﺳ ُ‬ ‫َﲪََﺮ إِﻻﱠ ِ‪e‬ﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى أَﺑَـﻠﱠﻐْ ُ‬ ‫َﺳ َﻮ َد َﻋﻠَﻰ أ ْ‬ ‫أْ‬
‫ى ﻳَـ ْﻮٍم َﻫ َﺬا ((؟‬ ‫ﺎل‪ )) :‬أُ ﱡ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ى َﺷ ْﻬ ٍﺮ َﻫ َﺬا ((؟ ﻗَﺎﻟُﻮا َﺷ ْﻬ ٌﺮ‬ ‫ﺎل‪ )):‬أَ ﱡ‬ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﻳَـ ْﻮٌم َﺣ َﺮ ٌام ‪ .‬ﰒُﱠ ﻗَ َ‬
‫ى ﺑَـﻠَ ٍﺪ َﻫ َﺬا ((؟ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَـﻠَ ٌﺪ َﺣ َﺮ ٌام ‪.‬‬ ‫ﺎل‪ )):‬أَ ﱡ‬ ‫ﺎل ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫َﺣ َﺮ ٌام ‪ .‬ﻗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‬‫ﺎء ُﻛ ْﻢ َوأ َْﻣ َﻮاﻟَ ُﻜ ْﻢ (( ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ ﻗَ ْﺪ َﺣ ﱠﺮَم ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ د َﻣ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫اﺿ ُﻜ ْﻢ أ َْم ﻻَ )) َﻛ ُﺤ ْﺮَﻣ ِﺔ ﻳَـ ْﻮِﻣ ُﻜ ْﻢ َﻫ َﺬا ِﰱ‬ ‫ﺎل أ َْو أَ ْﻋ َﺮ َ‬ ‫َوﻻَ أَ ْد ِرى ﻗَ َ‬
‫ﻮل ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺖ (( ؟ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَـﻠﱠ َﻎ َر ُﺳ ُ‬ ‫َﺷ ْﻬ ِﺮُﻛ ْﻢ َﻫ َﺬا ِﰱ ﺑَـﻠَ ِﺪ ُﻛ ْﻢ َﻫ َﺬا أَﺑَـﻠﱠﻐْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻟِﻴـﺒـ ِﻠّ ِﻎ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬
‫ﺐ‬‫ﺸﺎﻫ ُﺪ اﻟْﻐَﺎﺋ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ .‬ﻗَ َ ُ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬
‫(( ‪ .‬ﺣﻢ‪ ٤١١/٥:‬ح‪. (٢٤٢٠٤)٢٣٣٨١‬‬

‫‪116‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Ayat-ayat yang merangkaikan kata “iman” dengan “amal


shalieh”, lihat juga: S.Al-Baqarah(2):25, 82, 277;
S.Ali Imran(3):57; S.An-Nisa’(4):57, 122; 173;
S.Al-Ma’idah(5):9, 69; S.Al-A’raf(7):42;
S.Yunus(10):4, 9; S.Hud(11):23;
S.Ar-Ra’d(13):29; S.Ibrahim(14):23;
S.An-Nahl(16):97 S.Al-Kahfi(18):30, 88, 107;
S.Maryam(19):60; S.Thaha(20):75, 82;
S.Al-Furqan(25):70-71; S.Al-Qashash(28):67, 80;
S.Saba’(34):37; S.Ghafir(40):40;
‫ﻴﻤﺎ ﻃَ ِﻌ ُﻤﻮا إِذَا َﻣﺎ‬ ِ َ‫ﺎت ﺟﻨ‬ ِ ِ ‫ﻟَﻴﺲ َﻋﻠَﻰ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺎح ﻓ‬
ٌ ُ َ‫ﺼﺎﳊ‬ َ َ َ َ ْ
ِ ِ
‫ﺼﺎﳊَﺎت ﰒُﱠ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا َوآ ََﻣﻨُﻮا ﰒُﱠ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا‬ ِ
‫اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا َو آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
(٥)‫( اﳌﺎﺋﺪة‬٩٣) ‫ﲔ‬ ِِ ‫ﺴﻨُﻮا َو ﷲُ ُِﳛ ﱡ‬
َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ‬ َ ‫َﺣ‬
ْ ‫َوأ‬
Yang menyebut Amal Shalieh atau Iman secara langsung:
S.Al-A’raf(7):153; S.Hud(11):11;
S.Ar-Rum(30):44; S.Fushshilat(41):33, 46;
S.Al-Jatsiyah(45):15;

3. Definisi amal shalieh menurut riwayat Ibnu Abbas.


ِ ‫ } و َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬.١
‫ﻢ – ﺗﻨﻮﻳﺮ اﳌﻘﺒﺎس ﺳﻮرة‬¢‫ﺎﳊﺎً { ﻓﻴﻤﺎ ﺑﻴﻨﻬﻢ وﺑﲔ ر‬ َ َ َ
٦١:(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬
ِ ‫ } ﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬.٢
– ‫ﳊﻖ‬e ‫ﺎﳊﺎً { ﺧﺎﻟﺼﺎً ﻓﻴﻤﺎ ﺑﻴﻨﻪ وﺑﲔ رﺑﻪ وأﻗﺮ‬ َ َ َْ
٩٧:(١٦)‫ اﻟﻨﺤﻞ‬، ‫ﺗﻨﻮﻳﺮ اﳌﻘﺒﺎس‬
٤٠:(٤٠)‫ ﻏﺎﻓﺮ‬، ‫– ﺗﻨﻮﻳﺮ اﳌﻘﺒﺎس‬ ِ ‫ } وﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬.٣
‫ﳊﻖ‬e ً‫ﺎﳊﺎً { ﺧﺎﻟﺼﺎ‬ َ َ ْ ََ
ِ ‫ } ﱠﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬.٤
، ‫ ﺗﻨﻮﻳﺮ اﳌﻘﺒﺎس‬- ‫ﺎﳊﺎً { ﺧﺎﻟﺼﺎً ﻓﻴﻤﺎ ﺑﻴﻨﻪ وﺑﲔ رﺑﻪ‬ َ َ ْ
٤٦:(٤١)‫ﻓﺼﻠﺖ‬ ّ
117
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

– ‫ ﻳﻌﲏ ﻻ إﻟﻪ إﻻ ﷲ‬:‫ وﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﳊﺎ " ﻗﺎل اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‬.٥
(٤٠)‫ ﺳﻮرة ﻏﺎﻓﺮ‬٣١٧/١٥ :‫اﻟﻘﺮﻃﱯ‬
‫ وﱂ‬، ‫ وآﻣﻦ ﺑﺮﺳﻮﻟﻪ‬، ‫ ﻣﻦ أﻃﺎع ﷲ‬: ‫ﺎﳊًﺎ ﻓَِﻠﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ { أي‬
ِ ‫ } ﱠﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ‬.٦
َ َ ْ
، ‫ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‬- ‫ﺧﺎص ﺑﻪ‬
ّ ‫ وﻧﻔﻌﻪ‬، ‫ ﻓﺜﻮاب ذﻟﻚ راﺟﻊ إﻟﻴﻪ‬، ‫ﻢ‬¢‫ﻳﻜ ّﺬ‬
٤٦:(٤١)‫اﻟﻔﺼﻠﺖ‬
ّ ‫ﺳﻮرة‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Kita tidak boleh merasa cukup dengan sekedar mengaku
beragama Islam, tetapi harus benar-benar beriman
(tunduk, patuh, taat kepada Allah) dan memperbaiki
hubungan dengan Allah.

ٍ‫ ِﻣﻴﺜَﺎﻗَ ُﻜﻢ و رﻓَـﻌﻨَﺎ ﻓَـﻮﻗَ ُﻜﻢ اﻟﻄﱡﻮر ُﺧ ُﺬوا ﻣﺎ َآﺗَـﻴـﻨَﺎ ُﻛﻢ ﺑُِﻘ ﱠﻮة‬0َ ‫َﺧ ْﺬ‬ َ ‫َو إِ ْذ أ‬
ْ ْ َ َ ُ ْ ْ َ َْ
‫ﻚ‬ َ ِ‫( ﰒُﱠ ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻴـﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َذﻟ‬٦٣) ‫َو اذْ ُﻛ ُﺮوا َﻣﺎ ِﻓ ِﻴﻪ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬
ِ ْ ‫ﷲ َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ و ر ْﲪَﺘُﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻨـﺘُﻢ ِﻣﻦ‬ ِ ‫ﻀﻞ‬
(٦٤) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬ َ ْ َ َْ ْ ُ ْ َ‫ﻓَـﻠَ ْﻮﻻَ ﻓ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengambil perjanjian Banie Israiel dalam keadaan
meninggikan batu gunung di atas mereka 34.
2. Isi perjanjian itu adalah agar Banie Israiel berpegang teguh
kepada kitab yang Allah berikan kepada mereka dan
mereka mengingat isinya, supaya mereka bertaqwa.

َ ‫اﻟﻄﱡ‬
(‫ﻮر‬ ‫ ) َوَرﻓَـ ْﻌﻨَﺎ ﻓَـ ْﻮﻗَ ُﻜ ُﻢ‬terjemahannya: “dan Kami meninggikan gunung itu
34

di atas kalian”, bisa saja dengan menjadikan batu gunung melayang di


atas kepala mereka, atau gunungnya menjulang tinggi, tampak seperti
akan menimpa mereka.

118
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

3. Tetapi setelah perjanjian itu, Banie Israiel berpaling, tidak


memegang perjanjian itu.
4. Kalau saja Allah tidak “masih” memberikan karunia dan
rahmatNya kepada mereka, niscaya mereka merugi
karena pelanggaran dan perpalingan itu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel tidak mudah menerima sesuatu kebaikan
atau berjanji berbuat baik, kecuali jika dilakukan dengan
ancaman secara physic.
2. Allah tidak bermudah-mudah menyiksa satu kaum,
melainkan mesti diberi seruan, peringatan atau ancaman
lebih dahulu.
3. Karunia dan rahmat Allah kepada para hambaNya itu
sangat besar dan longgar, jauh lebih besar dari murkaNya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan peringatan-peringatan Allah
kepada Fir’aun / Banie Israiel:
ٍ )َ‫ع و اﻟﺪﱠم آ‬ ِ ‫اد و اﻟْ ُﻘ ﱠﻤﻞ و اﻟ ﱠ‬
‫ت‬ َ َ َ َ ‫ﻀ َﻔﺎد‬ ََ َ َ ‫ﻓَﺄ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟﻄﱡﻮﻓَﺎ َن َو ا ْﳉََﺮ‬
ِ ٍ ‫ﻣ َﻔ ﱠ‬
‫( َو ﻟَ ﱠﻤﺎ َوﻗَ َﻊ‬١٣٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺎﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا َو َﻛﺎﻧُﻮا ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ُْﳎ ِﺮﻣ‬ ْ َ‫ﺼﻼَت ﻓ‬ ُ
ِ ِ
‫ﻚ ﲟَﺎ َﻋ ِﻬ َﺪ ﻋ ْﻨ َﺪ َك ﻟَﺌ ْﻦ‬ ِ َ ‫ع ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠ‬ ِّ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ‬
ُ ‫ﻮﺳﻰ ا ْد‬ َ ‫اﻟﺮ ْﺟ ُﺰ ﻗَﺎﻟُﻮا َ) ُﻣ‬
ِ ِ
َ ‫ﻚ ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
‫ﻴﻞ‬ َ ‫َﻚ َوﻟَﻨُـ ْﺮ ِﺳﻠَ ﱠﻦ َﻣ َﻌ‬ َ ‫اﻟﺮ ْﺟ َﺰ ﻟَﻨُـ ْﺆِﻣﻨَ ﱠﻦ ﻟ‬ ِّ ‫ﺖ َﻋﻨﱠﺎ‬ َ ‫ﺸ ْﻔ‬
َ ‫َﻛ‬
‫ﻟِﻐُﻮﻩُ إِذَا ُﻫ ْﻢ‬eَ ‫َﺟ ٍﻞ ُﻫ ْﻢ‬ َ ‫اﻟﺮ ْﺟ َﺰ إِ َﱃ أ‬ ِّ ‫ﺸ ْﻔﻨَﺎ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ‬ َ ‫( ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻛ‬١٣٤)
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﰲ اﻟْﻴَ ِّﻢ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ ِ
ُ َ‫( ﻓَﺎﻧْـﺘَـ َﻘ ْﻤﻨَﺎ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺄَ ْﻏ َﺮﻗـْﻨ‬١٣٥) ‫ﻳَـ ْﻨ ُﻜﺜُﻮ َن‬
ِِ ِ
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬ (١٣٦) ‫ﲔ‬ َ ‫ِ„َ َ)ﺗﻨَﺎ َو َﻛﺎﻧُﻮا َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ﻏَﺎﻓﻠ‬
‫ْس َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘ ْﻮِم‬ ُ ِ‫ﲔ َﺳﻨَﺔً ﻳَﺘ‬
ِ ‫ﻴﻬﻮ َن ِﰲ اْﻷ َْر‬
َ žَ َ‫ض ﻓَﻼ‬
ِ
َ ‫ﺎل ﻓَِﺈﻧﱠـ َﻬﺎ ُﳏَ ﱠﺮَﻣﺔٌ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْرﺑَﻌ‬
َ َ‫ﻗ‬
(٥)‫اﳌﺎﺋﺪة‬ (٢٦) ‫ﲔ‬ ِِ
َ ‫اﻟْ َﻔﺎﺳﻘ‬
119
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa banyak perbuatan‬‬


‫‪jelek manusia yang seharusnya menyebabkan kerugian‬‬
‫‪dan kesengsaraan, kalau bukan karena rahmat dan‬‬
‫‪karunia Allah; lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):243, 251-252; S.An-Nur(24):10, 20.‬‬

‫اﻋﻮا ﺑِ ِﻪ وﻟ َْﻮ ردﱡوﻩُ إِ َﱃ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬


‫ﻮل َوإِ َﱃ‬ ‫وإِذَا ﺟﺎءﻫﻢ أَﻣﺮ ِﻣﻦ اْﻷَﻣ ِﻦ أَ ِو ْ ِ‬
‫َ َ‬ ‫اﳋَْﻮف أَذَ ُ‬ ‫َ َ َُ ْ ٌْ َ ْ‬
‫ﻀﻞ ﷲِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُوﱄ اْﻷ َْﻣ ِﺮ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟ ََﻌﻠ َﻤﻪُ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻨﺒﻄُﻮﻧَﻪُ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َو ﻟ َْﻮﻻَ ﻓَ ْ ُ‬ ‫أِ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ َن إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴﻼً )‪ (٨٣‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺘُﻪُ ﻻَﺗﱠـﺒَـ ْﻌﺘُ ُﻢ اﻟ ﱠ‬

‫ﺴ ُﻜ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ أَﻓَ ْ‬
‫ﻀﺘُ ْﻢ‬ ‫ﷲ ﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ و ر ْﲪﺘﻪ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬
‫َﺧ َﺮِة ﻟ ََﻤ ﱠ‬ ‫و ﻟَﻮﻻَ ﻓَ ْ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ﻀ ُﻞ َ ْ ْ َ َ َُ ُ‬ ‫َ ْ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(١٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب َﻋﻈ ٌ‬ ‫ﻓﻴﻪ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ات‬‫ﺎن وﻣﻦ ﻳـﺘﱠﺒِﻊ ُﺧﻄُﻮ ِ‬ ‫ات اﻟ ﱠ ِ‬ ‫) أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ ِ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَ َ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﻀﻞ ِ‬ ‫ﺎن ﻓَِﺈﻧﱠﻪ ‪ْÃ‬ﻣﺮ ِ‪e‬ﻟْ َﻔﺤ َ ِ‬ ‫ﺸﻴﻄَ ِ‬
‫ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َو‬ ‫ﺸﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َو ﻟ َْﻮﻻَ ﻓَ ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ ُُ‬ ‫اﻟ ﱠ ْ‬
‫ر ْﲪَﺘﻪ ﻣﺎ َزَﻛﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أَﺣ ٍﺪ أَﺑ ًﺪا وﻟ ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛِﻲ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺎء َو ﷲُ َِﲰ ٌ‬
‫ﻴﻊ‬ ‫ﺸُ‬ ‫ْ ْ َ َ َ‬ ‫َ ُُ َ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٢١‬‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠ ٌ‬
‫‪3. Hadits yang menunjukkan‬‬ ‫‪bahwa‬‬ ‫‪rahmat‬‬ ‫‪Allah‬‬
‫‪mengalahkan kemurkaanNya:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة رﺿﻰ ﷲُ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬
‫ش‬‫ﺐ ِﰱ ﻛِﺘَﺎﺑِ ِﻪ ‪ ،‬ﻓَـ ْﻬ َﻮ ِﻋ ْﻨ َﺪﻩُ ﻓَـ ْﻮ َق اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬
‫ْﻖ َﻛﺘَ َ‬ ‫ﻀﻰ ﷲُ ْ‬
‫اﳋَﻠ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻗَ َ‬
‫ﻀِﱮ (( ‪.‬‬
‫ﺖ ﻏَ َ‬‫إِ ﱠن َر ْﲪَ ِﱴ ﻏَﻠَﺒَ ْ‬

‫‪120‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

. ‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬


، ٧٤٢٢ ، ٧٤٠٤ ‫ أﻃﺮاﻓﻪ‬٣١٩٤‫ ح‬١‫ﺑﺪء اﳋﻠﻖ ب‬-٥٩‫ ك‬، ١٢٩/٤ :‫خ‬
٧٥٥٤ ، ٧٥٥٣ ، ٧٤٥٣
ْ ‫ِﰱ َﺳ َﻌ ِﺔ َر ْﲪَِﺔ ا ﱠِ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ َوأَﻧﱠـ َﻬﺎ َﺳﺒَـ َﻘ‬-٤‫ ب‬، ‫اﻟﺘﻮﺑﺔ‬-٤٩‫ ك‬، ٩٦-٩٥/٨ :‫م‬
‫ﺖ‬
(٢٧٥١)١٦ ‫ و‬١٥ ، ١٤ ‫ح‬، ُ‫ﻀﺒَﻪ‬
َ َ‫ﻏ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaknya kita menetapi perjanjian dan kesediaan
kepada Allah, baik kesediaan untuk beribadah secara
umum maupun memenuhi nadzar, jika ada.
2. Seberapapun kesalahan yang pernah kita lakukan, jangan
pernah berputus asa dari ampunan dan belas kasihan dari
Allah. Asal mau minta ampun, Allah akan mengampuni.
.

‫ﺖ ﻓَـ ُﻘﻠْﻨَﺎ َﳍُ ْﻢ ُﻛﻮﻧُﻮا ِﻗ َﺮ َد ًة‬ِ ‫ﺴ ْﺒ‬‫ﻳﻦ ا ْﻋﺘَ َﺪ ْوا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اﻟ ﱠ‬ ِ‫ِ ﱠ‬


َ ‫َوﻟََﻘ ْﺪ َﻋﻠ ْﻤﺘُ ُﻢ اﻟﺬ‬
‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳْـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ َﺧ ْﻠ َﻔ َﻬﺎ َوَﻣ ْﻮ ِﻋﻈَ ًﺔ‬ ِ
َ ْ ‫ﺎﻫﺎ ﻧَ َﻜﺎﻻً ﻟ َﻤﺎ ﺑَـ‬
َ َ‫( ﻓَ َﺠ َﻌﻠْﻨ‬٦٥) ‫ﲔ‬
ِ
َ ِ‫َﺧﺎﺳﺌ‬
(٦٦) ‫ﲔ‬ ِ ‫ﻟِﻠ‬
َ ‫ْﻤﺘﱠﻘ‬
ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan Banie Israiel tentang orang-orang
yang melanggar aturan larangan bekerja pada hari Sabtu.
2. Karena pelanggaran itu mereka diubah rupa, dijadikan
kera-kera yang hina.
3. Allah menjadikan peristiwa itu sebagai siksaan atas
mereka dan orang-orang yang dibelakang mereka,

121
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

sekaligus sebagai nasihat bagi orang-orang bertaqwa (agar


tidak melakukan seperti yang mereka lakukan).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel suka membuat heilah (tipu daya) untuk
melanggar aturan Allah, yang dengan cara itu mereka
menda’wakan bahwa mereka tidak melanggar aturan.
2. Allah dapat – dan boleh – menghukum manusia dengan
mengubah rupa menjadi lebih hina.
3. Orang bertaqwa disuruh mengambil pelajaran dari setiap
yang mereka ketahui atau mereka saksikan, agar tidak
terperosok ke dalam ma’shiyat.
Catatan Tambahan:
Darwin dan orang lain yang menyangka bahwa mereka
keturunan monyet, bisa jadi keturunan dari monyet-monyet
Banie Israiel itu, wallahu a’lam.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain yang menunjukkan diubahnya rupa
sebagian Banie Israiel menjadi rupa binatang; lihat juga:
S.An-Nisa’(4):47; S.Al-Ma’idah(5):78-79, 115;
S.Al-Qashash(28):43 S.Al-Waqi’ah(56):60-61;

‫ﺐ‬ ِ ِ ِ َ ِ‫ﺸ ٍّﺮ ِﻣ ْﻦ َذﻟ‬ َ ِ‫ﻗُ ْﻞ َﻫ ْﻞ أُﻧَـﺒِّﺌُ ُﻜ ْﻢ ﺑ‬


َ ‫ﻚ َﻣﺜُﻮﺑَﺔً ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ َﻣ ْﻦ ﻟ ََﻌﻨَﻪُ ﷲُ َو ﻏَﻀ‬
َ ِ‫ﻮت أُوﻟَﺌ‬
‫ﻚ‬ ْ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َو َﺟ َﻌ َﻞ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟ ِْﻘ َﺮ َدةَ َو‬
َ ُ‫اﳋَﻨَﺎ ِز َﻳﺮ َو َﻋﺒَ َﺪ اﻟﻄﱠﺎﻏ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬٦٠) ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﺴﺒ‬ ‫َﺿ ﱡﻞ َﻋ ْﻦ َﺳ َﻮ ِاء اﻟ ﱠ‬ َ ‫ َو أ‬0‫َﺷ ﱞﺮ َﻣ َﻜ ًﺎ‬
(١٦٦) ‫ﲔ‬ ِِ ِ
َ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻋﺘَـ ْﻮا َﻋ ْﻦ َﻣﺎ ﻧُـ ُﻬﻮا َﻋ ْﻨﻪُ ﻗُـﻠْﻨَﺎ َﳍُ ْﻢ ُﻛﻮﻧُﻮا ﻗ َﺮ َدةً َﺧﺎﺳﺌ‬
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬

122
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪2. Hadits berisi ancaman orang yang mendahului imam akan‬‬


‫‪diubah wajahnya menjadi wajah himar (sekedar sebagai‬‬
‫)‪perbandingan dengan Banie Israiel‬‬
‫ﺎل )) أ ََﻣﺎ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﱠﱮ َ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ‪ -‬إِذَا َرﻓَ َﻊ َرأ َ‬
‫ْﺳﻪُ ﻗَـ ْﺒ َﻞ‬ ‫ﺸﻰ أ َ‬‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ‪ -‬أ َْو ﻻَ َﳜْ َ‬
‫ﺸﻰ أ َ‬ ‫َﳜْ َ‬
‫اْ ِﻹﻣ ِﺎم أَ ْن َﳚﻌﻞ ﷲ رأْﺳﻪ رأ ِ‬
‫ﻮرةَ‬
‫ﺻَ‬ ‫ﻮرﺗَﻪُ ُ‬
‫ﺻَ‬ ‫ْس ﲪَﺎ ٍر أ َْو َْﳚ َﻌ َﻞ ﷲُ ُ‬ ‫َْ َ ُ َ َ ُ َ َ‬ ‫َ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ِﲪَﺎر ((‬
‫ٍ‬
‫خ‪ ، ١٧٧/١ :‬ك‪-١٠‬اﻷذان‪ ،‬ب‪ -٣٥‬إِ ِْﰒ َﻣ ْﻦ َرﻓَ َﻊ َرأ َ‬
‫ْﺳﻪُ ﻗَـﺒْ َﻞ ا ِﻹ َﻣ ِﺎم ح ‪٦٩١‬‬
‫ﱠﻬ ِﻰ َﻋﻦ ﺳﺒ ِﻖ ا ِﻹﻣ ِﺎم ﺑِﺮُﻛﻮٍع أَو ﺳﺠ ٍ‬
‫ﻮد‬ ‫ْ ُُ‬ ‫َ ُ‬ ‫م‪ ، ٢٨/٢ :‬ك‪-٤‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪ -٢٥‬اﻟﻨـ ْ ْ َ ْ‬
‫َوَْﳓ ِﻮِﳘَﺎ ح‪ ١٥‬و ‪(٤٢٧) ١٦‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan sampai melakukan pelanggaran terhadap batas-‬‬
‫‪batas Allah, sama saja dalam soal larangan berdagang /‬‬
‫‪bekerja pada hari Jum’at, larangan menggauli isteri‬‬
‫‪semasa I’tikaf, atau lainnya.‬‬

‫ﺎل ﻣﻮﺳﻰ ﻟَِﻘﻮِﻣ ِﻪ إِ ﱠن ﷲ ‪ْÃ‬ﻣﺮُﻛﻢ أَ ْن ﺗَ ْﺬ َﲝﻮا ﺑـ َﻘﺮًة ﻗَﺎﻟُﻮا أَﺗَـﺘ ِ‬


‫ﱠﺨ ُﺬ َ‪0‬‬ ‫ُ ََ‬ ‫َ َ ُُ ْ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ ُ َ ْ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ع ﻟَﻨَﺎ‬ ‫ﲔ )‪ (٦٧‬ﻗَﺎﻟُﻮا ا ْد ُ‬ ‫ﺎل أَﻋُﻮذُ ِ‪ Pe‬أَ ْن أَ ُﻛﻮ َن ﻣ َﻦ ا ْﳉَﺎﻫﻠ َ‬ ‫ُﻫ ُﺰًوا ﻗَ َ‬
‫ض َوﻻَ ﺑِ ْﻜ ٌﺮ‬ ‫ﻮل إِﻧﱠـ َﻬﺎ ﺑَـ َﻘ َﺮةٌ ﻻَ ﻓَﺎ ِر ٌ‬ ‫ﺎل إِﻧﱠﻪُ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﲔ ﻟَﻨَﺎ َﻣﺎ ِﻫ َﻲ ﻗَ َ‬ ‫ﻚ ﻳـُﺒَـِّ ْ‬ ‫َرﺑﱠ َ‬
‫ﲔ‬‫ﻚ ﻳُـﺒَـِّ ْ‬ ‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ َﻌﻠُﻮا َﻣﺎ ﺗُـ ْﺆَﻣ ُﺮو َن )‪ (٦٨‬ﻗَﺎﻟُﻮا ا ْدعُ ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠ َ‬ ‫ﲔ ذَﻟِ َ‬‫َﻋ َﻮا ٌن ﺑَـ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ﱡﺮ اﻟﻨﱠﺎﻇ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻮل إِﻧﱠـ َﻬﺎ ﺑَـ َﻘ َﺮةٌ َ‬
‫ﺻ ْﻔ َﺮاءُ ﻓَﺎﻗ ٌﻊ ﻟَ ْﻮﻧـُ َﻬﺎ ﺗَ ُ‬ ‫ﺎل إِﻧﱠﻪُ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻟَﻨَﺎ َﻣﺎ ﻟَ ْﻮﻧـُ َﻬﺎ ﻗَ َ‬

‫‪123‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

َ َ‫ﲔ ﻟَﻨَﺎ َﻣﺎ ِﻫ َﻲ إِ ﱠن اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮ ﺗ‬


0‫ﺸﺎﺑَﻪَ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َوإِ ﱠ‬ ْ ِّ‫ﻚ ﻳـُﺒَـ‬َ ‫( ﻗَﺎﻟُﻮا ا ْدعُ ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠ‬٦٩)
ِ ٌ ُ‫ﻮل إِﻧﱠـ َﻬﺎ ﺑـ َﻘﺮةٌ ﻻَ َذﻟ‬ ُ ‫ﺎل إِﻧﱠﻪُ ﻳَـ ُﻘ‬ ِ
ُ‫ﻮل ﺗُﺜﲑ‬ ََ َ َ‫( ﻗ‬٧٠) ‫ﺎء ﷲُ ﻟَ ُﻤ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬ َ ‫إ ْن َﺷ‬
‫ﺖ‬َ ‫ﺴﻠﱠ َﻤﺔٌ ﻻَ ِﺷﻴَﺔَ ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا اْﻵَ َن ِﺟ ْﺌ‬ َ ‫ث ُﻣ‬ َ ‫ض َوﻻَ ﺗَ ْﺴ ِﻘﻲ ا ْﳊَْﺮ‬ َ ‫اْﻷ َْر‬
(٧١) ‫ﺎدوا ﻳَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن‬ ُ ‫ﻮﻫﺎ َوَﻣﺎ َﻛ‬ َ ُ‫ ْﳊَ ِّﻖ ﻓَ َﺬ َﲝ‬eِ
A. MAKSUD AYAT
1. Nabi Musa menyampaikan bahwa Allah menyuruh Banie
Israiel untuk menyembelih seekor sapi betina, tetapi
mereka menganggap Nabi Musa memperolok-olok
mereka.
2. Nabi Musa berlindung kepada Allah dari berperilaku jahil.
3. Mereka meminta Nabi Musa mendo’a kepada Pemelihara-
nya (Musa) agar menjelaskan sifat sapi betina itu.
4. Nabi Musa berkata bahwa Allah menerangkan sapi betina
itu tidak terlalu tua dan tidak pula terlalu muda,
bersedangan, dan Nabi Musa menyuruh agar mereka
segera melakukan perintah itu.
5. Mereka minta ditanyakan pula apa warna sapi betina itu
dan dijawab bahwa sapi betina itu kuning cemerlang,
menyenangkan orang yang melihatnya.
6. Mereka masih minta ditanyakan keterangan lebih lengkap
tentang sapi betina itu, karena masih mereka anggap
samar.
7. Dijawab bahwa Allah menerangkan keadaan sapi betina
itu tidak pernah dipergunakan untuk mengolah tanah,
tidak pernah untuk mengairi tanaman, mulus dan tidak
ada cacat belang padanya.
8. Setelah keterangan yang sangat mendetail itu barulah
mereka mau mencari dan menyembelihnya, walaupun

124
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

mereka hampir tidak dapat memperolehnya – karena


sangat sulit mencari sapi dengan ciri-ciri sedetail itu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel sangat menentang dan tidak menghargai para
Nabi, sehingga Nabi dianggap becanda atau berolok-olok.
2. Tidak ada Nabi atau orang baik yang mau berolok-olok
dengan perintah Allah.
3. Bersikap mendetail-detailkan sesuatu yang sederhana,
mempersulit sesuatu yang mudah, tidak dianjurkan dalam
Al-Islam.
4. Apabila datang perintah dalam Al-Islam, maka orang
beriman hendaknya menyegerakan untuk menunaikannya

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Tidak baik jika bertanya sesuatu yang tidak perlu:
‫ﺴ ْﺆُﻛ ْﻢ َو إِ ْن‬ ِ ِ‫ﱠ‬
ُ َ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻦ أَ ْﺷﻴَﺎءَ إ ْن ﺗُـ ْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺗ‬
َ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
ِ
ُ‫ﲔ ﻳُـﻨَـ ﱠﺰ ُل اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ ُن ﺗُـ ْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َو ﷲ‬ َ ‫ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ﺣ‬
‫َﺎ‬¢ِ ‫َﺻﺒَ ُﺤﻮا‬ ِ ِ ِ
ْ ‫( ﻗَ ْﺪ َﺳﺄَ َﳍَﺎ ﻗَـ ْﻮٌم ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ أ‬١٠١) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻮر َﺣﻠ‬
ٌ ‫ﻏَ ُﻔ‬
ِ
(٥)‫اﳌﺎﺋﺪة‬ (١٠٢) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫َﻛﺎﻓ ِﺮ‬
2. Menyegerakan melakukan sesuatu yang baik
ِ
َ ‫ب ﻟِﺘَـ ْﺮ‬
(٨٤) ‫ﺿﻰ‬ ِّ ‫ﻚ َر‬ ُ ‫ﺎل ُﻫ ْﻢ أُوﻻَء َﻋﻠَﻰ أَﺛَ ِﺮي َو َﻋ ِﺠﻠ‬
َ ‫ْﺖ إِﻟ َْﻴ‬ َ َ‫ﻗ‬
(٢٠)‫ﻃﻪ‬
3. Nabi Musa tidak mau berolok-olok, tetapi justru Banie
Israiel memperolok dan mengejek Nabi Musa as.
‫ﺖ‬ ْ َ‫ ) َﻛﺎﻧ‬:‫ﺎل‬
َ َ‫ﻗ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱯ‬ ِّ ِ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠ‬
‫ﺾ َو َﻛﺎ َن‬ ٍ ‫ﺑَـ ْﻌ‬ ُ ‫ﻴﻞ ﻳَـ ْﻐﺘَ ِﺴﻠُﻮ َن ُﻋ َﺮا ًة ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮ ﺑَـ ْﻌ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ‬ ِ ِ
َ ‫ﺑَـﻨُﻮ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
125
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻮﺳﻰ أَ ْن ﻳَـ ْﻐﺘَ ِﺴ ُﻞ َﻣ َﻌﻨَﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﻮﺳﻰ ﻳَـ ْﻐﺘَﺴ ُﻞ َو ْﺣ َﺪﻩُ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َوﷲ َﻣﺎ ﳝَْﻨَ ُﻊ ُﻣ َ‬ ‫ُﻣ َ‬
‫ﺐ َﻣ ﱠﺮًة ﻳَـ ْﻐﺘَ ِﺴ ُﻞ ﻓَـ َﻮ َ‬ ‫إِﻻﱠ أَﻧﱠﻪُ َ‬
‫)*(‬
‫ﺿ َﻊ ﺛَـ ْﻮﺑَﻪُ َﻋﻠَﻰ َﺣ َﺠ ٍﺮ ﻓَـ َﻔ ﱠﺮ‬ ‫آد ُر ﻓَ َﺬ َﻫ َ‬
‫ﻮل ﺛَـ ْﻮِﰊ َ) َﺣ َﺠﺮ َﺣ ﱠﱴ‬ ‫ﻮﺳﻰ ِﰲ إِﺛْ ِﺮﻩِ ﻳَـ ُﻘ َ‬ ‫ج ُﻣ َ‬
‫ِ ِِ‬
‫اْﳊَ َﺠ ُﺮ ﺑﺜَـ ْﻮﺑﻪ ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫س َو‬ ‫ﻮﺳﻰ ِﻣ ْﻦ َ‡ْ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َوﷲ َﻣﺎ ِﲟُ َ‬ ‫ﻴﻞ إِ َﱃ ُﻣ َ‬
‫ِ ِ‬
‫ت ﺑَـﻨُﻮ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬ ‫ﻧَﻈََﺮ ْ‬
‫ﺿ ْﺮً‪ ) = (*) ( e‬آدر ( ﻛﺒﲑ اﳋﺼﻴﺘﲔ ‪.‬‬ ‫أَ َﺧ َﺬ ﺛَـ ْﻮﺑَﻪُ ﻓَﻄََﻔ َﻖ ِ‪ْe‬ﳊَ َﺠ ِﺮ َ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ ، ٧٨/١ :‬ك‪ -٥‬اﻟﻐﺴﻞ ‪ ،‬ب‪ -٢٠‬ﻣﻦ اﻏﺘﺴﻞ ﻋﺮ)‪ 0‬وﺣﺪﻩ ﰲ اﳋﻠﻮة و ﻣﻦ‬
‫ﺗﺴﱰ ﻓﺎﻟﺘﺴﱰ أﻓﻀﻞ ح‪ ٢٧٨‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ﰱ‪ ٣٤٠٤ :‬و ‪٤٧٩٩‬‬
‫م‪ ، ٩٩/٧ :‬ك‪ -٤٣‬اﻟﻔﻀﺎﺋﻞ ‪ ،‬ب ‪-٤٢‬ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻣﻮﺳﻰ ح ‪( ٣٣٩ ) ١٥٥‬‬
‫‪4. Dalam menjalankan Al-Islam, hendaknya memilih sesuatu‬‬
‫‪yang mudah/memudahkan tetapi syar’ie:‬‬

‫ِ‬
‫ﺴ ُﺮوا َو ﻻَ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻳَ ّ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﱯ َ‬‫ﺲ َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠِ ِّ‬‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ﺸ ُﺮوا َو ﻻَ ﺗُـﻨَـ ِّﻔ ُﺮوا (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﺴ ُﺮوا َو ﺑَ ِّ‬‫ِ‬
‫ﺗُـ َﻌ ّ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫خ‪ ، ٢٧/١ :‬ك‪-٣‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪ -١١‬ﻣﺎ ﻛﺎن اﻟﻨﱯ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻳﺘﺨﻮﳍﻢ ‪e‬ﳌﻮﻋﻈﺔ واﻟﻌﻠﻢ ﻛﻲ ﻻ ﻳﻨﻔﺮوا ‪ ،‬ح‪ ٦٨‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ﰱ‪ ٧٠ :‬و ‪٦٤١١‬‬
‫م‪ ، ١٤١/٥ :‬ك‪ -٣٢‬اﳉﻬﺎد واﻟﺴﲑ ‪e ،‬ب‪ -٣‬اﻷﻣﺮ ‪e‬ﻟﺘﻴﺴﲑ وﺗﺮك اﻟﺘﻨﻔﲑ ‪،‬‬
‫ح‪(١٧٣٤) ٨‬‬
‫‪5. Hadits Nabi meninggalkan shalat malam berjama’ah‬‬
‫‪karena khawatir shalat itu difardlukan atas ummat beliau‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﱠاﲣَ َﺬ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ ‪ :‬أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋﻦ َزﻳْ ِﺪ ﺑْ ِﻦ َ®ﺑِ ٍ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ْ‬
‫ﻀﺎ َن ﻓَﺼﻠﱠﻰ ِﻓﻴﻬﺎ ﻟَﻴ ِﺎﱄ ﻓَﺼﻠﱠﻰ ﺑِﺼﻼَﺗِﻪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﺣ ْﺠ َﺮةً ﻣ ْﻦ َﺣﺼ ٍﲑ ِﰲ َرَﻣ َ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎل )‬ ‫ج إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫َ‪0‬س ِﻣﻦ أَ ِ ِ‬
‫ﺻ َﺤﺎﺑﻪ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻋﻠ َﻢ ‪ْ ¢‬ﻢ َﺟ َﻌ َﻞ ﻳَـ ْﻘ ُﻌ ُﺪ ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫ٌ ْ ْ‬
‫‪126‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎس ِﰲ‬ ‫ﺻﻨِ ِﻴﻌ ُﻜ ْﻢ ﻓَ َ ﱡ‬ ‫ﺖ اﻟﱠ ِﺬي رأَﻳ ُ ِ‬


‫ﺼﻠﻮا أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨﱠ ُ‬ ‫ﺖ ﻣ ْﻦ َ‬ ‫َْ‬ ‫ﻗَ ْﺪ َﻋ َﺮﻓْ ُ‬
‫ﺻﻼَةُ اﻟْ َﻤ ْﺮِء ِﰲ ﺑَـ ْﻴﺘِ ِﻪ إِﻻﱠ اْﳌَ ْﻜﺘُﻮﺑَﺔَ (‬
‫ﺼﻼَة َ‬ ‫ﺑُـﻴُﻮﺗِ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ ﱠن أَﻓْ َ‬
‫ﻀ َﻞ اﻟ ﱠ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ ، ١٨٦/١ :‬ك‪ -١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب ‪ - ٨١‬ﺻﻼة اﻟﻠﻴﻞ ‪ ،‬ح ‪ ٧٣١‬و ﻇﺮﻓﺎﻩ‬
‫ﰱ‪ ٦١١٣ :‬و ‪٧٢٩٠‬‬
‫م‪ ، ١٨٨/١ :‬ك‪ -٦‬ﺻﻼة اﳌﺴﺎﻓﺮﻳﻦ وﻗﺼﺮﻫﺎ ‪ ،‬ب‪ -٢٩‬اﺳﺘﺤﺒﺎب ﺻﻼة‬
‫اﻟﻨﺎﻓﻠﺔ ﰲ ﺑﻴﺘﻪ و ﺟﻮازﻫﺎ ﰲ اﳌﺴﺠﺪ ‪ ،‬ح‪(٧٨١) ٢١٣‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan suka meniru kelakuan Banie Israiel, menanyakan‬‬
‫‪atau mendetail-detailkan sesuatu yang tidak perlu, agar‬‬
‫‪tidak berat dalam menjalankan Dien (Al-Islam).‬‬

‫وإِ ْذ ﻗَـﺘَـﻠْﺘُﻢ ﻧَـ ْﻔﺴﺎ ﻓَﺎد ِ‬


‫ِج َﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮ َن )‪(٧٢‬‬ ‫ﱠارأْ ُْﰎ ﻓ َﻴﻬﺎ َو ﷲُ ُﳐْﺮ ٌ‬ ‫َ‬ ‫ْ ً‬ ‫َ‬
‫ﻚ ُْﳛﻴِﻲ ﷲُ اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﻰ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﻜ ْﻢ آ ََ)ﺗِِﻪ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻀ َﻬﺎ َﻛ َﺬﻟِ َ‬‫ﺿ ِﺮﺑﻮﻩُ ﺑِﺒـ ْﻌ ِ‬
‫ﻓَـ ُﻘﻠْﻨَﺎ ا ْ ُ َ‬
‫ﻚ ﻓَ ِﻬ َﻲ َﻛﺎ ْﳊِ َﺠ َﺎرةِ أ َْو‬ ‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑُ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺴ ْ‬ ‫ﺗَـ ْﻌﻘﻠُﻮ َن )‪ (٧٣‬ﰒُﱠ ﻗَ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎر َوإِ ﱠن ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻟَ َﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫أَ َﺷ ﱡﺪ ﻗَ ْﺴ َﻮةً َوإِ ﱠن ﻣ َﻦ ا ْﳊ َﺠ َﺎرة ﻟَ َﻤﺎ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﺠ ُﺮ ﻣ ْﻨﻪُ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﺸ ﱠﻘﻖ ﻓَـﻴ ْﺨﺮج ِﻣ ْﻨﻪ اﻟْﻤﺎء وإِ ﱠن ِﻣ ْﻨـﻬﺎ ﻟَﻤﺎ ﻳـﻬﺒِ ُ ِ‬
‫ﻂ ﻣ ْﻦ َﺧ ْﺸﻴَﺔ ﷲ َوَﻣﺎ ﷲُ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ﻳَ ﱠ ُ َ ُ ُ ُ َ ُ َ‬
‫ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٧٤‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. (Latar belakang turunnya perintah menyembelih sapi‬‬
‫‪betina itu adalah) Ketika terjadi pembunuhan di kalangan‬‬

‫‪127‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

Banie Israiel, lalu mereka saling lempar tuduhan atau


lempar tanggung-jawab dalam soal itu.
2. (Mereka membawa persoalan pembunuhan itu kepada
Nabi Musa) Sedang Allah berkehendak untuk membong-
kar rahasia yang mereka sembunyikan.
3. Allah menyuruh mereka memukul mayat si terbunuh tadi
dengan sebagian daging sapi yang sudah berhasil mereka
sembelih itu (tersebut pada ayat 71).
4. Dengan jalan itu Allah menunjukkan kepada manusia
bagaimana Dia menghidupkan mayat-mayat di masa
mendatang; Allah mempertunjukkan ayat-ayatNya
kepada mereka, supaya mereka berfikir – dan kemudian
beriman karenanya.
5. Tetapi yang terjadi kemudian adalah hati mereka menjadi
keras seperti batu atau bahkan lebih keras lagi.
6. Padahal batu-batu yang keras itu saja ada yang memancar
air darinya, ada yang terbelah lalu keluar air darinya, ada
yang terjatuh dari tempat yang tinggi karena takutnya
kepada Allah.
7. Allah tidak lalai dari apa yang manusia (khususnya Banie
Israiel) perbuat.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Tidak ada kesulitan bagi Allah untuk membongkar apa
saja yang disembunyikan manusia.
2. Allah boleh saja dan dapat melakukan apa saja yang Dia
kehendaki, dengan cara yang Dia kehendaki, dengan
tujuan atau hasil sebagaimana yang Dia kehendaki.
3. Allah menunjukkan ayat-ayatNya, sedang manusia
disuruh berfikir pada ayat-ayat Allah itu, agar mendapat
tambahan petunjuk, ilmu atau keyakinan.

128
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫– ‪4. Orang yang tidak mau berfikir pada ayat-ayat Allah‬‬


‫‪untuk kemudian menerima, mengimani dan meyakininya‬‬
‫‪– itu hatinya akan semakin keras dan sama sekali tidak‬‬
‫‪dapat menerima kebenaran.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Hadits tentang bagaimana Allah membukakan rahasia‬‬
‫‪lewat cara-cara yang tidak biasa terjadi:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺿﻲ ﷲ ﻋ ْﻨﻪ ﻋﻦ رﺳ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة َر َ ُ َ ُ َ ْ َ ُ‬
‫ﻮل ا ْﳊَ َﺠ ُﺮ‬
‫ﻮد َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﻘ َ‬ ‫ﺎﻋﺔُ َﺣ ﱠﱴ ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮا اﻟْﻴَـ ُﻬ َ‬
‫ﺴَ‬‫ﻮم اﻟ ﱠ‬ ‫َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻻَ ﺗَـ ُﻘ ُ‬
‫ى َوَراﺋِﻰ ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠْﻪُ ((‬ ‫ﻮد ﱞ‬ ‫ﻮد ﱡى‪ ) :‬ﻣﺴ ِﻠﻢ ‪َ ،‬ﻫ َﺬا ﻳـﻬ ِ‬ ‫وراءﻩُ اﻟْﻴـﻬ ِ‬
‫َُ‬ ‫َ ُْ ُ‬ ‫ََ َ َ ُ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬خ‪ ، ٥١/٤ :‬ك‪ -٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪ -٩٤‬ﻗﺘﺎل اﻟﻴﻬﻮد ‪،‬‬
‫ح‪ ٢٩٢٦‬و ﳓﻮﻩ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ )‪ ٢٩٢٥‬و ﻃﺮﻓﻪ ﰱ ‪(٣٥٩٣‬‬

‫ﺎل‪َ )):‬ﱂْ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﱠ ِ‬
‫ﻴﻞ َر ُﺟ ٌﻞ‬ ‫ﻴﺴﻰ ‪َ ،‬وَﻛﺎ َن ﰱ ﺑَِﲎ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬ ‫ﻳَـﺘَ َﻜﻠ ْﻢ ﰱ اﻟ َْﻤ ْﻬﺪ إﻻﱠ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ‪ :‬ﻋ َ‬
‫ﺎل أ ِ‬
‫ُﺟﻴﺒُـ َﻬﺎ‬ ‫ﺎءﺗْﻪُ أُ ﱡﻣﻪُ ﻓَ َﺪ َﻋ ْﺘﻪُ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺎل ﻟَﻪ ﺟﺮﻳﺞ ‪َ ،‬ﻛﺎ َن ﻳ ِ‬
‫ﺼﻠّﻰ ‪ ،‬ﻓَ َﺠ َ‬ ‫َُ‬ ‫ﻳُـ َﻘ ُ ُ ُ َ ْ ٌ‬
‫ﻮﻣﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠ‬ ‫أَو أ ِ‬
‫ﺎت ‪.‬‬ ‫ُﺻﻠّﻰ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘﺎﻟَﺖ اﻟﻠ ُﻬ ﱠﻢ ﻻَ ُﲤ ْﺘﻪُ َﺣ ﱠﱴ ﺗُ ِﺮﻳَﻪُ ُو ُﺟﻮﻩَ اﻟ ُْﻤ َ‬ ‫ْ َ‬
‫ﱠ‬
‫ﺖ ﻟَﻪُ ْاﻣ َﺮأَةٌ َوَﻛﻠ َﻤ ْﺘﻪُ ﻓَﺄ ََﰉ ‪،‬‬ ‫ﺿ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ْﻮَﻣ َﻌﺘﻪ ‪ ،‬ﻓَـﺘَـ َﻌ ﱠﺮ َ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻛﺎ َن ُﺟ َﺮﻳْ ٌﺞ ﰱ َ‬
‫َﺖ‪ِ :‬ﻣ ْﻦ‬ ‫ت ﻏُﻼَ ًﻣﺎ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘﺎﻟ ْ‬ ‫اﻋﻴًﺎ ‪ ،‬ﻓَﺄ َْﻣ َﻜﻨَـ ْﺘﻪُ ِﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ َﻬﺎ ﻓَـ َﻮﻟَ َﺪ ْ‬ ‫ﺖ رِ‬
‫ﻓَﺄَﺗَ ْ َ‬
‫ﺿﺄَ‬ ‫ﺻ ْﻮَﻣ َﻌﺘَﻪُ ‪َ ،‬وأَﻧْـ َﺰﻟُﻮﻩُ َو َﺳﺒﱡﻮﻩُ ‪ ،‬ﻓَـﺘَـ َﻮ ﱠ‬ ‫ﺴ ُﺮوا َ‬ ‫ُﺟ َﺮﻳْ ٍﺞ ‪ .‬ﻓَﺄَﺗَـ ْﻮﻩُ ﻓَ َﻜ َ‬
‫اﻋﻰ ‪ .‬ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﺎل اﻟ ﱠﺮ ِ‬
‫ﻮك َ) ﻏُﻼَ ُم ﻗَ َ‬ ‫ﺎل َﻣ ْﻦ أَﺑُ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﰒُﱠ أَﺗَﻰ اﻟْﻐُﻼَ َم ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َو َ‬
‫ﺖ ْاﻣ َﺮأَةٌ‬ ‫ﲔ ‪ .‬وَﻛﺎﻧَ ِ‬ ‫ﺎل ﻻَ إِﻻﱠ ِﻣ ْﻦ ِﻃ ٍ‬ ‫ﺐ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َذ َﻫ ٍ‬ ‫ﻧَـ ْﺒ ِﲎ َ‬
‫ﺻ ْﻮَﻣ َﻌﺘَ َ‬
‫َ‬
‫ﺐ ذُو َﺷ َﺎرةٍ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻞ ‪ ،‬ﻓَ َﻤ ﱠﺮ ‪َ¢‬ﺎ َر ُﺟ ٌﻞ َراﻛ ٌ‬ ‫ﺗُـ ْﺮﺿ ُﻊ اﺑْـﻨًﺎ َﳍَﺎ ﻣ ْﻦ ﺑَِﲎ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬
‫اﺟ َﻌ ِﻞ اﺑْ ِﲎ ِﻣﺜْـﻠَﻪُ ‪ ،‬ﻓَـﺘَـ َﺮ َك ﺛَ ْﺪﻳَـ َﻬﺎ ‪َ ،‬وأَﻗـْﺒَ َﻞ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﺖ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ْ‬ ‫ﻓَـ َﻘﺎﻟَ ِ‬

‫‪129‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺼﻪُ‬ ‫ﺎل اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ﻻَ َﲡْ َﻌﻠ ِْﲎ ِﻣﺜْـﻠَﻪُ ‪ ،‬ﰒُﱠ أَﻗـْﺒَ َﻞ َﻋﻠَﻰ ﺛَ ْﺪﻳِ َﻬﺎ ﳝََ ﱡ‬ ‫ﺐ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫اﻟ ﱠﺮاﻛِ ِ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ِ‬
‫َﱏ أَﻧْﻈُُﺮ إ َﱃ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ﺎل أَﺑُﻮ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻛﺄِّ‬ ‫‪ -‬ﻗَ َ‬
‫َﺖ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ﻻَ َﲡْ َﻌ ِﻞ اﺑْ ِﲎ ِﻣﺜْ َﻞ‬‫ﺻﺒـﻌﻪُ ‪ -‬ﰒُﱠ ﻣ ﱠﺮ ِ‡َﻣ ٍﺔ ﻓَـ َﻘﺎﻟ ِ‬
‫ُ َ‬ ‫ﺺ إِ ْ َ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﳝََ ﱡ‬
‫اك‬‫َﺖ ِﱂَ ذَ َ‬ ‫اﺟ َﻌﻠ ِْﲎ ِﻣﺜْـﻠَ َﻬﺎ ‪ .‬ﻓَـ َﻘﺎﻟ ْ‬
‫ﺎل اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ْ‬ ‫َﻫ ِﺬﻩِ ‪ .‬ﻓَـﺘَـ َﺮ َك ﺛَ ْﺪﻳَـ َﻬﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ْﺖ‬‫ﺎل اﻟ ﱠﺮاﻛِﺐ ﺟﺒﱠﺎر ِﻣﻦ ا ْﳉﺒﺎﺑِﺮةِ ‪ ،‬و َﻫ ِﺬﻩِ اﻷَﻣﺔُ ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﺳﺮﻗ ِ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َ ٌ َ ََ َ َ‬
‫ﺖ ‪َ .‬وَﱂْ ﺗَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ « ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫َزﻧَـ ْﻴ ِ‬
‫خ‪ ، ٢٠٢-٢٠١/٤ :‬ك‪ -٦٠‬اﻷﻧﺒﻴﺎء ‪ ،‬ب‪ ، ٤٨‬ح‪ ٣٤٣٦‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬
‫‪٣٤٦٦ ، ٢٤٨٢ ، ١٢٠٦‬‬

‫م‪ ، ٥-٤/٨ :‬ك‪ّ -٤٥‬‬


‫اﻟﱪ ‪ ،‬ب‪-٣‬ﺗﻘﺪﱘ ّﺑﺮ اﻟﻮاﻟﺪﻳﻦ اﱁ‪ .‬ح‪. (٢٥٥٠)١٠‬‬

‫‪2. Ayat yang menyuruh agar orang beriman jangan‬‬


‫‪berkepanjangan dalam kelupaan kepada Allah, sehingga‬‬
‫‪hatinya keras sebagaimana orang ahli kitab‬‬

‫ﷲ َوَﻣﺎ ﻧَـ َﺰ َل ِﻣ َﻦ ا ْﳊَ ِّﻖ َوﻻَ‬


‫ﺸﻊ ﻗُـﻠُﻮﺑـﻬﻢ ﻟِ ِﺬ ْﻛ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَ ْن َﲣْ َ َ ُ ُ ْ‬
‫ِِِ‬
‫أََﱂْ َ‪ْÃ‬ن ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻓَﻄَ َ‬
‫ﺎل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اْﻷ ََﻣ ُﺪ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﱠِ‬
‫ﻳَ ُﻜﻮﻧُﻮا َﻛﺎﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن )‪ (١٦‬اﳊﺪﻳﺪ)‪(٥٧‬‬ ‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑـﻬﻢ وَﻛﺜِﲑ ِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﻓَ ِ‬
‫ﺴ ْ ُُ ْ َ ٌ ُ ْ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan melanggar aturan Allah meskipun secara‬‬
‫‪sembunyi-sembunyi (tidak ada orang lain yang tahu),‬‬
‫‪karena Allah tetap Mengetahui perkara itu dan akan‬‬
‫‪Membukakannya jika Dia Kehendaki.‬‬

‫‪130‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫أَﻓَـﺘﻄْﻤﻌﻮ َن أَ ْن ﻳـ ْﺆِﻣﻨﻮا ﻟَ ُﻜﻢ و ﻗَ ْﺪ َﻛﺎ َن ﻓَ ِﺮﻳ ٌﻖ ِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﻳﺴﻤﻌﻮ َن َﻛﻼَم‬


‫ﷲ‬ َ َُْ َ ُْ َْ ُ ُ َُ َ
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ
َ ‫( َوإذَا ﻟَ ُﻘﻮا اﻟﺬ‬٧٥) ‫ﰒُﱠ ُﳛَ ِّﺮﻓُﻮﻧَﻪُ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﻋ َﻘﻠُﻮﻩُ َو ُﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺾ ﻗَﺎﻟُﻮا أ َُﲢَ ِّﺪﺛُﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ ِﲟَﺎ‬
ٍ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ ﺑَـ ْﻌ‬ ُ ‫آ ََﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ َوإِذَا َﺧﻼَ ﺑَـ ْﻌ‬
َ‫( أ ََوﻻ‬٧٦) ‫ﻓَـﺘَ َﺢ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻟِﻴُ َﺤﺎ ﱡﺟﻮُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
(٧٧) ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن أَ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﻳُ ِﺴ ﱡﺮو َن َوَﻣﺎ ﻳـُ ْﻌ ِﻠﻨُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan agar kita (asalnya untuk orang
Anshar di Madinah) tidak mengharap orang kafir dari
Banie Israiel mau beriman, karena itu sulit terjadi.
2. Sebagian dari kalangan mereka itu telah mendengar
kalamullah, lalu sesudah mereka mengerti isinya, mereka
mengubah kalamullah itu secara sengaja sengaja.
3. Apabila mereka bertemu orang beriman, mereka mengaku
beriman.
4. Apabila sesama mereka saling bertemu, mereka mencela
orang yang menceriterakan perkara yang Allah bukakan
kepada mereka 35 di dalam kitab mereka, kepada kaum
muslimien.
5. Orang yang menceriterakan isi kitab mereka kepada
muslimien itu dianggap tidak menggunakan akalnya.
6. Mereka tidak mengerti bahwa Allah Mengetahui apa yang
mereka samarkan dan apa yang mereka lakukan secara
terang-terangan.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA

35
Maksudnya tentang akan diutusnya Nabi Muhammad sebagai Rasul terakhir.

131
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

1. Pengharapan kita bahwa orang-orang tertentu mau


beriman, itu tidak dapat mengubah ketentuan yang sudah
ada pada mereka; semua terserah kepada Allah.
2. Orang yang sudah berlebihan dalam melakukan
kejahatan, sulit diharapkan akan mau menerima kebaikan
yang rasanya lebih berat untuk dijalankan.
3. Orang yang pada dasarnya tidak mau dengan Al-Islam itu
ketika berhadapan dengan muslimien bersikap baik,
sedang ketika di belakang, nampak tidak suka kepada apa
yang dianggap menguntungkan muslimien.
4. Allah Mengetahui rahasia msusuh-musuh muslimien (dan
natinya akan membikin heilah atau menyiksa mereka).
B.PENGERTIAN . . . . . ITU BARIS AWAL HAL.132
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Banie Israiel mengubah-ubah kalimat dari tempatnya
ِ ِِ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﺎدوا ُﳛَ ِّﺮﻓُﻮ َن اﻟْ َﻜﻠ َﻢ َﻋ ْﻦ َﻣ َﻮاﺿﻌﻪ َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﲰ ْﻌﻨَﺎ َو َﻋ‬
‫ﺼ ْﻴـﻨَﺎ‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻫ‬
َ ‫ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
‫ْﺴﻨَﺘِ ِﻬ ْﻢ َوﻃَ ْﻌﻨًﺎ ِﰲ اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ َوﻟ َْﻮ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ‬ ِ ‫اﲰﻊ ﻏَﻴـﺮ ﻣﺴﻤ ٍﻊ ور‬
ِ ‫اﻋﻨَﺎ ﻟَﻴ¦ﺎ ِ‡َﻟ‬
َ َ َ ْ ُ َ ْ ْ َ ْ ‫َو‬
ِ ‫ ﻟَ َﻜﺎ َن َﺧﻴـﺮا َﳍﻢ وأَﻗـْﻮم وﻟ‬0َ‫اﲰَﻊ واﻧْﻈُﺮ‬
‫َﻜ ْﻦ‬ ِ
َ َ َ َ ُْ ً ْ ْ َ ْ ْ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا َﲰ ْﻌﻨَﺎ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َو‬
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺂء‬٤٦) ً‫ﻟ ََﻌﻨَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ ﺑِ ُﻜ ْﻔ ِﺮِﻫ ْﻢ ﻓَﻼَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴﻼ‬
2. Hadits tentang bagaimana orang Yahudi menutup
sebagian halaman kitab yang dibaca, untuk menutupi ayat
yang tidak dikehendaki
ِ ‫ﻮد َﺟﺎءوا إِ َﱃ ر ُﺳ‬ ِ ِ
‫ﻮل‬ َ ُ َ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒﺪ ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ أَ ﱠن اﻟْﻴَـ ُﻬ‬
ً‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَ َﺬ َﻛ ُﺮوا ﻟَﻪُ أَ ﱠن َر ُﺟﻼً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َو ْاﻣ َﺮأَة‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﷲ‬
ِ
‫)) َﻣﺎ‬:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل َﳍﻢ رﺳ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ ْ ُ َ ‫َزﻧَـﻴَﺎ ﻓَـ َﻘ‬
‫ﻀ ُﺤ ُﻬ ْﻢ َوُْﳚﻠَ ُﺪو َن‬ َ ‫ْن اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ ؟ (( ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا ﻧَـ ْﻔ‬ ِ ‫َِﲡ ُﺪو َن ِﰱ اﻟﺘـﱠﻮراةِ ِﰱ َﺷﺄ‬
َْ

132
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﷲ ﺑْ ُﻦ َﺳﻼٍَم َﻛ َﺬﺑْـﺘُ ْﻢ ‪ ،‬إِ ﱠن ِﻓ َﻴﻬﺎ اﻟ ﱠﺮ ْﺟ َﻢ ‪ .‬ﻓَﺄَﺗَـ ْﻮا‬ ‫ﺎل ﻋﺒ ُﺪ ِ‬


‫‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ َ ْ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻫ ْﻢ ﻳَ َﺪﻩُ َﻋﻠَﻰ آﻳَِﺔ اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َﺮأَ َﻣﺎ‬
‫ﺿ َﻊ أ َ‬
‫وﻫﺎ ‪ ،‬ﻓَـ َﻮ َ‬ ‫ِ‪e‬ﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ ﻓَـﻨَ َ‬
‫ﺸ ُﺮ َ‬
‫ﷲ ﺑْ ُﻦ َﺳﻼٍَم ْارﻓَ ْﻊ ﻳَ َﺪ َك ‪ .‬ﻓَـ َﺮﻓَ َﻊ‬ ‫ﺎل ﻟَﻪ ﻋﺒ ُﺪ ِ‬
‫ﻗَـ ْﺒـﻠَ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻫﺎ ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ ُ َ ْ‬
‫ﺻ َﺪ َق َ) ُﳏَ ﱠﻤ ُﺪ ‪ِ ،‬ﻓ َﻴﻬﺎ آﻳَﺔُ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَ َﺪﻩُ ﻓَِﺈذَا ﻓ َﻴﻬﺎ آﻳَﺔُ اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ ‪ .‬ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ ُﺮ ِﲨَﺎ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ﱠﺮﺟ ِﻢ ‪ .‬ﻓَﺄَﻣﺮ ‪ِِ¢‬ﻤﺎ رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ََ َ َ ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ ، ٢٥١-٢٥٠/٤ :‬ك‪ - ٦١‬اﳌﻨﺎﻗﺐ ‪ ،‬ب‪-٢٦‬ﻗَـﻮِل ِ‬
‫ﷲ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ ) ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮﻧَﻪُ َﻛ َﻤﺎ‬ ‫ْ‬
‫ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮ َن أَﺑْـﻨَ َ‬
‫ﺎء ُﻫ ْﻢ( ح‪ ٣٦٣٥‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٦٨١٩ ، ٤٥٥٦ ، ١٣٢٩ :‬‬
‫‪. ٧٥٤٣ ، ٧٣٣٢ ، ٦٨٤١‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Jangan tertipu oleh sikap (pura-pura) baik orang-orang‬‬
‫‪yang pada dasarnya memusuhi Islam dan Muslimien.‬‬
‫‪2. Waspadai orang-orang yang menggunjing kita, terutama‬‬
‫‪dalam soal dienul Islam.‬‬

‫ﺎب إِﻻﱠ أ ََﻣ ِﺎﱐﱠ َوإِ ْن ُﻫ ْﻢ إِﻻﱠ ﻳَﻈُﻨﱡﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ أ ُّﻣﻴﱡﻮ َن ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﺎب ِ‡َﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻫ َﺬا ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜﺘُـﺒُﻮ َن اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ِﱠ ِ‬
‫)‪ (٧٨‬ﻓَـ َﻮﻳْ ٌﻞ ﻟﻠﺬ َ‬
‫ﷲ ﻟِﻴَ ْﺸﺘَـ ُﺮوا ﺑِ ِﻪ َﲦَﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً ﻓَـ َﻮﻳْ ٌﻞ َﳍُ ْﻢ ِﳑﱠﺎ َﻛﺘَـﺒَ ْ‬
‫ﺖ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوَوﻳْ ٌﻞ َﳍُ ْﻢ‬ ‫ِﻋ ْﻨ ِﺪ ِ‬

‫ِﳑﱠﺎ ﻳَ ْﻜ ِﺴﺒُﻮ َن )‪(٧٩‬‬

‫‪133‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

A. MAKSUD AYAT
1. Sebagian dari kalangan Banie Israiel ada yang tidak tahu
baca-tulis, tidak tahu isi kitab mereka, hanya berangan-
angan dan menyangka-nyangka.
2. Orang yang menulis kitab, lalu menisbatkan tulisannya itu
kepada Allah (dikatakan berasal dari Allah) dengan tujuan
untuk mendapatkan harga rendah (harta dunia), akan
masuk neraka wail.
3. Mereka celaka dengan sebab hasil kerja tangan mereka,
dan celaka karena ulah mereka (usaha mereka) sendiri.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Setiap muslim sebaiknya mengetahui isi kitab Al-Qur’an
dengan benar, bukan menyangka-nyangka.
2. Tidak boleh menebak-nebak isi atau maksud ayat Al-
Qur’an; kalau tidak tahu tidak boleh bicara, bahkan harus
belajar lebih dahulu.
3. Dari kalangan Banie Israiel ada yang sengaja membuat-
buat tulisan dan menda’wakannya sebagai kalam yang
berasal dari Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Al-Qur’an akan tetap terjaga, murni selamanya:
(١٥)‫( اﳊﺠﺮ‬٩) ‫ ﻟَﻪُ َﳊَ ِﺎﻓﻈُﻮ َن‬0‫ َْﳓ ُﻦ ﻧَـ ﱠﺰﻟْﻨَﺎ اﻟ ِّﺬ ْﻛ َﺮ َوإِ ﱠ‬0‫إِ ﱠ‬
2. Tidak boleh menafsirkan Al-Qur’an semaunya sendiri
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬ ٍ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ‬
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫ﺎس رﺿﻰ ﷲُ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻗ‬
‫آن ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﻋﻠ ٍْﻢ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘَـﺒَـ ﱠﻮأْ َﻣ ْﻘ َﻌ َﺪﻩُ ِﻣ َﻦ‬ َ َ‫)) َﻣ ْﻦ ﻗ‬:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬
ِ ‫ﺎل ِﰱ اﻟْ ُﻘﺮ‬
ْ َ
. ‫ﻴﺢ‬ ِ ِ ِ َ َ‫ ﻗ‬. (( ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر‬
ٌ ‫ﺻﺤ‬ َ ‫ﺴ ٌﻦ‬ َ ‫ﻳﺚ َﺣ‬ ٌ ‫ﻴﺴﻰ َﻫ َﺬا َﺣﺪ‬َ ‫ﺎل أَﺑُﻮ ﻋ‬
٢٩٥٠ ‫ ح‬، ‫ﺴ ُﺮ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﺑَِﺮأْﻳِِﻪ‬
ِ ِ‫ﱠ‬
ّ ‫اﻟﺬى ﻳُـ َﻔ‬-١‫ ب‬، ‫ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻘﺮآن‬-٤٨‫ ك‬، ١٩٩/٥ :‫ت‬

134
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫آن ﺑَِﺮأْﻳِ ِﻪ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘَـﺒَـ ﱠﻮأْ َﻣ ْﻘ َﻌ َﺪﻩُ ِﻣ َﻦ‬


‫ﺎل ِﰱ اﻟْ ُﻘﺮ ِ‬
‫ْ‬ ‫و ﰱ‪ ٢٩٥١ :‬ﻟﻔﻈﻪ‪َ )) :‬وَﻣ ْﻦ ﻗَ َ‬
‫ﺴ ٌﻦ ‪.‬‬‫ﻳﺚ َﺣ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر (( َو ﻗَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ب ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﷲ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﺟ ْﻨ ُﺪ ِ ْ َ ْ‬
‫ِ ِ‬
‫ﺎب ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَ ْﺧﻄَﺄَ (( ‪.‬‬ ‫ﺎل ِﰱ اﻟْ ُﻘ ْﺮآن ﺑَِﺮأْﻳِﻪ ﻓَﺄ َ‬
‫َﺻ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ ﻗَ َ‬

‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﺾ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ ِﻣ ْﻦ أ ْ ِ‬ ‫ﻴﺴﻰ َﻫ َﻜ َﺬا ُر ِو َ‬


‫ِ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﺻ َﺤﺎب اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ى َﻋ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِ‬ ‫ﺎل أَﺑُﻮ ﻋ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺴ َﺮ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ ُن ﺑِﻐَ ِْﲑ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠدوا ِﰱ َﻫ َﺬا ِﰱ أَ ْن ﻳُـ َﻔ ﱠ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َو ﻏَ ِْﲑﻫ ْﻢ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﺷﺪ ُ‬ ‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎدةَ َو ﻏَ ِْﲑِﳘَﺎ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺎﻫ ٍﺪ َو ﻗَـﺘَ َ‬‫ِﻋﻠ ٍْﻢ ‪ .‬و أَ ﱠﻣﺎ اﻟﱠ ِﺬى ر ِوى َﻋﻦ ُﳎَ ِ‬
‫ُ َ ْ‬ ‫َ‬
‫وﻩ ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﻋﻠ ٍْﻢ أ َْو‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻓ‬
‫ُْ ْ َ ﱠُ ُ‬ ‫َو‬ ‫أ‬ ‫ِ‬
‫آن‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻘ‬ ‫ْ‬
‫ﻟ‬ ‫ا‬ ‫ﰱ‬‫ِ‬ ‫ُﻮا‬ ‫ﻟ‬ ‫ﺎ‬‫َ‬‫ﻗ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻬ‬‫ـ‬‫ﱠ‬
‫ﻧ‬ ‫َ‬
‫أ‬ ‫ﻢ‬ ‫ِِ‬
‫‪¢‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺴ ُﺮوا ا ُ ْ َ َ ْ َ ﱡ ْ ُ ْ‬
‫ﻈ‬ ‫اﻟ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻴ‬‫َ‬‫ﻠ‬‫ـ‬ ‫ﻓ‬ ‫ن‬ ‫آ‬‫ﺮ‬ ‫ﻘ‬ ‫ْ‬
‫ﻟ‬ ‫ﻓَ ﱠ‬
‫ى َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣﺎ ﻳَ ُﺪ ﱡل َﻋﻠَﻰ َﻣﺎﻗُـﻠْﻨَﺎ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﱂْ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ِﻣ ْﻦ ِﻗﺒَ ِﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻣ ْﻦ ﻗﺒَ ِﻞ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َوﻗَ ْﺪ ُر ِو َ‬
‫ﻳﺚ ِﰱ ُﺳ َﻬ ْﻴ ِﻞ ﺑْ ِﻦ أَِﰉ َﺣ ْﺰٍم‬ ‫ﺾ أ َْﻫ ِﻞ ا ْﳊ ِﺪ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ ﺑِﻐَ ِْﲑ ﻋﻠ ٍْﻢ ‪َ ،‬وﻗَ ْﺪ ﺗَ َﻜﻠﱠ َﻢ ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﱰﻣﺬى ‪.‬‬
‫ﺴ ُﺮ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﺑَِﺮأْﻳِِﻪ ‪ ،‬ح ‪٢٩٥٢‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ت‪ ٢٠٠/٥ :‬ك‪-٤٨‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ب‪-١‬اﻟﺬى ﻳُـ َﻔ ّ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan bermudah-mudah menerima pernyataan orang:‬‬
‫‪Allah menyuruh begini, begitu, atau Nabi menyuruh kita‬‬
‫‪begini, begitu, melainkan dia harus menunjukkan, apakah‬‬
‫‪yang dia katakan itu memang benar, dengan dalil yang‬‬
‫‪jelas.‬‬
‫‪2. Setiap orang hendaknya berusaha memahami Al-Qur’an‬‬
‫‪secara benar, dengan berguru kepada guru yang memang‬‬
‫‪mempunyai kemampuan dan hak/kepatutan mengajar.‬‬
‫‪INI (BINTANG) AKHIR HAL.135‬‬

‫‪135‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﷲ َﻋ ْﻬ ًﺪا‬ِ ‫ﺴﻨﺎ اﻟﻨﱠﺎر إِﻻﱠ أ ﱠَ)ﻣﺎ ﻣﻌ ُﺪودةً ﻗُﻞ أ ﱠَﲣَ ْﺬ ُْﰎ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
ْ َ َْ ً ُ َ ‫َو ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَ ْﻦ ﲤََ ﱠ‬
‫( ﺑَـﻠَﻰ‬٨٠) ‫ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ‫ﻒ ﷲ ﻋﻬ َﺪﻩ أَم ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻋﻠَﻰ‬ ِ
َ ْ ُ ْ َ ُ َ ‫ﻓَـﻠَ ْﻦ ُﳜْﻠ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ‬
ُ ‫َﺻ َﺤ‬ ْ ‫ﻚأ‬ َ ِ‫ﺖ ﺑِ ِﻪ َﺧ ِﻄﻴﺌَـﺘُﻪُ ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬
ْ َ‫َﺣﺎﻃ‬َ ‫ﺐ َﺳﻴِّﺌَﺔً َو أ‬
َ‫ﺴ‬ َ ‫َﻣ ْﻦ َﻛ‬
‫ﻚ‬ َ ِ‫ﺎت أُوﻟَﺌ‬ ِ ‫( و اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬٨١) ‫ِﻓﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬
ِ ‫ﺎﳊ‬
َ ‫ﺼ‬ َ َ َ َ َ
(٨٢) ‫ﺎب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬
ُ ‫َﺻ َﺤ‬ْ‫أ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang Yahudi/ahli kitab menda’wakan bahwa mereka
tidak akan masuk neraka secara kekal, tetapi hanya
beberapa hari saja.
2. Allah menyuruh Rasulullah membantah dengan bertanya
kepada mereka, apakah untuk mendukung kebenaran
da’waan itu, mereka sudah mempunyai perjanjian dengan
Allah yang tidak akan diingkari olehNya, ataukah mereka
hanya membuat kedustaan atas Allah tanpa ilmu ?!
3. Yang benar menurut Allah adalah bahwa barangsiapa
mengusahakan kejelekan sehingga dirinya terbelit oleh
kesalahannya sendiri, maka dia akan menjadi penghuni
neraka dalam keadaan kekal.
4. Sebaliknya orang yang beriman dan beramal shalieh akan
menjadi penghuni jannah, dalam keadaan kekal padanya.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ada kalangan manusia yang suka menda’wa-da’wakan
sesuatu yang ghaib (termasuk soal Akhirat) tanpa ilmu
yang benar, tanpa keterangan dari Allah atau RasulNya.

136
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Persoalan Akhirat tidak patut disangka-sangkakan, tetapi


harus berdasarkan keterangan yang sah dari Allah atau
RasulNya.
3. Di Akhirat hanya ada dua golongan, penghuni Jannah,
orang-orang beriman dan beramal shalieh, dan penghuni
Neraka, orang-orang jahat, kafir.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat lain yang menunjukkan adanya orang yang mengaku
tidak kekal di neraka
‫ات َوﻏَ ﱠﺮُﻫ ْﻢ ِﰲ ِدﻳﻨِ ِﻬ ْﻢ‬
ٍ ‫ود‬َ ‫ﱠﺎر إِﻻﱠ أ ﱠَ) ًﻣﺎ َﻣ ْﻌ ُﺪ‬
ُ ‫ﺴﻨَﺎ اﻟﻨ‬ َ ِ‫َذﻟ‬
ْ ‫ﻚ ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟ‬
‫َﻦ ﲤََ ﱠ‬
‫ﺐ ِﻓ ِﻴﻪ‬ ٍ ِ ‫( ﻓَ َﻜﻴﻒ إِذَا ﲨﻌﻨ‬٢٤) ‫ﻣﺎ َﻛﺎﻧﻮا ﻳـ ْﻔﺘـﺮون‬
َ ْ‫ﺎﻫ ْﻢ ﻟﻴَـ ْﻮم ﻻَ َرﻳ‬
ُ َ ْ ََ َ ْ َ َُ َ ُ َ
‫ال‬ (٢٥) ‫ﺖ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ْ َ‫ﺴﺒ‬
َ ‫ﺲ َﻣﺎ َﻛ‬ ٍ ‫ﺖ ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ‬ْ َ‫َوُوِﻓّﻴ‬
(٣)‫ﻋﻤﺮان‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan orang beriman dimasukkan
ke dalam Jannah, orang kafir dimasukkan ke dalam
neraka (masing-masing bukan masuk sendiri); lihat juga:
S.Ali Imran(3):192, 195; S.An-Nisa’(4):31, 57, 122;
S.Al-Ma’idah(5):12; S.Al-Hajj(22):14, 23;
S.Muhammad(47):6, 12; S.Al-Fath(48):5, 17;
S.Al-Mujadilah(58):22; S.Ash-Shaff(61):12;
S.At-Taghabun(64):9 S.Ath-Thalaq(65):11;
S.At-Tahriem(66):8;

‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬ٍ ‫ﷲ ورﺳﻮﻟَﻪُ ﻳ ْﺪ ِﺧﻠْﻪُ ﺟﻨ‬


َ
ِ ِ
ُ ُ َ َ ‫ود ﷲ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ‬
ِ ‫ْﻚ ﺣ ُﺪ‬
ُ ُ َ ‫ﺗِﻠ‬
ِ ‫ﺺ‬ ِ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ‬١٣) ‫ﻴﻢ‬ ِ َ ِ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟ‬ ِِ
‫ﷲ‬ ُ ‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ‬ َ ‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ‬ ُ ‫ْاﻷَﻧْـ َﻬ‬
ِ ِ ِ
ٌ ‫اب ُﻣ ِﻬ‬
‫ﲔ‬ ٌ ‫ ًرا َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ‬0َ ُ‫ودﻩُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪ‬َ ‫َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳَـﺘَـ َﻌ ﱠﺪ ُﺣ ُﺪ‬
(٤)‫اﻟﻨﺴﺂء‬ (١٤)

137
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan bermudah-mudah mengaku tidak masuk neraka
atau tidak kekal di neraka, tetapi hendaknya berusaha
menjauhi dosa dan berlindung kepada Allah dari neraka.

‫ﻟ َْﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ‬eِ‫ﻴﻞ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن إِﻻﱠ ﷲَ َو‬ ِ ِ ِ َ ‫وإِ ْذ أ‬


َ ‫ ﻣﻴﺜَﺎ َق ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬0َ ‫َﺧ ْﺬ‬ َ
‫ﺎس ُﺣ ْﺴﻨًﺎ‬ ِ ‫ﲔ َوﻗُﻮﻟُﻮا ﻟِﻠﻨﱠ‬
ِ ِ‫ َو ِذي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َواﻟ َْﻤﺴﺎﻛ‬0‫إِ ْﺣﺴ ًﺎ‬
َ َ
‫ﺼﻼَ َة َوَآﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﰒُﱠ ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻴـﺘُ ْﻢ إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴﻼً ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ِ
ُ ‫َوأَﻗ‬
(٨٣) ‫ﺿﻮ َن‬ ُ ‫ُﻣ ْﻌ ِﺮ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengambil janji Banie Israiel agar: 1) tidak menyem-
bah selain Allah, 2) berbuat baik kepada ibu-bapa, 3) ber-
buat baik kepada kerabat, 4) berbuat baik kepada anak-
anak yatim, 5) berbuat baik kepada orang-orang miskin, 6)
berkata yang baik kepada manusia, 7) menegakkan shalat,
8) membayar zakat.
2. Kemudian kebanyakan dari Banie Israiel berpaling, tidak
mau menjalankan perintah-perintah itu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Isi perintah Allah kepada semua manusia, dari masa dan
bangsa apapun, adalah untuk ibadah kepada Allah (taat

138
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

kepada Allah) dan tidak boleh syirik (mempersekutukan


Allah).
2. Ibadah kepada Allah itu mencakup berbagai mu’amalah
yang Allah perintahkan.
3. Kebanyakan orang Banie Israiel tidak beribadah dengan
baik kepada Allah dan tidak mengikuti aturan Allah
dalam mu’amalah mereka.
4. Kita tidak boleh meniru Banie Israiel yang berpaling dari
aturan Allah, agar tidak tertimpa adzab sebagaimana
mereka.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan perintah Allah kepada
manusia untuk beribadah itu sama dari masa ke masa
‫ﻴﺢ‬ ِ َ َ‫ ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻛ َﻔﺮ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠن ﷲ ﻫﻮ اﻟْﻤ ِﺴﻴﺢ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ وﻗ‬.١
ُ ‫ﺎل اﻟ َْﻤﺴ‬ َ َْ ُ ْ ُ َ َُ َ َ َ
ِ ِ ِ ِ
‫ ﻓَـ َﻘ ْﺪ‬Pe ‫ﻴﻞ ا ْﻋﺒُ ُﺪوا ﷲَ َرِّﰊ َوَرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ إﻧﱠﻪُُ َﻣ ْﻦ ﻳُ ْﺸﺮ ْك‬ ِ ِ
َ ‫َ) ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
(٧٢) ‫ﺼﺎ ٍر‬ ِ ‫ﺣ ﱠﺮم ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ا ْﳉﻨﱠﺔَ وﻣﺄْواﻩ اﻟﻨﱠﺎر وﻣﺎ ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِ ِﻤ‬
َ ْ‫ﲔ ﻣ ْﻦ أَﻧ‬ َ ََ ُ ُ َ ََ َ ْ َ ُ َ َ
(٥)‫اﳌﺎﺋﺪة‬
‫ﺖ‬ُ ‫َن ا ْﻋﺒُ ُﺪوا ﷲَ َرِّﰊ َوَرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ َوُﻛ ْﻨ‬ ِ ‫ْﺖ َﳍُﻢ إِﻻﱠ ﻣﺎ أَﻣﺮﺗَِﲏ ﺑِ ِﻪ أ‬
ْ َ َ ْ ُ ‫ َﻣﺎ ﻗُـﻠ‬.٢
‫ﻴﺐ‬ ِ َ ْ‫ﺖ أَﻧ‬ َ ‫ﺖ ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﺗَـ َﻮﻓﱠـ ْﻴـﺘَ ِﲏ ُﻛ ْﻨ‬ ُ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﺷ ِﻬﻴ ًﺪا َﻣﺎ ُد ْﻣ‬
َ ‫ﺖ اﻟ ﱠﺮﻗ‬
(٥)‫اﳌﺎﺋﺪة‬ (١١٧) ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء َﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ‬ َ ْ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوأَﻧ‬
‫ﺎل َ) ﻗَـ ْﻮِم ا ْﻋﺒُ ُﺪوا ﷲَ َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ َ ‫ﻮﺣﺎ إِ َﱃ ﻗَـ ْﻮِﻣ ِﻪ ﻓَـ َﻘ‬
ً ُ‫ ﻟَ َﻘ ْﺪ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ﻧ‬.٣
(٥٩) ‫اب ﻳَـ ْﻮٍم َﻋ ِﻈ ٍﻴﻢ‬ َ ‫ﺎف َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ‬ ُ ‫َﺧ‬ َ ‫إِﻟ ٍَﻪ ﻏَْﻴـ ُﺮﻩُ إِِّﱐ أ‬
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬

139
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎل َ) ﻗَـ ْﻮِم ا ْﻋﺒُ ُﺪوا ﷲَ َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ إِﻟ ٍَﻪ‬‫ﻮدا ﻗَ َ‬


‫ﺎﻫ ْﻢ ُﻫ ً‬ ‫َﺧ ُ‬
‫‪ .٤‬و إِ َﱃ َﻋ ٍ‬
‫ﺎد أ َ‬ ‫َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻏَْﻴـ ُﺮﻩُ أَﻓَﻼَ ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪(٦٥‬‬
‫ﺎل َ) ﻗَـ ْﻮِم ا ْﻋﺒُ ُﺪوا ﷲَ َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ إِﻟ ٍَﻪ‬ ‫َﺧﺎﻫﻢ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ ﻗَ َ‬ ‫َُﻮد أ َ ُ ْ َ‬ ‫‪َ .٥‬وإِ َﱃ ﲦ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫وﻫﺎ‬ ‫ﻏَْﻴـ ُﺮﻩُ ﻗَ ْﺪ َﺟﺎءَﺗْ ُﻜ ْﻢ ﺑَـﻴِّﻨَﺔٌ ﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َﻫﺬﻩ َ‪0‬ﻗَﺔُ ﷲ ﻟَ ُﻜ ْﻢ آَﻳَﺔً ﻓَ َﺬ ُر َ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻮﻫﺎ ﺑِ ٍ‬ ‫َ‪ُ ْž‬ﻛﻞ ِﰲ أَر ِ ِ‬
‫اب أَﻟ ٌ‬ ‫ْﺧ َﺬ ُﻛ ْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬‫ﺴﻮء ﻓَـﻴَﺄ ُ‬
‫ض ﷲ َوﻻَ ﲤََ ﱡ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫)‪ (٧٣‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang secara umum menunjukkan keharusan‬‬
‫‪manusia taat kepada Allah dalam segala hal, bukan hanya‬‬
‫‪soal ibadah khusus (mahdlah) saja, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):32, 50, 132‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):59, 69, 80‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):92‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):1‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):71‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):90‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):52, 54, 56‬‬ ‫;‪S.Al-Ahzab(33):33, 71‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara(26):108, 110, 126, 131, 144, 150, 163, 179‬‬
‫;‪S.Az-Zukhruf(43):63‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):33‬‬
‫;‪S.Al-Fath(48):17‬‬ ‫;‪S.Al-Hujurat(49):14‬‬
‫;‪S.Al-Mujadilah(58):13‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):12, 16‬‬
‫‪S.Nuh(71):3.‬‬
‫ﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َﲢْﺘِ َﻬﺎ‬‫ﷲ و ﻣﻦ ﻳ ِﻄ ِﻊ ﷲ ورﺳﻮﻟَﻪُ ﻳ ْﺪ ِﺧﻠْﻪُ ﺟﻨ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ ََ ُ ُ‬ ‫ود َ َ ْ ُ‬
‫ْﻚ ﺣ ُﺪ ِ‬
‫ﺗِﻠ َ ُ ُ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٣‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟِ َ‬ ‫اْﻷَﻧْـﻬ ِ ِ‬
‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ ُ‬ ‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫َُ‬
‫ﻮل إِﻻﱠ ﻟِﻴﻄَﺎع ‪ْ ِِÉ‬ذ ِن ِ‬
‫ﷲ َوﻟ َْﻮ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ إِ ْذ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫وَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ٍ‬
‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻮل ﻟ ََﻮ َﺟ ُﺪوا‬
‫اﺳﺘَـ ْﻐ َﻔ َﺮ َﳍُُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ﺎﺳﺘَـﻐْ َﻔ ُﺮوا ﷲَ َو ْ‬ ‫وك ﻓَ ْ‬ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ َﺟﺎءُ َ‬ ‫أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ )‪(٦٤‬‬ ‫ِ‬
‫ﷲَ ﺗَـ ﱠﻮ ًا‪َ e‬رﺣ ً‬

‫‪140‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎك َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﺣ ِﻔﻴﻈًﺎ‬ ‫ﺎع ﷲَ َوَﻣ ْﻦ ﺗَـ َﻮ ﱠﱃ ﻓَ َﻤﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬ ‫َﻣ ْﻦ ﻳُ ِﻄ ِﻊ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬
‫ﻮل ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَﻃَ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫)‪(٨٠‬‬
‫ﻴﻌﻮا ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َو ﻻَ ﺗَـ َﻮﻟﱠ ْﻮا َﻋ ْﻨﻪُ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺴ َﻤﻌُﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَﻃ ُ‬‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬ ‫)‪(٢٠‬‬
‫اﺻِﱪُوا‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ِرﳛُ ُﻜ ْﻢ َو ْ‬ ‫ﺸﻠُﻮا َوﺗَ ْﺬ َﻫ َ‬ ‫ﻴﻌﻮا ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻻَ ﺗَـﻨَ َﺎزﻋُﻮا ﻓَـﺘَـ ْﻔ َ‬ ‫َو أَﻃ ُ‬
‫إِ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟ ﱠ ِ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٤٦‬‬ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ َ‬
‫ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ﻟِﻴَ ْﺤ ُﻜ َﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ أَ ْن‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـﻮ َل اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ إِ َذا دﻋﻮا إِ َﱃ ِ‬
‫ُُ‬ ‫ْ ُ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن)‪ (٥١‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا َِﲰ ْﻌﻨَﺎ َو أَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َو أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻮل َو ﻟِ ِﺬي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ‬ ‫َﻣﺎ أَﻓَﺎء ﷲُ َﻋﻠَﻰ ر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘﺮى ﻓَِﻠﻠﱠ ِﻪ وﻟِﻠ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﲔ‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬
‫ﲔ َو اﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َو اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َو اﻟ َْﻤﺴﺎﻛ ِ‬
‫ﻴﻞ َﻛ ْﻲ ﻻَ ﻳَ ُﻜﻮ َن ُدوﻟَﺔً ﺑَـ َْ‬ ‫َ‬
‫ﻮل ﻓَ ُﺨ ُﺬوﻩُ َو َﻣﺎ ﻧَـ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋ ْﻨﻪُ‬ ‫اْﻷَ ْﻏﻨِﻴَ ِﺎء ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َو َﻣﺎ آ ََ¯ ُﻛ ُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ﺎب )‪ (٧‬اﳊﺸﺮ)‪(٥٩‬‬ ‫ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َو اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ ِ‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Kita harus memahami ayat-ayat Al-Qur’an‬‬ ‫‪(dengan‬‬
‫‪Hadits sebagai penjelasannya) dan mengamalkannya‬‬
‫‪dalam kehidupan sehari-hari.‬‬

‫ﺎء ُﻛ ْﻢ َوﻻَ ُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وإِ ْذ أ َ ِ‬


‫َﺧ ْﺬ َ‪ 0‬ﻣﻴﺜَﺎﻗَ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ﺗَ ْﺴﻔ ُﻜﻮ َن د َﻣ َ‬ ‫َ‬
‫ِد َ) ِرُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ أَﻗـ َْﺮْرُْﰎ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺸ َﻬ ُﺪو َن )‪ (٨٤‬ﰒُﱠ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆﻻَ ِء ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن‬

‫‪141‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ْ ِﻹ ِْﰒ‬eِ ‫ﺎﻫ ُﺮو َن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ ِ ِ ِ ِ


َ َ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َو ُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ د َ) ِرﻫ ْﻢ ﺗَﻈ‬ َ ‫أَﻧْـ ُﻔ‬
ِ
ُ ‫وﻫ ْﻢ َو ُﻫ َﻮ ُﳏَ ﱠﺮٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِ ْﺧ َﺮ‬
‫اﺟ ُﻬ ْﻢ‬ ُ ‫ﺎد‬ ُ ‫ُﺳ َﺎرى ﺗُـ َﻔ‬َ ‫ْﺗُﻮُﻛ ْﻢ أ‬Ãَ ‫َواﻟْﻌُ ْﺪ َوان َوإِ ْن‬
‫ﺾ ﻓَ َﻤﺎ َﺟ َﺰاءُ َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ‬ ٍ ‫ﺎب َوﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ﺑِﺒَـ ْﻌ‬ ِ ‫ﺾ اﻟ‬
ِ َ‫ْﻜﺘ‬ ِ ‫أَﻓَـﺘُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺑِﺒَـ ْﻌ‬
‫ي ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳـُ َﺮدﱡو َن إِ َﱃ أَ َﺷ ِّﺪ‬ ِ ِ َ ِ‫ذَﻟ‬
ٌ ‫ﻚ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ إِﱠﻻ ﺧ ْﺰ‬
(٨٥) ‫اب َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ِ ‫اﻟ َْﻌ َﺬ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengambil janji Banie Israiel bahwa sesama mereka
tidak boleh saling bunuh dan tidak boleh saling usir.
2. Mereka mengucapkan janji itu dan menyaksikannya.
3. Tetapi kemudian mereka membunuh sesama bangsa
mereka sendiri dan mengusir dari kampung halaman
mereka.
4. Mereka tolong-menolong untuk dosa dan permusuhan
dalam melakukan pembunuhan dan pengusiran itu.
5. Tatkala orang-orang yang mereka usir itu menjadi
tawanan bangsa lain (dengan kemungkinan akan menjadi
budak), maka mereka terpaksa menebus, agar orang
sebangsanya tidak menjadi budak bangsa lain.
6. Allah sudah mengharamkan pengusiran mereka, yang
kalau saja mereka tidak melanggar, niscaya mereka tidak
perlu melakukan penebusan itu.
7. Allah Mencela sikap mereka itu, karena sikap itu
menunjukkan bahwa mereka beriman kepada sebagian
kitab dan kafir kepada sebagian lainnya.

142
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

8. Orang yang kafir itu akan mendapat balasan kerendahan


dalam kehidupan dunia dan adzab yang berat pada hari
Kiamat.
9. Allah tidak lalai dari perbuatan mereka (Banie Israiel).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Haram melakukan pembunuhan tanpa haq, semisal
dengan alasan perebutan harta atau tanah.
2. Tidak boleh melanggar janji, apalagi janji kepada Allah.
3. Tolong menolong yang terpuji adalah dalam ketaqwaan
dan kebaikan.
4. Apabila orang melanggar aturan Allah, akan terbentur
kepada sesuatu yang seharusnya tidak akan menimpanya
kalau saja dia tidak melanggar aturan itu.
5. Beriman kepada sebagian dan kafir kepada sebagian
lainnya, adalah juga merupakan bentuk kekafiran sama
sekali.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan terlarangnya berbagai
perbuatan jahat (membunuh, merampok dsb).
‫َﺎ إِ َﱃ ا ْﳊُ ﱠﻜ ِﺎم ﻟِﺘَﺄْ ُﻛﻠُﻮا‬¢ِ ‫ﺎﻃ ِﻞ َو ﺗُ ْﺪﻟُﻮا‬ ِ ‫ﻟْﺒ‬eِ ‫ْ ُﻛﻠُﻮا أَﻣﻮاﻟَ ُﻜﻢ ﺑـﻴـﻨ ُﻜﻢ‬žَ َ‫وﻻ‬
َ ْ َ َْ ْ َ ْ َ
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬١٨٨) ‫ْ ِﻹ ِْﰒ َو أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬eِ ‫ﱠﺎس‬ ِ ‫ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ َﻮ ِال اﻟﻨ‬
ٍ ‫ﺴﺎ ﺑِﻐَ ِْﲑ ﻧَـ ْﻔ‬ ِ ِ َ ِ‫َﺟ ِﻞ ذَﻟ‬ ِ
‫ﺲ‬ ً ‫ﻴﻞ أَﻧﱠﻪُ َﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَ َﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
َ ‫ﻚ َﻛﺘَـ ْﺒـﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬ ْ ‫ﻣ ْﻦ أ‬
‫ﺎﻫﺎ ﻓَ َﻜﺄَﱠﳕَﺎ‬ َِ ‫ض ﻓَ َﻜﺄَﱠﳕَﺎ ﻗَـﺘَﻞ اﻟﻨﱠﺎس‬ ِ ‫ﺎد ِﰲ اْﻷ َْر‬ ٍ ‫أَو ﻓَﺴ‬
َ َ‫َﺣﻴ‬ْ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َو َﻣ ْﻦ أ‬ َ َ َ ْ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ً ‫ﻟْﺒَـﻴّﻨَﺎت ﰒُﱠ إ ﱠن َﻛﺜ‬e ‫ﱠﺎس َﲨ ًﻴﻌﺎ َو ﻟََﻘ ْﺪ َﺟﺎءَﺗْـ ُﻬ ْﻢ ُر ُﺳﻠُﻨَﺎ‬
‫ﲑا‬ َ ‫َﺣﻴَﺎ اﻟﻨ‬ ْ‫أ‬
(٥)‫( اﳌﺎﺋﺪة‬٣٢) ‫ض ﻟ َُﻤ ْﺴ ِﺮﻓُﻮ َن‬ ِ ‫ﻚ ِﰲ اْﻷ َْر‬ َ ِ‫ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ذَﻟ‬

143
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺴﺎ ِرﻗَﺔُ ﻓَﺎﻗْﻄَﻌﻮا أَﻳ ِﺪﻳـﻬﻤﺎ ﺟﺰاء ِﲟَﺎ َﻛﺴﺒﺎ ﻧَ َﻜﺎﻻً ِﻣﻦ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺴﺎ ِر ُق َو اﻟ ﱠ‬
‫َو اﻟ ﱠ‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ُ ْ َُ َ ََ ً‬
‫ِ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٣٨‬‬ ‫َو ﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ ٌ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menyuruh tolong menolong dalam‬‬
‫‪kebaikan, melarang berkomplot dalam kejahatan:‬‬
‫ِ‬
‫ﺲ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن )‪(٧٩‬‬ ‫ﺎﻫ ْﻮ َن َﻋ ْﻦ ُﻣ ْﻨ َﻜ ٍﺮ ﻓَـ َﻌﻠُﻮﻩُ ﻟَﺒ ْﺌ َ‬
‫َﻛﺎﻧُﻮا ﻻَ ﻳَـﺘَـﻨَ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫ي‬ ‫ﷲ َوﻻَ اﻟ ﱠ‬ ‫) أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ﻻَ ُِﲢﻠﱡﻮا َﺷﻌﺎﺋِﺮ ِ‬
‫ﺸ ْﻬ َﺮ ا ْﳊََﺮ َام َوﻻَ ا ْﳍَ ْﺪ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﻼً ﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ¢‬ﻢ‬ ‫ﺖ ا ْﳊََﺮ َام ﻳَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮ َن ﻓَ ْ‬‫ﲔ اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻻَ اﻟْ َﻘﻼَﺋ َﺪ َوﻻَ آ َّﻣ َ‬
‫ﺎدوا َوﻻَ َْﳚ ِﺮَﻣﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺷﻨََﺂ ُن ﻗَـ ْﻮٍم أَ ْن‬ ‫ﺎﺻﻄَ ُ‬ ‫ﺿ َﻮ ًا‪َ 0‬وإِذَا َﺣﻠَﻠْﺘُ ْﻢ ﻓَ ْ‬ ‫َوِر ْ‬
‫ﺻﺪﱡوُﻛ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام أَ ْن ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا َوﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اﻟِ ِ‬
‫ْﱪّ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫َواﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َوﻻَ ﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اْ ِﻹ ِْﰒ َواﻟْﻌُ ْﺪ َوان َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ‬
‫ﺎب )‪ (٢‬اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ ِ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa beriman kepada‬‬
‫‪sebagian dan kafir kepada sebagian lain, itu hukumnya‬‬
‫‪kafir; lihat juga: S.Al-Baqarah(2):102 (membeli diri), 175‬‬
‫‪(membeli kesesatan); S.Ali Imran(3):177 (membeli‬‬
‫‪kekafiran dengan iman; juga ayat-ayat lain semisalnya.‬‬
‫ﷲ َوُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ‬‫‪ P‬ورﺳ ِﻠ ِﻪ وﻳ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳـ َﻔ ِﺮﻗُﻮا ﺑـﲔ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ُ ّ َ َْ‬ ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ‪ُ َ ُ ُ َ e‬‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﲔ‬ ‫ِ‬ ‫َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻧُـ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َوﻧَ ْﻜ ُﻔ ُﺮ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳَـﺘﱠﺨ ُﺬوا ﺑَـ َْ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن َﺣ ¦ﻘﺎ َوأَ ْﻋﺘَ ْﺪ َ‪0‬‬ ‫ﻚ َﺳﺒِﻴﻼً )‪ (١٥٠‬أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫َذﻟِ َ‬
‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ ًا‪ُ e‬ﻣ ِﻬﻴﻨًﺎ )‪ (١٥١‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan sampai kita terjebak mengikuti pendapat sebagian‬‬
‫‪orang, beriman kepada sebagian yang harus diimani dan‬‬

‫‪144‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

mengingkari sebagian lainnya, dengan dalih atau tanpa


dalih apapun.
2. Setiap pendapat orang harus dikritisi dengan alat ukur
Al-Qur’an dan As-Sunnah; jika tidak menyalahi baru
boleh diambil dan dijalankan.

‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ‬ ُ ‫َﺧ َﺮِة ﻓَﻼَ ُﳜَﱠﻔ‬ ِ ‫ْﻵ‬eِ ‫ﻚ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ا ْﺷﺘـﺮوا ا ْﳊﻴﺎ َة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
َ ََ ُ َ َ َ
‫ﺎب َوﻗَـ ﱠﻔ ْﻴـﻨَﺎ‬ ِ
َ َ‫ﻮﺳﻰ اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫( َوﻟََﻘ ْﺪ َآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ ُﻣ‬٨٦) ‫ﺼ ُﺮو َن‬ َ ‫اب َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳـُْﻨ‬
ُ ‫اﻟ َْﻌ َﺬ‬
ِ ‫ﻩُ ﺑِ ُﺮ‬0َ ‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ‬
‫وح‬ ِ َ‫ﻟ ﱡﺮﺳ ِﻞ وَآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ اﻟْﺒـﻴِﻨ‬eِ ‫ِﻣﻦ ﺑـ ْﻌ ِﺪ ِﻩ‬
َّ ْ َ َ ْ َ َ ُ َ ْ
ِ ٌ ‫س أَﻓَ ُﻜﻠﱠﻤﺎ َﺟﺎء ُﻛ ْﻢ ر ُﺳ‬ ِ ‫اﻟْ ُﻘ ُﺪ‬
ْ‫اﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ْﺮُﰎ‬ ْ ‫ﺴ ُﻜ ُﻢ‬ُ ‫ﻮل ﲟَﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻬ َﻮى أَﻧْـ ُﻔ‬ َ َ َ
ٌ ‫( َوﻗَﺎﻟُﻮا ﻗُـﻠُﻮﺑـُﻨَﺎ ﻏُﻠ‬٨٧) ‫ﻓَـ َﻔ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﻛ ﱠﺬﺑْـﺘُ ْﻢ َوﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن‬
‫ْﻒ ﺑَ ْﻞ ﻟَ َﻌﻨَـ ُﻬ ُﻢ‬
(٨٨) ‫ﷲُ ﺑِ ُﻜ ْﻔ ِﺮِﻫ ْﻢ ﻓَـ َﻘ ِﻠﻴﻼً َﻣﺎ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang kafir (termasuk yang mengaku beriman
kepada sebagian saja) itu berarti membeli kehidupan
dunia dengan Akhirat; maka mereka tidak akan ditolong
dan tidak akan diberi keringanan siksaan.
2. Allah telah memberi kitab kepada Nabi Musa as. dan
mengiringi pengutusannya dengan beberapa Rasul.
3. Allah telah memberikan “bayyinat” 36 kepada Nabi Isa as.
putera Maryam dan meneguhkannya dengan Ruhul
Qudus.

36
“Bayyinat” ada kalanya berupa mu’jizat, ada kalanya berupa lainnya
yang menjadi bukti kebenaran ajaran seseorang Nabi/Rasul.

145
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

4. Allah mencela Banie Israiel yang dengan congkak menolak


setiap kali ada Rasul membawa ajaran yang tidak cocok
dengan hawa nafsu mereka.
5. Sebagian Rasul itu ada yang ditolak begitu saja, sebagian
lain bahkan dibunuh.
6. Banie Israiel mengatakan bahwa hati mereka sudah
“penuh” ( sehingga tidak dapat diisi ajaran apa-apa lagi).
7. Yang benar bukan hati mereka penuh, tetapi Allah
melaknat mereka dengan sebab kekufuran mereka,
sehingga sedikit sekali kemungkinan mereka akan mau
beriman (artinya mereka tetap tidak mau beriman).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ada orang yang “membeli dunia” dengan pembayaran
Akhirat, artinya: melepaskan kesempatan untuk mendapat
kemuliaan di Akhirat dalam rangka mencari dunia (mis.:
Untuk mendapat pekerjaan, rela meninggalkan shalat;
untuk mendapat isteri/suami tertentu, rela murtad; untuk
mendapat kedudukan, rela menolak syari’at, dsb.
2. Nabi Musa temasuk salah seorang Rasul Allah yang diberi
kitab dan mempunyai beberapa Rasul penerus.
3. Setiap Nabi/Rasul diberi pertolongan oleh Allah dengan
keteguhan pada ajaran yang dibawanya.
4. Allah boleh memberikan pertolongan dengan cara yang
tidak mudah difahami dan tidak nampak oleh manusia.
5. Penolakan terhadap ajaran yang benar merupakan salah
satu bentuk kecongkaan/ketakabburan.
6. Orang kafir akan berusaha menolak ajaran Islam
sebisanya, bahkan jika bisa mereka akan membunuh orang
yang membawanya.

146
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

7. Salah satu sifat orang kafir (khususnya Banie Israiel)


adalah membesar-besarkan diri dan meremehkan
kebenaran.
8. Tidak akan ada yang dapat menunjuki orang yang
dilaknat Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang yang membeli
atau mempertukarkan dunia dengan akhirat; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):16, 90, 102, 174-175; S.At-Taubah(9):8-9;
S.Ali Imran(3):77, 177, 187, 199; S.An-Nisa’(4):44.

2. Ayat-ayat yang menunjukkan kenabian Musa atau Isa as,


serta pemberian kitab kepada mereka; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):136; S.Ali Imran(3):3, 45-51, 65;
S.Al-Ma’idah(5):72; S.Al-Isra’(17):2, 101.

‫ﺸ ٍﺮ ِﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲ ٍء‬ َ َ‫َوَﻣﺎ ﻗَ َﺪ ُروا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﻗَ ْﺪ ِرﻩِ إِ ْذ ﻗَﺎﻟُﻮا َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ َﻋﻠَﻰ ﺑ‬


ِ ‫ْﻜﺘﺎب اﻟﱠ ِﺬي ﺟ‬ ِ
‫ﻮرا َو ُﻫ ًﺪى‬ ً ُ‫ﻮﺳﻰ ﻧ‬ َ ‫ﺎء ﺑِﻪ ُﻣ‬ ََ َ َ ‫ﻗُ ْﻞ َﻣ ْﻦ أَﻧْـ َﺰ َل اﻟ‬
ِ ِ ِ ِ ‫ﻟِﻠﻨ‬
ْ‫ﲑا َو ُﻋﻠّ ْﻤﺘُ ْﻢ َﻣﺎ َﱂ‬ ً ‫ﻴﺲ ﺗُـ ْﺒ ُﺪوﻧَـ َﻬﺎ َوُﲣُْﻔﻮ َن َﻛﺜ‬
َ ‫ﱠﺎس َﲡْ َﻌﻠُﻮﻧَﻪُ ﻗَـ َﺮاﻃ‬
ِ ‫ ُؤُﻛﻢ ﻗُ ِﻞ ﷲ ﰒُﱠ ذَرُﻫﻢ ِﰲ َﺧﻮ‬eَ‫ﺗَـ ْﻌﻠَﻤﻮا أَﻧْـﺘُﻢ وﻻَ آ‬
‫ﺿ ِﻬ ْﻢ ﻳَـﻠ َْﻌﺒُﻮ َن‬ ْ ْ ْ ُ ْ َ َ ْ ُ
(٦)‫اﻷﻧﻌﺎم‬ (٩١)
3. Ayat & Hadits yang menunjukkan bahwa Banie Israiel
diberi beberapa Nabi yang sebagian jadi penerus bagi
lainnya: lihat S.Al-Ma’idah(5):70.

‫ﺖ‬ْ َ‫)) َﻛﺎﻧ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِّ ِ‫)ﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ( َﻋ ِﻦ اﻟﻨ‬
َ
ُ‫ َوإِﻧﱠﻪ‬، ‫ﻚ ﻧَِﱮﱞ َﺧﻠَ َﻔﻪُ ﻧَِﱮﱞ‬ َ َ‫ ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ َﻫﻠ‬، ُ‫ﻮﺳ ُﻬ ُﻢ اﻷَﻧْﺒِﻴَﺎء‬ ِ ِ
ُ ‫ﺴ‬ ُ َ‫ﻴﻞ ﺗ‬
َ ‫ﺑَـﻨُﻮ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬
َ َ‫ ﻗ‬0َ‫ ُْﻣ ُﺮ‬žَ ‫ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻓَ َﻤﺎ‬. ‫ َو َﺳﻴَ ُﻜﻮ ُن ُﺧﻠَ َﻔﺎءُ ﻓَـﻴَ ْﻜﺜُـ ُﺮو َن‬، ‫ﱮ ﺑَـ ْﻌ ِﺪى‬
‫ﺎل‬ ‫ﻻَ ﻧَِ ﱠ‬

147
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻮﻫ ْﻢ َﺣ ﱠﻘ ُﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ﱠن ا ﱠَ َﺳﺎﺋِﻠُ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬


‫ﻓُﻮا ﺑِﺒَـ ْﻴـ َﻌﺔ اﻷَ ﱠو ِل ﻓَﺎﻷَ ﱠو ِل ‪ ،‬أَ ْﻋﻄُ ُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ (( ‪.‬‬ ‫اﺳﺘَـ ْﺮ َﻋ ُ‬
‫َﻋ ﱠﻤﺎ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫خ‪ ، ٢٠٦/٤:‬ك‪-٦٠‬اﻷﻧﺒﻴﺂء ‪e ،‬ب)‪َ (٥٠‬ﻣﺎ ذُﻛ َﺮ َﻋ ْﻦ ﺑَِﲎ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬
‫ﻴﻞ‬
‫ح‪٣٤٥٥‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah menolong Nabi-nabi‬‬
‫‪dengan angin, malaikat, dsb; lihat juga:‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):26, 40‬‬
‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮدا َﱂْ‬‫ﲔ َو أَﻧْـ َﺰ َل ُﺟﻨُ ً‬ ‫ﰒُﱠ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ َﺳﻜﻴﻨَـﺘَﻪُ َﻋﻠَﻰ َر ُﺳﻮﻟﻪ َو َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﻳﻦ)‪ (٢٦‬اﻟﺘﻮﺑﺔ )‪(٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َوذَﻟِ َ‬
‫ﻚ َﺟ َﺰاءُ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ﺗَـﺮوﻫﺎ و َﻋ ﱠﺬ ﱠ ِ‬
‫ب اﻟﺬ َ‬ ‫َْ َ َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اذْ ُﻛ ُﺮوا ﻧِ ْﻌ َﻤﺔَ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِ ْذ َﺟﺎءَﺗْ ُﻜ ْﻢ ُﺟﻨُﻮ ٌد‬ ‫ﱠِ‬
‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﲑا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَﺄ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِرﳛًﺎ َو ُﺟﻨُ ً‬
‫ﻮدا َﱂْ ﺗَـ َﺮْو َﻫﺎ َوَﻛﺎ َن ﷲُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ ً‬
‫)‪ (٩‬اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬
‫‪5. Hadits tentang ta’rif “Kibr”:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪-‬‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ أَ ﱠن َر ُﺟﻼً أَﺗَﻰ اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ﺐ إِ َﱃﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َ) َر ُﺳ َ ِ ِ‬ ‫وَﻛﺎ َن رﺟﻼً َِ‬
‫ﻮل ﷲ إِّﱏ َر ُﺟ ٌﻞ ُﺣﺒّ َ‬ ‫ﲨﻴﻼً ‪ -‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َ َُ‬
‫ﻴﺖ ِﻣ ْﻨﻪ ﻣﺎ ﺗَـﺮى ﺣ ﱠﱴ ﻣﺎ أ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣ ٌﺪ ‪-‬‬ ‫ﺐ أَ ْن ﻳَـ ُﻔﻮﻗَ ِﲎ أ َ‬‫ُﺣ ﱡ‬ ‫ﺎل َوأُ ْﻋﻄ ُ ُ َ َ َ َ‬ ‫ا ْﳉَ َﻤ ُ‬
‫ﺎل ﺑِ ِﺸﺴ ِﻊ ﻧَـﻌ ِﻠﻰ ‪ -‬أَﻓَ ِﻤﻦ اﻟ ِ‬
‫ْﻜ ِْﱪ‬ ‫اك ﻧَـ ْﻌ ِﻠﻰ ‪َ ،‬وإِ ﱠﻣﺎ ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﺑِ ِﺸﺮ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫إ ﱠﻣﺎ ﻗَ َ َ‬
‫ﱠﺎس ((‬
‫ﻂ اﻟﻨ َ‬
‫َﻜ ﱠﻦ اﻟ ِ‬
‫ْﻜ ْﺒـ َﺮ َﻣ ْﻦ ﺑَﻄََﺮ ا ْﳊَ ﱠﻖ َوﻏَ َﻤ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻻَ وﻟ ِ‬
‫َ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫رواﻩ أﺑﻮ داود ‪.‬‬
‫ح‪٤٠٩٢‬‬ ‫د‪ :‬ك‪-٣١‬اﻟﻠﺒﺎس ‪ ،‬ب‪e-٢٨‬ب ﻣﺎ ﺟﺎء ِﰱ اﻟ ِ‬
‫ْﻜ ِْﱪ ‪،‬‬ ‫َ ََ‬
‫‪6. Ayat tentang (rencana) pembunuhan oleh orang kafir‬‬
‫‪terhadap Nabi atau orang beriman:‬‬

‫‪148‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﲔ ﺑِﻐَ ِْﲑ َﺣ ٍّﻖ َوﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ„َ َ)ت ﷲ َوﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫اب أَﻟِ ٍﻴﻢ )‪(٢١‬‬ ‫ﺸ ْﺮُﻫ ْﻢ ﺑِ َﻌ َﺬ ٍ‬‫ﱠﺎس ﻓَـﺒَ ِّ‬‫ﻳﻦ َ‪ُْ Ã‬ﻣ ُﺮو َن ِ‪e‬ﻟ ِْﻘ ْﺴ ِﻂ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬ ‫اﻟﺬ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َﺧ َﺮةِ َوَﻣﺎ َﳍُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺖ أَ ْﻋﻤﺎ ُﳍﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ﻳﻦ َﺣﺒﻄَ ْ َ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ ﱠ ِ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٢٢‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫َ‪0‬ﺻ ِﺮ َ‬
‫ﻚ‬ ‫‪ P‬ﻟَﻨُـﺒَـﻴِّﺘَـﻨﱠﻪُ َوأ َْﻫﻠَﻪُ ﰒُﱠ ﻟَﻨَـ ُﻘﻮﻟَ ﱠﻦ ﻟِ َﻮﻟِﻴِّ ِﻪ َﻣﺎ َﺷ ِﻬ ْﺪ َ‪َ 0‬ﻣ ْﻬﻠِ َ‬‫ﺎﲰﻮا ِ‪ِ e‬‬
‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﺗَـ َﻘ َُ‬
‫ﺎدﻗُﻮ َن )‪ (٤٩‬اﻟﻨﻤﻞ)‪(٢٧‬‬ ‫أ َْﻫ ِﻠ ِﻪ وإِ ﱠ‪ 0‬ﻟَﺼ ِ‬
‫َ َ‬
‫‪7. Ayat/Hadits yang menunjukkan adanya pemberian‬‬
‫‪keringanan dari siksa, atau bertingkat-tingkatnya siksaan‬‬
‫‪di neraka:‬‬
‫ﲑا )‪(١٤٥‬‬ ‫ِ‬ ‫َﺳ َﻔ ِﻞ ِﻣﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر وﻟ ْ ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟْﻤﻨَﺎﻓِ ِﻘﲔ ِﰲ اﻟﺪ ِ‬
‫َﻦ َﲡ َﺪ َﳍُ ْﻢ ﻧَﺼ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﱠرك ْاﻷ ْ‬
‫ْ‬ ‫ُ َ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﻮل‪)):‬‬
‫ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬ ‫ﱡﻌ َﻤﺎن َِﲰ ْﻌ ُ‬ ‫)ﻋﻦ( اﻟﻨـ ْ‬
‫ﺺ‬ ‫ِﰱ أ ْ‬
‫َﲬَ ِ‬ ‫ﻮﺿ ُﻊ‬‫إِ ﱠن أ َْﻫ َﻮ َن أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﻋ َﺬ ًا‪ e‬ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻟ ََﺮ ُﺟ ٌﻞ ﺗُ َ‬
‫ﻗَ َﺪ َﻣ ْﻴ ِﻪ َﲨْ َﺮةٌ ﻳَـﻐْ ِﻠﻰ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ِد َﻣﺎﻏُﻪُ (( ‪.‬‬
‫ﰱ‪٦٥٦٢:‬‬ ‫خ‪:‬ك‪-٨١‬اﻟﺮﻗﺎق‪ ،‬ب‪-٥١‬ﺻﻔﺔ اﳉﻨّﺔ واﻟﻨّﺎر ‪ ،‬ح‪ ٦٥٦١‬وﻃﺮﻓﻪ‬
‫اﻷﲬﺺ‪e :‬ﻃﻦ اﻟﻘﺪم اﻟﺬى ﻳﺘﺠﺎﰱ ﻋﻦ اﻷرض ﻋﻨﺪ اﻟﻮطء ‪.‬‬

‫ﺐ َرأَﻳْـﺘُﻪُ ِﰲ َﻣﻨَ ِﺎﻣﻲ‬ ‫ﺎت أَﺑُﻮ َﳍَ ٍ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻟَ ﱠﻤﺎ َﻣ َ‬ ‫ﺴ َﻬ ْﻴ ِﻠ ﱡﻲ أَ ﱠن اﻟ َْﻌﺒﱠﺎس ﻗَ َ‬
‫َوذَ َﻛ َﺮ اﻟ ﱡ‬
‫اﺣﺔً ‪ ،‬إِﱠﻻ أَ ﱠن‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ ﻟ َِﻘ ُ‬
‫ﻴﺖ ﺑَـ ْﻌﺪ ُﻛ ْﻢ َر َ‬ ‫ﺎل ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺑَـ ْﻌﺪ َﺣ ْﻮ ٍل ِﰲ َﺷﺮ َﺣ ٍ‬
‫ّ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ َﻋ ِّﲏ ُﻛ ﱠﻞ ﻳَـ ْﻮم اﺛْـﻨَـ ْ ِ‬
‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﻚ أَن اﻟﻨِ ّ‬
‫ﺎل‪َ :‬و َذﻟ َ ﱠ‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫اب ُﳜَﱠﻔ ُ‬ ‫اﻟ َْﻌ َﺬ َ‬
‫ت‬ ‫ﺖ ﺛـُ َﻮﻳْـﺒَﺔُ ﺑَ ﱠ‬
‫ﺸ َﺮ ْ‬ ‫ﲔ ‪َ ،‬وَﻛﺎﻧَ ْ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠﻢ ُوﻟِ َﺪ ﻳَـ ْﻮم اِْﻻﺛْـﻨَـ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫َ‬
‫ﺐ ِﲟَْﻮﻟِ ِﺪﻩِ ﻓَﺄَ ْﻋﺘَـ َﻘ َﻬﺎ‪ .‬اﻟﻔﺘﺢ‪ ، ١٤٥ /٩ :‬ك‪-‬اﻟﻨﻜﺎح‬ ‫أ ََ‪َ e‬ﳍَ ٍ‬

‫‪149‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

8. Ayat-ayat yang menunjukkan kecongkakan Banie Israiel


dan sifat mereka yang “keterlaluan”: lihat kembali S.Al-
Baqarah(2):61, 67-71.
‫َﺻﻨَ ٍﺎم َﳍُْﻢ‬ ٍ ِ ِ ِ
ْ ‫ﻴﻞ اﻟْﺒَ ْﺤ َﺮ ﻓَﺄَﺗَـ ْﻮا َﻋﻠَﻰ ﻗَـ ْﻮم ﻳَـ ْﻌ ُﻜ ُﻔﻮ َن َﻋﻠَﻰ أ‬ َ ‫ ﺑﺒَ ِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬0َ‫َو َﺟ َﺎوْز‬
َ َ‫اﺟ َﻌ ْﻞ ﻟَﻨَﺎ إِ َﳍًﺎ َﻛ َﻤﺎ َﳍُ ْﻢ آ َِﳍَﺔٌ ﻗ‬
‫ﺎل إِﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ﻗَـ ْﻮٌم َﲡْ َﻬﻠُﻮ َن‬ ْ ‫ﻮﺳﻰ‬ َ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا َ) ُﻣ‬
(٧)‫( اﻷﻋﺮاف‬١٣٨)
9. Ayat / Hadits yang menunjukkan jika Allah menyesatkan
seseorang, tidak ada yang bisa menunjukinya.
‫ ُﺷ َﺮَﻛﺎءَ ﻗُ ْﻞ‬P ِ ‫ﺖ وﺟﻌﻠُﻮا‬ ِ ٍ ‫ﻓَﻤ ْﻦ ُﻫﻮ ﻗَﺎﺋِ ٌﻢ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
َ َ َ ْ َ‫ﺴﺒ‬ َ ‫ﺲ ﲟَﺎ َﻛ‬ ّ َ َ
ِ ِ ِ ِ
‫ض أ َْم ﺑﻈَﺎﻫ ٍﺮ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ ْﻮل ﺑَ ْﻞ‬ ِ ِ
ِ ‫ﱡﻮﻫ ْﻢ أ َْم ﺗُـﻨَـﺒّﺌُﻮﻧَﻪُ ﲟَﺎ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ ِﰲ اْﻷ َْر‬
ُ ‫َﲰ‬
ِ ْ ‫ﻴﻞ وﻣﻦ ﻳ‬ ِِ ِ
ُ‫ﻀﻠ ِﻞ ﷲ‬ ُ ْ َ َ ِ ِ‫ﺴﺒ‬ ‫ﺻﺪﱡوا َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﻣ ْﻜ ُﺮُﻫ ْﻢ َو‬َ ‫ُزﻳّ َﻦ ﻟﻠﱠﺬ‬
(١٣)‫( اﻟﺮﻋﺪ‬٣٣) ‫ﺎد‬ ٍ ‫ﻓَﻤﺎ ﻟَﻪُ ِﻣﻦ ﻫ‬
َ ْ َ
‫ﱠ‬ ِ ِ ِ ِ ِ
‫ﺐ‬ ُ ُ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ َﳜْﻄ‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ ‫ﺎل َﻛﺎ َن َر ُﺳ‬َ َ‫َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑ ٍﺮ ﻗ‬
ِِ ُ ‫ﱠﺎس َْﳛ َﻤ ُﺪ ﷲَ َوﻳُـﺜْ ِﲎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ِﲟَﺎ ُﻫ َﻮ أ َْﻫﻠُﻪُ ﰒُﱠ ﻳَـ ُﻘ‬
ُ‫)) َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻬﺪﻩ ﷲ‬:‫ﻮل‬ َ ‫اﻟﻨ‬
ِ ‫ﻳﺚ ﻛِﺘﺎب‬
‫ﷲ‬ ِ ‫ﺎدى ﻟَﻪُ و َﺧ ْﻴـﺮ ا ْﳊ ِﺪ‬ ِ ِ ْ ‫ﻀ ﱠﻞ ﻟَﻪ وﻣﻦ ﻳ‬ ِ ‫ﻓَﻼَ ﻣ‬
ُ َ َ ُ َ َ ‫ﻀﻠ ْﻞ ﻓَﻼَ َﻫ‬ ُ ْ ََ ُ ُ
. ‫(( أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ‬
. ٤٥‫ ح‬، ‫ﻴﻒ اﻟ ﱠﺼﻼَةِ َو ْاﳋُﻄْﺒَ ِﺔ‬
ِ ‫ َﲣِْﻔ‬-١٤‫ب‬ ‫اﳉﻤﻌﺔ‬-٨‫ ك‬، ١١‫ ص‬٣‫ج‬ :‫م‬
10. Ayat-ayat yang menunjukkan tersesatnya Banie Israiel;
S.Ali Imran(3):69-73; S.Al-Ma’idah(5):78.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan sampai kita merasa diri kita paling suci, bahkan
harus yakin bahwa kebaikan kita hanya karena diberi
karunia oleh Allah.
2. Jangan sampai menyingkiri ajaran Islam (walaupun hanya
sebagian) karena hawa nafsu atau emosi kita, tetapi

150
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

hendaknya hawa nafsu atau emosi kita ditundukkan dan


diatur dengan Syari’at Islam.

‫ﺼ ِّﺪ ٌق ﻟِ َﻤﺎ َﻣ َﻌ ُﻬ ْﻢ َوَﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ‬ ِ ِ ِ ِ ‫وﻟَ ﱠﻤﺎ ﺟﺎءﻫﻢ ﻛِﺘ‬


َ ‫ﺎب ﻣ ْﻦ ﻋ ْﻨﺪ ﷲ ُﻣ‬ ٌ َ ْ َُ َ َ
ُ‫ﺎء ُﻫ ْﻢ َﻣﺎ َﻋ َﺮﻓُﻮا َﻛ َﻔ ُﺮوا ﺑِ ِﻪ ﻓَـﻠَ ْﻌﻨَﺔ‬
َ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺟ‬
ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻔﺘ ُﺤﻮ َن َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ أَ ْن ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮوا ِﲟَﺎ‬ ِِ ِ ِ ِ
َ ‫( ﺑ ْﺌ َﺴ َﻤﺎ ا ْﺷﺘَـ َﺮْوا ﺑﻪ أَﻧْـ ُﻔ‬٨٩) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﷲ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
ِ ‫ﺸﺎء ِﻣﻦ ِﻋﺒ‬
ِ‫ﺎدﻩ‬ ِ ِ ْ َ‫أَﻧْـﺰ َل ﷲ ﺑـﻐْﻴﺎ أَ ْن ﻳـﻨَـ ِﺰ َل ﷲ ِﻣﻦ ﻓ‬
َ ْ ُ َ َ‫ﻀﻠﻪ َﻋﻠَﻰ َﻣ ْﻦ ﻳ‬ ْ ُ ُّ ًَُ َ
ٌ ‫اب ُﻣ ِﻬ‬ ِ ِ ٍ‫ﻀ‬ ٍ‫ﻀ‬ َ َ‫ﻓَـﺒَﺎءُوا ﺑِﻐ‬
(٩٠) ‫ﲔ‬ ٌ ‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ‬ َ ‫ﺐ َوﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬ َ َ‫ﺐ َﻋﻠَﻰ ﻏ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Banie Israiel pernah minta agar Allah beri pertolongan
kepada mereka untuk mengalahkan orang-orang kafir.
2. Allah memberikan kitab kepada Banie Israiel (lewat
RasulNya) yang isinya membenarkan isi kitab yang sudah
ada lebih dahulu pada mereka; tetapi mereka bahkan juga
mengkafirinya.
3. Allah melaknat orang-orang kafir 37.
4. Kekafiran mereka kepada kitab yang diturunkan untuk
mereka itu merupakan jalan perdagangan yang amat
buruk, membeli keburukan untuk diri mereka sendiri.
5. Kekafiran mereka kepada kitab dari Allah itu karena
mereka dengki, bahwa Allah menurunkan karuniaNya
(berupa Kitab itu) kepada hambaNya yang Dia kehendaki
(Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam ).

37
La’nat (laknat) artinya dijauhkan dari kebaikan.

151
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

6. Orang-orang kafir itu mendapat kemurkaan bertumpuk


(dari Allah) dan akan mendapat siksaan yang menghina
mereka di Akhirat.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel pernah dalam posisi “berhadapan” dengan
orang-orang kafir, dan minta pertolongan kepada Allah.
2. Pertolongan Allah untuk menghadapi orang-orang kafir
itu ada kalanya diberikan dalam bentuk petunjuk, yang
disebut dan diterangkan dalam kitab/wahyu.
3. Oleh sebab itu, orang yang ingin mennang dalam
menghadapi orang-orang kafir, harus mengikuti dan
mengamalkan isi kitab (dalam hal kita, adalah Al-Qur’an).
4. Banie Israiel mendengki Nabi Muhammad shallallahu
'alaihi wa alihi wa sallam karena beliau menerima kitab
(mereka menyangka bahwa Banie Israiel lebih patut
menerima kitab dari pada beliau yang Banie Ismaiel).
5. Tidak ada kemuliaan orang kafir di hadapan Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Al-Qur’an adalah
kitab pembenar bagi kitab-kitab terdahulu:
‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳْ ِﻪ َوﻟِﺘُـ ْﻨ ِﺬ َر أُ ﱠم اﻟْ ُﻘ َﺮى‬ ِ ِ ‫وﻫ َﺬا ﻛِﺘﺎب أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎﻩُ ﻣﺒﺎر ٌك ﻣ‬
َْ ‫ﺼ ّﺪ ُق اﻟﱠﺬي ﺑَـ‬
َ ُ َ َُ َ ٌ َ َ َ
‫ِِ ْﻢ‬°‫ﺻ َﻼ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ْﻵَﺧ َﺮة ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ﺑِﻪ َو ُﻫ ْﻢ َﻋﻠَﻰ‬eِ ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن‬َ ‫َوَﻣ ْﻦ َﺣ ْﻮَﳍَﺎ َواﻟﺬ‬
(٦)‫( اﻷﻧﻌﺎم‬٩٢) ‫ُﳛَ ِﺎﻓﻈُﻮ َن‬
‫ﻳﻖ اﻟﱠ ِﺬي‬ َ ‫ﺼ ِﺪ‬ ِ ِ ِ ‫وﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻫ َﺬا اﻟْ ُﻘﺮَآ ُن أَ ْن ﻳـ ْﻔﺘـﺮى ِﻣﻦ ُد‬
ْ َ‫ون ﷲ َوﻟَﻜ ْﻦ ﺗ‬ ْ ََ ُ ْ َ ََ
ِ ِ ِ ‫ﺎب ﻻَ رﻳ‬ ِ ِ ِ
(٣٧) ‫ﲔ‬ َ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬ ِّ ‫ﺐ ﻓﻴﻪ ﻣ ْﻦ َر‬ َ َْ ِ َ‫ﻴﻞ اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳْﻪ َوﺗَـ ْﻔﺼ‬
َْ ‫ﺑَـ‬
(١٠)‫ﻳﻮﻧﺲ‬
2. Ayat yang menunjukkan hinanya orang kafir di hadapan
Allah:

152
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

(٢٢) ‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ‫اب ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫إِ ﱠن‬
َ ‫ﺼ ﱡﻢ اﻟْﺒُ ْﻜ ُﻢ اﻟﺬ‬ ‫ﷲ اﻟ ﱡ‬ ِّ ‫ﱠو‬
َ ‫َﺷ ﱠﺮ اﻟﺪ‬
(٨)‫اﻷﻧﻔﺎل‬
(٥٥) ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ِ‫ِ ﱠ‬ ِ ِ ‫َﺷ ﱠﺮ اﻟﺪﱠو‬
َ ‫اب ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ اﻟﺬ‬ ّ َ ‫إِ ﱠن‬
(٨)‫اﻷﻧﻔﺎل‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan sampai mengingkari ayat Al-Qur’an; apabila kita
mendapat keterangan yang belum pernah kita dengar
sebelumnya, hendaknya tidak keburu menolak atau
menerimanya, melainkan memeriksanya apakah keterang-
an itu ada asalnya dari Rasulullah atau tidak.
2. Jangan menerima atau menolak keterangan karena melihat
orang yang menyampaikannya, tetapi hendaknya dilihat
apakah keterangan itu benar atau salah.

‫ﻴﻞ َﳍُ ْﻢ آ َِﻣﻨُﻮا ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧـُ ْﺆِﻣ ُﻦ ِﲟَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َوﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن‬ ِ ِ
َ ‫َوإ َذا ﻗ‬
‫ﷲ ِﻣ ْﻦ‬ِ ‫ِﲟَﺎ وراءﻩ وﻫﻮ ا ْﳊ ﱡﻖ ﻣﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِﻤﺎ ﻣﻌﻬﻢ ﻗُﻞ ﻓَِﻠﻢ ﺗَـ ْﻘﺘـﻠُﻮ َن أَﻧْﺒِﻴﺎء‬
ََ ُ َ ْ ْ ََُ َ َ ُ َ َُ َ َُ ََ
ُ‫ﺎت ﰒُﱠ ﱠاﲣَ ْﺬ ُﰎ‬ ِ َ‫ﻟْﺒـﻴِﻨ‬eِ ‫( وﻟََﻘ ْﺪ ﺟﺎء ُﻛﻢ ﻣﻮﺳﻰ‬٩١) ‫ﻗَـ ْﺒﻞ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ ﻣ ْﺆِﻣﻨِﲔ‬
َّ َ ُ ْ َ َ َ َ ُ ْ ُ
ِ
(٩٢) ‫اﻟ ِْﻌ ْﺠ َﻞ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ِﻩ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻇَﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Apabila Banie Israiel (secara umum beragama Yahudi atau
Nasrani) disuruh beriman kepada kitab Al-Qur’an yang
Allah turunkan itu, mereka mengatakan bahwa mereka
beriman kepada kitab yang diturunkan kepada mereka.
2. Mereka kafir kepada kitab Al-Qur’an yang turun setelah
kitab yang turun kepada mereka.

153
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

3. (Sedang) Al-Qur’an itu haq, serta membenarkan kitab


yang ada pada mereka itu.
4. Rasulullah disuruh mengatakan kepada mereka, kalau
memang mereka beriman (sebagaimana pengakuan
mereka itu), mengapa mereka dahulu membunuh Nabi-
Nabi Allah sebelum perintah beriman kepada Al-Qur’an
ini turun ?!
5. (Kalau mereka beriman, mengapa pula) Setelah Nabi
Musa datang membawa keterangan kepada mereka,
mereka masih berlaku dhalim dengan menyembah patung
anak sapi ?!

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel dan orang kafir pada umumnya, jika diseru
untuk beriman kepada Al-Qur’an, berusaha membuat
heilah (tipu daya) untuk menghindar dan menolaknya.
2. Iman kepada kitab-kitab terdahulu (Taurat, Injil), tidak
ada manfaatnya jika tidak diiringi dengan iman kepada
Al-Qur’an, karena Al-Qur’an membenarkan kitab2 itu.
3. Banie Israiel dan orang kafir pada umumnya, tidak segan2
berbohong untuk mempertahankan pendiriannya yang
sesat, walaupun mereka juga tahu kesesatan mereka itu.
4. Orang kafir mempunyai persamaan dengan orang
munafiq, dalam hal mau berbohong untuk menutupi
kesesatan dirinya dengan mengaku-aku memegang
kebenaran.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Lihat S.Al-Baqarah(2):11-13 yang telah lampau, yang
menunjukkan bagaimana orang munafiq berheilah merasa
berada dalam kebaikan dan kebenaran, padahal mereka
sesat.
2. Ayat-ayat yang menunjukkan Banie Israiel adalah (satu-
satunya) kaum yang membunuh Nabi-Nabi mereka; lihat
juga: S.Al-Baqarah(2):61, 87; S.Ali Imran(3):21, 112
S.An-Nisa’(4):157;

154
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻟَ َﻘ ْﺪ أ َ ِ‬


‫ﻴﻞ َوأ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ إﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ ُر ُﺳﻼً ُﻛﻠ َﻤﺎ َﺟ َ‬
‫ﺎء ُﻫ ْﻢ‬ ‫َﺧ ْﺬ َ‪ 0‬ﻣﻴﺜَﺎ َق ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا َوﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن )‪(٧٠‬‬ ‫ر ُﺳ ٌ ِ‬
‫ﻮل ﲟَﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻬ َﻮى أَﻧْـ ُﻔ ُ‬ ‫َ‬
‫اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan sampai kita menyerupai sikap Banie Israiel, yang‬‬
‫‪ketika diseru untuk beriman, mencari berbagai alasan‬‬
‫‪untuk menghindar.‬‬

‫َﺧ ْﺬ َ‪ِ 0‬ﻣﻴﺜَﺎﻗَ ُﻜﻢ ورﻓَـﻌﻨَﺎ ﻓَـﻮﻗَ ُﻜﻢ اﻟﻄﱡﻮر ُﺧ ُﺬوا ﻣﺎ َآﺗَـﻴـﻨَﺎ ُﻛﻢ ﺑُِﻘ ﱠﻮةٍ‬ ‫َوإِ ْذ أ َ‬
‫َ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ ََ ْ ْ ُ‬
‫ﺼ ْﻴـﻨَﺎ َوأُ ْﺷ ِﺮﺑُﻮا ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ُ ِِ¢‬ﻢ اﻟ ِْﻌ ْﺠ َﻞ ﺑِ ُﻜ ْﻔ ِﺮِﻫ ْﻢ ﻗُ ْﻞ‬ ‫ِ‬
‫اﲰَﻌُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا َﲰ ْﻌﻨَﺎ َو َﻋ َ‬ ‫َو ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﻟَ ُﻜ ُﻢ‬‫ﲔ )‪ (٩٣‬ﻗُ ْﻞ إِ ْن َﻛﺎﻧَ ْ‬ ‫ﺴ َﻤﺎ َ‪ُْ Ã‬ﻣ ُﺮُﻛ ْﻢ ﺑِﻪ إِﳝَﺎﻧُ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨِ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺑ ْﺌ َ‬
‫ت إِ ْن‬ ‫ون اﻟﻨ ِ‬ ‫َﺧﺮةُ ِﻋ ْﻨ َﺪ ا ﱠِ َﺧﺎﻟِﺼﺔً ِﻣﻦ ُد ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻮا اﻟ َْﻤ ْﻮ َ‬‫ﱠﺎس ﻓَـﺘَ َﻤﻨـ ُ‬ ‫َ ْ‬ ‫اﻟ ﱠﺪ ُار اْﻵ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺎد ِﻗﲔ )‪ (٩٤‬وﻟَﻦ ﻳـﺘَﻤﻨـﱠﻮﻩُ أَﺑ ًﺪا ِﲟَﺎ ﻗَ ﱠﺪﻣ ْ ِ‬ ‫ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ ِ‬
‫ﺖ أَﻳْﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوا ﱠُ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫َ‬ ‫َ ََْ ْ َ‬ ‫ﺻ َ‬ ‫ْ َ‬
‫ٍ ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﱠﺎس َﻋﻠَﻰ َﺣﻴَﺎة َوﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫ص اﻟﻨ ِ‬ ‫َﺣ َﺮ َ‬‫ﲔ )‪َ (٩٥‬وﻟَﺘَ ِﺠ َﺪﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ أ ْ‬ ‫ِ‪e‬ﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ْﻒ َﺳﻨَ ٍﺔ َوَﻣﺎ ُﻫ َﻮ ِﲟَُﺰ ْﺣ ِﺰِﺣ ِﻪ ِﻣ َﻦ‬ ‫َﺣ ُﺪ ُﻫ ْﻢ ﻟَ ْﻮ ﻳـُ َﻌ ﱠﻤ ُﺮ أَﻟ َ‬ ‫أَ ْﺷ َﺮُﻛﻮا ﻳَـ َﻮ ﱡد أ َ‬
‫ﺼﲑٌ ِﲟَﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٩٦‬‬ ‫اب أَ ْن ﻳـﻌ ﱠﻤﺮ وا ﱠ ﺑ ِ‬
‫اﻟ َْﻌ َﺬ ِ ُ َ َ َ ُ َ‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Allah mengingatkan Banie Israiel, bahwa Allah sudah‬‬
‫‪mengambil perjanjian mereka dengan meninggikan‬‬
‫‪gunung/batu di atas mereka 38.‬‬

‫‪38‬‬
‫‪Meninggikan gunung atau batu ini bisa saja dengan membuat batu‬‬
‫‪melayang di atas mereka, atau gunungnya menjulang hampir runtuh‬‬
‫‪menimpa mereka.‬‬

‫‪155‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Perjanjian itu adalah agar mereka memegang teguh


petunjuk, ajaran Islam, yang Allah telah berikan kepada
mereka, dan supaya mereka mendengarkan perintah Allah
dan UtusanNya.
3. Mereka mengatakan mau mendengarkan, tetapi pada saat
yang sama mereka mendurhakai.
4. Bahkan karena kekufuran yang bersangatan, mereka
menanamkan keyakinan dalam hati mereka bahwa
penyembahan patung anak sapi merupakan perbuatan
yang benar.
5. Rasulullah disuruh mengatakan kepada mereka bahwa
kalau memang mereka beriman, maka perbuatan mereka
menyembah (patung) anak sapi itu merupakan suruhan
iman mereka yang sangat buruk.
6. Rasulullah disuruh mengatakan kepada mereka bahwa
kalau benar bahwa kemuliaan kehidupan akhirat di
hadapan Allah itu khusus untuk mereka, tidak untuk
orang lain, maka hendaklah mereka mengangan-angankan
kematian diri mereka, jika memang mereka orang-orang
yang benar.
7. Mereka sama sekali tidak akan berani mengangan-
angankan kematian diri mereka, dengan sebab kedhalim-
an yang sudah mereka perbuat.
8. Allah Mengetahui siapa dan bagaimana orang-orang yang
dhalim, semisal mereka itu.
9. Orang Yahudi adalah paling rakusnya manusia kepada
kehidupan dan kesenangan di dunia ini, lebih rakus dari
pada orang-orang musyrik (penyembah berhala).
10. Orang yang rakus kepada (kesenangan dan kehidupan)
dunia itu berharap dapat hidup sampai seribu tahun
(untuk menikmati kesenangan dunia).
11. Kalau saja mereka diberi kesempatan hidup sampai seribu
tahun, kesempatan itu tidak akan dapat mereka gunakan
untuk menyelamatkan diri mereka dari siksa (neraka).

156
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

12. Allah Melihat, sangat tahu, apa yang mereka lakukan (dan
apa yang akan mereka lakukan andaikata diberi umur
sampai seribu tahun).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banie Israiel tidak akan mau menerima nasihat, saran atau
perjanjian, kecuali jika diancam dengan sesuatu yang
dapat membuat mereka merasa ngeri.
2. Banie Israiel senantiasa melanggar perjanjian yang mereka
perbuat dan mereka setujui.
3. Kekufuran seseorang itu akan membawa pelakunya
menjadi semakin tersesat dari jalan yang benar.
4. Orang yang hakikatnya kafir itu tidak segan-segan
membuat berbagai da’waan, yang kelihatannya sangat
meyakinkan pendengarnya, padahal sebenarnya dia
membual/berbohong.
5. Yang benar, kemuliaan dan kebahagiaan di Akhirat tidak
dikhususkan suku bangsa tertentu, tetapi disediakan
untuk orang yang bertaqwa.
6. Orang yang banyak berbuat dosa itu takut menghadapi
kematian.
7. Orang yang tidak beriman (kafir) itu rakus kepada
kesenangan dan kehidupan dunia (gaya hidup hedonis);
karenanya orang beriman tidak mungkin rakus kepada
kesenangan dan kehidupan dunia.
8. Panjang umur (masa kehidupan di dunia) tidak menjamin
keselamatan di Akhirat.
9. Allah sudah Mengetahui apa yang belum dijalani
manusia.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat tentang diambilnya janji atas Banie Israiel (lihat
kembali ayat 63-64 S.Al-Baqarah(2) yang telah lewat.
2. Ayat-ayat tentang penyembahan patung anak sapi oleh
Banie Israiel: S.Al-Baqarah(2):51-52.

157
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ
‫ﻮﺳﻰ‬ َ ‫ﺴ ًﺪا ﻟَﻪُ ُﺧ َﻮ ٌار ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َﻫ َﺬا إِ َﳍُ ُﻜ ْﻢ َوإِﻟَﻪُ ُﻣ‬ َ ‫ج َﳍُ ْﻢ ﻋ ْﺠﻼً َﺟ‬ َ ‫ﻓَﺄَ ْﺧ َﺮ‬
‫ﺿ ¦ﺮا‬
َ ‫ﻚ َﳍُ ْﻢ‬ُ ‫( أَﻓَﻼَ ﻳَـ َﺮْو َن أَﻻﱠ ﻳَـ ْﺮِﺟ ُﻊ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻗَـ ْﻮﻻً َوﻻَ ﳝَِْﻠ‬٨٨) ‫ﻓَـﻨَ ِﺴ َﻲ‬
(٢٠)‫( ﻃﻪ‬٨٩) ‫َوﻻَ ﻧَـ ْﻔ ًﻌﺎ‬
3. Ayat tentang orang kafir tidak akan mengangan-angankan
kematian: lihat S.Al-Jum’ah(62):6-7.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Orang beriman harus bercita-cita Akhirat, bukan cita-cita
dunia; setiap usaha atau amalan dunia harus tujuan
antara, yaitu untuk tujuan akhir kemuliaan dan
keselamatan Akhirat.

‫ﺼ ِّﺪﻗًﺎ‬ ِ ِ َ ِ‫ﻗُﻞ ﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻋ ُﺪ ¦وا ﳉِِ ِﱪﻳﻞ ﻓَِﺈﻧﱠﻪ ﻧَـ ﱠﺰﻟَﻪ ﻋﻠَﻰ ﻗَـ ْﻠﺒ‬
َ ‫ِِ ْذن ﷲ ُﻣ‬É ‫ﻚ‬ َ ُ ُ َ ْ َ َْ ْ
ِ ‫( ﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻋ ُﺪ ¦وا‬٩٧) ‫ﻟِﻤﺎ ﺑـﲔ ﻳ َﺪﻳ ِﻪ وﻫ ًﺪى وﺑ ْﺸﺮى ﻟِﻠْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ‬
P َ َْ َ ُ َ َُ ُ َ ْ َ ََْ َ
ِ ِ ِ َ ‫َوَﻣﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ َوُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ َو ِﺟ ِْﱪﻳﻞ َوِﻣﻴ َﻜ‬
َ ‫ﺎل ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻋ ُﺪ ﱞو ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
(٩٨) ‫ﻳﻦ‬ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Rasulullah disuruh mengatakan kepada Banie Israiel/Ahli
Kitab, bahwa orang yang memusuhi Jibriel (karena Jibriel
menyampaikan wahyu kepada Rasulullah), maka sebenar-
nya Jibriel melakukannya dengan ijin Allah, bukan
kemauannya sendiri.
2. Wahyu yang turun, khususnya Al-Qur’an, itu membenar-
kan kitab-kitab yang turun sebelumnya dan sebagai
petunjuk serta berita gembira bagi orang-orang beriman.
3. Allah memusuhi orang-orang kafir, yaitu orang-orang
yang memusuhi Allah, memusuhi para malaikatNya,
memusuhi rasul-rasulNya, memusuhi Jibriel & Mikaiel.

158
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Rasulullah tidak menambah, mengurangi atau mengubah
wahyu Al-Qur’an yang turun kepada beliau, sehingga
kata (‫ﻞ‬
ْ ُ‫ )ﻗ‬pun beliau sampaikan apa adanya.
2. Malaikat Jibriel menyampaikan wahyu dengan ijin Allah,
bukan semaunya sendiri.
3. Taurat dan Injiel (yang belum diubah dengan campur
tangan manusia berupa penambahan, pengurangan atau
pengubahan) dibenarkan oleh Al-Qur’an dan harus
diimani oleh Muslimien.
4. Orang yang memusuhi Allah atau memusuhi malaikat
adalah orang kafir.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa malaikat Jibriel
menyampaikan wahyu kepada Rasulullah; lihat juga:
S.Asy-Syu’ara’(26):193; S.Maryam(19):64:
S.An-Najm(53):5;
ِ ‫ ْﳊ ِّﻖ ﻟِﻴـﺜَـﺒِ َ ﱠ‬eِ ‫ﻚ‬ ِ ِ ‫ﻗُﻞ ﻧَـ ﱠﺰﻟَﻪ روح اﻟْ ُﻘ ُﺪ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو ُﻫ ًﺪى‬
َ ‫ﺖ اﻟﺬ‬ ّ ُ َ َ ِّ‫س ﻣ ْﻦ َرﺑ‬ ُ ُ ُ ْ
(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬ (١٠٢) ‫ﲔ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ْﻤ ْﺴﻠﻤ‬ ُ ‫َوﺑُ ْﺸ َﺮى ﻟﻠ‬
2. Hadits yang menunjukkan bahwa orang Ahli Kitab
memusuhi Jibriel :
:(‫ﻗﺎل أﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ )اﻟﻄﱪي‬
‫ ﺣﻀﺮت ﻋﺼﺎﺑﺔ ﻣﻦ اﻟﻴﻬﻮد رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ‬:‫ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس أﻧﻪ ﻗﺎل‬
‫ ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻋﻦ ﺧﻼل ﻧﺴﺄﻟﻚ‬، ‫ اﻟﻘﺎﺳﻢ‬e‫ ) أ‬:‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻓﻘﺎﻟﻮا‬
‫ ﻓﻘﺎل رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬. ‫ ﻻ ﻳﻌﻠﻤﻬﻦ إﻻ ﻧﱯ‬،‫ﻋﻨﻬﻦ‬
‫ وﻣﺎ أﺧﺬ‬، ‫ وﻟﻜﻦ اﺟﻌﻠﻮا ﱄ ذﻣﺔ ﷲ‬، ‫ ﺳﻠﻮا ﻋﻤﺎ ﺷﺌﺘﻢ‬:‫وﺳﻠﻢ‬
‫ﻟﺘﺘﺎﺑﻌﲏ ﻋﻠﻰ‬
ُ ،‫ ﺣﺪﺛﺘﻜﻢ ﺷﻴﺌﺎ ﻓﻌﺮﻓﺘﻤﻮﻩ‬0‫ ﻟﺌﻦ أ‬، ‫ﻳﻌﻘﻮب ﻋﻠﻰ ﺑﻨﻴﻪ‬

159
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫اﻹﺳﻼم ‪ .‬ﻓﻘﺎﻟﻮا‪ :‬ذﻟﻚ ﻟﻚ‪ .‬ﻓﻘﺎل رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬


‫وﺳﻠﻢ‪ :‬ﺳﻠﻮﱐ ﻋﻤﺎ ﺷﺌﺘﻢ ‪ .‬ﻓﻘﺎﻟﻮا‪ :‬أﺧﱪ‪ 0‬ﻋﻦ أرﺑﻊ ﺧﻼل ﻧﺴﺄﻟﻚ‬
‫ﻋﻨﻬﻦ‪ :‬أﺧﱪ‪ ، 0‬أي اﻟﻄﻌﺎم ﺣﺮم إﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﻪ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ أن‬
‫ﺗﻨﺰل اﻟﺘﻮراة ؟ وأﺧﱪ‪ 0‬ﻛﻴﻒ ﻣﺎء اﳌﺮأة وﻣﺎء اﻟﺮﺟﻞ؟ وﻛﻴﻒ ﻳﻜﻮن‬
‫اﻟﺬﻛﺮ ﻣﻨﻪ واﻷﻧﺜﻰ؟ وأﺧﱪ‪¢ 0‬ﺬا اﻟﻨﱯ اﻷﻣﻲ ﰲ اﻟﻨﻮم وﻣﻦ وﻟﻴﻪ‬
‫ﻣﻦ اﳌﻼﺋﻜﺔ ؟ ﻓﻘﺎل رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪":‬ﻋﻠﻴﻜﻢ‬
‫ﻋﻬﺪ ﷲ ﻟﺌﻦ أ‪ 0‬أﻧﺒﺄﺗﻜﻢ ﻟﺘﺘﺎﺑﻌﲏ! ﻓﺄﻋﻄﻮﻩ ﻣﺎ ﺷﺎء ﻣﻦ ﻋﻬﺪ‬
‫وﻣﻴﺜﺎق ‪ .‬ﻓﻘﺎل‪":‬ﻧﺸﺪﺗﻜﻢ ‪e‬ﻟﺬي أﻧﺰل اﻟﺘﻮراة ﻋﻠﻰ ﻣﻮﺳﻰ ‪ ،‬ﻫﻞ‬
‫ﺗﻌﻠﻤﻮن أن إﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﺮض ﻣﺮﺿﺎ ﺷﺪﻳﺪا ﻓﻄﺎل ﺳﻘﻤﻪ ﻣﻨﻪ‪ ،‬ﻓﻨﺬر‬
‫ﻧﺬرا ﻟﺌﻦ ﻋﺎﻓﺎﻩ ﷲ ﻣﻦ ﺳﻘﻤﻪ ﻟﻴﺤﺮﻣﻦ أﺣﺐ اﻟﻄﻌﺎم واﻟﺸﺮاب‬
‫إﻟﻴﻪ ‪ ،‬وﻛﺎن أﺣﺐ اﻟﻄﻌﺎم إﻟﻴﻪ ﳊﻢ اﻹﺑﻞ وأﺣﺐ اﻟﺸﺮاب إﻟﻴﻪ‬
‫أﻟﺒﺎ½ﺎ ؟ ﻓﻘﺎﻟﻮا‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ ﻧﻌﻢ ‪ .‬ﻓﻘﺎل رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫وﺳﻠﻢ‪ :‬أﺷﻬﺪ ﷲ ﻋﻠﻴﻜﻢ وأﻧﺸﺪﻛﻢ ‪ Pe‬اﻟﺬي ﻻ إﻟﻪ إﻻ ﻫﻮ‪،‬‬
‫اﻟﺬي أﻧﺰل اﻟﺘﻮراة ﻋﻠﻰ ﻣﻮﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻞ ﺗﻌﻠﻤﻮن أن ﻣﺎء اﻟﺮﺟﻞ أﺑﻴﺾ‬
‫ﻏﻠﻴﻆ ‪ ،‬وأن ﻣﺎء اﳌﺮأة أﺻﻔﺮ رﻗﻴﻖ ‪ ،‬ﻓﺄﻳﻬﻤﺎ ﻋﻼ ﻛﺎن ﻟﻪ اﻟﻮﻟﺪ‬
‫واﻟﺸﺒﻪ ‪É‬ذن ﷲ ‪ ،‬ﻓﺈذا ﻋﻼ ﻣﺎء اﻟﺮﺟﻞ ﻣﺎء اﳌﺮأة ﻛﺎن اﻟﻮﻟﺪ ذﻛﺮا‬
‫‪É‬ذن ﷲ ‪ ،‬وإذا ﻋﻼ ﻣﺎء اﳌﺮأة ﻣﺎء اﻟﺮﺟﻞ ﻛﺎن اﻟﻮﻟﺪ أﻧﺜﻰ ‪É‬ذن‬
‫ﷲ؟ ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ ﻧﻌﻢ ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ اﺷﻬﺪ! ﻗﺎل‪ :‬وأﻧﺸﺪﻛﻢ‬
‫‪e‬ﻟﺬي أﻧﺰل اﻟﺘﻮراة ﻋﻠﻰ ﻣﻮﺳﻰ ‪ ،‬ﻫﻞ ﺗﻌﻠﻤﻮن أن ﻫﺬا اﻟﻨﱯ‬
‫اﻷﻣﻲ ﺗﻨﺎم ﻋﻴﻨﺎﻩ وﻻ ﻳﻨﺎم ﻗﻠﺒﻪ ؟ ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ ﻧﻌﻢ! ﻗﺎل‪ :‬اﻟﻠﻬﻢ‬
‫اﺷﻬﺪ! ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬أﻧﺖ اﻵن ﲢﺪﺛﻨﺎ ﻣﻦ وﻟﻴﻚ ﻣﻦ اﳌﻼﺋﻜﺔ ‪ ،‬ﻓﻌﻨﺪﻫﺎ‬
‫‪160‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻧﺘﺎﺑﻌﻚ أو ﻧﻔﺎرﻗﻚ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬ﻓﺈن وﻟﻴﻲ ﺟﱪﻳﻞ ‪ ،‬وﱂ ﻳﺒﻌﺚ ﷲ ﻧﺒﻴﺎ‬


‫ﻗﻂ إﻻ وﻫﻮ وﻟﻴﻪ ‪ .‬ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬ﻓﻌﻨﺪﻫﺎ ﻧﻔﺎرﻗﻚ ‪ ،‬ﻟﻮ ﻛﺎن وﻟﻴﻚ ﺳﻮاﻩ‬
‫ﻣﻦ اﳌﻼﺋﻜﺔ ‪¯ ،‬ﺑﻌﻨﺎك وﺻﺪﻗﻨﺎك ‪ .‬ﻗﺎل‪":‬ﻓﻤﺎ ﳝﻨﻌﻜﻢ أن ﺗﺼﺪﻗﻮﻩ‬
‫؟ ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬إﻧﻪ ﻋﺪو‪ . 0‬ﻓﺄﻧﺰل ﷲ ﻋﺰ وﺟﻞ‪):‬ﻣﻦ ﻛﺎن ﻋﺪوا ﳉﱪﻳﻞ‬
‫ﻓﺈﻧﻪ ﻧﺰﻟﻪ ﻋﻠﻰ ﻗﻠﺒﻚ ‪É‬ذن ﷲ( إﱃ ﻗﻮﻟﻪ)ﻛﺄ½ﻢ ﻻ ﻳﻌﻠﻤﻮن( ‪،‬‬
‫ﻓﻌﻨﺪﻫﺎ ‪e‬ءوا ﺑﻐﻀﺐ ﻋﻠﻰ ﻏﻀﺐ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﻦ ﻧﻔﺲ اﻟﻜﺘﺎب‪:‬‬
‫ﻫﺬا اﻷﺛﺮ‪ :‬إﺳﻨﺎدﻩ ﺻﺤﻴﺢ ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﺑﻜﲑ ﺑﻦ واﺻﻞ اﻟﺸﻴﺒﺎﱐ‪ :‬ﺛﻘﺔ ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﻜﻠﻢ ﻓﻴﻪ ﻓﻼ‬
‫ﺣﺠﺔ ﻟﻪ ‪ ،‬وأﺧﺮج ﻟﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﰲ ﺻﺤﻴﺤﻪ ‪ .‬وﺗﺮﲨﺘﻪ ﰲ اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ ‪ ،‬واﻟﻜﺒﲑ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪/ ٢ / ٤‬‬
‫‪ ، ٤١١‬واﺑﻦ ﺳﻌﺪ ‪ ، ٢٧٩ :٦‬واﺑﻦ أﰊ ﺣﺎﰎ ‪ .٢٣٦/ ٢/ ٤‬ووﻗﻊ ﰲ اﳌﻄﺒﻮﻋﺔ ﻫﻨﺎ"ﻳﻮﻧﺲ‬
‫ﻋﻦ ﺑﻜﲑ" وﻫﻮ ﺧﻄﺄ واﺿﺢ ‪ .‬ﻋﺒﺪ اﳊﻤﻴﺪ ﺑﻦ ›ﺮام ‪ -‬ﺑﻔﺘﺢ اﻟﺒﺎء وﺳﻜﻮن اﳍﺎء ‪ -‬اﻟﻔﺰاري‪:‬‬
‫ﺛﻘﺔ ‪ ،‬وﺛﻘﻪ أﲪﺪ واﺑﻦ ﻣﻌﲔ وﻏﲑﳘﺎ ‪ .‬وﺗﻜﻠﻢ ﻓﻴﻪ ﺑﻌﻀﻬﻢ ﻣﻦ أﺟﻞ رواﻳﺘﻪ ﻋﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻦ‬
‫أﻳﻀﺎ ‪ ،‬ﻛﻤﺎ أﺷﺮ• ﰲ‪ .١٤٨٩ :‬و اﳊﺪﻳﺚ رواﻩ‬ ‫ﺣﻮﺷﺐ ‪ ،‬وﻫﻮ راوﻳﺘﻪ ‪ ،‬وﻟﻜﻦ ﺷﻬﺮ ﺛﻘﺔ ً‬
‫أﲪﺪ ﰲ اﳌﺴﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻄﻮﻻ‪ ،٢٥١٤ :‬واﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﰲ اﻟﻄﺒﻘﺎت ‪.١١٦ – ١١٥/١/١‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaknya orang beriman berusaha menempatkan diri‬‬
‫‪sedemikian rupa, sehingga terasakan bagai Al-Qur’an‬‬
‫‪memang menjadi berita gembira bagi dirinya.‬‬

‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن )‪(٩٩‬‬ ‫إِﻻﱠ اﻟْ َﻔ ِ‬ ‫ﺎت َوَﻣﺎ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮ ِ‪َ¢‬ﺎ‬ ‫ت ﺑـﻴِﻨَ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫َوﻟََﻘ ْﺪ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ إِﻟَْﻴ َ‬
‫ﻚ آ ََ) َ ّ‬
‫أَ ْﻛﺜَـ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا َﻋ ْﻬ ًﺪا ﻧَـﺒَ َﺬﻩُ ﻓَ ِﺮﻳ ٌﻖ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﺑَ ْﻞ‬ ‫أ ََوُﻛﻠﱠ َﻤﺎ َﻋ َ‬

‫‪161‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺼ ِّﺪ ٌق ﻟِ َﻤﺎ َﻣ َﻌ ُﻬ ْﻢ ﻧَـﺒَ َﺬ‬ ِ ِ ِ ِ ٌ ‫( وﻟَ ﱠﻤﺎ ﺟﺎءﻫﻢ رﺳ‬١٠٠)


َ ‫ﻮل ﻣ ْﻦ ﻋ ْﻨﺪ ﷲ ُﻣ‬ ُ َ ْ َُ َ َ
َ‫اء ﻇُ ُﻬﻮِرِﻫ ْﻢ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻻ‬ ِ ِ َ‫ْﻜﺘ‬
ِ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﺎب ﷲ َوَر‬
َ َ‫ﺎب ﻛﺘ‬ َ ‫ﻓَ ِﺮﻳ ٌﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
َ ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟ‬
(١٠١) ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah telah menurunkan Al-Qur’an, berupa ayat-ayat yang
terang.
2. Tidak ada yang mengkufuri ayat-ayat itu selain orang-
orang fasiq.
3. Allah mencela Banie Israiel, khususnya orang Yahudi,
yang setiap kali membuat janji tentu ada saja sebagian
mereka yang mencampakkan perjanjian itu.
4. Kebanyakan orang Yahudi itu tidak mau beriman.
5. Tatkala datang seorang Rasul dari Allah yang
membenarkan kitab yang ada pada mereka (Taurat &
Injiel), sebagian dari kalangan orang Ahli Kitab itu
mencampakkan kitab Allah ke belakang mereka, seolah-
olah mereka tidak tahu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ayat-ayat Al-Qur’an itu datang dari Allah, bukan dari
selainNya.
2. Ayat-ayat Al-Qur’an itu sudah jelas isi/maksudnya 39.
3. Orang kafir ada kalanya disebut “fasiq” (karena perbuat-
annya yang jahat, yang merusak).
4. Orang beriman tidak boleh merusakkan (melanggar)
perjanjian.
5. Orang tidak boleh pura-pura tidak tahu kepada isi Al-
Qur’an, bahkan harus mengamalkan isinya.

39
Sebagian ayat ada yang bersifat mutasyabihat, tetapi ayat mutasyabihat
itu tetap jelas maksudnya bagi kalangan yang mempunyai ilmu;
sebagaian ulama menyatakan bahwa yang mengetahui ta’wilnya hanya
Allah; perbedaan tafsir ini ada kaitannya dengan bacaan, wallahu a’lam.

162
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan model/sifat orang-orang‬‬
‫‪fasiq; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):82, 110‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):47, 49, 59, 81‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):8, 84‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):4, 55‬‬
‫ﺾ َ‪ُْ Ã‬ﻣ ُﺮو َن ِ‪e‬ﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َو‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫اﻟ ُْﻤﻨَ ِﺎﻓ ُﻘﻮ َن َو اﻟ ُْﻤﻨَ ِﺎﻓ َﻘ ُ‬
‫ﺎت ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ﺴﻮا ﷲَ ﻓَـﻨَ ِﺴﻴَـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫وف َو ﻳَـ ْﻘﺒِ ُ‬ ‫ﻳـ ْﻨـﻬﻮ َن ﻋ ِﻦ اﻟْﻤﻌﺮ ِ‬
‫ﻀﻮ َن أَﻳْﺪﻳَـ ُﻬ ْﻢ ﻧَ ُ‬ ‫َ َ ْ َ َ ُْ‬
‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن )‪ (٦٧‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫إِ ﱠن اﻟْﻤﻨَ ِﺎﻓ ِﻘﲔ ﻫﻢ اﻟْ َﻔ ِ‬
‫ُ َ ُُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﺮﻣﻮ َن اﻟْﻤﺤ ِ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﺎﺟﻠ ُﺪ ُ‬ ‫ﺼﻨَﺎت ﰒُﱠ َﱂْ َ‪ْÃ‬ﺗُﻮا ِ‡ َْرﺑَـ َﻌﺔ ُﺷ َﻬ َﺪاءَ ﻓَ ْ‬ ‫ُْ َ‬ ‫َ َ َْ ُ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ‬ ‫ﺎدةً أَﺑَ ًﺪا َوأُوﻟَﺌِ َ‬‫ﲔ َﺟ ْﻠ َﺪةً َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺒَـﻠُﻮا َﳍُ ْﻢ َﺷ َﻬ َ‬ ‫ِ‬
‫ﲦََﺎﻧ َ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن )‪(٤‬‬ ‫اﻟْ َﻔ ِ‬
‫‪2. Hadits yang menunjukkan betapa orang Yahudi menutupi‬‬
‫‪sebagian ayat yang terdapat dalam kitab Taurat dengan‬‬
‫‪jarinya:‬‬
‫ﻮد َﺟﺎ ُؤوا إِ َﱃ‬ ‫ﷲ ﺑ ِﻦ ُﻋﻤﺮ ر ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ‪ :‬أَ ﱠن اْﻟﻴَـ ُﻬ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒﺪ ْ َ َ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَ َﺬ َﻛ ُﺮوا ﻟَﻪُ أَ ﱠن َر ُﺟﻼً‬ ‫ِ‬ ‫رﺳ ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َﳍﻢ رﺳ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َو ْاﻣ َﺮأَةً َزﻧَـﻴَﺎ ﻓَـ َﻘ َ ُ ْ َ ُ‬
‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣﺎ َِﲡ ُﺪو َن ِﰲ اﻟﺘﱠـ ْﻮَراةِ ِﰲ َﺷﺄْ ِن اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ (( ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا‬
‫ﷲ ﺑْﻦ َﺳﻼٍَم َﻛ َﺬﺑْـﺘُ ْﻢ إِ ﱠن ﻓِ َﻴﻬﺎ‬ ‫ﺎل ﻋﺒ ُﺪ ِ‬
‫ﺤﻬ ْﻢ َوُْﳚﻠَ ُﺪو َن ﻓَـ َﻘ َ َ ْ‬ ‫ﻀ ُ‬ ‫ﻧَـ ْﻔ َ‬
‫ﺿ َﻊ أَ َﺣ ُﺪ ُﻫ ْﻢ ﻳَ َﺪﻩُ َﻋﻠَﻰ آﻳَِﺔ‬ ‫وﻫﺎ ﻓَـ َﻮ َ‬ ‫اﻟ ﱠﺮ ْﺟ َﻢ ﻓَﺄْﺗُﻮا ِ‪e‬ﻟﺘﱠـ ْﻮَراةِ ﻓَـﻨَ َ‬
‫ﺸ ُﺮ َ‬
‫ﷲ ﺑْ ُﻦ َﺳﻼٍَم‬ ‫ﺎل ﻟَﻪ ﻋﺒ ُﺪ ِ‬
‫اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ ﻓَـ َﻘ َﺮأَ َﻣﺎ ﻗَـ ْﺒـﻠَ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻫﺎ ﻓَـ َﻘ َ ُ َ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺻ َﺪ َق َ)‬ ‫ْارﻓَ ْﻊ ﻳَ َﺪ َك ﻓَـ َﺮﻓَ َﻊ ﻳَ َﺪﻩُ ﻓَِﺈ َذا ﻓ َﻴﻬﺎ آﻳَﺔَ اﻟ ﱠﺮ ْﺟ ِﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ُﳏَ ﱠﻤ ُﺪ ِﻓﻴﻬﺎ آﻳﺔُ اﻟ ﱠﺮﺟ ِﻢ ﻓَﺄَﻣﺮ ‪ِِ¢‬ﻤﺎ رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ َ ْ ََ َ َ ُ‬
‫ﺎل ﻋﺒ ُﺪ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻠﻰ‬
‫ﺖ اﻟ ﱠﺮ ُﺟ َﻞ َْﳚﻨَﺄ َﻋ َ‬ ‫ﷲ ﻓَـ َﺮأَﻳْ ُ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ ُﺮﲨَﺎ ﻗَ َ َ ْ‬ ‫َ‬

‫‪163‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎرةَ ‪ .‬اﻟﺒﺨﺎري‪ :‬ك‪-٦٥‬اﳌﻨﺎﻛﺐ ‪ ،‬ب‪ -٢٣‬ﻗﻮل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬


‫اْﳌَْﺮأَة ﻳَﻘ َﻴﻬﺎ اْﳊ َﺠ َ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ } ﻳﻌﺮﻓﻮﻧﻪ ﻛﻤﺎ ﻳﻌﺮﻓﻮن أﺑﻨﺎءﻫﻢ وإن ﻓﺮﻳﻘﺎ ﻣﻨﻬﻢ ﻟﻴﻜﺘﻤﻮن اﳊﻖ‬
‫وﻫﻢ ﻳﻌﻠﻤﻮن { ح ‪٣٤٣٦‬‬

‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan orang beriman harus‬‬


‫‪mengamalkan Al-Qur’an; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):79‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5): 45, 47‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):1‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):85‬‬
‫‪S.Al-Jum’ah(62):5.‬‬

‫ِ ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا‬
‫ﻳﻦ أ ْ‬
‫ﻮر َْﳛ ُﻜ ُﻢ ‪َ¢‬ﺎ اﻟﻨﱠﺒﻴﱡﻮ َن اﻟﺬ َ‬ ‫إِ ﱠ‪ 0‬أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةَ ﻓ َﻴﻬﺎ ُﻫ ًﺪى َوﻧُ ٌ‬
‫اﺳﺘُ ْﺤ ِﻔﻈُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻛِﺘَ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ﺎر ِﲟَﺎ ْ‬ ‫َﺣﺒَ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺎدوا َواﻟ ﱠﺮﱠ‪e‬ﻧﻴﱡﻮ َن َواْﻷ ْ‬
‫ﻳﻦ َﻫ ُ‬ ‫ِِ‬
‫ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺸ ْﻮ ِن َوﻻَ‬ ‫ﱠﺎس َوا ْﺧ َ‬ ‫ﷲ َوَﻛﺎﻧُﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ُﺷ َﻬ َﺪاءَ ﻓَﻼَ َﲣْ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ُﻮا اﻟﻨ َ‬
‫ﻚ‬‫ﺗَ ْﺸﺘَـ ُﺮوا ِ„َ َ)ِﰐ ﲦََﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳛ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن )‪ (٤٤‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ‬ ‫ﺎك َﻋﻠَﻰ َﺷ ِﺮ َﻳﻌﺔ ﻣ َﻦ اْﻷ َْﻣ ِﺮ ﻓَﺎﺗﱠﺒ ْﻌ َﻬﺎ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮاءَ اﻟﺬ َ‬ ‫ﰒُﱠ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ َ‬
‫ﻚ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﷲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوإِ ﱠن‬ ‫َﻦ ﻳُـ ْﻐﻨُﻮا َﻋ ْﻨ َ َ‬ ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (١٨‬إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻟ ْ‬
‫ﺾ وﷲ وِ ﱡ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪(١٩‬‬ ‫ﱄ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟﻴَﺎءُ ﺑَـ ْﻌ ٍ َ ُ َ‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﲔ ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪(٤٥‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Orang beriman harus memahami Al-Qur’an dan meng-‬‬
‫‪amalkannya, tidak kufur terang-terangan atau berheilah‬‬
‫‪mencari-cari ta’wil yang tidak dibawakan para ulama‬‬
‫‪pewaris Nabi-nabi.‬‬

‫‪164‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ْﻚ ُﺳﻠَْﻴ َﻤﺎ َن َوَﻣﺎ َﻛ َﻔ َﺮ ُﺳﻠَْﻴ َﻤﺎ ُن‬ ِ ‫ﲔ َﻋﻠَﻰ ﻣﻠ‬ ِ ‫واﺗﱠـﺒـﻌﻮا ﻣﺎ ﺗَـ ْﺘـﻠُﻮ اﻟ ﱠ‬
ُ ُ ‫ﺸﻴَﺎﻃ‬ َ َُ َ
‫اﻟﺴ ْﺤ َﺮ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَﻰ‬ ِ ِ ِ ‫وﻟَ ِﻜ ﱠﻦ اﻟ ﱠ‬
ّ ‫ﱠﺎس‬ َ ‫ﲔ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤﻮ َن اﻟﻨ‬ َ ‫ﺸﻴَﺎﻃ‬ َ
َ‫َﺣ ٍﺪ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﻘﻮﻻ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ْ ‫اﻟْﻤﻠَ َﻜ‬
َ ‫وت َوَﻣﺎ ﻳُـ َﻌﻠّ َﻤﺎن ﻣ ْﻦ أ‬ َ ‫ﺎر‬ ُ ‫وت َوَﻣ‬ َ ‫ﺎر‬ ُ ‫ﲔ ﺑﺒَﺎﺑ َﻞ َﻫ‬ َ
‫ﲔ اﻟ َْﻤ ْﺮِء‬ ِ ِ ِ
َ ْ ‫إِ ﱠﳕَﺎ َْﳓ ُﻦ ﻓ ْﺘـﻨَﺔٌ ﻓَﻼَ ﺗَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ ﻓَـﻴَـﺘَـ َﻌﻠﱠ ُﻤﻮ َن ﻣ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ َﻣﺎ ﻳُـ َﻔ ِّﺮﻗُﻮ َن ﺑِﻪ ﺑَـ‬
‫ﷲ َوﻳَـﺘَـ َﻌﻠﱠ ُﻤﻮ َن َﻣﺎ‬ ِ ‫ِِ ْذ ِن‬É ‫ﺎرﻳﻦ ﺑِ ِﻪ ِﻣﻦ أَﺣ ٍﺪ إِﻻﱠ‬ َ ِ‫َوَزْو ِﺟ ِﻪ َوَﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ﺑ‬
َ ْ َ ِّ ‫ﻀ‬
‫َﺧ َﺮةِ ِﻣ ْﻦ‬ِ ‫ﻀ ﱡﺮﻫﻢ وﻻَ ﻳـ ْﻨـ َﻔﻌﻬﻢ و ﻟََﻘ ْﺪ ﻋ ِﻠﻤﻮا ﻟَﻤ ِﻦ ا ْﺷﺘـﺮاﻩ ﻣﺎ ﻟَﻪ ِﰲ اْﻵ‬
ُ َ ُ ََ َ َُ َ ْ ُ ُ َ َ ْ ُ ُ َ‫ﻳ‬
ِِ ِ ٍ
‫( َوﻟَ ْﻮ‬١٠٢) ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻟَ ْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫ﺲ َﻣﺎ َﺷ َﺮْوا ﺑﻪ أَﻧْـ ُﻔ‬ َ ‫َﺧﻼَق َوﻟَﺒ ْﺌ‬
(١٠٣) ‫ﷲ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ‫أَﻧﱠـﻬﻢ آَﻣﻨﻮا واﺗﱠـ َﻘﻮا ﻟَﻤﺜُﻮﺑﺔٌ ِﻣﻦ ِﻋ ْﻨ ِﺪ‬
ْ َ َ ْ َ َُ ْ ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Mereka (orang-orang fasiq yang pura-pura tidak tahu
adanya kitab Al-Qur’an yang harus diikuti itu) mengikuti
ajaran syaithan yang berupa bacaan mereka pada masa
Nabi Sulaiman.
2. Nabi Sulaiman tidak kafir.
3. Syaithan2 40 yang kafir mengajarkan sihir kepada manusia
dan apa yang diturunkan kepada dua malaikat di Babil 41,
yaitu Harut dan Marut 42.
4. Harut dan Marut tidak mengajar seseorang, melainkan
terlebih dahulu memberitahukan bahwa keduanya itu

40
Syaithan itu ada kalanya bangsa jin, ada kalanya manusia, yang bersifat
mengganggu dan mengajak ma’shiyat.
41
Ada yang mengartikan dengan: “dan tidaklah diturunkan kepada dua

malaikat di Babil”, yakni dengan mengartikan ( ) sebagai nafiyah. ‫َﻣﺎ‬


42
Harut dan Marut, ada yang mengatakan dari kalangan manusia, ada yang
mengatakan malaikat yang menyamar dalam bentuk manusia.

165
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

menjadi fitnah (ujian) dan mengingatkan orang itu agar


tidak kafir.
5. Orang banyak itu belajar dari keduanya ilmu sihir untuk
memisahkan seseorang dari isteri/suaminya.
6. Padahal sebenarnya dengan sihir itu orang tidak dapat
memadlaratkan siapapun, kecuali dengan ijin Allah.
7. Ilmu sihir yang mereka pelajari itu tidak bermanfaat bagi
mereka, bahkan memadlaratkan mereka.
8. Mereka (seharusnya) sudah tahu bahwa orang yang
mengambil ilmu sihir itu, tidak akan mendapat
kebahagiaan di Akhirat.
9. Yang mereka ambil dengan mengorbankan keselamatan
dirinya di Akhirat itu sangat jelek, kalau saja mereka
menyadari hal itu (niscaya tidak mereka lakukan).
10. Kalau saja mereka beriman dan bertaqwa kepada Allah,
niscaya ketetapan kemuliaan dari Allah itu lebih baik.
11. Kalau saja mereka mengetahui, niscaya kemuliaan di
hadapan Allah itu yang mereka kejar.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ilmu sihir itu memang ada dan bisa dipelajari, tetapi
merupakan amalan syaithan.
2. Nabi Sulaiman tidak kafir dan tidak belajar sihir.
3. Ada kalanya kema’shiyatan muncul sebagai fitnah (ujian),
dan para (calon) pelakunya diperingatkan lebih dahulu
akan akibat yang bisa timbul.
4. Sihir dapat dihindari/ditolak dengan perlindungan Allah.
5. Belajar ilmu sihir berarti membuang kebahagiaan akhirat
dengan mengejar kesenangan dunia – yang tidak akan
didapat.
6. Beriman dan bertaqwa itu lebih baik dari pada sihir atau
urusan-urusan dunia (yang hakikatnya menipu).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN

166
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan larangan mengikuti langkah‬‬


‫‪atau perbuatan syaithan; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):208‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):83‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):142‬‬
‫ض ﺣﻼَﻻً ﻃَﻴِﺒﺎ وﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ ِ‬ ‫ِ‬
‫ات‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ًّ َ‬ ‫ﱠﺎس ُﻛﻠُﻮا ﳑﱠﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ َ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﺸﻴﻄَ ِ‬
‫ﺎن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ﲔ )‪ (١٦٨‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫اﻟ ﱠ ْ‬
‫ﺎن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِ ْﻊ‬ ‫ﺸﻴﻄَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌُﻮا ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠ ْ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺸ ِﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوﻟ َْﻮﻻَ‬
‫ﺎن ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ‪ُْ Ã‬ﻣ ُﺮ ِ‪e‬ﻟْ َﻔ ْﺤ َ‬ ‫ﺸﻴﻄَ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠ ْ‬
‫ﷲ َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ور ْﲪَﺘﻪُ ﻣﺎ َزَﻛﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أَﺣ ٍﺪ أَﺑ ًﺪا وﻟ ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ‬ ‫ﻀﻞ ِ‬
‫ْ ْ َ َ َ‬ ‫ْ ْ ََ ُ َ‬ ‫ﻓَ ْ ُ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢١‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﺸﺎء وﷲ َِﲰ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻊ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛﻲ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ ُ َ ُ ٌ‬
‫‪2. Riwayat yang menunjukkan cara berlindung dari syaithan:‬‬
‫أﺧﺮج اﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ ،‬وأﺑﻮ ﻳﻌﻠﻰ ‪ ،‬واﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪ ،‬وأﺑﻮ اﻟﺸﻴﺦ ﰲ اﻟﻌﻈﻤﺔ ‪،‬‬
‫أﰊ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ‪ :‬أﻧﻪ ﻛﺎن ﻟﻪ‬
‫واﻟﻄﱪاﱐ ‪ ،‬واﳊﺎﻛﻢ وﺻﺤﺤﻪ ‪ ،‬ﻋﻦ ّ‬
‫ُﺟ ْﺮن ﻓﻴﻪ ﲤﺮ ‪ ،‬ﻓﻜﺎن ﻳﺘﻌﺎﻫﺪﻩ ‪ ،‬ﻓﻮﺟﺪﻩ ﻳﻨﻘﺺ ‪ ،‬ﻓﺤﺮﺳﻪ ذات‬
‫ﻟﻴﻠﺔ ‪ ،‬ﻓﺈذا ﻫﻮ ﺑﺪاﺑﺔ ﺷﺒﻪ اﻟﻐﻼم ا ﶈﺘﻠﻢ ‪ ،‬ﻗﺎل ‪ :‬ﻓﺴﻠﻤﺖ ﻓﺮ ّد‬
‫ﺟﲏ ‪ ،‬ﻗﻠﺖ‬
‫ﺟﲏ أم إﻧﺴﻲ؟ ﻗﺎل ‪ّ :‬‬ ‫اﻟﺴﻼم ‪ ،‬ﻓﻘﻠﺖ ‪ :‬ﻣﺎ أﻧﺖ ‪ّ ،‬‬
‫‪0 :‬وﻟﲏ ﻳﺪك ‪ ،‬ﻓﻨﺎوﻟﲏ ‪ ،‬ﻓﺈذا ﻳﺪﻩ ﻳﺪ ﻛﻠﺐ ‪ ،‬وﺷﻌﺮﻩ ﺷﻌﺮ‬
‫اﳉﻦ أن‬
‫اﳉﻦ؟ ﻗﺎل ‪ :‬ﻟﻘﺪ ﻋﻠﻤﺖ ّ‬
‫ﻛﻠﺐ ‪ ،‬ﻓﻘﻠﺖ ‪ :‬ﻫﻜﺬا ﺧﻠﻖ ّ‬
‫ﻣﺎ ﻓﻴﻬﻢ ﻣﻦ ﻫﻮ أﺷ ّﺪ ﻣﲏ ‪ ،‬ﻗﻠﺖ ‪ :‬ﻣﺎ ﲪﻠﻚ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﺻﻨﻌﺖ؟‬
‫ﲢﺐ اﻟﺼﺪﻗﺔ ‪ ،‬ﻓﺄﺣﺒﺒﻨﺎ أن ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ‬
‫ﻗﺎل ‪ :‬ﺑﻠﻐﲏ أﻧﻚ رﺟﻞ ّ‬
‫أﰊ ‪ :‬ﻓﻤﺎ اﻟﺬي ﳚﲑ‪ 0‬ﻣﻨﻜﻢ؟ ﻗﺎل ‪ :‬ﻫﺬﻩ‬
‫ﻃﻌﺎﻣﻚ ‪ ،‬ﻓﻘﺎل ﻟﻪ ّ‬
‫اﻵﻳﺔ ‪ ،‬آﻳﺔ اﻟﻜﺮﺳﻲ اﻟﱵ ﰲ ﺳﻮرة اﻟﺒﻘﺮة ﻣﻦ ﻗﺎﳍﺎ ﺣﲔ ﳝﺴﻲ‬
‫أﺟﲑ ﻣﻨﺎ ﺣﱴ ﻳﺼﺒﺢ ‪ ،‬وﻣﻦ ﻗﺎﳍﺎ ﺣﲔ ﻳﺼﺒﺢ أﺟﲑ ﻣﻨﺎ ﺣﱴ‬

‫‪167‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﳝﺴﻲ ‪ ،‬ﻓﻠﻤﺎ أﺻﺒﺢ أﺗﻰ رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪،‬‬


‫ﻓﺄﺧﱪﻩ ‪ ،‬ﻓﻘﺎل ‪ " :‬ﺻﺪق اﳋﺒﻴﺚ " ) اﻫـ ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ(‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan keuntungan orang‬‬
‫‪yang bertaqwa kepada Allah‬‬

‫وف‬‫وف أَو ﻓَﺎ ِرﻗُﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬ ‫ﻓَِﺈذَا ﺑـﻠَ ْﻐﻦ أَﺟﻠَﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄَﻣ ِﺴ ُﻜﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫ُ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺎدةَ ﱠ َذﻟ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺸ َﻬ َ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا َذ َو ْي َﻋ ْﺪل ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮﻋ ُ ِ‬
‫ﻆ ﺑِﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ ِ‪َ Pe‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ‬ ‫ﻳُ َ‬
‫ﺐ َو َﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ﻻَ َْﳛﺘَﺴ ُ‬ ‫َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ َﳐَْﺮ ًﺟﺎ )‪َ (٢‬و ﻳَـ ْﺮُزﻗْﻪُ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﻛ ْﻞ َﻋﻠَﻰ ﷲ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺣ ْﺴﺒُﻪُ إِ ﱠن ﷲَ َ‪e‬ﻟ ُﻎ أ َْﻣ ِﺮﻩ ﻗَ ْﺪ َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ‬
‫ﻴﺾ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻟِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ْﺪ ًرا )‪َ (٣‬و اﻟﻼﱠﺋِﻲ ﻳَﺌِ ْﺴ َﻦ ِﻣ َﻦ اﻟ َْﻤ ِﺤ ِ‬
‫ﻀ َﻦ‬‫ﺴﺎﺋِ ُﻜ ْﻢ إِ ِن ْارﺗَـ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَ ِﻌ ﱠﺪﺗُـ ُﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔُ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ َو اﻟﻼﱠﺋِﻲ َﱂْ َِﳛ ْ‬‫ِ‬
‫ﻧَ‬
‫ﻀ ْﻌ َﻦ َﲪْﻠَ ُﻬ ﱠﻦ َو َﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ‬ ‫َﺟﻠُ ُﻬ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَ َ‬
‫ﺎل أ َ‬‫َﲪَ ِ‬‫ت اْﻷ ْ‬ ‫َو أُوﻻَ ُ‬
‫ﻚ أَﻣﺮ ِ‬
‫ﷲ أَﻧْـ َﺰﻟَﻪُ إِﻟ َْﻴ ُﻜ ْﻢ َو َﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ ﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮﻩ ﻳُ ْﺴ ًﺮا )‪ (٤‬ذَﻟ َ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ًﺮا )‪(٥‬‬ ‫ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ ﻳُ َﻜ ّﻔ ْﺮ َﻋ ْﻨﻪُ َﺳﻴِّﺌَﺎﺗﻪ َوﻳُـ ْﻌﻈ ْﻢ ﻟَﻪُ أ ْ‬
‫اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Jangan mempelajari ilmu sihir, guna-guna dan semisalnya.‬‬
‫‪2. Jika harus menghadapi sihir, hadapi dengan cara yang‬‬
‫‪diajarkan Rasulullah, berlindung kepada Allah.‬‬

‫‪168‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫اﲰَﻌُﻮا‬ ِ ‫) أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ﻻَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ر‬


ْ ‫ َو‬0َ‫اﻋﻨَﺎ َوﻗُﻮﻟُﻮا اﻧْﻈُْﺮ‬ َ َُ َ َ َ
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫( َﻣﺎ ﻳَـ َﻮ ﱡد اﻟﺬ‬١٠٤) ‫ﻴﻢ‬
ِ
ٌ ‫اب أَﻟ‬ٌ ‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ‬
ِ ِ
َ ‫َوﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
ِ ِ ِ ِ ‫اﻟ‬
ُ‫ﲔ أَ ْن ﻳُـﻨَـ ﱠﺰ َل َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َوﷲ‬
َ ‫ﺎب َوﻻَ اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ‬ ِ َ‫ْﻜﺘ‬
(١٠٥) ‫ﻀ ِﻞ اﻟ َْﻌ ِﻈ ِﻴﻢ‬ ْ ‫ﺸﺎءُ َوﷲُ ذُو اﻟْ َﻔ‬ َ َ‫ﺺ ﺑَِﺮ ْﲪَﺘِ ِﻪ َﻣ ْﻦ ﻳ‬‫َﳜْﺘَ ﱡ‬
A. MAKSUD AYAT
ِ ‫)ر‬
1. Orang beriman tidak boleh mengucapkan kata (‫اﻋﻨَﺎ‬َ
43

kepada Rasulullah atau kepada pemimpin dari kalangan


muslimien.
2. Orang yang berkeperluan dan minta perhatian dari
Rasulullah hendaknya mempergunakan kalimat yang jelas
dan sopan.
3. Orang kafir suka mempergunakan kalimat yang bisa
mempunyai arti lain (kalimat bersayap), dalam rangka
memperolok Rasulullah atau orang beriman pengikut
beliau.
4. Orang-orang kafir yang memperolok itu akan mendapat
siksa yang pedih di hari Kiamat.
5. Orang kafir kitabi dan musyrikien lainnya tidak suka
bahwa Ummat Islam ini mendapat karunia dan petunjuk
dari Allah.
6. Allah Mengaruniakan RahmatNya kepada siapa saja yang
Dia kehendaki.
7. Allah mempunyai karunia yang besar – yang akan
diberikan kepada siapa saja yang Dia kehendaki.

43 ِ ‫ )ر‬dan (0َ‫ )اﻧْﻈُﺮ‬dalam bahasa Arab mempunyai arti yang sama,


Kata (‫اﻋﻨَﺎ‬َ ْ
ِ ‫ )ر‬itu untuk makian.
tetapi dalam bahasa Ibrani kata (‫اﻋﻨَﺎ‬َ
169
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Kata atau kalimat semisalnya “ra-ina” yang mempunyai
arti positif – negatif tidak boleh dipergunakan kepada
pemimpin atau orang baik-baik. Berbicara hendaknya
dengan kaliamt yang jelas ma’nanya.
2. Orang yang memperolok/mencemooh Rasulullah adalah
orang kafir.
3. Orang beriman dilarang mengikuti kebiasaan orang kafir
(semisal penggunaan kalimat yang dicontohkan dalam
ayat itu) walaupun hanya dalam perkataan – apalagi kalau
dalam bentuk perbuatan.
4. Orang-orang kafir (dari golongan mana saja) tidak suka
melihat ada orang Islam menjalani dienul-Islam secara
benar 44.
5. Orang yang mau menjalani Al-Islam secara benar,
sebenarnya adalah orang yang mendapat rahmat Allah,
orang yang dipilih oleh Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat yang menunjukkan orang Yahudi suka mengubah-
ubah kalimat dari tempatnya; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):75-telah lewat; S.Al-Ma’idah(5):13, 41;
ِ ‫ﺎدوا ُﳛ ِﺮﻓُﻮ َن اﻟْ َﻜﻠِﻢ َﻋﻦ ﻣﻮ‬
‫اﺿ ِﻌ ِﻪ َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َِﲰ ْﻌﻨَﺎ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
ََ ْ َ ّ َ ُ ‫ﻳﻦ َﻫ‬ َ ‫ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
‫ْﺴﻨَﺘِ ِﻬ ْﻢ َوﻃَ ْﻌﻨًﺎ ِﰲ‬ ِ ‫اﲰﻊ ﻏَﻴـﺮ ﻣﺴﻤ ٍﻊ ور‬
ِ ‫اﻋﻨَﺎ ﻟَﻴ¦ﺎ ِ‡َﻟ‬
َ َ َ ْ ُ َ ْ ْ َ ْ ‫ﺼ ْﻴـﻨَﺎ َو‬ َ ‫َو َﻋ‬
‫ ﻟَ َﻜﺎ َن‬0َ‫اﲰَ ْﻊ َواﻧْﻈُْﺮ‬ ْ ‫اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ َوﻟ َْﻮ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا َِﲰ ْﻌﻨَﺎ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َو‬
‫َﻜ ْﻦ ﻟ ََﻌﻨَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ ﺑِ ُﻜ ْﻔ ِﺮِﻫ ْﻢ ﻓَﻼَ ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن إِﻻﱠ‬
ِ ‫َﺧﻴـﺮا َﳍﻢ وأَﻗـْﻮم وﻟ‬
َ َ َ َ ُْ ً ْ
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺂء‬٤٦) ً‫ﻗَِﻠﻴﻼ‬
44
Agar orang tidak senang menjalani Al-Islam dengan benar, mereka buat
sebutan-sebutan dalam konotasi negatif, semisal: Islam Radikal, Garis
Keras, Fundamentalis, Teroris, atau istilah lainnya yang tidak dikenal
dalam Al-Islam.

170
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Hadits yang menunjukkkan terlarangnya mengikuti


amalan atau kebiasaan orang-orang kafir:
(‫)وآﻟِ ِﻪ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ ﻗ‬
. ‫ﺸﺒﱠﻪَ ﺑَِﻘ ْﻮٍم ﻓَـ ُﻬ َﻮ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ (( رواﻩ أﺑﻮداود‬
َ َ‫)) َﻣ ْﻦ ﺗ‬:‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬
٤٠٣١‫ ح‬، ِ‫ﱡﻬﺮة‬ ِ ‫ ﻟُْﺒ‬- ٥ ‫ ب‬، ‫اﻟﻠﺒﺎس‬-٣٣‫ ك‬: ‫د‬
َ ْ ‫ﺲ اﻟﺸ‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan dilarang mencemooh
Rasulullah dan kejelekan orang-orang yang mence-
mooh Rasulullah; lihat juga S.Al-Ahzab(33):53, 57.

‫ﱠﱯ َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ُﻫ َﻮ أُذُ ٌن ﻗُ ْﻞ أُذُ ُن َﺧ ٍْﲑ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ


‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﺆذُو َن اﻟﻨِ ﱠ‬
َ ‫َوﻣ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟﺬ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ِِ
َ ‫ﲔ َوَر ْﲪَﺔٌ ﻟﻠﱠﺬ‬
ِ ِ ‫ ﱠِ وﻳـ ْﺆِﻣﻦ ﻟِﻠ‬eِ ‫ﻳـ ْﺆِﻣﻦ‬
َ ‫ْﻤ ْﺆﻣﻨ‬ُ ُ َُ ُ ُ
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٦١) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﷲ َﳍﻢ ﻋ َﺬ‬ ِ َ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺆذُو َن رﺳ‬
ٌ ‫اب أَﻟ‬ٌ َ ْ ُ ‫ﻮل‬ َُ َُ َ

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan meniru ucapan, sikap atau perbuatan orang kafir.
2. Jangan tertipu oleh sikap atau ucapan orang kafir yang
seolah-olah suka kalau kita menjalankan Al-Islam secara
benar. Kalau saja benar mereka menyukai hal itu, niscaya
mereka masuk Islam – untuk menjalankan kebaikan juga.

‫ِﻣﺜِْﻠ َﻬﺎ أَ َﱂْ ﺗَـ ْﻌﻠَ ْﻢ أَ ﱠن‬


‫ْت ِﲞَ ٍْﲑ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ أ َْو‬
ِ ñَ ‫ﻣﺎ ﻧَـ ْﻨﺴ ْﺦ ِﻣﻦ آَﻳ ٍﺔ أَو ﻧـُْﻨ ِﺴﻬﺎ‬
َ ْ َ ْ َ َ
ُ ‫أَ ﱠن ﷲَ ﻟَﻪُ ُﻣﻠ‬
‫ْﻚ‬ ‫( أَ َﱂْ ﺗَـ ْﻌﻠَ ْﻢ‬١٠٦) ‫ﷲَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
ِ َ‫ﷲ ِﻣﻦ وٍِﱄ وﻻَ ﻧ‬
‫ﺼ ٍﲑ‬ ِ ‫ون‬ ِ ‫ض وﻣﺎ ﻟَ ُﻜﻢ ِﻣﻦ ُد‬ ِ ‫اﻟ ﱠ‬
َ َّ ْ ْ ْ َ َ ِ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَ ْر‬
(١٠٧)
171
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

A. MAKSUD AYAT
1. Ayat-ayat 45yang mansukh atau ditinggalkan 46, maka oleh
Allah diganti dengan ayat yang lebih baik atau yang
semisal dengannya.
2. Penggantian oleh Allah itu dilakukan sekehendakNya,
karena memang Dia Berkuasa atas segala sesuatu.
3. Allah itu Pemilik semua kerajaan langit-langit dan bumi.
4. Tidak ada pengurus dan tidak ada penolong bagi orang-
orang beriman selain Allah.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Tidak ada ayat yang dihapus atau ditinggalkan begitu saja
tanpa pengganti.
2. Aturan yang Allah datangkan kemudian sesudah aturan
yang terdahulu itu tidak akan kurang kebaikannya
dibanding dengan aturan yang terdahulu.
3. Allah boleh mengubah atau mengganti aturan atau tanda
kekuasaan sekehendakNya.
4. Orang beriman hendaknya berserah diri dan memohon
pertolongan kepada Allah saja, tidak kepada selainNya.
Catatan:
Menurut ulama, yang ada mansukhnya adalah ayat-ayat yang
berkaitan dengan hukum (halal-haram) dan semisalnya, bukan
ayat-ayat yang berkaitan dengan kabar-berita.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Contoh ayat yang mansukh dan riwayatnya.
‫ﻧﺴﺦ ﻣﺼﺎﺑﺮة اﳌﺴﻠﻢ ﻟﻌﺸﺮة ﻣﻦ اﻟﻜﻔﺮة إﱃ ﻣﺼﺎﺑﺮة اﻻﺛﻨﲔ‬

45
Kata “ayat” di sini umum, bisa saja ayat berupa mu’jizat, atau ayat yang
merupakan bagian dari kitab, Al-Qur’an atau selainnya.
46
“ditinggalkan” atau dilupakan, maksudnya yang tidak dipakai lagi, baik
pada bacaannya atau hukumnya atau keduanya, wallahu a’lam.

172
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺎل إِ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻋ ْﺸ ُﺮو َن‬ ‫ﲔ َﻋﻠَﻰ اﻟ ِْﻘﺘَ ِ‬ ‫ِِ‬


‫ض اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ﱠﱯ َﺣ ِّﺮ ِ‬ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﲔ َوإِ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣﺌَﺔٌ ﻳَـﻐْ ِﻠﺒُﻮا أَﻟْ ًﻔﺎ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺻﺎﺑِﺮو َن ﻳَـﻐْ ِﻠﺒُﻮا ِﻣﺎﺋَـﺘَـ ْ ِ‬
‫َ ُ‬
‫ﻒ ا ﱠُ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ِ‡َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَـ ْﻮٌم ﻻَ ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن )‪ (٦٥‬اْﻵَ َن َﺧ ﱠﻔ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﲔ‬‫ﺻﺎﺑِﺮةٌ ﻳَـ ْﻐ ِﻠﺒُﻮا ِﻣﺎﺋَـﺘَـ ْ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َو َﻋ ِﻠﻢ أَ ﱠن ِﻓﻴ ُﻜ ْﻢ َ ِ‬
‫ﺿ ْﻌ ًﻔﺎ ﻓَﺈ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣﺌَﺔٌ َ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ ‪ْ ِِÉ‬ذ ِن ا ﱠ وا ﱠُ َﻣ َﻊ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْﻒ ﻳَـ ْﻐﻠﺒُﻮا أَﻟْ َﻔ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوإِ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ أَﻟ ٌ‬
‫ﺼﺎﺑ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫َ‬
‫)‪ (٦٦‬اﻷﻧﻘﺎل)‪(٨‬‬
‫َﺖ ) إِ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺎل ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَـ َﺰﻟ ْ‬ ‫ﺎس رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﲔ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ َ‬ ‫ﲔ ( َﺷ ﱠﻖ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺻﺎﺑِﺮو َن ﻳَـ ْﻐ ِﻠﺒُﻮا ِﻣﺎﺋَـﺘَـ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻋ ْﺸ ُﺮو َن َ ُ‬
‫ﺸ َﺮةٍ ‪ ،‬ﻓَ َﺠﺎءَ اﻟﺘﱠ ْﺨ ِﻔ ُ‬
‫ﻴﻒ‬ ‫اﺣ ٌﺪ ِﻣ ْﻦ َﻋ َ‬ ‫ِﺣﲔ ﻓُ ِﺮض ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ أَ ْن ﻻَ ﻳ ِﻔ ﱠﺮ و ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ َْ ْ‬
‫ﺿ ْﻌ ًﻔﺎ ﻓَِﺈ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ ا ﱠُ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َو َﻋﻠ َﻢ أَ ﱠن ﻓﻴ ُﻜ ْﻢ ُ‬ ‫ﺎل ) اﻵ َن َﺧ ﱠﻔ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﻒ ا ﱠُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺎل ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺧ ﱠﻔ َ‬ ‫ﲔ ( ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺻﺎﺑِﺮةٌ ﻳَـ ْﻐ ِﻠﺒُﻮا ِﻣﺎﺋَـﺘَـ ْ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣﺎﺋَﺔٌ َ َ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ‬ ‫ﺼ ِْﱪ ﺑَِﻘ ْﺪ ِر َﻣﺎ ُﺧ ِّﻔ َ‬ ‫ﺺ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻣ َﻦ اﻟْﻌﺪﱠة ﻧَـ َﻘ َ‬
‫اﻟﺒﺨﺎري ؛ خ‪:‬ك‪-٦٥‬اﻟﺘﻔﺴﲑ ‪ ،‬س‪-‬اﻷﻧﻔﺎل ب‪)-٧‬اﻵن ﺧﻔﻒ‬
‫‪٤٦٥٢‬‬ ‫ﷲ ﻋﻨﻜﻢ اﱁ‪ (.‬ح‪ ٤٦٥٣‬و ﻃﺮﻓﻪ ﰱ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu boleh‬‬
‫‪berbuat sekehendakNya; lihat juga:‬‬
‫;‪Memberi Ampun/Taubat: S.Al-Baqarah(2):284; S.Ali Imran(3):129‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):116‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):18, 40‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):15, 27‬‬ ‫‪S.Al-Fath(48):14.‬‬
‫‪Memberi Anak: S.ASy-Syura(42):49.‬‬
‫‪Memberi Balasan: S.Al-Baqarah(2):261.‬‬
‫‪Memberi Hikmah: S.Al-Baqarah(2):269.‬‬
‫;‪Memberi Kerajaan: S.Al-Baqarah(2):247, 251‬‬ ‫‪S.Al-A’raf(7):128.‬‬
‫;‪Memberi Karunia: S.Ali Imran(3):73‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):54‬‬
‫;‪Al-Hadid(57):21, 29‬‬ ‫‪S.Al-Jum’ah(62):4.‬‬
‫;‪Memberi Madlarat: S.Yunus(10): 107‬‬ ‫‪S.Ar-Ra’d(13):13.‬‬
‫‪Memberi Manfa’at: S.Yunus(10): 107.‬‬

‫‪173‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

Memberi Ni’mat: S.Ibrahim(14):11.


Memberi Pertolongan: S.Ali Imran(3):13; S.Ar-Rum(30):5.
Memberi Petunjuk: S.Al-Baqarah(2):142, 213, 272; S.An-Nisa’(4):49;
S.Al-An’am(6):39, 88; S.Yunus(10):25;
S.Ibrahim(14):4; S.An-Nahl(16):93;
S.An-Nur(24):21, 35, 46; S.Al-Qashash(28):56;
S.Fathir(35):8, 22; S.Az-Zumar(39):23;
S.Al-Muddatstsir(74):31, 56; S.Al-Insan(76):30;
S.At-Takwier(81):29.
Memberi Rahmat: S.Ali Imran(3):74; S.Yusuf(12):56;
S.Al-Isra’(17):54; S.Al-‘Ankabut(29):21;
S.Asy-Syura(42):8; S.Al-Fath(48):25;
S.Al-Insan(76):31.
Memberi Rizqi: S.Al-Baqarah(2):212; S.Ali Imran(3):37;
S.Al-Ma’idah(5):64; S.Ar-Ra’d(13): 26;
S.Al-Isra’(17):30; S.An-Nur(24):38, 43;
S.Al-Qashash(28):82; S.Ar-Rum(30):37, 48;
S.Saba’(34):36, 39; S.Az-Zumar(39):52;
S.Asy-Syura(42):12, 19.
Memberi Siksa: S.Al-Baqarah(2):284; S.Ali Imran(3):129;
S.Al-Ma’idah(5):18, 40; S.Ibrahim(14):19;
S.Al-Isra’(17):54; S.Al-‘Ankabut(29):21, 62;
S.Al-Fath(48):14.
Memberi Syafa’at: S.An-Najm(53):26.
Memberi Wahyu: S.An-Nahl(16):2.

Berbuat: S.Al-Baqarah(2):253; S.Ali Imran(3):6, 47;


S.An-Nisa’(4):133; S.Al-Ma’idah(5):17;
S.Al-An’am(6): 133; S.An-Nur(24):45;
S.Al-Qashash(28):68; S.Ar-Rum(30):48, 54;
S.Fathir(35):1; S.Ghafir(40):15;
S.Asy-Syura(42):49.
Memilih: S.Ali Imran(3):179; S.Asy-Syura(42):13.
Menetapkan: S.Ar-Ra’d(13):39.
Menghapus: S.Ar-Ra’d(13):39.

Menyesatkan: S.Al-An’am(6):39; S.Ar-Ra’d(13):27;


S.Ibrahim(14):4; S.An-Nahl(16):93;
S.Fathir(35):8; S.Al-Muddatstsir(74):31.

174
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ْﻜﺒَـ ُﺮ َو ْاﻣ َﺮأَِﰐ َﻋ ِﺎﻗ ٌﺮ ﻗَ َ‬


‫ﺎل‬ ‫َﱏ ﻳ ُﻜﻮ ُن ِﱄ ﻏُﻼَم وﻗَ ْﺪ ﺑـﻠَﻐَِﲏ اﻟ ِ‬
‫ٌ َ َ َ‬ ‫ب أﱠ َ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬
‫ﻗَ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﺸﺎءُ )‪(٤٠‬‬ ‫ﻚ ا ﱠُ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﺸﺎءُ َوَﻣ ْﻦ‬ ‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫إِ ﱠن ا ﱠَ ﻻَ ﻳَـﻐْ ِﻔ ُﺮ أَ ْن ﻳُ ْﺸ َﺮ َك ﺑِ ِﻪ َوﻳَـﻐْ ِﻔ ُﺮ َﻣﺎ ُدو َن ذَﻟِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ )‪(٤٨‬‬ ‫ﻳُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ Pe‬ﻓَـ َﻘﺪ اﻓْـﺘَـ َﺮى إِ ْﲦًﺎ َﻋﻈ ً‬
‫َﺧﺮةِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﻳُـﺜَـﺒِّ ُ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ‪e‬ﻟْ َﻘ ْﻮل اﻟﺜﱠﺎﺑﺖ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوِﰲ اْﻵ َ‬ ‫ﺖ ﷲُ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸﺎءُ )‪ (٢٧‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬ ‫ﲔ َوﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫َوﻳُﻀ ﱡﻞ ﷲُ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ات َوَﻣ ْﻦ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﺲ‬‫ﺸ ْﻤ ُ‬‫ض َواﻟ ﱠ‬ ‫أََﱂْ ﺗَـ َﺮ أَ ﱠن ﷲَ ﻳَ ْﺴ ُﺠ ُﺪ ﻟَﻪُ َﻣ ْﻦ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ﲑ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﺸﺠﺮ واﻟﺪﱠو ﱡ ِ‬
‫اب َوَﻛﺜ ٌ‬ ‫ﺎل َواﻟ ﱠ َ ُ َ َ‬ ‫ﻮم َوا ْﳉِﺒَ ُ‬ ‫ﱡﺠ ُ‬‫َواﻟْ َﻘ َﻤ ُﺮ َواﻟﻨ ُ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب َوَﻣ ْﻦ ﻳُِﻬ ِﻦ ﷲُ ﻓَ َﻤﺎ ﻟَﻪُ ﻣ ْﻦ ُﻣ ْﻜ ِﺮم إِ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﲑ َﺣ ﱠﻖ َﻋﻠَْﻴﻪ اﻟ َْﻌ َﺬ ُ‬ ‫َوَﻛﺜ ٌ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬
‫ّ‬ ‫ﺸﺎءُ )‪(١٨‬‬
‫ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳَ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkkan bahwa penolong orang-‬‬
‫‪orang beriman adalah Allah; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):214, 250, 286‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):7‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):13, 126, 147, 150, 160‬‬
‫;‪S.Al-Anfal(8):10‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):14‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):40‬‬ ‫‪S.Ar-Rum(30):47.‬‬

‫ﺼ َﺮُﻛ ُﻢ ﷲُ ﺑِﺒَ ْﺪ ٍر َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ أ َِذﻟﱠﺔٌ ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن )‪(١٢٣‬‬


‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ ﻧَ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫اﻃ َﻦ َﻛﺜِﲑةٍ َوﻳَـ ْﻮ َم ُﺣﻨَـ ْ ٍ‬
‫ﲔ إِ ْذ أَ ْﻋ َﺠﺒَـ ْﺘ ُﻜ ْﻢ َﻛﺜْـ َﺮﺗُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻟَ َﻘ ْﺪ ﻧَﺼﺮُﻛﻢ ﷲ ِﰲ ﻣﻮ ِ‬
‫ََ ُ ُ ََ‬
‫َ‬
‫ﺖ ﰒُﱠ‬ ‫ض ِﲟَﺎ َر ُﺣﺒَ ْ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اْﻷ َْر ُ‬ ‫ﺿﺎﻗَ ْ‬ ‫ﻓَـﻠَ ْﻢ ﺗُـ ْﻐ ِﻦ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو َ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٢٥‬‬ ‫َوﻟ ْﻴـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺪﺑ ِﺮ َ‬
‫َﺧ ِﻴﻪ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻓَﺎ ﱠُ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ‬ ‫ﺎل ﻫﻞ آَﻣﻨ ُﻜﻢ ﻋﻠَﻴ ِﻪ إِﻻﱠ َﻛﻤﺎ أ َِﻣ ْﻨـﺘ ُﻜﻢ ﻋﻠَﻰ أ ِ‬
‫َ ُ ْ َ‬ ‫ﻗَ َ َ ْ َ ُ ْ َ ْ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ)‪(١٢‬‬ ‫ﲔ )‪(٦٤‬‬ ‫ﺣ ِﺎﻓﻈًﺎ و ُﻫﻮ أَرﺣﻢ اﻟ ﱠﺮ ِ ِ‬
‫اﲪ َ‬ ‫َ َ َُْ‬ ‫َ‬
‫‪175‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ِ‫ﱠ‬
ُ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَـ ْﻮ َم ﻳَـ ُﻘ‬
ُ ‫ﻮم اْﻷَ ْﺷ َﻬ‬
‫ﺎد‬ ُ ‫ ﻟَﻨَـ ْﻨ‬0‫إِ ﱠ‬
َ ‫ﺼ ُﺮ ُر ُﺳﻠَﻨَﺎ َواﻟﺬ‬
(٤٠)‫ﻏﺎﻓﺮ‬ (٥١)

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Walaupun ulama berbeda pendapat dalam soal ayat-ayat
yang mansukh atau tidak mansukh, sebaiknya kita tidak
terlibat dalam perbantahan soal itu, kecuali dalam
munadharah yang tertib, pembicaraan ilmiah.

‫ﻮﺳﻰ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ َوَﻣ ْﻦ‬ ِ


َ ‫أ َْم ﺗُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َر ُﺳﻮﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ ُﺳﺌ َﻞ ُﻣ‬
‫( َو ﱠد َﻛﺜِﲑٌ ِﻣ ْﻦ‬١٠٨) ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﺴﺒ‬
‫اء اﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺿ ﱠﻞ َﺳ َﻮ‬
َ ‫ﺎن ﻓَـ َﻘ ْﺪ‬ ِ َ‫ْ ِﻹﳝ‬eِ ‫ﻳـﺘَـﺒ ﱠﺪ ِل اﻟْ ُﻜ ْﻔﺮ‬
َ ََ
‫ﺴ ًﺪا ِﻣ ْﻦ ِﻋ ْﻨ ِﺪ‬ ِ ِِ ِ ِ ِ
َ ‫أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘَﺎب ﻟَ ْﻮ ﻳَـ ُﺮدﱡوﻧَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ إﳝَﺎﻧ ُﻜ ْﻢ ُﻛ ﱠﻔ ًﺎرا َﺣ‬
ِ ِ ِ
ُ‫ِْﰐَ ﷲ‬Ãَ ‫اﺻ َﻔ ُﺤﻮا َﺣ ﱠﱴ‬ َ ‫أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ ﺗَـﺒَـ ﱠ‬
ْ ‫ﲔ َﳍُ ُﻢ ا ْﳊَ ﱡﻖ ﻓَﺎ ْﻋ ُﻔﻮا َو‬
ِ ِ ٍ ِ
‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗُﻮا‬ ُ ‫( َوأَﻗ‬١٠٩) ‫ِ‡ َْﻣ ِﺮﻩ إِ ﱠن ﷲَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَﺪ ٌﻳﺮ‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﷲ إِ ﱠن ﷲَ ِﲟَﺎ‬ ِ ‫اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ وﻣﺎ ﺗُـ َﻘ ِّﺪﻣﻮا ﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜﻢ ِﻣﻦ َﺧ ٍﲑ َِﲡ ُﺪوﻩ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
ُ ْ ْ ْ ُ ََ
(١١٠) ‫ﲑ‬ ِ
ٌ ‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah melarang muslimien banyak bertanya kepada
Rasulullah, lebih-lebih pada perkara yang belum terjadi,
seperti yang dilakukan Banie Israiel kepada Nabi Musa.
2. Orang yang terlalu banyak bertanya itu, dikuwatirkan
kalau nanti dijawab dengan sesuatu yang berat baginya,
dia tidak menjalaninya dan menjadi kafir karenanya.

176
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

3. Orang yang membuangkan keimanan dan memegang


kekafiran itu jelas tersesat dari jalan yang benar.
4. Kalangan Ahli Kitab banyak yang berharap dapat
memurtadkan orang beriman, yaitu mengembalikan jadi
kafir setelah beriman.
5. Kemauan memurtadkan itu karena mereka dengki, setelah
ternyata bahwa orang beriman itu berada dalam ajaran
yang haq.
6. Allah menyuruh orang beriman mema’afkan dan
memberikan tempo (kepada kaum Ahli Kitab itu) sampai
Allah mendatangkan urusannya – dengan memberikan
kemenangan kepada muslimien.
7. Allah berkuasa atas segala sesuatu.
8. Allah menyuruh orang beriman menegakkan shalat dan
membayarkan zakat.
9. Segala kebaikan yang dilakukan orang beriman akan dia
dapatkan kembali (berupa pahala) di hadapan Allah.
10. Allah melihat apa saja kebaikan yang dilakukan orang-
orang beriman.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Tidak disukai berbicara dalam urusan dien ini tentang
sesuatu yang tidak atau belum terjadi (terlalu banyak
umpama, umpama . . . . . . . ).
2. Tidak disukai bertanya dalam urusan dien ini, jika
maksudnya untuk mencemooh atau mencari-cari soal
yang tidak ada manfaatnya.
3. Terlalu banyak bertanya tanpa guna dalam soal dien ini,
dapat mengakibatkan kekafiran orang yang bertanya
(bukan karena pertanyaannya, tetapi karena faham yang
diperolehnya setelah pertanyaan itu).
4. Orang beriman tidak boleh taat kepada orang Ahli Kitab,
tidak boleh meniru ucapan, perbuatan atau kebiasaan
mereka, agar tidak sama dengan mereka (menjadi mutad).

177
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

5. Orang Ahli Kitab sebenarnya mengetahui kebenaran


ajaran Islam yang dibawa oleh Rasulullah shallallahu
'alaihi wa alihi wa sallam.
6. Ada kalanya sikap permusuhan dan penolakan kebenaran
itu dihadapi tidak dengan senjata atau peperangan
(tergantung kepada perintah pembuat kebijakan).
7. Orang beriman wajib menegakkan shalat dan membayar
zakat, sama saja dalam situasi perang maupun damai.
8. Setiap amal shalih orang beriman akan mendapat balasan,
tidak ada yang terlewatkan.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat yang menunjukkkan tidak disukainya orang
bertanya sesuatu yang belum terjadi

‫ﺴ ْﺆُﻛ ْﻢ َوإِ ْن‬ ِ ِ‫ﱠ‬


ُ َ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻦ أَ ْﺷﻴَﺎءَ إ ْن ﺗُـ ْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺗ‬
َ ‫َ) أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
ِ
ُ‫ﲔ ﻳُـﻨَـ ﱠﺰ ُل اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ ُن ﺗُـ ْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َو ﷲ‬َ ‫ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ﺣ‬
‫َﺎ‬¢ِ ‫َﺻﺒَ ُﺤﻮا‬ ِ ِ ِ
ْ ‫( ﻗَ ْﺪ َﺳﺄَ َﳍَﺎ ﻗَـ ْﻮٌم ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ أ‬١٠١) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻮر َﺣﻠ‬ ٌ ‫ﻏَ ُﻔ‬
ِ
(٥)‫اﳌﺎﺋﺪة‬ (١٠٢) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫َﻛﺎﻓ ِﺮ‬
2. Hadits yang menunjukkan Rasulullah tidak suka sesuatu
yang tidak jelas, hanya katanya dsb:

:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬


َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗ‬
‫ﺿﻰ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْن‬ َ ‫ﺿﻰ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺛَﻼَ ً® َوﻳَ ْﻜ َﺮﻩُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺛَﻼَ ً® ﻓَـﻴَـ ْﺮ‬َ ‫))إِ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﺮ‬
َِ ‫ﷲ‬ ِ ‫ﺼﻤﻮا ِﲝﺒ ِﻞ‬ ِ ِ
َ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوﻻ‬ َْ ُ َ‫ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪوﻩُ َوﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮا ﺑِﻪ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوأَ ْن ﺗَـ ْﻌﺘ‬
.(( ‫ﺎل‬ ِ ‫ﺎﻋﺔَ اﻟْﻤ‬ َ ِ‫ﺴ َﺆ ِال َوإ‬ ِ
َ َ‫ﺿ‬ ‫ﺎل َوَﻛﺜْـ َﺮةَ اﻟ ﱡ‬ َ َ‫ﻴﻞ َوﻗ‬
َ ‫ﺗَـ َﻔ ﱠﺮﻗُﻮا َوﻳَ ْﻜ َﺮﻩُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻗ‬
، ‫اﻷﻗﻀﻴﺔ‬-٣٠‫ ك‬، ١٣٠/٥ :‫م‬ . ‫أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ‬
١٠‫اﻟﻨﻬﻲ ﻋﻦ ﻛﺜﺮة اﳌﺴﺂﺋﻞ ح‬-٥‫ب‬

178
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪3. Hadits tentang larangan banyak bertanya‬‬


‫ﻮﱏ‬ ‫ﺎل‪َ )) :‬د ُﻋ ِ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺴ َﺆاﳍِِ ْﻢ َوا ْﺧﺘِﻼَ ِﻓ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫َﻣﺎ ﺗَـ َﺮْﻛﺘُ ُﻜ ْﻢ ‪ ،‬إِ ﱠﳕَﺎ َﻫﻠَ َ‬
‫ﻚ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﺒـﻠَ ُﻜ ْﻢ ﺑ ُ‬
‫ﺎﺟﺘَﻨِﺒُﻮﻩُ ‪َ ،‬وإِذَا أ ََﻣ ْﺮﺗُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَﻰ أَﻧْﺒِﻴَﺎﺋ ِﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﻧَـ َﻬ ْﻴـﺘُ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ َﺷ ْﻰء ﻓَ ْ‬
‫ِ‬
‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ِ‡ َْﻣ ٍﺮ ﻓَﺄْﺗُﻮا ﻣ ْﻨﻪُ َﻣﺎ ْ‬
‫خ‪ :‬ك ‪ - ٩٦‬اﻻﻋﺘﺼﺎم ‪ ،‬ب‪ -٢‬اﻹﻗﺘﺪاء ﺑﺴﻨﻦ رﺳﻮل ﷲ ح‪٧٢٨٨‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya “pertanyaan”, tetapi‬‬
‫‪menggunakan dlamir ghaib (orang ke tiga), yang oleh‬‬
‫‪mufassirien digunakan sebagai tanda bahwa yang‬‬
‫‪bertanya bukan para sahabat Besar:‬‬
‫ﺲ اﻟِْﱪﱡ ِ‡َ ْن‬ ‫ﺞ َوﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﻴﺖ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َوا ْﳊَ ِّ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اْﻷ َِﻫﻠﱠ ِﺔ ﻗُ ْﻞ ِﻫ َﻲ َﻣ َﻮ ِاﻗ ُ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﻮت ِﻣ ْﻦ‬ ‫ْﱪ َﻣ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َوأْﺗُﻮا اﻟْﺒُـﻴُ َ‬ ‫ﻮت ِﻣﻦ ﻇُﻬﻮِرﻫﺎ وﻟ ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ اﻟِ ﱠ‬ ‫َ‪ْž‬ﺗُﻮا اﻟْﺒُـﻴُ َ ْ ُ َ َ‬
‫أَﺑْـ َﻮ ِا‪َ¢‬ﺎ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ا ﱠَ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪ (١٨٩‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻚ َﻣﺎ َذا ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮ َن ﻗُ ْﻞ َﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَﻠﻠ َْﻮاﻟ َﺪﻳْ ِﻦ َواْﻷَﻗـ َْﺮﺑِ َ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬ ‫َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َواﻟ َْﻤﺴﺎﻛِ ِ‬
‫ﻴﻞ َوَﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٢١٥‬‬ ‫ِِ ِ‬
‫ﺑﻪ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﺻ ﱞﺪ َﻋ ْﻦ‬ ‫ﲑ َو َ‬ ‫ﺎل ِﻓ ِﻴﻪ ﻗُﻞ ِﻗﺘَ ٌ ِ ِ ِ‬ ‫ﺸ ْﻬ ِﺮ ا ْﳊَﺮ ِام ﻗِﺘَ ٍ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل ﻓﻴﻪ َﻛﺒ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫اج أ َْﻫ ِﻠ ِﻪ ِﻣ ْﻨﻪُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َوُﻛ ْﻔ ٌﺮ ﺑﻪ َواﻟ َْﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َوإِ ْﺧ َﺮ ُ‬
‫ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫َ‬
‫ِﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ َواﻟْﻔ ْﺘـﻨَﺔُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ ْﺘ ِﻞ َوﻻَ ﻳَـ َﺰاﻟُﻮ َن ﻳُـ َﻘﺎﺗﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻋﻮا َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﺗَ ِﺪ ْد ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ ِدﻳﻨِ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳَـ ُﺮدﱡوُﻛ ْﻢ َﻋ ْﻦ دﻳﻨ ُﻜ ْﻢ إِن ْ‬
‫اﺳﺘَﻄَ ُ‬
‫َﺧﺮةِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ َﺣﺒِﻄَ ْ‬ ‫ﺖ َو ُﻫ َﻮ َﻛ ِﺎﻓ ٌﺮ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺖ أَ ْﻋ َﻤﺎ ُﳍُ ْﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َواْﻵ َ‬ ‫ﻓَـﻴَ ُﻤ ْ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪ ، (٢١٧‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚأ ْ‬ ‫َوأُوﻟَﺌِ َ‬

‫‪179‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﱠﺎس َوإِ ْﲦ ُُﻬ َﻤﺎ‬ ‫اﳋَ ْﻤ ِﺮ َواﻟ َْﻤ ْﻴ ِﺴ ِﺮ ﻗُ ْﻞ ِﻓﻴ ِﻬ َﻤﺎ إِ ْﰒٌ َﻛﺒِﲑٌ َوَﻣﻨَ ِﺎﻓ ُﻊ ﻟِﻠﻨ ِ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ ْ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﲔ ﷲُ‬ ‫ﻚ ﻳُـﺒَـِّ ُ‬‫ﻚ َﻣﺎذَا ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ﻗُ ِﻞ اﻟ َْﻌ ْﻔ َﻮ َﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ِﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ِﻌ ِﻬ َﻤﺎ َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﻚ‬ ‫َﺧ َﺮِة َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬ ‫ت ﻟَﻌﻠﱠ ُﻜﻢ ﺗَـﺘـ َﻔ ﱠﻜﺮو َن )‪ِ ، (٢١٩‬ﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫ﻟَ ُﻜ ُﻢ اْﻵ ََ) َ ْ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ ﻓَِﺈ ْﺧ َﻮاﻧُ ُﻜ ْﻢ َو ﷲُ‬ ‫ح َﳍُ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ َوإِ ْن ُﲣَﺎﻟﻄُ ُ‬ ‫ﺻﻼَ ٌ‬‫َﻋ ِﻦ اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ ﻗُ ْﻞ إِ ْ‬
‫ﺎء ﷲُ َ◌ﻷَ ْﻋﻨَـﺘَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ‬ ‫ﻳـﻌﻠَﻢ اﻟْﻤ ْﻔ ِﺴ َﺪ ِﻣﻦ اﻟْﻤ ِ‬
‫ﺼﻠ ِﺢ َوﻟ َْﻮ َﺷ َ‬ ‫َ ُ ْ‬ ‫َْ ُ ُ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢٢٠‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ِ‬
‫َﺣﻜ ٌ‬
‫ﻴﺾ َوﻻَ‬ ‫ﺎء ِﰲ اﻟ َْﻤ ِﺤ ِ‬ ‫ﺴَ‬
‫ِ‬
‫ﻴﺾ ﻗُ ْﻞ ُﻫ َﻮ أَذًى ﻓَﺎ ْﻋﺘَ ِﺰﻟُﻮا اﻟﻨّ َ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻤ ِﺤ ِ‬ ‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﺚ أ ََﻣ َﺮُﻛ ُﻢ ﷲُ إِ ﱠن‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَﻄ ُْﻬ ْﺮ َن ﻓَِﺈذَا ﺗَﻄَﻬ ْﱠﺮ َن ﻓَﺄْﺗُ ُ‬ ‫ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑُ ُ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٢٢٢‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤﺘَﻄَ ِّﻬ ِﺮ َ‬ ‫ﲔ َوُِﳛ ﱡ‬
‫ﱠﻮاﺑِ َ‬ ‫ﺐ اﻟﺘـ ﱠ‬ ‫ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺎت َوَﻣﺎ َﻋﻠﱠ ْﻤﺘُ ْﻢ ِﻣ َﻦ ا ْﳉََﻮار ِ‬
‫ِح‬ ‫ﻚ َﻣﺎذَا أ ُِﺣ ﱠﻞ َﳍُ ْﻢ ﻗُ ْﻞ أ ُِﺣ ﱠﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟﻄﱠﻴِّﺒَ ُ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْﻦ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺴﻜ َ‬ ‫ﲔ ﺗُـ َﻌﻠّ ُﻤﻮﻧَـ ُﻬ ﱠﻦ ﳑﱠﺎ َﻋﻠ َﻤ ُﻜ ُﻢ ﷲُ ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ﳑﱠﺎ أ َْﻣ َ‬ ‫ُﻣ َﻜﻠّﺒِ َ‬
‫ﻳﻊ ا ْﳊِﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب‬ ‫َ‬ ‫اﺳ َﻢ ﷲ َﻋﻠَْﻴﻪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺳ ِﺮ ُ‬ ‫َواذْ ُﻛ ُﺮوا ْ‬
‫اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫)‪(٤‬‬
‫َﺻ ِﻠ ُﺤﻮا ذَ َ‬
‫ات ﺑَـﻴْﻨِ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺎل ِﱠِ واﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬
‫ﻮل ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوأ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﻋ ِﻦ اْﻷَﻧْـ َﻔﺎل ﻗُ ِﻞ اْﻷَﻧْـ َﻔ ُ َ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (١‬اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬ ‫ﻴﻌﻮا ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨِ َ‬
‫َوأَﻃ ُ‬
‫وح ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮ َرِّﰊ َوَﻣﺎ أُوﺗِﻴﺘُ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴﻼً‬
‫وح ﻗُ ِﻞ اﻟ ﱡﺮ ُ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱡﺮ ِ‬‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬ ‫)‪(٨٥‬‬
‫ﲔ ﻗُ ْﻞ َﺳﺄَﺗْـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻨﻪُ ِذ ْﻛ ًﺮا )‪(٨٣‬‬ ‫ﻚ َﻋ ْﻦ ِذي اﻟْ َﻘ ْﺮﻧَـ ْ ِ‬ ‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬
‫ﻃﻪ)‪(٢٩‬‬ ‫ﺎل ﻓَـ ُﻘ ْﻞ ﻳَـ ْﻨ ِﺴ ُﻔ َﻬﺎ َرِّﰊ ﻧَ ْﺴ ًﻔﺎ )‪(١٠٥‬‬ ‫اﳉِﺒَ ِ‬
‫ﻚ َﻋ ِﻦ ْ‬ ‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫‪Sedang yang dalam S.Al-A’raf(7):187 dan S.An-Nazi’at(79):42‬‬
‫‪yang merupakan pertanyaan tantang Kiamat, sudah jelas‬‬
‫‪yang bertanya bukan sahabat, wallahu a’lam.‬‬

‫‪180‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫‪5. Hendaknya orang beriman tidak taat kepada Ahli‬‬


‫‪Kitab:‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎب ﻳَـ ُﺮدﱡوُﻛ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إِ ْن ﺗُﻄ ُ‬
‫ﻴﻌﻮا ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َ( أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(١٠٠‬‬ ‫إﳝَﺎﻧ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫‪6. Orang Ahli Kitab tidak rela kepada orang beriman,‬‬
‫‪sampai orang beriman berubah keyakinan, mau‬‬
‫;‪mengikuti adat, tata-cara dan ritual mereka 1‬‬
‫ﻚ اﻟْﻴـﻬﻮد وﻻَ اﻟﻨﱠﺼﺎرى ﺣ ﱠﱴ ﺗَـﺘﱠﺒِﻊ ِﻣﻠﱠﺘـﻬﻢ ﻗُﻞ إِ ﱠن ﻫ َﺪى ِ‬
‫ﷲ‬ ‫َ َُ ْ ْ ُ‬ ‫ََ َ‬ ‫ﺿﻰ َﻋ ْﻨ َ َ ُ ُ َ‬ ‫َﻦ ﺗَـ ْﺮ َ‬
‫َوﻟ ْ‬
‫ﺎء َك ِﻣ َﻦ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ َﻣﺎ ﻟ َ‬
‫َﻚ‬ ‫ﱠِ‬
‫اء ُﻫ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﺬي َﺟ َ‬ ‫ُﻫ َﻮ ا ْﳍَُﺪى َوﻟَﺌِ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ َ‬
‫ﺖ أ َْﻫ َﻮ َ‬
‫ﺼ ٍﲑ )‪ (١٢٠‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﷲ ِﻣﻦ وٍِﱄ وﻻَ ﻧَ ِ‬ ‫ِﻣﻦ ِ‬
‫ْ ََّ‬ ‫َ‬
‫‪7. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya sebutan bagi‬‬
‫‪Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam‬‬
‫‪dalam kitab Taurat/Injil:‬‬
‫ﻮ‪ِ S‬ﻋ ْﻨ َﺪ ُﻫ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﻮل اﻟﻨِ ﱠ ِ ﱠ ِ ِ‬
‫ﱠﱯ اْﻷ ُّﻣ ﱠﻲ اﻟﺬي َﳚ ُﺪوﻧَﻪُ َﻣ ْﻜﺘُ ً‬ ‫ﻳﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِﻌُﻮ َن اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوُِﳛ ﱡﻞ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ َواْ ِﻹ ِْﳒ ِ‬
‫ﻴﻞ َ[ ُْﻣ ُﺮُﻫ ْﻢ ِ‪S‬ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َوﻳَـ ْﻨـ َﻬ ُ‬
‫ﻀ ُﻊ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ إِ ْ‬
‫ﺻ َﺮُﻫ ْﻢ‬ ‫ﺚ َوﻳَ َ‬ ‫اﳋَﺒَﺎﺋِ َ‬
‫ﺎت َوُﳛَ ِّﺮُم َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ ْ‬ ‫َﳍُﻢ اﻟﻄﱠﻴِﺒ ِ‬
‫ُ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫َواْﻷَ ْﻏ َﻼ َل اﻟﱠِﱵ َﻛﺎﻧَ ْ‬
‫ﺼ ُﺮوﻩُ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﺑﻪ َو َﻋ ﱠﺰُروﻩُ َوﻧَ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَﺎﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(١٥٧‬‬ ‫ﱡﻮر اﻟﱠ ِﺬي أُﻧْ ِﺰ َل َﻣ َﻌﻪُ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫َواﺗﱠـﺒَـ ُﻌﻮا اﻟﻨ َ‬
‫أﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬
‫ﺼ ِّﺪﻗًﺎ‬ ‫ﺎل ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘ ( ﺑ ِﲏ إِﺳﺮاﺋِﻴﻞ إِِﱐ رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ إِﻟ َْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﻣ َ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ ْ َ َ ّ َ ُ‬
‫ﻮل َ[ِْﰐ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪي ْ‬
‫اﲰُﻪُ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺸﺮا ﺑِﺮ ُﺳ ٍ‬ ‫ﻟِﻤﺎ ﺑـﲔ ﻳ َﺪ ﱠ ِ‬
‫ي ﻣ َﻦ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراة َوُﻣﺒَ ّ ً َ‬ ‫َ َ َْ َ‬

‫‪1‬‬
‫‪Maksud “berubah keyakinan” ini tidak mesti langsung menukar dien‬‬
‫‪dengan agama mereka, tetapi cukup menjadi “tidak radikal, atau‬‬
‫‪tidak fundamental, tidak fanatik”.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 108-110.‬‬ ‫‪181‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ٌ ِ‫ﺎت ﻗَﺎﻟُﻮا َﻫ َﺬا ِﺳ ْﺤ ٌﺮ ُﻣﺒ‬


(٦) ‫ﲔ‬ ِ َ‫ﻟْﺒـﻴِﻨ‬Sِ ‫َﲪَ ُﺪ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﺟﺎء ُﻫﻢ‬
َّ ْ َ َ ْ‫أ‬
(٦١)‫اﻟﺼﻒ‬ ّ
8. Ayat yang menunjukkan adanya perlawanan (jihad)
dengan Al-Qur’an, walaupun tidak berarti
menggugurkan kewajiban jihad dengan senjata:

(٢٥)‫اﻟﻔﺮﻗﺎن‬ (٥٢) ‫ﲑا‬ ِ ‫ﻓَﻼَ ﺗُ ِﻄ ِﻊ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮﻳﻦ وﺟ‬


ِ ً ‫ﺎﻫ ْﺪ ُﻫﻢ ﺑِ ِﻪ ِﺟ َﻬ‬
ً ‫ﺎدا َﻛﺒ‬ ْ ََ َ
9. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa kekuasaan Allah
itu tidak terbatas; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):20, 106, 109, 148, 259, 284;
S.Ali Imran(3):26, 29, 165, 189; S.An-Nisa’(4):133, 149;
S.Al-Ma’idah(5):17, 19, 40, 120; S.Al-An’am(6):17, 37, 65;
S.Al-Anfal(8):41; S.At-Taubah(9):39;
S.Hud(11):4; S.An-Nahl(16):70, 77;
S.Al-Isra’(17):99; S.Al-Hajj(22):6, 39;
S.Al-Mu’minun(23):18, 95; S.An-Nur(24):45;
S.Al-Furqan(25):2, 54; S.Al-Ankabut(29):20;
S.Ar-Rum(30):50, 54; S.Al-Ahzab(33):27;
S.Fathir(35):1, 44; S.Yasien(36):38-39, 81;
S.Fushshilat(41):39; S.Asy-Syura(42):9, 29, 50;
S.Al-Ahqaf(46):33; S.Al-Fath(48):21;
S.Al-Hadied(57):2; S.Al-Hasyr(59):6;
S.At-Taghabun(64):1; S.Ath-Thalaq(65):12;
S.At-Tahriem(66):8; S.Al-Mulk(67):1;
S.Al-Ma’arij(70):40-41; S.Al-Muzzammil(73):20;
S.Al-Qiyamah(75):4, 40; S.Al-Mursalat(77):23;
S.Ath-Thariq(86):8.

‫ﱠرﻩُ َﻣﻨَﺎ ِز َل ﻟِﺘَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮا‬


َ ‫ﻮرا َوﻗَﺪ‬ً ُ‫ﺎء َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ ﻧ‬
ِ ‫ﺸﻤ‬
ً َ‫ﺲ ﺿﻴ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ْ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﺬي َﺟ َﻌ َﻞ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼ ُﻞ‬ِ
ّ ‫ ْﳊَ ِّﻖ ﻳُـ َﻔ‬Sِ ‫ﻚ إِﻻﱠ‬ َ ِ‫ا|ُ ذَﻟ‬‫ﺎب َﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ ﱠ‬ َ ‫ﺴ‬
ِ
َ ‫ﲔ َوا ْﳊ‬
ِ ِ ‫َﻋ َﺪ َد‬
َ ‫اﻟﺴﻨ‬
ّ
ٍ
(١٠)‫( ﻳﻮﻧﺲ‬٥) ‫ت ﻟَِﻘ ْﻮم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ (َ‫اْﻵ‬
َ

S.Al-Baqarah(2): 108-110. 182


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﲔ )‪َ (٦٠‬ﻋﻠَﻰ أَ ْن ﻧُـﺒَ ِّﺪ َل‬ ‫ِ‬


‫ت َوَﻣﺎ َْﳓ ُﻦ ِﲟَ ْﺴﺒُﻮﻗ َ‬ ‫ﱠرَ‚ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻮ َ‬
‫َْﳓ ُﻦ ﻗَﺪ ْ‬
‫اﻟﻮاﻗﻌﺔ)‪(٥٦‬‬ ‫أ َْﻣﺜَﺎﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻧُـ ْﻨ ِﺸﺌَ ُﻜ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٦١‬‬
‫ﺎدﻳْـﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ َﻮ ﱠدةً َو ﷲُ ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
‫ﻳﻦ َﻋ َ‬ ‫َﻋﺴﻰ ﷲ أَ ْن َْﳚﻌﻞ ﺑـﻴـﻨَ ُﻜﻢ وﺑـ ﱠ ِ‬
‫ﲔ اﻟﺬ َ‬ ‫َ َ َ ْ ْ َ َ َْ‬ ‫َ ُ‬
‫اﳌﻤﺘﺤﻨﺔ)‪(٦٠‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٧‬‬ ‫ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َو ﷲُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫‪10. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa amalan orang‬‬
‫‪beriman akan dibalas dengan kebaikan di Akhirat.‬‬
‫ﻴﻞ ِ‬
‫ﷲ ِ‡ َْﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ أَ ْﻋﻈَ ُﻢ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎﺟ ُﺮوا َو َﺟ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻫ َ‬ ‫اﻟﺬ َ‬
‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫درﺟﺔً ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻔﺎﺋُِﺰو َن )‪ (٢٠‬ﻳُـﺒَ ّﺸ ُﺮُﻫ ْﻢ َرﺑﱡـ ُﻬ ْﻢ ﺑَِﺮ ْﲪَﺔ ﻣ ْﻨﻪُ‬‫ﷲ َوأُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ََ َ‬
‫ﱠﺎت َﳍﻢ ِﻓﻴﻬﺎ ﻧَ ِﻌﻴﻢ ﻣ ِﻘﻴﻢ )‪َ (٢١‬ﺧﺎﻟِ ِﺪ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وِر ْ ٍ‬
‫ﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا إِ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﻳﻦ ﻓ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺿ َﻮان َو َﺟﻨ ُ ْ َ ٌ ُ ٌ‬ ‫َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٢٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬ ‫ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أ ْ‬
‫ﺎﳊًﺎ ِﻣ ْﻦ ذَ َﻛ ٍﺮ أ َْو‬ ‫َﻋ ِﻤﻞ ﺳﻴِﺌَﺔً ﻓَﻼَ ُْﳚﺰى إِﻻﱠ ِﻣﺜْـﻠَﻬﺎ وﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ﺻ ِ‬
‫َ ََ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َﻣ ْﻦ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻳَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮ َن ا ْﳉَﻨﱠﺔَ ﻳُـ ْﺮَزﻗُﻮ َن ﻓ َﻴﻬﺎ ﺑﻐَ ِْﲑ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أُﻧْـﺜَﻰ َو ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆﻣ ٌﻦ ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ‬
‫ﻏﺎﻓﺮ)‪(٤٠‬‬ ‫ﺎب )‪(٤٠‬‬ ‫ِﺣﺴ ٍ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ُﺮ اﻟ َْﱪﻳﱠﺔ )‪(٧‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﺎﳊَﺎت أُوﻟَﺌ َ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠِ‬ ‫إِ ﱠن‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺟﺰا ُؤ ُﻫﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ رّ•ِِﻢ ﺟﻨ ُ ٍ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪن َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻓﻴﻬﺎ أَﺑ ًﺪا ر ِ‬
‫ﻚ ﻟ َﻤ ْﻦ َﺧ ِﺸ َﻲ َرﺑﱠﻪُ‬ ‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨﻪُ َذﻟ َ‬ ‫ﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَر ُ‬ ‫َ َ َ‬
‫اﻟﺒﻴﻨﺔ)‪(٩٨‬‬ ‫)‪(٨‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan suka bertanya perkara yang tidak perlu dalam‬‬
‫‪dien.‬‬
‫‪2. Jangan mempercayai dan banyak bergaul dengan orang‬‬
‫‪kafir.‬‬
‫‪3. Dalam beramal hendaknya senantiasa ikhlas, tidak‬‬
‫‪terpengaruh oleh pujian atau celaan manusia.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 108-110.‬‬ ‫‪183‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ْﻚ‬ َ ‫ﺼ َﺎرى ﺗِﻠ‬ َ َ‫ﻮدا أ َْو ﻧ‬ ً ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَ ْﻦ ﻳَ ْﺪ ُﺧ َﻞ ا ْﳉَﻨﱠﺔَ إِﻻﱠ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ُﻫ‬
‫( ﺑَـﻠَﻰ‬١١١) ‫ﲔ‬ ِ ِ ‫أَﻣﺎﻧِﻴﱡـﻬﻢ ﻗُﻞ ﻫﺎﺗُﻮا ﺑـﺮﻫﺎﻧَ ُﻜﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ‬
َ ‫ﺻﺎدﻗ‬ َ ْ ْ َ ُْ َ ْ ْ ُ َ
َ‫َﺟ ُﺮﻩُ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑِِّﻪ َوﻻ‬ ِ ِِ
ْ ‫َﺳﻠَ َﻢ َو ْﺟ َﻬﻪُ ﱠ| َو ُﻫ َﻮ ُْﳏﺴ ٌﻦ ﻓَـﻠَﻪُ أ‬ ْ ‫َﻣ ْﻦ أ‬
ِ ‫ﻮد ﻟَْﻴﺴ‬ ِ
‫ﺖ‬ َ ُ ‫( َوﻗَﺎﻟَﺖ اﻟْﻴَـ ُﻬ‬١١٢) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬ ٌ ‫َﺧ ْﻮ‬
‫ﻮد َﻋﻠَﻰ‬ ُ ‫ﺖ اﻟْﻴَـ ُﻬ‬ ِ ‫ﺖ اﻟﻨﱠﺼﺎرى ﻟَْﻴﺴ‬ ِ َ‫اﻟﻨﱠﺼﺎرى َﻋﻠَﻰ َﺷﻲ ٍء وﻗَﺎﻟ‬
َ ََ َ ْ ََ
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ‫ﻚ ﻗَ َ ﱠ‬ َ ِ‫ﺎب َﻛ َﺬﻟ‬ ِ ٍ
َ ‫ﺎل اﻟﺬ‬ َ َ‫َﺷ ْﻲء َو ُﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َن اﻟْﻜﺘ‬
‫ﻴﻤﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ِﻓ ِﻴﻪ‬ ِ ِ ِ ‫ِﻣﺜْ َﻞ ﻗَـ ْﻮﳍِِ ْﻢ ﻓَ ﱠ‬
َ ‫ﺎ|ُ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﻓ‬
(١١٣) ‫َﳜْﺘَِﻠ ُﻔﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang Ahli Kitab mengatakan bahwa orang tidak bisa masuk
jannah selain Yahudi atau Nashara.
2. Perkataan mereka itu hanyalah dari angan-angan atau
khayalan mereka belaka.
3. Allah menyuruh Rasulullah mengatakan kepada mereka,
agar mereka mendatangkan bukti bagi da’waan mereka itu,
jika mereka memang benar.
4. Yang benar adalah: orang yang menyerahkan dirinya kepada
Allah dengan menjalankan Al-Islam, lalu dia menjalankan
kebaikan dalam Islam itu, maka akan mendapat ganjaran di
hadapan Allah.
5. Orang-orang yang menjalankan ajaran Islam itu di Akhirat
tidak merasakan takut dan tidak bersedih.
6. Orang Yahudi mengatakan bahwa orang Nashara itu tidak
berada pada kebenaran, sebaliknya orang Nashara
mengatakan bahwa orang Yahudi itu tidak berada dalam
kebenaran sedikitpun, sedang mereka sama-sama membaca
kitab.
7. Orang-orang yang tidak tahu ilmu juga berkata seperti yang
dikatakan oleh orang-orang Yahudi dan Nashara.

S.Al-Baqarah(2):111-113. 184
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

8. Alllah akan menghukumi perselisihan di antara sesama Ahli


Kitab itu pada hari Kiamat nanti (dalam hal ini Yahudi dan
Nashara).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang-orang Ahli Kitab, yaitu Yahudi dan Nashara, biasa
mengada-ada, mengatakan sesuatu yang tidak benar, tanpa
dasar ilmu atau hujjah.
2. Orang-orang Ahli Kitab (Yahudi dan Nashara) tidak punya
jaminan masuk jannah, bahkan dijamin tidak masuk jannah
3. Disamping memusuhi Ummat Islam, orang-orang Yahudi
dan Nashara itu satu sama lain juga bermusuhan.
4. Orang-orang Yahudi dan Nashara biasa berbicara soal dien
atau soal ghaib tanpa dalil, sebagaimana orang-orang lain
yang juga tidak punya ilmu.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya berbagai
da’waan superioritas Banie Israiel/Ahli Kitab; lihat
juga:
S.Al-Baqarah(2):88, 94-95; S.Al-Jum’ah(62):6-7.

ِ ‫ﷲ وأ‬
‫َﺣﺒﱠﺎ ُؤﻩُ ﻗُ ْﻞ ﻓَِﻠ َﻢ ﻳُـ َﻌ ِّﺬﺑُ ُﻜ ْﻢ‬ ِ ‫َﺖ اﻟْﻴـﻬﻮد واﻟﻨﱠﺼﺎرى َْﳓﻦ أَﺑـﻨﺎء‬ ِ
َ ُ َْ ُ َ َ َ ُ ُ َ ‫َوﻗَﺎﻟ‬
‫ب َﻣ ْﻦ‬ ِ
ُ ‫ﺸﺎءُ َوﻳُـ َﻌ ّﺬ‬ َ َ‫ﺸ ٌﺮ ِﳑﱠ ْﻦ َﺧﻠَ َﻖ ﻳَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳ‬
َ َ‫ﺑِ ُﺬﻧُﻮﺑِ ُﻜ ْﻢ ﺑَ ْﻞ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺑ‬
ِ ِ ِ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ِ ‫ﺴﻤﺎو‬ ِ‫ﺸﺎء وِﱠ‬
ُ‫ض َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ َوإﻟ َْﻴﻪ اﻟ َْﻤﺼﲑ‬ َ َ ‫ْﻚ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫| ُﻣﻠ‬ َ ُ َ َ‫ﻳ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬١٨)
2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang yang
beriman dan beramal shalieh akan mendapat ganjaran;
lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):62; S.Al-Furqan(25):15-16;
S.As-Sajadah(32):15-17; S.Saba’(34):37;
S.Az-Zumar(39):33-34; S.Al-Ahqaf(46):13-14.

S.Al-Baqarah(2):111-113. 185
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻮل ﻟَﻪُ ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮَ‚ ﻳُ ْﺴ ًﺮا‬


‫اء ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َو َﺳﻨَـ ُﻘ ُ‬ ‫وأَﱠﻣﺎ ﻣﻦ آَﻣﻦ و َﻋ ِﻤﻞ ِ‬
‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَـﻠَﻪُ َﺟ َﺰ ً‬
‫َ َْ ََ َ َ َ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫)‪(٨٨‬‬
‫ﺎت اﻟ ُْﻌﻼَ )‪(٧٥‬‬ ‫ﱠر َﺟ ُ‬ ‫ﺎت ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﺎﳊ ِ‬‫وﻣﻦ [ْﺗِ ِﻪ ﻣ ْﺆِﻣﻨًﺎ ﻗَ ْﺪ َﻋ ِﻤﻞ اﻟ ﱠ ِ‬
‫اﻟﺪ َ‬ ‫ﻚ َﳍُ ُﻢ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ْ َ ُ‬
‫ﻴﻬﺎ َو َذﻟِ َ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﻚ َﺟ َﺰاءُ َﻣ ْﻦ‬ ‫ﻓَ‬ ‫ﻳﻦ‬
‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﱠﺎت َﻋ ْﺪن َْﲡ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫َﺟﻨ ُ‬
‫ﻃﻪ)‪(٢٠‬‬ ‫ﺗَـ َﺰﱠﻛﻰ )‪(٧٦‬‬
‫وأَ ْن ﻟ َْﻴﺲ ﻟِ ِﻺﻧْﺴ ِ‬
‫ﺎن إِﻻﱠ َﻣﺎ َﺳ َﻌﻰ )‪َ (٣٩‬وأَ ﱠن َﺳ ْﻌﻴَﻪُ َﺳ ْﻮ َ‬
‫ف ﻳُـ َﺮى )‪ (٤٠‬ﰒُﱠ ُْﳚ َﺰاﻩُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اء اْﻷ َْو َﰱ )‪ (٤١‬اﻟﻨﺠﻢ)‪(٥٣‬‬ ‫ا ْﳉََﺰ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat tentang peradilan di antara manusia di‬‬
‫‪hadapan Allah pada hari Kiamat; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):113‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):124‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):55-57, 69‬‬ ‫‪S.Az-Zumar(39):3‬‬
‫‪S.Ghafir(40):48.‬‬

‫ﷲ ﻗَﺎﻟُﻮا أََﱂْ ﻧَ ُﻜ ْﻦ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ َوإِ ْن‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﺘـﺮﺑﱠﺼﻮ َن ﺑِ ُﻜﻢ ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜﻢ ﻓَـ ْﺘﺢ ِﻣﻦ ِ‬
‫ْ ٌ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻛﺎ َن ﻟِ ْﻠ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮ ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻴﺐ ﻗَﺎﻟُﻮا أََﱂْ ﻧَ ْﺴﺘَ ْﺤ ِﻮ ْذ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوﳕَْﻨَـ ْﻌ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨِ َ‬
‫ﻳﻦ ﻧَﺼ ٌ‬ ‫َ‬
‫ﲔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َﻦ َْﳚ َﻌ َﻞ ﷲُ ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓﺮ َ‬ ‫ﻓَﺎ¦ُ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ ﻳَـ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ َوﻟ ْ‬
‫َﺳﺒِﻴﻼً )‪ (١٤١‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﻮس َواﻟﺬ َ‬ ‫ﱠﺼ َﺎرى َواﻟ َْﻤ ُﺠ َ‬
‫ﲔ َواﻟﻨ َ‬ ‫ﺼﺎﺑِﺌِ َ‬ ‫ﺎدوا َواﻟ ﱠ‬ ‫ﻳﻦ َﻫ ُ‬ ‫إ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ َ‬
‫ﺼ ُﻞ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻮَم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ إِ ﱠن ﷲَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء َﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ‬
‫أَ ْﺷﺮُﻛﻮا إِ ﱠن ﷲ ﻳـ ْﻔ ِ‬
‫ََ‬ ‫َ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬ ‫ّ‬ ‫)‪(١٧‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan menda’wakan diri mesti masuk jannah, tetapi‬‬
‫‪hendaknya mengharap belas-kasihan Allah agar‬‬
‫‪dimasukkan ke dalam jannah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):111-113.‬‬ ‫‪186‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫اﲰُﻪُ َو َﺳ َﻌﻰ ِﰲ َﺧ َﺮ ِا•َﺎ‬ ِ ‫ﺎﺟ َﺪ‬


ْ ‫ﷲ أَ ْن ﻳُ ْﺬ َﻛ َﺮ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ِ ‫وﻣﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠﻦ ﻣﻨَﻊ ﻣﺴ‬
َ َ َ َ ْ ُ ْ ََ
ِ ِ
‫ي َوَﳍُ ْﻢ‬ ٌ ‫ﲔ َﳍُ ْﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﺧ ْﺰ‬ َ ‫ﻮﻫﺎ إِﻻﱠ َﺧﺎﺋِﻔ‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
َ ُ‫ﻚ َﻣﺎ َﻛﺎ َن َﳍُ ْﻢ أَ ْن ﻳَ ْﺪ ُﺧﻠ‬
ِِ ِ ِ ِ
‫ب ﻓَﺄَﻳْـﻨَ َﻤﺎ‬ ُ ‫( َو ﱠ| اﻟ َْﻤ ْﺸ ِﺮ ُق َواﻟ َْﻤﻐْ ِﺮ‬١١٤) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫اب َﻋﻈ‬ ٌ ‫ِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة َﻋ َﺬ‬
ِ ِ ِ ‫ﱡ‬
(١١٥) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﺗُـ َﻮﻟﻮا ﻓَـﺜَ ﱠﻢ َو ْﺟﻪُ ﷲ إِ ﱠن ﷲَ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Termasuk golongan paling dhalimnya manusia adalah
yang menghalangi dilakukannya dzikir di masjid-
masjid Allah untuk menyebut NamaNya, bahkan
berusaha merubuhkannya 2 .
2. Seharusnya orang tidak masuk ke dalam masjid Allah
kecuali dalam keadaan takut kepadaNya, bukan justru
berbuat melewati batas padanya.
3. Orang yang menghalangi penyebutan Nama Allah dan
berusaha merobohkan masjid-masjid Allah itu
balasannya diberi kehinaan di dunia, dan di Akhirat
mendapat siksa besar.
4. Arah timur dan barat itu kepunyaan Allah.
5. Ketika tidak tahu arah Qiblat, orang boleh menghadap
ke arah mana saja untuk shalat dengan harapan waktu
itu dia menghadap ke arah yang benar, menghadap
kepada Allah.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ada kalangan manusia yang tidak suka Nama Allah
disebut dan ditinggikan.

2
Masjid-masjid Allah di sini pada asalnya adalah Baitul Maqdis di Palestina,
yang diserbu dan dirubuhkan oleh Romawi, dibantu orang-orang Nashara
yang mendengki orang Yahudi; atau Baitullah di Makkah, tatkala kaum
kafir Quraisy menghalangi Rasulullah dan para sahabat dari Umrah, pada
tahun Hudaibiyah, wallahu a’lam – dari T.Ibnu Katsier & Ath-Thabarie.

S.Al-Baqarah(2): 114-115. 187


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

2. Masjid adalah tempat yang layak bagi orang berperilaku


tawadldlu’ (merendah), bukan takabbur.
3. Dalam beribadah, yang paling penting adalah niatan
menghadap Allah; selebihnya dilakukan menurut
kemampuan pelakunya.
4. Allah memberikan keluasan kepada para hambaNya
untuk beribadah, tidak terhalangi karena faktor cuaca,
tempat atau lainnya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menyebutkan tentang “orang yang paling
dhalim”, sebagai perbandingan, siapa saja mereka itu:
1.1. Menghalangi pemakmuran masjid Allah, berusaha
merobohkannya (S.Al-Baqarah ayat 114 ini).
1.2. Menyembunyikan persaksian yang datang dari Allah, lihat S.Al-
Baqarah(2):140.
1.3. Membuat kebohongan atas Allah, untuk menyesatkan manusia
dari jalan Allah, lihat: S.Al-An’am(6):21, 93, 144; A.Al-A’raf(7):37;
S.Yunus(10):17; S.Hud(11):18; S.Al-Kahfi(18):15;
S.Al-Ankabut(29):68; S.Az-Zumar(39):32 S.Ashshaff(61):7.
1.4. Mengaku mendapat wahyu atau akan mendapat wahyu padahal
dia bukan Nabi, lihat S.Al-An’am(6):93.
1.5. Mendustakan ayat-ayat Allah atau berpaling darinya, lihat:
S.Al-An’am(6):21, 157; S.Al-A’raf(7):37; S.Yunus(10):17;
S.Al-Ankabut(29):68; S.Az-Zumar(39):32.
1.6. Berpaling dari ayat-ayat Allah, padahal sudah diingatkan, lihat:
S.Al-Kahfi(18):57; S.As-Sajadah(32):22.
1.7. Melupakan kejahatan yang sudah dilakukan (tidak mohon
ampun kepada Allah), lihat S.Al-Kahfi(18):57.
ِ ِ ‫أَم ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن إِ ﱠن إِﺑـﺮ ِاﻫ‬
‫ط‬َ ‫َﺳﺒَﺎ‬
ْ ‫ﻮب َواْﻷ‬ َ ‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤﺎ َق َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ‬ َ ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ‬ َ َْ ْ
‫ﺼ َﺎرى ﻗُ ْﻞ أَأَﻧْـﺘُ ْﻢ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ أَِم ﷲُ َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ِﳑﱠ ْﻦ‬
َ َ‫ﻮدا أ َْو ﻧ‬
ً ‫َﻛﺎﻧُﻮا ُﻫ‬
‫ﷲ َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ِ ‫َﻛﺘﻢ َﺷﻬﺎدةً ِﻋ ْﻨ َﺪﻩ ِﻣﻦ‬
َ ُ َ َ ََ
(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬ (١٤٠)

َ‫ب ِ¬َ َ(ﺗِِﻪ إِﻧﱠﻪُ ﻻ‬ ِ ِ ِ


َ ‫ أ َْو َﻛ ﱠﺬ‬Sً ‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ‬
(٦)‫( اﻷﻧﻌﺎم‬٢١) ‫ﺢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬ ِ
ُ ‫ﻳُـ ْﻔﻠ‬
S.Al-Baqarah(2): 114-115. 188
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﻮح إِﻟ َْﻴ ِﻪ َﺷ ْﻲءٌ َو‬ ‫ﷲ َﻛ ِﺬ‪ S‬أَو ﻗَ َ ِ‬ ‫وﻣﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘـﺮى ﻋﻠَﻰ ِ‬
‫ﺎل أُوﺣ َﻲ إِ َﱠﱄ َوَﱂْ ﻳُ َ‬ ‫ً ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫ََ ْ ُ‬
‫ﺎل ﺳﺄُﻧْ ِﺰ ُل ِﻣﺜْﻞ ﻣﺎ أَﻧْـﺰ َل ﷲ وﻟَﻮ ﺗَـﺮى إِ ِذ اﻟﻈﱠﺎﻟِﻤﻮ َن ِﰲ ﻏَﻤﺮاتِ‬
‫ََ‬ ‫ُ‬ ‫ََ َ ُ َْ َ‬ ‫َﻣ ْﻦ ﻗَ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻴَـ ْﻮَم ُﲡْ َﺰْو َن‬‫اﻟ َْﻤ ْﻮت َواﻟ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔُ َ‪S‬ﺳﻄُﻮ أَﻳْﺪﻳ ِﻬ ْﻢ أَ ْﺧ ِﺮ ُﺟﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﷲ ﻏَْﻴـ َﺮ ا ْﳊَِّﻖ َوُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ َﻋ ْﻦ آ ََ(ﺗِِﻪ‬‫ﻮن ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻋﻠَﻰ ِ‬
‫َﻋ َﺬاب ا ْﳍُ ِ‬
‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫َ‬
‫ﺗَ ْﺴﺘَﻜْﱪُو َن )‪ (٩٣‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬‫ِ‬

‫ﲔ ﻗُﻞ آَﻟ ﱠﺬ َﻛﺮﻳْ ِﻦ َﺣ ﱠﺮَم أَِم اْﻷُﻧْـﺜَـﻴَـ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﲔ أَ ﱠﻣﺎ‬ ‫َ‬ ‫َوﻣ َﻦ اْ ِﻹﺑ ِﻞ اﺛْـﻨَـ ْﲔ َوﻣ َﻦ اﻟْﺒَـ َﻘ ِﺮ اﺛْـﻨَـ ْ ْ‬
‫ﲔ أ َْم ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﺷ َﻬ َﺪاءَ إِ ْذ َو ﱠ‬‫ﺎم اْﻷُﻧْـﺜَـﻴَـ ْ ِ‬ ‫ا ْﺷﺘﻤﻠَ ْ ِ‬
‫ﺻﺎ ُﻛ ُﻢ ﷲُ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴﻪ أ َْر َﺣ ُ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬
‫ﱠﺎس ﺑﻐَ ِْﲑ ﻋﻠ ٍْﻢ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫•َ َﺬا ﻓَ َﻤ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ ً‪ S‬ﻟﻴُﻀ ﱠﻞ اﻟﻨ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ﲔ )‪(١٤٤‬‬ ‫إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﺎب ﻟَ ُﻜﻨﱠﺎ أ َْﻫ َﺪى ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﺟﺎءَ ُﻛ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫أ َْو ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻟ َْﻮ أ ﱠَ‚ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫ت ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺑـﻴِﻨَﺔٌ ِﻣﻦ رﺑِ ُﻜﻢ و ُﻫ ًﺪى ور ْﲪَﺔٌ ﻓَﻤﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠﻦ َﻛ ﱠﺬب ِ¬َ( ِ‬
‫َ َ‬ ‫َْ ُ ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ ّ ْ َّ ْ َ‬
‫ﻮء اﻟ َْﻌ َﺬ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫اب‬ ‫ﺼﺪﻓُﻮ َن َﻋ ْﻦ آ ََ(ﺗﻨَﺎ ُﺳ َ‬ ‫ف َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َﺳﻨَ ْﺠ ِﺰي اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْ‬ ‫ﺻ َﺪ َ‬
‫َو َ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ﺼ ِﺪﻓُﻮ َن )‪(١٥٧‬‬ ‫ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْ‬
‫ب ِ¬َ َ(ﺗِِﻪ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻳَـﻨَﺎ ُﳍُ ْﻢ‬ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ ً‪ S‬أ َْو َﻛ ﱠﺬ َ‬
‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ْﻢ ُر ُﺳﻠُﻨَﺎ ﻳَـﺘَـ َﻮﻓﱠـ ْﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا أَﻳْ َﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﺼﻴﺒـﻬﻢ ِﻣﻦ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ إذَا َﺟ َ‬ ‫ﻧَ ُ ُ ْ َ‬
‫ﺿﻠﱡﻮا َﻋﻨﱠﺎ َو َﺷ ِﻬ ُﺪوا َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﷲ ﻗَﺎﻟُﻮا َ‬ ‫ون ِ‬ ‫ﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ ﺗَ ْﺪﻋُﻮ َن ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٣٧‬‬ ‫أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا َﻛﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ب ِ¬َ َ(ﺗِِﻪ إِﻧﱠﻪُ ﻻَ ﻳُـ ْﻔﻠِ ُﺢ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ َﻤ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ ً‪ S‬أ َْو َﻛ ﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮُﻣﻮ َن )‪(١٧‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 114-115.‬‬ ‫‪189‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺿﻮ َن َﻋﻠَﻰ َرّ•ِِ ْﻢ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬


‫ﻚ ﻳُـ ْﻌ َﺮ ُ‬ ‫وﻣﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘـﺮى ﻋﻠَﻰ ﱠِ‬
‫ا| َﻛ ِﺬ ً‪S‬‬ ‫ََ َ‬ ‫ُ‬ ‫ََ ْ‬
‫ﻋﻠَﻰ رّ•ِِﻢ أَﻻَ ﻟَﻌﻨﺔُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ َﻋﻠَﻰ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﺬﺑُﻮا‬ ‫ﻮل اْﻷَ ْﺷ َﻬ ُ‬
‫ﺎد َﻫ ُﺆﻻَء اﻟﺬ َ‬ ‫َوﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫ﲔ )‪(١٨‬‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﲔ‬ ‫َﻫ ُﺆﻻَ ِء ﻗَـﻮﻣﻨَﺎ ﱠاﲣَ ُﺬوا ِﻣﻦ ُدوﻧِِﻪ آ َِﳍَﺔً ﻟَﻮﻻَ [ْﺗُﻮ َن َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﺑِﺴ ْﻠﻄَ ٍ‬
‫ﺎن ﺑَـِّ ٍ‬
‫ْ ْ ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ َﻤ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ ً‪(١٥) S‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺖ ﻳَ َﺪاﻩُ‬ ‫ﱠﻣ ْ‬ ‫ض َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َوﻧَﺴ َﻲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ْﻦ ذُ ّﻛ َﺮ ِ¬َ َ(ت َرﺑِّﻪ ﻓَﺄَ ْﻋ َﺮ َ‬
‫إِ ﱠ‚ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ ﻗُـﻠُﻮ•ِِ ْﻢ أَﻛِﻨﱠﺔً أَ ْن ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮﻩُ َوِﰲ َآ َذا‪ْ ِِ°‬ﻢ َوﻗـ ًْﺮا َوإِ ْن‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫ﺗَ ْﺪ ُﻋ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ ا ْﳍَُﺪى ﻓَـﻠَ ْﻦ ﻳَـ ْﻬﺘَ ُﺪوا إِذًا أَﺑَ ًﺪا )‪(٥٧‬‬
‫ﷲ َﻛ ِﺬ ً‪ S‬أ َْو َﻛ ﱠﺬ َ ِ‬‫وﻣﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘـﺮى ﻋﻠَﻰ ِ‬
‫ﺲ‬‫ب ‪ْ S‬ﳊَ ِّﻖ ﻟَ ﱠﻤﺎ َﺟﺎءَﻩُ أَﻟ َْﻴ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ََ ْ ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٦٨‬‬ ‫ِﰲ َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫ﱠﻢ َﻣﺜْـ ًﻮى ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ إِ ﱠ‚ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ﲔ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ْﻦ ذُ ّﻛ َﺮ ِ¬َ َ(ت َرﺑِّﻪ ﰒُﱠ أَ ْﻋ َﺮ َ‬
‫اﻟﺴﺠﺪة)‪(٣٢‬‬ ‫ُﻣ ْﻨـﺘَ ِﻘ ُﻤﻮ َن )‪(٢٢‬‬
‫ب ِ‪ِ ِ ِّ S‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ ِﰲ‬ ‫ﻟﺼ ْﺪق إ ْذ َﺟﺎءَﻩُ أَﻟ َْﻴ َ‬ ‫ب َﻋﻠَﻰ ﷲ َو َﻛ ﱠﺬ َ‬ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ْﻦ َﻛ َﺬ َ‬
‫ِ ِ‬
‫اﻟﺰﻣﺮ)‪(٣٩‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٣٢‬‬ ‫ﱠﻢ َﻣﺜْـ ًﻮى ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫ﻮح ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ُﻫ ْﻢ أَﻇْﻠَ َﻢ َوأَﻃْﻐَﻰ )‪ (٥٢‬اﻟﻨﺠﻢ)‪(٥٣‬‬ ‫َوﻗَـ ْﻮ َم ﻧُ ٍ‬
‫ب َو ُﻫ َﻮ ﻳُ ْﺪ َﻋﻰ إِ َﱃ اْ ِﻹ ْﺳﻼَِم َو‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ اﻟْ َﻜﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺼﻒ)‪(٦١‬‬ ‫ّ‬ ‫ﲔ )‪(٧‬‬ ‫ﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫‪1. Ayat/Riwayat yang menyebutkan tentang orang‬‬
‫‪yang masuk masjid dengan baik, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):125‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):26‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 114-115.‬‬ ‫‪190‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﺎح‬
‫ﺼﺒَ ٌ‬‫ض َﻣﺜَ ُﻞ ﻧُﻮِرﻩ َﻛ ِﻤ ْﺸ َﻜﺎة ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻮر اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﷲُ ﻧُ ُ‬
‫ﺐ ‪ . . . . . . .‬ﻳَـ ْﻬ ِﺪي‬ ‫ﺎﺟﺔُ َﻛﺄَﻧﱠـ َﻬﺎ َﻛ ْﻮَﻛ ٌ‬
‫اﻟ ِْﻤﺼﺒﺎح ِﰲ ُزﺟ ٍ‬
‫ﺎﺟﺔ اﻟ ﱡﺰ َﺟ َ‬
‫َ َ‬ ‫َْ ُ‬
‫ﱠﺎس َو ﷲُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء‬
‫ﺎل ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ب ﷲُ اْﻷ َْﻣﺜَ َ‬ ‫ﻀ ِﺮ ُ‬ ‫ﷲُ ﻟِﻨُﻮِرﻩِ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺎءُ َوﻳَ ْ‬
‫اﲰُﻪُ ﻳُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺢ ﻟَﻪُ‬ ‫ﺴﺒّ ُ‬‫ﻴﻢ )‪ِ (٣٥‬ﰲ ﺑُـﻴُﻮت أَذ َن ﷲُ أَ ْن ﺗُـ ْﺮﻓَ َﻊ َوﻳُ ْﺬ َﻛ َﺮ ﻓ َﻴﻬﺎ ْ َ‬ ‫َﻋﻠ ٌ‬
‫َﺻ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل )‪ (٣٦‬اﻟﻨّﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﻓ َﻴﻬﺎ ِ‪S‬ﻟْﻐُ ُﺪ ِّو َواْﻵ َ‬
‫‪2. Hadits tentang shalat tidak menghadap qiblat karena‬‬
‫‪sesuatu sebab:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻛﺎ َن أَ ﱠو َل َﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﻋ ِﻦ اﻟْﺒـﺮ ِاء أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ََ‬
‫ﺼﺎ ِر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟ َﺪ ِادﻩ – أ َْو ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل أَ ْﺧ َﻮاﻟﻪ – ﻣ َﻦ اْﻷَﻧْ َ‬ ‫ﻗَﺪ َم اﻟ َْﻤﺪﻳﻨَﺔَ ﻧَـ َﺰ َل َﻋﻠَﻰ أ ْ‬
‫ﺸ َﺮ‬
‫ﺸ َﺮ َﺷ ْﻬ ًﺮا أَو َﺳ ْﺒـ َﻌﺔَ َﻋ َ‬ ‫س ِﺳﺘﱠﺔَ َﻋ َ‬ ‫ﺖ اﻟ َْﻤ ْﻘ ِﺪ ِ‬‫وأَﻧﱠﻪُ ﺻﻠﱠﻰ ِﻗﺒﻞ ﺑـ ْﻴ ِ‬
‫َ َ ََ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺷ ْﻬ ًﺮا ‪َ ،‬وَﻛﺎ َن ﻳُـ ْﻌﺠﺒُﻪُ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻗْﺒـﻠَﺘُﻪُ ﻗﺒَ َﻞ اﻟْﺒَـ ْﻴﺖ ‪َ ،‬و أَﻧﱠﻪُ َ‬
‫ٍ‬
‫ج‬‫ﺻﻠﱠﻰ َﻣ َﻌﻪُ ﻗَـ ْﻮٌم ‪ ،‬ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬ ‫ﺼ ِﺮ ‪َ ،‬و َ‬ ‫ﺻﻼَةَ اﻟ َْﻌ ْ‬ ‫ﺻﻼﱠ َﻫﺎ َ‬ ‫ﺻﻼَة َ‬ ‫أَ ﱠو َل َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ َﻣ َﻌﻪُ ﻓَ َﻤ ّﺮ َﻋﻠَﻰ أ َْﻫ ِﻞ َﻣ ْﺴ ِﺠ ٍﺪ َو ُﻫ ْﻢ َراﻛِﻌُﻮ َن ‪،‬‬ ‫ِ‬
‫َر ُﺟ ٌﻞ ﳑﱠ ْﻦ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺖ ﻣﻊ رﺳ ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠْﻴ ُ َ َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺎل أَ ْﺷ َﻬ ُﺪ ِ‪ S‬ﱠ| ﻟََﻘ ْﺪ َ‬
‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﻮد ﻗَ ْﺪ‬ ‫ﺖ ؛ وَﻛﺎﻧَ ِ‬
‫ﺖ ا ْﻟﻴَـ ُﻬ ُ‬ ‫وﺳﻠﱠﻢ ِﻗﺒﻞ ﻣ ﱠﻜ َﺔ ‪ ،‬ﻓَ َﺪاروا َﻛﻤﺎ ُﻫﻢ ِﻗﺒﻞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ َ ْ ََ َ‬ ‫ََ َ ََ َ‬
‫س وأ َْﻫﻞ اﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫ﺼﻠّﻰ ﻗﺒَ َﻞ ﺑَـ ْﻴﺖ اﻟ َْﻤ ْﻘﺪ ِ َ ُ‬ ‫أَ ْﻋ َﺠﺒَـ ُﻬ ْﻢ إِ ْذ َﻛﺎ َن ﻳُ َ‬
‫ﺎل ُزَﻫ ْﻴـ ٌﺮ َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ أَﺑُﻮ إِ ْﺳ َﺤ َ‬
‫ﺎق‬ ‫ﻚ ‪ .‬ﻗَ َ‬‫ﺖ أَﻧْ َﻜ ُﺮوا َذﻟِ َ‬‫وﱠﱃ و ْﺟ َﻬﻪُ ِﻗﺒﻞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫ََ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋ ِﻦ اﻟْﺒَـ َﺮاء ِﰱ َﺣﺪﻳﺜِﻪ َﻫ َﺬا أَﻧﱠﻪُ َﻣ َ‬
‫ﺎت َﻋﻠَﻰ اﻟْﻘ ْﺒـﻠَﺔ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ُﲢَﱠﻮ َل ِر َﺟ ٌ‬
‫ﺎل‬
‫وﻗُﺘِﻠُﻮا ‪ ،‬ﻓَـﻠَﻢ ﻧَ ْﺪ ِر ﻣﺎ ﻧَـ ُﻘ ُ ِ‬
‫ﻮل ﻓﻴ ِﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ) َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﷲُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻊ إِﳝَﺎﻧَ ُﻜ ْﻢ ( ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬خ‪ ، ١٧-١٦/١:‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻟﻴُﻀ َ‬
‫‪،‬‬ ‫‪٤٤٨٦‬‬ ‫‪،‬‬ ‫أﻃﺮاﻓﻪ ‪٣٩٩‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‪-٣٠‬اﻟﺼﻼة ﻣﻦ اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ح‪٤٠‬‬
‫‪٧٢٥٢ ، ٤٤٩٢‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 114-115.‬‬ ‫‪191‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﺻﻼَةِ اﻟ ﱡ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ا ِ‬


‫ﺼ ْﺒ ِﺢ إِ ْذ‬ ‫ﱠﺎس ﺑُِﻘﺒَﺎء ِﰱ َ‬ ‫ﺎل ﺑَـ ْﻴـﻨَﺎ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ ﻗَ َ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ ْﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺟﺎء ُﻫﻢ ٍ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل إِ ﱠن َر ُﺳ َ‬ ‫آت ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﺳﺘَـ ْﻘﺒِﻠُ َ‬
‫ﻮﻫﺎ‬ ‫أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَْﻴﻪ اﻟﻠﱠْﻴـﻠَﺔَ ﻗُـ ْﺮآ ٌن‪َ ،‬وﻗَ ْﺪ أُﻣ َﺮ أَ ْن ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻘﺒِ َﻞ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَﺔَ ﻓَ ْ‬
‫اروا إِ َﱃ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَ ِﺔ ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬ ‫ﺸﺄِْم ‪ ،‬ﻓَ ْ‬
‫ﺎﺳﺘَ َﺪ ُ‬ ‫ﻮﻫ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺖ ُو ُﺟ ُ‬ ‫َوَﻛﺎﻧَ ْ‬
‫‪.‬‬
‫ﺎء ِﰱ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَ ِﺔ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ ﻻَ‬
‫خ‪ ،١١١/١:‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪َ - ٣٢‬ﻣﺎ َﺟ َ‬
‫ﺼﻠﱠﻰ إِ َﱃ ﻏَ ِْﲑ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَ ِﺔ ‪ ،‬ح‪ ٤٠٣‬و أﻃﺮاﻓﻪ‬ ‫ﻳَـ َﺮى ا ِﻹ َﻋ َ‬
‫ﺎدةَ َﻋﻠَﻰ َﻣ ْﻦ َﺳ َﻬﺎ ﻓَ َ‬
‫ﰲ‪٧٢٥١ ، ٤٤٩٤ ، ٤٤٩٣ ، ٤٤٩١ ، ٤٤٩٠ ، ٤٤٨٨ :‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ َوِﰱ ﺛَـ ْﻮﺑِ ِﻪ َد ٌم أ َْو َﺟﻨَﺎﺑَﺔٌ أ َْو‬ ‫ﱮ إِذَا َ‬ ‫ﺸ ْﻌِ ﱡ‬ ‫ﺐ َواﻟ ﱠ‬ ‫ﺴﻴﱠ ِ‬ ‫ﺎل اﺑْ ُﻦ اﻟ ُْﻤ َ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫ﺎء ِﰱ َوﻗْﺘِ ِﻪ‪ ،‬ﻻَ ﻳُِﻌﻴ ُﺪ ‪.‬‬ ‫ﻟِﻐَ ِْﲑ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَ ِﺔ أ َْو ﺗَـﻴَ ﱠﻤﻢ ‪ ،‬ﻓَ َ ﱠ‬
‫ﺼﻠﻰ ﰒُﱠ أَ ْد َر َك اﻟ َْﻤ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫راﺟﻊ ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ، ٦٩/١:‬ك‪-٤‬اﻟﻮﺿﻮء ‪S ،‬ب‪ -٦٩‬إذَا‬
‫ﺼ ِﻠّﻰ ﻗَ َﺬ ٌر ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫أُﻟْﻘ َﻰ َﻋﻠَﻰ ﻇَ ْﻬ ِﺮ اﻟ ُْﻤ َ‬
‫ﺼﻠِّﻰ‬ ‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑِ ٍﺮ ﻗَ َ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳُ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺎل َﻛﺎ َن َر ُﺳ ُ‬
‫اﺣﻠَﺘِ ِﻪ َﺣ ْﻴ ُ‬‫ﻋﻠَﻰ ر ِ‬
‫ﺎﺳﺘَـ ْﻘﺒَ َﻞ‬
‫ﻀﺔَ ﻧَـ َﺰ َل ﻓَ ْ‬ ‫ﺖ ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا أ ََر َ‬
‫اد اﻟْ َﻔ ِﺮﻳ َ‬ ‫ﺚ ﺗَـ َﻮ ﱠﺟ َﻬ ْ‬ ‫َ َ‬
‫خ‪ ،١١٠ /١:‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪،‬‬ ‫اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَﺔَ ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﺚ َﻛﺎ َن ح‪ ، ٤٠٠‬أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬ ‫ﱠﻮ ﱡﺟ ِﻪ َْﳓ َﻮ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَ ِﺔ َﺣ ْﻴ ُ‬‫ب‪ -٣١‬اﻟﺘـ َ‬
‫‪ ١٠٩٩ ، ١٠٩٤‬و ‪٤١٤٠‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah berusaha memakmurkan masjid (dengan‬‬
‫‪cara yang dituntunkan Rasulullah).‬‬
‫‪2. Dalam keadaan tidak tahu arah, jika harus segera‬‬
‫;‪melakukan shalat, boleh menghadap ke arah mana saja‬‬
‫‪jika kemudian ternyata salah, shalat tidak usah diulang‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 114-115.‬‬ ‫‪192‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ‫ﺴﻤﺎو‬ ‫ﱠ‬
‫ض ُﻛﻞﱞ‬ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ َ َ ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا اﲣَ َﺬ ﷲُ َوﻟَ ًﺪا ُﺳ ْﺒ َﺤﺎﻧَﻪُ ﺑَ ْﻞ ﻟَﻪُ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ‬
‫ﻀﻰ أ َْﻣ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ‬
َ َ‫ض َوإِذَا ﻗ‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ ِ ِ
َ َ ‫ﻳﻊ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫( ﺑَﺪ‬١١٦) ‫ﻟَﻪُ ﻗَﺎﻧﺘُﻮ َن‬
(١١٧) ‫ﻮل ﻟَﻪُ ُﻛ ْﻦ ﻓَـﻴَ ُﻜﻮ ُن‬
ُ ‫ﻳَـ ُﻘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang Ahli Kitab mengatakan bahwa Allah telah
mengangkat anak – Maha Suci Allah dari apa yang
mereka sifatkan itu.
2. Semua yang ada di langit-langit dan di bumi ini
kepunyaan Allah dan tunduk kepadaNya (jadi tidak
ada lagi perlunya mengambil anak).
3. Allah Yang mulai menciptakan langit-langit dan bumi.
4. Apabila Allah Menetapkan sesuatu, cukup menyatakan
“jadilah” begitu, lalu apa yang Dia kehendaki itu
segera terjadi sesuai kehendakNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Tuduhan Allah beranak atau mengambil anak adalah
tuduhan orang kafir terhadap Allah, sedang Allah
Maha Suci dari apa yang mereka tuduhkan itu.
2. Dalam Menciptakan segala sesuatu, Allah tidak minta
bantuan dan tidak dibantu siapapun.
3. Ketetapan Allah tidak mengikuti aturan dan kebiasaan
manusia atau makhluq selain manusia.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya tuduhan tidak
senonoh yang dilakukan orang-orang kafir terhadap
Allah

‫ﺖ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوﻟ ُِﻌﻨُﻮا ِﲟَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَ ْﻞ ﻳَ َﺪ ُاﻩ‬ ِ ‫ﻮد ﻳ ُﺪ‬


ْ ‫ﷲ َﻣ ْﻐﻠُﻮﻟَﺔٌ ﻏُﻠﱠ‬ ِ
َ ُ ‫َوﻗَﺎﻟَﺖ اﻟْﻴَـ ُﻬ‬
‫ﻚ‬ َ ‫ﲑا ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟ َْﻴ‬ ِ
ً ‫ﻒ ﻳَ َﺸﺎءُ َو ﻟَﻴَ ِﺰﻳ َﺪ ﱠن َﻛﺜ‬ َ ‫ﺎن ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻖ َﻛ ْﻴ‬
ِ َ‫ﻣ ْﺒﺴﻮﻃَﺘ‬
ُ َ
ِ‫ِﻣﻦ رﺑِﻚ ﻃُﻐﻴﺎ‚ وُﻛ ْﻔﺮا وأَﻟْ َﻘﻴـﻨﺎ ﺑـﻴـﻨـﻬﻢ اﻟْﻌﺪاوةَ واﻟْﺒـﻐﻀﺎء إِ َﱃ ﻳـﻮم‬
َْ َ َ ْ َ َ َ َ َ ُ ُ َ ْ َ َ ْ َ ً َ ً َْ َ َّ ْ

S.Al-Baqarah(2): 116-117. 193


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ْﺤ ْﺮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ب أَﻃْ َﻔﺄ ََﻫﺎ ﷲُ َوﻳَ ْﺴ َﻌ ْﻮ َن ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬
‫ض‬ ‫اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ أ َْوﻗَ ُﺪوا َ‚ ًرا ﻟﻠ َ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٦٤‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ِِ‬ ‫ﺎدا َو ﷲُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬ ‫ﺴً‬ ‫ﻓَ َ‬
‫ﲔ َو ﱠاﲣَ َﺬ ِﻣ َﻦ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ إِ َ‚ ً¿ إِﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺘَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬ ‫ِ‬
‫َﺻ َﻔﺎ ُﻛ ْﻢ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ِ‪S‬ﻟْﺒَﻨ َ‬
‫أَﻓَﺄ ْ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ (٤٠‬اﻹﺳﺮآء)‪(١٧‬‬ ‫ِ‬
‫ﻗَـ ْﻮﻻً َﻋﻈ ً‬
‫ت َواﻟْﻌُ ﱠﺰى )‪َ (١٩‬وَﻣﻨَﺎةَ اﻟﺜﱠﺎﻟِﺜَﺔَ اْﻷُ ْﺧ َﺮى )‪ (٢٠‬أَﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟ ﱠﺬ َﻛ ُﺮ‬ ‫أَﻓَـ َﺮأَﻳْـﺘُ ُﻢ اﻟﻼﱠ َ‬
‫اﻟﻨﺠﻢ)‪(٥٣‬‬ ‫ﺿ َﻴﺰى )‪(٢٢‬‬ ‫ْﻚ إِذًا ِﻗﺴﻤﺔٌ ِ‬ ‫َوﻟَﻪُ اْﻷُﻧْـﺜَﻰ )‪ (٢١‬ﺗِﻠ َ‬
‫َْ‬
‫ﺎد اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ إِ َ‚ ً¿ أَ َﺷ ِﻬ ُﺪوا َﺧ ْﻠ َﻘ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ ﻋﺒَ ُ‬ ‫َو َﺟ َﻌﻠُﻮا اﻟ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔَ اﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪(٤٣‬‬ ‫ﺎدﺗُـ ُﻬ ْﻢ َوﻳُ ْﺴﺄَﻟُﻮ َن )‪(١٩‬‬
‫ﺐ َﺷ َﻬ َ‬ ‫َﺳﺘُ ْﻜﺘَ ُ‬
‫ﻀ ُﺮو َن‬ ‫ﲔ ا ْﳉِﻨ ِﱠﺔ ﻧَﺴﺒﺎ وﻟََﻘ ْﺪ َﻋ ِﻠﻤ ِ‬
‫ﺖ ا ْﳉِﻨﱠﺔُ إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻟ َُﻤ ْﺤ َ‬ ‫َو َﺟ َﻌﻠُﻮا ﺑَـ ْﻴـﻨَﻪُ َوﺑَـ َْ‬
‫َ‬ ‫ًَ َ‬
‫اﻟﺼﺎﻓﺎت)‪(٣٧‬‬ ‫ﺼ ُﻔﻮ َن )‪(١٥٩‬‬ ‫)‪ (١٥٨‬ﺳﺒﺤﺎ َن ﱠِ‬
‫ا| َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳ ِ‬
‫َ‬ ‫ُْ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak‬‬
‫‪mengangkat anak atau apapun semisalnya, lihat‬‬
‫;‪juga S.Al-Kahfi(18):4‬‬ ‫‪S.Al-Furqan(25):2.‬‬
‫َﱏ ﻳ ُﻜﻮ ُن ﻟَﻪ وﻟَ ٌﺪ وَﱂ ﺗَ ُﻜﻦ ﻟَﻪ ﺻ ِ‬
‫ﺎﺣﺒَﺔٌ َو َﺧﻠَ َﻖ ُﻛ ﱠﻞ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ات َو ْاﻷ َْر ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ َ َْ ْ ُ َ‬ ‫ض أﱠ َ‬ ‫ﻳﻊ اﻟ ﱠ َ َ‬‫ﺑَﺪ ُ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٠١‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫َﺷ ْﻲء َو ُﻫ َﻮ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ ٌ‬
‫ات‬
‫ﺴ َﻤ َﻮ ُ‬ ‫ﺎد اﻟ ﱠ‬ ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا ﱠاﲣَ َﺬ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ُﻦ َوﻟَ ًﺪا )‪ (٨٨‬ﻟَ َﻘ ْﺪ ِﺟ ْﺌـﺘُ ْﻢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ إِد‪Á‬ا )‪ (٨٩‬ﺗَ َﻜ ُ‬
‫ﺎل َﻫﺪ‪Á‬ا )‪ (٩٠‬أَ ْن َد َﻋ ْﻮا ﻟِﻠ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ َوﻟَ ًﺪا‬
‫ض َوَِﲣ ﱡﺮ ا ْﳉِﺒَ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـﺘَـ َﻔﻄﱠْﺮ َن ﻣ ْﻨﻪُ َوﺗَـ ْﻨ َﺸ ﱡﻖ اْﻷ َْر ُ‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ات‬ ‫)‪َ (٩١‬وَﻣﺎ ﻳَـ ْﻨـﺒَﻐﻲ ﻟﻠ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ أَ ْن ﻳَـﺘﱠﺨ َﺬ َوﻟَ ًﺪا )‪ (٩٢‬إِ ْن ُﻛ ﱡﻞ َﻣ ْﻦ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ﻣﺮﱘ)‪(١٩‬‬ ‫ض إِﻻﱠ آَِﰐ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ َﻋ ْﺒ ًﺪا )‪(٩٣‬‬ ‫َواْﻷ َْر ِ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 116-117.‬‬ ‫‪194‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

‫ﺐ ُﻛ ﱡﻞ إِﻟ ٍَﻪ ِﲟَﺎ َﺧﻠَ َﻖ‬ ٍِِ ِ ٍ ِ ‫ﱠ‬


َ ‫َﻣﺎ اﲣَ َﺬ ﷲُ ﻣ ْﻦ َوﻟَﺪ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن َﻣ َﻌﻪُ ﻣ ْﻦ إﻟَﻪ إذًا ﻟَ َﺬ َﻫ‬
ِ ‫ﷲ َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳ‬ ِ ‫ﺾ ﺳﺒﺤﺎ َن‬
(٩١) ‫ﺼ ُﻔﻮ َن‬ َ َ ْ ُ ٍ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ‬ ُ ‫َوﻟ ََﻌﻼَ ﺑَـ ْﻌ‬
(٢٣)‫اﳌﺆﻣﻨﻮن‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah Yang
Menciptakan bumi, langit dan selain keduanya;
lihat juga: S.Al-Baqarah(2):21; S.An-Nisa’(4):1;
S.Ali Imran(3):47, 59, 191; S.Al-Ma’idah(5):17;
S.Al-An’am(6):2, 73, 94, 100, 102;
S.Al-A’raf(7):11, 12, 181, 189, 191;
S.Hud(11):118-119; S.Al-Hijr(15):26, 27, 28, 33, 85;
S.Ar-Ra’d(13):16; S.Ibrahim(14):19, 32;
S.An-Nahl(16):5, 8, 17, 20, 48, 70, 81;
S.Al-Isra’(17):61, 70, 99; S.Al-Kahfi(18):37, 48;
S.Maryam(19):7-9, 67; S.Thaha (20):4, 55;
S.Al-Anbiya’(21):16, 33; S.Al-Hajj(22):5, 73;
S.Al-Mu’minun(23):12, 14, 17, 91, 115;
S.An-Nur(24):45; S.Al-Furqan(25):2, 3, 49, 59;
S.Asy-Syu’ara’(26):78, 166, 184; S.An-Naml(27):60;
S.Al-Qashash(28):68; S.Al-Ankabut(29):44, 61;
S.Ar-Rum(30):8, 20, 21, 40, 54;
S.Luqman(31):10, 11, 25; S.As-Sajadah(32):4, 7;
S.Fathir(35):11, 40; S.Yasien(36):36, 42, 71, 77, 81;
S.Ash-Shaffat(37):11, 96, 150; S.Shad(38):27, 71, 76;
S.Az-Zumar(39):4, 6, 38;
S.Ghafir(40):67; S.Fushshilat(41):9-11, 15, 21, 37;
S.Asy-Syura(42):49; S.Az-Zukhruf(43):9, 12, 16, 87;
S.Al-Jatsiyah(45):22; S.Ad-Dukhan(44):38, 39;
S.Al-Ahqaf(46):3, 4, 33; S.Al-Hujurat(49):13;
S.Qaf(50):16, 38; S.Adz-Dzariyat(51):49, 56;
S.Ath-Thur(52):35-36; S.An-Najm(53):45-46;
S.Al-Qamar(54):49; S.Ar-Rahman(55):3, 14-15;

S.Al-Baqarah(2): 116-117. 195


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫;‪S.Al-Waqi’ah(56):57-59‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):4‬‬
‫;‪S.At-Taghabun(64):2, 3‬‬ ‫;‪S.Ath-Thalaq(65):12‬‬
‫;‪S.Al-Mulk(67):2, 3, 14‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’arij(70):39‬‬
‫;‪S.Nuh(71):15‬‬ ‫;‪S.Al-Muddatstsir(74):11‬‬
‫;‪S.Al-Qiyamah(75):37-39‬‬ ‫;‪S.Al-Insan(76):2, 28‬‬
‫;‪S.Al-Mursalat(77):20‬‬ ‫;‪S.An-Naba’(78):8‬‬
‫;‪S.’Abasa(80):18-19‬‬ ‫;‪S.Al-Infithar(82):7‬‬
‫;‪S.Al-A’la(87):2‬‬ ‫;‪S.Al-Balad(90):4‬‬
‫;‪S.Al-Lail(92):3‬‬ ‫;‪S.At-Tien(95):4‬‬
‫;‪S.Al-‘Alaq(96):1-2‬‬ ‫‪S.Al-Falaq(113):2.‬‬
‫ِ‬ ‫| اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ا ْﳊﻤ ُﺪ ِﱠِ‬
‫ﱡﻮر ﰒُﱠ‬ ‫ض َو َﺟ َﻌ َﻞ اﻟﻈﱡﻠُ َﻤﺎت َواﻟﻨ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬ ‫َْ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﺑ َﺮّ• ْﻢ ﻳَـ ْﻌﺪﻟُﻮ َن )‪(١‬‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺣﺒَﺔٌ َو َﺧﻠَ َﻖ‬‫َﱏ ﻳ ُﻜﻮ ُن ﻟَﻪ وﻟَ ٌﺪ وَﱂ ﺗَ ُﻜﻦ ﻟَﻪ ﺻ ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ َ َْ ْ ُ َ‬ ‫ض أﱠ َ‬ ‫ﻳﻊ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﺑَﺪ ُ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٠١‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻲء َو ُﻫ َﻮ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ ٌ‬
‫ِ ِ‬ ‫إِ ﱠن رﺑﱠ ُﻜﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫اﺳﺘَـ َﻮى‬ ‫ض ِﰲ ﺳﺘﱠﺔ أَ ﱠ(ٍم ﰒُﱠ ْ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬ ‫َ ُ ُ‬
‫ﱠﻬ َﺎر ﻳَﻄْﻠُﺒُﻪُ َﺣﺜِﻴﺜًﺎ َواﻟ ﱠ‬ ‫َﻋﻠَﻰ اﻟْﻌﺮ ِ ِ‬
‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ‬‫ﺸ ْﻤ َ‬ ‫ش ﻳُـ ْﻐﺸﻲ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ اﻟﻨـ َ‬ ‫َْ‬
‫ب‬‫ْﻖ َواْﻷ َْﻣ ُﺮ ﺗَـﺒَ َﺎر َك ﷲُ َر ﱡ‬ ‫ات ِ‡ َْﻣ ِﺮﻩِ أَﻻَ ﻟَﻪُ ْ‬
‫اﳋَﻠ ُ‬ ‫واﻟﻨﱡﺠﻮم ﻣﺴﺨﱠﺮ ٍ‬
‫َ ُ َ َُ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﲔ )‪(٥٤‬‬ ‫اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬
‫ض َوَﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ ﷲُ ِﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲ ٍء‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬
‫أ ََوَﱂْ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮوا ِﰲ َﻣﻠَ ُﻜﻮت اﻟ ﱠ َ َ‬
‫َي ﺣ ِﺪ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﺚ ﺑَـ ْﻌ َﺪﻩُ‬ ‫َﺟﻠُ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺒِﺄ ِّ َ‬
‫ب أَ‬ ‫ﺴﻰ أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن ﻗَﺪ اﻗْـﺘَـ َﺮ َ‬ ‫َوأَ ْن َﻋ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪(١٨٥‬‬
‫ِ ِ‬ ‫إِ ﱠن رﺑﱠ ُﻜﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫اﺳﺘَـ َﻮى‬ ‫ض ِﰲ ﺳﺘﱠﺔ أَ ﱠ(ٍم ﰒُﱠ ْ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬ ‫َ ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ش ﻳُ َﺪﺑُّﺮ اْﻷ َْﻣ َﺮ َﻣﺎ ﻣ ْﻦ َﺷﻔﻴ ٍﻊ إﻻﱠ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ إ ْذﻧﻪ ذَﻟ ُﻜ ُﻢ ﷲُ‬ ‫َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬
‫َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋﺒُ ُﺪوﻩُ أَﻓَﻼَ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪ (٣‬ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 116-117.‬‬ ‫‪196‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.‬‬

‫ﱠرﻩُ َﻣﻨَﺎ ِز َل ﻟِﺘَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ﻮرا َو ﻗَﺪ َ‬ ‫ﺎء َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ ﻧُ ً‬


‫ﺸﻤ ِ‬
‫ﺲ ﺿﻴَ ً‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﺬي َﺟ َﻌ َﻞ اﻟ ﱠ ْ َ‬
‫ﱠِ‬
‫ﺼ ُﻞ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ إِﻻﱠ ِ‪ْ S‬ﳊَ ِّﻖ ﻳُـ َﻔ ّ‬ ‫ﺎب َﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ ﷲُ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺴ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ َو ا ْﳊ َ‬
‫َﻋ َﺪ َد ِ ِ‬
‫اﻟﺴﻨ َ‬
‫ّ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﱠﻬﺎر َوَﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ‬ ‫اْﻵَ َ(ت ﻟ َﻘ ْﻮم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٥‬إن ﰲ ا ْﺧﺘﻼَف اﻟﻠ ْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ َ‬
‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪ (٦‬ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫ض َﻵَ( ٍ‬
‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَ ْر ِ َ‬
‫ﷲ ِﰲ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ُ‬
‫ض ِﰲ ِﺳﺘ ِﱠﺔ أَ ﱠ(ٍم َوَﻛﺎ َن َﻋ ْﺮ ُﺷﻪُ َﻋﻠَﻰ‬ ‫و ُﻫﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬
‫ْﺖ إﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﺒـﻌُﻮﺛُﻮ َن ﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ُﻦ َﻋ َﻤﻼً َوﻟَﺌ ْﻦ ﻗُـﻠ َ‬ ‫َﺣ َ‬‫اﻟ َْﻤﺎء ﻟﻴَـ ْﺒـﻠُ َﻮُﻛ ْﻢ أَﻳﱡ ُﻜ ْﻢ أ ْ‬
‫ﲔ )‪(٧‬‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا إِ ْن َﻫ َﺬا إِﻻﱠ ِﺳ ْﺤ ٌﺮ ُﻣﺒِ ٌ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺑَـ ْﻌﺪ اﻟ َْﻤ ْﻮت ﻟَﻴَـ ُﻘﻮﻟَ ﱠﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬
‫ض ِ‪ْ S‬ﳊَِّﻖ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن )‪َ (٣‬ﺧﻠَ َﻖ‬ ‫َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫اْ ِﻹﻧْ ِ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫ﲔ )‪(٤‬‬ ‫ﻴﻢ ُﻣﺒِ ٌ‬‫ﺴﺎ َن ﻣ ْﻦ ﻧُﻄْ َﻔﺔ ﻓَِﺈ َذا ُﻫ َﻮ َﺧﺼ ٌ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﻗَﺪ ًﻳﺮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻖ ﻣ َﻦ اﻟ َْﻤﺎء ﺑَ َ‬
‫ﺴﺒًﺎ َوﺻ ْﻬ ًﺮا َوَﻛﺎ َن َرﺑﱡ َ‬ ‫ﺸ ًﺮا ﻓَ َﺠ َﻌﻠَﻪُ ﻧَ َ‬
‫اﻟﻔﺮﻗﺎن)‪(٢٥‬‬ ‫)‪(٥٤‬‬
‫َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر َوﻳُ َﻜ ِّﻮُر‬ ‫ض ِ‪ْ S‬ﳊَ ِّﻖ ﻳُ َﻜ ِّﻮُر اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨـ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬
‫َﺟ ٍﻞ‬‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ ُﻛﻞﱞ َْﳚ ِﺮي ﻷ َ‬ ‫ﱠﺮ اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺸ ْﻤ َ‬ ‫ﱠﻬ َﺎر َﻋﻠَﻰ اﻟﻠ ْﻴ ِﻞ َو َﺳﺨ َ‬ ‫اﻟﻨـ َ‬
‫اﻟﺰﻣﺮ)‪(٣٩‬‬ ‫ﺎر )‪(٥‬‬ ‫ﺴ ‪Á‬ﻤﻰ أَﻻَ ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ اﻟْﻐَﱠﻔ ُ‬ ‫ُﻣ َ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa kekuasaan Allah‬‬
‫‪itu tidak terbatas:‬‬
‫ﻳﺲ)‪(٣٦‬‬ ‫ﻮل ﻟَﻪُ ُﻛ ْﻦ ﻓَـﻴَ ُﻜﻮ ُن )‪(٨٢‬‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ أ َْﻣ ُﺮﻩُ إِ َذا أ ََر َ‬
‫اد َﺷ ْﻴـﺌًﺎ أَ ْن ﻳَـ ُﻘ َ‬

‫ﺸ ْﻲ ٍء إِ َذا أ ََر ْد َ‚ﻩُ أَ ْن ﻧَـ ُﻘ َ‬


‫ﻮل ﻟَﻪُ ُﻛ ْﻦ ﻓَـﻴَ ُﻜﻮ ُن )‪ (٤٠‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ ﻗَـ ْﻮﻟُﻨَﺎ ﻟِ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 116-117.‬‬ ‫‪197‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ
(٥٤)‫اﻟﻘﻤﺮ‬ (٥٠) ‫ﺼ ِﺮ‬ َ َ‫ﻟْﺒ‬Sِ ‫َوَﻣﺎ أ َْﻣ ُﺮَ‚ إِﻻﱠ َواﺣ َﺪةٌ َﻛﻠَ ْﻤ ٍﺢ‬
ٍ ‫َد َم َﺧﻠَ َﻘﻪُ ِﻣ ْﻦ ﺗُـﺮ‬ ِ ِ ِ ِ
‫ﺎل ﻟَﻪُ ُﻛ ْﻦ‬
َ َ‫اب ﰒُﱠ ﻗ‬َ َ ‫ﻴﺴﻰ ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ آ‬ َ ‫إ ﱠن َﻣﺜَ َﻞ ﻋ‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (٥٩) ‫ﻓَـﻴَ ُﻜﻮ ُن‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan mengucapkan sesuatu yang bisa menunjukkan
pembenaran terhadap perbuatan syirik atau kafir, semisal
mengucapkan selamat Natal, Selamat Paskah dan
semisalnya.

‫ﺎل‬ َ ِ‫ْﺗِﻴﻨَﺎ آَﻳَﺔٌ َﻛ َﺬﻟ‬Äَ ‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ﻟَ ْﻮﻻَ ﻳُ َﻜ ِﻠّ ُﻤﻨَﺎ ﷲُ أ َْو‬
َ َ‫ﻚ ﻗ‬ ِ ‫وﻗَ َ ﱠ‬
َ ‫ﺎل اﻟﺬ‬ َ
ِ (َ‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑـﻬﻢ ﻗَ ْﺪ ﺑـﻴﱠـﻨﱠﺎ اْﻵ‬
‫ت‬ َ َ ْ ُ ُ ْ ‫ﺸﺎﺑَـ َﻬ‬ َ َ‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ِﻬ ْﻢ ِﻣﺜْ َﻞ ﻗَـ ْﻮﳍِِ ْﻢ ﺗ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
(١١٨) ‫ﻮﻗﻨُﻮ َن‬ ِ ‫ﻟَِﻘﻮٍم ﻳ‬
ُ ْ
A. MAKSUD AYAT
1. Orang kafir (Quraisy atau lainnya) yang bodoh, ada yang
minta kepada Rasulullah agar Allah bicara langsung
kepada mereka atau turun ayat kepada mereka, sebagai
syarat mereka beriman dan membenarkan Rasulullah
(padahal andaikata permintaan mereka itu dipenuhi,
mereka tetap tidak akan beriman).
2. Orang-orang bodoh sebelum mereka juga pernah minta
perkara yang serupa itu kepada Nabi-nabi mereka, karena
memang hati-hati mereka juga sama antara satu dengan
lainnya.
3. Allah menerangkan ayat-ayat itu kepada orang-orang
yang memang mempunyai keyakinan (akan kebenaran Al-
Islam) 3.

S.Al-Baqarah(2): 118. 198


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Pada dasarnya orang-orang kafir itu hanya mencari-cari
alasan untuk menjadi pembenar bagi kekafiran mereka.
2. Orang-orang kafir di masa sekarang atau di masa
kemudian itu hanya meniru atau melakukan perbuatan
yang sama dengan orang-orang kafir jaman dahulu.
3. Bagi orang beriman, segala keterangan tentang kebenaran
para Nabi itu merupakan sesuatu yang wajar dan pantas
dibenarkan (dipercayai).
4. Keterangan Allah (dan RasulNya) hanya bisa difahami
dengan baik oleh orang yang diberi petunjuk oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang-orang bodoh
meminta yang tidak-tidak kepada para Nabi/Rasul:

َ ‫َﻦ ﻧُـ ْﺆِﻣ َﻦ ﻟ‬


(٥٥) ‫َﻚ َﺣ ﱠﱴ ﻧَـ َﺮى ﷲَ َﺟ ْﻬ َﺮًة‬ َ ‫َوإِ ْذ ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ َ( ُﻣ‬
ْ ‫ﻮﺳﻰ ﻟ‬
(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬
‫ﺴ َﻤ ِﺎء ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﺳﺄَﻟُﻮا‬
‫ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬S‫ﻨﺰل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻛِﺘَ ًﺎ‬ ِ َ‫ْﻜﺘ‬
َ ُ‫ﺎب أَ ْن ﺗ‬ ِ ‫ُﻚ أ َْﻫﻞ اﻟ‬
ُ َ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟ‬
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺎء‬١٥٣) ً‫ﻚ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا أَ ِرَ‚ ﷲَ َﺟ ْﻬ َﺮة‬ َ ِ‫ﻮﺳﻰ أَ ْﻛﺒَـ َﺮ ِﻣ ْﻦ ذَﻟ‬
َ ‫ُﻣ‬
ِ
ُ‫ُوﰐَ ُر ُﺳ ُﻞ ﷲ ﷲ‬ِ ‫َﻦ ﻧُـ ْﺆِﻣ َﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻧُـ ْﺆﺗَﻰ ِﻣﺜْ َﻞ َﻣﺎ أ‬
ْ ‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ْﻢ آﻳَﺔٌ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟ‬ ِ
َ ‫َوإذَا َﺟ‬
ِ ‫ﺼﻴﺐ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ أَﺟﺮﻣﻮا ﺻﻐَﺎر ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ِ ‫ﻗﻠﻰ‬
‫ﷲ‬ ٌ َ َُ ْ َ ُ ُ‫ﺚ َْﳚ َﻌ ُﻞ ِر َﺳﺎﻟَﺘَﻪُ َﺳﻴ‬ ُ ‫أَ ْﻋﻠَ ُﻢ َﺣ ْﻴ‬
(٦)‫( اﻷﻧﻌﺎم‬١٢٤) ‫اب َﺷ ِﺪﻳ ٌﺪ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﳝَْ ُﻜ ُﺮو َن‬ ٌ ‫َو َﻋ َﺬ‬
‫( أ َْو‬٩٠) ‫ﻮﻋﺎ‬ ِ ‫َﻚ َﺣ ﱠﱴ ﺗَـ ْﻔ ُﺠ َﺮ ﻟَﻨَﺎ ِﻣ َﻦ ْاﻷَ ْر‬
ً ُ‫ض ﻳَـ ْﻨـﺒ‬ َ ‫َﻦ ﻧُـ ْﺆِﻣ َﻦ ﻟ‬
ْ ‫َو ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟ‬

3
Maksudnya, tanda-tanda dan bukti-bukti kenabian sudah Allah
terangkan kepada manusia yang memang mendapat petunjuk dari
Allah, bisa meyakini kebenaran Rasulullah dan Al-Islam.

S.Al-Baqarah(2): 118. 199


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1432 H / 2011 M.

ِ ِ ِ ٍ َ‫ﻴﻞ َو ِﻋﻨ‬ٍ ‫َﻚ َﺟﻨﱠﺔٌ ِﻣ ْﻦ َِﳔ‬


(٩١) ‫ﲑا‬ ً ‫ﺐ ﻓَـﺘُـ َﻔ ّﺠ َﺮ ْاﻷَﻧْـ َﻬ َﺎر ﺧ َﻼ َﳍَﺎ ﺗَـ ْﻔﺠ‬ َ ‫ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻟ‬
|ِ‫ ﱠ‬Sِ ‫ِْﰐ‬Äَ ‫ﺖ ﻋﻠَﻴـﻨﺎ ﻛِﺴ ًﻔﺎ أَو‬ َ ‫أ َْو ﺗُ ْﺴ ِﻘ‬
َ ْ َ َ ْ َ َ ‫ﺎء َﻛ َﻤﺎ َز َﻋ ْﻤ‬ َ ‫ﺴ َﻤ‬‫ﻂ اﻟ ﱠ‬
‫ف أ َْو ﺗَـ ْﺮﻗَﻰ ِﰲ‬ ٍ ‫ﺖ ِﻣﻦ ُز ْﺧﺮ‬ َ ‫( أ َْو ﻳَ ُﻜﻮ َن ﻟ‬٩٢) ً‫َواﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ ﻗَﺒِﻴﻼ‬
ُ ْ ٌ ‫َﻚ ﺑَـ ْﻴ‬
ِ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ ﻧَـ ْﻘ َﺮُؤﻩُ ﻗُ ْﻞ‬S‫ﻚ َﺣ ﱠﱴ ﺗُـﻨَـ ِّﺰ َل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ﻛِﺘَ ًﺎ‬ َ ِّ‫َﻦ ﻧـُ ْﺆِﻣ َﻦ ﻟُِﺮِﻗﻴ‬
ْ ‫ﺴ َﻤﺎء َوﻟ‬
(١٧)‫( اﻹﺳﺮآء‬٩٣) ً‫ﺸ ًﺮا َر ُﺳﻮﻻ‬ َ َ‫ﺖ إِﻻﱠ ﺑ‬ ُ ‫ُﺳ ْﺒ َﺤﺎ َن َرِّﰊ َﻫ ْﻞ ُﻛ ْﻨ‬

‫ُﻧﺰل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟ َْﻤﻼﺋِ َﻜﺔُ أ َْو ﻧَـ َﺮى َرﺑـﱠﻨَﺎ‬


َ ‫ﺎء َ‚ ﻟ َْﻮﻻَ أ‬ ِ ِ ‫وﻗَ َ ﱠ‬
َ ‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﻟ َﻘ‬ َ ‫ﺎل اﻟﺬ‬ َ
ِ ِ ِ
(٢٥)‫( اﻟﻔﺮﻗﺎن‬٢١) ‫ﲑا‬ ً ‫ﻮا َﻛﺒ‬Á ‫اﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا ِﰲ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َو َﻋﺘَـ ْﻮا ُﻋﺘُـ‬
ْ ‫ﻟَ َﻘﺪ‬
ِ
َ‫( َﻛﻼﱠ ﺑَ ْﻞ ﻻ‬٥٢) ً‫ﺸ َﺮة‬ ُ ‫ﺑَ ْﻞ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ُﻛﻞﱡ ْاﻣ ِﺮ ٍئ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ أَ ْن ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ‬
‫ﺻ ُﺤ ًﻔﺎ ُﻣﻨَ ﱠ‬
(٧٤)‫اﳌﺪﺛﺮ‬ (٥٣) َ‫َﳜَﺎﻓُﻮ َن اْﻵَ ِﺧ َﺮة‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan mensyaratkan sesuatu untuk beriman kepada ayat-
ayat Allah.
2. Hendaklah memahami bahwa orang yang mengada-
adakan sesuatu sebagai syarat keimanan, sebenarnya
adalah orang yang tidak mendapat petunjuk dari Allah.
3. Hendaklah meyakini kebenaran ayat-ayat Allah, atau
berusaha meyakin-yakinkan diri terhadap kebenaran ayat-
ayat Allah.
4. Termasuk bab “mengada-adakan sesuatu sebagai syarat
iman” adalah perkataan orang yang mengatakan: “Islam
haruslah berfungsi begini dan begitu” – yakni menafsirkan
ayat atau Hadits dengan penafsiran bebas, liberal, atau
sistem hermeunetica.

S.Al-Baqarah(2): 118. 200


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﺎب ا ْﳉَ ِﺤ ِﻴﻢ‬ ِ ‫َﺻ َﺤ‬ ْ ‫َل َﻋ ْﻦ أ‬ ُ ‫ﲑا َوﻧَ ِﺬ ًﻳﺮا َوﻻَ ﺗُ ْﺴﺄ‬ ِ ِ َ َ‫إِ ﱠ أ َْر َﺳﻠْﻨ‬
ً ‫ﺎك ْﳊَ ِّﻖ ﺑَﺸ‬
‫ﱠﺼ َﺎرى َﺣ ﱠﱴ ﺗَـﺘﱠﺒِ َﻊ ِﻣﻠﱠﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﻗُ ْﻞ‬ َ ‫ﻮد َوﻻَ اﻟﻨ‬ ُ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ُﻬ‬ َ ‫ﺿﻰ َﻋ ْﻨ‬
َ ‫( َوﻟَ ْﻦ ﺗَـ ْﺮ‬١١٩)
‫ﺎء َك ِﻣ َﻦ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اء ُﻫ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﺬي َﺟ‬ َ ‫ﷲ ُﻫ َﻮ ا ْﳍَُﺪى َوﻟَﺌِ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ‬
َ ‫ﺖ أ َْﻫ َﻮ‬
ِ ‫إِ ﱠن ﻫ َﺪى‬
ُ
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ ِ َ َ‫اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ ﻣﺎ ﻟ‬
‫ﺎﻫ ُﻢ‬
ُ َ‫ﻳﻦ َآﺗَـ ْﻴـﻨ‬َ ‫( اﻟﺬ‬١٢٠) ‫ﱄ َوﻻَ ﻧَﺼ ٍﲑ‬ ٍِّ‫ﻚ ﻣ َﻦ ﷲ ﻣ ْﻦ َو‬ َ
‫ﻚ‬ َ ِ‫ﻚ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺑِ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ ﺑِ ِﻪ ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬
َ ِ‫ﺎب ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮﻧَﻪُ َﺣ ﱠﻖ ﺗِﻼَ َوﺗِِﻪ أُوﻟَﺌ‬ ِ
َ َ‫اﻟْﻜﺘ‬
(١٢١) ‫ﺎﺳ ُﺮو َن‬ ِ َ‫اﳋ‬
ْ ‫ُﻫ ُﻢ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengutus Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa
alihi wa sallam dengan haq, dengan ajaran yang benar.
2. Rasulullah bertugas menyampaikan kabar gembira
(dengan Jannah) bagi orang beriman dan menyampaikan
ancaman (dengan neraka) bagi orang kafir.
3. Rasulullah tidak akan dimintai tanggungjawab atas
kekafiran orang-orang yang menentang, yang nantinya
mereka akan menjadi penghuni neraka Jahiem.
4. Orang-orang Yahudi dan Nashara tidak akan ridla, sampai
Rasulullah mengikuti millah mereka.
5. Rasulullah disuruh menyampaikan kepada orang-orang
kafir (khususnya Ahli Kitab) bahwa petunjuk yang benar
dan sebenarnya adalah petunjuk dari Allah.
6. Jika Rasulullah mengikuti kehendak orang-orang kafir
Yahudi atau Nashara setelah datangnya Ilmu (kebenaran
Al-Islam) ini, maka Allah tidak mengurusi dan tidak
menolong beliau.
7. Orang beriman itu, bila diberi Kitab mesti membacanya
dengan sebenar-benar bacaannya – yang sekaligus
menjadi tanda keimanannya.
8. Orang yang kafir kepada Kitab itu (ditandai dengan
keengganan membaca dan mempelajarinya) adalah orang
yang merugi.

S.Al-Baqarah(2):119-121. 201
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam
adalah Rasul (Utusan) Allah.
2. Ajaran yang dibawa Rasulullah (Al-Islam) adalah ajaran
yang haq (benar).
3. Rasulullah (dengan demikian juga ummat beliau) tidak
usah berusaha mencari ridla kaum Ahli Kitab (karena
mereka tidak akan pernah ridla), cukup mencari ridla
Allah.
4. Orang beriman tidak boleh mencari petunjuk di luar
ajaran Al-Islam, karena di luar Al-Islam hanya ada
kepalsuan, bukan yang sebenarnya.
5. Orang yang mengikuti kehendak orang-orang kafir (kafir
kitabi atau bukan kafir kitabi) tidak akan diurusi dan tidak
akan ditolong Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Rasulullah hanya
bertugas menyampaikan, tidak memaksakan:
ِِ ِِ
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا‬ َ ‫ َوَﻣ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ َﻌ ِﻦ َوﻗُ ْﻞ ﻟﻠﱠﺬ‬X‫ﺖ َو ْﺟ ِﻬ َﻲ ﱠ‬ ُ ‫َﺳﻠَ ْﻤ‬
ْ ‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ أ‬ َ ‫ﻓَِﺈ ْن َﺣﺎ ﱡﺟ‬
‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا ﻓَـ َﻘ ِﺪ ْاﻫﺘَ َﺪ ْوا َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻮا‬ ِ ِ
ْ ‫َﺳﻠَ ْﻤﺘُ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن أ‬ْ ‫ﲔ أَأ‬َ ِّ‫ﺎب َواْﻷ ُّﻣﻴ‬ َ َ‫اﻟْﻜﺘ‬
(٣)‫( آل ﻋﻤﺮان‬٢٠) ‫ﺎد‬ ِ ‫ﺼﲑ ِ ﻟ ِْﻌﺒ‬ ِ َ ‫ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ َﻋﻠَْﻴ‬
َ ٌ َ‫ﻚ اﻟْﺒَﻼَغُ َوﷲُ ﺑ‬
ُ‫ﻚ اﻟْﺒَﻼَغ‬ َ ‫ﺾ اﻟﱠ ِﺬي ﻧَ ِﻌ ُﺪ ُﻫ ْﻢ أ َْو ﻧَـﺘَـ َﻮﻓﱠـﻴَـﻨ‬
َ ‫ﱠﻚ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ َﻋﻠَْﻴ‬ َ ‫ﱠﻚ ﺑَـ ْﻌ‬ َ ‫َوإِ ْن َﻣﺎ ﻧُ ِﺮﻳَـﻨ‬
(١٣)‫اﻟﺮﻋﺪ‬ (٤٠) ‫ﺎب‬ ِ
ُ ‫ﺴ‬ َ ‫َو َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ا ْﳊ‬
ِ ‫ﺖ َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ِﲜﺒﱠﺎ ٍر ﻓَ َﺬ ّﻛِﺮ ِ ﻟْ ُﻘﺮ‬
‫ﺎف‬
ُ َ‫آن َﻣ ْﻦ َﳜ‬ ْ ْ َ ْ ْ َ ْ‫َْﳓ ُﻦ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ ِﲟَﺎ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َوَﻣﺎ أَﻧ‬
(٥٠)‫ق‬ (٤٥) ‫ﻴﺪ‬ ِ ‫و ِﻋ‬
َ
ِ ِ َ ْ‫ﻓَ َﺬ ّﻛِ ْﺮ إِ ﱠﳕَﺎ أَﻧ‬
(٩٢)‫( اﻟﻐﺎﺷﻴﺔ‬٢٢) ‫ﺼ ْﻴﻄ ٍﺮ‬ َ ُ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﲟ‬ َ ‫َﺴ‬ ْ ‫( ﻟ‬٢١)‫ﺖ ُﻣ َﺬ ّﻛ ٌﺮ‬

S.Al-Baqarah(2):119-121. 202
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Rasulullah bertugas‬‬


‫‪memberi kabar gembira dan memberi ancaman; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):48‬‬ ‫;‪S.Hud(11):2‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):1-2, 56‬‬ ‫;‪S.Al-Furqan(25):56‬‬
‫;‪S.Al-Ahzab(33):45‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):24‬‬
‫‪S.Al-Fath(48):8.‬‬

‫ﻚ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴﻲ ﻧَـ ْﻔ ًﻌﺎ َوﻻَ َ ِ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻻَ أ َْﻣ ِﻠ ُ‬


‫ﺖ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ‬ ‫ﺿ ‪r‬ﺮا إﻻﱠ َﻣﺎ َﺷ َ‬
‫ﺎء ﷲُ َوﻟ َْﻮ ُﻛ ْﻨ ُ‬
‫ﺴﻮءُ إِ ْن أَ َ إِﻻﱠ ﻧَ ِﺬ ٌﻳﺮ‬ ‫ﺴِ َ‬
‫ﲏ اﻟ ﱡ‬ ‫ت ِﻣ َﻦ ْ‬
‫اﳋَ ِْﲑ َوَﻣﺎ َﻣ ﱠ‬ ‫ﺐ ﻻَ ْﺳﺘَ ْﻜﺜَـ ْﺮ ُ‬ ‫اﻟْﻐَْﻴ َ‬
‫َوﺑَ ِﺸﲑٌ ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪ (١٨٨‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬
‫ﺸ ًﺮا َوﻧَ ِﺬ ًﻳﺮا )‪(١٠٥‬‬
‫ﺎك إِﻻﱠ ُﻣﺒَ ِّ‬
‫َوِ ْﳊَ ِّﻖ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ َوِ ْﳊَ ِّﻖ ﻧَـ َﺰ َل َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬
‫ﲔ َوﺗُـ ْﻨ ِﺬ َر ﺑِ ِﻪ ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻟُﺪ‪r‬ا )‪(٩٧‬‬ ‫ﻚ ﻟِﺘـﺒ ِّ ِ ِ‬ ‫ﺴﺮَ ﻩُ ﺑِِﻠ ِ‬
‫ﺸ َﺮ ﺑِﻪ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬‫ﺴﺎﻧ َ ُ َ‬
‫َ‬ ‫ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳَ ﱠ ْ‬
‫ﻣﺮﱘ)‪(١٩‬‬
‫ﱠﺎس ﺑ ِﺸﲑا وﻧَ ِﺬﻳﺮا وﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻻَ‬ ‫ﺎك إِﻻﱠ َﻛﺎﻓﱠﺔً ﻟﻠﻨ ِ َ ً َ ً َ‬
‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫ﺳﺒﺄ)‪(٣٤‬‬ ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٢٨‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang-orang kafir itu‬‬
‫‪akan selalu memusuhi Al-Islam dan muslimien:‬‬
‫ﺎل ِﻓ ِﻴﻪ ﻗُﻞ ِﻗﺘ ٌ ِ ِ‬ ‫ﺸ ْﻬ ِﺮ ا ْﳊَﺮ ِام ِﻗﺘَ ٍ‬
‫ﺻ ﱞﺪ َﻋ ْﻦ‬ ‫ﺎل ﻓﻴﻪ َﻛﺒِﲑٌ َو َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫اج أ َْﻫ ِﻠ ِﻪ ِﻣ ْﻨﻪُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َوُﻛ ْﻔ ٌﺮ ﺑﻪ َواﻟ َْﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َوإِ ْﺧ َﺮ ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ َواﻟْﻔ ْﺘـﻨَﺔُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ ْﺘ ِﻞ َوﻻَ ﻳَـ َﺰاﻟُﻮ َن ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﺮدﱡوُﻛ ْﻢ‬‫ِ‬
‫ﺖ َو ُﻫ َﻮ‬ ‫اﺳﺘَﻄَﺎﻋُﻮا َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﺗَ ِﺪ ْد ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ ِدﻳﻨِ ِﻪ ﻓَـﻴَ ُﻤ ْ‬ ‫ِِ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ دﻳﻨ ُﻜ ْﻢ إِن ْ‬
‫ﻚ‬ ‫َﺧ َﺮةِ َوأُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﺖ أَ ْﻋﻤﺎ ُﳍﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬ ‫َﻛ ِﺎﻓﺮ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ﻚ َﺣﺒﻄَ ْ َ ُ ْ‬ ‫ٌ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪ (٢١٧‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫أْ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):119-121.‬‬ ‫‪203‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻴﻞ‬‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻳـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َواﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺿﻌﻴ ًﻔﺎ )‪(٧٦‬‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن َﻛﺎ َن َ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن إن َﻛ ْﻴ َﺪ اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟﻄﱠﺎﻏُﻮت ﻓَـ َﻘﺎﺗﻠُﻮا أ َْوﻟﻴَ َ‬
‫ﺎء اﻟ ﱠ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﺎﻫ ْﺪ ُْﰎ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫ِِ ِ ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﲔ َﻋ ْﻬ ٌﺪ ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ َوﻋ ْﻨ َﺪ َر ُﺳﻮﻟﻪ إﻻﱠ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ َﻋ َ‬
‫ﻒ ﻳ ُﻜﻮ ُن ﻟِﻠ ِ‬
‫ْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ُ‬ ‫َﻛ ْﻴ َ َ‬
‫ﲔ‬ ‫اﻟْﻤﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊﺮ ِام ﻓَﻤﺎ اﺳﺘـ َﻘﺎﻣﻮا ﻟَ ُﻜﻢ ﻓَﺎﺳﺘ ِﻘﻴﻤﻮا َﳍﻢ إِ ﱠن ﷲ ُِﳛ ﱡ ِ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ ُ ُْ‬ ‫ََ َ ْ َ ُ‬ ‫َْ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫)‪(٧‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan larangan mengikuti atau‬‬
‫‪mentaati orang-orang kafir; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):149-150‬‬ ‫‪S.Asy-Syu’ara’(26):151.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎب ﻳَـ ُﺮدﱡوُﻛ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻴﻌﻮا ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إِ ْن ﺗُﻄ ُ‬‫َ‪ Œ‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(١٠٠‬‬ ‫إِﳝَﺎﻧ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ﻮﺣﻮ َن إِ َﱃ‬ ‫ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ وإِﻧﱠﻪ ﻟ َِﻔﺴ ٌﻖ وإِ ﱠن اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ﻟَﻴُ ُ‬ ‫ﺸﻴَﺎﻃ َ‬ ‫اﺳ ُﻢ َ ْ َ ُ ْ َ‬ ‫َوﻻَ َ•ْ ُﻛﻠُﻮا ﳑﱠﺎ َﱂْ ﻳُ ْﺬ َﻛ ِﺮ ْ‬
‫َﻤ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن )‪(١٢١‬‬ ‫ﺎدﻟُﻮُﻛ ْﻢ وإِ ْن أَﻃَ ْﻌﺘُﻤ ُ ِ‬ ‫أَوﻟِﻴﺎﺋِ ِﻬﻢ ﻟِﻴﺠ ِ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ إﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ﻟ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َْ ْ َُ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن َﺳ ﱠﻮ َل‬ ‫ﲔ َﳍُ ُﻢ ا ْﳍَُﺪى اﻟ ﱠ‬‫ﻳﻦ ْارﺗَﺪﱡوا َﻋﻠَﻰ أَ ْد َ ِرﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ ﺗَـﺒَـ ﱠ َ‬ ‫إ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ِِ‬ ‫َﳍُ ْﻢ َوأ َْﻣﻠَﻰ َﳍُ ْﻢ )‪ (٢٥‬ذَﻟِ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ ِﺮُﻫﻮا َﻣﺎ ﻧَـ ﱠﺰ َل ﷲُ‬ ‫ﻚ ِ”َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﳏﻤﺪ)‪(٤٧‬‬ ‫ﺾ اْﻷ َْﻣ ِﺮ َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ إِ ْﺳ َﺮ َارُﻫ ْﻢ )‪ّ (٢٦‬‬ ‫ﻴﻌ ُﻜ ْﻢ ِﰲ ﺑَـ ْﻌ ِ‬
‫َﺳﻨُﻄ ُ‬
‫‪5. Maksud membaca dengan sebenar-benar bacaannya:‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗﺎل اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‪َ :‬واﻟﱠﺬي ﻧَـ ْﻔ ِﺴﻲ ﺑِﻴَﺪﻩ ‪ ،‬إِ ﱠن َﺣ ﱠﻖ ﺗِﻼَ َوﺗِِﻪ أَ ْن ُِﳛ ﱠﻞ َﺣﻼَﻟَﻪُ‬
‫ف اْﻟ َﻜ ِﻠ َﻢ َﻋ ْﻦ‬
‫َوُﳛَ ِّﺮَم َﺣ َﺮ َاﻣﻪُ َوﻳَـ ْﻘ َﺮأَﻩُ َﻛ َﻤﺎ أَﻧْـ َﺰﻟَﻪُ ﷲُ ‪َ ،‬وﻻَ ُﳛَ ِّﺮ َ‬
‫‪١‬‬
‫اﺿ ِﻌ ِﻪ ‪َ ،‬وﻻَ ﻳَـﺘَﺄَ ﱠو َل ِﻣ ْﻨﻪُ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َﻋﻠَﻰ ﻏَ ِْﲑ َ•ْ ِو ِﻳﻠ ِﻪ‬
‫ﻣﻮ ِ‬
‫ََ‬

‫‪1‬‬
‫‪Diriwayatkan oleh Abul ‘Aliyah dan Abdurrazzaq dari Ibnu Mas’ud, juga‬‬
‫‪dari Ibnu Abas semisalnya, dikutip dari Tafsir Ibnu Katsier.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):119-121.‬‬ ‫‪204‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan mengikuti atau meniru perbuatan orang Yahudi
atau Nashara dalam segala perkara, ibadah maupun
mu’amalah, ritual peribadatan maupun adat-kebiasaan.
2. Hendaklah membaca Al-Qur’an, mempelajari, memahami
dan mengamalkan isinya sekuat kemampuan.

ِّ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوأ‬ُ ‫ﱵ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬ ِ ِ ِ


‫َﱐ ﻓَ ﱠ‬
‫ﻀﻠْﺘُ ُﻜ ْﻢ‬ َ ِ ‫ﻴﻞ اذْ ُﻛ ُﺮوا ﻧ ْﻌ َﻤ‬
َ ‫ ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬Œَ
‫ﺲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ‬ٍ ‫ﺲ َﻋ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ‬ ٌ ‫( َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ ﻻَ َﲡْ ِﺰي ﻧَـ ْﻔ‬١٢٢) ‫ﲔ‬ َ ‫َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌﺎﻟَ ِﻤ‬
ِ
(١٢٣) ‫ﺼ ُﺮو َن‬ َ ‫َوﻻَ ﻳُـ ْﻘﺒَ ُﻞ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﻋ ْﺪ ٌل َوﻻَ ﺗَـ ْﻨـ َﻔ ُﻌ َﻬﺎ َﺷ َﻔ‬
َ ‫ﺎﻋﺔٌ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ‬
Catatan:
Keterangan untuk dua ayat ini sebagaimana telah lewat pada ayat 47 – 48
yang lalu. Ditulis ulang di sini untuk memudahkan mencari, tidak usah
dibaca ulang.

A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh Banie Israiel agar mengingat ni’mat yang
Allah karuniakan kepada mereka (yang kalau ingat tentu
akan bersyukur), yang diantaranya berupa: Allah
memberikan kelebihan kepada mereka atas sekalian
ummat lain, pada masa kejayaan mereka dulu.
2. Mereka juga harus takut, karenanya harus bersiap,
menghadapi keadaan hari Kiamat, di mana satu diri tidak
akan dapat menolong diri lainnya sedikitpun, tidak
diterima darinya (diri itu) syafa’at, tidak diterima tebusan
darinya, dan mereka tidak ditolong.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Setiap kelebihan atau keutamaan yang ada pada sese-
orang atau suatu kaum, itu merupakan karunia Allah atas
orang/kaum itu.

S.Al-Baqarah(2):122-123. 205
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

2. Banie Israiel pernah diberi kejayaan dan kelebihan oleh


Allah, melebihi atas kaum lainnya.
3. Mengingat ni’mat (dan karenanya lalu bersyukur) atas
ni’mat itu merupakan kewajiban; dengan sendirinya ini
akan menyebabkan diberikannya pahala oleh Allah
kepada mereka yang bersyukur.
4. Setiap ni’mat yang diberikan itu harus dipertanggung
jawabkan pada hari kiamat nanti.
5. Mempersiapkan diri untuk mempertanggung jawabkan
keni’matan, itu merupakan salah satu perwujudan taqwa
kepada Allah.
6. Dalam mempertanggung jawabkan itu, orang tidak akan
dapat menolong atau mendapat pertolongan, dan tidak
dapat memberikan tebusan.
Catatan: untuk no.6 ini mesti ditambahkan kalimat “kecuali yang
Allah kehendaki”

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bentuk-bentuk keni’matan yang
harus dipertanggungjawabkan di akhirat nanti:
S.Al-A’raf(7):6; S.Al-Hijr(15):89-93; S.At-Takatsur(102):8.
2. Ayat-ayat yang menyebutkan karunia Allah atas Banie Israiel,
antara lain lihat S.Al-Baqarah(2):39, 46-61, 63, 67-73, 87.
3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa setiap orang tergadai
dengan apa yang telah dilakukannya di dunia:
S.Ath-Thur(52):21; Al-Muddatstsir(74):38-39.
4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa di akhirat nanti, tebusan
dalam bentuk apapun tidak akan diterima:
S.Al-Baqarah(2):123; S.Ali Imran(3):91;
S.Al-Ma’idah(5):36; S.Al-Ma’arij(70):11-15.
5. Ayat-ayat yang menyuruh orang mempersiapkan diri,
memperhatikan apa yang sudah dilakukan untuk kehidupan di
akhirat nanti:
S.Al-Hasyr(59):18; Al-Muthaffifien(83):18-28.
6. Ayat-ayat/riwayat soal syafa’at, untuk menerangkan maksud
adanya syafa’at dan tidak adanya syafa’at, agar tidak terjadi

S.Al-Baqarah(2):122-123. 206
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪kesalah-fahaman (ini ulangan hal.95-96‬‬ ‫‪yang‬‬ ‫‪lalu‬‬ ‫‪pada‬‬


‫‪keterangan ayat 47-48 S.Al-Baqarah):‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫ﻋﻦ ﺟﺎﺑِ ٍﺮ ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺎل‬
‫ﺎل‪َ )) :‬ﻣ ْﻦ ﻗَ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ْ َ ْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَة اْﻟ َﻘﺎﺋ َﻤﺔ ‪ ،‬آت ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب ﻫﺬﻩ اﻟ ﱠﺪ ْﻋ َﻮة اﻟﺘﱠﺎ ﱠﻣﺔ ‪َ ،‬واﻟ ﱠ‬ ‫اء اﻟﻠّ ُﻬ ﱠﻢ َر ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻊ اﻟﻨّ َﺪ َ‬‫ﺣَ‬
‫ﺎﻋ ِﱵ‬‫ﺖ ﻟَﻪُ َﺷ َﻔ َ‬‫ﻮدا ن اﻟﱠ ِﺬي َو َﻋ ْﺪﺗﱠﻪُ ‪َ ،‬ﺣﻠﱠ ْ‬‫ﻀﻴﻠَﺔَ ‪َ ،‬واﺑْـ َﻌﺜْﻪُ َﻣ َﻘ ًﺎﻣﺎ ﳏَْ ُﻤ ً‬‫ن اْﻟﻮ ِﺳﻴﻠَﺔَ واْﻟ َﻔ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻳَـ ْﻮَم اْ ِﻟﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و أﺑﻮداود و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪.‬‬
‫خ‪ ، ١٥٩/١ :‬ك‪-١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪-٨‬اﻟﺪﻋﺎء ﻋﻨﺪ اﻟﻨﺪاء ‪ ،‬ح‪٦١٤‬‬

‫ح‪٥٢٣‬‬ ‫د ‪ :‬ك‪-‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-٣٦‬ﻣﺎ ﻳﻘﻮل إذا ﲰﻊ اﳌﺆذن ‪،‬‬


‫ح‪٧٢٢‬‬ ‫ﺟﻪ ‪ ، ٢٣٩/١ :‬ك‪-٣‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪-٤‬ﻣﺎﻳﻘﺎل إذا اﱁ‪.‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )) :‬أَ َ أ ﱠَو ُل‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﱠِ‬ ‫ﺲ ﺑْ ِﻦ ﻣﺎﻟِ ٍ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ا‪َ X‬‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬‫ﺎل ﻗَ َ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ َ‬
‫ﱠﺎس ﻳ ْﺸ َﻔﻊ ِﰱ ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ وأَ أَ ْﻛﺜـﺮ اﻷَﻧْﺒِﻴ ِ‬
‫ﺎء ﺗَـﺒَـ ًﻌﺎ (( أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و أﲪﺪ ‪.‬‬ ‫َ َ َ َُ َ‬ ‫اﻟﻨ ِ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﱠﱮ اﱁ‪.‬ح‪ (١٩٦)٣٣٢-٣٣٠‬ﺣﻢ‪١٤٠/٣ :‬‬
‫م‪:‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ب‪ -٨٥‬ﻗَـ ْﻮل اﻟﻨِ ِّ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﱠِ‬ ‫ﺎل َِﲰ ْﻌ ُ‬‫ﺎﻫ ِﻠ ﱡﻰ ﻗَ َ‬ ‫ﺣ ﱠﺪﺛَِﲎ أَﺑﻮ أُﻣﺎﻣﺔَ اﻟْﺒ ِ‬
‫ﻮل‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ا‪َ X‬‬ ‫ﺖ َر ُﺳ َ‬ ‫ُ ََ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺻ َﺤﺎﺑﻪ ‪ ،‬اﻗـ َْﺮءُوا اﻟ ﱠﺰْﻫ َﺮ َاوﻳْ ِﻦ‬ ‫)) اﻗـ َْﺮءُوا اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ‪ْ-‬ﺗﻰ ﻳَـ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ َﺷﻔ ًﻴﻌﺎ ﻷ ْ‬
‫ﺎن ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬﻤﺎ ﻏَﻤﺎﻣﺘَ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اﻟْﺒـ َﻘﺮةَ وﺳﻮرةَ ِ ِ‬
‫ﺎن أ َْو َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ‬ ‫َ ََ‬ ‫آل ﻋ ْﻤ َﺮا َن ﻓَِﺈﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ َ•ْﺗﻴَ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ َ َُ َ‬
‫ﻮرَة‬ ‫ﺳ‬ ‫وا‬ ‫ء‬‫ْﺮ‬‫ـ‬‫ﻗ‬‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬‫َﺻﺤﺎ¯ِِ‬ ‫أ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋ‬ ‫ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﲢ‬ ‫ﱠ‬
‫اف‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺻ‬ ‫ٍ‬
‫ﲑ‬ ‫ﻃ‬ ‫ﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﻣ‬ ‫ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﻗ‬‫ﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َُ ُ َ‬ ‫َْ ْ َ َ‬ ‫ﱠ‬ ‫ُ‬
‫ْ ْ ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﻏَﻴَﺎﻳَـﺘَﺎن أ َْو َ ُ َ ْ‬
‫ﻓ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬ ‫ـ‬‫ﻧ‬‫َ‬‫ﺄ‬ ‫ﻛ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ُﻣ َﻌﺎ ِوﻳَﺔُ‬ ‫ﻴﻌ َﻬﺎ اﻟْﺒَﻄَﻠَﺔُ (( ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮة ﻓَِﺈ ﱠن أَ ْﺧ َﺬ َﻫﺎ ﺑَـ َﺮَﻛﺔٌ َوﺗَـ ْﺮَﻛ َﻬﺎ َﺣ ْﺴ َﺮةٌ َوﻻَ ﺗَ ْﺴﺘَﻄ ُ‬
‫ﺴ َﺤ َﺮةُ ‪.‬‬ ‫ﺑَـﻠَﻐَ ِﲎ أَ ﱠن اﻟْﺒَﻄَﻠَﺔَ اﻟ ﱠ‬
‫آن ‪ ،‬ح‪٢٥٢‬‬ ‫ﻀ ِﻞ ِﻗﺮاءةِ اﻟْ ُﻘﺮ ِ‬
‫م ‪ ، ١٩٧/٢ :‬ك‪-٦‬اﳌﺴﺎﻓﺮ ‪ ،‬ب‪ -٤٢‬ﻓَ ْ َ َ ْ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Kita harus selalu mengingat dan mensyukuri ni’mat Allah‬‬
‫‪(perhatikan: bukan dengan jalan syukuran !).‬‬
‫‪2. Setiap orang hendaknya berusaha untuk menebus dirinya sendiri‬‬
‫‪dari siksa hari kiamat, dengan iman dan amal shalieh ssebanyak-‬‬
‫‪banyaknya, jangan mengharapkan pertolongan orang lain; tetapi‬‬
‫‪ini tidak berarti orang boleh mengabaikan kesempatan untuk‬‬
‫‪mendapat syafa’at dari Nabi shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa‬‬
‫‪sallam.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):122-123.‬‬ ‫‪207‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ‫ﻚ ﻟِﻠﻨ‬ ِ ‫ﺎل إِِﱐ ﺟ‬ ٍ ِ ِ ِ ِِ


‫ﱠﺎس‬ َ ُ‫ﺎﻋﻠ‬ َ ّ َ َ‫ﻴﻢ َرﺑﱡﻪُ ﺑِ َﻜﻠ َﻤﺎت ﻓَﺄََﲤﱠُﻬ ﱠﻦ ﻗ‬
َ ‫َوإذ اﺑْـﺘَـﻠَﻰ إﺑْـ َﺮاﻫ‬
ِ ِ ُ َ‫ﺎل ﻻَ ﻳـﻨ‬ ِ َ َ‫إِﻣﺎﻣﺎ ﻗ‬
(١٢٤) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺎل َﻋ ْﻬﺪي اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬ َ َ َ‫ﺎل َوﻣ ْﻦ ذُ ِّرﻳﱠِﱵ ﻗ‬ ًَ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan bahwa Allah telah menguji Nabi
Ibrahim dengan beberapa kalimat (Syari’at, perintah dan
larangan), dan ternyata Nabi Ibrahim menunaikan
perintah-perintah itu dengan sempurna.
2. Setelah Nabi Ibrahim menunaikan perintah dengan
sempurna itu, Allah menjadikannya Imam bagi manusia
(dalam soal Tauhied).
3. Nabi Ibrahim menanyakan apakah kepemimpinan itu
diberikan juga kepada anak-turunnya.
4. Allah menyatakan bahwa janji Allah itu tidak dikenakan
kepada orang-orang yang dhalim.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Tidak ada perintah Allah yang tidak dilaksanakan oleh
Nabi Ibrahim.
2. Orang yang menjalankan perintah Allah dengan baik,
akan mendapat peningkatan derajat di hadapan Allah.
3. Keturunan orang yang baik (taat) mendapat kesempatan
untuk mendapatkan kebaikan juga, selama tidak berlaku
dhalim.
4. Orang yang dhalim tidak akan mendapat kebaikan dan
perbaikan dari Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Nabi Ibrahim
menunaikan perintah Allah; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):130-131; S.Ali Imran(3):67-68;
S.Al-An’am(6):161-163 S.An-Nahl(16):120-123.

(٥٣)‫اﻟﻨﺠﻢ‬ (٣٧) ‫ﻴﻢ اﻟﱠ ِﺬي َو ﱠﰱ‬ ِ ِ


َ ‫َوإﺑْـ َﺮاﻫ‬

S.Al-Baqarah(2):124. 208
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak


menunjuki atau menolong orang-orang dhalim; lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):258; S.Ali Imran(3):56-57, 140, 151, 192;
S.Al-Ma’idah(5):29, 72; S.Al-An’am(6):144;
S.Al-A’raf(7):41, 44; S.Al-Anfal(8):54;
S.At-Taubah(9):19, 23, 109 S.Hud(11):18;
S.Ibrahim(14):27; S.Al-Kahfi(18):29;
S.Maryam(19):72; S.Al-Anbiya’(21):29;
S.Al-Hajj(22):71; S.Al-Furqan(25):37;
S.Al-Qashash(26):50; S.Fathir(35):37;
S.Az-Zumar(39):24; S.Ghafir(40):18, 52;
S.Asy-Syura(42):21-22, 40; S.Al-Ahqaf(46):10;
S.Al-Hasyr(59):17; S.Ash-Shaff(61):7;
S.Al-Jum’ah(62):5; S.Al-Insan(76):31.
‫ﲔ ِﻣ ْﻦ‬ ِ ِ ِ ٍ ِ
َ ‫َوَﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَـ َﻔ َﻘﺔ أ َْو ﻧَ َﺬ ْرُْﰎ ﻣ ْﻦ ﻧَ ْﺬ ٍر ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻪُ َوَﻣﺎ ﻟﻠﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬ (٢٧٠) ‫ﺼﺎ ٍر‬ َ ْ‫أَﻧ‬
‫َﺧ َﺮةِ َوَﻣﺎ َﳍُْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ِ ‫ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ﻓَﺄُﻋ ِّﺬﺑـﻬﻢ ﻋ َﺬا َﺷ ِﺪﻳ ًﺪا ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ‬
َ َ ً َ ْ ُُ َ ُ َ
ِ ِ ِ ‫( وأَ ﱠﻣﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬٥٦) ‫ﺻ ِﺮﻳﻦ‬ ِ
‫ﻮرُﻫ ْﻢ‬
َ ‫ُﺟ‬ ُ ‫ﺼﺎﳊَﺎت ﻓَـﻴُـ َﻮﻓّﻴ ِﻬ ْﻢ أ‬ َ َ َ َ َ َ
ِ ‫وﷲ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (٥٧) ‫ﲔ‬َ ‫ﺐ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬ ُ َ
‫ﻮل َﺣ ﱞﻖ‬ ِِ
َ ‫ ْﻢ َو َﺷ ِﻬ ُﺪوا أَ ﱠن اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬²‫ﻒ ﻳَـ ْﻬﺪي ﷲُ ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﺑَـ ْﻌ َﺪ إِﳝَﺎ‬ ِ َ ‫َﻛ ْﻴ‬
ِ ِ
(٣)‫( آل ﻋﻤﺮان‬٨٦) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺎت َوﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬ ُ َ‫ﺎء ُﻫ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨ‬
َ ‫َو َﺟ‬
ِ ُ ‫ﱠﺼ َﺎرى أ َْوﻟِﻴَﺎءَ ﺑَـ ْﻌ‬ ِ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ‬³
ُ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟﻴَﺎء‬ َ ‫ﻮد َواﻟﻨ‬ َ ‫ﱠﺨ ُﺬوا اﻟْﻴَـ ُﻬ‬ َ َ َ َ
ِ ِ ِ ِ
‫ﲔ‬َ ‫ﺾ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﳍُ ْﻢ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬ ٍ ‫ﺑَـ ْﻌ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬٥١)
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah berusaha mematuhi perintah dan larangan
Allah dengan baik dan meyakini kebenaran Syari’at Islam,
agar diri kita dan anak-turun kita dimuliakan oleh Allah.

S.Al-Baqarah(2):124. 209
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ ‫ﺖ َﻣﺜَﺎﺑَﺔً ﻟِﻠﻨ‬ َ ‫َوإِ ْذ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ اﻟْﺒَـ ْﻴ‬


َ ‫ﱠﺎس َوأ َْﻣﻨًﺎ َواﲣ ُﺬوا ﻣ ْﻦ َﻣ َﻘﺎم إﺑْـ َﺮاﻫ‬
ِ ِ ِ ‫ﺎﻋﻴﻞ أَ ْن ﻃَ ِّﻬﺮا ﺑـﻴ‬ ِ ِ ‫ﻰ وﻋ ِﻬ ْﺪ إِ َﱃ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬r‫ﻣﺼﻠ‬
َ ‫ﱵ ﻟﻠﻄﱠﺎﺋِﻔ‬
‫ﲔ‬ َ َْ َ َ َ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰ‬
َ َْ َ ََ َ ُ
ِ ِ َ َ‫( وإِ ْذ ﻗ‬١٢٥) ‫ﻮد‬ ِ ‫ﺴﺠ‬ ِِ
‫اﺟ َﻌ ْﻞ َﻫ َﺬا‬
ْ ‫ب‬ِّ ‫ﻴﻢ َر‬
ُ ‫ﺎل إﺑْـ َﺮاﻫ‬ َ ُ ‫ﲔ َواﻟ ﱡﺮﱠﻛ ِﻊ اﻟ ﱡ‬ َ ‫َواﻟ َْﻌﺎﻛﻔ‬
‫¶ َواﻟْﻴَـ ْﻮِم‬
ِ ِ ‫ات ﻣﻦ آَﻣﻦ ِﻣ ْﻨـﻬﻢ‬ ِ ِ
ْ ُ َ َ ْ َ ‫ﺑَـﻠَ ًﺪا آَﻣﻨًﺎ َو ْارُز ْق أ َْﻫﻠَﻪُ ﻣ َﻦ اﻟﺜ َﱠﻤ َﺮ‬
ِ
‫ﺲ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﺿﻄَﱡﺮﻩُ إ َﱃ َﻋ َﺬاب اﻟﻨﱠﺎر َوﺑ ْﺌ‬ َ َ َ‫اْﻵَ ِﺧ ِﺮ ﻗ‬
ِ ْ َ‫ﺎل َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔﺮ ﻓَﺄ َُﻣﺘِّﻌُﻪُ ﻗَِﻠﻴﻼً ﰒُﱠ أ‬
(١٢٦) ُ‫ﺼﲑ‬ ِ ‫اﻟْﻤ‬
َ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan bahwa Allah telah menjadikan
Baitullah di Makkah sebagai tempat berkumpulnya
manusia 2 dan menjadikannya sebagai tempat yang aman3.
2. Allah menyuruh agar Maqam Ibrahim 4 dijadikan tempat
shalat.
3. Alah menyuruh Nabi Ibrahim dan Nabi Ismail agar
membersihkan Baitullah (Ka’bah) 5 untuk keperluan orang
yang thawaf, yang tinggal, yang ruku’ dan sujud.
4. Nabi Ibrahim memohon kepada Allah agar menjadikan
Makkah sebuah negeri yang aman.
5. Nabi Ibrahim memohon kepada Allah agar memberi rizqi
buah-buahan kepada penduduk Makkah yang beriman
kepada Allah dan kepada Hari Akhir.

2
Tempat berkumpulnya manusia: maksudnya orang dari berbagai negeri
datang ke sana untuk berhajji.
3
Tempat yang aman: tidak boleh dilakukan pertumpahan darah di sana.
4
Maqam Ibrahim: menurut riwayat dari Ibnu Abbas, maksudnya Ka’bah
dan sekitarnya, yaitu tanah Haram semua; menurut riwayat lain yang juga
dari Ibnu Abbas: semua tempat menunaikan Hajji, dari Arafah sampai
Makkah. Di luar ayat ini, yang dimaksud dengan maqam Ibrahim adalah
batu tempat Nabi Ibrahim berpijak waktu membangun Ka’bah.
5
Membersihkan Baitullah: dari kekotoran dhahir maupun batin, berhala,
perbuatan syirik, perbuatan mesum dan kejahatan lainnya.

S.Al-Baqarah(2):125-126. 210
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

6. Allah menjawab bahwa kepada mereka yang kafir juga


akan diberikan rizqi di dunia ini, tetapi kemudian akan
dijerumuskan ke dalam siksa neraka.
7. Siksaan di neraka itu merupakan tempat tinggal yang
paling buruk.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Menjadikan Baitullah sebagai tempat shalat adalah
ketetapan dari Allah, bukan ketetapan manusia.
2. Masjid-masjid hendaklah dibersihkan dari segala macam
benda dan perbuatan yang tidak layak, selain untuk
mengagungkan dan memuji Allah.
3. Orang boleh I’tikaf dan tinggal sementara 6 di dalam
Masjidil Haram.
4. Nabi Ibrahim mendo’akan kebaikan anak-turunnya yang
baik-baik, agar mendapat pertolongan Allah.
5. Rahmat Allah kepada sekalian makhluq di dunia ini tidak
terbatas, semua mendapat karunia kenikmatan dariNya.
6. Orang yang diberi kenikmatan di dunia ini belum tentu
akan mendapat kebaikan di Akhirat nanti.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa manusia akan
berdatangan ke Makkah untuk berhajji:
ِ ِ‫ْﺗ‬- ‫ﺿ ِﺎﻣ ٍﺮ‬ َ ُ‫ْﺗ‬-َ ‫ﺎس ِ ْﳊَ ِّﺞ‬ ِ ‫َوأَ ِذّ ْن ِﰲ اﻟﻨﱠ‬
ٍّ َ‫ﲔ ﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ ﻓ‬
‫ﺞ‬ َ َ َ ‫ﻮك ِر َﺟﺎﻻً َو َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ‬
‫ٍم‬Œَ‫ﷲ ِﰲ أ ﱠ‬ ِ ‫( ﻟِﻴ ْﺸﻬ ُﺪوا ﻣﻨ ِﺎﻓﻊ َﳍﻢ وﻳ ْﺬ ُﻛﺮوا اﺳﻢ‬٢٧) ‫ﻴﻖ‬ ٍ ‫َﻋ ِﻤ‬
َ ْ ُ َ َ ُْ َ َ َ َ َ
‫ﻴﻤ ِﺔ اْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َوأَﻃ ِْﻌ ُﻤﻮا‬ ِ ِ
َ ¯َ ‫ﻮﻣﺎت َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ َرَزﻗَـ ُﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ‬
ٍ ُ‫ﻣ ْﻌﻠ‬
َ َ
‫ورُﻫ ْﻢ َوﻟْﻴَﻄﱠﱠﻮﻓُﻮا‬ ِ ِ
َ ‫ﻀﻮا ﺗَـ َﻔﺜَـ ُﻬ ْﻢ َوﻟْﻴُﻮﻓُﻮا ﻧُ ُﺬ‬
ُ ‫( ﰒُﱠ ﻟْﻴَـ ْﻘ‬٢٨) ‫ﲑ‬ َ ‫ﺲ اﻟْ َﻔﻘ‬ َ ‫اﻟْﺒَﺎﺋ‬
(٢٢)‫اﳊﺞ‬ّ (٢٩) ‫ﻴﻖ‬ ِ ِ‫ﺖ اﻟ َْﻌﺘ‬
ِ ‫ِ ﻟْﺒـ ْﻴ‬
َ

6
Sekedar tidur beristirahat, bukan menetap bertempat tinggal.

S.Al-Baqarah(2):125-126. 211
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪2. Ayat yang menunjukkan perintah Allah kepada Nabi‬‬


‫‪Ibrahim untuk mensucikan Baitul Haram‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫َوإ ْذ ﺑَـ ﱠﻮأْ َ ِﻹﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫ﻴﻢ َﻣ َﻜﺎ َن اﻟْﺒَـ ْﻴﺖ أَ ْن ﻻَ ﺗُ ْﺸﺮ ْك ِﰊ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻃَ ّﻬ ْﺮ ﺑَـ ْﻴ ِ َ‬
‫ﱵ‬
‫ﺴﺠ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬ ‫ّ‬ ‫ﻮد )‪(٢٦‬‬ ‫ﲔ َواﻟ ﱡﺮﱠﻛ ِﻊ اﻟ ﱡ ُ‬‫ﲔ َواﻟْ َﻘﺎﺋ ِﻤ َ‬
‫ﻟﻠﻄﱠﺎﺋﻔ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa masjid itu untuk‬‬
‫‪mengagungkan Nama Allah:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):114‬‬
‫;‪S.At- Taubah(9):17-18‬‬ ‫‪S.An-Nur(24):36.‬‬
‫‪4. Riwayat tentang bolehnya orang tidur di Masjidil Haram‬‬
‫ﺎل‪ :‬ﻗُـ ْﻠﻨﺎ ﻟِﻌﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋﺒَـ ْﻴ ٍﺪ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ ٍْﲑ‪َ :‬ﻣﺎ أَ َرِاﱐ إِﻻﱠ ُﻣ َﻜﻠِّ َﻢ‬ ‫َﻋﻦ َ‪º‬ﺑِ ٍ‬
‫ﺖ ﻗَ َ َ َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَـﻨَ ُﺎﻣﻮ َن ِﰲ اﻟْ َﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام ﻓَِﺈﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َْﳚﻨُـﺒُﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫اْﻷَﻣ َ‬
‫ﲑ أَ ْن أَ ْﻣﻨَ َﻊ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎل‪:‬‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻻَ ﺗَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ﱠن اﺑْ َﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ ُﺳﺌِ َﻞ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬‫َوُْﳛ َﺪﺛُﻮ َن ‪ .‬ﻗَ َ‬
‫ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻌﺎﻛِ ُﻔﻮ َن ‪ .‬رواﻩ اﺑﻦ أﰊ ﺣﺎﰎ )ﻣﻨﻘﻮل ﻣﻦ ﺗﻔﺴﲑ اﺑﻦ ﻛﺜﲑ(‬
‫‪Rupanya alasan pembolehan tidur di masjid itu adalah‬‬
‫‪sebagaimana terjadi di Masjid Nabawie‬‬
‫ِ‬ ‫ﻗَ َ ِ‬
‫ب ﻻَ أ َْﻫ َﻞ ﻟَﻪُ‬
‫ﺎب أَ ْﻋ َﺰ ُ‬ ‫ﺎل َ ﻓ ٌﻊ‪ :‬أَ ْﺧﺒَـ َﺮِﱏ َﻋ ْﺒ ُﺪ ﷲ أَﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ﻳَـﻨَ ُ‬
‫ﺎم َو ْﻫ َﻮ َﺷ ﱞ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ اﻟﺒﺨﺎري‪ :‬ك‪-٨‬‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬
‫ِِ‬
‫ﰱ َﻣ ْﺴﺠﺪ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ِ‬
‫ﺪ ‪ ،‬ح‪ ٤٤٠‬أﻃﺮاﻓﻪ ‪١١٢١‬‬ ‫ﺎل ِﰱ اﻟْﻤﺴ ِﺠ ِ‬
‫َْ‬ ‫اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-٥٨‬ﻧَـ ْﻮِم ِّ‬
‫اﻟﺮ َﺟ ِ‬
‫‪٧٠٢٨‬‬ ‫‪، ٧٠١٥ ، ٣٧٤٠ ، ٣٧٣٨ ، ١١٥٦ ،‬‬
‫‪5. Ayat yang menyebutkan pendatang boleh berada di‬‬
‫‪Masjidil Haram:‬‬
‫ﻴﻞ ِ‬
‫ﷲ َواﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام اﻟﱠ ِﺬي‬ ‫ﺼﺪﱡو َن َﻋ ْﻦ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َوﻳَ ُ‬
‫ﺎد وﻣﻦ ﻳ ِﺮ ْد ِﻓ ِﻴﻪ ½ِِ ْﳊ ٍ‬
‫ﺎد ﺑِﻈُﻠ ٍْﻢ‬ ‫ﱠﺎس ﺳﻮاء اﻟْﻌﺎﻛِ ُ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ﻒ ﻓﻴﻪ َواﻟْﺒَ َ َ ْ ُ‬ ‫َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎﻩُ ﻟﻠﻨ ِ َ َ ً َ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬ ‫ﻧُ ِﺬﻗْﻪُ ِﻣ ْﻦ َﻋ َﺬ ٍ‬
‫اب أَﻟِ ٍﻴﻢ )‪(٢٥‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):125-126.‬‬ ‫‪212‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪6. Ayat yang menunjukkan amannya Baitul Haram/Makkah‬‬

‫ي‬
‫َوا ْﳍَ ْﺪ َ‬
‫ﺸ ْﻬ َﺮ ا ْﳊََﺮ َام‬ ‫ﺖ ا ْﳊََﺮ َام ﻗِﻴَ ًﺎﻣﺎ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َواﻟ ﱠ‬ ‫َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَﺔَ اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬
‫َوَﻣﺎ ِﰲ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫واﻟْ َﻘﻼَﺋِ َﺪ ذَﻟِ َ ِ‬
‫ات‬ ‫ﻚ ﻟﺘَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٩٧‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ض َوأَ ﱠن ﷲَ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ ٌ‬ ‫اْﻷَ ْر ِ‬
‫ِ‬ ‫ﺿﻊ ﻟِﻠﻨ ِ ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ﲔ )‪(٩٦‬‬ ‫ﱠﺎس ﻟَﻠﱠﺬي ﺑِﺒَ ﱠﻜﺔَ ُﻣﺒَ َﺎرًﻛﺎ َو ُﻫ ًﺪى ﻟﻠ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫إِ ﱠن أَ ﱠو َل ﺑَـ ْﻴﺖ ُو َ‬
‫ﺎت ﻣ َﻘﺎم إِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ وﻣﻦ د َﺧﻠَﻪ َﻛﺎ َن آ َِﻣﻨﺎ وِﱠِ‬ ‫ِﻓ ِﻴﻪ آ ََ‪ٌ Œ‬‬
‫‪َ X‬ﻋﻠَﻰ‬ ‫ً َ‬ ‫ت ﺑَـﻴِّﻨَ ٌ َ ُ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫ﺎع إِﻟ َْﻴ ِﻪ َﺳﺒِﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِﲏﱞ‬ ‫ﺖ َﻣ ِﻦ ْ‬
‫اﺳﺘَﻄَ َ‬ ‫ﱠﺎس ِﺣ ﱡﺞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬ ‫اﻟﻨ ِ‬
‫َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﲔ )‪(٩٧‬‬ ‫َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬
‫‪7. Riwayat tentang sababun nuzul (sebab turun) ayat:‬‬
‫ﷲ ﻟَ ِﻮ‬‫ﻮل ِ‬ ‫ﺖ َ‪َ Œ‬ر ُﺳ َ‬ ‫ث‪ :‬ﻓَـ ُﻘ ْﻠ ُ‬ ‫ﺖ رِّﰊ ِﰲ ﺛَﻼَ ٍ‬
‫ﻋﻦ أﻧﺲ ﻗﺎل‪ :‬ﻗﺎل ﻋﻤﺮ‪َ :‬واﻓَـ ْﻘ ُ َ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ﱠاﲣَ ْﺬ َ ِﻣﻦ ﻣ َﻘ ِﺎم إِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ ﻣﺼﻠﱠﻰ‪ ،‬ﻓَـﻨـﺰﻟَ ْ ﱠِ ِ‬
‫ﺖ‪َ :‬واﲣ ُﺬوا ﻣ ْﻦ َﻣ َﻘﺎم إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َ َْ َ ُ َ‬
‫ا‪ ، X‬ﻟَﻮ أَﻣﺮ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺼﻠ‪r‬ﻰ َوآﻳَﺔُ ا ْﳊِ َﺠ ِ‬
‫ﺎء َك أَ ْن‬
‫ﺴَ‬ ‫تﻧَ‬ ‫ﻮل ﱠ ْ َ ْ‬ ‫ْﺖ َ‪َ Œ‬ر ُﺳ َ‬ ‫ﺎب ﻗُـﻠ ُ‬ ‫ُﻣ َ‬
‫ﺎب ‪،‬‬ ‫َﺖ آﻳَﺔُ ا ْﳊِ َﺠ ِ‬ ‫ﺎﺟ ُﺮ ‪ ،‬ﻓَـﻨَـ َﺰﻟ ْ‬ ‫َْﳛﺘَ ِﺠﱭ ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻳ َﻜ ِﻠّﻤﻬ ﱠﻦ اﻟْﺒـ ﱡﺮ واﻟْ َﻔ ِ‬
‫ُ ُُ َ َ‬ ‫َْ‬
‫ﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ِﰱ اﻟْﻐَﻴـﺮةِ َﻋﻠَﻴﻪِ‬ ‫ِ‬
‫َْ ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫ﺴﺎءُ اﻟﻨِ ِّ َ‬ ‫اﺟﺘَ َﻤ َﻊ ﻧ َ‬
‫َو ْ‬
‫اﺟﺎ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ﱠﻦ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻰ َرﺑﱡﻪُ إِ ْن ﻃَﻠﱠ َﻘ ُﻜ ﱠﻦ أَ ْن ﻳُـﺒَ ّﺪﻟَﻪُ أَ ْزَو ً‬‫ْﺖ َﳍُ ﱠﻦ َﻋ َ‬ ‫ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬
‫خ‪ ، ١١١/١ :‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪،‬‬ ‫َﺖ َﻫ ِﺬﻩِ اﻵﻳَﺔُ ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﻓَـﻨَـ َﺰﻟ ْ‬
‫ب‪ -٣٢‬ﻣﺎ ﺟﺎء ﰱ اﻟﻘﺒﻠﺔ ‪ ،‬ح‪ ٤٠٢‬أﻃﺮاﻓﻪ ‪٤٩١٦ ، ٤٧٩٠ ، ٤٤٨٣‬‬

‫‪8. Hadits shalat di belakang Maqam Ibrahim:‬‬

‫ﺖ‬‫ﺎف ِ ﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫ﺎل َﺳﺄَﻟْﻨَﺎ اﺑْ َﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ َﻋ ْﻦ َر ُﺟ ٍﻞ ﻃَ َ َ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﻋ ْﻤ ُﺮو ﺑْ ُﻦ ِدﻳﻨَﺎ ٍر ﻗَ َ‬
‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَوةِ ‪ ،‬أ ََ‪ْ-‬ﺗِﻰ ْاﻣ َﺮأَﺗَﻪُ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎل ﻗَ ِﺪ َم اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﱠﱮ‬ ‫ﲔ اﻟ ﱠ‬
‫ﻒ ﺑَـ َْ‬‫اﻟ ُْﻌ ْﻤ َﺮةَ ‪َ ،‬وَﱂْ ﻳَﻄُ ْ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ َﺧﻠ َ‬
‫ْﻒ‬ ‫ِ‬
‫ﺎف ِ ﻟْﺒَـ ْﻴﺖ َﺳ ْﺒـ ًﻌﺎ ‪َ ،‬و َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَﻄَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):125-126.‬‬ ‫‪213‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَوةِ ‪َ ،‬وﻗَ ْﺪ َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﰱ‬


‫ﲔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎف ﺑَـ َْ‬
‫ﲔ ‪َ ،‬وﻃَ َ‬ ‫اﻟ َْﻤ َﻘ ِﺎم رْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ‬
‫َ‬
‫ﺴﻨَﺔٌ ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﱠ‬ ‫ر ُﺳ ِ‬
‫ُﺳ َﻮةٌ َﺣ َ‬
‫ا‪ X‬أ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ﱠِ ِ‬ ‫خ‪ ، ١٠٩/١ :‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪ - ٣٠‬ﻗَـﻮِل ﱠِ‬
‫ا‪ X‬ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ ) َواﲣ ُﺬوا ﻣ ْﻦ َﻣ َﻘﺎم إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬ ‫ْ‬
‫ﺼﻠ‪r‬ﻰ ( ح‪ ٣٩٥‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪١٧٩٣ ، ١٦٤٧ ، ١٦٤٥ ، ١٦٢٧ ، ١٦٢٣ :‬‬ ‫ُﻣ َ‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫‪ . . . . . . . . .‬وﻟَ ِﺰم رﺳ ُ ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ َ َُ‬
‫َﺴﻨَﺎ‬ ‫َﺴﻨَﺎ ﻧَـ ْﻨ ِﻮى إِﻻﱠ ا ْﳊَ ﱠ‬ ‫ﺗَـ ْﻠﺒِﻴَـﺘَﻪُ ﻗَ َ ِ‬
‫ﺞ ﻟْ‬ ‫ﺎل َﺟﺎﺑ ٌﺮ )رﺿﻰ ﷲُ َﻋ ْﻨﻪُ( ﻟ ْ‬
‫اﺳﺘَـﻠَ َﻢ اﻟ ﱡﺮْﻛ َﻦ ﻓَـ َﺮَﻣ َﻞ ﺛَﻼَ ً‪º‬‬ ‫ﺖ َﻣ َﻌﻪُ ْ‬ ‫ف اﻟ ُْﻌ ْﻤ َﺮةَ َﺣ ﱠﱴ إِذَا أَﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬‫ﻧَـ ْﻌ ِﺮ ُ‬
‫اﲣ ُﺬوا‬ ‫ﺴﻼَم ﻓَـ َﻘﺮأَ )و ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ َﻋﻠَْﻴﻪ اﻟ ﱠ ُ َ َ‬ ‫ﺸﻰ أ َْرﺑَـ ًﻌﺎ ﰒُﱠ ﻧَـ َﻔ َﺬ إ َﱃ َﻣ َﻘﺎم إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬ ‫َوَﻣ َ‬
‫ﲔ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﻓَ َﻜﺎ َن‬ ‫ﺎم ﺑَـ ْﻴـﻨَﻪُ َوﺑَـ َْ َ‬‫ﺼﻠ‪r‬ﻰ( ﻓَ َﺠ َﻌ َﻞ اﻟ َْﻤ َﻘ َ‬ ‫ﻴﻢ ُﻣ َ‬ ‫ﻣ ْﻦ َﻣ َﻘﺎم إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ِﱠ‬
‫ﻮل ) َوﻻَ أَ ْﻋﻠَ ُﻤﻪُ ذَ َﻛ َﺮﻩُ إﻻ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫أَِﰉ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫َﺣ ٌﺪ( َو )ﻗُ ْﻞ َ‪ Œ‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ‬ ‫ﲔ )ﻗُ ْﻞ ُﻫ َﻮ ﷲُ أ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠﻢ( َﻛﺎ َن ﻳَـ ْﻘﺮأُ ِﰱ اﻟ ﱠﺮْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ج ﻣ َﻦ اﻟْﺒَﺎب إ َﱃ‬ ‫ﺎﺳﺘَـﻠَ َﻤﻪُ ﰒُﱠ َﺧ َﺮ َ‬‫اﻟْ َﻜﺎﻓ ُﺮو َن( ﰒُﱠ َر َﺟ َﻊ إ َﱃ اﻟ ﱡﺮْﻛ ِﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَوةَ ِﻣ ْﻦ َﺷ َﻌﺎﺋِ ِﺮ‬ ‫ﺼ َﻔﺎ ﻗَـ َﺮأَ ) إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬ ‫ﺼ َﻔﺎ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َد َ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺼ َﻔﺎ ﻓَـ َﺮِﻗ َﻰ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ َرأَى‬ ‫ا‪ ُX‬ﺑِ ِﻪ ‪ .‬ﻓَـﺒَ َﺪأَ ِ ﻟ ﱠ‬ ‫ﷲ( أَﺑْ َﺪأُ ِﲟَﺎ ﺑَ َﺪأَ ﱠ‬ ‫ِ‬

‫ﺎل » ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ‬ ‫ﺎﺳﺘَـ ْﻘﺒَ َﻞ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَﺔَ ﻓَـ َﻮ ﱠﺣ َﺪ ﷲَ َوَﻛﺒﱠـ َﺮﻩُ َوﻗَ َ‬ ‫ﺖ ﻓَ ْ‬ ‫اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬
‫ْﻚ َوﻟَﻪُ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ َو ُﻫ َﻮ َﻋﻠَﻰ َﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻰ ٍء‬ ‫ﻳﻚ ﻟَﻪُ ﻟَﻪُ اﻟ ُْﻤﻠ ُ‬ ‫َو ْﺣ َﺪﻩُ ﻻَ َﺷ ِﺮ َ‬
‫ِ‬
‫اب‬‫َﺣ َﺰ َ‬ ‫ﺼ َﺮ َﻋ ْﺒ َﺪﻩُ َو َﻫ َﺰَم اﻷ ْ‬‫ﻗَﺪ ٌﻳﺮ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ َو ْﺣ َﺪﻩُ أ َْﳒَ َﺰ َو ْﻋ َﺪﻩُ َوﻧَ َ‬
‫ات ﰒُﱠ ﻧَـ َﺰ َل إِ َﱃ‬ ‫ث ﻣ ﱠﺮ ٍ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ ِ‬ ‫ﲔ َذﻟِ َ‬
‫ﺎل ﻣﺜْ َﻞ َﻫ َﺬا ﺛَﻼَ َ َ‬ ‫َو ْﺣ َﺪﻩُ «‪ .‬ﰒُﱠ َد َﻋﺎ ﺑَـ َْ‬
‫اﻟ َْﻤ ْﺮَوةِ ‪ . . . . . .‬اﳊﺪﻳﺚ ‪.‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠ َْﻴ ِﻪ‬ ‫ﱯ َ‬ ‫ﺣﺠﺔ اﻟﻨّ ّ‬
‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪ّ -١٩‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ ، ٤٠-٣٩/٤ :‬ك‪ّ -١٥‬‬
‫‪.‬‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ح‪(١٢١٨)١٤٧‬‬
‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):125-126.‬‬ ‫‪214‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪9. Tempat batu “Maqam Ibrahim”:‬‬

‫اﻟﺒﻴﻬﻘﻲ‪ :‬ﻋﻦ ﻋﺎﺋﺸﺔ رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ‪ :‬أن اﳌﻘﺎم ﻛﺎن ﰲ زﻣﺎن رﺳﻮل ﷲ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ وزﻣﺎن أﰊ ﺑﻜﺮ ﻣﻠﺘﺼ ًﻘﺎ ﻟﺒﻴﺖ ‪ ،‬ﰒ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫َ‬
‫أﺧﺮﻩ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اﳋﻄﺎب رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻫﺬا إﺳﻨﺎد ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻊ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻘﺪم‪ .‬اﻫـ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻔﺴﲑ اﺑﻦ ﻛﺜﲑ ‪.‬‬
‫‪10. Ayat-ayat yang menunjukkan rahmat Allah atas sekalian‬‬
‫‪hambaNya (di dunia); lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):64‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):133, 157; S.Al-A’raf(7):57‬‬ ‫;‪S.Al-Hijr(15):56‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):64, 89‬‬ ‫;‪Al-Isra’(17):100‬‬ ‫;‪S.Al-Kahfi(18):82, 98‬‬
‫;‪S.Al-Furqan(25):48‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):63; S.Al-Qashash(28):43, 46, 73‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):33, 36, 46, 50‬‬ ‫;‪S.Al-Ahzab(33):17‬‬
‫;‪S.Fathir(35):2‬‬ ‫;‪S.Yasien(36):44‬‬ ‫;‪S.Shad(38):9‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):38, 53; S.Fushshilat(41):50‬‬ ‫‪S.Asy-Syura(42):28, 48.‬‬

‫ْﺳﻪُ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻘ ْﻮِم‬ ‫ٍ ِ ٍ‬


‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ذُو َر ْﲪَﺔ َواﺳ َﻌﺔ َوﻻَ ﻳُـ َﺮ ﱡد َ” ُ‬ ‫ﻓَِﺈ ْن َﻛ ﱠﺬﺑُ َ‬
‫ِ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ﲔ )‪(١٤٧‬‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ﺼﻴﻼً ﻟِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء‬ ‫ْﻜﺘَﺎب ﲤََﺎﻣﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟﱠ ِﺬي أَﺣﺴﻦ وﺗَـ ْﻔ ِ‬
‫ْ ََ َ‬ ‫ﻮﺳﻰ اﻟ َ ً‬
‫ِ‬
‫ﰒُﱠ َآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ ُﻣ َ‬
‫َو ُﻫ ًﺪى َوَر ْﲪَﺔً ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﺑِﻠِ َﻘ ِﺎء َرّ¯ِِ ْﻢ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪ (١٥٤‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ﺴ ْﺘـ ُﻬ ْﻢ إِذَا َﳍُ ْﻢ َﻣ ْﻜ ٌﺮ ِﰲ آ ََ‪Œ‬ﺗِﻨَﺎ‬
‫اء َﻣ ﱠ‬ ‫ﱠﺎس َر ْﲪَﺔً ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َ‬
‫ﺿ ﱠﺮ َ‬ ‫َوإ َذا أَ َذﻗـْﻨَﺎ اﻟﻨ َ‬
‫ِ‬
‫َﺳ َﺮعُ َﻣ ْﻜ ًﺮا إِ ﱠن ُر ُﺳﻠَﻨَﺎ ﻳَ ْﻜﺘُـﺒُﻮ َن َﻣﺎ ﲤَْ ُﻜ ُﺮو َن )‪(٢١‬‬ ‫ﻗُ ِﻞ ﷲُ أ ْ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬
‫وﻟَﺌِﻦ أَ َذﻗـْﻨﺎ اْ ِﻹﻧْﺴﺎ َن ِﻣﻨﱠﺎ ر ْﲪﺔً ﰒُﱠ ﻧَـﺰ ْﻋﻨ ِ‬
‫ﻮر )‪(٩‬‬ ‫ﺎﻫﺎ ﻣ ْﻨﻪُ إِﻧﱠﻪُ ﻟَﻴَـﺌُ ٌ‬
‫ﻮس َﻛ ُﻔ ٌ‬ ‫َ ََ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ﺴﻴِّﺌَ ُ‬
‫ﺎت َﻋ ِّﲏ‬ ‫ﺐ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ْﺘﻪُ ﻟَﻴَـ ُﻘﻮﻟَ ﱠﻦ ذَ َﻫ َ‬
‫ﺿ ﱠﺮاءَ َﻣ ﱠ‬
‫ﺎء ﺑَـ ْﻌ َﺪ َ‬ ‫َوﻟَﺌ ْﻦ أَذَﻗـْﻨَﺎﻩُ ﻧَـ ْﻌ َﻤ َ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫ﻮر )‪(١٠‬‬ ‫ِح ﻓَ ُﺨ ٌ‬ ‫إِﻧﱠﻪُ ﻟََﻔﺮ ٌ‬
‫ِ‬
‫اﻷﻧﺒﻴﺂء)‪(٢١‬‬ ‫ﲔ )‪(١٠٧‬‬ ‫ﺎك إِﻻﱠ َر ْﲪَﺔً ﻟﻠ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):125-126.‬‬ ‫‪215‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺸﺘَـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬


‫ﺴ ْﻤﻨَﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ِﻌﻴ َ‬
‫ﻚ َْﳓ ُﻦ ﻗَ َ‬ ‫أ َُﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﻘ ِﺴ ُﻤﻮ َن َر ْﲪَﺔَ َرﺑِّ َ‬
‫ﻀﺎ ُﺳ ْﺨ ِﺮ‪Œr‬‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ ً‬ ‫ﺎت ﻟِﻴـﺘ ِ‬
‫ﱠﺨ َﺬ ﺑَـ ْﻌ ُ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﻓَـ ْﻮ َق ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َد َر َﺟ َ‬ ‫َوَرﻓَـ ْﻌﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫ﻚ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﳑﱠﺎ َْﳚ َﻤ ُﻌﻮ َن )‪ (٣٢‬اﻟﺰﺧﺮف)‪(٤٣‬‬ ‫َوَر ْﲪَﺔُ َرﺑِّ َ‬
‫‪11. Ayat-ayat yang menunjukkan rahmat Allah atas orang-‬‬
‫‪orang beriman, di dunia dan Akhirat; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):105, 157‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):74‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):83, 113, 157‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):12, 54‬‬
‫;‪S.Al-A’raf(7):151, 154, 156, 203‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):21, 61, 99‬‬
‫;‪S.Yunus(10):57, 58, 86‬‬ ‫;‪S.Hud(11):17, 28, 58, 63, 66, 73, 94‬‬
‫;‪S.Yusuf(12):56, 64, 93, 111‬‬ ‫;‪S.Al-Isra’(17):28, 57, 82, 87‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):10, 16, 58, 65‬‬ ‫;‪S.Maryam(19):2, 21, 50, 53‬‬
‫;‪S.Al-Anbiya’(21):75, 83, 84, 86‬‬ ‫;‪S.Al-Mu’minun(23):109, 118‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):10, 14, 20, 21‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):19,77‬‬
‫;‪S.Al-Qashash(28):86‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):23; 51‬‬
‫;‪S.Luqman(31):3‬‬ ‫;‪S.Shad(38):43‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):9‬‬
‫;‪S.Ghafir(40):7‬‬ ‫;‪S.Asy-Syura(42):8‬‬ ‫;‪S.Ad-Dukhan(44):6‬‬
‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):20, 30‬‬ ‫;‪S.Al-Ahqaf(46):12‬‬ ‫;‪S.Al-Fath(48):25‬‬
‫;‪S.Al-Hadied(57):13, 28‬‬ ‫‪S.Al-Insan(76):31.‬‬

‫ﻳﻦ )‪َ (٥٥‬وﻻَ ﺗُـ ْﻔ ِﺴ ُﺪوا‬ ‫ِ‬ ‫ﻀ ﱡﺮ ًﻋﺎ َو ُﺧ ْﻔﻴَﺔً إِﻧﱠﻪُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻌﺘَﺪ َ‬ ‫ا ْد ُﻋﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ض ﺑـﻌ َﺪ إِ ِ‬
‫ﺻﻼَﺣ َﻬﺎ َوا ْد ُﻋﻮﻩُ َﺧ ْﻮﻓًﺎ َوﻃَ َﻤ ًﻌﺎ إِ ﱠن َر ْﲪَﺔَ ﷲ ﻗَ ِﺮ ٌ‬
‫ﻳﺐ‬ ‫ِﰲ اْﻷَ ْر ِ َ ْ ْ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﲔ )‪(٥٦‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا ِ‪Œَ َÉ‬ﺗِﻨَﺎ َوَﻣﺎ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ ٍِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ َﻣ َﻌﻪُ ﺑ َﺮ ْﲪَﺔ ﻣﻨﱠﺎ َوﻗَﻄَ ْﻌﻨَﺎ َداﺑ َﺮ اﻟﺬ َ‬ ‫ﻓَﺄ َْﳒَْﻴـﻨَﺎﻩُ َواﻟﺬ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﲔ )‪(٧٢‬‬ ‫ِِ‬
‫َﻛﺎﻧُﻮا ُﻣ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﷲ َوَر ْﲪَﺔٌ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﳑﱠﺎ‬ ‫ﷲ أَو ﻣﺘﱡﻢ ﻟَﻤﻐْ ِﻔﺮةٌ ِﻣﻦ ِ‬
‫ْ ُْ َ َ َ‬
‫ﻴﻞ ِ‬ ‫َوﻟَﺌِ ْﻦ ﻗُﺘِﻠْﺘُ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫َْﳚ َﻤ ُﻌﻮ َن )‪(١٥٧‬‬
‫ﺸﺘَـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬ ‫ﺴ ْﻤﻨَﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ِﻌﻴ َ‬
‫ﻚ َْﳓ ُﻦ ﻗَ َ‬‫أ َُﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﻘ ِﺴ ُﻤﻮ َن َر ْﲪَﺔَ َرﺑِّ َ‬
‫ﺎت ﻟِﻴـﺘ ِ‬ ‫ﺾ َدرﺟ ٍ‬
‫ﻀﺎ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ ً‬
‫ﱠﺨ َﺬ ﺑَـ ْﻌ ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﻓَـ ْﻮ َق ﺑَـ ْﻌ ٍ َ َ‬ ‫َوَرﻓَـ ْﻌﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):125-126.‬‬ ‫‪216‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

(٤٣)‫اﻟﺰﺧﺮف‬ (٣٢) ‫ﻚ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﳑﱠﺎ َْﳚ َﻤﻌُﻮ َن‬


َ ِّ‫ َوَر ْﲪَﺔُ َرﺑ‬Œr‫ُﺳ ْﺨ ِﺮ‬
12. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang yang diberi
kenikmatan di dunia ini tidak berarti mesti diberi
kenikmatan di Akhirat:
‫ﻚ‬َ ِّ‫ﺎت َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑ‬
ُ َ‫ﺎﳊ‬ ِ‫ﺼ‬ ُ َ‫ﺎل َواﻟْﺒَـﻨُﻮ َن ِزﻳﻨَﺔُ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َواﻟْﺒَ ِﺎﻗﻴ‬
‫ﺎت اﻟ ﱠ‬ ُ ‫اﻟ َْﻤ‬
(١٨)‫اﻟﻜﻬﻒ‬ (٤٦) ً‫ﺛَـ َﻮا ً َو َﺧ ْﻴـ ٌﺮ أ ََﻣﻼ‬
ِ ‫اﳋَﻴـﺮ‬ ِ ٍ ‫ﱡﻫﻢ ﺑِ ِﻪ ِﻣﻦ ﻣ‬ ِ
‫ات‬ َ ْ ْ ‫ِع َﳍُ ْﻢ ِﰲ‬ ُ ‫ﺴﺎر‬
َ ُ‫( ﻧ‬٥٥) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺎل َوﺑَﻨ‬ َ ْ ْ ُ ‫ﺴﺒُﻮ َن أَﱠﳕَﺎ ُﳕﺪ‬ َ ‫َﳛ‬
َْ ‫أ‬
(٢٣)‫اﳌﺆﻣﻨﻮن‬ (٥٦) ‫ﺑَ ْﻞ ﻻَ ﻳَ ْﺸ ُﻌ ُﺮو َن‬
(٨٩) ‫ْﺐ َﺳ ِﻠ ٍﻴﻢ‬ ٍ ‫( إِﻻﱠ َﻣ ْﻦ أَﺗَﻰ ﷲَ ﺑَِﻘﻠ‬٨٨) ‫ﺎل َوﻻَ ﺑَـﻨُﻮ َن‬ ٌ ‫ﻳَـ ْﻮ َم ﻻَ ﻳَـ ْﻨـ َﻔ ُﻊ َﻣ‬
(٢٦)‫اﻟﺸﻌﺮاء‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaknya tawakkal kepada Allah dalam mencari rizqi,
dengan tetap menjalani dienul Islam sebaik-baiknya.

‫ﻴﻞ َرﺑﱠـﻨَﺎ ﺗَـ َﻘﺒﱠ ْﻞ ِﻣﻨﱠﺎ‬ ِ ِ ِ ِ ِ


ُ ‫ﻴﻢ اﻟْ َﻘ َﻮاﻋ َﺪ ﻣ َﻦ اﻟْﺒَـ ْﻴﺖ َوإ ْﲰَﺎﻋ‬
ِ ِ ِ
ُ ‫َوإ ْذ ﻳَـ ْﺮﻓَ ُﻊ إﺑْـ َﺮاﻫ‬
‫ﻚ‬َ َ‫ﲔ ﻟ‬ ِ ْ ‫اﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ ُﻣ ْﺴ ِﻠ َﻤ‬
ْ ‫( َرﺑﱠـﻨَﺎ َو‬١٢٧) ‫ﻴﻢ‬
ِ ِ ‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ َ ْ‫ﻚ أَﻧ‬ َ ‫إِﻧﱠ‬
ُ ‫ﻴﻊ اﻟ َْﻌﻠ‬ُ ‫ﺴﻤ‬
‫ﺖ‬َ ْ‫ﻚ أَﻧ‬َ ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ إِﻧﱠ‬ ِ َ َ‫َوِﻣ ْﻦ ذُ ِّرﻳﱠﺘِﻨَﺎ أُﱠﻣﺔً ُﻣ ْﺴ ِﻠ َﻤﺔً ﻟ‬
ْ ُ‫ﻚ َوأَ ِرَ َﻣﻨَﺎﺳ َﻜﻨَﺎ َوﺗ‬
(١٢٨) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ُ ‫اب اﻟ ﱠﺮﺣ‬ ُ ‫ﱠﻮ‬ ‫اﻟﺘـ ﱠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan peristiwa tatkala Nabi Ibrahim dan
Nabi Ismail membangun (melanjutkan bangunan) di atas
fondasi Ka’bah.
2. Sambil membangun itu Nabi Ibrahim dan Nabi Ismail
berdo’a agar amalan mereka berdua diterima Allah. Allah
Maha Mendengar, Maha Mengetahui.

S.Al-Baqarah(2):127-128. 217
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Mereka berdua mendo’a agar ditetapkan sebagai dua


orang muslim, yang menyerah kepada Allah (ditetapkan,
karena sebelum mengucapkan itu keduanya sudah
beragama Islam dan menyerahkan diri kepada Allah).
4. Mereka juga meminta agar anak-turun mereka dijadikan
sebagai orang-orang yang menyerah kepada Allah.
5. Mereka minta ditunjuki bagaimana seharusnya mereka
melakukan manasik (tata cara ibadah).
6. Mereka minta diberi taubat oleh Allah, karena Allah itu
Maha Pemberi Taubat (selalu memberi taubat kepada
yang bertaubat), Maha Penyayang (bagi orang yang mati
dalam keadaan sudah bertaubat kepada Allah).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Fondasi Ka’bah dibangun dan disusun sebelum adanya
Nabi Ibrahim.
2. Orang yang baik-baik merasa kuwatir kalau-kalau
amalannya tidak diterima oleh Allah (maka mendo’a agar
amalannya diterima).
3. Orang perlu mendo’a agar diberi ketetapan dalam Islam.
4. Orang baik-baik, mesti berdo’a agar diberi keturunan yang
shalih.
5. Mendo’a kepada Allah harus dilakukan tadlarru’
(merendah dan mendekat-dekatkan diri) kepada Allah.
6. Agar bisa beribadah dengan benar, orang harus mengikuti
petunjuk serta kehendak Allah.
7. Orang yang baik-baik akan senantiasa bertaubat,
memohon ampun kepada Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa Ka’bah di Masjidil Haram
adalah masjid yang pertama dibangun di muka bumi,
sekaligus menjadi dalil bahwa Nabi Ibrahim bukan
pembangun pertama, melainkan hanya meneruskan
meninggikan fondasi:
ِ ِ ِ ‫ﺿﻊ ﻟِﻠﻨ‬ِ ٍ
َ ‫ﱠﺎس ﻟَﻠﱠﺬي ﺑِﺒَ ﱠﻜﺔَ ُﻣﺒَ َﺎرًﻛﺎ َو ُﻫ ًﺪى ﻟﻠ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬
(٩٦) ‫ﲔ‬ َ ‫إِ ﱠن أَ ﱠو َل ﺑَـ ْﻴﺖ ُو‬
S.Al-Baqarah(2):127-128. 218
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ‫ﺎت ﻣ َﻘﺎم إِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ وﻣﻦ د َﺧﻠَﻪ َﻛﺎ َن آ َِﻣﻨﺎ وِﱠ‬ ٌ Œََ ‫ِﻓ ِﻴﻪ آ‬
‫ َﻋﻠَﻰ‬X َ ً ُ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ َ ٌ َ‫ت ﺑَـﻴِّﻨ‬
‫ﺎع إِﻟ َْﻴ ِﻪ َﺳﺒِﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِﲏﱞ‬ ْ ‫ﺖ َﻣ ِﻦ‬
َ َ‫اﺳﺘَﻄ‬ ِ ‫ﱠﺎس ِﺣ ﱡﺞ اﻟْﺒـ ْﻴ‬ ِ ‫اﻟﻨ‬
َ
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (٩٧) ‫ﲔ‬ َ ‫َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana para Nabi
mendo’a kepada Allah dengan tawadldlu’ dan tadlarru’;
lihat juga: S.Al-Baqarah(2):286; S.Ali Imran(3):8, 147;
S.Al-A’raf(7):89; S.Ibrahim(14):37-41;
S.Al-Furqan(25):65, 74; S.Al-Mumtahanah(60):5.
‫ﻚ‬ َ ‫ﻚ ذُ ِّرﻳﱠﺔً ﻃَﻴِّﺒَﺔً إِﻧﱠ‬َ ْ‫ﺐ ِﱄ ِﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧ‬ ْ ‫ب َﻫ‬ ِّ ‫ﺎل َر‬ َ َ‫ َرﺑﱠﻪُ ﻗ‬Œ‫ﻚ َد َﻋﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ‬َ ِ‫ُﻫﻨَﺎﻟ‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (٣٨) ‫ﱡﻋ ِﺎء‬ َ ‫ﻴﻊ اﻟﺪ‬ ِ
ُ ‫َﲰ‬
‫ﺴ َﻤ ِﺎء ﺗَ ُﻜﻮ ُن‬‫ﻴﺴﻰ اﺑْ ُﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ َرﺑﱠـﻨَﺎ أَﻧْ ِﺰ ْل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َﻣﺎﺋِ َﺪةً ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ِ َ َ‫ﻗ‬
َ ‫ﺎل ﻋ‬
‫ﲔ‬ ِ
َ ‫ﺖ َﺧ ْﻴـ ُﺮ اﻟ ﱠﺮا ِزﻗ‬ َ ‫َﺧ ِﺮَ َوآَﻳَﺔً ِﻣ ْﻨ‬
َ ْ‫ﻚ َو ْارُزﻗـْﻨَﺎ َوأَﻧ‬ ِ ‫ﻟَﻨﺎ ِﻋﻴ ًﺪا ِﻷَ ﱠوﻟِﻨﺎ وآ‬
َ َ َ
(٥)‫اﳌﺂﺋﺪة‬ (١١٤)
ِ ْ ‫ﻗَﺎﻻَ رﺑﱠـﻨَﺎ ﻇَﻠَﻤﻨَﺎ أَﻧْـ ُﻔﺴﻨَﺎ وإِ ْن َﱂ ﺗَـ ْﻐ ِﻔﺮ ﻟَﻨَﺎ وﺗَـﺮ َﲪْﻨَﺎ ﻟَﻨَ ُﻜﻮﻧَ ﱠﻦ ِﻣﻦ‬
َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬
‫ﻳﻦ‬ َ َْ ْ ْ َ َ ْ َ
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬ (٢٣)
3. Ayat-ayat yang berisi perintah untuk bertaubat dan
mohon ampun kepada Allah (walau dalam bentuk kalimat
berita); lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):160; S.Ali Imran(3):86-89;
S.An-Nisa’(4):16, 17, 146; S.Al-Ma’idah(5):34, 39; S.Al-
An’am(6):54; S.Al-A’raf(7):153; S.At-
Taubah(9):5, 11 104; S.Hud(11):3, 52, 61, 90;
S.An-Nahl(16):119; S.Maryam(19):60;
S.Thaha(20):81-82; S.An-Nur(24):5, 31;
S.Al-Furqan(25):70-71; S.Al-Qashash(28):67; S.Al-
Hujurat(49):11; S.At-Tahriem(66):4.

‫ﺴﻰ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﻳُ َﻜ ِّﻔ َﺮ‬ ِ ِ‫ﱠ‬


َ ‫ﻮﺣﺎ َﻋ‬
ً ‫ﺼ‬ُ َ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﺗُﻮﺑُﻮا إِ َﱃ ﷲ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔً ﻧ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬Œَ

S.Al-Baqarah(2):127-128. 219
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ِ ٍ ِ ِ ِ
َ‫ﺎر ﻳَـ ْﻮ َم ﻻ‬ ُ ‫َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﺳﻴّﺌَﺎﺗ ُﻜ ْﻢ َوﻳُ ْﺪﺧﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ‬
‫ﲔ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ‬َْ ‫ﻮرُﻫ ْﻢ ﻳَ ْﺴ َﻌﻰ ﺑَـ‬ ُ ُ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ َﻌﻪُ ﻧ‬
ِ ‫ُﳜْ ِﺰي ﷲ اﻟﻨِ ﱠ ﱠ‬
َ ‫ﱠﱯ َواﻟﺬ‬ ُ
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء‬ َ ‫ﻮرَ َوا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ إِﻧﱠ‬ ِ ِِ
َ ُ‫ ْﻢ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َرﺑﱠـﻨَﺎ أ َْﲤ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ ﻧ‬²‫َو ِ” َْﳝَﺎ‬
(٦٦)‫( اﻟﺘﺤﺮﱘ‬٨) ‫ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
4. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana para Nabi dan
shalihien berdo’a untuk anak turunnya:
S.Ali Imran(2):38; S.Ibrahim(14):37-40;
S.Al-Furqan(25):74; S.Al-Ahqaf(46):15.
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Apabila melakukan ibadah atau amalan lain (mu’amalah),
hendaknya disertai harapan amalan itu diterima Allah,
bukan membanggakan amalan itu.

‫ﻚ َوﻳـُ َﻌ ِﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ‬َ ِ‫ﺗ‬Œََ ‫ﺚ ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ‬ ْ ‫َرﺑﱠـﻨَﺎ َواﺑْـ َﻌ‬
ِ َ ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤ َﺔ َوﻳـُ َﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ إِﻧﱠ‬ ِ
(١٢٩) ‫ﻴﻢ‬ ُ ‫ﺖ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ‬َ ْ‫ﻚ أَﻧ‬ َ َ‫اﻟْﻜﺘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Nabi Ibrahim memohon kepada Allah agar berkenan
Mengutus seorang rasul dari kalangan anak turunnya.
2. Diharapkan rasul itu 1) membacakan ayat-ayat Allah
kepada mereka, 2) mengajari Al-Kitab dan Buah
Kefahaman dari kitab itu dan 3) mensucikan mereka
dengan jalan mengikuti dienul Islam.
3. Nabi Ibrahim mengakhiri do’anya dengan mengagungkan
dan memuji Allah.

S.Al-Baqarah(2):129. 220
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Nabi Ibrahim sangat memperhatikan keselamatan anak-
turunnya, agar tidak terkena siksa neraka.
2. Untuk mendapat keselamatan, orang harus menjalankan
Al-Islam, dengan mempelajari ayat-ayat Allah (dalam hal
kita ini adalah Al-Qur’an) dan sunnah Nabi (dalam hal
kita ini adalah Sunnah Nabi Muhammad shallallahu
'alaihi wa alihi wa sallam).
3. Dalam berdo’a hendaknya menyertakan pujian, sanjungan
atau pengagungan kepada Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa do’a Nabi Ibrahim yang
tersebut dalam ayat 129 itu diperkenankan Allah; lihat
juga S.Al-Baqarah(2):151.
‫ﺗِِﻪ َوﻳُـ َﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ‬#ََ ‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ‬ ِ
َ ِّ‫ﺚ ِﰲ اْﻷ ُّﻣﻴ‬َ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﺑَـ َﻌ‬
‫ﲔ‬ٍ ِ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒ‬ َ ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ‬ ِ ِ
َ َ‫َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘ‬
(٦٢)‫( اﳉﻤﻌﺔ‬٢)
2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang harus
menjalani Al-Islam jika ingin selamat di dunia dan akhirat:
‫َﺧ َﺮةِ ِﻣ َﻦ‬
ِ ‫وﻣﻦ ﻳـﺒـﺘ ِﻎ ﻏَﻴـﺮ اْ ِﻹﺳﻼَِم ِدﻳﻨﺎ ﻓَـﻠَﻦ ﻳـ ْﻘﺒﻞ ِﻣ ْﻨﻪ وﻫﻮ ِﰲ اْﻵ‬
َُ َ ُ َ َ ُ ْ ً ْ َ ْ َ َْ ْ َ َ
ِ ْ
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (٨٥) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬
ِ ‫ﷲ وَﻣﺄْواﻩُ َﺟ َﻬﻨ‬ ِ ِ ٍ ِ‫ء ﺑ‬W ‫ﷲ َﻛﻤﻦ‬ ِ ‫ﺿﻮا َن‬
‫ﺲ‬َ ‫ﱠﻢ َوﺑ ْﺌ‬
ُ َ َ ‫ﺴ َﺨﻂ ﻣ َﻦ‬ َ ََ َْ َ ْ ‫أَﻓَ َﻤ ِﻦ اﺗﱠـﺒَ َﻊ ِر‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (١٦٢) ‫ﲑ‬ ِ
ُ ‫اﻟ َْﻤﺼ‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang harus
mempelajari Al-Qur’an:
‫ﺗِِﻪ َوﻳُـ َﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ‬#ََ ‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ‬ ِ
َ ِّ‫ﺚ ِﰲ اْﻷ ُّﻣﻴ‬َ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﺑَـ َﻌ‬
‫ﲔ‬ٍ ِ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒ‬ َ ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ‬ ِ ِ
َ َ‫َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘ‬
(٦٢)‫( اﳉﻤﻌﺔ‬٢)

S.Al-Baqarah(2):129. 221
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺸ ُﺮﻩُ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ‬


‫ﺿ ْﻨ ًﻜﺎ َوَْﳓ ُ‬‫ﺸﺔً َ‬ ‫ض َﻋ ْﻦ ِذ ْﻛ ِﺮي ﻓَِﺈ ﱠن ﻟَﻪُ َﻣ ِﻌﻴ َ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ أَ ْﻋ َﺮ َ‬
‫ﲑا )‪(١٢٥‬‬ ‫ﺸﺮﺗَِﲏ أَ ْﻋﻤﻰ وﻗَ ْﺪ ُﻛ ْﻨ ُ ِ‬ ‫ﺎل ر ِ ِ‬
‫ﺖ ﺑَﺼ ً‬ ‫َ َ‬ ‫ب ﱂَ َﺣ َ ْ‬ ‫أَ ْﻋ َﻤﻰ )‪ (١٢٤‬ﻗَ َ َ ّ‬
‫ﺴﻰ )‪(١٢٦‬‬ ‫ﻚ آ ََ‪#‬ﺗُـﻨَﺎ ﻓَـﻨَ ِﺴﻴﺘَـ َﻬﺎ َوَﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﻚ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﺗُـ ْﻨ َ‬ ‫ﻚ أَﺗَـ ْﺘ َ‬‫ﺎل َﻛ َﺬﻟِ َ‬‫ﻗَ َ‬
‫ﻃﻪ)‪(٢٠‬‬
‫ﻳﻦ )‪(٣٦‬‬ ‫ﺾ ﻟَﻪُ َﺷ ْﻴﻄَ ًﺎ‪ o‬ﻓَـ ُﻬ َﻮ ﻟَﻪُ ﻗَ ِﺮ ٌ‬ ‫ﺶ َﻋ ْﻦ ِذ ْﻛ ِﺮ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﻧُـ َﻘﻴِّ ْ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ُ‬
‫ﺴﺒُﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﻣ ْﻬﺘَ ُﺪو َن )‪(٣٧‬‬ ‫ﻴﻞ َوَْﳛ َ‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬‫ﺼﺪﱡوﻧَـ ُﻬ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫َوإِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻴَ ُ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪(٤٣‬‬
‫ﲔ )‪ (٢‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ْﻜﺘﺎب ﻻَ رﻳﺐ ِﻓ ِﻴﻪ ﻫ ًﺪى ﻟِﻠ ِ‬ ‫ذَﻟِ َ ِ‬
‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬‫ُ‬ ‫ﻚ اﻟ َ ُ َ ْ َ ُ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan pentingnya Hadits dan‬‬
‫‪kedudukan Hadits (Sunnah Nabi), lihat juga: S.An-‬‬
‫‪Nisa’(4):170.‬‬
‫اﺟﺎ َوذُ ِّرﻳﱠﺔً َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن‬ ‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ُر ُﺳﻼً ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ َ‬
‫ﻚ َو َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ َﳍُ ْﻢ أَ ْزَو ً‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻟِﺮ ُﺳ ٍ‬
‫ﺎب )‪(٣٨‬‬ ‫َﺟ ٍﻞ ﻛﺘَ ٌ‬ ‫ﻮل أَ ْن َ‪ِْ€‬ﰐَ ِ~َﻳَﺔ إِﻻﱠ •ِِ ْذن ﷲ ﻟ ُﻜ ِّﻞ أ َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬
‫ﺎن ﻗَـﻮِﻣ ِﻪ ﻟِﻴـﺒـِّﲔ َﳍُﻢ ﻓَـﻴ ِ‬ ‫ﻮل إِﻻﱠ ﺑِِﻠ ِ‬ ‫وَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ٍ‬
‫ﺸﺎءُ‬ ‫ﻀ ﱡﻞ ﷲُ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﺴ ْ َُ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٤‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬ ‫ﺸﺎءُ َو ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ ُ‬
‫َوﻳَـ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺎﺳﺄَﻟُﻮا أ َْﻫ َﻞ اﻟ ِّﺬ ْﻛ ِﺮ إِ ْن‬ ‫ِ‬ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ َ‬
‫ﻚ إِﻻﱠ ِر َﺟﺎﻻً ﻧُﻮﺣﻲ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ﺎت واﻟ ﱡﺰﺑ ِﺮ وأَﻧْـﺰﻟْﻨﺎ إِﻟَﻴ َ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻚ اﻟ ّﺬ ْﻛ َﺮ ﻟﺘُـﺒَـِّ َ‬ ‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪Wِ (٤٣‬ﻟْﺒَـﻴِّﻨَ َ ُ َ َ َ ْ‬
‫ﱠﺎس َﻣﺎ ﻧُـ ِّﺰ َل إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن )‪ (٤٤‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ ﻳَـ ْﻨﻄ ُﻖ َﻋ ِﻦ ا ْﳍََﻮى )‪ (٣‬إِ ْن ُﻫ َﻮ إِﻻﱠ َو ْﺣ ٌﻲ ﻳُ َ‬
‫ﻮﺣﻰ )‪ (٤‬اﻟﻨﺠﻢ)‪(٥٣‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan‬‬ ‫‪keharusan‬‬ ‫‪mengikuti‬‬
‫‪Hadits (Sunnah Nabi):‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):129.‬‬ ‫‪222‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﺴﻨَﺔٌ ﻟِ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ ﷲَ َواﻟْﻴَـ ْﻮ َم‬ ِ ِ ‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜﻢ ِﰲ رﺳ‬
َ ‫ُﺳ َﻮةٌ َﺣ‬
ْ ‫ﻮل ﷲ أ‬ َُ ْ
(٣٣)‫( اﻷﺣﺰاب‬٢١) ‫ﲑا‬ ِ ِ
ً ‫اْﻵَﺧ َﺮ َوذَ َﻛ َﺮ ﷲَ َﻛﺜ‬
‫ﻀﻰ ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َْﻣ ًﺮا أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﳍُُﻢ‬ َ َ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟِ ُﻤ ْﺆِﻣ ٍﻦ َوﻻَ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَ ٍﺔ إِذَا ﻗ‬
‫ﺿﻼَﻻً ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ‬ َ ‫ﺿ ﱠﻞ‬ َ ‫اﳋِﻴَـ َﺮةُ ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮِﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ِﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ‬
ْ
(٣٣)‫اﻷﺣﺰاب‬ (٣٦)
‫ﻮل َوﻟِ ِﺬي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ‬ ِ ‫َﻣﺎ أَﻓَﺎء ﷲُ َﻋﻠَﻰ ر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘﺮى ﻓَِﻠﻠﱠ ِﻪ وﻟِﻠ ﱠﺮ ُﺳ‬
َ َ َ َ
ِ‫ﻴﻞ َﻛﻲ ﻻَ ﻳ ُﻜﻮ َن دوﻟَﺔً ﺑـﲔ اْﻷَ ْﻏﻨِﻴﺎء‬ ِ
َ َْ َ ُ َ ْ ِ ِ‫ﺴﺒ‬ ِ ‫َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َواﻟ َْﻤﺴﺎﻛ‬
‫ﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ َ
ُ ‫ ُﻛ ُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬Œََ ‫ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوَﻣﺎ آ‬
‫ﻮل ﻓَ ُﺨ ُﺬوﻩُ َوَﻣﺎ ﻧَـ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋ ْﻨﻪُ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َواﺗﱠـ ُﻘﻮا‬
(٥٩)‫( اﳊﺸﺮ‬٧) ‫ﺎب‬ ِ ‫ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ‬
6. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana para Nabi dan
shalihien berdo’a untuk anak turunnya: - baru saja lewat
di hal.220 pada keterangan ayat 127-128.
S.Ali Imran(2):38; S.Ibrahim(14):37-40;
S.Al-Furqan(25):74; S.Al-Ahqaf(46):15.
7. Ayat-ayat yang memuat pujian atau pengagungan kepada
Allah, antara lain:
S.Al-Baqarah(2):129 – ini, 209, 220, 228, 240, 260.
S.Ali Imran(3):4, 18, 62, 126. S.An-Nisa’(4):56, 158, 165.
S.Al-Ma’idah(5):38, 95, 118. S.Al-An’am(6):96.
S.Al-Anfal(8):10, 49, 63, 67. S.At-Taubah(9):40, 71. S.Hud(11):66.
S.Ibrahim(14):1, 4, 47. S.An-Nahl(16):60. S.Al-Hajj(22):40, 74.
S.Asy-Syu’ara’(26):9, 68, 104, 122, 140, 159175, 191, 217.
S.An-Naml(27):9, 78. S.Al-Ankabut(29):26, 42.
S.Ar-Rum(30):5, 27. S.Luqman(31):9, 27. S.As-Sajadah(32):6.
S.Al-Ahzab(33):25. S.Saba’(34):27. S.Fathir(35):2, 28.
S.Yasien(36):5. S.Shad(38):66. S.Az-Zumar(39):1, 5, 37.
S.Ghafir(40):2, 8, 42. S.Fushshilat(41):12.
S.Asy-Syura(42):3, 19. S.Ad-Dukhan(44):42.
S.Al-Jatsiyah(45):2, 37. S.Al-Ahqaf(46):2. S.Al-Fath(48):7, 19.
S.Al-Hadied(57):1, 25. S.Al-Mujadilah(58):21.
S.Al-Hasyr(59):1, 23, 24. S.Al-Mumtahinah(60):5.
S.Ash-Shaff(61):1. S.Al-Jum’ah(62):1, 3.
S.At-Taghabun(64):18. S.Al-Mulk(67):2. S.Al-Buruj(85):8.

S.Al-Baqarah(2):129. 223
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah mendo’akan anak-turun agar diberi petunjuk
oleh Allah, menjalankan Al-Islam secara benar dan
dipimpin menuju kemuliaan di Akhirat.

ِ ِ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
ْ ‫ﻴﻢ إِﻻﱠ َﻣ ْﻦ َﺳﻔﻪَ ﻧَـ ْﻔ َﺴﻪُ َوﻟََﻘﺪ‬
‫اﺻﻄََﻔ ْﻴـﻨَﺎﻩُ ِﰲ‬ َ ‫ﺐ َﻋ ْﻦ ﻣﻠﺔ إﺑْـ َﺮاﻫ‬ ُ َ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﻏ‬
‫َﺳ ِﻠ ْﻢ‬ ِ ‫اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وإِﻧﱠﻪ ِﰲ اْﻵ‬
‫َﺧ َﺮِة ﻟَ ِﻤ َﻦ اﻟ ﱠ‬
َ َ‫( إِ ْذ ﻗ‬١٣٠) ‫ﲔ‬
ْ ‫ﺎل ﻟَﻪُ َرﺑﱡﻪُ أ‬ َ ِِ‫ﺼﺎﳊ‬ ُ َ َ
ِ ُ ‫ﺎل أَﺳﻠَﻤ‬
(١٣١) ‫ﲔ‬ َ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟَ ِﻤ‬ِّ ‫ﺖ ﻟ َﺮ‬ ْ ْ َ َ‫ﻗ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang menyalahi Millah Nabi Ibrahim hanyalah
orang yang memperbodoh dirinya sendiri, yang
mendhalimi dirinya sendiri.
2. Allah telah memilih Nabi Ibrahim di dunia ini dan di
Akhirat dia tergolong orang-orang yang baik.
3. Tatkala Allah memerintahkannya untuk menyerah kepada
Allah, dia langsung menyatakan menyerahkan diri kepada
Allah, Pemelihara sekalian alam.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang yang tidak beragama Islam (tidak sebagaimana
Nabi Ibrahim beragama Islam), berarti mendhalimi
dirinya sendiri.
2. Orang yang mau berserah diri kepada Allah termasuk
dalam golongan orang-orang yang terpilih di hadapan
Allah.
3. Kebaikan seseorang diukur dengan seberapa penuh
penyerahan dirinya kepada Allah.

S.Al-Baqarah(2):130-131. 224
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat yang menunjukkan dien/millah Nabi Ibrahim:‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬ ‫‪S.Al-An’am(6):161-163.‬‬
‫‪S.Az-Zukhruf(43):26-28.‬‬ ‫‪S.Al-Mumtahinah(60):4.‬‬
‫َﻜ ْﻦ َﻛﺎ َن َﺣﻨِﻴ ًﻔﺎ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ًﻤﺎ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن‬
‫ﻮد •‪ #‬وﻻَ ﻧَﺼﺮاﻧِﻴ•ﺎ وﻟ ِ‬
‫ﻴﻢ ﻳَـ ُﻬ َ ْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﻣﺎ َﻛﺎ َن إﺑْـ َﺮاﻫ ُ‬
‫ﱠﺎس •ِِﺑـﺮ ِاﻫ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ﻟَﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ اﺗﱠـﺒَـ ُﻌﻮﻩُ َو َﻫ َﺬا‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (٦٧‬إ ﱠن أ َْو َﱃ اﻟﻨ ِ ْ َ َ‬ ‫ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﱠﱯ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آﻣﻨُﻮا وﷲ وِ ﱡ ِ ِ‬
‫ﲔ )‪ (٦٨‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﱄ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫اﻟﻨِ ﱡ َ َ َ َ ُ َ‬
‫ﺎل َ‪#‬‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َرِّﰊ َﻫ َﺬا أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ أَﻓَـﻠَ ْ‬
‫ﺖ ﻗَ َ‬ ‫ﺲ َ‪ِ W‬زﻏَﺔً ﻗَ َ‬ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َرأَى اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻤ َ‬
‫ِ‬
‫ﺖ َو ْﺟ ِﻬ َﻲ ﻟِﻠﱠ ِﺬي ﻓَﻄََﺮ‬ ‫ﻗَـ ْﻮم إِِّﱐ ﺑَ ِﺮيءٌ ِﳑﱠﺎ ﺗُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن )‪ (٧٨‬إِِّﱐ َو ﱠﺟ ْﻬ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات واْﻷَر ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﲔ )‪ (٧٩‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ض َﺣﻨﻴ ًﻔﺎ َوَﻣﺎ أ ََ‪ o‬ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﺴ َﻤ َﺎو َ ْ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan kesesatan dan kejelekan‬‬
‫‪orang yang tidak beragama Islam:‬‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪(٢٢‬‬ ‫ﱠِ‬ ‫اب ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬
‫ﺼ ﱡﻢ اﻟْﺒُ ْﻜ ُﻢ اﻟﺬ َ‬ ‫ﷲ اﻟ ﱡ‬ ‫إِ ﱠن َﺷ ﱠﺮ اﻟﺪ َ‬
‫ﱠو ِّ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪(٥٥‬‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫اب ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ اﻟﺬ َ‬
‫إِ ﱠن َﺷ ﱠﺮ اﻟﺪﱠو ِ ِ‬
‫َ ّ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬
‫ب َو ُﻫ َﻮ ﻳُ ْﺪ َﻋﻰ إِ َﱃ اْ ِﻹ ْﺳ َﻼِم َو‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﱠ ِﻦ اﻓْـﺘَـ َﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ اﻟْ َﻜﺬ َ‬
‫ﷲ ﻻَ ﻳـﻬ ِﺪي اﻟْ َﻘﻮم اﻟﻈﱠﺎﻟِ ِﻤﲔ )‪ (٧‬ﻳ ِﺮﻳ ُﺪو َن ﻟِﻴﻄ ِْﻔﺌﻮا ﻧُﻮر ِ‬
‫ﷲ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ُ َْ‬
‫ﻒ)‪(٦١‬‬ ‫اﻟﺼ ّ‬
‫ّ‬ ‫ِ˜َﻓْـ َﻮ ِاﻫ ِﻬ ْﻢ َو ﷲُ ُﻣﺘ ﱡﻢ ﻧُﻮِرﻩ َوﻟ َْﻮ َﻛ ِﺮﻩَ اﻟْ َﻜﺎﻓ ُﺮو َن )‪(٨‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب واﻟْﻤ ْﺸ ِﺮﻛِﲔ ِﰲ َ‪ِ o‬ر ﺟﻬﻨ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘَ ِ َ ُ َ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺒﻴّﻨﺔ)‪(٩٨‬‬ ‫ْﱪﻳﱠِﺔ )‪(٦‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺷ ﱡﺮ اﻟ َِ‬ ‫ِﻓ َﻴﻬﺎ أُوﻟَﺌِ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):130-131.‬‬ ‫‪225‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah kehidupan ini diisi dengan ibadah sepenuhnya
kepada Allah, bukan dengan perbuatan dan cita-cita
dunia. Semua pekerjaan dunia ini dilakukan hanya untuk
bekal beribadah, untuk mendekatkan diri kepada Allah,
mencari ridla Allah.

ِ ِ ِ ‫ﺻﻰ ِ›ﺎ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬


‫ﻳﻦ‬
َ ‫اﺻﻄََﻔﻰ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟ ّﺪ‬ ْ َ‫ﲏ إِ ﱠن ﷲ‬ ‫ ﺑَِ ﱠ‬#َ ‫ﻮب‬ ُ ‫ﻴﻢ ﺑَﻨﻴﻪ َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ‬
ُ َ ْ َ ‫َوَو ﱠ‬
َ ‫اء إِ ْذ َﺣ‬ ِ ِ
‫ﻀ َﺮ‬ َ ‫( أ َْم ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﺷ َﻬ َﺪ‬١٣٢) ‫ﻓَﻼَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴﻠ ُﻤﻮ َن‬
‫ﻚ‬ َ َ‫ﺎل ﻟِﺒَﻨِ ِﻴﻪ َﻣﺎ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪي ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧَـ ْﻌﺒُ ُﺪ إِ َﳍ‬
َ َ‫ت إِ ْذ ﻗ‬
ُ ‫ﻮب اﻟ َْﻤ ْﻮ‬
َ ‫ﻳَـ ْﻌ ُﻘ‬
ِ ِ ِ ‫ﻚ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬ ِ
ُ‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤﺎ َق إِ َﳍًﺎ َواﺣ ًﺪا َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪ‬ َ ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ‬ َ َ ْ َ ‫ﺋ‬Wََ ‫َوإﻟَﻪَ آ‬
ِ
‫ﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ‬
َ ‫ﺖ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﻛ‬ ْ َ‫ﺴﺒ‬
َ ‫ﺖ َﳍَﺎ َﻣﺎ َﻛ‬ ْ َ‫ْﻚ أُﱠﻣﺔٌ ﻗَ ْﺪ َﺧﻠ‬ َ ‫( ﺗِﻠ‬١٣٣) ‫ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن‬
(١٣٤) ‫َوﻻَ ﺗُ ْﺴﺄَﻟُﻮ َن َﻋ ﱠﻤﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Nabi Ibrahim dan Nabi Ya’qub mewasiyatkan Millah (Al-
Islam) itu kepada anak turun mereka.
2. Mereka mengatakan bahwa Allah telah memilihkan
Dienul Islam ini untuk mereka (anak turun Nabi Ibrahim
dan Ya’qub).
3. Mereka mengingatkan anak-turun mereka agar tidak mati
kecuali tetap dalam menjalankan dienul Islam.
4. Para sahabat dan semua manusia di masa Nabi, tidak
hadir menyaksikan ketika Nabi Ya’qub dihampiri maut
(hampir meninggal).
5. Nabi Ya’qub bertanya kepada mereka, apa yang akan
mereka sembah sepeninggalnya(?).

S.Al-Baqarah(2):132-134. 226
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

6. Mereka mengatakan bahwa mereka akan (tetap)


menyembah Sesembahan Yang Esa, yaitu Sesembahan
Ya’qub, Ibrahim, Ismaiel dan Ishaq.
7. Mereka juga menyatakan bahwa mereka semua menyerah
kepada Allah, Sesembahan Yang Esa itu.
8. Ummat yang diceriterakan itu sudah lewat masanya.
9. Mereka (Ummat itu) akan mendapat balasan dari sebab
apa yang mereka telah usahakan.
10. Orang-orang di masa yang lain juga akan mendapat
balasan dari sebab apa yang mereka usahakan sendiri.
11. Ummat ini (di masa sekarang) tidak akan dimintai
tanggungjawab atas apa yang telah dilakukan oleh ummat
yang terdahulu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orangtua hendaknya memberikan wasiyat kepada anak-
turunnya agar menjalankan/menegakkan dienul Islam.
2. Allah memilihkan dienul Islam bagi manusia, berarti
Allah mengasihani mereka.
3. Dienul Islam merupakan dien terbaik, karena merupakan
dien pilihan Allah.
4. Dienul Islam harus tetap dipegang dan dianut, sampai
mati.
5. Seseorang tidak akan mendapat kemuliaan dari Allah dari
sebab usaha atau perbuatan pendahulunya, tetapi dari
sebab usahanya sendiri.
6. Tidak ada dosa turunan; artinya orang tidak akan disuruh
mempertanggung-jawabkan perbuatan pendahulu
mereka, baik itu orangtuanya sendiri atau orang
sebangsanya, setanah-airnya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Al-Islam ini adalah
Dien pilihan Allah:
‫ﺎب إِﻻﱠ ِﻣ ْﻦ‬ ِ
َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬
َ ‫ﻒ اﻟﺬ‬ َ ََ ُ ْ
ِ ‫إِ ﱠن اﻟ ِّﺪﻳﻦ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
ِ ‫ﷲ اْ ِﻹﺳ َﻼم وﻣﺎ ا ْﺧﺘـﻠَ َ ﱠ‬
َ

S.Al-Baqarah(2):132-134. 227
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْﻢ ﺑَـ ْﻐﻴًﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ ِ~َ َ‪#‬ت ﷲ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ‬
‫ﺎء ُﻫ ُﻢ اﻟْﻌﻠ ُ‬
‫ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ َ‬
‫ﻳﻊ ا ْﳊِﺴ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﺎب )‪(١٩‬‬ ‫َﺳ ِﺮ ُ َ‬
‫َﺧ َﺮةِ ِﻣ َﻦ‬
‫وﻣﻦ ﻳـﺒـﺘ ِﻎ ﻏَﻴـﺮ اْ ِﻹﺳﻼَِم ِدﻳﻨﺎ ﻓَـﻠَﻦ ﻳـ ْﻘﺒﻞ ِﻣ ْﻨﻪ وﻫﻮ ِﰲ اْﻵ ِ‬
‫ً ْ ُ َ َ ُ َ َُ‬ ‫َ َ ْ َْ َ ْ َ ْ‬
‫ْ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٨٥‬‬ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ َ‬
‫ِﱠ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫وﻣﻦ أَﺣ ِ ِ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ﺴ ُﻦ دﻳﻨًﺎ ﳑﱠ ْﻦ أ ْ‬
‫َﺳﻠَ َﻢ َو ْﺟ َﻬﻪُ ﱠ‪َ ¢‬و ُﻫ َﻮ ُْﳏﺴ ٌﻦ َواﺗﱠـﺒَ َﻊ ﻣﻠﺔَ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬ ‫ََ ْ ْ َ‬
‫ﻴﻢ َﺧ ِﻠﻴﻼً )‪ (١٢٥‬اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ﱠ‬
‫َﺣﻨﻴ ًﻔﺎ َواﲣَ َﺬ ﷲُ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan keharusan orang terus‬‬
‫‪mengabdi kepada Allah selama hidup:‬‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إِﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪¥‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫)‪(١٠٢‬‬
‫اﳊﺠﺮ)‪(١٥‬‬ ‫ﲔ )‪(٩٩‬‬ ‫ﻚ ﺣ ﱠﱴ ‪ْ€‬ﺗِﻴ َ ِ‬
‫ﻚ اﻟْﻴَﻘ ُ‬ ‫َوا ْﻋﺒُ ْﺪ َرﺑﱠ َ َ َ َ‬
‫ون )‪ (٥٦‬اﻟﺬار‪#‬ت)‪(٥١‬‬ ‫ﺖ ا ْﳉِ ﱠﻦ واْ ِﻹﻧْﺲ إِﻻﱠ ﻟِﻴـ ْﻌﺒ ُﺪ ِ‬
‫َوَﻣﺎ َﺧﻠَ ْﻘ ُ‬
‫َ َ َُ‬
‫‪3. Wasiyat orangtua yang baik kepada anak-anaknya:‬‬
‫¨ إِ ﱠن اﻟ ِّ‬‫ﺎل ﻟُْﻘﻤﺎ ُن ِﻻﺑﻨِ ِﻪ وﻫﻮ ﻳ ِﻌﻈُﻪ ‪ #‬ﺑـﲏ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ِ W‬‬
‫ﺸ ْﺮ َك‬ ‫ْ َ ُ َ َ ُ َ ُ َﱠ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ َ‬
‫ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(١٣‬‬ ‫ﻟَﻈُﻠ ِ‬
‫ْﻢ َﻋﻈ ٌ‬ ‫ٌ‬
‫ﺻ ْﺨ َﺮةٍ أ َْو ِﰲ‬ ‫ﻚ ِﻣﺜْـ َﻘ َ ٍ ِ‬
‫ﺎل َﺣﺒﱠﺔ ﻣ ْﻦ َﺧ ْﺮ َد ٍل ﻓَـﺘَ ُﻜ ْﻦ ِﰲ َ‬ ‫ﲏ إِﻧﱠـ َﻬﺎ إِ ْن ﺗَ ُ‬
‫َ‪ #‬ﺑُـ َﱠ‬
‫ﻴﻒ َﺧﺒِﲑٌ )‪#َ (١٦‬‬ ‫َﻄ ٌ‬ ‫ْت ِ›ﺎ ﷲ إِ ﱠن ﷲ ﻟ ِ‬ ‫ات أَو ِﰲ اْﻷَر ِ ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫َ‬ ‫ض َ‪ُ َ €‬‬ ‫ْ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎو ْ‬
‫ِ‬ ‫ﲏ أ َِﻗ ِﻢ اﻟ ﱠ‬
‫اﺻِ ْﱪ َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ‬ ‫ﺼﻼَ َة َوأ ُْﻣ ْﺮ ِ‪W‬ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َواﻧْﻪَ َﻋ ِﻦ اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َو ْ‬ ‫ﺑُـ َﱠ‬
‫ﱠك ﻟِﻠﻨ ِ‬ ‫ﺼ ِّﻌ ْﺮ َﺧﺪ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ إِ ﱠن ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﻚ ﻣ ْﻦ َﻋ ْﺰم اْﻷ ُُﻣﻮِر )‪َ (١٧‬وﻻَ ﺗُ َ‬ ‫َﺻﺎﺑَ َ‬ ‫أَ‬
‫ﺎل ﻓَ ُﺨﻮٍر )‪(١٨‬‬ ‫ﺐ ُﻛ ﱠﻞ ُﳐْﺘَ ٍ‬ ‫ض َﻣ َﺮ ًﺣﺎ إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ﺶ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫َوﻻَ ﲤَْ ِ‬
‫َﺻﻮ ِ‬ ‫ﺻ ْﻮﺗِ َ ِ‬ ‫ﻀ ِ‬ ‫ْﺼ ْﺪ ِﰲ َﻣ ْﺸﻴِ َ‬ ‫واﻗ ِ‬
‫ات‬ ‫ﻚ إ ﱠن أَﻧْ َﻜ َﺮ اْﻷ ْ َ‬ ‫ﺾ ﻣ ْﻦ َ‬ ‫ﻚ َوا ْﻏ ُ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫ت ا ْﳊَﻤ ِﲑ )‪(١٩‬‬‫ِ‬ ‫َﺼ ْﻮ ُ‬ ‫ﻟَ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):132-134.‬‬ ‫‪228‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan orang hanya akan‬‬


‫‪mendapat ganjaran dari hasil usahanya sendiri dan tidak‬‬
‫‪akan memikul dosa orang lain:‬‬
‫ﻀ ﱡﻞ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َوﻻَ ﺗَ ِﺰُر‬ ‫َ‬ ‫َﻣ ِﻦ ْاﻫﺘَ َﺪى ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳَـ ْﻬﺘَ ِﺪي ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ َ‬
‫ﺿ ﱠﻞ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳ ِ‬
‫ِ‬
‫ﺚ َر ُﺳﻮﻻً )‪(١٥‬‬ ‫ﲔ َﺣ ﱠﱴ ﻧَـ ْﺒـ َﻌ َ‬‫َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أُ ْﺧ َﺮى َوَﻣﺎ ُﻛﻨﱠﺎ ُﻣ َﻌ ّﺬﺑِ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬
‫ﻚ َﻛﺎ َن َﺳ ْﻌﻴُـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫َﺧ َﺮةَ َو َﺳ َﻌﻰ َﳍَﺎ َﺳ ْﻌﻴَـ َﻬﺎ َو ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫وﻣﻦ أَراد اْﻵ ِ‬
‫ََ ْ َ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬ ‫ﻮرا )‪(١٩‬‬ ‫َﻣ ْﺸ ُﻜ ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَﻤﻦ ﻳـ ْﻌﻤﻞ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺴ ْﻌﻴِ ِﻪ َوإِ ﱠ‪ o‬ﻟَﻪُ‬ ‫ﺼﺎﳊَﺎت َو ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆﻣ ٌﻦ ﻓَﻼَ ُﻛ ْﻔ َﺮا َن ﻟ َ‬ ‫َْ َ َْ َ‬
‫اﻷﻧﺒﻴﺂء)‪(٢١‬‬ ‫َﻛﺎﺗِﺒُﻮ َن )‪(٩٤‬‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫َوﻻَ ﺗَ ِﺰُر َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أُ ْﺧ َﺮى َوإِ ْن ﺗَ ْﺪعُ ُﻣﺜْـ َﻘﻠَﺔٌ إِ َﱃ ﲪْﻠ َﻬﺎ ﻻَ ُْﳛ َﻤ ْﻞ ﻣ ْﻨﻪُ‬
‫ِ ﱠِ‬
‫ﺐ‬ ‫ﺸ ْﻮ َن َرﺑﱠـ ُﻬ ْﻢ ِ‪W‬ﻟْﻐَْﻴ ِ‬ ‫ﻳﻦ َﳜْ َ‬‫َﺷ ْﻲءٌ َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن ذَا ﻗُـ ْﺮَﰉ إِ ﱠﳕَﺎ ﺗُـ ْﻨﺬ ُر اﻟﺬ َ‬
‫ِ ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِﱠ‬
‫ﺼﻼَةَ َوَﻣ ْﻦ ﺗَـ َﺰﱠﻛﻰ ﻓَﺈﳕَﺎ ﻳَـﺘَـ َﺰﱠﻛﻰ ﻟﻨَـ ْﻔﺴﻪ َوإ َﱃ ﷲ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫ﲑ‬ ‫َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫)‪ (١٨‬ﻓﺎﻃﺮ)‪(٣٥‬‬
‫ﺎدﻩِ اﻟْ ُﻜ ْﻔ َﺮ َوإِ ْن ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮوا‬
‫ﺿﻰ ﻟِ ِﻌﺒ ِ‬
‫إِ ْن ﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮوا ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِﲏﱞ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﻳَـ ْﺮ َ َ‬
‫ﺿﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَ ِﺰُر َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أُ ْﺧ َﺮى ﰒُﱠ إِ َﱃ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﺮِﺟ ُﻌ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻳَـ ْﺮ َ‬
‫ﺼ ُﺪوِر )‪(٧‬‬ ‫ات اﻟ ﱡ‬ ‫ﻓَـﻴـﻨَـﺒِﺌُ ُﻜﻢ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُﻢ ﺗَـ ْﻌﻤﻠُﻮ َن إِﻧﱠﻪُ َﻋ ِﻠﻴﻢ ﺑِ َﺬ ِ‬
‫ٌ‬ ‫ْ َ‬ ‫ُّ ْ‬
‫اﻟﺰﻣﺮ)‪(٣٩‬‬
‫ﺎن إِﻻﱠ َﻣﺎ َﺳ َﻌﻰ )‪(٣٩‬‬ ‫أَﻻﱠ ﺗَ ِﺰر وا ِزرةٌ ِوْزر أُ ْﺧﺮى )‪ (٣٨‬وأَ ْن ﻟَﻴﺲ ﻟِ ِﻺﻧْﺴ ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫َُ َ َ َ‬
‫اء اْﻷ َْو َﰱ )‪(٤١‬‬ ‫َوأَ ﱠن َﺳ ْﻌﻴَﻪُ َﺳ ْﻮ َ‬
‫ف ﻳُـ َﺮى )‪ (٤٠‬ﰒُﱠ ُْﳚ َﺰاﻩُ ا ْﳉََﺰ َ‬
‫اﻟﻨﺠﻢ)‪(٥٣‬‬
‫‪5. Ayat-ayat/Hadits sebagai pembanding agar tidak salah‬‬
‫‪memahami ayat-ayat tentang orang hanya akan mendapat‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):132-134.‬‬ ‫‪229‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪hasil usaha sendiri, tidak akan memikul dosa orang lain:‬‬


‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ْﻴـﻨَﺎﻩُ‬
‫أﺣ َ‬‫ﱠﻣﻮا َوآ ََ‪َ ³‬رُﻫ ْﻢ َوُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻲء ْ‬ ‫ﺐ َﻣﺎ ﻗَﺪ ُ‬ ‫إ ﱠ‪َْ o‬ﳓ ُﻦ ُْﳓﻴﻲ اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﻰ َوﻧَ ْﻜﺘُ ُ‬
‫ﻳﺲ)‪(٣٦‬‬ ‫ﲔ )‪(١٢‬‬ ‫ِﰲ إِ َﻣ ٍﺎم ُﻣﺒِ ٍ‬
‫ﷲ‬‫ﻮل ِ‬ ‫اب إِ َﱃ ر ُﺳ ِ‬ ‫س ِﻣ َﻦ اْﻷَ ْﻋﺮ ِ‬ ‫ﻋﻦ ﺟ ِﺮﻳ ِﺮ ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﺎل ‪َ :‬ﺟﺎءَ َ‪ٌ o‬‬ ‫ﷲ ﻗَ َ‬ ‫َ ْ َ ْ َْ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱡ‬ ‫ِ‬
‫ﻮف ﻓَـ َﺮأَى ُﺳﻮءَ َﺣﺎﳍ ْﻢ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ﻓَﺄَﺑْﻄَُﺆا َﻋ ْﻨﻪُ َﺣ ﱠﱴ‬‫ﺎس َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺚ اﻟﻨﱠ َ‬ ‫ﺎﺟﺔٌ ﻓَ َﺤ ﱠ‬ ‫ﺻﺎﺑَـ ْﺘـ ُﻬ ْﻢ َﺣ َ‬
‫ﻗَ ْﺪ أَ َ‬
‫ﺎل ﰒُﱠ إِ ﱠن رﺟﻼً ِﻣﻦ اْﻷَﻧْﺼﺎ ِر ﺟﺎء ﺑِﺼ ﱠﺮةٍ‬ ‫ﻚ ِﰲ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ي ذﻟِ َ‬
‫َ ََ ُ‬ ‫َُ َ‬ ‫ُر ِؤ َ‬
‫ور ِﰲ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ ‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬
‫ﺴ ُﺮ ُ‬‫ف اﻟ ﱡ‬ ‫آﺧ ُﺮ ﰒُﱠ ﺗَـﺘَﺎﺑَـﻌُﻮا َﺣ ﱠﱴ ُﻋ ِﺮ َ‬
‫ﺎء َ‬ ‫ﻣ ْﻦ َوِرق ‪ ،‬ﰒُﱠ َﺟ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﺳ ﱠﻦ ِﰲ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ َ ُ‬
‫ﺐ ﻟَﻪُ ِﻣﺜْ ُﻞ أَ ْﺟ ِﺮ َﻣ ْﻦ َﻋ ِﻤ َﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺴﻨَﺔً ﻓَـ ُﻌﻤ َﻞ ›َﺎ ﺑَـ ْﻌ َﺪﻩُ ُﻛﺘ َ‬
‫ِ‬
‫اْ ِﻹ ْﺳﻼَم ُﺳﻨﱠﺔً َﺣ َ‬
‫ِ›َﺎ َوﻻَ ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ ُﺺ ِﻣ ْﻦ أُ ُﺟﻮِرِﻫ ْﻢ َﺷ ْﻲءٌ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َﺳ ﱠﻦ ِﰲ اْ ِﻹ ْﺳﻼَِم ُﺳﻨﱠﺔً‬
‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ِﻣﺜْ ُﻞ ِوْزِر َﻣ ْﻦ َﻋ ِﻤ َﻞ ِ›َﺎ َوﻻَ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﺳﻴّﺌَﺔً ﻓَـ ُﻌﻤ َﻞ ›َﺎ ﺑَـ ْﻌ َﺪﻩُ ُﻛﺘ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ ُﺺ ِﻣ ْﻦ أَ ْوَزا ِرِﻫ ْﻢ َﺷ ْﻲءٌ ‪ .‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫م‪ ، ٦١/٨:‬ك‪-٤٧‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪ -٦‬ﻣﻦ ﺳﻦ ﺳﻨﺔ ﺣﺴﻨﺔ أو ﺳﻴﺌﺔ‬
‫وﻣﻦ دﻋﺎ إﱃ ﻫﺪى أو ﺿﻼﻟﺔ ‪ ،‬ح ‪( ١٠١٧ ) ١٥‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪) :‬إِ َذا‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰊ ﻫﺮﻳـﺮَة‪ :‬أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ْ ُ ََْ‬
‫ﺻ َﺪﻗَ ٍﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﺎ ُن اﻧْـ َﻘﻄَ َﻊ َﻋ ْﻨﻪُ َﻋ َﻤﻠُﻪُ إِﻻﱠ ﻣ ْﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔ ‪ ،‬إِﻻﱠ ﻣ ْﻦ َ‬ ‫ﺎت اْ ِﻹﻧْ َ‬
‫َﻣ َ‬
‫ﺻﺎﻟِ ٍﺢ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ ﻟَﻪُ ( ‪.‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫َﺟﺎ ِرﻳَﺔ أَ ْو ﻋ ْﻠ ٍﻢ ﻳُـ ْﻨـﺘَـ َﻔ ُﻊ ﺑِﻪ أَ ْو َوﻟَﺪ َ‬
‫م‪ ، ٧٣/٥ :‬ك‪ – ٢٥‬اﻟﻮﺻﻴﺔ ‪ ،‬ب ‪ - ٣‬ﻣﺎ‬ ‫رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫ﻳﻠﺤﻖ اﻹﻧﺴﺎن ﻣﻦ اﻟﺜﻮاب ﺑﻌﺪ وﻓﺎﺗﻪ ‪ ،‬ح ‪(١٦٣١) ١٤‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):132-134.‬‬ ‫‪230‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaknya memberi wasiyat kepada anak-turun untuk
menegakkan dienul Islam (lihat B-1 di atas) serta tidak
usah terpengaruh oleh perbuatan buruk orang-orang
terdahulu, sama saja ada hubungan kerabat atau tidak.
Kalau orang sebelum kita menjalani kebiasaan buruk,
menyimpang, bid’ah dan semisalnya, maka kita tidak usah
melestarikan kebiasan itu.

‫ﻴﻢ َﺣﻨِﻴ ًﻔﺎ َوَﻣﺎ‬ ِ ِ ‫ِﱠ‬


َ ‫ﺼ َﺎرى ﺗَـ ْﻬﺘَ ُﺪوا ﻗُ ْﻞ ﺑَ ْﻞ ﻣﻠﺔَ إﺑْـ َﺮاﻫ‬
َ َ‫ﻮدا أ َْو ﻧ‬
ً ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا ُﻛﻮﻧُﻮا ُﻫ‬
ِ Wِ ‫( ﻗُﻮﻟُﻮا آَﻣﻨﱠﺎ‬١٣٥) ‫َﻛﺎ َن ِﻣﻦ اﻟْﻤ ْﺸ ِﺮﻛِﲔ‬
‫¨ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟَْﻴـﻨَﺎ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل‬ َ َ ُ َ
ِ ‫ﺎﻋﻴﻞ وإِﺳﺤﺎ َق وﻳـﻌ ُﻘﻮب واْﻷَﺳﺒ‬ ِ ِ ِ ِ
‫ﻮﺳﻰ‬ َ ‫ُوﰐَ ُﻣ‬ ِ ‫ﺎط َوَﻣﺎ أ‬ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ‫ﻴﻢ َوإِ ْﲰ‬ َ ‫إ َﱃ إﺑْـ َﺮاﻫ‬
ِ ‫ُوﰐ اﻟﻨﱠﺒِﻴﱡﻮ َن ِﻣﻦ رّ›ِِﻢ ﻻَ ﻧـُ َﻔ ِﺮ ُق ﺑـﲔ أ‬ ِ
ُ‫َﺣ ٍﺪ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪ‬ َ ََْ ّ ْ َ ْ َ ِ ‫ﻴﺴﻰ َوَﻣﺎ أ‬َ ‫َوﻋ‬
(١٣٦) ‫ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang Yahudi mengajak Nabi dan muslimien menjadi
orang Yahudi, agar mendapat petunjuk (menurut mereka).
2. Orang Nashara mengajak Nabi dan muslimien menjadi
orang Nashara, agar mendapat petunjuk (menurut
mereka).
3. Allah menyuruh Nabi shallallahu 'alaihi wa alihi wa
sallam agar mengatakan kepada mereka bahwa yang
diikuti adalah millah Ibrahim yang benar, dan:
4. Nabi Ibrahim bukan termasuk orang musyrik.
5. Orang beriman disuruh mengatakan bahwa mereka
beriman kepada Allah, beriman kepada Al-Qur’an, serta

S.Al-Baqarah(2):135-136. 231
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

semua yang diwahyukan kepada Nabi-nabi Ibrahim,


Ismail, Ishaq, Ya’qub, para pewaris mereka 1, dan semua
yang diberikan kepada Nabi Musa, Nabi Isa serta sekalian
Nabi lainnya, yang berasal dari Allah, Pemelihara mereka.
6. Orang beriman tidak membeda-bedakan (soal keimanan)
kepada seorangpun dari para Nabi itu 2.
7. Orang beriman menyerahkan diri kepada Allah – dengan
menjalankan dienul Islam.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang-orang kafir - khususnya Yahudi dan Nashara -
merasa dalam kebenaran, padahal mereka dalam
kesesatan.
2. Dien/millah yang benar adalah millah sebagaimana yang
dianut oleh Ibrahim, yang pelakunya tidak tergolong
musyrik.
3. Semua Nabi diimani soal kenabian mereka oleh orang-
orang beriman (orang Islam).
4. Orang beriman (orang Islam) beriman bahwa para Nabi
itu menerima wahyu dari Allah, Pemelihara mereka.
5. Yang membedakan antara orang beriman (orang Islam)
dengan orang kafir adalah: orang Islam mau menyerahkan
diri dan taat kepada Allah, orang di luar Islam tidak mau
taat kepada Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang tidak boleh
memecah-mecah keimanan, beriman kepada sebagian dan
kafir kepada sebagian lainnya:

(‫َﺳﺒَﺎط‬
ْ ‫ )اﻷ‬adalah keturunan dari Nabi Ya’qub, asalnya dari anak-anaknya
1

yang berjumlah 12 orang, semisal qabilah di kalangan orang Arab (Banie


Ismail), suku bangsa atau marga di Indonesia, wallahu a’lam.
2
Iman kepada para Nabi: semua Nabi diimani bahwa mereka menerima
wahyu dari Allah; dalam soal Hukum Syari’at, yang diikuti adalah Nabi
Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam, karena hukum-hukum
yang sebelumnya sudah mansukh.

S.Al-Baqarah(2):135-136. 232
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ِد َ‪ِ #‬رِﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬


‫ﰒُﱠ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆﻻَء ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﺎد ُ‬ ‫ﺎﻫ ُﺮو َن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِ‪ِ ْW‬ﻹ ِْﰒ َواﻟْﻌُ ْﺪ َوان َوإِ ْن َ‪ْ€‬ﺗُﻮُﻛ ْﻢ أ َ‬
‫ُﺳ َﺎرى ﺗُـ َﻔ ُ‬ ‫ﺗَﻈَ َ‬
‫ﺎب َوﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن‬ ‫ﺾ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫اﺟ ُﻬ ْﻢ أَﻓَـﺘُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺑِﺒَـ ْﻌ ِ‬
‫َو ُﻫ َﻮ ُﳏَ ﱠﺮٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِ ْﺧ َﺮ ُ‬
‫ي ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﺾ ﻓَﻤﺎ ﺟﺰاء ﻣﻦ ﻳـ ْﻔﻌﻞ ذَﻟِ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ إِﻻﱠ ﺧ ْﺰ ٌ‬ ‫ﺑﺒَـ ْﻌ ٍ َ َ َ ُ َ ْ َ َ ُ‬
‫اب َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ‫َوﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳُـﺮدﱡو َن إِ َﱃ أَ َﺷ ِّﺪ اﻟ َْﻌ َﺬ ِ‬
‫َ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ا ْﺷﺘَـ َﺮُوا ا ْﳊَﻴَﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ‪ْW‬ﻵَﺧ َﺮة ﻓَﻼَ ُﳜَﻔ ُ‬ ‫ِ‬ ‫)‪ (٨٥‬أُوﻟَﺌِ َ ﱠ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬
‫ﺼ ُﺮو َن )‪ (٨٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫اب َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ َ‬
‫اﻟ َْﻌ َﺬ ُ‬
‫¨ ورﺳ ِﻠ ِﻪ وﻳ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳـ َﻔ ِﺮﻗُﻮا ﺑـﲔ ِ‬
‫ﷲ َوُر ُﺳﻠِ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ُ ّ َ َْ‬ ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ِ‪ُ َ ُ ُ َ W‬‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﲔ‬ ‫ِ‬
‫ﺾ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳَـﺘﱠﺨ ُﺬوا ﺑَـ َْ‬ ‫ﺾ َوﻧَ ْﻜ ُﻔ ُﺮ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻧـُ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ َﺳﺒِﻴﻼً )‪ (١٥٠‬أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜﺎﻓ ُﺮو َن َﺣ •ﻘﺎ َوأَ ْﻋﺘَ ْﺪ َ‪ o‬ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫َﻋ َﺬ ًا‪ُ W‬ﻣ ِﻬﻴﻨًﺎ )‪(١٥١‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang yang berada‬‬
‫‪dalam kesesatan, tetapi merasa mendapat petunjuk, lihat‬‬
‫‪juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):10, 11, 13‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):55‬‬ ‫‪S.Al-Mujadilah(58):18-19:‬‬
‫ﺎء‬ ‫ﺎﻃ ِ‬ ‫ﻀﻼَﻟَﺔُ إِﻧﱠـﻬﻢ ﱠاﲣَ ُﺬوا اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﻫ َﺪى َوﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ َﺣ ﱠﻖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﲔ أ َْوﻟﻴَ َ‬
‫ﺸﻴَ َ‬ ‫ُُ‬
‫ﺴﺒُﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﻣ ْﻬﺘَ ُﺪو َن )‪ (٣٠‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣ ْﻦ ُدون ﷲ َوَْﳛ َ‬
‫ﺿ ﱠﻞ َﺳ ْﻌﻴُـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َ‬ ‫ﻳﻦ أَ ْﻋ َﻤﺎﻻً )‪ (١٠٣‬اﻟﺬ َ‬ ‫ﺴ ِﺮ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ َﻫ ْﻞ ﻧُـﻨَـﺒّﺌُ ُﻜ ْﻢ ‪ْW‬ﻷَ ْﺧ َ‬
‫ﺻ ْﻨـ ًﻌﺎ )‪ (١٠٤‬أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺴﺒُﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُْﳛﺴﻨُﻮ َن ُ‬ ‫ا ْﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َو ُﻫ ْﻢ َْﳛ َ‬
‫ﻴﻢ َﳍُ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ت َرّ›ِِ ْﻢ َوﻟِ َﻘﺎﺋِِﻪ ﻓَ َﺤﺒِﻄَ ْ‬
‫ﺖ أَ ْﻋ َﻤﺎ ُﳍُ ْﻢ ﻓَﻼَ ﻧُﻘ ُ‬
‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ِ~َ‪ِ #‬‬
‫َ ُ َ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َوْزً‪(١٠٥) o‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):135-136.‬‬ ‫‪233‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺾ ﻟَﻪُ َﺷ ْﻴﻄَ ًﺎ‪ o‬ﻓَـ ُﻬ َﻮ ﻟَﻪُ ﻗَ ِﺮ ٌ‬


‫ﻳﻦ )‪(٣٦‬‬ ‫ﺶ َﻋ ْﻦ ِذ ْﻛ ِﺮ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﻧُـ َﻘﻴِّ ْ‬‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ُ‬
‫ﺴﺒُﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ُﻣ ْﻬﺘَ ُﺪو َن )‪(٣٧‬‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬
‫ﻴﻞ َوَْﳛ َ‬ ‫ﺼﺪﱡوﻧَـ ُﻬ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫َوإِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻴَ ُ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪(٤٣‬‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan bahwa sebagian Nabi‬‬
‫‪mempunyai kelebihan atas lainnya, tetapi semua tetap‬‬
‫‪diimani:‬‬
‫ﺾ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛﻠﱠ َﻢ ﷲُ َوَرﻓَ َﻊ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ﻓَ ﱠ‬
‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫ﺗِﻠ َ‬
‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ َ‪o‬ﻩُ ﺑُِﺮ ِ‬
‫وح‬ ‫ﺎت وَآﺗَـﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬ ‫ٍ‬
‫َ ْ َ َ ْ َّ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َد َر َﺟ َ ْ‬ ‫ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ِﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َﻣﺎ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎء ﷲُ َﻣﺎ اﻗْـﺘَـﺘَ َﻞ اﻟﺬ َ‬ ‫س َوﻟ َْﻮ َﺷ َ‬ ‫اﻟْ ُﻘ ُﺪ ِ‬
‫َﻜ ِﻦ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ﻓَ ِﻤ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ آ ََﻣ َﻦ َوِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ‬
‫ﺎت وﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴّﻨَ ُ َ‬
‫َﺟ َ‬
‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ )‪(٢٥٣‬‬ ‫وﻟَﻮ َﺷﺎء ﷲ ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘـﻠُﻮا وﻟ ِ‬
‫َ ْ َ ُ َ ََ َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﺾ اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫ﲔ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬
‫ض َوﻟََﻘ ْﺪ ﻓَ ﱠ‬
‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ ﲟَ ْﻦ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َوَرﺑﱡ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬ ‫ﻮرا )‪(٥٥‬‬ ‫ود َزﺑُ ً‬ ‫َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َوَآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ َد ُاو َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Orang kafir mengharap dan akan mengajak kita menjadi‬‬
‫!‪kafir sebagaimana mereka; jangan tertipu rayuan mereka‬‬

‫ِﰲ‬ ‫ﻓَِﺈ ْن آ ََﻣﻨُﻮا ِﲟِﺜْ ِﻞ َﻣﺎ آ ََﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻓَـ َﻘ ِﺪ ْاﻫﺘَ َﺪ ْوا َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠ ْﻮا ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ُﻫ ْﻢ‬
‫ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺴ ِﻤﻴﻊ اﻟْﻌ ِﻠﻴﻢ )‪ِ (١٣٧‬‬
‫ﺻ ْﺒـﻐَ َﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ﺷ َﻘﺎق ﻓَ َﺴﻴَ ْﻜﻔﻴ َﻜ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َو ُﻫ َﻮ اﻟ ﱠ ُ َ ُ‬
‫ﺻ ْﺒـﻐَﺔً َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ َﻋﺎﺑِ ُﺪو َن )‪(١٣٨‬‬ ‫ﷲ ِ‬ ‫وﻣﻦ أَﺣﺴﻦ ِﻣﻦ ِ‬
‫ََ ْ ْ َ ُ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):135-136.‬‬ ‫‪234‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

A. MAKSUD AYAT
1. Jika orang-orang Ahli Kitab (dan kafir lainnya) itu
beriman sebagaimana iman orang Islam, mereka
mendapat petunjuk (ke jalan lurus).
2. Jika mereka berpaling dari keimanan yang dimiliki orang
Islam, maka berarti mereka tersesat, menyimpang dari
jalan yang benar (dari jalan yang lurus).
3. Allah akan mencukupi Rasulullah (menolong sampai bisa
mengalahkan) dalam menghadapi mereka.
4. Allah itu Maha Mendengar, Maha Mengetahui.
5. Orang beriman itu menetapi celupan Allah, yaitu Dienul
Islam.
6. Tidak ada yang bisa mencelup (membuat dien) lebih baik
dari pada Allah.
7. Orang-orang Islam mengabdi kepada Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang kafir diberi kesempatan untuk menjadi baik,
selamat dari siksa akhirat.
2. Tidak ada jalan yang benar menuju keselamatan dunia
dan akhirat, selain dienul Islam.
3. Allah menolong setiap orang yang berada di jalanNya.
4. Orang beriman harus menetapi (melazimi) Al-Islam, tidak
boleh berpaling darinya.
5. Orang Islam tidak boleh mengabdi kepada selain Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa siapapun juga kalau
mau beriman akan selamat; lihat juga (antara lain):
S.An-Nahl(16):97. S.Maryam(19):59-60. S.Thaha(20):74-76.
S.Al-Furqan(25):70-71. S.Al-Qashash(28):67. S.Ar-Rum(30):44-45.
S.Saba’(34):37-38. S.Ghafir(40):40.
ِ‫ ﱠ‬Wِ ‫ﺼﺎﺑِﺌِﲔ ﻣﻦ آَﻣﻦ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬
¢ َ َ ْ َ َ ‫ﱠﺼ َﺎرى َواﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺎدوا َواﻟﻨ‬ ُ ‫ﻳﻦ َﻫ‬ َ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ‬
‫ف‬ٌ ‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ›ِِ ْﻢ َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬ ِ ِ
ِ ‫َﺧ ِﺮ و َﻋ ِﻤﻞ‬
ْ ‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَـﻠَ ُﻬ ْﻢ أ‬
َ َ َ ‫َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٦٢) ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬
S.Al-Baqarah(2):137- 138. 235
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺼﺎﺑِﺌﻮ َن واﻟﻨﱠﺼﺎرى ﻣﻦ آَﻣﻦ ِ‪ W‬ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬


‫‪¢‬‬ ‫ﺎدوا َواﻟ ﱠ ُ َ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻫ ُ‬‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ َ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬ ‫ﺎﳊًﺎ ﻓَﻼَ َﺧ ْﻮ ٌ‬ ‫َﺧ ِﺮ و َﻋ ِﻤﻞ ﺻ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵ َ َ َ‬
‫)‪ (٦٩‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ‬
‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬ ‫ﺴﻠَ َﺦ اْﻷَ ْﺷ ُﻬ ُﺮ ا ْﳊُُﺮُم ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﻓَﺈذَا اﻧْ َ‬
‫ﺻ ٍﺪ ﻓَِﺈ ْن َ‪Œ‬ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا‬‫وﻫ ْﻢ َواﻗـْﻌُ ُﺪوا َﳍُْﻢ ُﻛ ﱠﻞ َﻣ ْﺮ َ‬ ‫ﺼ ُﺮ ُ‬
‫اﺣ ُ‬
‫وﻫ ْﻢ َو ْ‬ ‫َو ُﺧ ُﺬ ُ‬
‫ﻴﻢ )‪(٥‬‬ ‫ﺼﻼَةَ وَآﺗَـﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا ﺳﺒِﻴﻠَﻬﻢ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َ ُْ‬ ‫اﻟ ﱠ َ ُ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ُﻞ‬‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗَـ ُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَِﺈ ْﺧ َﻮاﻧُ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ َوﻧُـ َﻔ ّ‬‫ﻓَِﺈ ْن َ‪Œ‬ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(١١‬‬‫اْﻵَ‪ِ #‬‬
‫َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa kebenaran itu hanya‬‬
‫‪ada pada jalan Allah, Al-Islam; lihat juga:‬‬
‫‪S.An-Nisa’(4):170 (tidak langsung). S.Al-Kahfi(18):100-106.‬‬
‫َﺧ َﺮةِ ِﻣ َﻦ‬
‫وﻣﻦ ﻳـﺒـﺘ ِﻎ ﻏَﻴـﺮ اْ ِﻹﺳﻼَِم ِدﻳﻨﺎ ﻓَـﻠَﻦ ﻳـ ْﻘﺒﻞ ِﻣ ْﻨﻪ وﻫﻮ ِﰲ اْﻵ ِ‬
‫ً ْ ُ َ َ ُ َ َُ‬ ‫َ َ ْ َْ َ ْ َ ْ‬
‫ْ ِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٨٥‬‬ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ َ‬
‫ﺎب واﻟْﻤ ْﺸ ِﺮﻛِﲔ ِﰲ َ‪ِ o‬ر ﺟﻬﻨ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘَ ِ َ ُ َ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﺎت‬‫ﺎﳊ ِ‬ ‫ْﱪﻳﱠِﺔ )‪ (٦‬إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺷ ﱡﺮ اﻟ َِ‬ ‫ِﻓ َﻴﻬﺎ أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫اﻟﺒﻴّﻨﺔ)‪(٩٨‬‬ ‫ْﱪﻳﱠِﺔ )‪(٧‬‬‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ُﺮ اﻟ َِ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah‬‬ ‫‪akan‬‬
‫‪menolong orang yang berjuang di jalanNya:‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَـ ْﻮ َم ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻮم اْﻷَ ْﺷ َﻬ ُ‬
‫ﺎد‬ ‫إِ ﱠ‪ o‬ﻟَﻨَـ ْﻨ ُ‬
‫ﺼ ُﺮ ُر ُﺳﻠَﻨَﺎ َواﻟﺬ َ‬
‫)‪ (٥١‬ﻏﺎﻓﺮ)‪(٤٠‬‬
‫ﺼ ْﺮُﻛ ْﻢ َوﻳُـﺜَـﺒِّ ْ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺖ أَﻗْ َﺪ َاﻣ ُﻜ ْﻢ )‪(٧‬‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إِ ْن ﺗَـ ْﻨ ُ‬
‫ﺼ ُﺮوا ﷲَ ﻳَـ ْﻨ ُ‬ ‫َ‪ #‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﳏﻤﺪ)‪(٤٧‬‬ ‫ّ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):137- 138.‬‬ ‫‪236‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻳﻦ أُ ْﺧ ِﺮ ُﺟﻮا ِﻣ ْﻦ ِد َ‪ِ #‬رِﻫ ْﻢ ﺑِﻐَ ِْﲑ َﺣ ٍّﻖ إِﻻﱠ أَ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا َرﺑﱡـﻨَﺎ ﷲُ َوﻟ َْﻮﻻَ َدﻓْ ُﻊ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺾ َﳍُِّﺪ َﻣ ْ‬ ‫ِ‬
‫ات‬
‫ﺻﻠَ َﻮ ٌ‬ ‫ﺻ َﻮاﻣ ُﻊ َوﺑِﻴَ ٌﻊ َو َ‬‫ﺖ َ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﱠﺎس ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫ﷲ اﻟﻨ َ‬
‫ﺼ ُﺮﻩُ إِ ﱠن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫وﻣ ِ‬
‫ﺼ َﺮ ﱠن ﷲُ َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻨ ُ‬
‫ﲑا َوﻟَﻴَـ ْﻨ ُ‬
‫اﺳ ُﻢ ﷲ َﻛﺜ ً‬ ‫ﺴﺎﺟ ُﺪ ﻳُ ْﺬ َﻛ ُﺮ ﻓ َﻴﻬﺎ ْ‬ ‫ََ َ‬
‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬
‫ّ‬ ‫ي َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ )‪(٤٠‬‬ ‫ﷲَ ﻟََﻘ ِﻮ ﱞ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan wajibnya menetapi Al-‬‬
‫‪Islam, dan itu yang terbaik; lihat juga: S.Fushshilat(41):33.‬‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إِﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ #‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫)‪ (١٠٢‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫ِﱠ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫وﻣﻦ أَﺣ ِ ِ‬
‫َﺳﻠَ َﻢ َو ْﺟ َﻬﻪُ ﱠ‪َ ¢‬و ُﻫ َﻮ ُْﳏﺴ ٌﻦ َواﺗﱠـﺒَ َﻊ ﻣﻠﺔَ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ﺴ ُﻦ دﻳﻨًﺎ ﳑﱠ ْﻦ أ ْ‬ ‫ََ ْ ْ َ‬
‫ﻴﻢ َﺧ ِﻠﻴﻼً )‪ (١٢٥‬اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ﱠ‬
‫َﺣﻨﻴ ًﻔﺎ َواﲣَ َﺬ ﷲُ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan orang Islam mengabdi‬‬
‫‪hanya kepada Allah; lihat juga‬‬
‫;‪S.Al-Fatihah(1):4‬‬ ‫;‪S.AliImran(3):64‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):56‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):31‬‬ ‫‪S.Ar-Ra’d(13):36; S.Al-Anbiya’(21):66-67,‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):55‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):91-92‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):66‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):11-14‬‬ ‫;‪S.Adz-Dzariyat(51):56‬‬
‫‪S.Al-Bayyinah(98):5; S.Al-Quraisy(106):3.‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ﻗُﻞ ‪ #‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﻨﱠﺎس إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ِﰲ َﺷ ٍّ ِ ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻦ د ِﻳﲏ ﻓَﻼَ أَ ْﻋﺒُ ُﺪ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن‬ ‫ُْ‬ ‫ُ‬ ‫َْ َ‬
‫ت أَ ْن أَ ُﻛﻮ َن ِﻣ َﻦ‬
‫َﻜ ْﻦ أَ ْﻋﺒُ ُﺪ ﷲَ اﻟﱠ ِﺬي ﻳَـﺘَـ َﻮﻓﱠﺎ ُﻛ ْﻢ َوأ ُِﻣ ْﺮ ُ‬
‫ﷲ وﻟ ِ‬‫ِ ِ‬
‫ﻣ ْﻦ ُدون َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫ﲔ )‪(١٠٤‬‬ ‫ِِ‬
‫اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫‪6. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang kafir‬‬
‫‪mengabdi kepada thaghut, bukan kepada Allah; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):60‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):36‬‬ ‫‪S.Az-Zumar(39):17.‬‬
‫ﺖ واﻟﻄﱠﺎﻏُ ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ْﻜﺘ ِ ِ‬ ‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ أُوﺗُﻮا ﻧَ ِ ِ ِ‬
‫ﻮت‬ ‫ﺎب ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ‪ْ W‬ﳉ ْﺒ َ‬‫ﺼﻴﺒًﺎ ﻣ َﻦ اﻟ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا‬ ‫َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﻫ ُﺆﻻَء أ َْﻫ َﺪى ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):137- 138.‬‬ ‫‪237‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺳﺒِﻴﻼً )‪ (٥١‬أُوﻟَﺌِ َ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻟ ََﻌﻨَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﻠ َْﻌ ِﻦ ﷲُ ﻓَـﻠَ ْﻦ َِﲡ َﺪ ﻟَﻪُ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ﲑا )‪(٥٢‬‬ ‫ِ‬
‫ﻧَﺼ ً‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻳـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َواﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺿﻌﻴ ًﻔﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن َﻛﺎ َن َ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن إِ ﱠن َﻛ ْﻴ َﺪ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎء اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ ِ‬
‫اﻟﻄﺎﻏُﻮت ﻓَـ َﻘﺎﺗﻠُﻮا أ َْوﻟﻴَ َ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫)‪(٧٦‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaknya selalu mengingat bahwa tidak ada ajaran atau‬‬
‫‪aturan yang lebih baik dari pada aturan Allah, karena itu‬‬
‫‪harus selalu memilihnya dan mengikutinya.‬‬

‫ﻗُﻞ أ َُﲢَﺎ ﱡﺟﻮﻧَـﻨﺎ ِﰲ ِ‬


‫ﷲ َو ُﻫ َﻮ َرﺑﱡـﻨَﺎ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﻨَﺎ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُﻨَﺎ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤﺎ َق‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻮ َن )‪ (١٣٩‬أ َْم ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن إِ ﱠن إِﺑْـﺮاﻫ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ ُﳐْﻠ ُ‬
‫ﺼ َﺎرى ﻗُ ْﻞ أَأَﻧْـﺘُ ْﻢ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ أَِم ﷲُ‬ ‫ﻮدا أ َْو ﻧَ َ‬‫ط َﻛﺎﻧُﻮا ُﻫ ً‬ ‫َﺳﺒَﺎ َ‬
‫ﻮب َواْﻷ ْ‬
‫َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ َ‬
‫ﷲ َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ‫وﻣﻦ أَﻇْﻠَﻢ ِﳑﱠﻦ َﻛﺘﻢ َﺷﻬﺎدةً ِﻋ ْﻨ َﺪﻩ ِﻣﻦ ِ‬
‫ُ َ‬ ‫ََ ْ ُ ْ ََ َ َ‬
‫ﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ َوﻻَ‬ ‫ﺖ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﻛ َ‬ ‫ﺴﺒَ ْ‬ ‫ﺖ َﳍَﺎ َﻣﺎ َﻛ َ‬ ‫)‪ (١٤٠‬ﺗِﻠ َ‬
‫ْﻚ أُﱠﻣﺔٌ ﻗَ ْﺪ َﺧﻠَ ْ‬
‫ﺗُ ْﺴﺄَﻟُﻮ َن َﻋ ﱠﻤﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٤١‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Allah menyuruh agar Rasulullah mengatakan kepada‬‬
‫‪orang-orang kafir, bahwa tidak sepatutnya mereka‬‬
‫‪membantah beliau dalam urusan Allah Yang Esa.‬‬
‫‪2. Allah adalah Pemelihara semua orang, orang beriman‬‬
‫‪maupun orang kafir.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪241‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Orang beriman dan orang kafir, masing-masing akan


memetik hasil amalannya sendiri.
4. Orang Islam beramal ikhlash (murni) karena Allah, untuk
Allah, bukan yang lain.
5. Tidak sepatutnya orang mengatakan bahwa Nabi Ibrahim,
Ismail, Ishaq, Ya’qub dan para keturunannya itu Yahudi
atau Nashara, karena mereka bukan seperti yang mereka
katakan itu.
6. Orang-orang kafir itu tidak tahu, sedang Allah sangat
tahu.
7. Termasuk orang yang paling dhalim adalah orang yang
menyembunyikan persaksian dari Allah yang dia ketahui.
8. Allah tidak lalai dari apa saja yang mereka lakukan.
9. Ummat yang telah lewat (yang disebutkan kelakuannya
itu) akan mendapat balasan dari sebab hasil usahanya,
ummat ini juga akan mendapat apa yang diusahakan.
10. Ummat ini tidak akan dimintai tanggung-jawab atas apa
yang dilakukan ummat terdahulu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang tidak dapat mengerti tentang diri Allah, Sifat dan
Af’al Allah, kecuali berdasarkan keterangan dari Allah
dan RasulNya.
2. Allah Memelihara dan Mengurusi kebutuhan segala
makhluqNya, yang beriman maupun yang kafir.
3. Semua Nabi beragama Islam, bukan selainnya.
4. Semua berita yang tersebut di dalam Al-Qur’an itu benar,
dan yang menyelisihinya salah atau palsu.
5. Orang yang pada dasarnya sudah tidak mau beriman dan
hanya mau membantah itu tidak perlu diajak bertukar-
pikiran lagi.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan dibantahnya para Rasul
oleh orang-orang kafir; lihat juga S.Al-Baqarah(2):258.
‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ ِﱄ َﻋ َﻤ ِﻠﻲ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﻤﻠُ ُﻜ ْﻢ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺑَ ِﺮﻳﺌُﻮ َن ِﳑﱠﺎ أَ ْﻋ َﻤ ُﻞ‬
َ ُ‫َوإِ ْن َﻛ ﱠﺬﺑ‬

S.Al-Baqarah(2):142- 143. 242


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫َوأ ََ‪ o‬ﺑَ ِﺮيءٌ ِﳑﱠﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٤١‬‬


‫ِِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا‬ ‫ﺖ َو ْﺟ ِﻬ َﻲ ﱠ‪َ ¢‬وَﻣ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ َﻌ ِﻦ َوﻗُ ْﻞ ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫َﺳﻠَ ْﻤ ُ‬
‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ أ ْ‬‫ﻓَِﺈ ْن َﺣﺎ ﱡﺟ َ‬
‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا ﻓَـ َﻘ ِﺪ ْاﻫﺘَ َﺪ ْوا َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﻠَ ْﻤﺘُ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن أ ْ‬ ‫ﺎب َواْﻷُ ّﻣﻴِّ َ‬
‫ﲔ أَأ ْ‬ ‫اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﺎد )‪ (٢٠‬آل ﻋﻤﺮان )‪(٣‬‬ ‫ﺼﲑ ِ‪W‬ﻟ ِْﻌﺒ ِ‬‫ِ‬ ‫ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ َﻋﻠَْﻴ َ‬
‫ﻚ اﻟْﺒَﻼَغُ َوﷲُ ﺑَ ٌ َ‬
‫ِ‬
‫ﷲ وﻗَ ْﺪ َﻫ َﺪ ِ‬
‫ﺎف َﻣﺎ ﺗُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن‬ ‫َﺧ ُ‬‫ان َوﻻَ أ َ‬ ‫ﻮﱐ ِﰲ َ‬ ‫ﺎل أ َُﲢَﺎ ﱡﺟ ِّ‬
‫َو َﺣﺎ ﱠﺟﻪُ ﻗَـ ْﻮُﻣﻪُ ﻗَ َ‬
‫ﺸﺎءَ َرِّﰊ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ِﺳ َﻊ َرِّﰊ ُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ِﻋﻠ ًْﻤﺎ أَﻓَﻼَ ﺗَـﺘَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن‬‫ﺑِ ِﻪ إِﻻﱠ أَ ْن ﻳَ َ‬
‫)‪ (٨٠‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang yang memang‬‬
‫‪sudah tidak mau beriman itu tidak perlu diajak bertukar‬‬
‫‪pikiran lagi:‬‬
‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ ِﱄ َﻋ َﻤ ِﻠﻲ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﻤﻠُ ُﻜ ْﻢ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺑَ ِﺮﻳﺌُﻮ َن ِﳑﱠﺎ أَ ْﻋ َﻤ ُﻞ‬ ‫َوإِ ْن َﻛ ﱠﺬﺑُ َ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪(١٠‬‬ ‫َوأ ََ‪ o‬ﺑَ ِﺮيءٌ ِﳑﱠﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٤١‬‬
‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨﻪُ َوﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَﻨَﺎ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُﻨَﺎ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُ ُﻜ ْﻢ َﺳﻼَ ٌم‬ ‫َوإِذَا َِﲰ ُﻌﻮا اﻟﻠﱠ ْﻐ َﻮ أَ ْﻋ َﺮ ُ‬
‫ﲔ )‪ (٥٥‬اﻟﻘﺼ ﺺ)‪(٢٨‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ﻧَـ ْﺒـﺘَﻐﻲ ا ْﳉَﺎﻫﻠ َ‬
‫ﺖ ِﲟَﺎ‬ ‫اء ُﻫ ْﻢ َوﻗُ ْﻞ آ ََﻣ ْﻨ ُ‬ ‫ِ‬
‫ت َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮ َ‬ ‫اﺳﺘَ ِﻘ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ أ ُِﻣ ْﺮ َ‬
‫ﻚ ﻓَﺎ ْدعُ َو ْ‬ ‫ﻓَِﻠ َﺬﻟِ َ‬
‫ت ِﻷَ ْﻋ ِﺪ َل ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َرﺑﱡـﻨَﺎ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ‬ ‫ﺎب َوأ ُِﻣ ْﺮ ُ‬ ‫أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ِﻣ ْﻦ ﻛِﺘَ ٍ‬
‫أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُﻨَﺎ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ُﺣ ﱠﺠﺔَ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َْﳚ َﻤ ُﻊ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ‬
‫اﻟﺸﻮرى)‪(٤٢‬‬ ‫ﺼﲑُ )‪(١٥‬‬ ‫وإِﻟَﻴ ِﻪ اﻟْﻤ ِ‬
‫َ ْ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Kita tidak perlu peduli/terikat kepada amalan orang lain‬‬
‫‪atau orang jaman dahulu yang tidak baik, tetapi harus‬‬
‫‪memperhatikan keselamatan dan keutamaan diri kita.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪243‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﱠﺎس َﻣﺎ َوﻻﱠ ُﻫ ْﻢ َﻋ ْﻦ ِﻗ ْﺒـﻠَﺘِ ِﻬ ُﻢ اﻟﱠِﱵ َﻛﺎﻧُﻮا َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ‬ِ ‫ﺴ َﻔ َﻬﺎءُ ِﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
‫ﻮل اﻟ ﱡ‬ ُ ‫َﺳﻴَـ ُﻘ‬
ٍ ‫ﺻﺮ‬
‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٍﻴﻢ‬ ِ ِ َ ‫ اﻟْﻤ ْﺸ ِﺮ ُق واﻟْﻤﻐْ ِﺮب ﻳـ ْﻬ ِﺪي ﻣﻦ ﻳ‬3 ِِ
َ ‫ﺸﺎءُ إ َﱃ‬ َ َْ َ ُ َ َ َ ‫ﻗُ ْﻞ ﱠ‬
ِ ‫اء َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ‬ ِ َ ِ‫( َوَﻛ َﺬﻟ‬١٤٢)
‫ﱠﺎس‬ َ ‫ﻚ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ أُﱠﻣﺔً َو َﺳﻄًﺎ ﻟﺘَ ُﻜﻮﻧُﻮا ُﺷ َﻬ َﺪ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ‬ َ ‫ﻮل َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َﺷ ِﻬﻴ ًﺪا َوَﻣﺎ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَﺔَ اﻟﱠِﱵ ُﻛ ْﻨ‬
ُ ‫َوﻳَ ُﻜﻮ َن اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬
ْ َ‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َﻋ ِﻘﺒَـ ْﻴ ِﻪ َوإِ ْن َﻛﺎﻧ‬ ِ ِ َ ‫إِﻻﱠ ﻟِﻨـﻌﻠَﻢ ﻣﻦ ﻳـﺘﱠﺒِﻊ اﻟ ﱠﺮﺳ‬
‫ﺖ‬ ُ ‫ﻮل ﳑﱠ ْﻦ ﻳَـ ْﻨـ َﻘﻠ‬ ُ ُ َ ْ َ َ َْ
ِ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ‫ﻟَ َﻜﺒ‬
َ‫ﻴﻊ إِﳝَﺎﻧَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲ‬ َ ‫ﻳﻦ َﻫ َﺪى ﷲُ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﷲُ ﻟﻴُﻀ‬ َ ‫ﲑًة إﻻﱠ َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬ َ
(١٤٣) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ‫ﻟﻨ‬Uِ
ٌ ‫وف َرﺣ‬ ٌ ُ‫ﱠﺎس ﻟََﺮء‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang bodoh, yaitu orang-orang kafir, mengingkari
perpindahan qiblat yang dilakukan Rasulullah dan para
sahabat, yang semula menghadap Masjidil Aqsha,
Palestina, jadi menghadap Masjidil Haram di Makkah.
2. Allah menyuruh Rasulullah mengatakan kepada mereka
bahwa arah timur dan barat (untuk menghadap di waktu
shalat) itu milik Allah (ditetapkan menurut kehendak
Allah).
3. Allah menunjuki siapa saja yang Dia kehendaki ke jalan
lurus (benar, kepadaNya).
4. Allah menjadikan ummat ini ummat yang baik 1, yang
adil, supaya menjadi saksi atas manusia (terhadap apa
yang dilakukan), dan:
5. Agar Rasulullah menjadi saksi bagi ummat ini (atas apa
yang dilakukan).
6. Allah menjadikan qiblat yang Rasulullah menetapinya itu
untuk membuktikan siapa yang (tetap) mengikuti beliau

(‫ﺳﻄًﺎ‬
َ ‫ )أُﱠﻣﺔً َو‬ada yang mengartikannya dengan “ummat pertengahan”;
1

pengartian itu tidak sesuai dengan isi/maksud ayat.

S.Al-Baqarah(2):142- 143. 241


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

dan siapa yang berbalik, menolak mengikuti Rasulullah.


7. Mengikuti Rasulullah itu merupakan sesuatu yang berat,
kecuali bagi orang yang mendapat petunjuk (taufiq) dari
Allah.
8. Allah tidak akan menyia-nyiakan iman dan amalan orang
Islam.
9. Allah itu Maha Pengasih, Maha Penyayang, kepada
manusia.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang kafir berusaha mengingkari dan menyalahkan tata
cara ibadah dan amalan orang beriman.
2. Urusan ibadah orang beriman, sepenuhnya terserah dan
tergantung kepada ketetapan Allah, walaupun orang kafir
tidak menyukainya.
3. Orang hanya bisa mau menerima Al-Islam sebagaimana
mestinya, jika mendapat hidayah dari Allah.
4. Perbuatan manusia di dunia ini akan dipertanggung-
jawabkan di hadapan Allah, masing-masing dengan bukti
/persaksiannya.
5. Manusia akan diberi ujian untuk membuktikan apakah
benar beriman atau tidak.
6. Orang yang berusaha melakukan kebaikan dengan
ikhlash, amalannya tetap akan diterima Allah, meskipun
kemungkinan ada semacam kekeliruan dalam soal tehnis.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan pengingkaran orang-orang
kafir terhadap ibadah orang Islam: juga telah lewat pada
S.Al-Baqarah(2):135.
ِ ‫ﺎل اﻟْ َﻜ ِﺎﻓﺮو َن ﻫ َﺬا ﺳ‬
‫ﺎﺣ ٌﺮ‬ َ َ‫ﺎء ُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﻨ ِﺬ ٌر ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوﻗ‬ ِ
َ َ ُ َ ‫َو َﻋﺠﺒُﻮا أَ ْن َﺟ‬
‫ﺎب‬ ِ ‫( أَﺟﻌﻞ اْﻵ َِﳍﺔَ إِ َﳍﺎ و‬٤) ‫َﻛ ﱠﺬاب‬
َ َ‫اﺣ ًﺪا إِ ﱠن َﻫ َﺬا ﻟ‬
ٌ ‫ﺸ ْﻲءٌ ُﻋ َﺠ‬ َ ً َ َ ََ ٌ
(٣٨)‫ص‬ (٥)

S.Al-Baqarah(2):142- 143. 242


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ِ‬ ‫ت إِ َﳍﺎ ﻏَ ِﲑي ﻷَﺟﻌﻠَﻨ َ ِ‬


‫ﲔ )‪(٢٩‬‬ ‫ﱠﻚ ﻣ َﻦ اﻟ َْﻤ ْﺴ ُﺠﻮﻧ َ‬ ‫َْ‬ ‫ﺎل ﻟَﺌِ ِﻦ ﱠاﲣَ ْﺬ َ ً ْ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫اﻟﺸﻌﺮآء)‪(٢٦‬‬
‫ﺖ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ إِﻟ ٍَﻪ ﻏَ ِْﲑي ﻓَﺄ َْوﻗِ ْﺪ ِﱄ‬‫ﺎل ﻓِ ْﺮ َﻋ ْﻮ ُن َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟ َْﻤﻸُ َﻣﺎ َﻋ ِﻠ ْﻤ ُ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫ﺻ ْﺮ ًﺣﺎ ﻟ ََﻌ ِﻠّﻲ أَﻃﱠِﻠ ُﻊ إِ َﱃ إِﻟ َِﻪ‬
‫ﺎﺟ َﻌ ْﻞ ِﱄ َ‬ ‫ﲔ ﻓَ ْ‬‫َ‪َ k‬ﻫ َﺎﻣﺎ ُن َﻋﻠَﻰ اﻟ ِﻄّ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (٣٨‬اﻟﻘﺼﺺ)‪(٢٨‬‬ ‫ﻮﺳﻰ َوإِِّﱐ ﻷَﻇُﻨﱡﻪُ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑِ َ‬ ‫ُﻣ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat dan Hadits yang menunjukkan Rasulullah‬‬
‫‪menjadi saksi atas ummat beliau:‬‬
‫ﺸ ًﺮا َوﻧَ ِﺬ ًﻳﺮا )‪ (٤٥‬اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬ ‫ﺎك َﺷ ِ‬
‫ﺎﻫ ًﺪا َوُﻣﺒَ ِّ‬ ‫ﱠﱯ إِ ﱠ‪u‬أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫َ‪k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫اﻟﻔﺘﺢ)‪(٤٨‬‬ ‫ﺸ ًﺮا َوﻧَ ِﺬ ًﻳﺮا )‪(٨‬‬ ‫ﺎك َﺷ ِ‬
‫ﺎﻫ ًﺪا َوُﻣﺒَ ِّ‬ ‫إِ ﱠ‪ u‬أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫ﺎﻫ ًﺪا َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ إِ َﱃ ِﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ َن‬ ‫إِ ﱠ‪ u‬أَرﺳﻠْﻨﺎ إِﻟَﻴ ُﻜﻢ رﺳﻮﻻً َﺷ ِ‬
‫َْ َ ْ ْ َُ‬
‫اﳌﺰّﻣﻞ)‪(٧٣‬‬ ‫ّ‬ ‫َر ُﺳﻮﻻً )‪(١٥‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪)) :‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل ِﱃ اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ‬ ‫ﷲ ﻗَ َ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ﺎل)) ﻓَِﺈِّﱏ‬ ‫ﻚ أُﻧْ ِﺰ َل ﻗَ َ‬ ‫ﻚ َو َﻋﻠَْﻴ َ‬‫ْﺖ آﻗـ َْﺮأُ َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫اﻗـ َْﺮأْ َﻋﻠَ ﱠﻰ (( ﻗُـﻠ ُ‬
‫ﺴ ِﺎء‬ ‫ِ‬
‫ﻮرةَ اﻟﻨّ َ‬
‫َﲰَﻌﻪُ ِﻣﻦ ﻏَ ِْﲑى (( ﻓَـ َﻘﺮأ ُ ِ‬
‫ْت َﻋﻠَْﻴﻪ ُﺳ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺐ أَ ْن أ ْ َ ْ‬ ‫ُﺣ ﱡ‬‫أِ‬
‫ﺸ ِﻬ ٍ‬
‫ﻴﺪ َو ِﺟ ْﺌـﻨَﺎ‬ ‫ﻒ إِذَا ِﺟ ْﺌـﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ أُﱠﻣ ٍﺔ ﺑِ َ‬ ‫ﺖ ) ﻓَ َﻜ ْﻴ َ‬ ‫َﺣ ﱠﱴ ﺑَـﻠَ ْﻐ ُ‬
‫ﻚ (( ﻓَِﺈ َذا َﻋ ْﻴـﻨَﺎﻩُ‬ ‫ﺎل )) أ َْﻣ ِﺴ ْ‬ ‫ﻚ َﻋﻠَﻰ َﻫ ُﺆﻻَ ِء َﺷ ِﻬﻴ ًﺪا ( ﻗَ َ‬ ‫ﺑِ َ‬
‫ﺎن ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﺗَ ْﺬ ِرﻓَ ِ‬
‫خ‪ ٥٧/٦:‬ك‪-٦٥‬اﻟﺘﻔﺴﲑ ‪ ،‬ب‪-٩‬ﻓﻜﻴﻒ إذا ﺟﺌﻨﺎ اﱁ‪، .‬‬
‫‪٥٠٥٦‬‬ ‫ح‪ ٤٥٨٢‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٥٠٥٥ ، ٥٠٥٠ ، ٥٠٤٩ :‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya saksi/persaksian di‬‬
‫‪Akhirat, atas segala perbuatan manusia:‬‬
‫ق)‪(٥٠‬‬ ‫ﺲ َﻣ َﻌ َﻬﺎ َﺳﺎﺋِ ٌﻖ َو َﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ )‪(٢١‬‬
‫ت ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬
‫ﺎء ْ‬
‫َو َﺟ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪243‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺎب إِﻻﱠ ﻟَﻴُـ ْﺆِﻣﻨَ ﱠﻦ ﺑِ ِﻪ ﻗَـ ْﺒ َﻞ َﻣ ْﻮﺗِِﻪ َوﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳَ ُﻜﻮ ُن‬ ‫وإِ ْن ِﻣﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫َ ْ‬
‫اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﺷ ِﻬﻴ ًﺪا )‪(١٥٩‬‬
‫ْﺴﻨَـﺘُـ ُﻬ ْﻢ َوأَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوأ َْر ُﺟﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ‫ﻳـﻮم ﺗَ ْﺸﻬ ُﺪ َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ أَﻟ ِ‬
‫َْ َ َ ْ ْ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫)‪(٢٤‬‬
‫ﻮز ُﻋﻮ َن )‪َ (١٩‬ﺣ ﱠﱴ إِ َذا َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ُﺮ أَ ْﻋ َﺪاءُ ﷲ إِ َﱃ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻳُ َ‬ ‫َوﻳَـ ْﻮ َم ُْﳛ َ‬
‫ﻮد ُﻫ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ﺎرُﻫ ْﻢ َو ُﺟﻠُ ُ‬ ‫ﺼُ‬ ‫وﻫﺎ َﺷ ِﻬ َﺪ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﲰَْ ُﻌ ُﻬ ْﻢ َوأَﺑْ َ‬
‫َﺟﺎءُ َ‬
‫ﻮد ِﻫ ْﻢ ِﱂَ َﺷ ِﻬ ْﺪ ُْﰎ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا أَﻧْﻄََﻘﻨَﺎ‬ ‫ﻳـﻌﻤﻠُﻮ َن )‪ (٢٠‬وﻗَﺎﻟُﻮا ِﳉﻠُ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬
‫ﷲُ اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْﻄَ َﻖ ُﻛﻞﱠ َﺷ ْﻲ ٍء َو ُﻫ َﻮ َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ أَ ﱠو َل َﻣ ﱠﺮةٍ َوإِﻟ َْﻴ ِﻪ‬
‫ﱰو َن أَ ْن ﻳَ ْﺸ َﻬ َﺪ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﲰَْ ُﻌ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺗُـ ْﺮ َﺟ ُﻌﻮ َن )‪َ (٢١‬وَﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺴﺘَ ُ‬
‫َﻜ ْﻦ ﻇَﻨَـ ْﻨـﺘُ ْﻢ أَ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ‬ ‫وﻻَ أَﺑﺼﺎرُﻛﻢ وﻻَ ﺟﻠُﻮ ُد ُﻛﻢ وﻟ ِ‬
‫َ َُْْ َ ُ ْ َ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪(٤١‬‬ ‫ّ‬ ‫ﲑا ِﳑﱠﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٢٢‬‬ ‫ِ‬
‫َﻛﺜ ً‬
‫‪4. Hadits tentang perputaran arah Qiblat:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻛﺎ َن أَ ﱠو َل َﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﻟْﺒَـ َﺮاء أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ﺎل أَ ْﺧ َﻮاﻟِ ِﻪ ‪ِ -‬ﻣ َﻦ‬ ‫َﺟ َﺪ ِادﻩِ ‪ -‬أ َْو ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻗَﺪ َم اﻟ َْﻤﺪﻳﻨَﺔَ ﻧَـ َﺰ َل َﻋﻠَﻰ أ ْ‬
‫ِ‬
‫س ِﺳﺘﱠﺔَ َﻋ َ‬
‫ﺸ َﺮ َﺷ ْﻬ ًﺮا ‪ ،‬أ َْو‬ ‫ﺖ اﻟ َْﻤ ْﻘ ِﺪ ِ‬
‫اﻷَﻧْﺼﺎ ِر ‪ ،‬وأَﻧﱠﻪُ ﺻﻠﱠﻰ ِﻗﺒﻞ ﺑـ ْﻴ ِ‬
‫َ َ َ َ ََ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ‪ ،‬وَﻛﺎ َن ﻳـ ْﻌ ِﺠﺒﻪُ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻗ ْﺒـﻠَﺘُﻪُ ِﻗﺒﻞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫ََ َ‬ ‫َﺳ ْﺒـ َﻌﺔَ َﻋ َ َ ً َ ُ ُ‬
‫‪ ،‬وأَﻧﱠﻪ ﺻﻠﱠﻰ أَ ﱠو َل ٍ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ َﻣ َﻌﻪُ‬ ‫ﺼ ِﺮ ‪َ ،‬و َ‬ ‫ﺻ ﻼَةَ اﻟ َْﻌ ْ‬‫ﺻ ﻼﱠ َﻫﺎ َ‬ ‫ﺻ ﻼَة َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ َﻣ َﻌﻪُ ‪ ،‬ﻓَ َﻤ ﱠﺮ َﻋﻠَﻰ أ َْﻫ ِﻞ َﻣ ْﺴ ِﺠ ٍﺪ‬ ‫ِ‬
‫ج َر ُﺟ ٌﻞ ﳑﱠ ْﻦ َ‬ ‫ﻗَـ ْﻮٌم ‪ ،‬ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫ﻮل ﱠِ‬ ‫ﺖ َﻣ َﻊ ر ُﺳ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪َ ،‬و ُﻫ ْﻢ َراﻛِ ُﻌﻮ َن ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ا‪3‬‬ ‫ﺻﻠﱠْﻴ ُ َ‬ ‫ﺎل أَ ْﺷ َﻬ ُﺪ ِ‪ U‬ﱠ‪ 3‬ﻟََﻘ ْﺪ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗِﺒَ َﻞ َﻣ ﱠﻜﺔَ ‪ ،‬ﻓَ َﺪ ُاروا َﻛ َﻤﺎ ُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ﺼ ِﻠّﻰ‬‫ﻮد ﻗَ ْﺪ أَ ْﻋ َﺠﺒَـ ُﻬ ْﻢ إِ ْذ َﻛﺎ َن ﻳُ َ‬ ‫ﺖ اﻟْﻴَـ ُﻬ ُ‬‫ﺖ ‪ ،‬وَﻛﺎﻧَ ِ‬
‫َ‬
‫ِﻗﺒﻞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫ََ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪244‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺎب ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َو ﱠﱃ َو ْﺟ َﻬﻪُ ِﻗﺒَ َﻞ‬ ‫س ‪ ،‬وأ َْﻫﻞ اﻟ ِ‬


‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗﺒَ َﻞ ﺑَـ ْﻴﺖ اﻟ َْﻤ ْﻘﺪ ِ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ُزَﻫ ْﻴـ ٌﺮ َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ أَﺑُﻮ إِ ْﺳ َﺤﺎ َق َﻋ ِﻦ‬ ‫ﻚ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺖ أَﻧْ َﻜ ُﺮوا َذﻟِ َ‬ ‫اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫َ‬
‫ﺎت َﻋﻠَﻰ اﻟ ِْﻘ ْﺒـﻠَ ِﺔ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ُﲢَﱠﻮ َل‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﺒَـ َﺮاء ِﰱ َﺣ ِﺪﻳﺜِ ِﻪ َﻫ َﺬا أَﻧﱠﻪُ َﻣ َ‬
‫ﻮل ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ )‬ ‫ﺎل َوﻗُﺘِﻠُﻮا ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻧَ ْﺪ ِر َﻣﺎ ﻧَـ ُﻘ ُ‬
‫ِر َﺟ ٌ‬
‫ﻴﻊ إِﳝَﺎﻧَ ُﻜ ْﻢ (‬ ‫ِ ِ‬
‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﷲُ ﻟﻴُﻀ َ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬خ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ١٧-١٦‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪،‬‬
‫‪،‬‬ ‫‪٣٩٩‬‬ ‫و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬ ‫ح‪٤٠‬‬ ‫ب‪-٣٠‬اﻟﺼ ﻼة ﻣﻦ اﻹﳝﺎن ‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪٧٢٥٢‬‬ ‫‪، ٤٤٩٢ ، ٤٤٨٦‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa manusia akan diuji‬‬
‫‪Allah, untuk membuktikan kebenaran iman mereka:‬‬

‫ﻳﻦ َﺧﻠَ ْﻮا ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬


‫أ َْم َﺣﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا ا ْﳉَﻨﱠﺔَ َوﻟَ ﱠﻤﺎ َ‪ْ¤‬ﺗ ُﻜ ْﻢ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﻮل‬
‫ﻮل اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬‫ﻀ ﱠﺮاءُ َوُزﻟْ ِﺰﻟُﻮا َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﻘ َ‬
‫ْﺳﺎءُ َواﻟ ﱠ‬ ‫ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ َﻣ ﱠ‬
‫ﺴ ْﺘـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَﺄ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺼ َﺮ ﷲ ﻗَ ِﺮ ٌ‬
‫ﻳﺐ‬ ‫ﺼ ُﺮ ﷲ أَﻻَ إِ ﱠن ﻧَ ْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ َﻌﻪُ َﻣ َﱴ ﻧَ ْ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫)‪(٢١٤‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوَﱂْ‬
‫ﻳﻦ َﺟ َ‬ ‫أ َْم َﺣﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ أَ ْن ﺗُـ ْﺘـ َﺮُﻛﻮا َوﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـ ْﻌﻠَ ِﻢ ﷲُ اﻟﺬ َ‬
‫ﷲ وﻻَ رﺳﻮﻟِ ِﻪ وﻻَ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﺠﺔً َو ﷲُ‬ ‫ﲔ َوﻟ َ‬ ‫ﻳَـﺘﱠﺨ ُﺬوا ﻣ ْﻦ ُدون َ َ ُ َ ُ َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﲑ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٦‬‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺒ ٌ‬
‫ﱠﺎس أَ ْن ﻳُـ ْﺘـ َﺮُﻛﻮا أَ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُـ ْﻔﺘَـﻨُﻮ َن )‪(٢‬‬ ‫أ ِ‬
‫ﺐ اﻟﻨ ُ‬ ‫َﺣﺴ َ‬
‫َ‬
‫ﱠِ‬ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ ﻓَـﺘـﻨﱠﺎ اﻟﱠ ِﺬ ِ ِ‬
‫ﺻ َﺪﻗُﻮا‬
‫ﻳﻦ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ ﷲُ اﻟﺬ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬ ‫ﲔ )‪(٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻟَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪245‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪6. Hadits tentang orang yang bershadaqah keliru, tidak‬‬


‫‪mengapa tatkala niatnya sudah benar:‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ج‬ ‫ﺎل رﺟﻞ ﻷَﺗَﺼ ﱠﺪﻗَ ﱠﻦ ﺑِ ٍ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺔ ‪ .‬ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻗَ َ َ ُ ٌ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ّﺪ َق‬ ‫ﺿ َﻌ َﻬﺎ ﰱ ﻳَﺪ َﺳﺎ ِرق ﻓَﺄ ْ‬
‫َﺻﺒَ ُﺤﻮا ﻳَـﺘَ َﺤ ﱠﺪﺛُﻮ َن ﺗُ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَﺘﻪ ﻓَـ َﻮ َ‬ ‫ﺑِ َ‬
‫ﺼ َﺪﻗَ ٍﺔ ‪.‬‬ ‫ﺼ ﱠﺪﻗَ ﱠﻦ ﺑِ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ﻟ َ‬
‫َﻚ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ﻷَﺗَ َ‬ ‫َﻋﻠَﻰ َﺳﺎ ِر ٍق ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ٍ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَﺘِ ِﻪ ﻓَـ َﻮ َ‬
‫َﺻﺒَ ُﺤﻮا‬ ‫ﺿ َﻌ َﻬﺎ ِﰱ ﻳَ َﺪ ْى َزاﻧِﻴَﺔ ‪ ،‬ﻓَﺄ ْ‬ ‫ج ﺑِ َ‬ ‫ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫َﻚ‬‫ﺎل اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ﻟ َ‬ ‫ﺼ ِّﺪ َق اﻟﻠﱠْﻴـﻠَﺔَ َﻋﻠَﻰ َزاﻧِﻴَ ٍﺔ ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻳَـﺘَ َﺤ ﱠﺪﺛُﻮ َن ﺗُ ُ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺘِ ِﻪ‬‫ج ﺑِ َ‬
‫ا ْﳊﻤ ُﺪ َﻋﻠَﻰ َزاﻧِﻴ ٍﺔ ‪ ،‬ﻷَﺗَﺼ ﱠﺪﻗَ ﱠﻦ ﺑِ ٍ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺔ ‪ .‬ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫ﺼ ِّﺪ َق َﻋﻠَﻰ‬ ‫َﺻﺒَ ُﺤﻮا ﻳَـﺘَ َﺤ ﱠﺪﺛُﻮ َن ﺗُ ُ‬‫ﲎ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﻓَـ َﻮ َ ِ‬
‫ﺿ َﻌ َﻬﺎ ﰱ ﻳَ َﺪ ْى ﻏَ ٍِّ‬
‫َﻚ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ‪َ ،‬ﻋﻠَﻰ َﺳﺎ ِر ٍق َو َﻋﻠَﻰ َزاﻧِﻴَ ٍﺔ‬ ‫ﺎل اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ﻟ َ‬ ‫ﲎ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻏَ ٍِّ‬
‫و َﻋﻠَﻰ ﻏَ ٍِ ِ ِ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ َﺳﺎ ِر ٍق ﻓَـﻠَ َﻌﻠﱠﻪُ‬ ‫ﺻ َﺪﻗَـﺘُ َ‬
‫ﻴﻞ ﻟَﻪُ أَ ﱠﻣﺎ َ‬
‫ﲎ ‪ .‬ﻓَﺄُﺗ َﻰ ﻓَﻘ َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬
‫ﻒ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻦ َﺳ ِﺮﻗَﺘﻪ ‪َ ،‬وأَ ﱠﻣﺎ اﻟ ﱠﺰاﻧﻴَﺔُ ﻓَـﻠَ َﻌﻠ َﻬﺎ أَ ْن ﺗَ ْﺴﺘَﻌ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫أَ ْن ﻳَ ْﺴﺘَﻌ ﱠ‬
‫ﲎ ﻓَـﻠَ َﻌﻠﱠﻪُ ﻳَـ ْﻌﺘَِﱪُ ﻓَـﻴُـ ْﻨ ِﻔ ُﻖ ِﳑﱠﺎ أَ ْﻋﻄَﺎﻩُ ﷲُ ((‬ ‫َﻋ ْﻦ ِزَ‪َ u‬ﻫﺎ ‪َ ،‬وأَ ﱠﻣﺎاﻟْﻐَ ِ ﱡ‬
‫اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬خ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ١٣٨-١٣٧‬ك‪-٢٤‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-١٤‬‬ ‫ّ‬ ‫أﺧﺮﺟﻪ‬
‫ح‪١٤٢١‬‬ ‫ﲎ َو ُﻫ َﻮ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ ‪،‬‬ ‫إِذَا ﺗَ َ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق َﻋﻠَﻰ ﻏَ ٍِّ‬
‫‪7. Keterangan tentang maksud “Ummatan Wasathan”dalam‬‬
‫‪ayat ini, dikutip dari Tafsier Ibnu Katsier I / 237-238:‬‬
‫ﻂ‬‫ﺶ أَ ْو َﺳ ُ‬‫ﺎل‪ :‬ﻗُـ َﺮﻳْ ٌ‬ ‫ﺎر َواْﻷَ ْﺟ َﻮ ُد ‪َ ،‬ﻛ َﻤﺎ ﻳـُ َﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫﻨَﺎ‪ :‬اْﳋﻴَ ُ‬
‫ﻂ َﻫ ُ‬ ‫َواْ َﻟﻮﺳ ُ‬
‫ب ﻧَﺴﺒﺎً وداراً ‪ ،‬أَي‪َ :‬ﺧﻴـﺮﻫﺎ‪ .‬وَﻛﺎ َن رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ْ ْ َُ َ َ ُ‬ ‫اْ َﻟﻌ َﺮ ِ َ َ َ‬
‫ِِ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬
‫ﺴﺒًﺎ‪،‬‬‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ َو َﺳﻄًﺎ ِﰲ ﻗَـ ْﻮﻣﻪ ‪ ،‬أَ ْي‪ :‬أَ ْﺷ َﺮﻓُـ ُﻬ ْﻢ ﻧَ َ‬
‫ات ‪َ ،‬و ِﻫ َﻲ‬ ‫ﺼﻠَﻮ ِ‬
‫ﻀ ُﻞ اﻟ ﱠ َ‬ ‫َوِﻣ ْﻨﻪُ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼ ﻼَةُ اْ ُﻟﻮ ْﺳﻄَﻰ‪ ،‬اﻟﱠِﱵ ِﻫ َﻲ أَﻓْ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):142- 143.‬‬ ‫‪246‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ
ُ‫ َوﻟَ ﱠﻤﺎ َﺟ َﻌ َﻞ ﷲ‬، ‫ﺎح َوﻏَ ِْﲑَﻫﺎ‬ ّ ‫ﺖ ِﰲ‬
ِ ‫اﻟﺼ َﺤ‬ َ َ‫ َﻛ َﻤﺎ ﺛَـﺒ‬، ‫ﺼ ُﺮ‬ ْ ‫اْ َﻟﻌ‬
ِ ‫ﺸﺮاﺋِ ِﻊ وأَﻗْـﻮِم اْﳌَﻨ‬ ‫ﻫﺬﻩِ اْﻷُ ﱠﻣﺔ َو َﺳﻄﺎً َﺧ ﱠ‬ ِ
‫ﺎﻫ ِﺞ‬ َ َ َ َ ‫ﺼ َﻬﺎ ِ®َ ْﻛ َﻤ ِﻞ اﻟ ﱠ‬
‫اﺟﺘَـﺒَﺎ ُﻛ ْﻢ َوَﻣﺎ‬
ْ ‫) ُﻫ َﻮ‬:‫ﺎل ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ‬ َ َ‫ َﻛ َﻤﺎ ﻗ‬، ‫ﺐ‬ ِ ‫ﺿ ِﺢ اﻟْ َﻤ َﺬ ِاﻫ‬
َ ‫َوأَ ْو‬
ِ ِ ِ ‫ِﱠ‬ ِ ِ
‫ﻴﻢ ُﻫ َﻮ‬ َ ‫َﺟ َﻌ َﻞ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ ﻣ ْﻦ َﺣ َﺮ ٍج ﻣﻠﺔَ أَﺑﻴ ُﻜ ْﻢ إﺑْـ َﺮاﻫ‬
‫ﻮل َﺷ ِﻬﻴ ًﺪا‬ُ ‫ﲔ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ َوِﰲ َﻫ َﺬا ﻟِﻴَ ُﻜﻮ َن اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬ ِ
َ ‫َﲰﱠﺎ ُﻛ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ‬
٧٨ :(٢٢)‫ﱠﺎس ( اﳊﺞ‬ ِ ‫اء َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ‬ َ ‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا ُﺷ َﻬ َﺪ‬
8. Ayat yang menunjukkan celaan orang munafiq kepada
orang berinfaq karena sedikit nominalnya:

َ‫ﻳﻦ ﻻ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﻠ ِْﻤﺰو َن اﻟْﻤﻄﱠ ِﻮ ِﻋﲔ ِﻣﻦ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ ِﰲ اﻟ ﱠ ِ ﱠ‬
َ ‫ﺼ َﺪﻗَﺎت َواﻟﺬ‬ َ ُ َ َ ّ ُ ُ َ َ
ِ ِ ِ
‫َِﳚ ُﺪو َن إِﻻﱠ ُﺟ ْﻬ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻓَـﻴَ ْﺴ َﺨ ُﺮو َن ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﺳﺨ َﺮ ﷲُ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَﳍُ ْﻢ‬
(٩)‫اﻟﺘﻮﺑﺔ‬ (٧٩) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻋ َﺬ‬
ٌ ‫اب أَﻟ‬
ٌ َ
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan sampai terpengaruh bujuk-rayu orientalis (dan
kaki tangan mereka) dalam soal menjalankan dienul Islam,
cara mempelajari tafsir Al-Qur’an, dan lain-lainnya,
karena mereka hanya bermaksud memasukkan keraguan
dalam hati muslimien.
2. Jangan terpengaruh oleh orang-orang yang tidak
mengerti, yang menyangka bahwa agama Islam adalah
agama “pertengahan”. Yang benar, Al-Islam adalah satu-
satunya tatanan yang benar, sedang diluarnya adalah
salah dan sesat.

S.Al-Baqarah(2):142- 143. 247


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﺎﻫﺎ ﻓَـ َﻮ ِّل‬


َ‫ﺿ‬ َ ‫ﺴ َﻤ ِﺎء ﻓَـﻠَﻨُـ َﻮﻟِّﻴَـﻨ‬
َ ‫ﱠﻚ ِﻗ ْﺒـﻠَﺔً ﺗَـ ْﺮ‬ ‫ﻚ ِﰲ اﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺐ َو ْﺟ ِﻬ‬ ‫ﱡ‬
َ ‫ﻗَ ْﺪ ﻧَـ َﺮى ﺗَـ َﻘﻠ‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ‬ َ ‫ﺚ َﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓَـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ‬ ُ ‫ﻚ َﺷﻄ َْﺮ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َو َﺣ ْﻴ‬ َ ‫َو ْﺟ َﻬ‬
ِِ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
ُ‫ ْﻢ َوَﻣﺎ ﷲ‬²ّ‫ﺎب ﻟَﻴَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن أَﻧﱠﻪُ ا ْﳊَ ﱡﻖ ﻣ ْﻦ َر‬ َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫َﺷﻄ َْﺮﻩُ َوإ ﱠن اﻟﺬ‬
‫ﺎب ﺑِ ُﻜ ِّﻞ‬ ِ ِ ‫( وﻟَﺌِﻦ أَﺗَـﻴ َ ﱠ‬١٤٤) ‫ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳـﻌﻤﻠُﻮ َن‬
َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫ﺖ اﻟﺬ‬ ْ ْ َ َ َْ
َ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑِﺘَﺎﺑِ ٍﻊ ِﻗ ْﺒـﻠَﺔ‬ُ ‫ﺖ ﺑِﺘَﺎﺑِ ٍﻊ ِﻗ ْﺒـﻠَﺘَـ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻌ‬َ ْ‫ﻚ َوَﻣﺎ أَﻧ‬ َ َ‫آَﻳٍَﺔ َﻣﺎ ﺗَﺒِﻌُﻮا ِﻗ ْﺒـﻠَﺘ‬
‫ﻚ إِ ًذا‬ َ ‫ﺎء َك ِﻣ َﻦ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ إِﻧﱠ‬ ِ
َ ‫اء ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ‬
ِ
َ ‫ﺖ أ َْﻫ َﻮ‬َ ‫ﺾ َوﻟَﺌِ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ‬ٍ ‫ﺑَـ ْﻌ‬
ِ
(١٤٥) ‫ﲔ‬ َ ‫ﻟَ ِﻤ َﻦ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengetahui bahwa Rasulullah berkali-kali menenga-
dahkan wajah ke langit, mengharap qiblat shalat diarah-
kan ke Masjidil Haram.
2. Kemudian Allah memerintahkan agar muslimien
menghadap Masjidil Haram ketika shalat, memenuhi
harapan Rasulullah.
3. Sejak saat itu, di mana pun orang berada, ketika shalat
harus menghadap qiblat, Masjidil Haram di Makkah.
4. Orang Ahli Kitab mengetahui bahwa perintah seperti itu
benar datang dari Pemelihara mereka.
5. Allah tidak lalai dari apa yang mereka (kaum Ahli Kitab)
lakukan; semua dalam pantauan-Nya.
6. Orang Ahli Kitab itu, diberi keterangan dengan hujjah
apapun, tidak mau mengikuti qiblat Rasulullah.
7. Rasulullah tidak mau mengikuti kiblat mereka, dan
masing-masing tidak mau mengikuti kiblat lainnya.
8. Allah Mengingatkan bahwa jika Rasulullah mengikuti
kemauan mereka (orang kafir-Ahli Kitab) setelah
datangnya ilmu dari Allah, maka tergolong dari kalangan
orang-orang dhalim.

S.Al-Baqarah(2):144- 145. 248


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang boleh mengharapkan sesuatu yang baik yang
diinginkan, tetapi harus tetap menunggu perkenan Allah.
2. Do’a dan harapan Rasulullah dikabulkan oleh Allah.
3. Urusan ibadah tidak boleh diubah, kecuali dengan
ketetapan dari Allah.
4. Masjidil Haram merupakan qiblat orang beriman seluruh
dunia, ketika melakukan shalat.
5. Orang Ahli Kitab tetap tidak mau membenarkan dan
mengikuti Al-Islam, meskipun sudah mengetahui bukti
kebenaran Al-Islam.
Catatan:
Ketika Rasulullah di Makkah, ketika shalat sering berada di sisi
rukum Yamani (sisi selatan), sehingga dapat menghadap Ka’bah
meskipun tetap menghadap Baitul Maqdis. Ketika sudah hijrah
ke Madinah, mengumpulkan dua qiblat ini tidak mungkin lagi
dilakukan, padahal beliau lebih senang kalau menghadap ke
arah Ka’bah. Kemudian Allah menurunkan ayat ini, memenuhi
harapan beliau.
6. Orang beriman tidak boleh mengikuti ajakan/kemauan
orang-orang kafir.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa masing-masing
pemeluk agama itu saling tidak mau mengikuti: lihat
juga S.Al-Baqarah(2): 113, 135, 137 semuanya telah lewat.
ِ‫ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ‫ْﻜﺘ‬ ِ ِ
َ ‫ﻟﺬي أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬Uِ ‫ﺎب آَﻣﻨُﻮا‬
‫ﻳﻦ‬ َ ‫َﺖ ﻃَﺎﺋَِﻔﺔٌ ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ‬ ْ ‫َوﻗَﺎﻟ‬
َ‫( َوﻻ‬٧٢) ‫َﺧ َﺮﻩُ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺮِﺟ ُﻌﻮ َن‬ ِ ‫آَﻣﻨﻮا وﺟﻪ اﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر وا ْﻛ ُﻔﺮوا آ‬
ُ َ َ َ ْ َ َُ
‫ﺗُـ ْﺆِﻣﻨُﻮا إِﻻﱠ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﺗَﺒِ َﻊ ِدﻳﻨَ ُﻜ ْﻢ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠن ا ْﳍَُﺪى ُﻫ َﺪى ﷲ أَ ْن ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ‬
ِ
ْ ‫َﺣ ٌﺪ ِﻣﺜْ َﻞ َﻣﺎ أُوﺗِﻴﺘُ ْﻢ أ َْو ُﳛَﺎ ﱡﺟﻮُﻛ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠن اﻟْ َﻔ‬
‫ﻀ َﻞ‬ َ‫أ‬
‫آل‬ (٧٣) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ِ ‫ﺑِﻴ ِﺪ‬
َ َ‫ﷲ ﻳـُ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳ‬
ٌ ‫ﺸﺎءُ َو ﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬ َ
(٣)‫ﻋﻤﺮان‬

S.Al-Baqarah(2):144- 145. 249


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪2. Riwayat mansukhnya qiblat Masjidil Aqsha; lihat juga‬‬


‫‪Hadits Al-Bukharie (H.40) dari Al-Bara’ tentang‬‬
‫‪Perputaran Arah Qiblat, telah lewat di hal.244-245 pada‬‬
‫‪keterangan ayat 142-143.‬‬

‫ﺎس‪َ :‬ﻛﺎ َن أَ ﱠو َل َﻣﺎ ﻧُ ِﺴ َﺦ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺎل َﻋ ِﻠﻲ ﺑْ ِﻦ أَِﰊ ﻃَْﻠ َﺤﺔَ َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫اْﻟ ُﻘ ْﺮآن اْﻟﻘ ْﺒـﻠَﺔُ ‪َ ،‬وذﻟ َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻮد ‪،‬‬ ‫ﺎﺟ َﺮ إِ َﱃ اْﳌَ ِﺪﻳﻨَ ِﺔ ‪َ ،‬وَﻛﺎ َن أَ ْﻛﺜَـ ُﺮ أَ ْﻫﻠ َﻬﺎ اْﻟﻴَـ ُﻬ ُ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻟَ ﱠﻤﺎ َﻫ َ‬
‫ﻮد ‪،‬‬ ‫ﺖ اْﻟﻴَـ ُﻬ ُ‬ ‫ﺖ اْﳌَْﻘ ِﺪس ‪ ،‬ﻓَـ َﻔ ِﺮﺣ ِ‬ ‫ﻓَﺄَ َﻣ َﺮﻩُ ﷲُ أَ ْن ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻘﺒَ َﻞ ﺑَـ ْﻴ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﺑِ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَﺎﺳﺘـ ْﻘﺒـﻠَﻬﺎ رﺳ ُ ِ‬
‫ﻀ َﻌﺔَ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َْ َ َ َ ُ‬
‫ﺐ ِﻗﺒـﻠَﺔَ إﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ ﻓَ َﻜﺎ َن ﻳ ْﺪﻋﻮ إِ َﱃ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ‬ ‫ﺸ َﺮ َﺷ ْﻬ ًﺮا ‪َ ،‬وَﻛﺎ َن ُﳛ ﱡ ْ ْ َ َ‬ ‫َﻋ َ‬
‫ﱡ‬ ‫وﻳـ ْﻨﻈُﺮ إِ َﱃ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻚ‬‫ﺐ َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ﺴ َﻤﺎء ‪ ،‬ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ‪ ):‬ﻗَ ْﺪ ﻧَـ َﺮى ﺗَـ َﻘﻠ َ‬ ‫ََ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب‬‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َﺷﻄ َْﺮﻩُ ( ﻓَ ْﺎرَ· َ‬ ‫ﺴ َﻤﺎء ( إِ َﱃ ﻗَـ ْﻮﻟﻪ‪ ):‬ﻓَـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ َ‬ ‫ِﰲ اﻟ ﱠ‬
‫اﻫـ ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻔﺴﲑ اﺑﻦ ﻛﺜﲑ‪/١ :‬‬ ‫ﻮد ‪،‬‬ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ُﻬ ُ‬‫ِﻣ ْﻦ ذﻟِ َ‬
‫‪٢٤٠‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaknya kita memahami dienul Islam, agar tahu‬‬
‫‪dengan pasti menurut tuntunan apa yang harus dilakukan‬‬
‫‪ketika menghadapi suatu persoalan.‬‬
‫‪2. Kita jangan sampai mendhalimi diri dengan mengikuti‬‬
‫‪kemauan orang-orang yang tidak mengerti Al-Islam‬‬

‫ﺎء ُﻫ ْﻢ َوإِ ﱠن ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﺎب ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮﻧَﻪُ َﻛ َﻤﺎ ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮ َن أَﺑْـﻨَ َ‬
‫ﺎﻫ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻳﻦ َآﺗَـ ْﻴـﻨَ ُ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ﻓَ ﻼَ‬ ‫ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻴَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮ َن ا ْﳊَ ﱠﻖ َو ُﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (١٤٦‬ا ْﳊَ ﱡﻖ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪(١٤٧‬‬ ‫ﺗَ ُﻜﻮﻧَ ﱠﻦ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﻤ َِﱰ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):144- 145.‬‬ ‫‪250‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang Ahli Kitab sebenarnya sudah mengenali
Rasulullah, sebagaimana mereka mengenali anak-anak
mereka sendiri.
2. Sebahagian dari kalangan Ahli Kitab itu menyembunyikan
kebenaran (tentang kerasulan Muhammad shallallahu
'alaihi wa alihi wa sallam), padahal sebenarnya mereka
mengetahui.
3. Al-Haq (ajaran yang benar) itu berasal dari Allah.
4. Allah berpesan agar Rasulullah tidak ragu terhadap
kebenaran itu.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Banyak orang Ahli Kitab tidak dapat berlaku jujur, jika
berkaitan dengan keterangan soal kebenaran Al-Islam.
2. Orang beriman tidak boleh membenarkan keterangan
orang kafir, sehingga mulai meragukan kebenaran
keterangan yang datang dari Allah.
3. Jika ada keterangan dari luar Al-Islam (walaupun melalui
lisan orang yang mengaku beragama Islam) berbeda
dengan keterangan dalam Al-Islam, maka yang datang
dari luar Al-Islam harus diabaikan dan dibuang jauh2.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang Ahli Kitab
(seharusnya) sudah tahu kebenaran Al-Islam

‫ ِﻋ ْﻨ َﺪ ُﻫ ْﻢ‬U‫ﻮ‬ ِ ِ ‫ﻮل اﻟﻨِ ﱠ ِ ﱠ‬


ً ُ‫ﱠﱯ اْﻷ ُّﻣ ﱠﻲ اﻟﺬي َﳚ ُﺪوﻧَﻪُ َﻣ ْﻜﺘ‬ َ ‫ﻳﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِﻌُﻮ َن اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
ِ ِ ‫ِﰲ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ َو اْ ِﻹ ِْﳒ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ َﻋ ِﻦ‬ ُ ‫ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َو ﻳَـ ْﻨـ َﻬ‬Uِ ‫ ُْﻣ ُﺮُﻫ ْﻢ‬¤َ ‫ﻴﻞ‬
‫ﻀ ُﻊ‬َ َ‫ﺚ َوﻳ‬ َ ِ‫اﳋَﺒَﺎﺋ‬ ِ ‫اﻟْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ وُِﳛ ﱡﻞ َﳍُﻢ اﻟﻄﱠﻴِﺒ‬
ْ ‫ﺎت َوُﳛَ ِّﺮُم َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ‬ َّ ُ َ ُ
ِ‫ﺖ َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﻓَﺎﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﺑِﻪ‬ ‫ﱠ‬ ِ
َ َ ْ ْ ْ َ‫ﺻ َﺮُﻫ ْﻢ َواْﻷَ ْﻏ ﻼَ َل اﻟ ِﱵ َﻛﺎﻧ‬ ْ ‫َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ إ‬

S.Al-Baqarah(2):146- 147. 251


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﱡﻮر اﻟﱠ ِﺬي أُﻧْ ِﺰ َل َﻣ َﻌﻪُ أُوﻟَﺌِ َ‬


‫ﻚ ُﻫ ُﻢ‬ ‫ﺼ ُﺮوﻩُ َواﺗﱠـﺒَـﻌُﻮا اﻟﻨ َ‬
‫َو َﻋ ﱠﺰُروﻩُ َوﻧَ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(١٥٧‬‬
‫ﻮل ِ‬
‫ﷲ إِﻟ َْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻴﻞ إِِّﱐ َر ُﺳ ُ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وإِ ْذ ﻗَ َ ِ‬
‫ﻴﺴﻰ اﺑْ ُﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ َ‪ k‬ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ َ‬‫ﺎل ﻋ َ‬ ‫َ‬
‫ﻮل َ‪ِْ¤‬ﰐ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺸﺮا ﺑِﺮ ُﺳ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻣﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِﻤﺎ ﺑـﲔ ﻳ َﺪ ﱠ ِ‬
‫ي ﻣ َﻦ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراة َوُﻣﺒَ ّ ً َ‬ ‫َ َ َْ َ‬ ‫ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎء ُﻫ ْﻢ ‪U‬ﻟْﺒَـﻴّﻨَﺎت ﻗَﺎﻟُﻮا َﻫ َﺬا ﺳ ْﺤ ٌﺮ‬ ‫ِ‬
‫َﲪَ ُﺪ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺟ َ‬
‫اﲰُﻪُ أ ْ‬
‫ﺑَـ ْﻌﺪي ْ‬
‫ﻒ)‪(٦١‬‬ ‫اﻟﺼ ّ‬
‫ﲔ )‪ّ (٦‬‬ ‫ُﻣﺒِ ٌ‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan bagaimana orang Ahli Kitab‬‬
‫‪memalsu atau menyembunyikan kebenaran; lihat juga‬‬
‫‪keterangan pada S.Al-Baqarah(2):75 dengan S.An-‬‬
‫;‪Nisa’(4):46 yang telah lampau‬‬ ‫‪S.Al-Ma’idah(5):41.‬‬
‫‪Lihat juga riwayat orang Yahudi menutupi ayat rajam‬‬
‫‪yang tertulis dalam Taurat dengan tangannya.‬‬

‫ﺎﺳﻴَﺔً ُﳛَ ِّﺮﻓُﻮ َن‬ ‫ﻀ ِﻬﻢ ِﻣﻴﺜَﺎﻗَـﻬﻢ ﻟَﻌﻨﱠﺎﻫﻢ وﺟﻌﻠْﻨَﺎ ﻗُـﻠُﻮﺑـﻬﻢ ﻗَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َُ ْ‬ ‫ُ ْ َ ُ ْ َ ََ‬ ‫ﻓَﺒ َﻤﺎ ﻧَـ ْﻘ ْ‬
‫ال ﺗَﻄﱠِﻠ ُﻊ‬ ‫ﺴﻮا َﺣﻈ½ﺎ ِﳑﱠﺎ ذُ ّﻛِ ُﺮوا ﺑِ ِﻪ َوﻻَ ﺗَـ َﺰ ُ‬ ‫ِ ِِ‬
‫اﻟْ َﻜﻠ َﻢ َﻋ ْﻦ َﻣ َﻮاﺿﻌﻪ َوﻧَ ُ‬
‫ِ‬
‫اﺻ َﻔ ْﺢ إِ ﱠن‬‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َو ْ‬ ‫َﻋﻠَﻰ َﺧﺎﺋِﻨَ ٍﺔ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴ ﻼً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋ ُ‬
‫ﲔ )‪ (١٣‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ِِ‬ ‫ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan kebenaran Al-Islam; lihat‬‬
‫‪juga S.Al-Baqarah(2):99, 119; S.Ali Imran(3):19, 85.‬‬

‫أَﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن َﻋﻠَﻰ ﺑَـﻴِّﻨَ ٍﺔ ِﻣ ْﻦ َرﺑِِّﻪ َﻛ َﻤ ْﻦ ُزﻳِّ َﻦ ﻟَﻪُ ُﺳﻮءُ َﻋ َﻤﻠِ ِﻪ َواﺗﱠـﺒَـﻌُﻮا‬
‫ﳏﻤﺪ)‪(٤٧‬‬ ‫ّ‬ ‫اء ُﻫ ْﻢ )‪(١٤‬‬ ‫أ َْﻫ َﻮ َ‬
‫ﺴﺒُ َﻞ ﻓَـﺘَـ َﻔ ﱠﺮ َق ﺑِ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﻴﻤﺎ ﻓَﺎﺗﱠﺒِﻌُﻮﻩُ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌُﻮا اﻟ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َوأَ ﱠن َﻫ َﺬا ﺻ َﺮاﻃﻲ ُﻣ ْﺴﺘَﻘ ً‬
‫ﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪ (١٥٣‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺳﺒِ ِﻴﻠ ِﻪ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ َو ﱠ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):146- 147.‬‬ ‫‪252‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪4. Ayat-ayat‬‬ ‫‪yang‬‬ ‫‪menyuruh‬‬ ‫‪manusia‬‬ ‫‪berfikir,‬‬


‫‪memperhatikan ayat-ayat Allah di alam sekitar atau pada‬‬
‫‪diri mereka sendiri, agar beriman; lihat juga S.Al-‬‬
‫‪Baqarah(2):73, 164, 242; S.Ash-Shaffaat(37):133-138.‬‬
‫اﺳﻲ وأَﻧْـﻬﺎرا وِﻣﻦ ُﻛ ِﻞ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ات‬‫ﻴﻬﺎ َرَو َ َ َ ً َ ْ ّ َ َ‬ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي َﻣ ﱠﺪ اْﻷَ ْر َ‬
‫ض َو َﺟ َﻌ َﻞ ﻓ َ‬
‫ﻚ‬ ‫ﱠﻬ َﺎر إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِ َ‬ ‫ﲔ اﺛْـﻨَـ ْ ِ ِ‬
‫ﲔ ﻳُـ ْﻐﺸﻲ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ اﻟﻨـ َ‬ ‫َﺟ َﻌﻞ ِﻓ َﻴﻬﺎ َزْو َﺟ ْ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ض ﻗﻄَ ٌﻊ ُﻣﺘَ َﺠﺎ ِوَر ٌ‬
‫ات‬ ‫ﻵ‪k‬ت ﻟ َﻘ ْﻮم ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن )‪َ (٣‬وِﰲ ْ‬
‫اﻷر ِ‬ ‫َ‬
‫ان ﻳُ ْﺴ َﻘﻰ‬ ‫ﺻ ْﻨـﻮ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎب وَزرعٌ وَِﳔ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وﺟﻨ ٌ ِ‬
‫ﻴﻞ ﺻ ْﻨـ َﻮا ٌن َوﻏَْﻴـ ُﺮ َ‬ ‫ﱠﺎت ﻣ ْﻦ أَ ْﻋﻨَ َ ْ َ ٌ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِﲟَﺎء َواﺣﺪ َوﻧُـ َﻔ ّ‬ ‫ٍ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺾ ِﰲ اْﻷُ ُﻛ ِﻞ إ ﱠن ِﰲ ذَﻟ َ‬ ‫ﻀ َﻬﺎ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬‫ﻀ ُﻞ ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬ ‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪(٤‬‬ ‫ﻵ‪ٍ k‬‬
‫َ‬
‫ات‬
‫ﱠﺮ ٌ‬ ‫ﺴﺨ َ‬ ‫ﻮم ُﻣ َ‬ ‫ﱡﺠ ُ‬
‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ َواﻟﻨ ُ‬‫ﺸ ْﻤ َ‬‫ﱠﻬ َﺎر َواﻟ ﱠ‬ ‫ﱠﺮ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ َواﻟﻨـ َ‬ ‫َو َﺳﺨ َ‬
‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪َ (١٢‬وَﻣﺎ ذَ َرأَ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﻚ ﻵَ‪ٍ k‬‬ ‫ِ‬
‫ِ® َْﻣ ِﺮﻩ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟ َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﻵَﻳَﺔً ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَ ﱠﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪ (١٣‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫ض ُﳐْﺘَﻠِ ًﻔﺎ أَﻟ َْﻮاﻧُﻪُ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِ َ‬ ‫اْﻷ َْر ِ‬
‫وِﻣﻦ آَ‪k‬ﺗِِﻪ ﻳ ِﺮﻳ ُﻜﻢ اﻟْﺒـﺮ َق ﺧﻮﻓًﺎ وﻃَﻤﻌﺎ وﻳـﻨـ ِﺰ ُل ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺴ َﻤﺎء َﻣﺎءً‬ ‫َ ْ َ ُ ُ َ ْ َ ْ َ َ ً َ َُ ّ َ‬
‫ٍ‬
‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬‫ﻚ ﻵَ‪ٍ k‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻣ ْﻮ‪َÃ‬ﺎ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟ َ َ‬ ‫ﻓَـﻴُ ْﺤﻴِﻲ ﺑِﻪ اْﻷَ ْر َ‬
‫اﻟﺮوم)‪(٣٠‬‬ ‫)‪(٢٤‬‬
‫اﻟﺮوم)‪(٣٠‬‬ ‫اﳋَﻠ ِْﻖ أَﻓَ ﻼَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪(٦٨‬‬
‫َوَﻣ ْﻦ ﻧُـ َﻌ ِّﻤ ْﺮﻩُ ﻧُـﻨَ ِّﻜ ْﺴﻪُ ِﰲ ْ‬
‫ِ‬ ‫ﺳﻨُ ِﺮﻳ ِﻬﻢ آَ‪k‬ﺗِﻨَﺎ ِﰲ اْﻵَﻓَ ِ‬
‫ﺎق َوِﰲ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـﺘَـﺒَـ ﱠ َ‬
‫ﲔ َﳍُ ْﻢ أَﻧﱠﻪُ ا ْﳊَ ﱡﻖ أ ََوَﱂْ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ٍ‬ ‫ﻳ ْﻜ ِ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪(٤١‬‬ ‫ﻚ أَﻧﱠﻪُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ )‪ّ (٥٣‬‬ ‫ﻒ ﺑَِﺮﺑِّ َ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):146- 147.‬‬ ‫‪253‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Al-Islam benar dari Allah dan merupakan ajaran yang
benar, tidak patut diragukan, sedang selainnya salah.
2. Jangan sampai kita mengikuti orang yang sebenarnya
sudah mengetahui bahwa Al-Haq (kebenaran) itu adalah
hanya Al-Islam, tetapi berusaha memalingkan manusia
darinya.

ِ ْ ‫وﻟِ ُﻜ ٍﻞ ِوﺟﻬﺔٌ ُﻫﻮ ﻣﻮﻟِّﻴﻬﺎ ﻓَﺎﺳﺘَﺒِ ُﻘﻮا‬


ِ ¤ ‫ات أَﻳﻦ ﻣﺎ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا‬
‫ْت ﺑِ ُﻜ ُﻢ‬َ َ َ ْ ‫اﳋَْﻴـ َﺮ‬ ْ َ َُ َ َ ْ ّ َ
(١٤٨) ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ إِ ﱠن ﷲَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
َِ ‫ﷲ‬
ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Setiap pemeluk dien (agama) itu punya arah atau cara
sendiri-sendiri yang dipilih dan dijalaninya.
2. Allah menyuruh agar kita berlomba, bersegera menuju
kebaikan.
3. Orang berada dan mengalami kematian di mana saja,
nanti pada hari Kiamat akan didatangkan oleh Allah
untuk menjalani hisab.
4. Allah Berkuasa atas segala sesuatu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang di luar Islam mesti memakai cara yang lain dari
cara Islam.
2. Orang harus menyegerakan diri menjalankan Al-Islam
(secara penuh), tidak menunda-nunda.
3. Kekuasaan Allah tidak terbatas dan tidak dapat dihalangi
oleh selain-Nya.

S.Al-Baqarah(2):148. 254
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya kebiasaan atau cara
yang dilakukan orang bukan Islam, lihat juga:
S.Al-Ma’idah(5):104; S.Al-A’raf(7):28;
S.Yunus(10):78; S.Al-Anbiya’(21):53;
S.Asy-Syu’ara’(26):74; S.Luqman(31):21;
S.Az-Zukhruf(43):22, 23.

uَ ‫ َء‬Uََ ‫ﻴﻞ َﳍُُﻢ اﺗﱠﺒِﻌُﻮا َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَ ْﻞ ﻧَـﺘﱠﺒِ ُﻊ َﻣﺎ أَﻟْ َﻔ ْﻴـﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ آ‬ ِ ِ
َ ‫َوإذَا ﻗ‬
(١٧٠) ‫ ُؤ ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻻَ ﻳَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬Uََ ‫أ ََوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن آ‬
(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬
ِ َ‫ﺖ إِﻻﱠ ﻣ َﻜﺎء وﺗ‬ ِ
‫اب ِﲟَﺎ‬َ ‫ﺼﺪﻳَﺔً ﻓَ ُﺬوﻗُﻮا اﻟ َْﻌ َﺬ‬ ْ َ ً ُ ِ ‫ﺻ ﻼَﺗُـ ُﻬ ْﻢ ﻋ ْﻨ َﺪ اﻟْﺒَـ ْﻴ‬ َ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن‬
(٨)‫اﻷﻧﻔﺎل‬ (٣٥) ‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن‬
2. Ayat yang menunjukkan bolehnya orang bersegera
menuju kebaikan:
‫ﺎل ُﻫ ْﻢ أُوﻻَِء َﻋﻠَﻰ أَﺛَ ِﺮي‬
َ َ‫( ﻗ‬٨٣) ‫ﻮﺳﻰ‬
َ ‫ ُﻣ‬kَ ‫ﻚ‬ َ ‫ﻚ َﻋ ْﻦ ﻗَـ ْﻮِﻣ‬َ َ‫َوَﻣﺎ أَ ْﻋ َﺠﻠ‬
(٢٠)‫( ﻃﻪ‬٨٤) ‫ﺿﻰ‬ َ ‫ب ﻟِﺘَـ ْﺮ‬
ِّ ‫ﻚ َر‬ ُ ‫َو َﻋ ِﺠﻠ‬
َ ‫ْﺖ إِﻟ َْﻴ‬
3. Ayat-ayat yang menunjukkan Kekuasaan Allah tidak
terbatas: S.Al-Baqarah(2):20, 106, 109, 259, 284;
S.Ali Imron(3):26, 29, 165, 189; S.Al-An-‘am(6):17;
S.Al-Ma’idah(5):17, 19, 40, 120; S.Al-Anfal(8):41;
S.At-Taubah(9):39; S.Hud(110:4;
S.An-Nahl(16):77; S.Al-Hajj(22):6;
S.An-Nur(24):45; S.Al-Ankabut(29):20;
S.Ar-Rum(30):50; S.Fathir(35):1;
Fushshilat(41):39; Asy-Syura(42):9;
S.Al-Ahqaf(46):33; S.Al-Hadied(57):2;
S.Al-Hasyr(59):6; S.At-Taghabun(64):1;
S.Ath-Thalaq(65):12; S.At-Tahriem(66):8;
S.Al-Mulk(67):1.

S.Al-Baqarah(2):148. 255
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan melakukan sesuatu yang tidak dikenal dalam
Islam, berupa adat-istiadat atau perbuatan lainnya.
2. Hendaknya takut kepada siksa Allah, dan sebaliknya
hendaknya tidak putus asa untuk mendapat pertolongan
dan perlindungan Allah.

‫ْﺤ ﱡﻖ‬ ِِ
َ ‫ﻚ َﺷﻄ َْﺮ اﻟ َْﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َوإِﻧﱠﻪُ ﻟَﻠ‬ َ ‫ﺖ ﻓَـ َﻮ ِّل َو ْﺟ َﻬ‬
َ ‫ﺚ َﺧ َﺮ ْﺟ‬ ُ ‫َوِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ‬
‫ﺖ‬ َ ‫ﺚ َﺧ َﺮ ْﺟ‬ ُ ‫( َوِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ‬١٤٩) ‫ﻚ َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑِﻐَ ِﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ َ ِّ‫ِﻣ ْﻦ َرﺑ‬
ُ ‫ﻚ َﺷﻄ َْﺮ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َو َﺣ ْﻴ‬
َ ‫ﺚ َﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓَـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ‬ َ ‫ﻓَـ َﻮ ِّل َو ْﺟ َﻬ‬
َ‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَ ﻼ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﱠﺎس َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﺣ ﱠﺠﺔٌ إﻻﱠ اﻟﺬ‬ ِ ‫َﺷﻄ َْﺮﻩُ ﻟِﺌَ ﻼﱠ ﻳَ ُﻜﻮ َن ﻟِﻠﻨ‬
(١٥٠) ‫ﺸ ْﻮِﱐ َوِﻷ ُِﰎﱠ ﻧِ ْﻌ َﻤ ِﱵ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬َ ‫ﺸ ْﻮ ُﻫ ْﻢ َوا ْﺧ‬
َ ْ‫َﲣ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan apabila orang shalat di luar Masjidil
Haram, sehingga Ka’bah tidak terlihat olehnya, agar
menghadap ke arah Masjidil Haram.
2. Perintah itu haq datang dari Allah, bukan sekedar
keinginan dan kemauan Rasulullah.
3. Apa saja yang dilakukan orang, Allah memperhatikan dan
mengetahuinya.
4. Orang berada di mana saja dari belahan bumi ini, apabila
melakukan shalat harus menghadap ke arah Masjidil
Haram (menurut ukuran kemampuannya).
5. Perintah itu diberikan agar orang tidak mempunyai hujjah
untuk menyalahkan orang yang menghadap Masjidil
Haram, dan agar Allah menyempurnakan ni’mat serta
memberi petunjuk kepada orang-orang beriman.

S.Al-Baqarah(2):149-150. 256
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

6. Orang-orang yang dhalim tetap akan mencari-cari alasan


untuk mencela dan menyalahkan orang yang shalat
menghadap Ka’bah/Masjidil Haram.
7. Orang beriman cukup takut dan sungkan kepada Allah,
tidak takut atau sungkan kepada manusia, lebih-lebih
dalam urusan ibadah.
Catatan:
Perintah menghadap Ka’bah/Masjidil Haram dalam
rangkaian ayat ini berulang sampai tiga kali, diterangkan oleh
ulama bahwa:
1) Allah memenuhi keinginan Rasulullah untuk menghadap
Ka’bah/Masjidil Haram (ayat 144); - atau dikatakan ini untuk
orang shalat yang melihat Ka’bah;
2) Allah menguatkan ketetapan menghadap Ka’bah/Masjidil
Haram sebagai ketetapan dariNya, bukan sekedar memenuhi
keinginan Rasulullah (ayat 149); atau dikatakan sebagai
ketetapan bagi orang shalat yang tidak langsung melihat
Ka’bah;
3) Allah menetapkan keharusan menghadap Ka’bah/Mas-
jidil Haram untuk semua orang yang sedang melakukan
shalat, dalam keadaan tinggal ataupun safar (ayat 150); atau
dikatakan bagi orang shalat yang safar, atau berada jauh dari
Masjidil Haram, wallahu a’lam.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Rasulullah dan muslimien shalat menghadap Ka’bah/Mas
jidil Haram adalah memenuhi perintah Allah.
2. Ketepatan orang menghadap ke Qiblat dan orang yang
berusaha benar-benar untuk menghadap ke Qiblat itu
menjadi perhatian Allah.
3. Orang yang ingin termasuk dalam kalangan orang-orang
yang mendapat petunjuk Allah, hendaknya tidak sungkan
dan tidak takut kepada selain Allah.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang beriman harus
tunduk kepada perintah Allah, tanpa sungkan atau takut

S.Al-Baqarah(2):149-150. 257
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪kepada selainNya, lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):175‬‬


‫;‪S.Yunus(10):15‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):13‬‬
‫‪َ 3‬ﻣﺎ َﱂْ ﻳُـﻨَـ ِّﺰ ْل‬ ‫ﺎف ﻣﺎ أَ ْﺷﺮْﻛﺘﻢ وﻻَ َﲣَﺎﻓُﻮ َن أَﻧﱠ ُﻜﻢ أَ ْﺷﺮْﻛﺘﻢ ِ‪ U‬ﱠِ‬
‫ْ َ ُْ‬ ‫َﺧ ُ َ َ ُ ْ َ‬ ‫ﻒ أَ‬ ‫َوَﻛ ْﻴ َ‬
‫َﺣ ﱡﻖ ِ‪ْU‬ﻷ َْﻣ ِﻦ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
‫ﲔأَ‬ ‫ﺑِ ِﻪ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﺳ ْﻠﻄَ ًﺎ‪ u‬ﻓَﺄَ ﱡ‬
‫ي اﻟْ َﻔ ِﺮﻳ َﻘ ْ ِ‬
‫)‪ (٨١‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ف َ‪ِْ¤‬ﰐ ﷲُ ﺑَِﻘ ْﻮٍم‬ ‫ﺴ ْﻮ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﺗَ ﱠﺪ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ دﻳﻨﻪ ﻓَ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ُِﳛﺒﱡـﻬﻢ وُِﳛﺒﱡﻮﻧَﻪ أ َِذﻟﱠ ٍﺔ ﻋﻠَﻰ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِ ِ ٍ‬
‫ﲔ أَﻋ ﱠﺰة َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ َ ُ‬
‫ﻀﻞ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬
‫ﷲ َوﻻَ َﳜَﺎﻓُﻮ َن ﻟ َْﻮَﻣﺔَ ﻻَﺋٍِﻢ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪو َن ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ُﳚ ِ‬
‫ﻚ ﻓَ ْ ُ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٥٤‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻳُـ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺎءُ َو ﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ ٌ‬
‫‪2. Hadits/riwayat tentang bai’at para sahabat untuk tidak‬‬
‫‪takut kepada celaan orang dalam menjalankan perintah‬‬
‫‪Allah:‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﺎل ‪U‬ﻳـﻌﻨﺎ رﺳ َ ِ‬ ‫ﺎدةَ ﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺼﺎﻣﺖ ﻗَ َ َ َ ْ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﻋﺒَ َ‬
‫ﺸ ِﻂ َواﻟ َْﻤ ْﻜ َﺮﻩِ ‪-‬‬‫ﺎﻋ ِﺔ ِﰱ اﻟ َْﻤ ْﻨ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱠ‬
‫ﺴ ْﻤ ِﻊ َواﻟﻄﱠ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﻮل ‪ْ U -‬ﳊَ ِّﻖ‬‫ﻮم ‪ -‬أ َْو ﻧَـ ُﻘ َ‬ ‫ِع اﻷ َْﻣ َﺮ أ َْﻫﻠَﻪُ ‪َ ،‬وأَ ْن ﻧَـ ُﻘ َ‬
‫َوأَ ْن ﻻَ ﻧُـﻨَﺎز َ‬
‫خ‪ :‬ك ‪٩٣‬‬ ‫ﷲ ﻟ َْﻮَﻣﺔَ ﻻَﺋٍِﻢ « ‪.‬‬‫ﺎف ِﰱ ِ‬ ‫َﺣ ْﻴـﺜُ َﻤﺎ ُﻛﻨﱠﺎ ﻻَ َﳔَ ُ‬
‫ﱠﺎس ‪ ،‬ح‬ ‫ﺎم اﻟﻨ َ‬‫ﻒ ﻳُـﺒَﺎﻳِ ُﻊ ا ِﻹ َﻣ ُ‬ ‫– اﻷﺣﻜﺎم ‪U ،‬ب ‪َ - ٤٣‬ﻛ ْﻴ َ‬
‫أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٣٩٩٩ ، ٣٨٩٣ ، ٣٨٩٢ ، ١٨ :‬‬ ‫‪٧٢٠٠‬‬ ‫‪ ٧١٩٩‬و‬
‫‪٧٤٦٨‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٧٢١٣‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٧٠٥٥‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٦٨٧٣‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٦٨٠١‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٦٧٨٤‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٤٨٩٤‬‬

‫‪٧٠٥٦‬‬ ‫وﰱ‪:‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):149-150.‬‬ ‫‪258‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah akan


menyempurnakan ni’mat atas Rasulullah dan orang-orang
beriman, lihat juga: S.Al-Ma’idah(5):3, 6; S.An-Nahl(16):81.
‫ﱠﺮ‬ َ ِ‫ﱠم ِﻣ ْﻦ َذﻧْﺒ‬
َ ‫َﺧ‬Éَ ‫ﻚ َوَﻣﺎ‬ َ ‫( ﻟِﻴَـ ْﻐ ِﻔ َﺮ ﻟ‬١)‫َﻚ ﻓَـ ْﺘ ًﺤﺎ ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ‬
َ ‫َﻚ ﷲُ َﻣﺎ ﺗَـ َﻘﺪ‬ َ ‫ ﻓَـﺘَ ْﺤﻨَﺎ ﻟ‬u‫إِ ﱠ‬
(٤٨)‫( اﻟﻔﺘﺢ‬٢)‫ﻴﻤﺎ‬ ِ ِ َ ‫ﻚ وﻳـ ْﻬ ِﺪﻳ‬ ِ ِ
ً ‫ﻚ ﺻ َﺮاﻃًﺎ ُﻣ ْﺴﺘَﻘ‬ َ َ َ َ ‫َوﻳُﺘ ﱠﻢ ﻧ ْﻌ َﻤﺘَﻪُ َﻋﻠَْﻴ‬
4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang-orang
munafiq/kafir suka memperolok, mencela mengganggu
orang-orang beriman; lihat juga: S.Al-Baqarah(2):212.

َ‫ﻳﻦ ﻻ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﻠ ِْﻤﺰو َن اﻟْﻤﻄﱠ ِﻮ ِﻋﲔ ِﻣﻦ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ ِﰲ اﻟ ﱠ ِ ﱠ‬
َ ‫ﺼ َﺪﻗَﺎت َواﻟﺬ‬ َ ُ َ َ ّ ُ ُ َ َ
‫َِﳚ ُﺪو َن إِﻻﱠ ُﺟ ْﻬ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻓَـﻴَ ْﺴ َﺨ ُﺮو َن ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﺳ ِﺨ َﺮ ﷲُ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَﳍُ ْﻢ‬
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٧٩) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻋ َﺬ‬
ٌ ‫اب أَﻟ‬
ٌ َ
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan kendur dari menjalani dienul Islam atau bagian
ajarannya, hanya karena celaan orang-orang yang tidak
suka kepada Al-Islam dan ajarannya.

‫ﺗِﻨَﺎ َوﻳـُ َﺰّﻛِﻴ ُﻜ ْﻢ‬kََ ‫َﻛ َﻤﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻓﻴ ُﻜ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ آ‬
(١٥١) ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤ َﺔ َوﻳـُ َﻌ ِﻠّ ُﻤ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﱂْ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ِ
َ َ‫َوﻳـُ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻜﺘ‬
(١٥٢) ‫ون‬ ِ ‫ﻓَﺎذْ ُﻛﺮ ِوﱐ أَذْ ُﻛﺮُﻛﻢ وا ْﺷ ُﻜﺮوا ِﱄ وﻻَ ﺗَ ْﻜ ُﻔﺮ‬
ُ َ ُ َْ ْ ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Berkaitan dengan ni’mat Allah dan petunjuk yang tersebut
dalam ayat 150, Allah mengingatkan bahwa sebagian
contoh keni’matan itu adalah Pengutusan seorang Rasul,
yakni Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam.

S.Al-Baqarah(2):151-152. 259
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

2. Rasulullah (yang diutus itu) dari kalangan mereka


(manusia, bangsa Arab), bukan dari kalangan jin, Ajam
atau lainnya.
3. Rasulullah bertugas:
3.1. membacakan ayat-ayat Allah – Al-Qur’an;
3.2. mensucikan mereka – dari akhlaq yang rendah, kekotoran
jiwa, amalan-amalan jahiliyyah, sehingga menjadi orang-
orang pandai, lembut hati, berperilaku mulia, beraqidah
lurus dan kokoh menjalani Al-Islam;
3.3. mengajarkan Al-Qur’an dan As-Sunnah (=Al-Hikmah, buah
pemahaman Al-Qur’an);
3.4. mengajarkan perkara yang mereka belum tahu.

4. Allah menyuruh orang-orang beriman mengingatNya,


dengan janji Dia akan memperhatikan dan menolong
mereka.
5. Allah menyuruh orang-orang beriman bersyukur kepada-
Nya, dan melarang mereka kufur.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang yang mengaku menerima seruan Rasulullah, harus
pernah dibacakan ayat-ayat Al-Qur’an kepadanya,
menjalani Al-Islam, dan harus belajar memahami Al-
Qur’an serta As-Sunnah sebelum menjalani itu semua,
masih dalam kejahiliyahan, lihat S.Al-Jum’ah(62):2.
2. Orang yang ingin diperhatikan dan ditolong Allah,
hendaknya senantiasa (banyak) mengingat Allah.
3. Syukur kepada Allah merupakan kewajiban orang
beriman, sedang kekufuran merupakan perbuatan
terlarang.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan pentingnya orang ber-
syukur kepada Allah, tidak kufur, lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):172; S.An-Naml(27):40;
S.Luqman (31):12; S.Az-Zumar(39):7;
S.Al-Qamar(54):35.

S.Al-Baqarah(2):151-152. 260
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﻣﺎ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ ﺑ َﻌ َﺬاﺑ ُﻜ ْﻢ إِ ْن َﺷ َﻜ ْﺮُﰎْ َوآ ََﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﺷﺎﻛ ًﺮا َﻋﻠ ً‬
‫ﻴﻤﺎ‬
‫)‪ (١٤٧‬اﻟﻨّﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﺸ ِﺪﻳ ٌﺪ‬
‫َوإِ ْذ َ‪َ2‬ذﱠ َن َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺌِ ْﻦ َﺷ َﻜ ْﺮُْﰎَ ﻷَ ِزﻳ َﺪﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺌِ ْﻦ َﻛ َﻔ ْﺮُْﰎ إِ ﱠن َﻋ َﺬ ِاﰊ ﻟَ َ‬
‫)‪ (٧‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan bahwa diutusnya Rasul kepada‬‬
‫‪manusia itu merupakan ni’mat, lihat juga S.Ibrahim(14):28‬‬
‫ﺚ ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ‬
‫ﲔ إِ ْذ ﺑَـ َﻌ َ‬ ‫ِِ‬
‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻣ ﱠﻦ ﷲُ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ ََ‪L‬ﺗﻪ َوﻳُـ َﺰّﻛﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﲔ )‪ (١٦٤‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan pengutusan Rasulullah dan‬‬
‫‪tugas-tugas beliau, lihat: S.Al-Baqarah(2):129.‬‬
‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ ََ‪L‬ﺗِِﻪ َو‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ِﰲ اْﻷ ُّﻣﻴِّ َ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﺑَـ َﻌ َ‬
‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳُـ َﺰّﻛﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫اﳉﻤﻌﺔ)‪(٦٢‬‬ ‫ﲔ )‪(٢‬‬ ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫َ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa rasul itu mesti dari‬‬
‫‪kalangan kaum yang dia diutus kepada mereka, bukan‬‬
‫‪dari luar kalangan mereka, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):23, 32‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):45‬‬
‫;‪S.Al-Ankabut(29):14‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):47‬‬
‫‪S.Nuh(71):1.‬‬
‫ﺎن ﻗَـﻮِﻣ ِﻪ ﻟِﻴـﺒـِّﲔ َﳍُﻢ ﻓَـﻴ ِ‬
‫ﻀ ﱡﻞ ﷲُ َﻣ ْﻦ‬ ‫ﻮل إِﻻﱠ ﺑِِﻠ ِ‬ ‫وَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ٍ‬
‫ﺴ ْ َُ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٤‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﺎءُ َوﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺎءُ َو ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ ُ‬ ‫ﻳَ َ‬
‫‪Tetapi Rasulullah diutus untuk semua manusia:‬‬
‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َﺳﻴِّﺌَ ٍﺔ ﻓَ ِﻤ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ َ‬
‫ﻚ‬ ‫َﺻﺎﺑَ َ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ ﺣ ٍ ِ ِ‬
‫ﺴﻨَﺔ ﻓَﻤ َﻦ ﷲ َوَﻣﺎ أ َ‬
‫َﺻﺎﺑَ َ ْ َ َ‬ ‫َﻣﺎ أ َ‬
‫‪َ a‬ﺷ ِﻬﻴ ًﺪا )‪ (٧٩‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ﱠﺎس رﺳﻮﻻً وَﻛ َﻔﻰ ِ‪ b‬ﱠِ‬ ‫وأَرﺳﻠْﻨ َ ِ‬
‫ﺎك ﻟﻠﻨ ِ َ ُ َ‬ ‫َ َْ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):151-152.‬‬ ‫‪261‬‬
‫ﱠﺎس ﺑ ِﺸﲑا وﻧَ ِﺬﻳﺮا وﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻻَ‬ ‫ﺎك إِﻻﱠ َﻛﺎﻓﱠﺔً ﻟﻠﻨ ِ َ ً َ ً َ‬ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٢٨‬ﺳﺒﺄ)‪(٣٤‬‬
‫‪5. Riwayat yang menunjukkan pengakuan para sahabat‬‬
‫‪tentang kejahilan mereka sebelum mengikuti dienul Islam:‬‬
‫ﻮل( َﻛﺎ َن اﻟﻨﱠﺎس ﻳﺴﺄَﻟُﻮ َن رﺳ َ ِ‬ ‫)ﺣ َﺬﻳـ َﻔﺔَ ﺑﻦ اﻟْﻴﻤ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ َْ‬ ‫ﺎن ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ُ ْ ْ َ ََ‬
‫ﺸ ِّﺮ َﳐَﺎﻓَﺔَ‬ ‫َﺳﺄَﻟُﻪُ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺖأْ‬ ‫)وآﻟِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋ ِﻦ ْ‬
‫اﳋَ ِْﲑ ‪َ ،‬وُﻛ ْﻨ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎﻫ ِﻠﻴﱠ ٍﺔ َو َﺷ ٍّﺮ ‪،‬‬‫ﷲ إِ ﱠ‪ُ p‬ﻛﻨﱠﺎ ِﰱ ﺟ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ْﺖ َ‪َ L‬ر ُﺳ َ‬ ‫أَ ْن ﻳُ ْﺪ ِرَﻛ ِﲎ ‪ .‬ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬
‫َ‬
‫ﺎل‪)):‬‬ ‫اﳋَ ِْﲑ ِﻣ ْﻦ َﺷ ٍّﺮ ﻗَ َ‬ ‫اﳋَ ِْﲑ ‪ ،‬ﻓَـ َﻬ ْﻞ ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻫ َﺬا ْ‬ ‫ﺎء َ‪ p‬ﷲُ ِ‪َ َr‬ﺬا ْ‬ ‫ﻓَ َﺠ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻧَـ َﻌ ْﻢ َوِﻓ ِﻴﻪ‬ ‫ﺸ ِّﺮ ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻗَ َ‬ ‫ﻚ اﻟ ﱠ‬ ‫ْﺖ َو َﻫ ْﻞ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ذَﻟِ َ‬
‫ﻧَـ َﻌ ْﻢ (( ﻗُـﻠ ُ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻗَـ ْﻮٌم ﻳَـ ْﻬ ُﺪو َن ﺑِﻐَ ِْﲑ َﻫ ْﺪِﱙ‬ ‫ْﺖ َوَﻣﺎ َد َﺧﻨُﻪُ ﻗَ َ‬ ‫َد َﺧ ٌﻦ (( ﻗُـﻠ ُ‬
‫اﳋَِْﲑ ِﻣ ْﻦ َﺷ ٍّﺮ‬ ‫ﻚ ْ‬ ‫ْﺖ ﻓَـ َﻬ ْﻞ ﺑَـ ْﻌ َﺪ َذﻟِ َ‬‫ف ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوﺗُـ ْﻨ ِﻜ ُﺮ (( ﻗُـﻠ ُ‬‫ﺗَـ ْﻌ ِﺮ ُ‬
‫َﺟﺎﺑَـ ُﻬ ْﻢ إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ‬
‫ﱠﻢ ‪َ ،‬ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻧَـ َﻌ ْﻢ ُد َﻋﺎةٌ إ َﱃ أَﺑْـ َﻮاب َﺟ َﻬﻨ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ُ )):‬ﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﷲ ِ‬
‫ﺻ ْﻔ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ْﺖ َ‪َ L‬ر ُﺳ َ‬ ‫ﻗَ َﺬﻓُﻮﻩُ ِﻓ َﻴﻬﺎ (( ﻗُـﻠ ُ‬
‫ْﺖ ﻓَ َﻤﺎ َ‪ُْ 2‬ﻣ ُﺮِﱏ إِ ْن أَ ْد َرَﻛ ِﲎ‬ ‫ْﺴﻨَﺘِﻨَﺎ (( ﻗُـﻠ ُ‬ ‫ِﺟ ْﻠ َﺪﺗِﻨَﺎ ‪ ،‬وﻳـﺘ َﻜﻠﱠﻤﻮ َن ِ}َﻟ ِ‬
‫َ ََ ُ‬
‫ِ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫ْﺖ ﻓَِﺈ ْن َﱂْ‬ ‫ﲔ َوإِ َﻣ َﺎﻣ ُﻬ ْﻢ (( ﻗُـﻠ ُ‬ ‫ﺎﻋﺔَ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﺗَـﻠ َْﺰُم َﲨَ َ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬
‫ْﻚ اﻟ ِْﻔ َﺮ َق ُﻛﻠﱠ َﻬﺎ ‪،‬‬ ‫ﺎل‪)) :‬ﻓَﺎ ْﻋﺘَ ِﺰ ْل ﺗِﻠ َ‬ ‫ﺎم ﻗَ َ‬‫ﺎﻋﺔٌ َوﻻَ إِ َﻣ ٌ‬ ‫ﻳَ ُﻜ ْﻦ َﳍُ ْﻢ َﲨَ َ‬
‫ﺖ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ت َوأَﻧْ َ‬ ‫ﻚ اﻟ َْﻤ ْﻮ ُ‬ ‫َﺻ ِﻞ َﺷ َﺠ َﺮةٍ َﺣ ﱠﱴ ﻳُ ْﺪ ِرَﻛ َ‬ ‫ﺾ ِ} ْ‬ ‫َوﻟ َْﻮ أَ ْن ﺗَـ َﻌ ﱠ‬
‫ﻚ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى ‪ .‬خ‪ ، ٢٤٢/٤ :‬ك‪-٦١‬اﳌﻨﺎﻗﺐ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫‪٧٠٨٤‬‬ ‫ﻃﺮﻓﺎﻩ ‪، ٣٦٠٧‬‬ ‫ح‪٣٦٠٦‬‬ ‫ب‪-٢٥‬ﻋﻼﻣﺔ اﻟﻨﺒﻮة‬
‫ﺎص َو ُﻫ َﻮ ِﰱ‬ ‫ﻀ ْﺮَ‪َ p‬ﻋ ْﻤ َﺮو ﺑْ َﻦ اﻟ َْﻌ ِ‬ ‫ﺎل َﺣ َ‬ ‫ى ﻗَ َ‬‫ﺎﺳﺔَ اﻟ َْﻤ ْﻬ ِﺮ ِّ‬
‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﴰَ َ‬
‫ت ‪ .‬ﻓَـﺒَ َﻜﻰ ﻃَ ِﻮﻳﻼً َو َﺣ ﱠﻮ َل َو ْﺟ َﻬﻪُ إِ َﱃ ا ْﳉِ َﺪا ِر ﻓَ َﺠ َﻌ َﻞ‬ ‫ِﺳﻴﺎﻗَ ِﺔ اﻟْﻤﻮ ِ‬
‫َْ‬ ‫َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﺸﺮ َك رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻮل َ‪ L‬أَﺑَـﺘَﺎﻩُ أ ََﻣﺎ ﺑَ ﱠ َ َ ُ‬ ‫اﺑْـﻨُﻪُ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):151-152.‬‬ ‫‪262‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﺸﺮ َك رﺳ ُ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﺑِ َﻜ َﺬا أ ََﻣﺎ ﺑَ ﱠ َ َ ُ‬ ‫َ‬
‫ﻀ َﻞ َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل إ ﱠن أَﻓْ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﻓَﺄَﻗـْﺒَ َﻞ ﺑ َﻮ ْﺟﻬﻪ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﺑ َﻜ َﺬا ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ إِِّﱏ ﻗَ ْﺪ‬ ‫ﺎدةُ أَ ْن ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ َوأَ ﱠن ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪا َر ُﺳ ُ‬ ‫ﻧُِﻌ ﱡﺪ َﺷ َﻬ َ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ﻀﺎ‬ ‫َﺣ ٌﺪ أَ َﺷ ﱠﺪ ﺑـُ ْﻐ ً‬ ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ أَﻃْﺒَﺎق ﺛَﻼَث ﻟَ َﻘ ْﺪ َرأَﻳْـﺘُ ِﲎ َوَﻣﺎ أ َ‬ ‫ُﻛ ْﻨ ُ‬
‫ﺐ إِ َﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﻟِﺮ ُﺳ ِ‬
‫ﱃ‬ ‫َﺣ ﱠ‬‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻣ ِّﲎ َوﻻَ أ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْﻚ‬‫ﺖ َﻋﻠَﻰ ﺗِﻠ َ‬ ‫ﺖ ﻣ ْﻨﻪُ ﻓَـ َﻘﺘَـﻠْﺘُﻪُ ﻓَـﻠَ ْﻮ ُﻣ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫اﺳﺘَ ْﻤ َﻜ ْﻨ ُ‬ ‫ِ‬
‫أَ ْن أَ ُﻛﻮ َن ﻗَﺪ ْ‬
‫ﺖ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ ا ِﻹ ْﺳﻼَ َم ِﰱ ﻗَـﻠِْﱮ‬ ‫ﺎل ﻟَ ُﻜ ْﻨ ُ‬‫ا ْﳊَ ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺴ ْﻂ َﳝِﻴﻨَ َ‬ ‫ْﺖ اﺑْ ُ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬ ‫أَﺗَـ ْﻴ ُ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣﺎ‬ ‫ﺖ ﻳَ ِﺪى ﻗَ َ‬ ‫ﻀُ‬ ‫ﺎل ‪ -‬ﻓَـ َﻘﺒَ ْ‬ ‫ﻂ َﳝِﻴﻨَﻪُ ‪ -‬ﻗَ َ‬ ‫ﺴَ‬ ‫ﻚ ﻓَـﺒَ َ‬ ‫ﻓَﻸ َُ‪b‬ﻳِ ْﻌ َ‬
‫ط‬‫ﺎل‪ )):‬ﺗَ ْﺸ َِﱰ ُ‬ ‫ط ﻗَ َ‬ ‫ت أَ ْن أَ ْﺷ َِﱰ َ‬ ‫ْﺖ أ ََر ْد ُ‬‫ﺎل ﻗُـﻠ ُ‬ ‫َﻚ َ‪َ L‬ﻋ ْﻤ ُﺮو (( ﻗَ َ‬ ‫ﻟَ‬
‫ﺖ أَ ﱠن اْ ِﻹ ْﺳﻼَ َم‬ ‫ﺎل‪ )):‬أ ََﻣﺎ َﻋ ِﻠ ْﻤ َ‬ ‫ْﺖ أَ ْن ﻳُـ ْﻐ َﻔ َﺮ ِﱃ ﻗَ َ‬ ‫ِﲟَﺎ َذا (( ﻗُـﻠ ُ‬
‫ﺞ‬‫ﻳَـ ْﻬ ِﺪ ُم َﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﺒـﻠَﻪُ َوأَ ﱠن ا ْﳍِ ْﺠ َﺮةَ ﺗَـ ْﻬ ِﺪ ُم َﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﺒـﻠَ َﻬﺎ َوأَ ﱠن ا ْﳊَ ﱠ‬
‫ﻮل ِ‬ ‫ﱃ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺐ إِ َﱠ َ‬ ‫َﺣ ﱠ‬
‫َﺣ ٌﺪ أ َ‬ ‫ﻳَـ ْﻬﺪ ُم َﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﺒـﻠَﻪُ (( َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن أ َ‬
‫ﺖ‬ ‫َﺟ ﱠﻞ ِﰱ َﻋ ْﻴ ِﲎ ِﻣ ْﻨﻪُ َوَﻣﺎ ُﻛ ْﻨ ُ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َوﻻَ أ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬
‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬
‫َﺻ َﻔﻪُ َﻣﺎ‬ ‫ْﺖ أَ ْن أ ِ‬ ‫ﲎ ِﻣ ْﻨﻪُ إِ ْﺟﻼَﻻً ﻟَﻪُ َوﻟ َْﻮ ُﺳﺌِﻠ ُ‬ ‫ﻴﻖ أَ ْن أ َْﻣﻸَ َﻋ ْﻴـ َﱠ‬ ‫ُﻃ ُ‬ ‫أِ‬
‫ﺎل‬‫ْﻚ ا ْﳊَ ِ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ ﺗِﻠ َ‬ ‫ﲎ ِﻣ ْﻨﻪُ َوﻟ َْﻮ ُﻣ ﱡ‬ ‫َﱏ َﱂْ أَ ُﻛ ْﻦ أ َْﻣﻸُ َﻋ ْﻴـ َﱠ‬ ‫ﺖ ﻷِّ‬ ‫أَﻃَ ْﻘ ُ‬
‫ﺎء َﻣﺎ أَ ْد ِرى َﻣﺎ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ت أَ ْن أَ ُﻛﻮ َن ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ ا ْﳉَﻨﱠﺔ ﰒُﱠ َوﻟﻴﻨَﺎ أَ ْﺷﻴَ َ‬ ‫ﻟ ََﺮ َﺟ ْﻮ ُ‬
‫َﺣ ِﺎﱃ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪ . . . . .‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ؛ م‪ ، ٧٨/١:‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن‬
‫ﺞ‪،‬‬ ‫‪ ،‬ب‪َ -٥٦‬ﻛ ْﻮ ِن ا ِﻹ ْﺳﻼَِم ﻳَـ ْﻬ ِﺪ ُم َﻣﺎ ﻗَـ ْﺒـﻠَﻪُ َوَﻛ َﺬا ا ْﳍِ ْﺠ َﺮةُ َوا ْﳊَ ﱡ‬
‫ح‪. ٣٣٦‬‬
‫‪6. Menurut para ulama, cara bersyukur kepada Allah adalah:‬‬
‫‪6.1. Merasa senang dengan adanya karuniaNya.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):151-152.‬‬ ‫‪263‬‬
6.2. Mengingat dan memuji Allah atas adanya karunia itu.
6.3. Berterimakasih kepada yang menjadi perantara
sampainya karunia itu kepadanya, sebagaimana
Hadits:
‫ ﻗﺎل رﺳﻮل ﷲ ﺻﻠﻰ‬:‫ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق ﻋﻦ ﻣﻌﻤﺮ ﻋﻦ ﻗﺘﺎدة ﻗﺎل‬p‫أﺧﱪ‬
َ ْ‫)) ِﻣ ْﻦ ُﺷ ْﻜ ِﺮ اﻟﻨِّ ْﻌ َﻤ ِﺔ إﻓ‬:‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ أﺧﺮﺟﻪ‬. (( ‫ﺸﺎ ُؤ َﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﺮ‬-‫ ب‬، ‫اﳉﺎﻣﻊ‬-‫ ك‬، ٤٢٥/١٠:‫اﳌﺼﻨﻒ‬ ، ‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق‬
. ١٩٥٨٠‫ح‬ ، ‫اﻟﻄﻌﺎم‬

ْ‫)) َﻣ ْﻦ َﱂ‬:‫ ﻗﺎل‬، ‫ ﻻ أﻋﻠﻤﻪ إﻻ رﻓﻌﻪ‬: ‫ وﻗﺎل اﳊﺴﻦ‬: ‫ﻗﺎل ﻣﻌﻤﺮ‬


، ‫ﺎس َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ ﷲَ (( أﺧﺮﺟﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق‬
َ ‫ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ اﻟﻨﱠ‬
، ‫ﺷﻜﺮ اﻟﻄﻌﺎم‬-‫ ب‬، ‫اﳉﺎﻣﻊ‬-‫ ك‬، ٤٢٥/١٠:‫اﳌﺼﻨﻒ‬
‫ ورواﻩ أﻳﻀﺎ اﻟﻄﱪاﱏ ﻋﻦ ﺟﺮﻳﺮ و أﺑﻮ ﻳﻌﻠﻰ ﻋﻦ‬.١٩٥٨١‫ح‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
َ ‫اﻟﻨﱯ‬
ّ ‫أﰊ ﺳﻌﻴﺪ ﻋﻦ‬
6.4. Mempergunakan karunia itu untuk kebaikan, untuk
mendekatkan diri kepadaNya.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan pernah berhenti dari membaca, memahami,
mendalami dan beramal dengan Al-Qur’an.
2. Hendaklah selalu berusaha ingat Allah dan bersyukur
kepadaNya.

S.Al-Baqarah(2):151-152. 264
ِ ‫ﺼﻼَةِ إِ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻟ ﱠ‬bِ ‫اﺳﺘَ ِﻌﻴﻨُﻮا‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﺼ ِْﱪ َواﻟ ﱠ‬ ْ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا‬ َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬Lَ
‫َﺣﻴَﺎءٌ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ‬ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫( َوﻻَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳـُ ْﻘﺘَ ُﻞ ِﰲ َﺳﺒ‬١٥٣)
ْ ‫ات ﺑَ ْﻞ أ‬
ٌ ‫ﷲ أ َْﻣ َﻮ‬
(١٥٤) ‫ﻻَ ﺗَ ْﺸﻌُ ُﺮو َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang beriman disuruh memohon pertolongan kepada
Allah dengan sabar dan dengan berdo’a, shalat.
2. Allah akan menolong orang-orang yang sabar.
3. Orang yang terbunuh di jalan Allah, jangan dikatakan
mati sebagaimana orang-orang lain pada umumnya.
4. Orang yang terbunuh di jalan Allah itu tetap hidup di
hadapan Allah, tetapi orang-orang yang masih hidup
tidak menyadari keadaan mereka itu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Boleh berdo’a, minta pertolongan kepada Allah, dalam
segala persoalan yang penting (bukan permainan).
2. Kesabaran orang beriman tidak ada batasnya, tidak
pernah terhenti atau habis.
3. Orang yang mati di jalan Allah mendapat kedudukan
istimewa di hadapan Allah (meskipun mungkin di dunia
dituduh sebagai “teroris” oleh orang kafir).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain yang menunjukkan disuruhnya kita
berdo’a, memohon pertolongan kepada Allah:
ِ ‫ﱠاع إِذَا َد َﻋ‬ ِ ‫ﺎدي َﻋ ِﲏ ﻓَِﺈِّﱐ ﻗَ ِﺮ‬ ِ ‫َﻚ ِﻋﺒ‬
‫ﺎن‬ ِ ‫ﻴﺐ َد ْﻋ َﻮةَ اﻟﺪ‬
ُ ‫ﻳﺐ أُﺟ‬ ٌ ّ َ َ ‫َوإِذَا َﺳﺄَﻟ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬١٨٦) ‫ﻓَـﻠْﻴَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ِﱄ َوﻟْﻴُـ ْﺆِﻣﻨُﻮا ِﰊ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺮ ُﺷ ُﺪو َن‬
ِ ِ‫ﱠ‬ ِ ‫ﺎل رﺑﱡ ُﻜﻢ ا ْد ُﻋ ِﻮﱐ أ‬
َ ‫ﺐ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن اﻟﺬ‬
َ َ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَ ْﻜِﱪُو َن َﻋ ْﻦ ﻋﺒ‬
‫ﺎدِﰐ‬ ْ ‫َﺳﺘَﺠ‬
ْ ُ َ َ َ‫َوﻗ‬
ِ ‫ﺳﻴ ْﺪ ُﺧﻠُﻮ َن ﺟﻬﻨ‬
(٤٠)‫( ﻏﺎﻓﺮ‬٦٠) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﱠﻢ َداﺧ ِﺮ‬
َ ََ ََ

S.Al-Baqarah(2):153-154. 265
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ ﻋ ْﻨ َﺪ ُﻛ ِّﻞ َﻣ ْﺴ ِﺠ ٍﺪ َوا ْد ُﻋﻮﻩُ‬
‫ﻴﻤﻮا ُو ُﺟ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ أ ََﻣ َﺮ َرِّﰊ ِ‪b‬ﻟْﻘ ْﺴﻂ َوأَﻗ ُ‬
‫ﻮدو َن )‪ (٢٩‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻤﺎ ﺑَ َﺪأَ ُﻛ ْﻢ ﺗَـﻌُ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪ َ‬
‫ُﳐْﻠﺼ َ‬
‫ﻳﻦ )‪َ (٥٥‬وﻻَ ﺗُـ ْﻔ ِﺴ ُﺪوا‬ ‫ِ‬ ‫ﻀ ﱡﺮ ًﻋﺎ َو ُﺧ ْﻔﻴَﺔً إِﻧﱠﻪُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻌﺘَﺪ َ‬ ‫ا ْد ُﻋﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ َ‬
‫ض ﺑـﻌ َﺪ إِﺻﻼَ ِﺣﻬﺎ وا ْدﻋﻮﻩ َﺧﻮﻓًﺎ وﻃَﻤﻌﺎ إِ ﱠن ر ْﲪﺔَ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ََ‬ ‫ِﰲ اْﻷ َْر ِ َ ْ ْ َ َ ُ ُ ْ َ َ ً‬
‫ﲔ )‪ (٥٦‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ِِ‬ ‫ﻗَ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﺐ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬ ‫ٌ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang berkenaan dengan sifat atau cara sabar:‬‬
‫‪2.1. Untuk bisa sabar itu memerlukan ilmu‬‬
‫ﺼِﱪُ َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ َﱂْ ُِﲢ ْ‬ ‫ﻚ ﻟَﻦ ﺗَﺴﺘَ ِﻄ ِ‬
‫ﻂ‬ ‫ﻒ ﺗَ ْ‬
‫ﺻ ْﺒـ ًﺮا )‪َ (٦٧‬وَﻛ ْﻴ َ‬ ‫ﺎل إِﻧﱠ َ ْ ْ َ‬
‫ﻴﻊ َﻣﻌ َﻲ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫اﻟﻜﻬﻒ)‪(١٨‬‬ ‫ﺑِ ِﻪ ُﺧ ْﺒـ ًﺮا )‪(٦٨‬‬
‫‪2.2. Sabar hanya bisa dilakukan dengan pertolongan Allah‬‬
‫ﺿ ْﻴ ٍﻖ ِﳑﱠﺎ‬ ‫واﺻِﱪ وﻣﺎ ﺻﺒـﺮ َك إِﻻﱠ ِ‪ِ b‬‬
‫´ َوﻻَ َﲢْ َﺰ ْن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ﺗَ ُ‬
‫ﻚ ِﰲ َ‬ ‫َ ْ ْ َ َ َْ ُ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫ﳝَْ ُﻜ ُﺮو َن )‪(١٢٧‬‬
‫;‪2.3. Orang sabar ditolong Allah, lihat S.Al-Baqarah(2):249‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):146‬‬ ‫‪S.Al-Anfal(8):46, 66.‬‬
‫‪3. Keterangan tentang pengertian sabar (lihat juga pada‬‬
‫‪keterangan ayat 45 yang lampau, di hal.89-91) :‬‬
‫ﺼﻴ ِﺔ ِ‬
‫ﷲ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋ ْﻦ َﻣ ْﻌ َ‬
‫ﺻ ْﺒـ َﺮان‪َ :‬‬
‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ َ‬
‫اﻟﻘﺮﻃﱯ‪):‬ج‪ ٢‬ص‪َ (١٧٤‬واﻟ ﱠ‬
‫ﺎﻫ ٌﺪ ‪ ،‬وﺻﺒـﺮ ﻋﻠَﻰ ﻃَﺎﻋ ِﺔ ِ‬
‫ﷲ ‪ ،‬ﻓَﻬ َﺬا َﻋﺎﺑِ ٌﺪ ‪.‬‬ ‫ﻓَﻬ َﺬا ُﳎَ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َْ ٌ َ‬
‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺼ ْﺒـ ٌﺮ َﻋﻠَﻰ اْﳌُﺼﻴﺒَﺔ َو َ‬‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ‪ :‬ﻓَ َ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﰊ ﻃﺎﻟﺐ‪ :‬اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻴﺒَ ِﺔ َﺣ ﱠﱴ‬ ‫ﺼﻴ ِﺔ ﻓَﻤﻦ ﺻﺒـﺮ َﻋﻠَﻰ اْﳌُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋ ِﻦ اْﳌَْﻌ َ َ ْ َ َ َ‬
‫اﻟﻄﱠ َ ِ‬
‫ﺎﻋﺔ َو َ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﺐ ﷲُ ﻟَﻪُ ﺛَﻼََﲦﺎﺋَﺔ َد َر َﺟﺔ ‪َ ،‬ﻣﺎ ﺑَـ َْ‬ ‫ﻳَـ ُﺮ ﱡد َﻫﺎ ﲝُ ْﺴ ِﻦ َﻋ َﺰاﺋﻪ َﻛﺘَ َ‬
‫ﺻﺒَـ َﺮ‬
‫ض ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َ‬ ‫ﺴ َﻤ ِﺎء َواْﻷَ ْر ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ﱠﺪ َر َﺟﺔ إِ َﱃ اﻟ ﱠﺪ َر َﺟﺔ َﻛ َﻤﺎ ﺑَـ َْ‬
‫ﲔ اﻟ ﱠ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):153-154.‬‬ ‫‪266‬‬
‫ﲔ اﻟ ﱠﺪ َر َﺟ ِﺔ إِ َﱃ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫ﺐ ﷲُ ﻟَﻪُ ﺳﺘﱠ ِﻤﺎﺋَﺔ َد َر َﺟﺔ ‪َ ،‬ﻣﺎ ﺑَـ َْ‬
‫َﻋﻠَﻰ اﻟﻄﱠ َ ِ‬
‫ﺎﻋﺔ َﻛﺘَ َ‬
‫ش َﻣ ﱠﺮﺗَـ ْ ِ‬‫ﲔ إِ َﱃ ُﻣ ْﻨـﺘَـ َﻬﻰ *** اْ َﻟﻌ ْﺮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬ ‫ﲔ ُﲣُﻮم اْﻷَ َرﺿ َ‬‫اﻟ ﱠﺪ َر َﺟﺔ َﻛ َﻤﺎ ﺑَـ َْ‬
‫‪.‬‬
‫‪٣٨٤٦‬‬ ‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺪﻳﻠﻤﻰ‪ -‬اﻟﻔﺮدوس ﲟﺄﺛﻮر اﳋﻄﺎب‪ ، ٤١٦/٢ :‬رﻗﻢ‬
‫وﻫﺬا ﻟﻔﻈﻪ ‪،‬‬
‫‪ ١٠٨/٦‬رﻗﻢ‪١٣٧٢٠‬‬ ‫وﻧﻘﻠﻪ اﻟﺴﻴﻮﻃﻰ ﰱ "ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﻳﺚ"‪:‬‬
‫ِِ‬ ‫وﻓﻴﻪ ز‪L‬دة‪) *** :‬اْﻷَر ِ‬
‫ﺐ ﷲُ‬ ‫ﺻﺒَـ َﺮ َﻋ ِﻦ اْﳌَْﻌﺼﻴَﺔ َﻛﺘَ َ‬ ‫ﺴﺒْ ِﻊ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َ‬
‫ﲔ اﻟ ﱠ‬‫ﺿَ‬ ‫َ‬
‫ﲔ َﻛﻤﺎ ﺑـﲔ ُﲣ ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫ض إِ َﱃ ُﻣ ْﻨـﺘَـ َﻬﻰ(‬
‫ﻮم اْﻷَ ْر ِ‬ ‫ﻟَﻪُ ﺗِ ْﺴﻌ ِﻤﺎﺋَﺔ َد َر َﺟﺔ ‪َ ،‬ﻣﺎ ﺑَـ َْ‬
‫ﲔ اﻟ ﱠﺪ َر َﺟﺘَـ ْ ِ َ َ َْ ُ‬
‫‪.‬‬

‫ﺾ اْﻟ َﻘ ِﺪ ُﻳﺮ" )‪): (٣٠٠/٤‬اﻟ ﱠ‬


‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ( أَ ْي‬ ‫ﻗﺎل اﳌﻨَﺎ ِوى ﰱ "ﻓَـ ْﻴ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺼﻴﺒَ ِﺔ( َﺣ ﱠﱴ ﻻَ‬ ‫أَﻗْﺴﺎﻣﻪُ ِ‪ْ b‬ﻋﺘِﺒﺎ ِر ﻣﺘَـﻌ ِﻠّ ِﻘ ِﻪ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ )ﻓَﺼﺒـﺮ َﻋﻠَﻰ اْﳌُ ِ‬
‫َْ ٌ‬ ‫َ َُ‬ ‫َُ‬
‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋ ِﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫)و َ‬
‫ﺎﻋﺔ( َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ َﺆ ّد َﻳﻬﺎ َ‬ ‫ﺻ ْﺒـ ٌﺮ َﻋﻠَﻰ اﻟﻄ َ‬ ‫)و َ‬‫ﺴ ﱠﺨﻄَ َﻬﺎ َ‬ ‫ﻳَـﺘَ َ‬
‫ﺼﻴَ ِﺔ( َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﻳَـ َﻘ َﻊ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪ .‬وﰱ ) ‪ :(٣٠١-٣٠٠/٤‬اﺑﻦ أﰉ‬ ‫اْﳌَْﻌ ِ‬
‫اﻟﺪﻧﻴﺎ ﰱ اﻟﺼﱪ و أﺑﻮ اﻟﺸﻴﺦ ﰱ اﻟﺜﻮاب ﻋﻦ ﻋﻠﻰ)ض( ‪،‬‬
‫ورواﻩ ﻋﻨﻪ أﻳﻀﺎ اﻟﺪﻳﻠﻤﻲ ‪ ،‬وﻗﺎل‪ :‬ﻗﺎل اﺑﻦ اﳉﻮزى‪ :‬ﻣﻮﺿﻮع ‪.‬‬
‫َﻋ َﺰاﺋِِﻪ = )‪ُ (kesabarannya‬ﲣُﻮم = )‪(batas pemisah‬‬
‫‪٣٠١-٣٠٠/٤‬‬ ‫ﻓﻴﺾ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪:‬‬
‫‪ ١٠٨/٦‬رﻗﻢ‪١٣٧٢٠‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﻳﺚ‪:‬‬
‫‪4. Hadist tentang shalat hajat / istikharah: sudah dimuat di‬‬
‫‪hal.91-92, dalam keterangan ayat 45-46.‬‬
‫ﲔ ِﻣ ْﻦ ﻏَ ِْﲑ اﻟْ َﻔ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻀ ِﺔ ﰒُﱠ ﻟِﻴَـ ُﻘ ِﻞ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِِّﱏ‬ ‫)) إِذَا َﻫ ﱠﻢ أ َ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ِ‪b‬ﻷ َْﻣ ِﺮ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺮَﻛ ْﻊ رْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ‬
‫ْ َ‬
‫ﻚ اﻟ َْﻌ ِﻈ ِﻴﻢ ‪،‬‬ ‫ُﻚ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ ِﻠ َ‬ ‫َﺳﺄَﻟ َ‬ ‫ﻚ ‪َ ،‬وأ ْ‬ ‫َﺳﺘَـ ْﻘ ِﺪ ُر َك ﺑِ ُﻘ ْﺪ َرﺗ َ‬
‫ﻚ َوأ ْ‬ ‫َﺳﺘَ ِﺨﲑُ َك ﺑِ ِﻌﻠ ِْﻤ َ‬
‫أْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):153-154.‬‬ ‫‪267‬‬
‫ﻮب ‪ ،‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن‬ ‫ﺖ َﻋﻼﱠ ُم اﻟْﻐُﻴُ ِ‬ ‫ﻚ ﺗَـ ْﻘ ِﺪر وﻻَ أَﻗ ِ‬
‫ْﺪ ُر َوﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوﻻَ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ َوأَﻧْ َ‬ ‫ﻓَِﺈﻧﱠ َ‬
‫ُ َ‬
‫ﺎﺷﻰ َو َﻋﺎﻗِﺒَ ِﺔ أ َْﻣ ِﺮى ‪ -‬أ َْو‬ ‫ﺖ ﺗَـﻌﻠَﻢ أَ ﱠن ﻫ َﺬا اﻷَﻣﺮ َﺧﻴـﺮ ِﱃ ِﰱ ِد ِﻳﲎ وﻣﻌ ِ‬
‫َََ‬ ‫َْ ٌْ‬ ‫ُﻛ ْﻨ َ ْ ُ َ‬
‫ﺴ ْﺮﻩُ ِﱃ ﰒُﱠ َ‪ِ b‬ر ْك ِﱃ ِﻓ ِﻴﻪ ‪َ ،‬وإِ ْن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل َﻋﺎﺟ ِﻞ أ َْﻣ ِﺮى َوآﺟﻠﻪ ‪ -‬ﻓَﺎﻗْ ُﺪ ْرﻩُ ِﱃ َوﻳَ ّ‬
‫ﺎﺷﻰ َو َﻋ ِﺎﻗﺒَ ِﺔ أ َْﻣ ِﺮى ‪ -‬أ َْو‬ ‫ﺖ ﺗَـﻌﻠَﻢ أَ ﱠن ﻫ َﺬا اﻷَﻣﺮ َﺷ ﱞﺮ ِﱃ ِﰱ ِد ِﻳﲎ وﻣﻌ ِ‬
‫َََ‬ ‫َْ‬ ‫ُﻛ ْﻨ َ ْ ُ َ‬
‫اﺻ ِﺮﻓ ِْﲎ َﻋ ْﻨﻪُ ‪َ ،‬واﻗْ ُﺪ ْر ِﱃ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﺟ ِﻞ أ َْﻣ ِﺮى و ِ‬ ‫ﺎل ِﰱ َﻋ ِ‬
‫ﺎﺻ ِﺮﻓْﻪُ َﻋ ِّﲎ َو ْ‬ ‫آﺟﻠﻪ ‪ -‬ﻓَ ْ‬ ‫َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺎل ‪ -‬وﻳ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﺟﺘَﻪُ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ‬ ‫ﺴ ّﻤﻰ َﺣ َ‬ ‫ﺚ َﻛﺎ َن ﰒُﱠ أ َْرﺿ ِﲎ ‪ -‬ﻗَ َ َ ُ َ‬ ‫ْ‬
‫اﳋَْﻴـ َﺮ َﺣ ْﻴ ُ‬
‫اﻟﺒﺨﺎري و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و اﻷرﺑﻌﺔ ‪.‬‬
‫ﺿﺄْ َوﻟْﻴُ ْﺤ ِﺴ ِﻦ‬ ‫ا‪ a‬ﺣﺎﺟﺔٌ أَو إِ َﱃ أ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣ ٍﺪ ﻣ ْﻦ ﺑَِﲎ َ‬
‫آد َم ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘَـ َﻮ ﱠ‬ ‫َ‬ ‫ﺖ ﻟَﻪُ إِ َﱃ ﱠ َ َ ْ‬ ‫)) َﻣ ْﻦ َﻛﺎﻧَ ْ‬
‫ﲔ ﰒُﱠ ﻟْﻴـﺜْ ِﻦ ﻋﻠَﻰ ﱠِ‬
‫ﱠﱮ ‪-‬ﺻﻠﻰ‬ ‫ﺼ ِّﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ا‪َ a‬وﻟْﻴُ َ‬ ‫ﺼ ِّﻞ َرْﻛ َﻌﺘَـ ْ ِ ُ َ‬ ‫ﻮء ﰒُﱠ ﻟْﻴُ َ‬‫ﺿ َ‬‫اﻟ ُْﻮ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ -‬ﰒُﱠ ﻟْﻴَـ ُﻘ ْﻞ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﱠ‬
‫ب‬ ‫ا‪َ a‬ر ِّ‬ ‫ﻴﻢ اﻟْ َﻜ ِﺮﱘُ ُﺳ ْﺒ َﺤﺎ َن ﱠ‬ ‫ا‪ ُa‬ا ْﳊَﻠ ُ‬
‫ﻚ َو َﻋ َﺰاﺋِ َﻢ‬‫ﺎت َر ْﲪَﺘِ َ‬ ‫ﻮﺟﺒ ِ‬ ‫ﲔ أَﺳﺄَﻟ َ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫اﻟْﻌﺮ ِ ِ‬
‫ُﻚ ُﻣ َ‬ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ ْ‬ ‫ش اﻟ َْﻌﻈ ِﻴﻢ ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ﱠ‪َ a‬ر ِّ‬ ‫َْ‬
‫ع ِﱃ َذﻧْـﺒًﺎ إِﻻﱠ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﻻ‬ ‫ﰒ‬‫ٍ‬‫ْ‬ ‫ِ‬‫إ‬ ‫ﻞ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ََ ْ‬ ‫َﻣﻐْﻔ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ّ ّ َ ﱠ َ َ َ ْ ُ ّ‬
‫ﻛ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺔ‬‫ﻣ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺴ‬ ‫اﻟ‬‫و‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻴﻤ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻐ‬ ‫ْ‬
‫ﻟ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ﻚ‬ ‫ﺗ‬‫ﺮ‬
‫ﺿﺎ إِﻻﱠ ﻗَ َ‬
‫ﻀ ْﻴـﺘَـ َﻬﺎ َ‪ L‬أ َْر َﺣ َﻢ‬ ‫َﻚ ِر ً‬‫ﺎﺟﺔً ِﻫ َﻰ ﻟ َ‬ ‫ﻏَ َﻔ ْﺮﺗَﻪُ َوﻻَ ﳘَ‪Æ‬ﺎ إِﻻﱠ ﻓَـ ﱠﺮ ْﺟﺘَﻪُ َوﻻَ َﺣ َ‬
‫ﻳﺐ َوِﰱ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬ ‫اﻟ ﱠﺮ ِ ِ‬
‫ﺴ ٌﻦ ﻏَ ِﺮ ٌ‬ ‫ﻳﺚ َﺣ َ‬ ‫ﲔ (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﱰﻣﺬي و ﻗَ َ‬ ‫اﲪ َ‬
‫إِ ْﺳﻨَ ِﺎدﻩِ َﻣ َﻘ ٌﺎل ‪.‬‬
‫‪5. Hadits tentang keutamaan orang mati di jalan Allah:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬
‫ٍِ‬
‫ﻋﻦ أَﻧَﺲ ﺑْﻦ َﻣﺎﻟﻚ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻣﺎ ِﻣﻦ ﻋﺒ ٍﺪ ﳝَُ ُ ِ ِ‬
‫ﺴ ﱡﺮﻩُ أَ ْن‬
‫ﻮت ﻟَﻪُ ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ‪ ،‬ﻳَ ُ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ َ ْ َ ْ‬
‫ﺸ ِﻬﻴ َﺪ ‪ ،‬ﻟِ َﻤﺎ‬‫ﻳَـ ْﺮِﺟ َﻊ إِ َﱃ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ‪َ ،‬وأَ ﱠن ﻟَﻪُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوَﻣﺎ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪ ،‬إِﻻﱠ اﻟ ﱠ‬
‫ﺴ ﱡﺮﻩُ أَ ْن ﻳَـ ْﺮِﺟ َﻊ إِ َﱃ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬ ‫ﺸ َﻬ َ ِ ِ‬
‫ﺎدة ‪ ،‬ﻓَﺈﻧﱠﻪُ ﻳَ ُ‬ ‫ﻀ ِﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻳَـ َﺮى ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﺧ َﺮى (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬خ‪ ، ٢٠/٤:‬ك‪-٥٦‬‬ ‫ﻓَـﻴُـ ْﻘﺘَ َﻞ َﻣ ﱠﺮةً أُ ْ‬
‫ﲔوِ‬
‫ﺻ َﻔﺘُـ ُﻬ ﱠﻦ ‪ ،‬ح‪ ٢٧٩٥‬وﻃﺮﻓﻪ ﰱ‪٢٨١٧ :‬‬ ‫اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪ -٦‬ا ْﳊ ِ‬
‫ﻮر اﻟْﻌ ُ َ‬
‫ُُ‬
‫‪6. Hadits tentang ayat berita orang mati syahid:‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):153-154.‬‬ ‫‪268‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺚ اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﺎل ﺑَـ َﻌ َ‬ ‫ﺲ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﲔ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ‬ ‫ﱃ ﺑَِﲎ َﻋﺎﻣ ٍﺮ ِﰱ َﺳ ْﺒﻌ َ‬ ‫َو َﺳﻠ َﻢ أَﻗْـ َﻮ ًاﻣﺎ ﻣ ْﻦ ﺑَِﲎ ُﺳﻠَْﻴ ٍﻢ إ َ‬
‫ﻮﱏ َﺣ ﱠﱴ أُﺑَـ ِﻠّﻐَ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﱠﻣ ُﻜ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ْن أَ ﱠﻣﻨُ ِ‬ ‫ﺎل َﳍُ ْﻢ َﺧ ِﺎﱃ أَﺗَـ َﻘﺪ ُ‬ ‫ﻗَ ِﺪ ُﻣﻮا ‪ ،‬ﻗَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َوإِﻻﱠ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ِﻣ ِّﲎ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﻋﻦ رﺳ ِ ِ‬
‫َْ َُ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﱠم ‪ ،‬ﻓَﺄَ ﱠﻣﻨُﻮﻩُ ‪ ،‬ﻓَـﺒَـ ْﻴـﻨَ َﻤﺎ ُﳛَ ّﺪﺛُـ ُﻬ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ﻗَ ِﺮﻳﺒًﺎ ‪ .‬ﻓَـﺘَـ َﻘﺪ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ‬
‫)وآﻟ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ إِ ْذ أ َْوَﻣﺌُﻮا إِ َﱃ َر ُﺟ ٍﻞ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَﻄَ َﻌﻨَﻪُ ﻓَﺄَﻧْـ َﻔ َﺬﻩُ‬ ‫َْ َ‬
‫ب اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَ ِﺔ ‪ .‬ﰒُﱠ َﻣﺎﻟُﻮا َﻋﻠَﻰ ﺑَِﻘﻴﱠ ِﺔ‬ ‫ت َوَر ِّ‬ ‫ا‪ ُa‬أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ‪ ،‬ﻓُـ ْﺰ ُ‬ ‫ﺎل ﱠ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺻ ِﻌ َﺪ ا ْﳉَﺒَ َﻞ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫َﱠﺎم‬
‫ﺎل ﳘ ٌ‬ ‫ج َ‬ ‫ﻮﻫ ْﻢ ‪ ،‬إِﻻﱠ َر ُﺟﻼً أَ ْﻋ َﺮ َ‬ ‫َﺻ َﺤﺎﺑِﻪ ﻓَـ َﻘﺘَـﻠُ ُ‬
‫أْ‬
‫ﺴﻼَ ُم ‪ -‬اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ﱠﱮ‬ ‫ﻳﻞ ‪َ -‬ﻋﻠَْﻴ ِﻪ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫آﺧ َﺮ َﻣ َﻌﻪُ ‪ ،‬ﻓَﺄَ ْﺧﺒَـ َﺮ ﺟ ِْﱪ ُ‬ ‫ﻓَﺄ َُراﻩُ َ‬
‫ﺿ َﻰ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ أَﻧـﱠﻬﻢ ﻗَ ْﺪ ﻟَ ُﻘﻮا رﺑﱠـﻬﻢ ‪ ،‬ﻓَـﺮ ِ‬
‫َ ُْ َ‬ ‫ُ ْ َ ََ َ ُْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَ ُﻜﻨﱠﺎ ﻧَـ ْﻘ َﺮأُ أَ ْن ﺑَـﻠّﻐُﻮا ﻗَـ ْﻮَﻣﻨَﺎ أَ ْن ﻗَ ْﺪ ﻟَﻘﻴﻨَﺎ َرﺑﱠـﻨَﺎ‬ ‫ﺿُ‬‫َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوأ َْر َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـﺮ ِ‬
‫ﲔ‬‫ﺿ َﺎ‪ . p‬ﰒُﱠ ﻧُﺴ َﺦ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ ‪ ،‬ﻓَ َﺪ َﻋﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْرﺑَﻌ َ‬ ‫ﺿ َﻰ َﻋﻨﱠﺎ َوأ َْر َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺼﻴﱠﺔَ اﻟﺬ َ‬ ‫ﺎﺣﺎ ‪َ ،‬ﻋﻠَﻰ ر ْﻋ ٍﻞ َوذَ ْﻛ َﻮا َن َوﺑَِﲎ ﳊْﻴَﺎ َن َوﺑَِﲎ ُﻋ َ‬ ‫ﺻﺒَ ً‬ ‫َ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ أﺧﺮﺟﻪ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺻﻠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺼ ُﻮا ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َ‬ ‫َﻋ َ‬
‫ﺐﰱ‬ ‫خ‪ ، ٢٢/٤:‬ك‪-٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪-٩‬ﻣﻦ ﻳُـ ْﻨ َﻜ ُ‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى ‪.‬‬
‫ﰱ‪، ١٣٠٠ ، ١٠٠٣ ، ١٠٠٢ ، ١٠٠١ :‬‬ ‫ﺳﺒﻴﻞ ﷲ ‪ ،‬ح‪ ٢٨٠١‬أﻃﺮاﻓﻪ‬
‫‪٤٠٩٢ ، ٤٠٩١ ، ٤٠٩٠ ، ٤٠٨٩ ، ٤٠٨٨ ، ٣١٧٠ ، ٣٠٦٤ ، ٢٨١٤‬‬
‫‪. ٧٣٤١ ، ٦٣٩٤ ، ٤٠٩٦ ، ٤٠٩٥ ، ٤٠٩٤ ،‬‬

‫‪7. Hadits yang menerangkan Nabi ingin mati syahid:‬‬


‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ – َ‬ ‫ﺖ أ ََ‪ُ b‬ﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬‫ﺎل َِﲰ ْﻌ ُ‬
‫ﻗَ َ‬
‫ج ِﰱ َﺳﺒِ ِﻴﻠ ِﻪ ﻻَ ُﳜْ ِﺮ ُﺟﻪُ إِﻻﱠ إِﳝَﺎ ٌن ِﰉ‬ ‫ِ‬
‫ب ﷲُ ﻟ َﻤ ْﻦ َﺧ َﺮ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬اﻧْـﺘَ َﺪ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻴﻤ ٍﺔ ‪ ،‬أ َْو‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وﺗَ ِ‬
‫َﺟ ٍﺮ أ َْو ﻏَﻨ َ‬‫ﺼﺪﻳ ٌﻖ ﺑُِﺮ ُﺳﻠﻰ أَ ْن أ ُْرﺟ َﻌﻪُ ِﲟَﺎ َ‪َ p‬ل ﻣ ْﻦ أ ْ‬ ‫َ ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):153-154.‬‬ ‫‪269‬‬
‫ْﻒ‬َ ‫ت َﺧﻠ‬ ُ ‫ َوﻟ َْﻮﻻَ أَ ْن أَ ُﺷ ﱠﻖ َﻋﻠَﻰ أُ ﱠﻣ ِﱴ َﻣﺎ ﻗَـ َﻌ ْﺪ‬، َ‫أُ ْد ِﺧﻠَﻪُ ا ْﳉَﻨﱠﺔ‬
ِ ِ ِ‫ت أَِﱏ أُﻗـْﺘﻞ ِﰱ ﺳﺒ‬ ِ ٍ
‫ ﰒُﱠ أُﻗـْﺘَ ُﻞ ﰒُﱠ‬، ‫ُﺣﻴَﺎ‬ْ ‫ﻴﻞ ﷲ ﰒُﱠ أ‬ َ ُ َ ّ ُ ‫ َوﻟ ََﻮد ْد‬، ‫َﺳ ِﺮﻳﱠﺔ‬
. ‫ أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري‬. (( ‫ ﰒُﱠ أُﻗـْﺘَ ُﻞ‬، ‫ُﺣﻴَﺎ‬
ْ‫أ‬
ِ َ‫ﺎد ِﻣﻦ اْ ِﻹﳝ‬
، ‫ﺎن‬ ِ
َ ُ ‫ ا ْﳉ َﻬ‬-٢٦‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬١٦-١٥/١:‫خ‬
٧٢٢٦ ، ٣١٢٣ ، ٢٩٧٢ ، ٢٧٩٧ ، ٢٧٨٧ :‫ أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬، ٣٦‫ح‬

. ٧٤٦٣ ، ٧٤٥٧ ، ٧٢٢٧ ،


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah minta tolong kepada Allah dengan sabar,
selalu berdo’a dan shalat dengan baik.
2. Jangan mengeluarkan perkataan yang dapat diartikan
meremehkan orang yang mati syahied.

ِ ‫ﻮع َوﻧَـ ْﻘ ٍﺺ ِﻣ َﻦ اْﻷ َْﻣ َﻮ ِال َواْﻷَﻧْـ ُﻔ‬ ِ ‫اﳋَﻮ‬ ِ ٍ َ ِ‫وﻟَﻨـﺒـﻠُﻮﻧﱠ ُﻜﻢ ﺑ‬
‫ﺲ‬ ِ ُ‫ف َوا ْﳉ‬ ْ ْ ‫ﺸ ْﻲء ﻣ َﻦ‬ ْ َ َْ َ
ِ ‫( اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ إِذَا أَﺻﺎﺑـ ْﺘـ ُﻬﻢ ﻣ‬١٥٥) ‫ﺼﺎﺑِ ِﺮﻳﻦ‬ ِّ َ‫ات َوﺑ‬ِ ‫واﻟﺜﱠﻤﺮ‬
‫ﺼﻴﺒَﺔٌ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ُ ْ ََ َ َ ‫ﺸ ِﺮ اﻟ ﱠ‬ ََ َ
‫ِِ ْﻢ‬rّ‫ات ِﻣ ْﻦ َر‬ٌ ‫ﺻﻠَ َﻮ‬ َ ‫ﻚ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ َ ِ‫( أُوﻟَﺌ‬١٥٦) ‫اﺟﻌُﻮ َن‬ ِ ‫ إِﻟَْﻴ ِﻪ ر‬p‫ وإِ ﱠ‬a
َ
ِِ
َ ‫ ﱠ‬p‫إِ ﱠ‬
(١٥٧) ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬ َ ِ‫َوَر ْﲪَﺔٌ َوأُوﻟَﺌ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah akan memberikan ujian berupa ketakutan, kelapar-
an, kekurangan harta, kematian, atau kekurangan buah-
buahan.

S.Al-Baqarah(2):153-154. 270
2. Allah menyuruh menyampaikan berita gembira bagi
orang-orang yang sabar.
3. Orang-orang yang sabar itu adalah yang apabila tertimpa
musibah, maka istirja’ kepada Allah (mengembalikan
ِ‫ِﱠ‬
urusan kepada Allah), yang ditandai dengan ucapan (a p‫)إِ ﱠ‬
ِ ‫ إِﻟ َْﻴ ِﻪ ر‬p‫)وإِ ﱠ‬.
(‫اﺟ ُﻌﻮ َن‬َ َ
4. Orang-orang yang sabar/mau istirja’ itu adalah orang-
orang yang mendapat shalawat dan rahmat Allah.
5. Orang-orang yang sabar/mau istirja’ itu mendapat
petunjuk dari Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Setiap orang mesti mengalami dan merasakan kesusahan.
2. Orang yang tertimpa kesusahan itu ada kalanya sabar, ada
pula yang tidak sabar.
3. Orang yang sabar akan mendapat karunia dari Allah.
4. Kesabaran bagi orang beriman merupakan keharusan, dan
tidak pernah ada akhirnya (tidak ada habisnya).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang berkenaan dengan sifat atau cara sabar:
lihat kembali hal.266, C. 2; pengertian sabar C. 3.
2. Ummu Salamah istirja’ waktu mendapat musibah,
kemudian diberi ganti oleh Allah:
‫)) إِ َذا‬:‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬ ْ َ‫َﻋ ْﻦ أُِّم َﺳﻠَ َﻤﺔَ ﻗَﺎﻟ‬
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺖ ﻗ‬
‫ﺖ ﻓَـ ُﻘﻮﻟُﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠن اﻟْ َﻤﻼَﺋِ َﻜﺔَ ﻳُـ َﺆِّﻣﻨُﻮ َن‬ َ ِّ‫ﻳﺾ أَ ِو اﻟْ َﻤﻴ‬ َ ‫ﻀ ْﺮُﰎُ اﻟْ َﻤ ِﺮ‬
َ ‫َﺣ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ َ ‫ﱯ‬ ‫ﺖ اﻟﻨﱠِ ﱠ‬ ُ ‫ﺎت أَﺑُﻮ َﺳﻠَ َﻤﺔَ أَﺗَـ ْﻴ‬َ ‫ﺖ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻣ‬ ْ َ‫َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻗَﺎﻟ‬
‫ َﺳﻠَ َﻤﺔَ ﻗَ ْﺪ‬bَ َ‫ﷲ إِ ﱠن أ‬ ِ ‫ﻮل‬ َ ‫ َر ُﺳ‬Lَ ‫ﺖ‬ ُ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ ُﻘ ْﻠ‬ ِ
َ ‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ ِ ِ
ً‫ﺴﻨَﺔ‬ َ ‫ﺎل ﻗُ ِﻮﱄ اﻟﻠّ ُﻬ ﱠﻢ ا ْﻏﻔ ْﺮ ِﱄ َوﻟَﻪُ َوأَ ْﻋﻘ ْﺒ ِﲏ ﻣ ْﻨﻪُ ُﻋ ْﻘ َﱮ َﺣ‬ َ َ‫ﺎت ﻗ‬ َ ‫َﻣ‬
‫ﲏ ﷲُ َﻣ ْﻦ ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﱄ ِﻣ ْﻨﻪ‬ َ ِ َ‫ﺖ ﻓَﺄَ ْﻋ َﻘﺒ‬ُ ‫ ﻓَـ ُﻘ ْﻠ‬:‫ﺖ‬
ْ َ‫ﻗَﺎﻟ‬

S.Al-Baqarah(2):155-157. 271
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪا َ‬
‫ح‪٦‬‬ ‫م‪ ٣٨/٣ :‬ك‪-١١‬اﳉﻨﺎﺋﺰ ‪ ،‬ب‪-٣‬ﻣﺎ ﻳﻘﺎل ﻋﻨﺪاﳌﺮﻳﺾ و اﳌﻴﺖ‪،‬‬
‫)أَ ْﻋ ِﻘ ْﺒ ِﲏ(أي ﺑﺪﻟﲏ وﻋﻮﺿﲏ ﻣﻨﻪ أي ﰲ ﻣﻘﺎﺑﻠﺘﻪ ﻋﻘﱮ ﺣﺴﻨﺔ أي ﺑﺪﻻ ﺻﺎﳊﺎ ‪.‬‬
‫‪3. Sabar itu pada (sejak) awal kejadian:‬‬
‫ٍِ ِ‬ ‫ﺖ َﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ‬ ‫آد ُم َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ ُﺷ ْﻌﺒَﺔُ َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َ‪Í‬ﺑِ ٌ‬
‫ﺲ ﺑْ ِﻦ َﻣﺎﻟﻚ َرﺿ َﻰ ﷲُ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِ‪ْ b‬ﻣ َﺮأَةٍ ﺗَـ ْﺒ ِﻜﻰ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل َﻣ ﱠﺮ اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫َﻋ ْﻨﻪُ ﻗَ َ‬
‫ﻚ َﻋ ِّﲎ ‪،‬‬ ‫َﺖ إِﻟ َْﻴ َ‬
‫اﺻِ ِﱪى (( ﻗَﺎﻟ ْ‬ ‫ا‪َ َa‬و ْ‬ ‫ﺎل‪ )):‬اﺗﱠِﻘﻰ ﱠ‬ ‫ِﻋ ْﻨ َﺪ ﻗَـ ٍْﱪ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﻴﻞ َﳍَﺎ إِﻧﱠﻪُ اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ َﱂ ﺗُﺼ ِ ِ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺐ ﲟُﺼﻴﺒَ ِﱴ ‪َ ،‬وَﱂْ ﺗَـ ْﻌ ِﺮﻓْﻪُ ‪ .‬ﻓَﻘ َ‬ ‫ﻓَِﺈﻧﱠ َ ْ َ ْ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ب اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ﺖ َ‪َ b‬‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﻓَﺄَﺗَ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻚ‬ ‫َﺖ َﱂْ أَ ْﻋ ِﺮﻓْ َ‬ ‫ﲔ ﻓَـ َﻘﺎﻟ ْ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـﻠَ ْﻢ َِﲡ ْﺪ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ ﺑَـ ﱠﻮاﺑِ َ‬ ‫َ‬
‫ُوﱃ (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎرى‬ ‫ﺼ ْﺪ َﻣ ِﺔ اﻷ َ‬ ‫ﺼ ْﺒـ ُﺮ ِﻋ ْﻨ َﺪ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠﳕَﺎ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫‪ .‬خ‪ ، ١٠٠-٩٩/٢:‬ك‪-٢٣‬اﳉﻨﺎﺋﺰ ‪ ،‬ب‪-٣١‬ز‪L‬رة اﻟﻘﺒﻮر ‪،‬‬
‫‪٧١٥٤ ، ١٣٠٢‬‬ ‫ح‪ ١٢٨٣‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ١٢٥٢ :‬‬
‫‪4. Keutamaan orang yang sabar ketika kematian anak:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻣﻮﺳﻰ اﻷَ ْﺷﻌ ِﺮ ِى أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ ّ َُ‬ ‫َْ ُ َ‬
‫ﺎل ﷲُ ﻟِ َﻤﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ ﻗَـﺒَ ْ‬
‫ﻀﺘُ ْﻢ َوﻟَ َﺪ‬ ‫ﺎت َوﻟَ ُﺪ اﻟ َْﻌ ْﺒ ِﺪ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬إِذَا َﻣ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ََﺮةَ ﻓُـ َﺆ ِادﻩِ ؟‬‫ﻀﺘُ ْﻢ ﲦ َ‬ ‫ﻮل ﻗَـﺒَ ْ‬ ‫َﻋ ْﺒ ِﺪى؟ ﻓَـﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻧَـ َﻌ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫ﲪ َﺪ َك‬ ‫ﺎل َﻋ ْﺒ ِﺪى ؟ ﻓَـﻴـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َِ‬ ‫ﻮل َﻣﺎ َذا ﻗَ َ‬ ‫ﻓَـﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻧَـ َﻌ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫َ‬
‫ﺖ‬‫ﻮل ﷲُ اﺑْـﻨُﻮا ﻟِ َﻌ ْﺒ ِﺪى ﺑَـ ْﻴـﺘًﺎ ِﰱ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ َو َﲰﱡﻮﻩُ ﺑَـ ْﻴ َ‬ ‫اﺳﺘَـ ْﺮ َﺟ َﻊ ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬
‫َو ْ‬
‫ﻴﺴﻰ َﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬ ‫ِ‬ ‫ا ْﳊَ ْﻤ ِﺪ (( ﻗَ َ‬
‫ﻳﺐ أﺧﺮﺟﻪ‬ ‫ﺴ ٌﻦ ﻏَ ِﺮ ٌ‬ ‫ﻳﺚ َﺣ َ‬ ‫ﺎل أَﺑُﻮ ﻋ َ‬
‫أﲪﺪ و اﻟﱰﻣﺬى واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):155-157.‬‬ ‫‪272‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪٤١٥/٤‬‬ ‫ﺣﻢ‪:‬‬
‫ﻀﻞ اﻟْﻤ ِ ِ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ح‪١٠٢١‬‬
‫ﺴَ‬ ‫ﺼﻴﺒَﺔ إِذَا ْ‬
‫اﺣﺘَ َ‬ ‫‪ ، ٣٣٢/٣‬ك‪-٨‬اﳉﻨﺎﺋﺰ ب‪-٣٦‬ﻓَ ْ ُ ُ‬ ‫ت‪:‬‬
‫‪5. Ayat-ayat tentang orang-orang yang mendapat petunjuk:‬‬
‫ون ِ‬
‫ﷲ ﻗُ ْﻞ ﻻَ أَﺗﱠﺒِ ُﻊ‬ ‫ﻴﺖ أَ ْن أَ ْﻋﺒ َﺪ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺗَ ْﺪ ُﻋﻮ َن ِﻣﻦ ُد ِ‬ ‫ﻗُ ْﻞ إِِّﱐ ُ‪ُ ِÑ‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٥٦‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ْﺖ إِذًا َوَﻣﺎ أ ََ‪ p‬ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَﺪ َ‬
‫ﺿﻠَﻠ ُ‬
‫اء ُﻛ ْﻢ ﻗَ ْﺪ َ‬
‫أ َْﻫ َﻮ َ‬
‫ﺴﻮا إِﳝَﺎﻧَـ ُﻬ ْﻢ ﺑِﻈُﻠ ٍْﻢ أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚ َﳍُُﻢ اْﻷ َْﻣ ُﻦ َو ُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َوَﱂْ ﻳَـ ْﻠﺒ ُ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ُﻣ ْﻬﺘَ ُﺪو َن )‪ (٨٢‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ ﻳـﻌﻤﺮ ﻣ ِ ِ‬
‫ﺼﻼَةَ‬ ‫ﺎم اﻟ ﱠ‬‫ﺴﺎﺟ َﺪ ﷲ َﻣ ْﻦ آ ََﻣ َﻦ ِ‪َ ´b‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوأَﻗَ َ‬ ‫َْ ُُ َ َ‬
‫ﻚ أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮﻧُﻮا ِﻣ َﻦ‬‫ﺴﻰ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫َوَآﺗَﻰ اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َوَﱂْ َﳜْ َ ِ‬
‫ﺶ إﻻﱠ ﷲَ ﻓَـ َﻌ َ‬
‫ﻳﻦ )‪ (١٨‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَﺪ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Apabila mendapat musibah hendaknya bersabar dan‬‬
‫‪istirja’.‬‬

‫ﺖ أَ ِو ا ْﻋﺘَ َﻤ َﺮ ﻓَﻼَ‬ ‫َﺷﻌﺎﺋِ ِﺮ ِ‬


‫ﷲ ﻓَ َﻤ ْﻦ َﺣ ﱠﺞ اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَوةَ ِﻣ ْﻦ‬
‫إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬
‫ِ ِ‬ ‫‪َ ِِr‬ﻤﺎ َوَﻣ ْﻦ ﺗَﻄَﱠﻮ َ‬ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أَ ْن ﻳَﻄﱠﱠﻮ َ‬
‫ع َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ َﺷﺎﻛ ٌﺮ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ف‬ ‫ُﺟﻨَ َ‬
‫)‪(١٥٨‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Ritual dalam Ibadah Hajji berupa sa’i antara bukit Shafa‬‬
‫‪sampai bukit Marwa itu merupakan sebagian syi’ar Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):155-157.‬‬ ‫‪273‬‬
2. Orang yang melakukan ibadah Hajji atau Umrah tidak
usah merasa keberatan melakukan sa’i itu, walaupun
orang musyrik juga melakukan perbuatan yang sama.
3. Jika orang melakukan ibadah tatawwu’ dalam hajji atau
umrah atau ibadah pada umumnya, maka akan disyukuri
oleh Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Pengambilan sesuatu hukum dalam Al-Islam tidak
sekedar diperoleh dari memahami kalimat secara lahir.
Dalam hal ini, sa’i dalam hajji merupakan rukun
(madzhab Syafi’ie), bukan sekedar “tidak mengapa dila-
kukan”.
2. Kita tidak usah keberatan melakukan sesuatu yang
disyari’atkan, meskipun ada orang lain yang melakukan
perbuatan serupa itu.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Riwayat tentang sebab nuzul/ pengertian ayat:
‫} إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬:‫ﷲ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ‬
‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَو َة‬ ِ ‫ﺖ ﻗَـﻮ َل‬ َ ِ‫َﻋ ْﻦ َﻋﺎﺋ‬
ْ َ ْ‫ أَ َرأَﻳ‬:‫ﺖ‬ ْ َ‫ﺸﺔَ ﻗَﺎﻟ‬
‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أَ ْن‬ ِ ‫ِﻣﻦ َﺷﻌﺎﺋِ ِﺮ‬
َ َ‫ﺖ أَ ِو ا ْﻋﺘَ َﻤ َﺮ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬ َ ‫ﷲ ﻓَ َﻤ ْﻦ َﺣ ﱠﺞ اﻟْﺒَـ ْﻴ‬ َ ْ
َ‫ﺎح أَ ْن ﻻ‬ ٍ ِ ِِ َ ‫ﻳَﻄﱠﱠﻮ‬
ٌ َ‫ ﻓَـ َﻮﷲ َﻣﺎ َﻋﻠَﻰ أَ َﺣﺪ ُﺟﻨ‬:‫ﺖ‬ ُ ‫ﺎل ﻓَـ ُﻘ ْﻠ‬َ َ‫ َﻤﺎ { ﻗ‬r ‫ف‬
‫ اﺑْ َﻦ أُ ْﺧ ِﱵ إِﻧﱠـ َﻬﺎ‬Lَ ‫ﺖ‬ َ ‫ﺴ َﻤﺎ ﻗُـ ْﻠ‬ ِ َ ِ‫ﺖ َﻋﺎﺋ‬ ْ َ‫ِِ َﻤﺎ؟ ﻓَـ َﻘﺎﻟ‬r ‫ف‬ َ ‫ﻳَﻄﱠﱠﻮ‬
َ ‫ ﺑ ْﺌ‬:ُ‫ﺸﺔ‬
‫ف‬َ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أَﻻﱠ ﻳَﻄﱠﱠﻮ‬ َ َ‫ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬:‫ﺖ‬ ْ َ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ أَ ﱠوﻟْﺘَـ َﻬﺎ َﻛﺎﻧ‬ ْ َ‫ﻟَ ْﻮ َﻛﺎﻧ‬
‫ﺼ َﺎر َﻛﺎﻧُﻮا ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳُ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮا‬ َ ْ‫ﺖ أَ ﱠن اْﻷَﻧ‬ ْ َ‫ َوﻟَ ِﻜﻨﱠـ َﻬﺎ إِ ﱠﳕَﺎ أُﻧْ ِﺰﻟ‬، ‫ِِ َﻤﺎ‬r
‫ َوَﻛﺎ َن‬، ‫ﺸﻠﱠ ِﻞ‬ َ ُ‫ﺎﻏﻴَ ِﺔ اﻟﱠِﱵ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن ِﻋ ْﻨ َﺪ اْﳌ‬ ِ ‫ﻳ ِﻬﻠﱡﻮ َن ﻟِﻤﻨﺎةِ اﻟﻄﱠ‬
ََ ُ
‫ﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻦ‬ ِ ‫ﱠ‬
َ َ‫ ﻓ‬، َ‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟْ َﻤ ْﺮَوة‬‫ﻟ ﱠ‬b ‫ف‬ َ ‫ج أَ ْن ﻳَﻄ ﱠﻮ‬ َ ‫َﻣ ْﻦ أَ َﻫ ﱠﻞ َﳍَﺎ ﻳَـﺘَ َﺤ ﱠﺮ‬
Lَ :‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا‬ ِ ِ َ ‫ﻚ رﺳ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ ‫َذﻟ‬
َ ‫ج أَ ْن ﻧَﻄﱠﱠﻮ‬ ِ َ ‫رﺳ‬
‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟْ َﻤ ْﺮَوةَ ِﰲ‬ ‫ﻟ ﱠ‬bِ ‫ف‬ َ ‫ ُﻛﻨﱠﺎ ﻧَـﺘَ َﺤ ﱠﺮ‬p‫ إِ ﱠ‬، ‫ﻮل ﷲ‬ َُ

S.Al-Baqarah(2):158. 274
‫ﺼ َﻔﺎ َواﻟ َْﻤ ْﺮَوةَ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺎﻫ ِﻠﻴﱠ ِﺔ ‪ .‬ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ‪ }:‬إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬
‫ا ْﳉ ِ‬
‫َ‬
‫ف ‪َ ِِr‬ﻤﺎ {‬ ‫ِ‬
‫ﺎح َﻋﻠَْﻴﻪ أَ ْن ﻳَﻄﱠﱠﻮ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺷ َﻌﺎﺋ ِﺮ ﷲ { إِ َﱃ ﻗَـ ْﻮﻟﻪ‪ } :‬ﻓَﻼَ ُﺟﻨَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﺔُ‪ :‬ﰒُﱠ ﻗَ ْﺪ ﺳ ﱠﻦ رﺳ ُ ِ‬ ‫ﺖ َﻋﺎﺋِ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫ﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫ع اﻟﻄﱠَﻮ َ‬
‫اف‬ ‫ﺲ ﻳَـ ْﻨـﺒَ ِﻐﻰ ﻷَ َﺣ ٍﺪ أَ ْن ﻳَ َﺪ َ‬ ‫وﺳﻠﱠﻢ اﻟﻄﱠﻮ َ ِِ‬
‫اف ‪َ r‬ﻤﺎ ‪ ،‬ﻓَـﻠَْﻴ َ‬ ‫ََ َ َ‬
‫‪َ ِِr‬ﻤﺎ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺣﻢ‪١٤٤/٦ :‬‬ ‫أﺧﺮﺟﻪ أﲪﺪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪ -٧٩‬وﺟﻮب اﻟﺼﻔﺎ و اﳌﺮوة‬
‫خ‪ ١٩٤ -١٩٣/٢ :‬ك‪ّ -٢٥‬‬
‫اﱁ‪ ، .‬ح‪ ١٦٤٣‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪ ٤٤٩٥ ، ١٧٩٠ :‬و ‪٤٨٦١‬‬
‫‪2. Ayat-ayat lain berkaitan dengan ibadah hajji:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):196-203. S.Al-Hajj(22):26-34.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Usahakan untuk menjalani ibadah tathawwu’ seberapa‬‬
‫‪mampu secara teratur (berkesinambungan).‬‬

‫ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳ ْﻜﺘُﻤﻮ َن ﻣﺎ أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ ِﻣﻦ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬


‫ﺎت َوا ْﳍَُﺪى ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َﻣﺎ ﺑَـﻴﱠـﻨﱠﺎﻩُ‬ ‫َ َ ُ َ َ َ َّ‬
‫ﻚ ﻳَـﻠ َْﻌﻨُـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻳَـﻠ َْﻌﻨُـ ُﻬ ُﻢ اﻟﻼﱠ ِﻋﻨُﻮ َن )‪ (١٥٩‬إِﻻﱠ‬ ‫ﺎب أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ِﰲ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫ﻮب َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوأ ََ‪ p‬اﻟﺘـ ﱠ‬ ‫َﺻﻠَ ُﺤﻮا َوﺑَـﻴﱠـﻨُﻮا ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫اب‬
‫ﱠﻮ ُ‬ ‫ﻚ أَﺗُ ُ‬ ‫ﻳﻦ َ‪Ø‬ﺑُﻮا َوأ ْ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻢ )‪(١٦٠‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ﱠﺮﺣ ُ‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Orang yang menyembunyikan keterangan dan petunjuk‬‬
‫‪yang Allah telah berikan kepada manusia itu dilaknat‬‬
‫‪Allah dan dilaknat oleh selain Allah (para malaikat, orang‬‬
‫‪beriman, jin sekalian makhluq).‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):158.‬‬ ‫‪275‬‬
2. Orang yang mau bertaubat, memperbaiki diri dengan
melakukan amal shalieh dan menerangkan apa yang telah
disembunyikan, itu akan diberi taubat oleh Allah.
3. Allah itu Maha Penerima Taubat kepada orang yang mau
bertaubat, Penyayang kepada orang yang mati dalam
keadaan sudah bertaubat.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang Nashara terlaknat karena menyembunyikan
keterangan tentang kenabian Muhammad shallallahu
'alaihi wa alihi wa sallam.
2. Orang Islam tidak boleh menyembunyikan keterangan
tentang Al-Islam yang sudah diketahuinya atau yang
sudah sampai kepadanya.
3. Orang yang berdosa besar itu kalau mau taubat akan
diberi taubat oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat lain yang menyebut orang yang menyembunyikan
keterangan dien, lihat juga: S.Al-Baqarah(2):146, 174.
‫ ُﻫ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻦ‬Øََ ‫ﻟْﺒُ ْﺨ ِﻞ َوﻳَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮ َن َﻣﺎ آ‬bِ ‫ﱠﺎس‬
َ ‫ ُْﻣ ُﺮو َن اﻟﻨ‬Ùَ ‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺒ َﺨﻠُﻮ َن َو‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
(٤)‫( اﻟﻨّﺴﺂء‬٣٧) ‫ ُﻣ ِﻬﻴﻨًﺎ‬b‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ ًا‬ ِ ِ ِ ِ ْ َ‫ﻓ‬
َ ‫ ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬pَ ‫ﻀﻠﻪ َوأَ ْﻋﺘَ ْﺪ‬
2. Ancaman bagi orang yang menyembunyikan ilmu /
keterangan:
:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ ﻗ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗ‬ ‫َﻋ ْﻦ‬
‫ ٍر ﻳَـ ْﻮ َم‬pَ ‫ أُ ْﳉِ َﻢ ﺑِﻠِ َﺠﺎم ِﻣ ْﻦ‬، ُ‫)) َﻣ ْﻦ ُﺳﺌِ َﻞ َﻋ ْﻦ ِﻋ ْﻠ ٍﻢ ﻓَ َﻜﺘَ َﻤﻪ‬
٢٦٣/٢ :‫ ﺣﻢ‬. ‫ﺎﻣ ِﺔ (( أﺧﺮﺟﻪ أﲪﺪ‬ ِ
َ َ‫اْﻟﻘﻴ‬
ِ َ َ‫أَِﰉ ُﻫﺮﻳْـﺮَة ﻗ‬
َ ‫ﺎل إ ﱠن اﻟﻨ‬
َ‫ َوﻟ َْﻮﻻ‬، ‫ﱠﺎس ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن أَ ْﻛﺜَـ َﺮ أَﺑُﻮ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة‬ ََ ‫َﻋ ْﻦ‬
ِ‫ﱠ‬ ِ ُ ْ‫ﷲ ﻣﺎ ﺣ ﱠﺪﺛ‬ ِ ِ ‫ﺎن ِﰱ ﻛِﺘ‬
َ ‫ ﰒُﱠ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ ) إِ ﱠن اﻟﺬ‬، ‫ﺖ َﺣﺪﻳﺜًﺎ‬
‫ﻳﻦ‬ َ َ ‫ﺎب‬ َ ِ َ‫آﻳَـﺘ‬
. ( ‫ﻴﻢ‬ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ﻳَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮ َن َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ ﻣ َﻦ اﻟْﺒَـﻴّﻨَﺎت ( إ َﱃ ﻗَـ ْﻮﻟﻪ ) اﻟ ﱠﺮﺣ‬

S.Al-Baqarah(2):159-160. 276
. ‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى‬
‫ و‬١١٨ ‫ ِﺣ ْﻔ ِﻆ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ ح‬- ٤٢ ‫ ب‬، ‫اﻟﻌﻠﻢ‬-٣‫ ك‬، ٤٠/١ :‫خ‬
٧٣٥٤ ، ٣٦٤٨ ، ٢٣٥٠ ، ٢٠٤٧ ، ١١٩:‫أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬

‫ﻣﻦ ﻓﻀﺎﺋﻞ‬-٣٥‫ ب‬، ‫ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻟﺼﺤﺎﺑﺔ‬-٤٤‫ ك‬، ١٦٧/٧ :‫م‬


(٢٤٩٢) ١٦٠‫ح‬، ‫أﰉ ﻫﺮﻳﺮة‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaknya menyiarkan dan menyampaikan setiap ajaran
Al-Islam yang sudah diketahui kepada orang yang belum
mengetahui.
2. Hendaknya memperbanyak taubat kepada Allah.

ِ ُ‫ﻚ ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﻟَﻌﻨﺔ‬


‫ﷲ َواﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ْ ْ ْ َ َ ِ‫ﺎر أُوﻟَﺌ‬ ٌ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َوَﻣﺎﺗُﻮا َو ُﻫ ْﻢ ُﻛ ﱠﻔ‬
َ ‫إ ﱠن اﻟﺬ‬
َ‫اب َوﻻ‬ ُ ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻻَ ُﳜَﱠﻔ‬ ِِ ِ ْ ‫ﱠﺎس أ‬ِ ‫َواﻟﻨ‬
ُ ‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻌ َﺬ‬ َ ‫( َﺧﺎﻟﺪ‬١٦١) ‫ﲔ‬ َ ‫َﲨَﻌ‬
(١٦٢) ‫ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨﻈَ ُﺮو َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang mati dalam keadaan kafir itu terlaknat sama
sekali, nanti di Akhirat akan masuk neraka.
2. Orang kafir itu kekal di dalam laknat dan siksa, tidak ada
keringanan siksa dan tidak diperhatikan.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang yang mati dalam keadaan kafir itu di Akhirat sama
sekali tidak dapat tertolong.
2. Boleh melaknati orang kafir.
3. Orang kafir itu menghuni neraka secara kekal.

S.Al-Baqarah(2):161-162. 277
4. Ada orang yang mendapat keringanan siksa di Akhirat,
ada juga yang tidak mendapat keringanan sama sekali.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan kekalnya orang kafir di
neraka, lihat juga: S.Al-Baqarah(2):39, 81, 217, 257, 275;
S.Ali Imran(3):88, 116; S.An-Nisa’(4):14, 93, 169;
S.Al-Ma’idah(5):80; S.Al-An’am(6):128;
S.Al-A’raf(7):36; S.At-Taubah(9):17, 63, 68;
S.Yunus(10):27, 52; S.Ar-Ra’d(13):5;
S.An-Nahl(16):29; S.Thaha(20):100-101;
S.Al-Mu’minun(23):103; S.Al-Furqan(25):69;
S.As-Sajadah(32):14; S.Az-Zumar(39):72;
S.Ghafir(40):76; S.Fushshilat(41):28;
Az-Zukhruf(43):74; S.Muhammad(47):15;
S.Al-Mujadilah(58):17; S.Al-Hasyr(59):17;
S.At-Taghabun(64):10; S.Al-Jinn(72):23;
S.Al-Bayyinah(98):6.
ِِ ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫( َﺧﺎﻟﺪ‬١٠٦) ‫ﻳﻦ َﺷ ُﻘﻮا ﻓَﻔﻲ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﳍُ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ َزﻓﲑٌ َو َﺷ ِﻬﻴ ٌﻖ‬
‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟﺬ‬
َ ‫ﻚ إِ ﱠن َرﺑﱠ‬
‫ﻚ‬ َ ‫ض إِﻻﱠ َﻣﺎ َﺷﺎءَ َرﺑﱡ‬ُ ‫ات َواْﻷ َْر‬
ُ ‫ﺴ َﻤ َﻮ‬
‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ِ ‫ِﻓ َﻴﻬﺎ ﻣﺎ َداﻣ‬
َ َ
(١١)‫ﻫﻮد‬ (١٠٧) ‫ﺎل ﻟِ َﻤﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ‬
ٌ ‫ﻓَـ ﱠﻌ‬

َ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا ﻻ‬ ِِ ِ ِ


ً ‫َﻋ ﱠﺪ َﳍُ ْﻢ َﺳﻌ‬
َ ‫( َﺧﺎﻟﺪ‬٦٤) ‫ﲑا‬ َ ‫إِ ﱠن ﷲَ ﻟ ََﻌ َﻦ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
َ ‫ﻳﻦ َوأ‬
(٣٣)‫اﻷﺣﺰاب‬ (٦٥) ‫ﲑا‬ ِ ِ ِ
ً ‫ﺎ َوﻻَ ﻧَﺼ‬Æ‫َﳚ ُﺪو َن َوﻟﻴ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan sampai kita melakukan sesuatu perbuatan yang
mirip dengan perbuatan orang kafir, karena keserupaan
itu akan menjadikan kita tergolong dalam kalangan
mereka.

S.Al-Baqarah(2):161-162. 278
ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫َوإ َﳍُ ُﻜ ْﻢ إﻟَﻪٌ َواﺣ ٌﺪ ﻻَ إﻟَﻪَ إﻻﱠ ُﻫ َﻮ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ُﻦ اﻟ ﱠﺮﺣ‬
(١٦٣) ‫ﻴﻢ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Sesembahan seluruh manusia yang sebenarnya adalah
Sesembahan Yang Esa, Allah.
2. Tidak ada sesembahan yang sebenarnya selain Dia, Allah.
3. Allah itu Yang Maha Pengasih, Penyayang.
Catatan: Telah lewat dalam keterangan Basmalah, bahwa (‫)اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ُﻦ‬
itu adalah Yang mempunyai belas kasih tidak terbatas, kepada
semua manusia di dunia, sedang (‫ﻴﻢ‬ ِ
ُ ‫ )اﻟ ﱠﺮﺣ‬itu Yang mempunyai
belas kasihan terbatas kepada orang-orang beriman saja, dan itu
diberikan nanti di Akhirat, wallahu a’lam.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang yang mengakui adanya sesembahan selain Allah,
berarti sesat dari jalan yang benar, Al-Islam.
2. Orang yang mengaku menyembah Allah tetapi tidak
mengakui menyembah Ar-Rahman (sebagaimana orang
kafir Quraisy), berarti sebenarnya tidak menyembah
Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat 163 ini memuat Asma Allah Al-A’dham:
)):‫ﺎل‬ َ َ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬ ‫ﺖ ﻳَ ِﺰﻳ َﺪ أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬ ِ ‫َﲰَﺎء ﺑِْﻨ‬
َ ْ ‫َﻋ ْﻦ أ‬
ِ ِ ‫اﺳﻢ‬
َ‫ َوإِ َﳍُ ُﻜ ْﻢ إِﻟَﻪٌ َواﺣ ٌﺪ ﻻَ إِﻟَﻪ‬:‫ﲔ‬
ِ ْ ‫ﲔ اْﻵﻳَـﺘَـ‬ِ ْ ‫ﷲ اْﻷَ ْﻋﻈَﻢ ِﰱ َﻫﺎﺗَـ‬
ُ ُْ
َ‫ُ ﻻ‬a‫ا‬ ‫آل ِﻋ ْﻤ َﺮا َن )اﱂ ﱠ‬ ِ ِ‫ وﻓَ ِﺎﲢَﺔُ ُﺳﻮرة‬- ‫إِﻻﱠ ُﻫﻮ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَﻦ اﻟ ﱠﺮِﺣﻴﻢ‬
َ َ ُ ُ َ
. .( ‫ﻮم‬ ُ ‫إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ ا ْﳊَ ﱡﻰ اﻟْ َﻘﻴﱡ‬
. ‫رواﻩ أﺑﻮ داود و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ و اﻟﱰﻣﺬي‬
١٤٩٦‫ح‬ ، ‫ اﻟﺪﻋﺎء‬-٢٣‫ ب‬، ‫اﻟﻮﺗﺮ‬-٨‫ ك‬، ٣٣٥/١ : ‫د‬
‫ وﻗﺎل ﻫﺬا ﺣﺪﻳﺚ‬٣٤٧٨‫ ح‬٦٥‫ب‬ ،‫اﻟﺪﻋﻮات‬-٤٩‫ ك‬٥١٧/٥ : ‫ت‬
‫ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ‬

S.Al-Baqarah(2):163. 279
Catatan:
Ismullahil A’dham adalah salah satu dari Nama Allah, yang
kalau seseorang berdo’a dengannya, segera dikabulkan. Konon
do’a ini yang dipakai oleh Wazir Nabi Sulaiman ketika
memindahkan kursi Balqis ke hadapan Nabi Sulaiman, wallahu
a’lam.
2. Ayat-ayat tentang KeEsaan Allah:

ُ ‫ﷲُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ ا ْﳊَ ﱡﻲ اﻟْ َﻘﻴﱡ‬


(٣)‫( آل ﻋﻤﺮان‬٢) ‫ﻮم‬
S.Al-Baqarah(2): 133, 163, 255. S.Ali Imran(3):2, 6, 18, 62
S.An-Nisa’(4): 87, 171. S.Al-Ma’idah(5): 73. .
S.Al-An’am(6): 19, 102, 106. S.Al-A’raf(7):59, 65, 73, 85, 158.
S.At-Taubah(9): 31, 129. S.Hud(11): 14, 50, 61, 84.
S.Ar-Ra’d(13): 30. S.Ibrahim(14): 52.
S.An-Nahl(16): 2, 22, 51. S.Al-Kahfi(18): 110.
S.Thaha(20): 8, 14, 98. S.Al-Anbiya’(21):25, 87, 108.
S.Al-Hajj(22): 34. S.Al-Mu’minun(23):23, 32, 91, 116.
S.An-Naml(27): 26, 60-64. S.Al-Qashash(28): 70-72, 88.
S.Fathir(35): 3. S.Shad(38): 65.
S.Az-Zumar(39): 6. S.Ghafir(40): 3, 62, 65.
S.Fushshilat(41): 6. S.Ad-Dukhan(44): 8.
S.Muhammad(47): 19. S.Al-Hasyr(59): 22, 23.
S.At-Taghabun(64): 13. S.Al-Muzzammil(73): 9.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan melakukan perbuatan yang ada pengaruh atau
kemiripan dengan perbuatan syirik.
2. Banyak mengingat dan menyebut Asma Allah, agar dekat
dan mudah diijabahi.

ِ ‫ﱠﻬﺎ ِر واﻟْ ُﻔﻠ‬ ِ ِ ِ ‫ات واْﻷَر‬ ِ ‫إِ ﱠن ِﰲ َﺧﻠ ِْﻖ اﻟ ﱠ‬


‫ْﻚ‬ َ َ ‫ض َوا ْﺧﺘ َﻼف اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ‬ ْ َ ‫ﺴ َﻤ َﺎو‬
‫ﺴ َﻤ ِﺎء ِﻣ ْﻦ‬
‫ﱠﺎس َوَﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ِ ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟ ِﱵ َﲡْ ِﺮي ِﰲ اﻟْﺒَ ْﺤ ِﺮ ﲟَﺎ ﻳَـ ْﻨـ َﻔ ُﻊ اﻟﻨ‬
‫ﺚ ِﻓ َﻴﻬﺎ ِﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ َداﺑﱠٍﺔ َو‬ ‫َﺎ َوﺑَ ﱠ‬Üِ‫ض ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻣ ْﻮ‬ ِ ‫ﻣ ٍﺎء ﻓَﺄ‬
َ ‫َﺣﻴَﺎ ﺑِﻪ اْﻷ َْر‬
ْ َ
S.Al-Baqarah(2):164. 280
ٍ َ‫ض ﻵ‬ ِ ‫ﺎب اﻟْﻤﺴ ﱠﺨ ِﺮ ﺑـﲔ اﻟ ﱠ‬ ِ ‫ﺼ ِﺮ‬
‫ت‬ َ ِ ‫ﺴ َﻤﺎء َواْﻷَ ْر‬ َ ْ َ َ ُ ِ ‫ﺴ َﺤ‬ ِّ ‫ﻳﻒ‬
‫اﻟﺮَ ِح َواﻟ ﱠ‬ ْ َ‫ﺗ‬
(١٦٤) ‫ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang yang berfikir itu dapat menangkap dan
memahami ayat-ayat Allah (tanda-tanda kekuasaan Allah)
yang ada di sekitarnya.
2. Sebagian ayat (tanda kekuasaan) Allah itu terdapat pada
peristiwa-peristiwa berikut:
2.1. penciptaan langit-langit dan bumi;
2.2. perselisihan waktu malam dengan siang hari;
2.3. peristiwa kapal berjalan mengapung di laut sehingga
bermanfaat bagi manusia;
2.4. air hujan yang Allah turunkan dari langit;
2.5. air hujan yang Allah jadikan sebab bagi hidupnya
tanah yang semula gersang, mati;
2.6. Allah hamparkan kehidupan bermacam-macam
binatang melata di bumi itu;
2.7. pergerakan angin yang membawa awan yang beredar
di antara bumi dengan langit.
3. Ayat-ayat itu hanya bisa dilihat oleh orang yang mempu-
nyai kesungguhan dan kemampuan dengan akalnya, dan
dengan petunjuk Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Semua peristiwa alam (physica, kimia, kehidupan dan
lain-lainya) menjadi ayat-ayat Allah, bagi orang yang mau
dan mampu memahaminya.
2. Tidak semua orang mempunyai kemampuan untuk
menggunakan akalnya dengan baik, mampu memahami
ayat-ayat Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya ayat-ayat kauniyah:
Lihat juga: S.Ar-Ra’d(13):3-4;

S.Al-Baqarah(2):164. 281
‫;‪S.An-Nahl(16):65-67‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):45-46‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):24‬‬ ‫;‪S.Yasien(36):33-40; 68‬‬
‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):5‬‬ ‫‪S.Al-Hadied(57):17.‬‬
‫ف اﻟﻠﱠﻴ ِﻞ واﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر ﻵَ ٍ‬ ‫ض وا ْﺧﺘِ َﻼ ِ‬ ‫إِ ﱠن ِﰲ َﺧﻠ ِْﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ت‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر ِ َ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺬ ُﻛ ُﺮو َن ﷲَ ِﻗﻴَ ًﺎﻣﺎ َوﻗُـﻌُ ً‬
‫ﻮدا َو َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎب )‪ (١٩٠‬اﻟﺬ َ‬ ‫ُوﱄ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬ ‫ِﻷ ِ‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﺖ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬
‫ض َرﺑﱠـﻨَﺎ َﻣﺎ َﺧﻠَ ْﻘ َ‬ ‫ُﺟﻨُﻮ‪ْ I‬ﻢ َوﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن ِﰲ َﺧﻠ ِْﻖ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫اب اﻟﻨﱠﺎ ِر )‪ (١٩١‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﻫ َﺬا ‪ِ M‬ﻃﻼً ﺳﺒﺤﺎﻧَ َ ِ‬
‫ﻚ ﻓَﻘﻨَﺎ َﻋ َﺬ َ‬ ‫َ َ ُْ َ‬
‫ات‬
‫ﱠﺮ ٌ‬‫ﺴﺨ َ‬ ‫ﻮم ُﻣ َ‬ ‫ﱡﺠ ُ‬
‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ َﺮ َواﻟﻨ ُ‬‫ﺸ ْﻤ َ‬ ‫ﱠﺮ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ َواﻟﻨـ َ‬
‫ﱠﻬ َﺎر َواﻟ ﱠ‬ ‫َو َﺳﺨ َ‬
‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪َ (١٢‬وَﻣﺎ ذَ َرأَ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﰲ‬
‫ﻚ ﻵَ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِ] َْﻣ ِﺮﻩ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟ َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﻵَﻳَﺔً ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَ ﱠﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪(١٣‬‬ ‫ض ُﳐْﺘَِﻠ ًﻔﺎ أَﻟ َْﻮاﻧُﻪُ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِ َ‬
‫اْﻷ َْر ِ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬
‫ﺼ َﺎر َواْﻷَﻓْﺌِ َﺪ َة ﻗَِﻠﻴﻼً َﻣﺎ ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬ ‫ﺴ ْﻤ َﻊ َو ْاﻷَﺑْ َ‬ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْ َ‬
‫ﺸﺄَ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ُﺮو َن )‪َ (٧٩‬و ُﻫ َﻮ‬ ‫)‪َ (٧٨‬و ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ذَ َرأَ ُﻛ ْﻢ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬
‫ض َوإِﻟ َْﻴ ِﻪ ُﲢْ َ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
‫ف اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ َ‬ ‫ﻴﺖ َوﻟَﻪُ ا ْﺧﺘِ َﻼ ُ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬي ُْﳛﻴِﻲ َوُﳝِ ُ‬
‫اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪(٢٣‬‬ ‫)‪(٨٠‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menyuruh manusia berfikir, mengguna-‬‬
‫‪kan logika, untuk kemudian beriman:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):73, 242‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):65, 118‬‬ ‫‪.‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):32, 151‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):169‬‬
‫;‪S.Yunus(10):16‬‬ ‫;‪S.Hud(11):51‬‬
‫;‪S.Yusuf(12):2, 109‬‬ ‫‪S.Al-Anbiya’(21):10, 67; .‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):28‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):60‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):28‬‬ ‫;‪S.Ash-Shaaffaat(37):133-138‬‬
‫;‪S.Ghafir(40):67‬‬ ‫‪S.Az-Zukhruf(43):3.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):164.‬‬ ‫‪282‬‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ َن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو‬ َ ‫أََﱂْ أَ ْﻋ َﻬ ْﺪ إِﻟَْﻴ ُﻜ ْﻢ َ ﺑَِﲏ آ‬
‫َد َم أَ ْن ﻻَ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا اﻟ ﱠ‬
‫( َوﻟََﻘ ْﺪ‬٦١) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ‫َن ا ْﻋﺒ ُﺪ ِوﱐ َﻫ َﺬا‬ ِ ٌ ِ‫ُﻣﺒ‬
ٌ ‫ط ُﻣ ْﺴﺘَﻘ‬ ٌ ‫ﺻ َﺮا‬ ُ ‫( َوأ‬٦٠) ‫ﲔ‬
(٣٦)‫( ﻳﺲ‬٦٢) ‫ﲑا أَﻓَـﻠَ ْﻢ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ِ ِِ ِ َ‫أ‬
ً ‫ َﻛﺜ‬y‫َﺿ ﱠﻞ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﺟﺒﻼ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaknya memperhatikan tanda-tanda kekuasaan dan
keEsaan Allah pada apa saja yang terdapat dan terjadi di
sekitar kita.
2. Segala macam keajaiban yang kita saksikan hendaknya
kita kembalikan kepada (kekuasaan) Allah.

ِ ‫ﺐ‬ ِ ً ‫ﷲ أَﻧْ َﺪ‬ ِ ‫ون‬ ِ ‫ﱠﺨ ُﺬ ِﻣﻦ ُد‬ ِ ‫ﱠﺎس ﻣﻦ ﻳـﺘ‬ ِ


‫ﷲ‬ ِّ ‫ادا ُﳛﺒﱡﻮﻧَـ ُﻬ ْﻢ َﻛ ُﺤ‬ ْ َ ْ َ ِ ‫َوﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
ِ‫ﱠ‬ ِِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا إِ ْذ ﻳَـ َﺮْو َن اﻟ َْﻌ َﺬ‬
‫اب‬ َ ‫ﺎ ﱠ• َوﻟَ ْﻮ ﻳَـ َﺮى اﻟﺬ‬y‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَ َﺷ ﱡﺪ ُﺣﺒ‬ َ ‫َواﻟﺬ‬
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوأَ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ َْﻌ َﺬ‬ َِ •ِ‫أَ ﱠن اﻟْ ُﻘ ﱠﻮ َة ِﱠ‬
َ ‫( إ ْذ ﺗَـﺒَـ ﱠﺮأَ اﻟﺬ‬١٦٥) ‫اب‬
‫ﻳﻦ‬
ِ‫ِ ِ ﱠ‬
‫ﺎب‬
ُ َ‫َﺳﺒ‬ ْ ‫ِِ ُﻢ اْﻷ‬I ‫ﺖ‬ ْ ‫اب َوﺗَـ َﻘﻄﱠ َﻌ‬ َ ‫ﻳﻦ اﺗﱠـﺒَـﻌُﻮا َوَرأ َُوا اﻟ َْﻌ َﺬ‬ َ ‫اﺗﱡﺒﻌُﻮا ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
‫ﻳﻦ اﺗﱠـﺒَـﻌُﻮا ﻟَ ْﻮ أَ ﱠن ﻟَﻨَﺎ َﻛ ﱠﺮًة ﻓَـﻨَـﺘَـﺒَـ ﱠﺮأَ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ ﺗَـﺒَـ ﱠﺮءُوا‬ ِ ‫( وﻗَ َ ﱠ‬١٦٦)
َ ‫ﺎل اﻟﺬ‬ َ
ِ ٍ ‫ﻚ ﻳ ِﺮﻳ ِﻬﻢ ﷲ أَ ْﻋﻤﺎ َﳍُﻢ ﺣ‬ ِ ِ
‫ﲔ ﻣ َﻦ‬ َ ‫ﺴ َﺮات َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ِﲞَﺎ ِرِﺟ‬ َ َ ْ َ ُ ُ ُ َ ‫ﻣﻨﱠﺎ َﻛ َﺬﻟ‬
(١٦٧) ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر‬
A. MAKSUD AYAT
1. Sebagian manusia mempersekutukan Allah, menyembah
selain Allah (sesembahan selain Allah ini disebut berhala).
2. Para penyembah selain Allah itu mencintai berhala-
berhala mereka sebagaimana percintaan yang seharusnya
diberikan kepada Allah.

S.Al-Baqarah(2):165-167. 283
3. Adapun orang-orang beriman itu sangat mencintai Allah,
lebih dari kecintaan kepada selainNya.
4. Allah mengncamkan bahwa nantinya, tatkala orang-orang
dhalim itu melihat adzab di Akhirat, mereka akan tahu
bahwa semua kekuatan itu milik Allah dan bahwa Allah
itu amat dahsyat siksaNya.
5. Pada waktu itu orang-orang yang waktu di dunia diikuti
orang banyak (sedang dia dalam kesesatan), berlepas diri
dari para pengikut mereka.
6. Pada waktu itu tidak ada percintaan di antara sesama
mereka, dan tidak ada sesuatu yang bisa menjadi sebab
bagi keluarnya mereka dari neraka.
7. Orang yang waktu di dunia menjadi pengikut / penyem-
bah, berharap mendapat kesempatan hidup sekali lagi di
dunia agar bisa berlepas diri dari para pembesar/tokoh
mereka, sebagaimana para pembesar itu berlepas diri.
8. Allah sengaja memperlihatkan amalan mereka kepada
mereka, supaya mereka menyesali amalan mereka.
9. Mereka tidak akan dapat keluar dari neraka.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang kafir dan orang musyrik itu tetap akan ada di dunia
ini, meskipun da’wah/tabligh terus dilakukan.
2. Orang musyrik akan sangat marah jika berhalanya dicela;
mereka menjadikan berhala sebagai motivasi amalan
mereka.
3. Orang beriman memahami dan meyakini bahwa Allah itu
Maha Kuat dan Dahsyat SiksaNya.
4. Percintaan orang-orang kafir itu bersifat palsu dan hanya
terhenti ketika di dunia ini.
5. Percintaan sesama orang beriman/bertaqwa itu kekal
sampai di kehidupan Akhirat.
6. Setelah mati, orang tidak akan mendapatkan kesempatan
hidup kembali di dunia ini, walaupun dengan dalih untuk
memperbaiki amalan.
7. Orang kafir itu kekal di neraka.

S.Al-Baqarah(2):165-167. 284
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Hadits yang menunjukkan bahwa mempersekutukan
Allah itu termasuk dosa yang paling besar:

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ أَ ﱡ‬ ِ ِ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ‬


‫ى‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬ ‫ْﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬ ُ ‫ﺎل َﺳﺄَﻟ‬ َ َ‫ﷲ ﻗ‬ َْ ْ َ
(( ‫ﻚ‬ ِ‫)) أَ ْن َﲡْﻌﻞ ِﱠ‬:‫ﺎل‬
َ ‫ا َو ْﻫ َﻮ َﺧﻠَ َﻘ‬y‫• ﻧِﺪ‬ َ َ‫ﷲ ﻗ‬ِ ‫ﺐ أَ ْﻋﻈَﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ِ ْ‫اﻟ ﱠﺬﻧ‬
ََ ُ
‫)) َوأَ ْن ﺗَـ ْﻘﺘُ َﻞ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ى ﻗ‬ ‫ْﺖ ﰒُﱠ أَ ﱡ‬
ُ ‫ ﻗُـﻠ‬، ‫ﻴﻢ‬ ِ َ ِ‫ْﺖ إِ ﱠن ذَﻟ‬
ٌ ‫ﻚ ﻟ ََﻌﻈ‬ ُ ‫ﻗُـﻠ‬
َ‫)) أَ ْن ﺗُـ َﺰ ِاﱏ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ى ﻗ‬ ‫ْﺖ ﰒُﱠ أَ ﱡ‬
ُ ‫ﻚ (( ﻗُـﻠ‬ َ ‫ﺎف أَ ْن ﻳَﻄ َْﻌ َﻢ َﻣ َﻌ‬
ُ َ‫َوﻟَ َﺪ َك َﲣ‬
. ‫َﺣ ِﻠﻴﻠَﺔَ َﺟﺎ ِر َك (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬
‫ ﻗﻮل ﷲ )ﻓﻼ‬-٣‫ ب‬، ‫اﻟﺘﻔﺴﲑ‬-٦٥‫ ك‬، ٢٢ ‫ ص‬٦‫ ج‬:‫خ‬
٦٠٠١ ، ٤٧٦١ :‫ و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬٤٤٧٧‫ ح‬، (‫ﲡﻌﻠﻮا ˜ أﻧﺪادا‬
.٧٥٣٢ ، ٧٥٢٠ ، ٦٨٦١ ، ٦٨١١ ،
‫ﻛﻮن‬/‫اﻋﻈﻢ اﻟﻈﻨﻮب‬-٣٧‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-١‫ ك‬، ٦٣‫ ص‬١‫ج‬ :‫م‬
(٨٦)١٤١ ‫ ح‬، ‫اﻟﺸﺮك أﻗﺒﺢ اﻟﺬﻧﻮب‬
2. Ayat yang menunjukkan bahwa siksaan Allah itu sangat
dahsyat: S.Al-Baqarah(2):211; S.Ali Imran(3):11;
S.Al-Ma’idah(5):2, 98; S.Al-Anfal(8):13, 25, 48, 52;
S.Ar-Ra’d (13):6; S.Ibraim(14):7;
S.Al-Hajj(22):2; S.Ghafir(40):3, 22;
S.Al-Mujadilah(58):15; S.Al-Hasyr(59):4, 7;
S.Ath-Thalaq(65):10; S.Al-Buruj(85):12.

(٢٦) ‫َﺣ ٌﺪ‬ ِ ِ ٍِ


َ ‫( َو ﻻَ ﻳُﻮﺛ ُﻖ َوَ•ﻗَﻪُ أ‬٢٥) ‫َﺣ ٌﺪ‬
َ ‫ب َﻋ َﺬاﺑَﻪُ أ‬
ُ ‫ﻓَـﻴَـ ْﻮَﻣﺌﺬ ﻻَ ﻳُـ َﻌ ّﺬ‬
(٨٩)‫اﻟﻔﺠﺮ‬
3. Di Akhirat para penyembah berhala, pemimpin dan
pengikut yang sesat, akan saling mencela dan berlepas
diri:

S.Al-Baqarah(2):165-167. 285
‫ﺲ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ ا ْﳉِ ِّﻦ َواْ ِﻹﻧْ ِ‬ ‫ﺎل ا ْد ُﺧﻠُﻮا ِﰲ أ َُﻣ ٍﻢ ﻗَ ْﺪ َﺧﻠَ ْ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ‬ ‫ﺖ أُ ْﺧﺘَـ َﻬﺎ ﺣ ﱠﱴ إِ َذا ادﱠارُﻛﻮا ِﻓ َﻴﻬﺎ َِ‬ ‫ﺖ أُﱠﻣﺔٌ ﻟ ََﻌﻨَ ْ‬ ‫ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ َد َﺧﻠَ ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻮ‪ £‬ﻓَﺂَ¡ِِﻢ َﻋ َﺬا‪ِ M‬‬ ‫ِ‬
‫ﺿ ْﻌ ًﻔﺎ‬ ‫َﺿﻠﱡ َ ْ ً‬ ‫اﻫ ْﻢ ِﻷُو ﻻَ ُﻫ ْﻢ َرﺑﱠـﻨَﺎ َﻫ ُﺆ ﻻَء أ َ‬ ‫َﺖ أُ ْﺧ َﺮ ُ‬‫ﻗَﺎﻟ ْ‬
‫ﻒ وﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻣﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻗَ َ ِ‬
‫َﺖ‬‫َﻜ ْﻦ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪َ (٣٨‬وﻗَﺎﻟ ْ‬ ‫ﺎل ﻟ ُﻜ ٍّﻞ ﺿ ْﻌ ٌ َ‬ ‫َ‬
‫ﻀ ٍﻞ ﻓَ ُﺬوﻗُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻫ ْﻢ ﻓَ َﻤﺎ َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬ ‫أُو ﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻷُ ْﺧ َﺮ ُ‬
‫اب ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﻜ ِﺴﺒُﻮ َن )‪ (٣٩‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫اﻟ َْﻌ َﺬ َ‬
‫ﻀ َﻲ اْﻷ َْﻣ ُﺮ إِ ﱠن ﷲَ َو َﻋ َﺪ ُﻛ ْﻢ َو ْﻋ َﺪ ا ْﳊَِّﻖ َوَو َﻋ ْﺪﺗُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺸﻴﻄَﺎ ُن ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻗُ ِ‬
‫ﺎل اﻟ ﱠ ْ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫ﺎن إِ ﻻﱠ أَ ْن َد َﻋ ْﻮﺗُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻓَﺄَ ْﺧﻠَ ْﻔﺘُ ُﻜﻢ وﻣﺎ َﻛﺎ َن ِﱄ َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ِﻣﻦ ﺳ ْﻠﻄَ ٍ‬
‫َ ْ ْ ْ ُ‬ ‫ْ ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ِﺮﺧ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ أ ََ‪ £‬ﲟُ ْ‬ ‫ﻮﻣ ِﻮﱐ َوﻟ ُ‬
‫ُﻮﻣﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬ ‫ﺎﺳﺘَ َﺠ ْﺒـﺘُ ْﻢ ِﱄ ﻓَﻼَ ﺗَـﻠُ ُ‬ ‫ﻓَ ْ‬
‫ﻮن ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ إِ ﱠن‬ ‫ت ِﲟَﺎ أَ ْﺷﺮْﻛﺘُﻤ ِ‬
‫َ ُ‬ ‫ﺼ ِﺮِﺧ ﱠﻲ إِِّﱐ َﻛ َﻔ ْﺮ ُ‬ ‫َوَﻣﺎ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ِﲟُ ْ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢٢‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪(١٤‬‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟِ ِﻤﲔ َﳍﻢ ﻋ َﺬ ِ‬
‫اب أَﻟ ٌ‬ ‫َ ُْ َ ٌ‬
‫ﷲ أ َْوَ• ً‪َ £‬ﻣ َﻮ ﱠدةَ ﺑَـ ْﻴﻨِ ُﻜ ْﻢ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﰒُﱠ‬ ‫ون ِ‬ ‫ﺎل إِ ﱠﳕَﺎ ﱠاﲣَ ْﺬ ُْﰎ ِﻣﻦ ُد ِ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫ْ‬
‫ﻀﺎ‬ ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ ً‬ ‫ﺾ َوﻳَـﻠ َْﻌ ُﻦ ﺑَـ ْﻌ ُ‬ ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﺑِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮ ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ )‪ (٢٥‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬ ‫ﱠﺎر َوَﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ َ‪£‬ﺻ ِﺮ َ‬ ‫َوَﻣﺄ َْوا ُﻛ ُﻢ اﻟﻨ ُ‬
‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳْ ِﻪ َوﻟ َْﻮ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ﻟ ِ‬
‫َﻦ ﻧـُ ْﺆﻣ َﻦ ِ‪َ َI‬ﺬا اﻟْ ُﻘ ْﺮآَن َو ﻻَ ِ‪M‬ﻟﱠﺬي ﺑَـ َْ‬ ‫َ ُ ْ‬ ‫َوﻗَ َ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ﺗَـ َﺮى إِ ِذ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن َﻣ ْﻮﻗُﻮﻓُﻮ َن ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ‪ْ ِِI‬ﻢ ﻳَـ ْﺮِﺟ ُﻊ ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻮل اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ اﺳﺘ ْ ِ ِ ِ‬
‫اﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا ﻟ َْﻮ ﻻَ‬ ‫ﻳﻦ ْ‬ ‫ﻀﻌ ُﻔﻮا ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫ﺾ اﻟْ َﻘ ْﻮ َل ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ِِ‬ ‫أَﻧْـﺘﻢ ﻟَ ُﻜﻨﱠﺎ ﻣ ْﺆِﻣﻨِﲔ )‪ (٣١‬ﻗَ َ ﱠ ِ‬
‫اﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻳﻦ ْ‬ ‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫ُْ‬
‫ﺎء ُﻛ ْﻢ ﺑَ ْﻞ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ َﺪ ْد َ‪ُ £‬ﻛ ْﻢ َﻋ ِﻦ ا ْﳍَُﺪى ﺑَـ ْﻌ َﺪ إ ْذ َﺟ َ‬ ‫َﳓ ُﻦ َ‬ ‫ﻀ ِﻌ ُﻔﻮا أ َْ‬ ‫اﺳﺘُ ْ‬‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﺘَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا‬‫ﻳﻦ ْ‬ ‫ﻀﻌ ُﻔﻮا ﻟﻠﺬ َ‬ ‫اﺳﺘُ ْ‬ ‫ﻳﻦ ْ‬ ‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫ﲔ )‪َ (٣٢‬وﻗَ َ‬ ‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُْﳎ ِﺮﻣ َ‬
‫ِ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر إِ ْذ َ‪ُ ْ-‬ﻣ ُﺮوﻧَـﻨَﺎ أَ ْن ﻧَ ْﻜ ُﻔ َﺮ ِ‪َ ˜M‬وَْﳒ َﻌ َﻞ ﻟَﻪُ‬ ‫ﺑَ ْﻞ َﻣ ْﻜ ُﺮ اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):165-167.‬‬ ‫‪286‬‬
‫اب َو َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ اْﻷَ ْﻏﻼَ َل ِﰲ‬ ‫َﺳ ﱡﺮوا اﻟﻨﱠ َﺪ َاﻣﺔَ ﻟَ ﱠﻤﺎ َرأ َُوا اﻟ َْﻌ َﺬ َ‬
‫ادا َوأ َ‬
‫أَﻧْ َﺪ ً‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﻫ ْﻞ ُْﳚ َﺰْو َن إِ ﻻﱠ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(٣٣‬‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫أَ ْﻋﻨَﺎق اﻟﺬ َ‬
‫ﺳﺒﺄ)‪(٣٤‬‬
‫ﻮﻫ ُﻬ ْﻢ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َ ﻟَْﻴـﺘَـﻨَﺎ أَﻃَ ْﻌﻨَﺎ ﷲَ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ‬ ‫ﺐ ُو ُﺟ ُ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻳَـ ْﻮ َم ﺗُـ َﻘﻠ ُ‬
‫َﺿﻠﱡ َ‬
‫ﻮ‪£‬‬ ‫اء َ‪ £‬ﻓَﺄ َ‬ ‫اﻟ ﱠﺮ ُﺳﻮ ﻻَ )‪َ (٦٦‬وﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱠـﻨَﺎ إِ ﱠ‪ £‬أَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َﺳ َ‬
‫ﺎدﺗَـﻨَﺎ َوُﻛﺒَـ َﺮ َ‬
‫اب َواﻟ َْﻌ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟ َْﻌﻨًﺎ‬ ‫ﲔ ِﻣ َﻦ اﻟ َْﻌ َﺬ ِ‬ ‫ﺴﺒِﻴﻼَ )‪ (٦٧‬رﺑﱠـﻨَﺎ آَ¡ِِﻢ ِ‬
‫ﺿ ْﻌ َﻔ ْ ِ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬ ‫ﲑا )‪(٦٨‬‬ ‫ِ‬
‫َﻛﺒ ً‬
‫‪4. Hadits yang menunjukkan bahwa orang beriman itu lebih‬‬
‫‪mencintai Allah dan RasulNya:‬‬
‫ث َﻣ ْﻦ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﺛَﻼَ ٌ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺲ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ﺐ إِﻟ َْﻴ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ُﻛ ﱠﻦ ﻓﻴﻪ َو َﺟ َﺪ َﺣﻼَ َو َة اْ ِﻹﳝَﺎن أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َ‬
‫َﺣ ﱠ‬
‫• ‪َ ،‬وأَ ْن ﻳَ ْﻜ َﺮﻩَ أَ ْن‬ ‫ﺐ اﻟْﻤﺮء ﻻَ ُِﳛﺒﱡﻪ إِ ﻻﱠ ِﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﳑﱠﺎ ِﺳ َﻮ ُ‬
‫ُ‬ ‫اﳘَﺎ ‪َ ،‬وأَ ْن ُﳛ ﱠ َ ْ َ‬
‫ف ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻮد ِﰱ اﻟْ ُﻜ ْﻔ ِﺮ َﻛ َﻤﺎ ﻳَ ْﻜ َﺮﻩُ أَ ْن ﻳُـ ْﻘ َﺬ َ‬‫ﻳَـ ُﻌ َ‬
‫واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﺎن ح‪ ١٦‬و‬ ‫خ‪ ، ١١-١٠/١ :‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪-٩‬ﺣﻼَوةِ اْ ِﻹﳝَ ِ‬
‫َ َ‬
‫أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٦٩٤١ ، ٦٠٤١ ، ٢١ :‬‬

‫ﻒ ‪ ِِI‬ﱠﻦ‬ ‫ﺼٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎل َﻣ ِﻦ اﺗﱠ َ‬
‫ﺼ َ‬ ‫م ‪ ، ٤٨/١ :‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب ‪ - ١٧‬ﺑَـﻴَﺎن ﺧ َ‬
‫َو َﺟ َﺪ َﺣﻼَ َوةَ ا ِﻹﳝَ ِﺎن ‪ ،‬ح ‪ ٦٩‬و ‪ ١٧٤ ) ٧٠‬و ‪( ١٧٥‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣ ُﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ﺲ ﻗَ َ‬
‫َﺪﻩِ َو اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﺐ إِﻟَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ واﻟِ ِﺪﻩِ و وﻟ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َﺣ ﱠ ْ‬‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ أَ ُﻛﻮ َن أ َ‬
‫أَ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):165-167.‬‬ ‫‪287‬‬
. ‫ﲔ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬ ِْ‫أ‬
َ ‫َﲨَﻌ‬
، ‫ﺣﺐ اﻟﺮﺳﻮل ﻣﻦ اﻹﳝﺎن‬-٨‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬، ١٠/ ١ :‫خ‬
١٥ ‫ و‬١٤‫ح‬
ِ‫ﻮل ﱠ‬
•‫ا‬ ِ ‫ﻮب َﳏَﺒﱠ ِﺔ ر ُﺳ‬
ِ ‫ ُو ُﺟ‬-١٨ ‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬، ٤٩/١ : ‫م‬
َ
(١٧٧) ٧١‫ح‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan sekali-kali beramal karena ideologi negara atau
karena berbakti kepada selain Allah. Amalan hendaknya
didasari niat ikhlash karena Allah, untuk Allah.

ِ ‫ض ﺣﻼَ ﻻً ﻃَﻴِﺒﺎ و ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ‬ ِ


‫ات‬ َ ُ َ ًّ َ ِ ‫ﱠﺎس ُﻛﻠُﻮا ﳑﱠﺎ ِﰲ اْﻷ َْر‬ ُ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ‬
‫ﺸ ِﺎء‬ ِ‫ﺴ‬
َ ‫ﻮء َواﻟْ َﻔ ْﺤ‬ ‫ﻟ ﱡ‬Mِ ‫( إِ ﱠﳕَﺎ َ¶ ُْﻣ ُﺮُﻛ ْﻢ‬١٦٨) ‫ﲔ‬ ِ َ‫ﺸ ْﻴﻄ‬
ٌ ِ‫ﺎن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
(١٦٩) ‫ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ‫وأَ ْن ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻋﻠَﻰ‬
َ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan kepada semua manusia agar makan
dari karunia Allah di bumi ini dengan jalan yang halal,
dengan jalan dan keadaan yang baik.
2. Allah melarang manusia mengikuti perbuatan atau
suruhan syaithan.
3. Dilarangnya itu karena syaithan itu musuh yang nyata
bagi manusia.
4. Syaithan hanya menyuruh manusia untuk melakukan
kejelekan dan kemesuman, serta menyuruh manusia
mengatakan (menyangka dan menda’wakan) sesuatu atas

S.Al-Baqarah(2):168-169. 288
Allah, dengan sesuatu yang manusia tidak ada ilmu
atasnya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Makanan memang dijadikan ada yang halal dan ada yang
haram.
2. Cara mendapatkan harta dijadikan ada yang halal, baik,
ada yang haram, jelek.
3. Ada kalangan makanan halal hukumnya, tetapi lebih baik
ditinggalkan (tidak dimakan), karena sesuatu perkara.
4. Syaithan berbohong kepada manusia jika menjanjikan
sesuatu yang dikatakan baik, karena yang dijanjikan itu
mesti kebalikannya: justru untuk mencelakakan manusia.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang mengingatkan manusia/orang beriman
agar tidak mengikuti kemauan atau perbuatan syaithan:
lihat juga: S.Al-Baqarah(2):208; Al-A’raf(7):27;
S.Maryam(19):44; S.Yasien(36):60; S.Az-Zukhruf(43):62.

‫ات‬ِ ‫وِﻣﻦ اْﻷَﻧْـﻌ ِﺎم َﲪُﻮﻟَﺔً وﻓَـﺮ ًﺷﺎ ُﻛﻠُﻮا ِﳑﱠﺎ رَزﻗَ ُﻜﻢ ﷲ و ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ‬
َ ُ َُ ُ َ ْ َ َ َ َ
ِ َ‫ﺸﻴﻄ‬
ٌ ِ‫ﺎن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒ‬
(٦)‫اﻷﻧﻌﺎم‬ (١٤٢) ‫ﲔ‬ ْ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ات‬ِ ‫ﺎن وﻣﻦ ﻳـﺘﱠﺒِﻊ ُﺧﻄُﻮ‬ ِ ‫ات اﻟ ﱠ‬ ِ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ‬
َ ْ َ ْ َ َ َ‫ﺸ ْﻴﻄ‬ َ ُ َ َ َ َ
ِ‫ﻀﻞ ﷲ‬ ِ ِ
َ ‫ﻟْ َﻔ ْﺤ‬Mِ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ¶ ُْﻣ ُﺮ‬
ُ ْ َ‫ﺸﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوﻟ َْﻮ ﻻَ ﻓ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
ِ ‫َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ور ْﲪَﺘﻪُ ﻣﺎ َزَﻛﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أَﺣ ٍﺪ أَﺑ ًﺪا وﻟ‬
‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛِﻲ َﻣ ْﻦ‬ َ َ َ ْ ْ َ ُ ََ ْ ْ
(٢٤)‫اﻟﻨﻮر‬ (٢١) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﺸﺎء وﷲ َِﲰ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ ٌ ُ َ ُ َ َ‫ﻳ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan sifat dan tipu daya syaithan,
antara lain seperti yang tersebut di bawah, lihat juga:
S.Ali Imran(3):155, 175; S.An-Nisa’(4):83, 119-120;
S.Al-Ma’idah(5):90-91; S.Al-An’am(6):43, 68;
S.Al-A’raf(7):20, 175; S.Al-Anfal(8):48;

S.Al-Baqarah(2):168-169. 289
‫;‪S.An-Nahl(16):63‬‬ ‫;‪S.Al-Isra’(17):27, 53, 64‬‬
‫;‪S.Thaha(20):120-121‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):3‬‬
‫;‪S.An-Naml(27):24‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):15‬‬
‫;‪S.Al-‘Ankabut(29):38‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):6‬‬
‫;‪S.Shad(38):41‬‬ ‫;‪S.Al-Mujadalah(58):10, 19‬‬
‫‪S.Al-Hasyr(59):16.‬‬
‫‪- Syaithan suka menakut-nakuti dengan kefaqiran dan‬‬
‫‪menyuruh berbuat keji:‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ﺸﻴﻄَﺎ ُن ﻳ ِﻌ ُﺪ ُﻛﻢ اﻟْ َﻔ ْﻘﺮ و¶ْﻣﺮُﻛﻢ ِ‪M‬ﻟْ َﻔﺤ َ ِ‬
‫ﺸﺎء َوﷲُ ﻳَ ِﻌ ُﺪ ُﻛ ْﻢ َﻣﻐْﻔ َﺮًة ﻣ ْﻨﻪُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ َ َ َ ُُ ْ‬ ‫اﻟ ﱠ ْ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢٦٨‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻀﻼً َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ ٌ‬ ‫َوﻓَ ْ‬
‫‪- Membantah dalam urusan Allah, mengikuti nenek-‬‬
‫‪moyang:‬‬
‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫َﺳﺒَ َﻎ‬
‫ض َوأ ْ‬ ‫ﱠﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫أََﱂْ ﺗَـ َﺮْوا أَ ﱠن ﷲَ َﺳﺨ َ‬
‫ﷲ ﺑِﻐَ ِْﲑ‬‫ﺎد ُل ِﰲ ِ‬ ‫ﱠﺎس ﻣﻦ ُﳚ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻧ َﻌ َﻤﻪُ ﻇَﺎﻫ َﺮةً َوَ‪M‬ﻃﻨَﺔً َوﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ َ ْ َ‬
‫ﻴﻞ َﳍُُﻢ اﺗﱠﺒِ ُﻌﻮا َﻣﺎ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻋﻠ ٍْﻢ َو ﻻَ ُﻫ ًﺪى َو ﻻَ ﻛﺘَﺎب ُﻣﻨ ٍﲑ )‪َ (٢٠‬وإذَا ﻗ َ‬
‫أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَ ْﻞ ﻧَـﺘﱠﺒِ ُﻊ َﻣﺎ َو َﺟ ْﺪ َ‪َ £‬ﻋﻠَْﻴ ِﻪ َآ َ‪َ M‬ء َ‪ £‬أ ََوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن‬
‫ﺴ ِﻌ ِﲑ )‪ (٢١‬ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫اب اﻟ ﱠ‬‫ﻮﻫ ْﻢ إِ َﱃ َﻋ َﺬ ِ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﻳَ ْﺪ ُﻋ ُ‬
‫‪- Menyuruh berhukum kepada thaghut:‬‬
‫ﻚ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺰ ُﻋ ُﻤﻮ َن أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ آ ََﻣﻨُﻮا ِﲟَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫أََﱂْ ﺗَـ َﺮ إِ َﱃ اﻟﺬ َ‬
‫ﻮت َوﻗَ ْﺪ أ ُِﻣ ُﺮوا أَ ْن‬‫ﻚ ﻳ ِﺮﻳ ُﺪو َن أَ ْن ﻳـﺘَﺤﺎ َﻛﻤﻮا إِ َﱃ اﻟﻄﱠﺎﻏُ ِ‬
‫َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻗَـ ْﺒﻠ َ ُ‬
‫ﺿﻼَ ﻻً ﺑَ ِﻌﻴ ًﺪا )‪(٦٠‬‬ ‫ﺸﻴﻄَﺎ ُن أَ ْن ﻳ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﻠﱠ ُﻬ ْﻢ َ‬ ‫ُ‬ ‫ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮوا ﺑِﻪ َوﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ اﻟ ﱠ ْ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫‪- Menyuruh berperang di jalan thaghut:‬‬
‫ﺴ ِﺎء‬ ‫ﻀﻌ ِﻔﲔ ِﻣﻦ ِ ِ ِ‬
‫اﻟﺮ َﺟﺎل َواﻟﻨّ َ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َواﻟ ُْﻤ ْﺴﺘَ ْ َ َ َ ّ‬
‫وﻣﺎ ﻟَ ُﻜﻢ ﻻَ ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ان اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن رﺑﱠـﻨﺎ أَ ْﺧ ِﺮﺟﻨﺎ ِﻣﻦ ﻫ ِﺬﻩِ اﻟْ َﻘﺮﻳ ِﺔ اﻟﻈﱠﺎﱂِ‬
‫ِ‬ ‫َواﻟْ ِﻮﻟْ َﺪ‬
‫َْ‬ ‫َْ ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):168-169.‬‬ ‫‪290‬‬
‫ﲑا‬ ‫ﻚ وﻟِﻴ‪y‬ﺎ واﺟﻌﻞ ﻟَﻨَﺎ ِﻣﻦ ﻟَ ُﺪﻧْ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻧَﺼ ً‬ ‫ْ‬ ‫اﺟ َﻌ ْﻞ ﻟَﻨَﺎ ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫أ َْﻫﻠُ َﻬﺎ َو ْ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن‬ ‫)‪ (٧٥‬اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻳـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻴﻞ ﷲ َواﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ﺸﻴﻄَ ِ‬ ‫ﻮت ﻓَـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮا أَوﻟِﻴﺎء اﻟ ﱠ ِ‬‫ﻴﻞ اﻟﻄﱠﺎﻏُ ِ‬
‫ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن إِ ﱠن َﻛ ْﻴ َﺪ اﻟ ﱠ ْ‬ ‫ََْ‬
‫ﺿ ِﻌﻴ ًﻔﺎ )‪ (٧٦‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫َﻛﺎ َن َ‬
‫‪3. Ayat-ayat dan Hadits yang menunjukkan adanya larangan‬‬
‫‪ikut-ikutan dalam persoalan yang tidak ada dalilnya, atau‬‬
‫‪sekedar mengikuti orang lain tanpa keyakinan; lihat juga :‬‬
‫‪S.Al-Ahzab(33):67-68.‬‬

‫ﻚ‬ ‫اد ُﻛ ﱡﻞ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ْﻢ إِ ﱠن اﻟ ﱠ‬ ‫ﻒ ﻣﺎ ﻟَﻴﺲ ﻟ َ ِ ِ ِ‬


‫ﺼ َﺮ َواﻟْ ُﻔ َﺆ َ‬
‫ﺴ ْﻤ َﻊ َواﻟْﺒَ َ‬ ‫َﻚ ﺑﻪ ﻋﻠ ٌ‬ ‫َو ﻻَ ﺗَـ ْﻘ ُ َ ْ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬ ‫َﻛﺎ َن َﻋ ْﻨﻪُ َﻣ ْﺴﺌُﻮ ﻻً )‪(٣٦‬‬
‫ﺖ أَِﰉ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ – ﰱ ﺣﺪﻳﺚ ﻃﻮﻳﻞ – ﻓﻴﻪ ﻗﻮل رﺳﻮل ﷲ‬ ‫َﲰَﺎء ﺑِْﻨ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ أ ْ َ‬
‫ﱃ أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ‪ )):‬وإِﻧﱠﻪ ﻗَ ْﺪ أ ِ‬
‫ُوﺣ َﻰ إِ َﱠ‬ ‫ََ َ َ ُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺢ‬
‫ﻳﺐ ﻣ ْﻦ ‪ -‬ﻓ ْﺘـﻨَﺔ اﻟ َْﻤﺴ ِ‬ ‫ﺗُـ ْﻔﺘَـﻨُﻮ َن ِﰱ اﻟْ ُﻘﺒُﻮِر ﻣﺜْ َﻞ ‪ -‬أ َْو ﻗَ ِﺮ َ‬
‫ﻚ ِ‪َ َI‬ﺬا اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ِﻞ‬ ‫ْﻤ َ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ﱠﺪ ﱠﺟ ِ‬
‫ﺎل ﻟَﻪُ َﻣﺎ ﻋﻠ ُ‬ ‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَـﻴُـ َﻘ ُ‬ ‫ﺎل ‪ ،‬ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ أ َ‬
‫ﷲ ‪ُ ،‬ﻫ َﻮ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﻮل ُﻫ َﻮ َر ُﺳ ُ‬ ‫ﻮﻗ ُﻦ‪ -‬ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﺎل اﻟْﻤ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣ ُﻦ ‪ -‬أ َْو ﻗَ َ ُ‬
‫ﺎت‬‫ُﳏَ ﱠﻤ ٌﺪ ‪ -‬ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ‪ -‬ﺟﺎء َ‪Mِ £‬ﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬
‫َ َ َّ‬ ‫ََ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎل ﻟَﻪ َْﱎ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ ‪،‬‬ ‫ﺻ ﱠﺪﻗـْﻨَﺎ ‪ .‬ﻓَـﻴُـ َﻘ ُ ُ َ‬ ‫َﺟ ْﺒـﻨَﺎ َواﺗﱠـﺒَـ ْﻌﻨَﺎ َو َ‬
‫ﺂﻣﻨﱠﺎ َوأ َ‬ ‫َوا ْﳍَُﺪى ﻓَ َ‬
‫ﺎل‬‫ﺖ ﻟَﺘُـ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِ ِﻪ ‪َ .‬وأَ ﱠﻣﺎ اﻟ ُْﻤﻨَ ِﺎﻓ ُﻖ ‪ -‬أ َْو ﻗَ َ‬ ‫ﻗَ ْﺪ ُﻛﻨﱠﺎ ﻧَـ ْﻌﻠَ ُﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬
‫ﻮل ﻻَ أَ ْد ِرى‪،‬‬ ‫ﻚ ِ‪َ َI‬ﺬا اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ِﻞ ﻓَـﻴَـ ُﻘ ُ‬ ‫ْﻤ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﻟَﻪُ َﻣﺎ ﻋﻠ ُ‬ ‫ب ‪ -‬ﻓَـﻴُـ َﻘ ُ‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺮَ‪ُ Á‬‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﱠﺎس ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﻓَـ ُﻘﻠْﺘُﻪُ ((‬‫ﺖ اﻟﻨ َ‬ ‫َِﲰ ْﻌ ُ‬
‫ﺎل ِﰱ‬ ‫خ‪ ، ١٣-١٢/٢ :‬ك‪-١١‬اﳉﻤﻌﺔ ‪ ،‬ب‪َ - ٢٩‬ﻣ ْﻦ ﻗَ َ‬
‫اﳋُﻄْﺒَ ِﺔ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﺜـﱠﻨَ ِﺎء أَ ﱠﻣﺎ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ ‪ ،‬ح ‪ ٩٢٢‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬ ‫ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):168-169.‬‬ ‫‪291‬‬
، ٢٥١٩ ، ١٣٧٣ ، ١٢٣٥ ، ١٠٦١ ، ١٠٥٤ ، ١٠٥٣ ، ١٨٤ ، ٨٦
٧٢٨٧ ، ٢٥٢٠
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan memperturutkan hawa nafsu atau kemauan
syaithan. Nafsu, perasaan, keinginan harus tunduk di
bawah akal sehat, akal harus tunduk di bawah aturan,
Syari’at Islam.

£َ ‫ َء‬Mََ ‫ﻴﻞ َﳍُ ُﻢ اﺗﱠﺒِﻌُﻮا َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَ ْﻞ ﻧَـﺘﱠﺒِ ُﻊ َﻣﺎ أَﻟْ َﻔ ْﻴـﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ آ‬ِ ِ
َ ‫َوإذَا ﻗ‬
‫ﻳﻦ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫( َوَﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ‬١٧٠) ‫ ُؤ ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻘﻠُﻮ َن َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬Mََ ‫أ ََوﻟَ ْﻮ َﻛﺎ َن آ‬
‫ﺻ ﱞﻢ ﺑُ ْﻜ ٌﻢ‬ ِ ‫َﻛ َﻔﺮوا َﻛﻤﺜَ ِﻞ اﻟﱠ ِﺬي ﻳـ ْﻨ ِﻌ ُﻖ ِﲟَﺎ ﻻَ ﻳﺴﻤﻊ إِ ﻻﱠ ُد َﻋ‬
ُ ‫اء‬ ً ‫ﺎء َوﻧ َﺪ‬ ً ََُْ َ َ ُ
(١٧١) ‫ﻋُ ْﻤ ٌﻲ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Apabila dikatakan kepada orang-orang musyrik agar
mereka mengikuti apa yang Allah telah turunkan kepada
Rasulullah – berupa dienul Islam – mereka memilih
mengikuti apa yang mereka dapati dari para nenek-
moyang mereka.
2. Mereka tetap memilih mengikuti peninggalan nenek-
moyang mereka, meskipun mereka tahu bahwa nenek-
moyang mereka itu tidak berfikir secara benar dan tidak
mendapat petunjuk Allah.
3. Perumpamaan orang kafir itu seperti orang yang menyeru
binatang atau lainnya, yang hanya bisa mendengar suara
seruan dan suara panggilan saja, tetapi tidak faham.
4. Mereka (orang kafir atau yang disembah) itu tuli - dari
pendengaran terhadap al-haq (kebenaran), bisu – dari
berbicara secara benar dalam kebenaran, buta – dari

S.Al-Baqarah(2):170-171. 292
melihat tanda-tanda keSucian dan Maha Besarnya Allah,
karena mereka tidak berfikir.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang yang memilih mengikuti adat peninggalan nenek-
moyang daripada mengikuti Al-Qur’an/Al-Islam, adalah
pengikut hawa nafsu, pengikut syaithan.
2. Pengikut adat-istiadat nenek-moyang itu biasa tidak
mempedulikan apakah nenek-moyang mereka itu benar
atau tidak, mendapat peunjuk atau tidak.
3. Semua berhala yang disembah orang kafir itu tidak dapat
berbuat, memberi manfaat maupun madlarat.
4. Ritual yang dilakukan oleh orang-orang kafir itu tidak ada
manfa’atnya sama sekali.
5. Orang yang menggunakan akalnya dengan baik, tidak
akan mau menyembah berhala.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan kebiasaan orang-orang kafir
– jahil mengikuti kebiasaan nenek-moyang mereka:
‫ﻮل ﻗَﺎﻟُﻮا َﺣ ْﺴﺒُـﻨَﺎ َﻣﺎ‬ ِ ‫وإِ َذا ِﻗﻴﻞ َﳍُﻢ ﺗَـ َﻌﺎﻟ َْﻮا إِ َﱃ َﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ وإِ َﱃ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬
َ ْ َ َ
ِ
َ‫ ُؤ ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ﻻ‬Mََ ‫ أ ََوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن آ‬£َ َ‫ء‬Mََ ‫ َﻋﻠَْﻴﻪ آ‬£َ ‫َو َﺟ ْﺪ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬١٠٤) ‫ﻳَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‬
‫َﺎ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠن‬Iِ £َ‫ َوﷲُ أ ََﻣ َﺮ‬£َ ‫ َء‬Mََ ‫ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ آ‬£َ ‫ﺸﺔً ﻗَﺎﻟُﻮا َو َﺟ ْﺪ‬ َ ‫ﺎﺣ‬ِ َ‫وإِذَا ﻓَـﻌﻠُﻮا ﻓ‬
َ َ
ِ
‫ﺸﺎء أَﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ِ
َ ‫ﻟْ َﻔ ْﺤ‬M ‫ﷲَ ﻻَ َ¶ ُْﻣ ُﺮ‬
(٧)‫( اﻷﻋﺮاف‬٢٨)
ِ ِ ِ ِ ِ
ُ‫ َوﺗَ ُﻜﻮ َن ﻟَ ُﻜ َﻤﺎ اﻟْﻜ ِْﱪَ ء‬£َ ‫ َء‬Mََ ‫ َﻋﻠَْﻴﻪ آ‬£َ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا أَﺟ ْﺌـﺘَـﻨَﺎ ﻟﺘَـﻠْﻔﺘَـﻨَﺎ َﻋ ﱠﻤﺎ َو َﺟ ْﺪ‬
ِِ
(١٠)‫( ﻳﻮﻧﺲ‬٧٨) ‫ﲔ‬ َ ‫ض َوَﻣﺎ َْﳓ ُﻦ ﻟَ ُﻜ َﻤﺎ ِﲟُْﺆﻣﻨ‬ ِ ‫ِﰲ اْﻷ َْر‬
Lihat juga: S.Al-A’raf(7):70; S.Hud(11):62, 78, 109;
S.Ibrahim(14):10; S.Al-Anbiya’(21):53;

S.Al-Baqarah(2):170-171. 293
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):74‬‬ ‫;‪S.Luqman(31):21‬‬
‫‪S.Az-Zukhruf(43):22-23.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menerangkan bahwa berhala-berhala‬‬


‫‪sesembahan musyrikien itu tidak dapat berbuat manfaat‬‬
‫‪apapun:‬‬
‫أَﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن َﻣﺎ ﻻَ َﳜْﻠُ ُﻖ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ُﻫ ْﻢ ُﳜْﻠَ ُﻘﻮ َن )‪َ (١٩١‬و ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻄﻴﻌُﻮ َن َﳍُ ْﻢ‬
‫ﺼ ُﺮو َن )‪ (١٩٢‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻨ ُ‬
‫ﺼ ًﺮا َو ﻻَ أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﻧَ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ‬
‫ﺼ َﺮُﻛ ْﻢ َو ﻻَ أَﻧْـ ُﻔ َ‬‫ﻳﻦ ﺗَ ْﺪ ُﻋﻮ َن ﻣ ْﻦ ُدوﻧِﻪ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَﻄﻴﻌُﻮ َن ﻧَ ْ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ إِ َﱃ ا ْﳍَُﺪى ﻻَ ﻳَ ْﺴ َﻤﻌُﻮا‬ ‫ﺼ ُﺮو َن )‪َ (١٩٧‬وإِ ْن ﺗَ ْﺪ ُﻋ ُ‬ ‫ﻳَـ ْﻨ ُ‬
‫ﻚ و ُﻫﻢ ﻻَ ﻳـﺒ ِ‬
‫ﺼ ُﺮو َن )‪ (١٩٨‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫اﻫ ْﻢ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮو َن إِﻟ َْﻴ َ َ ْ ُ ْ‬ ‫َوﺗَـ َﺮ ُ‬
‫ﺼ َﺮ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ َو ﻻَ ُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أ َْم َﳍُ ْﻢ آَﳍَﺔٌ ﲤَْﻨَـ ُﻌ ُﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ ُدوﻧِﻨَﺎ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَﻄﻴﻌُﻮ َن ﻧَ ْ‬
‫ﺼ َﺤﺒُﻮ َن )‪(٤٣‬اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪(٢١‬‬ ‫ِ‬
‫ﻣﻨﱠﺎ ﻳُ ْ‬
‫‪Lihat juga: S.Hud(11):20; S.An-Nahl(16):73; S.Yasien(36):74-75.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaknya kita memilih mengikuti tuntunan yang‬‬
‫‪diberikan Rasulullah kepada kita, dan meninggalkan‬‬
‫‪peninggalan nenek-moyang yang tidak ada burhannya‬‬
‫‪dari Allah atau Rasul-Nya.‬‬

‫• إِ ْن‬ ‫ﺎت ﻣﺎ رَزﻗـْﻨﺎ ُﻛﻢ وا ْﺷ ُﻜﺮوا ِﱠِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ُﻛﻠُﻮا ﻣ ْﻦ ﻃَﻴّﺒَ َ َ َ ْ َ ُ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ إِ ﱠ ﻩُ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن )‪ (١٧٢‬إِ ﱠﳕَﺎ َﺣ ﱠﺮَم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻴـﺘَ َﺔ َواﻟ ﱠﺪ َم َو َﳊْ َﻢ‬
‫ﺿﻄُﱠﺮ ﻏَﻴـﺮ ‪ٍ M‬غ و ﻻَ َﻋ ٍ‬ ‫اﳋِْﻨ ِﺰﻳ ِﺮ وﻣﺎ أ ُِﻫ ﱠﻞ ﺑِ ِﻪ ﻟِﻐَ ِﲑ ِ‬
‫ﺎد ﻓَﻼَ إِ ْﰒَ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫ﷲ ﻓَ َﻤ ِﻦ ا ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ََ‬
‫ﻴﻢ )‪(١٧٣‬‬ ‫ﻋﻠَﻴ ِﻪ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):170-171.‬‬ ‫‪294‬‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh orang beriman agar makan barang-
barang baik yang Allah rizqikan kepada mereka.
2. Allah menyuruh orang beriman untuk bersyukur kepada
Allah.
3. Memakan barang yang baik dan bersyukur itu harus
dilakukan, kalau memang benar beriman kepada Allah,
tidak mempersekutukan Allah dengan sesuatu apapun.
4. Makanan berasal dari binatang yang Allah haramkan atas
orang beriman memakannya itu hanya (4 macam):
bangkai, darah, daging babi dan binatang yang disembelih
untuk selain Allah.
5. Orang yang terpaksa makan barang yang Allah haramkan
itu, jadi bukan karena sengaja melanggar batas dan bukan
karena niat melawan aturan, maka tidak berdosa
memakannya.
6. Allah itu Maha Pengampun (bagi yang memohon ampun
kepadaNya) dan Maha Penyayang (bagi yang mati dalam
keadaan sudah bertaubat).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Barang (makanan atau lainnya) yang dihadapkan kepada
manusia di dunia ini ada yang baik, ada yang tidak baik;
orang beriman disuruh memilih dan mengambil yang
baik, bukan yang tidak baik.
2. Orang beriman mesti bersyukur kepada Allah.
3. Barang yang haram itu sudah jelas, tidak ada keraguan.
4. Dalam keadaan terpaksa atau darurat, Allah memberikan
jalan keluar untuk dapat tetap taat kepadaNya.
5. Allah memberikan kesempatan kepada manusia untuk
memohon ampun dan bertaubat kepadaNya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat dan Hadits yang menunjukkan makanan-
makanan yang dilarang (haram):

S.Al-Baqarah(2):172-173. 295
‫ﷲ ﺑِ ِﻪ‬ ‫اﳋِْﻨ ِﺰﻳ ِﺮ وﻣﺎ أ ُِﻫ ﱠﻞ ﻟِﻐَ ِﲑ ِ‬ ‫ﱠم َو َﳊْ ُﻢ ْ‬ ‫ُﺣ ِّﺮَﻣ ْ‬
‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻴـﺘَﺔُ َواﻟﺪ ُ‬
‫ﺴﺒُ ُﻊ إِ ﻻﱠ‬ ‫ﻴﺤﺔُ َوَﻣﺎ أَ َﻛ َﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﺨﻨ َﻘﺔُ َواﻟ َْﻤ ْﻮﻗُﻮ َذةُ َواﻟ ُْﻤﺘَـ َﺮ ّدﻳَﺔُ َواﻟﻨﱠﻄ َ‬
‫ﺐ َوأَ ْن ﺗَ ْﺴﺘَـ ْﻘ ِﺴ ُﻤﻮا ِ‪ْM‬ﻷَ ْز ﻻَِم ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ‬ ‫َﻣﺎ ذَ ﱠﻛ ْﻴـﺘُ ْﻢ َوَﻣﺎ ذُﺑِ َﺢ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ ُ‬
‫ﱡﺼ ِ‬
‫ﺸ ْﻮ ُﻫ ْﻢ‬‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ِﻣ ْﻦ ِدﻳﻨِ ُﻜ ْﻢ ﻓَﻼَ َﲣْ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺲ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﻓ ْﺴ ٌﻖ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﻳَﺌ َ‬
‫ِ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻧِ ْﻌ َﻤ ِﱵ‬ ‫ْﺖ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِدﻳﻨَ ُﻜ ْﻢ َوأ َْﲤَ ْﻤ ُ‬ ‫ﺸ ْﻮ ِن اﻟْﻴَـ ْﻮ َم أَ ْﻛ َﻤﻠ ُ‬‫َوا ْﺧ َ‬
‫ﺼ ٍﺔ ﻏَْﻴـ َﺮ‬ ‫ﺿﻄُﱠﺮ ِﰲ َﳐْ َﻤ َ‬ ‫اﻹ ْﺳﻼَ َم ِدﻳﻨًﺎ ﻓَ َﻤ ِﻦ ا ْ‬ ‫ﻴﺖ ﻟَ ُﻜ ُﻢ ِْ‬ ‫ﺿ ُ‬ ‫ور ِ‬
‫ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٣‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ُﻣﺘَ َﺠﺎﻧﻒ ِﻹ ٍْﰒ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﺿﻲ ﷲ ﻋ ْﻨﻪ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋﻦ َﻋ ِﻠ ِﻲ ﺑ ِﻦ أَِﰊ ﻃَﺎﻟِ ٍ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺐ َر َ ُ َ ُ َ ُ‬ ‫ْ ّ ْ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻧـﻬﻰ ﻋﻦ ﻣﺘـﻌ ِﺔ اﻟﻨِﺴ ِﺎء ﻳـﻮم ﺧﻴـﺒـﺮ وﻋﻦ أَ ْﻛ ِﻞ ُﳊ ِ‬
‫ﻮم‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ ْ ُْ َ ّ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ْ‬
‫ا ْﳊُﻤ ِﺮ اْ ِﻹﻧْ ِﺴﻴﱠ ِﺔ ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ ، ١٧٣/٥:‬ك‪-٦٤‬اﳌﻐﺎزى ‪ ،‬ب‪ –٣٦‬ﻏﺰوة ﺧﻴﱪ ‪ ،‬ح ‪٤٢١٦‬‬

‫‪٦٩٦١‬‬ ‫و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٥٥٢٣ ، ٥١١٥ :‬‬


‫‪ ،‬ك‪-١٦‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪-٣‬ﻧﻜﺎح اﳌﺘﻌﺔ ‪،‬‬ ‫‪١٣٤/٤‬‬ ‫م‪:‬‬
‫ح‪(١٤٠٧)٢٩‬‬
‫ﻋﻦ أﰊ ﻣﺴﻌﻮد اﻷﻧﺼﺎري رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻪ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺐ وﻣ ْﻬ ِﺮ اﻟْﺒ ِﻐ ِﻲ وﺣ ْﻠﻮ ِ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬
‫ان‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﻧَـ َﻬﻰ َﻋ ْﻦ َﲦَ ِﻦ اﻟْ َﻜ ْﻠ ِ َ َ َ ّ َ ُ َ‬
‫ﺎﻫ ِﻦ ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫اﻟْ َﻜ ِ‬
‫ح‪٢٢٣٧‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٣٤‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪-١١٣‬ﲦﻦ اﻟﻜﻠﺐ ‪،‬‬ ‫‪١١٠/٣‬‬ ‫خ‪:‬‬
‫‪٥٧٦١‬‬ ‫و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪ ٢٢٨٢ :‬و ‪ ٥٣٤٦‬و‬
‫م ‪ ، ٣٥/٥ :‬ك‪-٢٢‬اﳌﺴﺎﻗﺔ ‪ ،‬ب‪ -٩‬ﲢﺮﱘ ﲦﻦ اﻟﻜﻠﺐ اﱁ‪، .‬‬
‫ح‪( ١٥٦٧ ) -٣٩‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):172-173.‬‬ ‫‪296‬‬
‫‪2. Hadits‬‬ ‫‪yang menunjukkan‬‬ ‫‪adanya‬‬ ‫‪makanan‬‬ ‫‪yang‬‬
‫‪“makruh” dimakan:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﱯ َ‬‫ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ‪ :‬أَ ﱠن اﻟﻨﱠِ ﱠ‬
‫ﺎل ِﰲ ﻏَﺰوةِ َﺧﻴـﺒـﺮ ) ﻣﻦ أَ َﻛﻞ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﻫﺬﻩِ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺸ َﺠ َﺮة ‪ -‬ﻳَـ ْﻌ ِﲏ اﻟﺜﱡ َ‬
‫ﻮم‬ ‫َْ ََْ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫‪ -‬ﻓَﻼَ ﻳَـ ْﻘ َﺮﺑَ ﱠﻦ َﻣ ْﺴ ِﺠ َﺪ َ‪ ( £‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪ ) .‬و‬
‫ﳓﻮﻩ ﻋﻦ أﰊ ﻣﻮﺳﻰ و ﺟﺎﺑﺮ(‬
‫خ‪ ، ٢١٦/١ :‬ك‪-١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪ -١٦٠‬ﻣﺎ ﺟﺎء ﰲ اﻟﺜﻮم اﻟﲏء‬
‫‪٤٢١٨‬‬ ‫واﻟﺒﺼﻞ ‪ ،‬ح‪ ٨٥٣‬و أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪ ٤٢١٥ :‬و ‪ ٤٢١٧‬و‬
‫‪٥٥٢٢‬‬ ‫و ‪ ٥٥٢١‬و‬
‫ح‪٦٩‬‬ ‫م ‪ ، ٧٩/٢ :‬ك‪-٥‬اﳌﺴﺎﺟﺪ ‪ ،‬ب‪Ñ-١٧‬ﻰ ﻣﻦ أﻛﻞ ﺛﻮﻣﺎ ‪،‬‬
‫)‪(٥٦١‬‬
‫‪3. Hadits yang menunjukkan bahwa barang yang halal itu‬‬
‫‪sudah jelas:‬‬

‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫ﺎل َِﲰ ْﻌﺘُﻪُ ﻳـ ُﻘ ُ ِ‬ ‫ﺎن ﺑْ ِﻦ ﺑَ ِﺸ ٍﲑ ﻗَ َ‬


‫َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱡـ ْﻌﻤ ِ‬
‫ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻮل َﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫إِ َﱃ‬ ‫ﻮل‪ -‬وأَ ْﻫﻮى اﻟﻨﱡـﻌﻤﺎ ُن ‪ِِÒ‬ﺻﺒـﻌﻴﻪِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َْ‬ ‫َْ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ َ َ‬ ‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎت ﻻَ‬ ‫ﲔ َوﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ُﻣ ْﺸﺘَﺒِ َﻬ ٌ‬ ‫أُذُﻧَـ ْﻴ ِﻪ‪ )):‬إِ ﱠن ا ْﳊَﻼَ َل ﺑَـِّ ٌ‬
‫ﲔ َوإِ ﱠن ا ْﳊََﺮ َام ﺑَـِّ ٌ‬
‫اﺳﺘَـ ْﺒـ َﺮأَ ﻟِ ِﺪﻳﻨِ ِﻪ‬ ‫ﺎس ﻓَﻤ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ اﻟ ﱡ ِ‬ ‫ﻳـﻌﻠَﻤﻬ ﱠﻦ َﻛﺜِ ِ‬
‫ﺸﺒُـ َﻬﺎت ْ‬ ‫ﲑ ّﻣ َﻦ اﻟﻨﱠ ِ َ‬ ‫ٌ‬ ‫َْ ُ ُ‬
‫اﻋﻲ ﻳَـ ْﺮ َﻋﻰ‬ ‫ﺎت وﻗَﻊ ِﰲ ا ْﳊﺮ ِام َﻛﺎﻟ ﱠﺮ ِ‬ ‫ﺿ ِﻪ وﻣﻦ وﻗَﻊ ِﰲ اﻟ ﱡ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ََ‬ ‫ﺸﺒُـ َﻬ َ َ‬ ‫َوﻋ ْﺮ َ َ ْ َ َ‬
‫ﻚ ِ ﲪًﻰ أَ ﻻَ‬ ‫ﻚ أَ ْن ﻳـﺮﺗَﻊ ِﻓ ِﻴﻪ أَ ﻻَ وإِ ﱠن ﻟِ ُﻜ ِﻞ ﻣ ِﻠ ٍ‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫َﺣ ْﻮ َل ا ْﳊ َﻤﻰ ﻳُﻮﺷ ُ َ ْ َ‬
‫ِ‬
‫ﺴ ِﺪ ُﻣ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺻﻠَ َﺤ ْ‬ ‫ﻀﻐَﺔً إِذَا َ‬ ‫ِ‬
‫َوإ ﱠن ﲪَﻰ ﷲ َﳏَﺎ ِرُﻣﻪُ أَ ﻻَ َوإ ﱠن ِﰲ ا ْﳉَ َ‬
‫ﺴ ُﺪ ُﻛﻠﱡﻪُ أَ ﻻَ َو ِﻫ َﻲ‬ ‫ﺴ َﺪ ا ْﳉَ َ‬ ‫ت ﻓَ َ‬ ‫ﺴ َﺪ ْ‬ ‫ﱡ ِ‬
‫ﺴ ُﺪ ُﻛﻠﻪُ َوإذَا ﻓَ َ‬ ‫ﺻﻠَ َﺢ ا ْﳉَ َ‬ ‫َ‬
‫ﺐ ( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﳌﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫اﻟْ َﻘ ْﻠ ُ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):172-173.‬‬ ‫‪297‬‬
‫ﻓﻀﻞ ﻣﻦ اﺳﺘﱪأ ﻟﺪﻳﻨﻪ ‪،‬‬ ‫ب‪-٣٩‬‬ ‫خ ‪ ، ٢٠/١ :‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪،‬‬
‫‪٢٠٥١‬‬ ‫و ﻃﺮﻓﻪ ﰱ‪:‬‬ ‫ح‪٥٢‬‬

‫أﺧﺬ اﳊﻼل‬ ‫ب‪- ٢٠‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٢٢‬اﳌﺴﺎﻗﺔ ‪،‬‬ ‫‪٥١-٥٠‬‬ ‫م ‪/٥ :‬‬


‫وﺗﺮك اﻟﺸﺒﻬﺎت ح‪(١٥٩٩) ١٠٧‬‬
‫‪4. Pintu taubat tetap terbuka sebelum ajal manusia tiba:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن ﷲَ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ ‪َ :‬ﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠِ ِّ‬
‫ﱯ َ‬
‫ﻳَـ ْﻘﺒَ ُﻞ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔَ اﻟْ َﻌ ْﺒ ِﺪ َﻣﺎ َﱂْ ﻳُـﻐَ ْﺮ ِﻏ ْﺮ (( رواﻩ اﻟﱰﻣﺬي واﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‬
‫واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﱰﻣﺬي و ﻗﺎل ﻫﺬا ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﻏﺮﻳﺐ ‪.‬‬
‫ح‪٣٥٣٧‬‬ ‫ت ‪ ، ٥٤٧/٥ :‬ك‪-٤٩‬اﻟﺪﻋﻮات ‪ ،‬ب‪-٩٩‬ﻓﻀﻞ اﻟﺘﻮﺑﺔ ‪،‬‬
‫ح‪٤٢٥٣‬‬ ‫ﺟﻪ ‪ ، ١٤٢٠/٢ :‬ك‪-٣٧‬اﻟﺰﻫﺪ ‪ ،‬ب‪ -٣٠‬ذﻛﺮ اﻟﺘﻮﺑﺔ ‪،‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaknya bersyukur atas karunia Allah.‬‬
‫‪2. Jangan menghalalkan sesuatu yang‬‬ ‫‪haram‬‬ ‫‪atau‬‬
‫‪mengharamkan sesuatu yang halal.‬‬

‫ﺎب َوﻳَ ْﺸﺘَـ ُﺮو َن ﺑِ ِﻪ َﲦَﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳ ْﻜﺘُﻤﻮ َن ﻣﺎ أَﻧْـﺰ َل ﷲ ِﻣﻦ اﻟ ِ‬
‫َ َ ُ َ َ ُ َ‬
‫ﱠﺎر َو ﻻَ ﻳُ َﻜ ِﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ‬ ‫ِِ‬
‫ﻚ َﻣﺎ َ¶ْ ُﻛﻠُﻮ َن ِﰲ ﺑُﻄُﻮ‪ْ Ñ‬ﻢ إِ ﻻﱠ اﻟﻨ َ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻀﻼَﻟَﺔَ‬ ‫ﻳﻦ ا ْﺷﺘَـ َﺮُوا اﻟ ﱠ‬ ‫و ﻻَ ﻳـ َﺰّﻛِﻴ ِﻬﻢ وَﳍﻢ َﻋ َﺬاب أَﻟِﻴﻢ )‪ (١٧٤‬أُوﻟَﺌِ َ ﱠ ِ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬ ‫ٌ ٌ‬ ‫َ ُ ْ َ ُْ‬
‫ﻚ‬ ‫َﺻﺒَـ َﺮُﻫ ْﻢ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎ ِر )‪َ (١٧٥‬ذﻟِ َ‬ ‫ِِ‬
‫اب ِ‪M‬ﻟ َْﻤ ْﻐﻔ َﺮة ﻓَ َﻤﺎ أ ْ‬‫ِ‪ْ M‬ﳍَُﺪى َواﻟ َْﻌ َﺬ َ‬
‫ﺎب ﻟَِﻔﻲ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ْﻜﺘَﺎب ِ‪ْ M‬ﳊ ِّﻖ وإِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ِﰲ اﻟ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫ِ]َ ﱠن ﷲَ ﻧَـ ﱠﺰ َل اﻟ َ َ َ‬
‫ﻴﺪ )‪(١٧٦‬‬ ‫ﺎق ﺑ ِﻌ ٍ‬
‫ِ ٍ‬
‫ﺷ َﻘ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):172-173.‬‬ ‫‪298‬‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang yang menyembunyikan (tidak mau menyam-
paikan) Al-Qur’an kepada orang banyak karena memilih
untuk mendapatkan keuntungan dunia itu akan masuk
neraka.
2. Allah tidak akan mau berbicara dengan mereka (tidak
akan memperhatikan nasib mereka) pada hari Kiamat,
tidak mau membersihkan mereka dari dosa, dan
karenanya mereka akan mendapat siksa yang pedih.
3. Orang yang menyembunyikan ayat/Al-Qur’an itu adalah
orang yang mengambil kesesatan dengan membuang
petunjuk, atau memilih adzab dengan menolak ampunan
dari Allah.
4. Mereka itu dihinakan dan diejek dengan sebutan “sangat
sabar menjalani siksa neraka”.
5. Yang demikian itu karena Allah menurunkan kitab Al-
Qur’an ini dengan haq;
6. - dan orang yang menyalahi kitab Al-Qur’an itu dalam
perpisahan yang jauh (jauh dari kebenaran).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ada manusia yang bermaksud menyembunyikan isi atau
ajaran kitab Al-Qur’an dari orang banyak.
2. Sebanyak apapun harta dunia ini, nilainya sangat kecil
dan tidak ada artinya jika dibandingkan dengan ni’mat
dan kekayaan Akhirat.
3. Ada orang yang mencari makan atau kesenangan dunia
tanpa memperhatikan keselamatan dirinya di Akhirat.
4. Al-Qur’an diturunkan dengan haq, dengan benar, tidak
ada sesuatu kesalahan isi, waktu, maupun cara
penurunannya.
5. Orang yang melakukan dosa waktu hidup di dunia, akan
diampunkan oleh Allah kalau waktu di dunia tidak
menyembunyikan Al-Qur’an, bahkan mau tunduk,
mengamalkan dan menyampaikan Al-Qur’an.

S.Al-Baqarah(2):174-176. 299
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat lain tentang orang-orang yang menyembunyikan‬‬
‫‪ayat-ayat Allah: lihat pada ayat 159 S.Al-Baqarah.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa kehidupan dan‬‬
‫‪kesenangan dunia ini nilainya sangat kecil, dibandingkan‬‬
‫‪dengan keni’matan dan kehidupan Akhirat:‬‬
‫ﺼ َﻼةَ َوَآﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎ َة‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﻴﻞ َﳍُ ْﻢ ُﻛ ﱡﻔﻮا أَﻳْﺪﻳَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻗ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ﱠﺎس َﻛ َﺨ ْﺸﻴَ ِﺔ‬ ‫ﺸ ْﻮ َن اﻟﻨ َ‬ ‫ﺎل إِذَا ﻓَ ِﺮﻳ ٌﻖ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﳜْ َ‬‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ِْﻘﺘَ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ُﻛﺘ َ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟ ِْﻘﺘَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎل ﻟ َْﻮَﻻ‬ ‫ا• أ َْو أَ َﺷ ﱠﺪ َﺧ ْﺸﻴَﺔً َوﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱠـﻨَﺎ ﱂَ َﻛﺘَـ ْﺒ َ‬
‫ﻳﺐ ﻗُﻞ ﻣﺘﺎع اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ ﻗَِﻠﻴﻞ و ْاﻵ ِ‬
‫َﺧ َﺮةُ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟِ َﻤ ِﻦ‬ ‫َﺟ ٍﻞ ﻗَ ِﺮ ٍ ْ َ َ ُ َ ٌ َ‬ ‫أَﺧ ْﱠﺮﺗَـﻨَﺎ إِ َﱃ أ َ‬
‫اﺗﱠـ َﻘﻰ َوَﻻ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن ﻓَﺘِ ًﻴﻼ )‪ (٧٧‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﷲ ﱠا•ﻗَـﻠْﺘُ ْﻢ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧْ ِﻔ ُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إ َذا ﻗ َ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺿﻴﺘﻢ ِ‪ْ M‬ﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ ِﻣﻦ اْﻵَ ِﺧﺮةِ ﻓَﻤﺎ ﻣﺘﺎع ا ْﳊﻴﺎةِ‬ ‫إِ َﱃ اْﻷَر ِ ِ‬
‫َ َ َ َ ُ ََ‬ ‫َ َ‬ ‫ض أ ََر ُ ْ ََ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻞ )‪ (٣٨‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة إ ﻻﱠ ﻗَﻠ ٌ‬
‫ﺸﺎءُ َوﻳَـ ْﻘ ِﺪ ُر َوﻓَ ِﺮ ُﺣﻮا ِ‪ْ M‬ﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوَﻣﺎ ا ْﳊَﻴَﺎةُ‬ ‫اﻟﺮْز َق ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ﺴ ُﻂ ِّ‬ ‫ﷲُ ﻳَـ ْﺒ ُ‬
‫َﺧ َﺮةِ إِ ﻻﱠ َﻣﺘَﺎعٌ )‪ (٢٦‬اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬ ‫اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ ِﰲ اْﻵ ِ‬
‫َ‬
‫ﺑﻞ ﺗُـ ْﺆﺛِﺮو َن ا ْﳊﻴﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ )‪ (١٦‬واْﻵ ِ‬
‫َﺧ َﺮةُ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ َوأَﺑْـ َﻘﻰ )‪ (١٧‬اﻷﻋﻠﻰ)‪(٨٧‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ ََ‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan pengertian suci/bersih adalah‬‬
‫‪dalam kaitan menjalankan Al-Islam, berkaitan dengan‬‬
‫‪ampunan dari Allah:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):129, 151‬‬ ‫‪S.Al-Jum’ah(62):2.‬‬
‫ﺸﻴﻄَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات اﻟ ﱠ ِ‬‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِ ْﻊ ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ¶ ُْﻣ ُﺮ ِ‪M‬ﻟْ َﻔ ْﺤ َ‬
‫ﺸﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوﻟ َْﻮ ﻻَ ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ُﻞ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺘُﻪُ َﻣﺎ َزَﻛﺎ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٢١‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ﺸﺎء وﷲ َِﲰ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أ ٍ‬
‫ﻴﻊ َﻋﻠ ٌ‬ ‫َﺣﺪ أَﺑَ ًﺪا َوﻟَﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛﻲ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ ُ َ ُ ٌ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):174-176.‬‬ ‫‪300‬‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah kita menyampaikan ayat-ayat Allah kepada
yang belum mengetahui secara terus terang, jangan
sampai terhalangi karena kepentingan-kepentingan dunia
apa saja bentuknya: alasan orang, uang, pengaruh, jabatan,
kedudukan atau lainnya.

‫ب َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ اﻟِْﱪﱠ‬ ِ ‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ ِﻗﺒَﻞ اﻟ َْﻤ ْﺸ ِﺮ ِق َواﻟ َْﻤﻐْ ِﺮ‬


َ َ ‫ْﱪ أَ ْن ﺗُـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ‬
‫ﺲ اﻟ ِ ﱠ‬
َ ‫ﻟَْﻴ‬
ِ ‫َﺧ ِﺮ واﻟْﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ واﻟ‬ ِ ِ ِ
‫ﲔ َوَآﺗَﻰ‬ َ ِّ‫ﺎب َواﻟﻨﱠﺒِﻴ‬ ِ َ‫ْﻜﺘ‬ َ َ َ ‫ َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵ‬$!ِ ‫َﻣ ْﻦ آ ََﻣ َﻦ‬
‫ﻴﻞ‬ِ ِ‫ﺴﺒ‬
‫ﲔ َواﺑْ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ِ ‫ﺎل َﻋﻠَﻰ ﺣﺒِ ِﻪ ذَ ِوي اﻟْ ُﻘﺮﰉ واﻟْﻴـﺘَﺎﻣﻰ واﻟْﻤ‬
َ ‫ﺴﺎﻛ‬ َ َ َ َ َ َ َْ ُّ َ ‫اﻟ َْﻤ‬
ِ ‫واﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَ َة َوَآﺗَﻰ اﻟ ﱠﺰَﻛﺎ َة َواﻟ ُْﻤﻮﻓُﻮ َن‬ ‫ﺎم اﻟ ﱠ‬ َ َ‫ﺎب َوأَﻗ‬ ِ َ‫اﻟﺮﻗ‬
ِّ ‫ﲔ َوِﰲ‬ َ ‫ﺴﺎﺋِﻠ‬ َ
ِ ِ ‫ﺼﺎﺑِ ِﺮﻳﻦ ِﰲ اﻟْﺒﺄْﺳ ِﺎء واﻟ ﱠ‬ ِِ
‫ْس‬ِ ‫ﲔ اﻟْﺒَﺄ‬َ ‫ﻀ ﱠﺮاء َوﺣ‬ َ َ َ َ ‫ﺎﻫ ُﺪوا َواﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺑِ َﻌ ْﻬﺪﻫ ْﻢ إِ َذا َﻋ‬
(١٧٧) ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬ َ ِ‫ﺻ َﺪﻗُﻮا َوأُوﻟَﺌ‬ ِ ‫أُوﻟَﺌِ َ ﱠ‬
َ ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﻚ اﻟﺬ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyatakan bahwa iman atau kebaikan itu tidak
diukur dengan menghadapnya seseorang ke arah timur
atau barat (ketika beribadah atau lainnya).
2. Yang namanya kebaikan itu adalah iman dengan segala
amalan yang menjadi rangkaiannya.
3. Orang harus beriman kepada Allah, Hari Akhir, para
Malaikat, Kitab Allah, dan para Nabi.
Amal baik yang menjadi rangkaian iman adalah:
memberikan harta yang masih disukai kepada: .
1) kerabat, 2) anak-anak yatim, 3) orang-
orang miskin, 4) ibnu sabil (orang dalam perjalanan
yang memerlukan bantuan bekal), 5) peminta-minta,
6) budak yang perlu dibantu untuk memerdekakan
dirinya.

S.Al-Baqarah(2):177. 301
4. Orang harus menegakkan shalat, membayar zakat,
menunaikan perjanjian yang sudah disepakati, sabar
dalam keadaaan kekurangan (‫ْﺳﺎء‬
َ ‫ )اﻟْﺒَﺄ‬dalam keadaan sakit
‫ )اﻟ ﱠ‬maupun dalam keadaan perang, menjaga diri dari
(‫ﻀ ﱠﺮاء‬
bahaya musuh (‫)اﻟْﺒَﺄْس‬.
5. Orang-orang yang melazimi sifat dan perbuatan yang
tersebut itu adalah orang-orang yang membenarkan ajaran
Islam, orang-orang yang bertaqwa.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Ketentuan dan ukuran kebaikan dalam Al-Islam
ditentukan berdasarkan ketetapan Allah (dan RasulNya).
2. Kebaikan di luar Al-Islam, kalau ada, hanya bersifat
duniawi (tidak bermanfaat di Akhirat, di hadapan Allah).
3. Orang yang benar-benar beriman/bertaqwa mesti
mempunyai tanda-tanda pasti dalam bentuk ucapan dan
perbuatan yang membenarkan pengakuannya itu.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Hadits tentang (rukun) Iman dan Islam, dipersandingkan
agar tidak salah memahami; bahwa yang tersebut dalam
ayat di atas juga merupakan perkara yang disebutkan
dalam Hadits:

َ َ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ذ‬ ِ ِ ِ ‫ﺎل )ﻋﻤﺮ( ﺑـﻴـﻨﻤﺎ َْﳓﻦ ِﻋ ْﻨ َﺪ رﺳ‬


‫ات‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ َُ ُ َ َ ْ َ ُ َ ُ َ َ‫ﻗ‬
‫ﺎب َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ َﺳ َﻮ ِاد اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ َﻌ ِﺮ‬ ِ َ‫ﺎض اﻟﺜِّﻴ‬ ِ َ‫ﻳَـ ْﻮٍم إِ ْذ ﻃَﻠَ َﻊ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َر ُﺟ ٌﻞ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ ﺑَـﻴ‬
ِ َ‫َﺣ ٌﺪ َﺣ ﱠﱴ َﺟﻠ‬ ِ ‫ﻻَ ﻳُـ َﺮى َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أَﺛَـ ُﺮ اﻟ ﱠ‬
ِّ ِ‫ﺲ إ َﱃ اﻟﻨ‬
‫ﱠﱮ‬ َ َ ‫ﺴ َﻔ ِﺮ َوﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻪُ ﻣﻨﱠﺎ أ‬
ِ‫ﺿﻊ َﻛ ﱠﻔﻴﻪ‬ ِ ِ ِ ِ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ‬
ْ َ َ ‫َﺳﻨَ َﺪ ُرْﻛﺒَـﺘَـ ْﻴﻪ إِ َﱃ ُرْﻛﺒَـﺘَـ ْﻴﻪ َوَو‬
ْ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَﺄ‬ َ ْ ُ َ
‫ﻮل‬ ُ ‫ﺎل َر ُﺳ‬ َ ‫ ﻓَـ َﻘ‬. ‫ ُﳏَ ﱠﻤ ُﺪ أَ ْﺧِ ْﱪِﱏ َﻋ ِﻦ ا ِﻹ ْﺳﻼَِم‬kَ ‫ﺎل‬ ِ ِ
َ َ‫َﻋﻠَﻰ ﻓَﺨ َﺬﻳْﻪ َوﻗ‬
ِ ‫ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ‬n‫ا‬ ِ
َ‫)) اْ ِﻹ ْﺳﻼَ ُم أَ ْن ﺗَ ْﺸ َﻬ َﺪ أَ ْن ﻻَ إِﻟَﻪ‬:‫)وآﻟ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ َ َْ ُ َ ‫ﱠ‬
ِ ِ ِ ُ ‫إِﻻﱠ ﷲ وأَ ﱠن ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪا رﺳ‬
‫ﻮم‬
َ ‫ﺼ‬ ُ َ‫ﺼﻼَةَ َوﺗُـ ْﺆﺗ َﻰ اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َوﺗ‬ ‫ﻴﻢ اﻟ ﱠ‬ َ ‫ﻮل ﷲ َوﺗُﻘ‬ َُ َُ
S.Al-Baqarah(2):177. 302
‫ﺎل‬‫ْﺖ ﻗَ َ‬ ‫ﺻ َﺪﻗ َ‬ ‫ﺎل َ‬ ‫ﺖ إِﻟ َْﻴ ِﻪ َﺳﺒِﻴﻼً ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌ َ‬ ‫ﺞ اﻟْﺒـﻴ َ ِ‬
‫ﺖ إِن ْ‬ ‫ﻀﺎ َن َوَﲢُ ﱠ َ ْ‬ ‫َرَﻣ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬أَ ْن‬ ‫ﺎن ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺎل ﻓَﺄَ ْﺧِﱪِﱏ َﻋ ِﻦ اْ ِﻹﳝَ ِ‬
‫ْ‬ ‫ﺼ ِّﺪﻗُﻪُ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَـ َﻌﺠ ْﺒـﻨَﺎ ﻟَﻪُ ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻪُ َوﻳُ َ‬
‫ﻵﺧ ِﺮ َوﺗُـ ْﺆِﻣ َﻦ ِ!ﻟْ َﻘ َﺪ ِر‬ ‫‪ $‬وﻣﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ وُﻛﺘﺒِ ِﻪ ورﺳﻠِ ِﻪ واﻟْﻴـﻮِم اْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ َُ ُ َ َْ‬ ‫ﺗُـ ْﺆﻣ َﻦ ِ! َ َ‬
‫ﺎل‪)):‬‬ ‫ﺎن ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺎل ﻓَﺄَ ْﺧِﱪِﱏ َﻋ ِﻦ ا ِﻹﺣﺴ ِ‬
‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫ْﺖ ‪ .‬ﻗَ َ‬‫ﺻ َﺪﻗ َ‬ ‫ﺎل َ‬ ‫َﺧ ِْﲑﻩِ َو َﺷ ِّﺮﻩِ (( ﻗَ َ‬
‫ﺎل‬‫اك (( ﻗَ َ‬ ‫ﻚ ﺗَـ َﺮاﻩُ ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﺗَ ُﻜ ْﻦ ﺗَـ َﺮاﻩُ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻳَـ َﺮ َ‬ ‫أَ ْن ﺗَـ ْﻌﺒُ َﺪ ﷲَ َﻛﺄَﻧﱠ َ‬
‫ﺴﺎﺋِ ِﻞ‬ ‫ﻮل َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ ِ~َ ْﻋﻠَ َﻢ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬ﻣﺎ اﻟ َْﻤ ْﺴﺌُ ُ‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ ﻗَ َ‬‫ﺴَ‬ ‫ﻓَﺄَ ْﺧِ ْﱪِﱏ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل‪ )):‬أَ ْن ﺗَﻠِ َﺪ اﻷ ََﻣﺔُ َرﺑﱠـﺘَـ َﻬﺎ َوأَ ْن‬ ‫ﺎل ﻓَﺄَ ْﺧِ ْﱪِﱏ َﻋ ْﻦ أ ََﻣ َﺎرِ•َﺎ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫(( ﻗَ َ‬
‫ﺸ ِﺎء ﻳـﺘَﻄَﺎوﻟُﻮ َن ِﰱ اﻟْﺒـ ْﻨـﻴ ِ‬
‫ﺎل‬‫ﺎن (( ﻗَ َ‬ ‫َُ‬ ‫ﺎء اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﺗَـ َﺮى ا ْﳊَُﻔﺎةَ اﻟ ُْﻌ َﺮاةَ اﻟ َْﻌﺎﻟَﺔَ ِر َﻋ َ‬
‫ﺴﺎﺋِ ُﻞ ((‬ ‫ﺎل ِﱃ‪ُ kَ )):‬ﻋ َﻤ ُﺮ أَﺗَ ْﺪ ِرى َﻣ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺖ َﻣ ِﻠﻴ„ﺎ ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫ﰒُﱠ اﻧْﻄَﻠَ َﻖ ﻓَـﻠَﺒِﺜْ ُ‬
‫ﻳﻞ أ ََ† ُﻛ ْﻢ ﻳُـ َﻌ ِﻠّ ُﻤ ُﻜ ْﻢ ِدﻳﻨَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ْﺖ ﷲ ورﺳﻮﻟُﻪُ أَ ْﻋﻠَﻢ ﻗَ َ ِ ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻓَﺈﻧﱠﻪُ ﺟ ِْﱪ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ﻗُـﻠ ُ ُ َ َ ُ‬
‫‪.‬‬ ‫((‬
‫رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‪) :‬ج‪ ١‬ص‪ ٢٩‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ب‪-١‬ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ح‪(١٠٢) ١‬‬
‫‪2. Ayat-ayat lain tentang shadaqah, untuk dipersandingkan‬‬
‫;‪dengan ayat ini supaya jelas, tidak disangka berselisih‬‬
‫‪bahwa perkara yang disebutkan dalam ayat di atas adalah‬‬
‫‪juga yang dimaksud dalam ayat-ayat lain, hanya saja‬‬
‫‪diceriterakan secara khusus untuk menunjukkan bahwa‬‬
‫‪orang yang memenuhi dua kriteria, itu mempunyai hak‬‬
‫‪lebih utama dari yang tidak mempunyai kriteria rangkap:‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﻣﺎذَا ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮ َن ﻗُ ْﻞ َﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَﻠﻠ َْﻮاﻟ َﺪﻳْ ِﻦ َو ْاﻷَﻗـ َْﺮﺑِ َ‬
‫ﲔ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫َواﻟ َْﻤ َﺴﺎﻛِ ِﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠﺴﺒِ ِﻴﻞ َوَﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﺑِ ِﻪ َﻋ ِﻠ ٌﻴﻢ )‪(٢١٥‬‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):177.‬‬ ‫‪303‬‬
‫ﲔ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َواﻟ ُْﻤ َﺆﻟﱠَﻔ ِﺔ ﻗُـﻠُﻮﺑُـ ُﻬ ْﻢ َوِﰲ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ َواﻟ َْﻌﺎﻣﻠ َ‬‫ﺎت ﻟِ ْﻠ ُﻔ َﻘﺮ ِاء َواﻟ َْﻤﺴﺎﻛِ ِ‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ اﻟ ﱠ‬
‫َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَ ُ َ‬
‫ﻀﺔً ِﻣﻦ ﷲِ‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ﲔ َوِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺮﻗَ ِ‬
‫ﻴﻞ ﻓَ ِﺮﻳ َ َ‬ ‫ﷲ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎب َواﻟْﻐَﺎ ِرﻣ َ‬ ‫ِّ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٦٠‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ َﺣﻜ ٌ‬ ‫َوﷲُ َﻋﻠ ٌ‬
‫‪3. Ayat lain tentang memberikan harta, sebagaimana pada‬‬
‫‪no.2 di atas:‬‬
‫َﺳﲑا * إِ ﱠﳕَﺎ ﻧُﻄ ِْﻌﻤ ُﻜﻢ ﻟِﻮﺟﻪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ َْ‬ ‫ﻴﻤﺎ َوأ ً‬ ‫ﺎم َﻋﻠَﻰ ُﺣﺒّﻪ ﻣ ْﺴﻜﻴﻨًﺎ َوﻳَﺘ ً‬ ‫َوﻳُﻄْﻌ ُﻤﻮ َن اﻟﻄﱠ َﻌ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮرا ‪ .‬اﻹﻧﺴﺎن)‪٩-٨ :(٧٦‬‬ ‫ﷲ ﻻ ﻧُ ِﺮﻳ ُﺪ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﺟ َﺰ ً‬
‫اء َوﻻَ ُﺷ ُﻜ ً‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ﻟَﻦ ﺗَـﻨﺎﻟُﻮا اﻟِْﱪﱠ ﺣ ﱠﱴ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ ُِﲢﺒﱡﻮ َن وﻣﺎ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا ِﻣﻦ َﺷﻲ ٍء ﻓَِﺈ ﱠن ﱠ ِ ِ ِ‬
‫ا‪ َn‬ﺑﻪ َﻋﻠ ٌ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٩٢ :(٣‬‬

‫ﺎﺟ َﺮ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﱠار َواْ ِﻹﳝَﺎ َن ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ ُﳛﺒﱡﻮ َن َﻣ ْﻦ َﻫ َ‬ ‫ﻳﻦ ﺗَـﺒَـ ﱠﻮءُوا اﻟﺪ َ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺟﺔً ِﳑﱠﺎ أُوﺗُﻮا َوﻳـُ ْﺆﺛُِﺮو َن َﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ َوﻟ َْﻮ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ُﺪوِرﻫ ْﻢ َﺣ َ‬ ‫َِﳚ ُﺪو َن ِﰲ ُ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن‬ ‫ﺎﺻﺔٌ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻮ َق ُﺷ ﱠﺢ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬‫ﺼ َ‬
‫ِِ‬
‫َﻛﺎ َن › ْﻢ َﺧ َ‬
‫)‪ (٩‬اﳊﺸﺮ)‪(٥٩‬‬
‫‪4. Hadits tentang shadaqah terbaik‬‬

‫)وآﻟِﻪِ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺎء َر ُﺟ ٌﻞ إ َﱃ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎل َﺟ َ‬‫أَﺑُﻮ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق‬ ‫ى اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬أَ ْن ﺗَ َ‬
‫َﺟ ًﺮا ﻗَ َ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺔ أَ ْﻋﻈَ ُﻢ أ ْ‬ ‫ﷲ أَ ﱡ‬ ‫ﺎل َ‪َ k‬ر ُﺳ َ‬
‫ﺸﻰ اﻟْ َﻔ ْﻘ َﺮ َو َ‪ُْ Ÿ‬ﻣ ُﻞ اﻟ ِْﻐ َﲎ ‪َ ،‬وﻻَ ﲤُْ ِﻬ ُﻞ‬
‫ﻴﺢ ‪َ ،‬ﲣْ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ ِ‬
‫ﻴﺢ َﺷﺤ ٌ‬ ‫ﺻﺤ ٌ‬ ‫َوأَﻧْ َ َ‬
‫ْﺖ ﻟُِﻔﻼَ ٍن َﻛ َﺬا ‪َ ،‬وﻟُِﻔﻼَ ٍن َﻛ َﺬا ‪َ ،‬وﻗَ ْﺪ‬ ‫ِ‬
‫َﺣ ﱠﱴ إِذَا ﺑَـﻠَﻐَﺖ ا ْﳊُْﻠ ُﻘ َ‬
‫ﻮم ﻗُـﻠ َ‬
‫َﻛﺎ َن ﻟُِﻔﻼَ ٍن ((‬
‫‪١٤١٩‬‬ ‫خ‪ ، ١٣٧/٢ :‬ك‪-٢٢٤‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-١١‬أي اﻟﺼﺪﻗﺔ أﻓﻀﻞ ‪ ،‬ح‬
‫ﻃﺮﻓﻪ ﰱ‪٢٧٤٨ :‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):177.‬‬ ‫‪304‬‬
‫م‪ ، ٩٣/٣ :‬ك‪-١٢‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-‬ﺑﻴﺎن أﻓﻀﻞ اﻟﺼﺪﻗﺔ ‪ ،‬ح‪(١٠٣٢)٩٢‬‬
‫‪5. Keutamaan shadaqah kepada kerabat:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِذَا‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬‫َﻋ ْﻦ َﺳﻠ َْﻤﺎ َن ﺑْ ِﻦ َﻋﺎﻣ ٍﺮ ﻳَـ ْﺒـﻠُ ُﻎ ﺑِ ِﻪ اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ﻓَـ ْﻠﻴُـ ْﻔﻄ ْﺮ َﻋﻠَﻰ ﲤَْ ٍﺮ ﻓَﺈﻧﱠﻪُ ﺑَـ َﺮَﻛﺔٌ ﻓَﺈ ْن َﱂْ َﳚ ْﺪ ﲤًَْﺮا ﻓَﺎﻟ َْﻤﺎءُ‬ ‫أَﻓْﻄََﺮ أ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ َو ِﻫ َﻰ َﻋﻠَﻰ‬‫ﲔ َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَﺔُ َﻋﻠَﻰ اﻟ ِْﻤ ْﺴ ِﻜ ِ‬ ‫ﺎل‪ )):‬اﻟ ﱠ‬ ‫ﻮر (( َوﻗَ َ‬ ‫ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻃَ ُﻬ ٌ‬
‫ﺎن ﺻ َﺪﻗَﺔٌ و ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠَﺔٌ (( رواﻩ اﻟﱰﻣﺬى‪ ، ٣٨-٣٧/٣ :‬ك‪-٥‬‬ ‫ذى اﻟ ﱠﺮﺣ ِﻢ ﺛ ْﻨـﺘَ َ َ‬
‫اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪ -٢٦‬اﻟﺼﺪﻗﺔ ﻋﻠﻰ ذى اﻟﻘﺮاﺑﺔ ‪ ،‬ح‪٦٥٨‬‬
‫‪6. Selain Zakat Yang Wajib‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ْﺖ أ َْو ُﺳﺌِ َﻞ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫َﺖ َﺳﺄَﻟ ُ‬ ‫ﺲ ﻗَﺎﻟ ْ‬ ‫ﺖ ﻗَـ ْﻴ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻃﻤﺔَ ﺑِْﻨ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ ﻓَ َ‬
‫ﺎل َﳊَ„ﻘﺎ ِﺳ َﻮى اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةِ (( ﰒُﱠ‬ ‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن ِﰱ اﻟْﻤ ِ‬
‫َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةِ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ْﱪ أَ ْن ﺗُـ َﻮﻟﱡﻮا ُو ُﺟ َ‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ( اﻵﻳَﺔَ‬ ‫ﺲ اﻟِ ﱠ‬ ‫ﱠ ِ‬
‫ﺗَﻼَ َﻫﺬﻩ اﻵﻳَﺔَ اﻟ ِﱴ ﰱ اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮة )ﻟ َْﻴ َ‬
‫‪.‬‬
‫ت‪ ، ٤٠-٣٩/٣ :‬ك‪-٥‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-٢٧‬أ ّن ﰱ اﳌﺎل ﺣﻘﺎ ﺳﻮى اﻟﺰﻛﺎة ‪،‬‬
‫ح‪ ٦٥٩‬و ‪٦٦٠‬‬
‫‪7. Ayat-ayat tentang keharusan menunaikan janji/ikatan‬‬
‫‪atau kesepakatan, celaan kepada yang melanggar:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):40, 100‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):102‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):4, 7‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):20, 25‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):91, 95‬‬ ‫;‪S.Al-Isra’(17):34‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):8‬‬ ‫;‪S.Al-Ahzab(33):15, 23‬‬
‫‪S.Al-Ma’arij(70):32.‬‬
‫ﱠِ‬
‫ﲔ )‪ (٧٦‬إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ﺑَـﻠَﻰ َﻣ ْﻦ أ َْو َﰱ ﺑِ َﻌ ْﻬ ِﺪﻩِ َواﺗﱠـ َﻘﻰ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﻚ ﻻَ َﺧﻼَ َق َﳍُ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ﷲ َوأ َْﳝَﺎ©ِِ ْﻢ ﲦََﻨًﺎ ﻗَِﻠﻴﻼً أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﻳ ْﺸﺘـﺮو َن ﺑِﻌﻬ ِﺪ ِ‬
‫َ َُ َْ‬
‫اْﻵ ِ‬
‫َﺧ َﺮةِ َوﻻَ ﻳُ َﻜ ِﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻻَ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َوﻻَ ﻳُـ َﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ‬
‫ﻴﻢ )‪ . (٧٧‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫وَﳍﻢ ﻋ َﺬ ِ‬
‫اب أَﻟ ٌ‬‫َ ُْ َ ٌ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):177.‬‬ ‫‪305‬‬
‫ِ‬
‫ﺴ ُﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ أَ ُﺷﺪ ُ‬
‫ﱠﻩ َوأ َْوﻓُﻮا اﻟْ َﻜ ْﻴ َﻞ‬ ‫َﺣ َ‬‫ﺎل اﻟْﻴَﺘِ ِﻴﻢ إِﻻﱠ ِ!ﻟﱠِﱵ ﻫ َﻲ أ ْ‬ ‫َوﻻَ ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑُﻮا َﻣ َ‬
‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ ًﺴﺎ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ َوإِذَا ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋ ِﺪﻟُﻮا َوﻟ َْﻮ‬ ‫َواﻟ ِْﻤ َﻴﺰا َن ِ!ﻟ ِْﻘ ْﺴ ِﻂ ﻻَ ﻧُ َﻜ ِﻠّ ُ‬
‫ﻜ ْﻢ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن )‪(١٥٢‬‬ ‫ﷲ أ َْوﻓُﻮا ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ َو ﱠ‬
‫ﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُ‬ ‫َﻛﺎ َن ذَا ﻗُـﺮﰉ وﺑِﻌﻬ ِﺪ ِ‬
‫َْ َ َْ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬
‫ﻚ ا ْﳊَ ﱡﻖ َﻛ َﻤ ْﻦ ُﻫ َﻮ أَ ْﻋ َﻤﻰ إِ ﱠﳕَﺎ ﻳَـﺘَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮ أُوﻟُﻮ‬ ‫أَﻓَ َﻤ ْﻦ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أَﱠﳕَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟ َْﻴ َ‬
‫ق )‪(٢٠‬‬ ‫ﻀﻮ َن اﻟ ِْﻤﻴﺜَﺎ َ‬ ‫ﺎب )‪ (١٩‬اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳﻮﻓُﻮ َن ﺑِﻌﻬ ِﺪ ِ‬
‫ﷲ َوﻻَ ﻳَـ ْﻨـ ُﻘ ُ‬ ‫اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫َْ‬ ‫َ ُ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬
‫‪8. Orang munafiq tidak memenuhi janji:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬آﻳَﺔُ اﻟ ُْﻤﻨَ ِﺎﻓ ِﻖ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ا‪َ n‬‬
‫ﻮل ﱠِ‬‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة أَ ﱠن َر ُﺳ َ‬
‫ﻒ َوإِ َذا اﺋْـﺘُ ِﻤ َﻦ َﺧﺎ َن (( رواﻩ‬ ‫ب َوإِ َذا َو َﻋ َﺪ أَ ْﺧﻠَ َ‬ ‫ث إِ َذا َﺣﺪ َ‬
‫ﱠث َﻛ َﺬ َ‬ ‫ﺛَﻼَ ٌ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫م ‪ ، ٥٦ /١ :‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪-‬ﺑﻴﺎن ﺧﺼﺎل اﳌﻨﺎﻓﻖ ‪ ،‬ح‪(٥٩)١٠٧‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan sampai mengikuti arahan orang bukan Ulama Waratsatul‬‬
‫‪Anbiya’ dalam mendefinisikan kebaikan atau lainnya.‬‬
‫‪2. Hendaknya membiasakan diri memenuhi janji dan melazimi‬‬
‫‪bimbingan menjalankan kebaikan dari Allah dan RasulNya.‬‬

‫ﺎص ِﰲ اﻟْ َﻘ ْﺘـﻠَﻰ ا ْﳊُﱡﺮ ِ! ْﳊُِّﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﺼ ُ‬‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻘ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ُﻛﺘ َ‬ ‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫َﺧ ِﻴﻪ َﺷ ْﻲءٌ ﻓَﺎﺗِّﺒَﺎعٌ‬ ‫واﻟْﻌﺒ ُﺪ ِ!ﻟْﻌﺒ ِﺪ و ْاﻷُﻧْـﺜﻰ ِ! ْﻷُﻧْـﺜﻰ ﻓَﻤﻦ ﻋ ِﻔﻲ ﻟَﻪ ِﻣﻦ أ ِ‬
‫َ َْ ُ َ ُ ْ‬ ‫َ َْ َْ َ َ‬
‫ﻴﻒ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺔٌ ﻓَ َﻤ ِﻦ‬
‫ﻚ َﲣِْﻔ ٌ‬‫ﺎن ذَﻟِ َ‬‫وف وأ ََداء إِﻟَْﻴ ِﻪ ‪ِِ±‬ﺣﺴ ٍ‬
‫َْ‬
‫ِ‬
‫ِ!ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮ َ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ﻚ ﻓَـﻠَﻪ َﻋ َﺬ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎص َﺣﻴَﺎةٌ‬ ‫ﺼ ِ‬ ‫ﻴﻢ )‪َ (١٧٨‬وﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اﻟْﻘ َ‬ ‫اب أَﻟ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ا ْﻋﺘَ َﺪى ﺑَـ ْﻌ َﺪ ذَﻟ َ ُ‬
‫ﺎب ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن )‪(١٧٩‬‬
‫ُوﱄ ْاﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫َ‪ k‬أ ِ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):177.‬‬ ‫‪306‬‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mewajibkan hukum qishash dalam perkara
pembunuhan.
2. Aturan qishash itu: jika yang dibunuh orang merdeka,
balasannya adalah orang merdeka (yang membunuh itu)
dibalas bunuh; budak dengan budak, perempuan dengan
perempuan.
Catatan:
2.1. Menurut sebagian Ulama, ayat ini mansukh dengan S.Al-
Ma’idah(5):45:

‫ﻒ‬ِ ْ‫ﻒ ِ! ْﻷَﻧ‬ َ ْ‫ﲔ َو ْاﻷَﻧ‬ ِ ْ ‫ﲔ ِ!ﻟ َْﻌ‬ َْ ‫ﺲ َواﻟ َْﻌ‬ِ ‫ﺲ ِ!ﻟﻨﱠـ ْﻔ‬ ‫ِ ِ ﱠ‬
َ ‫) َوَﻛﺘَـ ْﺒـﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ أَن اﻟﻨﱠـ ْﻔ‬
ٌ‫ﺼ ﱠﺪ َق ﺑِ ِﻪ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﻛ ﱠﻔ َﺎرة‬
َ َ‫ﺎص ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺗ‬ ٌ ‫ﺼ‬
ِ ‫ﻟﺴ ِﻦ وا ْﳉﺮ‬
َ ‫وح ﻗ‬
ِ
َ ُُ َ ّ ّ !ِ ‫اﻟﺴ ﱠﻦ‬
ِ ِ
ّ ‫َو ْاﻷُذُ َن ِ! ْﻷُذُن َو‬
( ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬ َ ِ‫ُ ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬n‫ا‬
‫ﻟَﻪُ َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳛ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﱠ‬

2.2. Jumhur dan Ulama Madzhab 4 mengikuti Madzhab Umar


bin Khaththab, bahw kalau satu muslim dibunuh oleh
sekumpulan orang, maka mereka dihukum qishash semua,
dibunuh semua.

3. Jika wali orang yang terbunuh memberi ma’af kepada si


pembunuh, maka pembunuh (atau walinya) harus
membayar diyat (tebusan).
4. Diterimanya pemberian ma’af dan penyerahan tebusan itu
merupakan keringanan dan rahmat dari Allah.
5. Orang yang melakukan pembunuhan lagi setelah ada
keringanan itu akan dikenai siksa yang pedih; orang yang
sudah menerima diyat lalu tetap membalas membunuh si
pembunuh, akan dikenai siksa yang pedih.
6. Tunduk dan menjalankan hukum qishash itu menjadikan
kehidupan dalam masyarakat dalam ketenteram.
7. Perkara itu (menjalankan hukum qishash, masyarakat
menjadi tenteram) itu hanya bisa difahami oleh orang-
orang berakal baik, dan mau bertaqwa kepada Allah.

S.Al-Baqarah(2):178-179. 307
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang Islam (dan Penguasa Islam) wajib memakai,
mengikuti, melaksanakan hukum qishash (dan hukum-
hukum lain semisalnya).
2. Al-Islam menghargai kehidupan manusia dan menjaga
hak-hak pribadi serta keluarga.
3. Diturunkannya hukum Islam (Syari’at) justru
menunjukkan rahmat Allah bagi manusia (tidak seperti
tuduhan keji kaum orientalis yang mengatakan bahwa
hukum Islam itu kejam, dsb).
4. Jika pembunuh mengulangi perbuatan pembunuhan, atau
wali yang sudah menerima diyat masih membalas
membunuh pembunuh keluarganya, maka tidak ad
perma’afan (tidak bisa ditebus dengan diyat).
5. Penegakan hukum Islam membawa kesejahteraan dan
ketenteraman manusia.
6. Ancaman dan hukuman dalam Islam menjadikan orang
menahan diri dari melakukan kejahatan (pembunuhan dan
sebagainya).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan besarnya dosa pem-
bunuhan:
ٍ ‫ﺴﺎ ﺑِﻐَ ِْﲑ ﻧَـ ْﻔ‬ ِ ِ َ ِ‫َﺟ ِﻞ ذَﻟ‬ ِ
‫ﺲ أ َْو‬ ً ‫ﻴﻞ أَﻧﱠﻪُ َﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَ َﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
َ ‫ﻚ َﻛﺘَـ ْﺒـﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ ﺑَِﲏ إ ْﺳ َﺮاﺋ‬ ْ ‫ﻣ ْﻦ أ‬
َِ ‫ض ﻓَ َﻜﺄَﱠﳕَﺎ ﻗَـﺘَﻞ اﻟﻨﱠﺎس‬ ٍ ‫ﻓَﺴ‬
‫َﺣﻴَﺎ‬ْ ‫ﺎﻫﺎ ﻓَ َﻜﺄَﱠﳕَﺎ أ‬ َ َ‫َﺣﻴ‬
ْ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوَﻣ ْﻦ أ‬ َ َ ِ ‫ﺎد ِﰲ اْﻷ َْر‬ َ
ِ
‫ﲑا ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ‬ ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ ِ ِ
ً ‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ْﻢ ُر ُﺳﻠُﻨَﺎ !ﻟْﺒَـﻴّﻨَﺎت ﰒُﱠ إن َﻛﺜ‬ َ ‫ﱠﺎس َﲨ ًﻴﻌﺎ َوﻟَ َﻘ ْﺪ َﺟ‬
َ ‫اﻟﻨ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬٣٢) ‫ض ﻟ َُﻤ ْﺴ ِﺮﻓُﻮ َن‬ ِ ‫ﻚ ِﰲ اْﻷ َْر‬ َ ِ‫ذَﻟ‬
2. Ayat-ayat yang menyuruh menegakkan/menggunakan
hukum Islam, lihat juga S.Al-Ma’idah(5):45, 47.
ِِ ِ‫ِ ِ ﱠ‬ ِ
َ ‫ﻟﻠﱠﺬ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا‬
ْ ‫ﻳﻦ أ‬ ٌ ُ‫ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةَ ﻓ َﻴﻬﺎ ُﻫ ًﺪى َوﻧ‬¹‫إِ ﱠ‬
َ ‫ﻮر َْﳛ ُﻜ ُﻢ ›َﺎ اﻟﻨﱠﺒﻴﱡﻮ َن اﻟﺬ‬
ِ ‫ﺎب‬ ِ َ‫اﺳﺘُ ْﺤ ِﻔﻈُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻛِﺘ‬ ِ
‫َوَﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ﷲ‬ ْ ‫ﺎر ِﲟَﺎ‬ ْ ‫ﺎدوا َواﻟ ﱠﺮﱠ!ﻧﻴﱡﻮ َن َواْﻷ‬
ُ َ‫َﺣﺒ‬ ُ ‫َﻫ‬

S.Al-Baqarah(2):178-179. 308
‫ﺸ ْﻮ ِن َوﻻَ ﺗَ ْﺸﺘَـ ُﺮوا ِ»َ َ‪ِk‬ﰐ ﲦََﻨًﺎ‬
‫ﱠﺎس َوا ْﺧ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ ُﻮا اﻟﻨ َ‬ ‫اء ﻓَﻼَ َﲣْ َ‬ ‫َﻋﻠَْﻴﻪ ُﺷ َﻬ َﺪ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن )‪(٤٤‬‬ ‫ﻗَِﻠﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳛ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫ﻳﻦ ﻻَ‬ ‫ﺎك َﻋﻠَﻰ َﺷ ِﺮﻳﻌ ٍﺔ ِﻣﻦ اْﻷَﻣ ِﺮ ﻓَﺎﺗﱠﺒِﻌﻬﺎ وﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻊ أ َْﻫﻮ ﱠ ِ‬
‫اء اﻟﺬ َ‬ ‫ْ ََ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫ﰒُﱠ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻳـﻌﻠَﻤﻮ َن )‪ (١٨‬إِﻧﱠـﻬﻢ ﻟَﻦ ﻳـ ْﻐﻨﻮا ﻋ ْﻨ َ ِ ِ‬
‫ﻚ ﻣ َﻦ ﷲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوإِ ﱠن اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﲔ‬ ‫ُْ ْ ُ ُ َ‬ ‫َْ ُ‬
‫ﺼﺎﺋُِﺮ ﻟِﻠﻨ ِ‬ ‫ﺾ وﷲ وِ ﱡ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﲔ )‪َ (١٩‬ﻫ َﺬا ﺑَ َ‬ ‫ﱄ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟﻴَﺎءُ ﺑَـ ْﻌ ٍ َ ُ َ‬
‫ﺑَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻮﻗﻨُﻮ َن )‪ (٢٠‬اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪(٤٥‬‬‫وﻫ ًﺪى ور ْﲪﺔٌ ﻟَِﻘﻮٍم ﻳ ِ‬
‫َ ُ ََ َ ْ ُ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang mencela atau menunjukkan bahaya jika‬‬
‫‪orang tidak memakai hukum Islam, lihat juga S.Al-‬‬
‫‪Jatsiyah(45):19 di atas ini.‬‬
‫ﷲ ﻟِﻴَ ْﺤ ُﻜ َﻢ‬ ‫ﺎب ِ‬ ‫ﺎب ﻳُ ْﺪ َﻋ ْﻮ َن إِ َﱃ ﻛِﺘَ ِ‬ ‫ﺼﻴﺒﺎ ِﻣﻦ اﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا ﻧَ ً َ‬ ‫أََﱂْ ﺗَـ َﺮ إِ َﱃ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ِ~َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا‬‫ﺿﻮ َن )‪ (٢٣‬ذَﻟِ َ‬ ‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ﻳَـﺘَـ َﻮ ﱠﱃ ﻓَ ِﺮﻳ ٌﻖ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َو ُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﻌ ِﺮ ُ‬
‫ات َوﻏَ ﱠﺮُﻫ ْﻢ ِﰲ ِدﻳﻨِ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ود ٍ‬ ‫ﱠﺎر إِﻻﱠ أَ ﱠ‪ً k‬ﻣﺎ َﻣ ْﻌ ُﺪ َ‬ ‫ﺴﻨَﺎ اﻟﻨ ُ‬ ‫َﻦ ﲤََ ﱠ‬ ‫ﻟْ‬
‫ﻳـ ْﻔﺘـﺮون )‪ (٢٤‬ﻓَ َﻜﻴﻒ إِذَا ﲨﻌﻨ ِ ٍ‬
‫ﺖ ُﻛﻞﱡ‬ ‫ﺐ ِﻓ ِﻴﻪ َوُوِﻓّﻴَ ْ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻟﻴَـ ْﻮم ﻻَ َرﻳْ َ‬ ‫ََ ْ َ ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َُ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﺖ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن )‪. (٢٥‬‬ ‫ﺴﺒَ ْ‬‫ﺲ َﻣﺎ َﻛ َ‬ ‫ﻧَـ ْﻔ ٍ‬
‫ﻚ ﻻَ ﻳـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺣ ﱠﱴ ُﳛ ِّﻜﻤ َ ِ‬
‫ﻴﻤﺎ َﺷ َﺠ َﺮ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ﻻَ َِﳚ ُﺪوا ِﰲ‬ ‫ﻮك ﻓ َ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫ﻓَﻼَ َوَرﺑِّ َ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ (٦٥‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻠّ ُﻤﻮا ﺗَ ْﺴﻠ ً‬
‫ﺖ وﻳ ِ‬
‫ﻀ ْﻴ َ َ ُ َ‬ ‫أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ َﺣ َﺮ ًﺟﺎ ِﳑﱠﺎ ﻗَ َ‬
‫‪4. Hadits tentang orang‬‬ ‫‪yang melewati batas dalam‬‬
‫‪pembunuhan‬‬

‫ﻴﺐ ﺑِ َﺪٍم أ َْو‬ ‫ِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬


‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أُﺻ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﻗَ َ َ ُ‬
‫ث‪ :‬إِ ﱠﻣﺎ‬‫اﳋَﺒﻞ ا ْﳉِﺮاح ‪ -‬ﻓَـﻬﻮ ِ! ْﳋِﻴﺎ ِر ﺑـﲔ إِﺣ َﺪى ﺛَﻼَ ٍ‬
‫ُ َ َ َ َْ ْ‬ ‫َﺧ ْﺒ ٍﻞ ‪ُ َ ُ ْ ْ -‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):178-179.‬‬ ‫‪309‬‬
‫اد َراﺑِ َﻌﺔً ﻓَ ُﺨ ُﺬوا َﻋﻠَﻰ‬
َ ‫ْﺧ َﺬ اﻟ َْﻌ ْﻘ َﻞ أ َْو ﻳَـ ْﻌ ُﻔ َﻮ ؛ ﻓَِﺈ ْن أ ََر‬
ُ ¿َ ‫أَ ْن ﻳَـ ْﻘﺘَ ﱠﺺ أ َْو‬
‫ﱠﺎر‬
ُ ‫ﻚ ﰒُﱠ َﻋ َﺪا ﺑَـ ْﻌ ُﺪ ﻓَـ َﻘﺘَ َﻞ ﻓَـﻠَﻪُ اﻟﻨ‬ َ ِ‫ﻳَ َﺪﻳْ ِﻪ ؛ ﻓَِﺈ ْن ﻓَـ َﻌ َﻞ َﺷ ْﻴﺌﺎً ِﻣ ْﻦ ذَﻟ‬
(٣١/٤) ‫ اﳌﺴﻨﺪ‬، ‫َﺧﺎﻟِﺪاً ِﻓ َﻴﻬﺎ ُﳐَﻠﱠﺪاً (( رواﻩ أﲪﺪ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Muslimien harus memahami Syari’at Islam, dan sewaktu-
waktu Allah memberikan kesempatan, siap menegakkan
Syari’at Islam.
2. Muslimien harus berlatih mentaati aturan Islam.

ُ‫ﺻﻴﱠﺔ‬ ِ ‫ت إِ ْن ﺗَـﺮ َك َﺧ ْﻴـﺮا اﻟْﻮ‬ ُ ‫َﺣ َﺪ ُﻛ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻮ‬ َ ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِذَا َﺣ‬ ِ
َ ً َ َ ‫ﻀ َﺮ أ‬ َ ‫ُﻛﺘ‬
ِ ِ ِ ِ
ُ‫( ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺑَ ﱠﺪﻟَﻪ‬١٨٠) ‫ﲔ‬ َ ‫ﲔ ِ!ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َﺣ „ﻘﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬ َ ِ‫ﻟﻠ َْﻮاﻟ َﺪﻳْ ِﻦ َو ْاﻷَﻗـ َْﺮﺑ‬
ِ ‫ َِﲰ‬n‫ا‬ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ
(١٨١) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ ٌ َ‫ﻳﻦ ﻳـُﺒَ ّﺪﻟُﻮﻧَﻪُ إِ ﱠن ﱠ‬ َ ‫ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻣﺎ َﲰ َﻌﻪُ ﻓَﺈ ﱠﳕَﺎ إ ْﲦُﻪُ َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬
‫َﺻﻠَ َﺢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓَ َﻼ إِ ْﰒَ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ إِ ﱠن‬
ْ ‫ﻮص َﺟﻨَـ ًﻔﺎ أ َْو إِ ْﲦًﺎ ﻓَﺄ‬ٍ ‫ﺎف ِﻣ ْﻦ ُﻣ‬ َ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ َﺧ‬
ِ ‫ ﻏَ ُﻔ‬n‫ا‬
(١٨٢) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬ ٌ َ‫ﱠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mewajibkan orang yang mempunyai harta, agar
membuat wasiyat secara baik sebelum meninggal, untuk
kepentingan dua orangtua dan kerabatnya.
2. Perbuatan (membuat wasiyat) itu pantas bagi orang yang
bertaqwa.
3. Orang yang mendengar wasiyat itu lalu mengubahnya,
maka dia menanggung dosa.
4. Allah Maha Mendengar dan mengetahui apa yang
dikatakan dan dilakukan oleh manusia.
5. Orang (ahli waris) yang yakin bahwa wasiyat itu salah
atau melanggar aturan, diperbolehkan mengubah atau
membatalkan wasiyat itu.

S.Al-Baqarah(2):180-182. 310
6. Allah Maha Pengampun (kepada orang yang memohon
ampun), Maha Penyayang (kepada orang yang mati dalam
keadaan sudah bertaubat).
Catatan:
Menurut Ulama, ayat ini turun sebelum turunnya ayat-ayat
mawaris, yaitu ayat-ayat yang menerangkan tentang
pembagian warisan. Waktu itu pembuatan wasiyat
merupakan kewajiban. Setelah turun ayat-ayat mawaris, ayat
ini mansukh, wallahu a’lam.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ayat mawaris secara terperinci baru turun setelah adanya
perintah membuat wasiyat.
2. Boleh membuat wasiyat berkaitan dengan harta, sejauh
tidak menyalahi Syari’at (antara lain: Hukum Mawaris).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat yang menunjukkan adanya wasiyat dalam soal
bukan harta-kekayaan:

‫اﺻﻄََﻔ ْﻴـﻨَﺎﻩُ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬ ِ ِ ِ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﻏَﺐ َﻋ ْﻦ ِﻣﻠﱠ ِﺔ إِﺑْـﺮ ِاﻫ‬


ْ ‫ﺴﻪُ َوﻟََﻘﺪ‬ َ ‫ﻴﻢ إﻻﱠ َﻣ ْﻦ َﺳﻔﻪَ ﻧَـ ْﻔ‬َ َ ُ
‫ﺎل‬
َ َ‫َﺳﻠ ْﻢ ﻗ‬ِ َ َ‫( إِ ْذ ﻗ‬١٣٠) ‫ﲔ‬ ِِ ِ ِ ِ
‫َوإِﻧﱠﻪُ ِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة ﻟَﻤ َﻦ اﻟ ﱠ‬
ْ ‫ﺎل ﻟَﻪُ َرﺑﱡﻪُ أ‬ َ ‫ﺼﺎﳊ‬
ِ ِ ‫ﺻﻰ ِ›ﺎ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬ ِ ُ ‫أَﺳﻠَﻤ‬
kَ ‫ﻮب‬ ُ ‫ﻴﻢ ﺑَﻨﻴﻪ َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ‬
ُ َ ْ َ ‫( َوَو ﱠ‬١٣١) ‫ﲔ‬ َ ‫ب اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ‬
ِّ ‫ﺖ ﻟ َﺮ‬ ْ ْ
ِ ِ ِ ِ
‫ﻳﻦ ﻓَﻼَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴﻠ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫اﺻﻄََﻔﻰ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟ ّﺪ‬ ْ َ‫ﲏ إ ﱠن ﷲ‬ ‫ﺑَِ ﱠ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬١٣٢)
2. Ayat yang menunjukkan bahwa orang yang berwasiyat
soal harta hendaknya berhati-hati, jangan asal berbanyak-
banyak dalam wasiyat:
ِ ً‫وﻟْﻴ ْﺨﺶ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻟَﻮ ﺗَـﺮُﻛﻮا ِﻣﻦ َﺧﻠ ِْﻔ ِﻬﻢ ذُ ِرﻳﱠﺔ‬
‫ﺿ َﻌﺎﻓًﺎ َﺧﺎﻓُﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘﱠـ ُﻘﻮا‬ ّ ْ ْ َ ْ َ َ ََ
ِ
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺂء‬٩) ‫ﷲَ َوﻟْﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً َﺳﺪﻳ ًﺪا‬

S.Al-Baqarah(2):180-182. 311
‫‪3. Hadits yang menunjukkan bahwa wasiyat tidak boleh‬‬
‫‪lebih dari 1/3 (sepertiga) harta peninggalan.‬‬
‫ﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴﻪِ‬
‫ُ ْ‬ ‫ﺎء اﻟﻨِ ﱡ َ‬ ‫ﺎل َﺟ َ‬ ‫ﺎص رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺳ ْﻌ ِﺪ ﺑْ ِﻦ أَِﰉ َوﻗﱠ ٍ‬
‫ِ‬
‫ض‬ ‫ﻮت ِ!ْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻮدِﱏ َوأ ََ‪ِ ¹‬ﲟَ ﱠﻜﺔَ ‪َ ،‬و ْﻫ َﻮ ﻳَ ْﻜ َﺮﻩُ أَ ْن ﳝَُ َ‬ ‫)وآﻟ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـﻌُ ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﻮل‬
‫ْﺖ َ‪َ k‬ر ُﺳ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻳَـ ْﺮ َﺣ ُﻢ ﷲُ اﺑْ َﻦ َﻋ ْﻔ َﺮاءَ (( ﻗُـﻠ ُ‬ ‫اﻟﱠ ِﱴ َﻫ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻻَ ((‬ ‫ْﺖ ﻓَﺎﻟ ﱠ‬
‫ﺸﻄ ُْﺮ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻻَ (( ﻗُـﻠ ُ‬ ‫ُوﺻﻰ ِﲟَ ِﺎﱃ ُﻛﻠِّ ِﻪ ﻗَ َ‬ ‫ﷲ‪ ،‬أ ِ‬ ‫ِ‬

‫ﻚ أَ ْن ﺗَ َﺪعَ‬ ‫ﺚ َﻛﺜِﲑٌ ‪ ،‬إِﻧﱠ َ‬ ‫ﺚ ‪َ ،‬واﻟﺜﱡـﻠُ ُ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻓَﺎﻟﺜﱡـﻠُ ُ‬ ‫ﺚ ﻗَ َ‬ ‫ْﺖ اﻟﺜﱡـﻠُ ُ‬‫ﻗُـﻠ ُ‬


‫ﱠﺎس ِﰱ‬ ‫ِ‬ ‫ورﺛَـﺘَ َ ِ‬
‫ﺎء َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻣ ْﻦ أَ ْن ﺗَ َﺪ َﻋ ُﻬ ْﻢ َﻋﺎﻟَﺔً ﻳَـﺘَ َﻜ ﱠﻔ ُﻔﻮ َن اﻟﻨ َ‬ ‫ﻚ أَ ْﻏﻨﻴَ َ‬ ‫ََ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ‬ ‫ﺖ ﻣ ْﻦ ﻧَـ َﻔ َﻘﺔ ﻓَِﺈﻧﱠـ َﻬﺎ َ‬ ‫ﻚ َﻣ ْﻬ َﻤﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘ َ‬ ‫أَﻳْﺪﻳ ِﻬ ْﻢ ‪َ ،‬وإِﻧﱠ َ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺴﻰ ﱠ‬
‫ا‪ ُn‬أَ ْن ﻳَـ ْﺮﻓَـ َﻌ َ‬ ‫ﻚ ‪َ ،‬و َﻋ َ‬ ‫اﻟﻠﱡ ْﻘ َﻤﺔُ اﻟﱠ ِﱴ ﺗَـ ْﺮﻓَـ ُﻌ َﻬﺎ إِ َﱃ ِﰱ ْاﻣ َﺮأَﺗِ َ‬
‫آﺧ ُﺮو َن (( َوَﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻟَﻪُ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ إِﻻﱠ‬ ‫ﻚ َ‬ ‫ﻀ ﱠﺮ ﺑِ َ‬ ‫س َوﻳُ َ‬ ‫ﻚ َ‪ٌ ¹‬‬ ‫ﻓَـﻴَـ ْﻨـﺘَ ِﻔ َﻊ ﺑِ َ‬
‫اﺑْـﻨَﺔٌ ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري و ﻏﲑﻩ ‪.‬‬
‫‪،‬‬ ‫ح‪٢٧٤٢‬‬ ‫خ‪ ، ٣/٤ :‬ك‪-٥٥‬اﻟﻮﺻﺎ‪ ، k‬ب‪-٢‬أن ﻳﱰك ورﺛﺘﻪ اﱁ‪، .‬‬
‫أﻃﺮاﻓﻪ ‪، ٥٦٥٩ ، ٥٣٥٤ ، ٤٤٠٩ ، ٣٩٣٦ ، ٢٧٤٤ ، ١٢٩٥ ، ٥٦‬‬
‫‪. ٦٧٣٣‬‬ ‫‪، ٦٣٧٣ ، ٥٦٦٨‬‬
‫ت‪ ، ٤٣١-٤٣٠/٤ :‬ك‪-٣١‬اﻟﻮﺻﺎ‪ ، k‬ب‪-١‬اﻟﻮﺻﻴﺔ !ﻟﺜﻠﺚ ‪ ،‬ح‪٢١١٦‬‬

‫ن ‪ ، ٢٤١/٦ :‬ك‪-٣٠‬اﻟﻮﺻﺎ‪ ، k‬ب‪ -٣‬اﻟﻮﺻﻴﺔ !ﻟﺜﻠﺚ‬


‫‪4. Hadits yang menunjukkan bahwa ahli waris tidak berhak‬‬
‫‪mendapat wasiyat soal harta:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫ﺎﻫ ِﻠ ِﻰ ﻗَ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ أ َُﻣ َﺎﻣﺔَ اﻟْﺒَ ّ‬
‫ﺎم َﺣ ﱠﺠ ِﺔ اﻟ َْﻮ َد ِاع‪ )):‬إِ ﱠن ﷲَ ﻗَ ْﺪ أَ ْﻋﻄَﻰ ُﻛ ﱠﻞ ِذى َﺣ ٍّﻖ‬ ‫ِِ‬
‫ِﰱ ُﺧﻄْﺒَﺘﻪ َﻋ َ‬
‫ث ‪. .. .‬اﳊﺪﻳﺚ (( رواﻩ اﻟﱰﻣﺬي وﻏﲑﻩ‬ ‫ﺻﻴﱠﺔَ ﻟِﻮا ِر ٍ‬
‫ﺣ ﱠﻘﻪُ ﻓَﻼَ و ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):180-182.‬‬ ‫‪312‬‬
، ‫ﻻ وﺻﻴﺔ ﻟﻮارث‬-٥‫ ب‬، k‫اﻟﻮﺻﺎ‬-٣١‫ ك‬، ٤٣٤-٤٣٣/٤ :‫ت‬
‫( و ﰱ‬٢١٢١) ‫ و ﳓﻮﻩ ﻣﻦ ﺣﺪﻳﺚ َﻋ ْﻤﺮو ﺑﻦ ﺧﺎرﺟﺔ ﺑﺮﻗﻢ‬، ٢١٢٠ ‫ح‬
(‫إﺑﻄﺎل اﻟﻮﺻﻴﺔ ﻟﻠﻮارث‬-٥‫ ب‬،k‫اﻟﻮﺻﺎ‬-٣٠‫ ك‬، ٢٤٧/٦) ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺴﺎﺋﻲ‬
‫ﻻ وﺻﻴﺔ‬-٦‫ ب‬، k‫اﻟﻮﺻﺎ‬-٢٢‫ ك‬، ٩٠٥/٢ :‫و ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﺔ‬
. ٢٧١٢‫ح‬ ، ‫ﻟﻮارث‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Apabila ingin berwasiyat, jangan sampai wasiyat itu
menyalahi Syari’at Islam.
2. Jika menyaksikan ada wasiyat atau mengetahuinya,
hendaknya tidak mengubah wasiyat itu selama isinya
tidak menyalahi Syari’at Islam.

‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ‬ ِ‫ﱠ‬


َ ‫ﺐ َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬
ِ
َ ‫ﺎم َﻛ َﻤﺎ ُﻛﺘ‬ ُ َ‫اﻟﺼﻴ‬ ِّ ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ‬ ِ
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ُﻛﺘ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬kَ
‫ات ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ٍ ‫ود‬ َ ‫ ًﻣﺎ َﻣ ْﻌ ُﺪ‬kَ‫( أ ﱠ‬١٨٣) ‫ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬
ٌ‫ﻳﻦ ﻳُ ِﻄﻴ ُﻘﻮﻧَﻪُ ِﻓ ْﺪﻳَﺔ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ُﺧ َﺮ َو َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬ َ ‫ٍم أ‬kَ‫ﻀﺎ أ َْو َﻋﻠَﻰ َﺳ َﻔ ٍﺮ ﻓَ ِﻌ ﱠﺪةٌ ِﻣ ْﻦ أ ﱠ‬ ً ‫َﻣ ِﺮﻳ‬
‫ﻮﻣﻮا َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬
ُ‫ﺼ‬ُ َ‫ع َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَﻪُ َوأَ ْن ﺗ‬ ٍ ‫ﺎم ِﻣ ْﺴ ِﻜ‬
َ ‫ﲔ ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺗَﻄَﱠﻮ‬ ُ ‫ﻃَ َﻌ‬
(١٨٤) ‫إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mewajibkan orang beriman, laki-laki maupun
perempuan, untuk berpuasa ( dalam bulan Ramadlan).
2. Puasa yang diwajibkan itu aturannya sama dengan aturan
puasa yang diwajibkan atas orang-orang zaman dahulu.
3. Orang hendaknya bertaqwa dengan menjalankan puasa.
4. Puasa yang diwajibkan itu harus dilakukan pada beberapa
hari tertentu.

S.Al-Baqarah(2):183-184. 313
5. Orang yang sakit atau bepergian dalam bulan itu, kalau
tidak dapat berpuasa, maka dia harus berpuasa pada hari
lain setelah sehat dan pulang ke negerinya, sebanyak hari-
hari yang dia tidak berpuasa padanya.
6. Orang yang lemah, yang dapatnya berpuasa itu jika
menguat-nguatkan (memaksakan diri), maka jika dia
memilih tidak berpuasa, dia harus mengganti puasa itu
dengan membayar fidyah, yaitu memberi makan seorang
miskin untuk setiap hari yang dia tidak puasa padanya.
7. Kalau atas kehendaknya sendiri, dia membayar fidyah
lebih dari seorang miskin per hari sebagai pengganti puasa
sehari, maka itu tambahan kebaikan untuk dirinya.
8. Kalau orang mau mengerti, sebenarnya berpuasa itu lebih
baik dari pada tidak berpuasa (meskipun dengan
membayar fidyah).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman wajib puasa Ramadlan.
2. Kewajiban puasa itu bukan hanya dibebankan kepada
ummat Islam pada masa sekarang saja, tetapi juga pada
masa Nabi-nabi terdahulu.
3. Puasa Ramadlan itu sudah ditentukan waktunya, tidak
boleh diganti tanpa alasan yang dibenarkan Syari’at.
4. Untuk puasa Ramadlan itu sudah ada aturan-aturan yang
ditentukan padanya.
5. Sebagian dari perbuatan ibadah dalam Al-Islam itu ada
yang berkaitan dengan sesama manusia (dalam hal ini
puasa diganti dengan memberi makan kepada orang
miskin).
6. Orang boleh menambahkan sesuatu perbuatan baik
(meskipun dalam perkara ibadah), selama tidak menyalahi
ketentuan Syari’at Islam.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Contoh ayat-ayat lain yang berisi perintah secara umum
dengan lafadh mudzakkar, tetapi perintah itu berlaku
untuk laki-laki dan perempuan, sebagaimana puasa:

S.Al-Baqarah(2):183-184. 314
‫ﺼﻴﺒُﻮا ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ِﲜَ َﻬﺎﻟ ٍَﺔ‬ ‫‪ k‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا إِ ْن ﺟﺎء ُﻛﻢ ﻓَ ِ‬
‫ﺎﺳ ٌﻖ ﺑِﻨَـﺒٍﺈ ﻓَـﺘَـﺒـﻴﱠـﻨُﻮا أَ ْن ﺗُ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ََ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (٦‬اﳊﺠﺮات)‪(٤٩‬‬ ‫ﺼﺒِ ُﺤﻮا َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ ﻓَـ َﻌﻠْﺘُ ْﻢ َ‪¹‬دﻣ َ‬
‫ﻓَـﺘُ ْ‬
‫ﺎﺳ َﻌ ْﻮا إِ َﱃ ِذ ْﻛ ِﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮدي ﻟِﻠ ﱠ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺼﻼَة ﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻮم ا ْﳉُ ُﻤ َﻌﺔ ﻓَ ْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إ َذا ﻧُ َ‬ ‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﷲ َوذَ ُروا اﻟْﺒَـ ْﻴ َﻊ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٩‬‬‫ِ‬
‫اﳉﻤﻌﺔ)‪(٦٢‬‬
‫‪2. Ayat-ayat lain yang menunjukkan adanya puasa selain‬‬
‫‪puasa Ramadlan, lihat juga S.Al-Baqarah(2):270 soal‬‬
‫‪nadzar, jika dia bernadzar untuk berpuasa:‬‬

‫ﺴ َﺮ ِﻣ َﻦ ا ْﳍَ ْﺪ ِي َوﻻَ َﲢْ ِﻠ ُﻘﻮا‬ ‫‪ n‬ﻓَِﺈ ْن أ ِ‬ ‫وأَِﲤﱡﻮا ا ْﳊ ﱠﺞ واﻟْﻌﻤﺮةَ ِﱠِ‬


‫اﺳﺘَـ ْﻴ َ‬
‫ُﺣﺼ ْﺮُْﰎ ﻓَ َﻤﺎ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َُْ‬ ‫َ‬
‫ﻀﺎ أَو ﺑِﻪِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ي َﳏﻠﻪُ ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻣ ِﺮﻳ ً ْ‬ ‫وﺳ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ ا ْﳍَ ْﺪ ُ‬
‫ُرءُ َ‬
‫ﻚ ﻓَِﺈ َذا أ َِﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ‬
‫ﺻﻴ ٍﺎم أَو ﺻ َﺪﻗَ ٍﺔ أَو ﻧُﺴ ٍ‬
‫ْ ُ‬
‫ِ ِِ ِ ِ ِ‬
‫أَ ًذى ﻣ ْﻦ َرأْﺳﻪ ﻓَﻔ ْﺪﻳَﺔٌ ﻣ ْﻦ َ ْ َ‬
‫ﺴ َﺮ ِﻣ َﻦ ا ْﳍَ ْﺪ ِي ﻓَ َﻤ ْﻦ َﱂْ َِﳚ ْﺪ‬ ‫اﺳﺘَـ ْﻴ َ‬
‫ﺞ ﻓَ َﻤﺎ ْ‬
‫ِ‬
‫ﱠﻊ ِ!ﻟ ُْﻌ ْﻤ َﺮة إِ َﱃ ا ْﳊَ ِّ‬
‫ﻓَ َﻤ ْﻦ ﲤََﺘ َ‬
‫ﺸ َﺮةٌ َﻛ ِﺎﻣﻠَﺔٌ‬ ‫ﺎم ﺛَﻼَﺛَِﺔ أ ﱠَ‪ٍk‬م ِﰲ ا ْﳊَ ِّﺞ َو َﺳ ْﺒـ َﻌ ٍﺔ إِذَا َر َﺟ ْﻌﺘُ ْﻢ ﺗِﻠ َ‬
‫ْﻚ َﻋ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺼﻴَ ُ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ ﻟ َﻤ ْﻦ َﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ أ َْﻫﻠُﻪُ َﺣﺎﺿ ِﺮي اﻟ َْﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ‬
‫ﺎب )‪ (١٩٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ ِ‬

‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟِ ُﻤ ْﺆِﻣ ٍﻦ أَ ْن ﻳَـ ْﻘﺘُ َﻞ ُﻣ ْﺆِﻣﻨًﺎ إِﻻﱠ َﺧﻄَﺄً َوَﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَ َﻞ ُﻣ ْﺆِﻣﻨًﺎ َﺧﻄَﺄً ﻓَـﺘَ ْﺤ ِﺮ ُﻳﺮ‬
‫ﺼ ﱠﺪﻗُﻮا ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺴﻠﱠ َﻤﺔٌ إِ َﱃ أ َْﻫﻠِ ِﻪ إِﻻﱠ أَ ْن ﻳَ ﱠ‬ ‫ٍ ٍِ ِ‬
‫َرﻗَـﺒَﺔ ُﻣ ْﺆﻣﻨَﺔ َودﻳَﺔٌ ُﻣ َ‬
‫ﻗَـ ْﻮٍم َﻋ ُﺪ ٍّو ﻟَ ُﻜ ْﻢ َو ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ﻓَـﺘَ ْﺤ ِﺮ ُﻳﺮ َرﻗَـﺒَ ٍﺔ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَ ٍﺔ َوإِ ْن َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﻮٍم‬
‫ﺴﻠﱠ َﻤﺔٌ إِ َﱃ أ َْﻫ ِﻠ ِﻪ َوَﲢْ ِﺮ ُﻳﺮ َرﻗَـﺒَ ٍﺔ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَ ٍﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َوﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻣﻴﺜَﺎ ٌق ﻓَﺪﻳَﺔٌ ُﻣ َ‬
‫ﻴﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺎم َﺷ ْﻬﺮﻳْ ِﻦ ُﻣﺘَـﺘَﺎﺑِ َﻌ ْ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﲔ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔً ﻣ َﻦ ﷲ َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﻋﻠ ً‬ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ َﱂْ َﳚ ْﺪ ﻓَﺼﻴَ ُ َ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ (٩٢‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫ِ‬
‫َﺣﻜ ً‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):183-184.‬‬ ‫‪315‬‬
‫اﺧ ُﺬ ُﻛ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻋ ﱠﻘ ْﺪ ُﰎُ اْﻷَْﳝَﺎ َن‬ ‫َﻜﻦ ﻳـ َﺆ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻻَ ﻳُـ َﺆاﺧ ُﺬ ُﻛ ُﻢ ﷲُ ِ!ﻟﻠﱠ ْﻐ ِﻮ ِﰲ أ َْﳝَﺎﻧ ُﻜ ْﻢ َوﻟ ْ ُ‬
‫ﲔ ِﻣ ْﻦ أ َْو َﺳ ِﻂ َﻣﺎ ﺗُﻄ ِْﻌ ُﻤﻮ َن أ َْﻫ ِﻠﻴ ُﻜ ْﻢ أ َْو‬ ‫ﺸﺮةِ ﻣ ِ‬
‫ﺴﺎﻛ َ‬‫ﺎم َﻋ َ َ َ َ‬ ‫ﻓَ َﻜ ﱠﻔ َﺎرﺗُﻪُ إِﻃ َْﻌ ُ‬
‫ﻚ َﻛ ﱠﻔ َﺎرةُ‬‫ﺎم ﺛَﻼَﺛَِﺔ أ ﱠَ‪ٍk‬م ذَﻟِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﻛ ْﺴ َﻮﺗُـ ُﻬ ْﻢ أ َْو َﲢْ ِﺮ ُﻳﺮ َرﻗَـﺒَﺔ ﻓَ َﻤ ْﻦ َﱂْ َِﳚ ْﺪ ﻓَﺼﻴَ ُ‬
‫ِ‬
‫ﲔ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ آ ََ‪k‬ﺗِِﻪ‬ ‫اﺣ َﻔﻈُﻮا أ َْﳝَﺎﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﻚ ﻳُـﺒَـِّ ُ‬
‫ِ‬
‫أ َْﳝَﺎﻧ ُﻜ ْﻢ إِذَا َﺣﻠَ ْﻔﺘُ ْﻢ َو ْ‬
‫ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن )‪ (٨٩‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬
‫ﺼ ْﻴ َﺪ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﺣ ُﺮٌم َوَﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَـﻠَﻪُ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ُﻣﺘَـ َﻌ ِّﻤ ًﺪا‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﻌ ِﻢ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑِ ِﻪ َذ َوا َﻋ ْﺪ ٍل ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻫ ْﺪ ً‪!َ k‬ﻟِ َﻎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ َﺠ َﺰاءٌ ﻣﺜْ ُﻞ َﻣﺎ ﻗَـﺘَ َﻞ ﻣ َﻦ اﻟﻨـ َ‬
‫ﺻﻴَ ًﺎﻣﺎ ﻟِﻴَ ُﺬو َق َوَ! َل‬ ‫ﻚ ِ‬ ‫ﲔ أ َْو َﻋ ْﺪ ُل ذَﻟِ َ‬ ‫اﻟْ َﻜﻌﺒ ِﺔ أَو َﻛ ﱠﻔﺎرةٌ ﻃَﻌﺎم ﻣ ِ‬
‫ﺴﺎﻛ َ‬ ‫َْ ْ َ َ ُ َ َ‬
‫ﺎد ﻓَـﻴَـ ْﻨـﺘَ ِﻘ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻨﻪُ َو ﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ ذُو‬ ‫ﻒ َوَﻣ ْﻦ َﻋ َ‬ ‫أ َْﻣ ِﺮﻩِ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ َﻋ ﱠﻤﺎ َﺳﻠَ َ‬
‫اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫اﻧْﺘِ َﻘ ٍﺎم )‪(٩٥‬‬
‫ﻴﻖ )‪(٢٩‬‬ ‫ﺖ اﻟ َْﻌﺘِ ِ‬ ‫ﻀﻮا ﺗَـ َﻔﺜَـ ُﻬﻢ وﻟْﻴﻮﻓُﻮا ﻧُ ُﺬورُﻫﻢ وﻟْﻴﻄﱠﱠﻮﻓُﻮا ِ!ﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫ْ َُ‬ ‫ﰒُﱠ ﻟْﻴَـ ْﻘ ُ‬
‫‪jika bernadzar puasa‬‬ ‫اﳊﺞ)‪(٢٢‬‬
‫ّ‬
‫‪3. Hadits tentang keutamaan puasa / orang ahli puasa:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪ -‬أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ﺚ َوﻻَ َْﳚ َﻬ ْﻞ ‪َ ،‬وإِ ِن ْاﻣ ُﺮٌؤ‬ ‫ﺎم ُﺟﻨﱠﺔٌ ‪ ،‬ﻓَﻼَ ﻳَـ ْﺮﻓُ ْ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺼﻴَ ُ‬
‫ﺎل‪ّ )):‬‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﲔ ‪ -‬واﻟﱠ ِﺬى ﻧَـ ْﻔ ِﺴﻰ ﺑِﻴ ِﺪﻩِ‬ ‫ﻗَﺎﺗَـﻠَﻪُ أَو َﺷﺎﲤََﻪُ ﻓَـ ْﻠﻴـ ُﻘﻞ إِِّﱏ ِ‬
‫َ‬ ‫ﺻﺎﺋ ٌﻢ – َﻣ ﱠﺮﺗَـ ْ ِ َ‬‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ﻳﺢ اﻟ ِْﻤﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺼﺎﺋِِﻢ أَﻃْﻴ ِ ِ‬
‫ﻚ ‪ ،‬ﻳَـ ْﺘـ ُﺮ ُك‬ ‫ﺐ ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ ﻣ ْﻦ ِر ِ ْ‬ ‫َُ‬ ‫ﻮف ﻓَ ِﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫َﳋُﻠُ ُ‬
‫َﺟ ِﺰى ﺑِ ِﻪ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻃَﻌﺎﻣﻪ و َﺷﺮاﺑﻪ و َﺷﻬﻮﺗَﻪ ِﻣﻦ أ ِ‬
‫ﺎم ِﱃ ‪َ ،‬وأ ََ‪ ¹‬أ ْ‬
‫اﻟﺼﻴَ ُ‬
‫َﺟﻠﻰ ‪ّ ،‬‬ ‫َ َ ُ َ َ َُ َ ْ َ ُ ْ ْ‬
‫ﺴﻨَﺔُ ﺑِ َﻌ ْﺸ ِﺮ أ َْﻣﺜَ ِﺎﳍَﺎ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬
‫َوا ْﳊَ َ‬
‫و‬ ‫ح‪١٨٩٤‬‬ ‫خ‪ ، ٣١/٣ :‬ك‪-٣٠‬اﻟﺼﻮم ‪ ،‬ب‪-٢‬ﻓﻀﻞ اﻟﺼﻮم ‪،‬‬
‫‪٧٥٣٨‬‬ ‫أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٧٤٩٢ ، ٥٩٢٧ ، ١٩٠٤ :‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):183-184.‬‬ ‫‪316‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪ -‬أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫اب‬ ‫ِ‬
‫ى ﻣ ْﻦ أَﺑْـ َﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﲔ ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْـ َﻔ َﻖ َزْو َﺟ ْ ِ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﻴﻞ ﷲ ﻧُﻮد َ‬
‫ﺼﻼَةِ ُد ِﻋ َﻰ‬ ‫ﷲ ‪َ ،‬ﻫ َﺬا َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ‪ .‬ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫ا ْﳉﻨ ِﱠﺔ ‪ k‬ﻋﺒ َﺪ ِ‬
‫َ َ َْ‬
‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَة ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ ا ْﳉ َﻬﺎد ُدﻋﻰ ﻣ ْﻦ َ! ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب اﻟ ﱠ‬ ‫ِﻣ ْﻦ َ! ِ‬
‫َ‬
‫ب اﻟ ﱠﺮﱠ‪ِ k‬ن ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ‬ ‫اﻟﺼﻴَ ِﺎم ُد ِﻋﻰ ِﻣ ْﻦ َ! ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ا ْﳉ َﻬﺎد ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ ّ‬
‫ِ ِ‬
‫َ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ‬‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ (( ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ب اﻟ ﱠ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ُد ِﻋﻰ ِﻣ ْﻦ َ! ِ‬ ‫َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠ‬
‫َ‬
‫ﷲ ‪َ ،‬ﻣﺎ َﻋﻠَﻰ َﻣ ْﻦ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺖ َوأ ُِّﻣﻰ َ‪َ k‬ر ُﺳ َ‬ ‫‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪َِ~ِ -‬ﰉ أَﻧْ َ‬
‫ْﻚ‬‫َﺣ ٌﺪ ِﻣ ْﻦ ﺗِﻠ َ‬ ‫ورة ‪ ،‬ﻓَـ َﻬ ْﻞ ﻳُ ْﺪ َﻋﻰ أ َ‬
‫ﺿﺮ ٍ‬
‫اب ﻣ ْﻦ َ ُ َ‬
‫ْﻚ اْﻷَﺑـﻮ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ُدﻋ َﻰ ﻣ ْﻦ ﺗﻠ َ ْ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻧَـ َﻌ ْﻢ َوأَ ْر ُﺟﻮ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ (( ‪.‬‬ ‫اب ُﻛ ِﻠّ َﻬﺎ ﻗَ َ‬
‫اْﻷَﺑْـ َﻮ ِ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﻟﻠﺼﺎﺋﻤﲔ ‪ ،‬ح‪ ١٨٩٧‬و‬
‫اﻟﺮّ‪k‬ن ّ‬
‫خ‪ ، ٣٢/٣ :‬ك‪-٣٠‬اﻟﺼﻮم ‪ ،‬ب‪ّ -٤‬‬
‫‪٣٦٦٦‬‬ ‫أﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٣٢١٦ ، ٢٨٤١ :‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫)ﺣﺪﻳﺚ أﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ( ﻗَ َ َ ُ‬
‫ﺖ‬‫اب ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ‪َ ،‬وﻏُﻠِّ َﻘ ْ‬ ‫ﻀﺎ ُن ﻓُـﺘِّ َﺤ ْ‬
‫ﺖ أَﺑْـ َﻮ ُ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬إِذَا َد َﺧ َﻞ َرَﻣ َ‬
‫ﲔ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬ ‫ﺖ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫أَﺑـﻮاب ﺟﻬﻨﱠﻢ ‪ ،‬وﺳﻠ ِ‬
‫ْﺴﻠَ ِ‬
‫ﺸﻴَﺎﻃ ُ‬ ‫َْ ُ َ َ َ َ ُ‬
‫خ‪ ، ١٥٠-١٤٩/٤ :‬ك‪-٥٩‬ﺑﺪء اﳋﻠﻖ ‪ ،‬ب‪-١١‬ﺻﻔﺔ إﺑﻠﻴﺲ‬
‫وﺟﻨﻮدﻩ ‪ ،‬ح‪ ٣٢٧٧‬ﻃﺮﻓﺎﻩ ‪١٨٩٩ ، ١٨٩٨‬‬
‫‪4. Hadits tentang fungsi puasa sebagai perisai:‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل َﻋ ْﺒ ُﺪ ﷲ )ﺑْ ُﻦ َﻣ ْﺴ ُﻌﻮد( ُﻛﻨﱠﺎ َﻣ َﻊ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل ﻟَﻨﺎ رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َﺷﺒَ ًﺎ! ﻻَ َِﳒ ُﺪ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﻓَـ َﻘ َ َ َ ُ‬
‫ﺎءةَ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘَـ َﺰﱠو ْج ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ‬
‫ﺎع اﻟْﺒَ َ‬ ‫ﺎب َﻣ ِﻦ ْ‬
‫اﺳﺘَﻄَ َ‬ ‫ﺸﺒَ ِ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ kَ )):‬ﻣ ْﻌ َ‬
‫ﺸ َﺮ اﻟ ﱠ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):183-184.‬‬ ‫‪317‬‬
‫ َوَﻣ ْﻦ َﱂْ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻄ ْﻊ ﻓَـ َﻌﻠَْﻴ ِﻪ‬، ‫ﺼ ُﻦ ﻟِ ْﻠ َﻔ ْﺮ ِج‬ ْ ‫ َوأ‬، ‫ﺼ ِﺮ‬
َ ‫َﺣ‬
ِ ‫أَﻏَ ﱡ‬
َ َ‫ﺾ ﻟﻠْﺒ‬
. ‫ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻟَﻪُ ِو َﺟﺎءٌ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬،‫ﺼ ْﻮِم‬ ‫ِ!ﻟ ﱠ‬
‫ﻣﻦ ﱂ ﻳﺴﺘﻄﻊ اﻟﺒﺎءت ﻓﻠﻴﺼﻢ‬-٣‫ ب‬، ‫اﻟﻨﻜﺎح‬-٦٧‫ ك‬، ٣/٧ :‫خ‬
٥٠٦٥ ، ١٩٠٥ ‫ ﻃﺮﻓﺎﻩ‬٥٠٦٦‫ ح‬،
١‫ ح‬.‫اﺳﺘﺤﺒﺎب اﻟﻨﻜﺎح اﱁ‬-١‫ ب‬، ‫اﻟﻨﻜﺎح‬-١٦‫ ك‬، ١٢٨/٤ :‫م‬
(١٤٠٠)
5. Keterangan tentang siapa yang dimaksud dengan “yang
menguat-nguatkan”

‫ﺎم‬ ِ
ُ ‫ﻳﻦ ﻳُﻄَﱠﻮﻗُﻮﻧَﻪُ ﻓ ْﺪﻳَﺔٌ ﻃَ َﻌ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﺎس ﻳَـ ْﻘ َﺮأُ ) َو َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ‬ٍ ‫َﻋ ْﻦ َﻋﻄَ ٍﺎء َِﲰ َﻊ اﺑْ َﻦ َﻋﺒﱠ‬
‫ ُﻫ َﻮ اﻟ ﱠ‬، ‫ﻮﺧ ٍﺔ‬ ِ ْ ‫ﺎس ﻟ َْﻴﺴ‬ ٍ ‫ِﻣ ْﺴ ِﻜ‬
‫ﺦ‬
ُ ‫ﺸ ْﻴ‬ َ ‫ﺴ‬ ُ ‫ﺖ ﲟَْﻨ‬ َ ٍ ‫ﺎل اﺑْ ُﻦ َﻋﺒﱠ‬ َ َ‫ ﻗ‬. ( ‫ﲔ‬
ِ ‫ ﻓَـﻠْﻴﻄ ِْﻌﻤ‬، ‫ﺎن أَ ْن ﻳﺼﻮﻣﺎ‬
‫ﺎن‬ ِ ‫اﻟْ َﻜﺒِﲑ واﻟْﻤﺮأَةُ اﻟْ َﻜﺒِﲑةُ ﻻَ ﻳﺴﺘَ ِﻄﻴﻌ‬
َ ُ َ َُ َ َْ َ َْ َ ُ
ِ ِ ٍ
. ‫ رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬. ‫َﻣ َﻜﺎ َن ُﻛ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣ ْﺴﻜﻴﻨًﺎ‬
ِ
َ ‫ ًﻣﺎ َﻣ ْﻌ ُﺪ‬k‫ أَ ﱠ‬:‫ ﻗَـ ْﻮﻟ ِﻪ‬-٢٥‫ ب‬، ‫اﻟﺘﻔﺴﲑ‬-٦٥‫ ك‬، ٣٠/٦ :‫خ‬
ٍ ‫ود‬
‫ات‬
٤٥٠٥ ‫ح‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Puasa Ramadlan hendaknya dikerjakan dengan teliti.
2. Jika harus membayar (qadla’) hutang puasa dengan
fidyah, tidak mengapa melebihkan jumlah makanan dan
jumlah orang yang diberi (sehingga pembayaran lebih
besar dari sekedar yang diwajibkan).
3. Jika masih kuat, lebih baik berpuasa dari pada bayar fidyah.

S.Al-Baqarah(2):183-184. 318
‫ﺎت ِﻣ َﻦ‬ ٍ َ‫ﱠﺎس وﺑـﻴِﻨ‬ ِ ِِ
َّ َ ِ ‫ﻀﺎ َن اﻟﱠﺬي أُﻧْ ِﺰ َل ﻓﻴﻪ اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ ُن ُﻫ ًﺪى ﻟﻠﻨ‬
ِ َ ‫َﺷ ْﻬ ُﺮ َرَﻣ‬
‫ﻀﺎ‬ً ‫ﺼ ْﻤﻪُ َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن َﻣ ِﺮﻳ‬ ‫ﺎن ﻓَ َﻤ ْﻦ َﺷ ِﻬ َﺪ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
ُ َ‫ﺸ ْﻬ َﺮ ﻓَـﻠْﻴ‬
ِ َ‫ا ْﳍَُﺪى واﻟْ ُﻔﺮﻗ‬
ْ َ
َ ‫ٍم أ‬kَ‫أ َْو َﻋﻠَﻰ َﺳ َﻔ ٍﺮ ﻓَ ِﻌ ﱠﺪةٌ ِﻣ ْﻦ أ ﱠ‬
‫ُﺧ َﺮ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ﷲُ ﺑِ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻴُ ْﺴ َﺮ َوﻻَ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ﺑِ ُﻜ ُﻢ‬
‫اﻟْﻌُ ْﺴ َﺮ َوﻟِﺘُ ْﻜ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ِْﻌ ﱠﺪةَ َوﻟِﺘُ َﻜِّﱪُوا ﷲَ َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ َﻫ َﺪا ُﻛ ْﻢ َوﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ‬
(١٨٥) ‫ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Dalam bulan Ramadlan Al-Qur’an diturunkan (dari Lauh
Mahfudh ke Langit Dunia).
2. Al-Qur’an itu petunjuk untuk manusia, keterangan-
keterangan tentang petunjuk itu, dan pembeda antara
perkara yang haq dengan yang bathil.
3. Orang yang menyaksikan (masih hidup) dalam bulan
Ramadalan, diwajibkan berpuasa padanya.
4. Orang yang sakit atau bepergian dalam bulan itu, kalau
tidak dapat berpuasa, maka setelah sehat dan pulang ke
negerinya, dia harus berpuasa pada hari lain di luar
Ramadlan sebanyak hari-hari yang dia tidak berpuasa
padanya.
5. Dengan aturan itu Allah menghendaki kemudahan bagi
para hambaNya untuk melakukan ibadah (dalam hal ini
puasa), tidak menghendaki kepayahan.
6. Allah berkehendak pula agar para hambaNya menyem-
purnakan bilangan puasa Ramadlan, dan:
7. Agar para hambaNya mengagungkanNya atas petunjuk
yang telah diberikanNya kepada mereka, dan:
8. Agar para hambaNya bersyukur kepada Nya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Ada prosedur tertentu untuk turunnya (ayat) Al-Qur’an ke
dunia dan kepada Rasulullah.
2. Akal manusia saja tidak dapat membedakan yang haq dari

S.Al-Baqarah(2):185. 319
yang batil, yang benar dari yang salah, jika tidak
mendapat petunjuk Al-Qur’an Filsafat tidak dapat jadi
petunjuk dalam kehidupan manusia.
3. Untuk menjalankan aturan Islam, Allah memberikan jalan-
jalan kemudahan untuk setiap kesulitan/halangan.
4. Ada bagian ibadah mahdlah (yang sudah tertentu) yang
berkaitan dengan orang lain(dalam hal ini: membayar
fidyah, memberi makan orang miskin).
5. Bagaimana pun keadaan seseorang, tetap harus menunai-
kan kewajiban dengan cara yang sesuai kemampuannya.
6. Orang bertaqwa mesti melakukan puasa, jika tidak mau
berpuasa, berarti tidak bertaqwa.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang turunnya Al-Qur’an:
ِ ٍ ٍ
(٤٤)‫اﻟﺪﺧﺎن‬ َ ‫ ُﻛﻨﱠﺎ ُﻣ ْﻨﺬ ِر‬¹‫ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ ِﰲ ﻟَْﻴـﻠَﺔ ُﻣﺒَ َﺎرَﻛﺔ إِ ﱠ‬¹‫إِ ﱠ‬
(٣) ‫ﻳﻦ‬
(٩٧)‫اﻟﻘﺪر‬ (١) ‫ أَﻧﺰﻟْﻨَﺎﻩُ ِﰲ ﻟَْﻴـﻠَ ِﺔ اﻟْ َﻘ ْﺪ ِر‬¹‫إِ ﱠ‬
2. Hadits tentang turunnya Al-Qur’an:
َ ِ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻟَﺒ‬ ِ ِ َ ‫ﺎس أَ ﱠن رﺳ‬ َ ِ‫َﻋ ْﻦ َﻋﺎﺋ‬
‫ﺚ‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ ٍ ‫ﺸﺔَ َواﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ‬
. ‫ﲔ ﻳَـ ْﻨ ِﺰ ُل َﻋﻠَْﻴ ِﻪ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ ُن َوِ!ﻟْ َﻤ ِﺪﻳﻨَ ِﺔ َﻋ ْﺸ ًﺮا‬ ِ ِ ‫ِﲟَ ﱠﻜﺔَ َﻋ‬
َ ‫ﺸﺮ ﺳﻨ‬
َ
-١‫ ب‬، ‫ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻟﻘﺮآن‬-٧٥‫ ك‬، ٣/٥:‫اﻟﺴﻨﻦ اﻟﻜﱪى ﻟﻠﻨﺴﺂﺋﻲ‬
(٧٩٧٧) ١‫ ح‬، ‫ﻛﻴﻒ ﻧﺰول اﻟﻘﺮأن‬
3. Hadits tentang perumpamaan Al-Qur’an atau Shirathal
Mustaqiem:
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ِ ‫ ﻋﻦ رﺳ‬، ‫ﺎن‬ ِ ‫اس ﺑ ِﻦ ﲰَْﻌ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ َُ َْ َ ْ ِ ‫َﻋ ِﻦ اﻟﻨﱠـ ﱠﻮ‬
‫ﻮر‬ ِ ِ ‫ ﻋﻠَﻰ ﺟﻨـﺒـﱵ‬، ‫ﺻﺮاﻃًﺎ ﱡﻣﺴﺘ ِﻘﻴﻤﺎ‬ ِ
ٌ ‫اﻟﺼ َﺮاط ُﺳ‬ ّ َْ َ َ َ َ ً َ ْ َ ُ‫ب ﷲ‬ َ ‫ﺿ َﺮ‬
َ )):‫ﺎل‬ َ َ‫ﻗ‬
‫ب‬ ِ !َ ‫ َو َﻋﻠَﻰ‬، ٌ‫ﻮر ُﻣ ْﺮ ُﺧﺎة‬ ِ ‫ َو َﻋﻠَﻰ اْﻷَﺑْـ َﻮ‬، ٌ‫اب ُﻣ َﻔﺘﱠ َﺤﺔ‬ ِِ
ٌ ُ‫اب ُﺳﺘ‬ ٌ ‫ﻓﻴﻪ أَﺑْـ َﻮ‬
َ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوﻻ‬َِ ‫ط‬ ِ
َ ‫اﻟﺼ َﺮا‬ ِ ‫اﻟﺼﺮ‬ ِ
ّ ‫ﺎس ا ْد ُﺧﻠُﻮا‬
ُ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨﱠ‬kَ :‫ﻮل‬
ُ ‫اط َداع ﻳَـ ُﻘ‬ َّ

S.Al-Baqarah(2):185. 320
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اط ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﻓَـﺘَ َﺢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ِﻣ ْﻦ ﺗِْﻠ َ‬


‫ﻚ‬ ‫اﻟﺼﺮ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺗَـﺘَـ َﻔ ﱠﺮﻗُﻮا ‪َ ،‬و َداع ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ ﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮق ّ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ط‬ ‫ﻚ إِ ْن ﺗَـ ْﻔﺘَ ْﺤﻪُ ﺗَﻠ ْﺠﻪُ ‪ ،‬ﻓَ ّ‬
‫ﺎﻟﺼ َﺮا ُ‬ ‫ﺎل‪َ :‬وْﳛَﻚ ﻻَ ﺗَـ ْﻔﺘَ ْﺤﻪُ ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧﱠ َ‬ ‫اب ﻗَ َ‬‫اْﻷَﺑْـ َﻮ ِ‬
‫ﷲ ‪َ ،‬وذﻟِ َ‬ ‫ﷲ واْﻷَﺑـﻮاب اْﳌَُﻔﺘﱠﺤﺔُ َﳏَﺎ ِرم ِ‬ ‫ﺴﺘﻮر ﺣ ُﺪ ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ود َ ْ َ ُ‬ ‫اْ ِﻹ ْﺳﻼَ ُم ‪َ ،‬واﻟ ﱡ ُ ُ ُ ُ‬
‫اﻋﻲ ِﻣﻦ ﻓَـﻮ ِق و ِ‬ ‫ﷲ ﻋ ﱠﺰ وﺟ ﱠﻞ ‪ ،‬واﻟ ﱠﺪ ِ‬ ‫ِ‬ ‫س ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻆ‬
‫اﻋ ُ‬ ‫ْ ْ َ‬ ‫ﺎب َ َ َ َ‬ ‫اﻟﺼ َﺮاط ﻛﺘَ ُ‬ ‫اﻟ ﱠﺪاﻋﻲ َﻋﻠَﻰ َرأْ ِ ّ‬
‫ﺐ ُﻛ ِّﻞ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ٍﻢ ((‬‫ﷲ ِﰲ ﻗَـ ْﻠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﺴﻨﺪ اﻟﺸﺎﻣﻴﲔ ﻟﻠﻄﱪاﱏ ‪ ،‬ح‪١٩٩٥‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan fungsi Hadits sebagai‬‬
‫‪petunjuk bersama Al-Qur’an:‬‬

‫ُوﱄ اْﻷَ ْﻣ ِﺮ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن‬


‫ﻮل َوأ ِ‬ ‫ﻴﻌﻮا اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَﻃﻴﻌُﻮا ﷲَ َوأَﻃ ُ‬
‫ﱠِ‬
‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫‪َ g‬واﻟْﻴَـ ْﻮِم‬
‫ﻮل إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘﻢ ﺗُـ ْﺆِﻣﻨﻮ َن ِ‪ِ e‬‬
‫ُْ ُ‬ ‫ﷲ واﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺗَـﻨَ َﺎز ْﻋﺘُ ْﻢ ِﰲ َﺷ ْﻲء ﻓَـ ُﺮدﱡوﻩُ إِ َﱃ َ‬
‫ﺴ ُﻦ َ‪ِ ْh‬وﻳﻼً )‪ (٥٩‬اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫اْﻵ ِ‬
‫َﺧ ِﺮ َذﻟِ َ‬
‫َﺣ َ‬
‫ﻚ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ َوأ ْ‬
‫ﺎك َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﺣ ِﻔﻴﻈًﺎ )‪(٨٠‬‬ ‫ﻮل ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَﻃَﺎعَ ﷲَ َوَﻣ ْﻦ ﺗَـ َﻮ ﱠﱃ ﻓَ َﻤﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬‫َﻣ ْﻦ ﻳُ ِﻄ ِﻊ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬
‫ﲔ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َﻣﺎ ﻧُـ ِّﺰ َل إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺎت واﻟ ﱡﺰﺑ ِﺮ وأَﻧْـﺰﻟْﻨﺎ إِﻟَﻴ َ ِ ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺬ ْﻛ َﺮ ﻟﺘُـﺒَـِّ َ‬
‫ِ‬
‫ِ‪e‬ﻟْﺒَـﻴِّﻨَ َ ُ َ َ َ ْ‬
‫ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن )‪ (٤٤‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬
‫ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ﻟِﻴَ ْﺤ ُﻜ َﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ أَ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا‬
‫إِ ﱠﳕَﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـﻮ َل اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ إِ َذا دﻋﻮا إِ َﱃ ِ‬
‫ُُ‬ ‫ْ ُ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠِ ُﺤﻮ َن )‪ ( ٥١‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫َِﲰ ْﻌﻨَﺎ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫اﳋِﻴَـ َﺮةُ ِﻣ ْﻦ‬
‫ﻀﻰ ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َْﻣ ًﺮا أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﳍُُﻢ ْ‬ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟِ ُﻤ ْﺆِﻣ ٍﻦ َوﻻَ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَ ٍﺔ إِذَا ﻗَ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ )‪(٣٦‬‬ ‫ﺿ ﱠﻞ َ‬ ‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬ ‫أ َْﻣ ِﺮِﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ِ‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):185.‬‬ ‫‪321‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻮل َوﻟِ ِﺬي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ‬ ‫َﻣﺎ أَﻓَﺎء ﷲُ َﻋﻠَﻰ ر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘﺮى ﻓَِﻠﻠﱠ ِﻪ وﻟِﻠ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ْاﻷَ ْﻏﻨِﻴَﺎء ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوَﻣﺎ‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬ ‫ﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َواﻟ َْﻤﺴﺎﻛ ِ‬
‫ﻴﻞ َﻛ ْﻲ َﻻ ﻳَ ُﻜﻮ َن ُدوﻟَﺔً ﺑَـ َْ‬ ‫َ‬
‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﻓَ ُﺨ ُﺬوﻩُ َوَﻣﺎ ﻧَـ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋ ْﻨﻪُ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إن ﷲَ‬ ‫آ ََ‡ ُﻛ ُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ﺎب )‪ (٧‬اﳊﺸﺮ)‪(٥٩‬‬ ‫َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ ِ‬
‫‪5. Hadits tentang orang mati meninggalkan hutang puasa:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﺿﻲ ﷲ ﻋ ْﻨـﻬﺎ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋﻦ َﻋﺎﺋِ َ ِ‬


‫ﺎل‪)):‬‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺸﺔَ َر َ ُ َ َ َ ُ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎم َﻋ ْﻨﻪُ َوﻟﻴﱡﻪُ ((‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻَ‬ ‫ﺎم َ‬
‫ﺎت َو َﻋﻠَْﻴﻪ ﺻﻴَ ٌ‬
‫َﻣ ْﻦ َﻣ َ‬
‫ﺻ ْﻮٌم ‪ ،‬ح ‪١٩٥٢‬‬ ‫ِ‬
‫ﺎت َو َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫خ‪ ، ٤٦/٣:‬ك‪ - ٣٠‬اﻟﺼﻮم ‪ ،‬ب‪َ - ٤٢‬ﻣ ْﻦ َﻣ َ‬
‫ﺖ‪،‬‬ ‫اﻟﺼﻴ ِﺎم َﻋ ِﻦ اﻟْﻤﻴِ ِ‬‫م‪ ، ١٥٥/٣ :‬ك ‪ -١٣‬اﻟﺼﻴﺎم ‪ ،‬ب‪ -٢٧‬ﻗَ َ ِ ِ‬
‫َّ‬ ‫ﻀﺎء ّ َ‬
‫ح‪(١١٤٧) ١٥٥‬‬
‫‪6. Hadits tentang rukhshah itu shadaqah Allah kepada‬‬
‫‪hambaNya:‬‬
‫ﺎل ﷲُ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ‪ :‬أَ ْن‬ ‫ﺎب إِ ﱠﳕَﺎ ﻗَ َ‬
‫اﳋَﻄﱠ ِ‬ ‫ْﺖ ﻟِﻌُ َﻤ َﺮ ﺑْ ِﻦ ْ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗُـﻠ ُ‬‫َﻋ ْﻦ ﻳَـ ْﻌﻠَﻰ ﺑْ ِﻦ أ َُﻣﻴﱠﺔَ ﻗَ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا )*( ﻓَـ َﻘ ْﺪ أ َِﻣ َﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺗَـ ْﻘﺼﺮوا ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﻼَة إِ ْن ﺧ ْﻔﺘُ ْﻢ أَ ْن ﻳَـ ْﻔﺘﻨَ ُﻜ ُﻢ اﻟﺬ َ‬ ‫ُُ َ‬
‫ﻮل ﷲِ‬ ‫ْﺖ َر ُﺳ َ‬ ‫ﺴﺄَﻟ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﳑﱠﺎ َﻋ ِﺠ ْﺒ َ‬ ‫ﺎل ُﻋ َﻤ ُﺮ‪َ :‬ﻋ ِﺠ ْﺒ ُ‬
‫ﺖ ﻣ ْﻨﻪُ ‪ ،‬ﻓَ َ‬ ‫ﱠﺎس ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫اﻟﻨ ُ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق ﷲُ ِ”َﺎ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ‪،‬‬ ‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ ﺗَ َ‬
‫ﺎل‪َ )):‬‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَـﺘَﻪُ ‪ (*) .‬اﻟﻨﺴﺂء)‪١٠١:(٤‬‬ ‫ﻓَﺎﻗْـﺒَـﻠُﻮا َ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﺴﻨﻦ واﻵ—ر ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ‪:‬ج‪ ٤‬ص‪ ٤١٥‬ب‪ - ٢٩٢‬ﺻﻼة اﳌﺴﺎﻓﺮ اﱁ‪.‬‬
‫ر‪١٥٧٣‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ ِﻋ ْﻜ ِﺮَﻣ َﺔ َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺎس ﻗَ َ‬
‫ﺐ أَ ْن ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ َﻋ َﺰاﺋِ ُﻤﻪُ ‪.‬‬
‫ﺼﻪُ َﻛ َﻤﺎ ُِﳛ ﱡ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ :‬إِ ﱠن ﷲَ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ أَ ْن ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ ُر َﺧ ُ‬
‫‪١١٧١٤‬‬ ‫و‬ ‫ح‪١١٧١٣‬‬ ‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ ﻟﻠﻄﱪاﱏ‪، ٣٩٥/٥ :‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):185.‬‬ ‫‪322‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬


‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ اﺑ ِﻦ ﻋﻤﺮ ﻋﻦ رﺳ ِ ِ‬
‫ﺐ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ ْ ْ ََُ َ ْ َ ُ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ‬ ‫ﺼﻴَـﺘُﻪُ (( ‪.‬‬ ‫ﺐ أَ ْن ﺗُـ ْﺘـﺮ َك ﻣ ْﻌ ِ‬
‫ﺼﻪُ ‪َ ،‬ﻛ َﻤﺎ ُِﳛ ﱡ‬
‫َ َ‬ ‫أَ ْن ﻳُـ ْﺆﺗَﻰ ُر َﺧ ُ‬
‫ﺧﺰﳝﺔ‪:‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ٢٥٩‬ك‪-‬اﻟﺼﻴﺎم ‪ ،‬ب‪-١٠٢‬اﺳﺘﺤﺒﺎب اﻟﻔﻄﺮ ﰱ‬
‫اﻟﺴﻔﺮ اﱁ‪ .‬ح‪٢٠٢٧‬‬
‫‪7. Hadits tentang orang berbuka dalam perjalanan lebih baik‬‬
‫‪dari pada orang berpuasa:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﰱ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل ُﻛﻨﱠﺎ َﻣ َﻊ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ﺿ َﻰ ﷲُ َﻋ ْﻨﻪُ ﻗَ َ‬ ‫ﺲرِ‬
‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ َ‬
‫ﺎل ‪ -‬ﻓَـﻨَـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻣ ْﻨ ِﺰﻻً ِﰱ ﻳَـ ْﻮٍم َﺣ ٍّ‬
‫ﺎر‬ ‫ﺼﺎﺋِ ُﻢ َوِﻣﻨﱠﺎ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻄ ُﺮ ‪ -‬ﻗَ َ‬‫ﺴ َﻔ ِﺮ ﻓَ ِﻤﻨﱠﺎ اﻟ ﱠ‬
‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺎل ‪-‬‬ ‫ﺲ ﺑِﻴَ ِﺪﻩِ ‪ -‬ﻗَ َ‬ ‫ﺴ ِﺎء َوِﻣﻨﱠﺎ َﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻘﻰ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻤ َ‬
‫ِ‬
‫ﺐ اﻟْﻜ َ‬ ‫ﺻﺎﺣ ُ‬
‫أَ ْﻛﺜـﺮَ ِﻇﻼ‪ِ ¢‬‬
‫َ‬ ‫َُ‬
‫ﺎل‬ ‫ﺎب ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫اﻟﺮَﻛ َ‬ ‫ﺎم اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻄ ُﺮو َن ﻓَ َ‬
‫ﻀ َﺮﺑُﻮا اﻷَﺑْﻨِﻴَﺔَ َو َﺳ َﻘ ُﻮا ِّ‬ ‫ﺼ ﱠﻮ ُام َوﻗَ َ‬
‫ﻂ اﻟ ﱡ‬‫ﺴ َﻘ َ‬ ‫ﻓَ َ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻄ ُﺮو َن اﻟْﻴَـ ْﻮ َم‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬ ‫ﻮل ﱠِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪َ )) :‬ذ َﻫ َ‬ ‫ا‪َ ¥‬‬ ‫َر ُﺳ ُ‬
‫َﺟ ِﺮ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﳌﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‪e‬ﻷ ْ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ ، ٤٢/٤ :‬ك‪ - ٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪ - ٧٠‬ﻓﻀﻞ اﳋﺪﻣﺔ‬
‫ح‪٢٨٩٠‬‬ ‫ﰱ اﻟﻐﺰو ‪،‬‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ١٤٤‬ك‪-١٣‬اﻟﺼﻴﺎم ‪ ،‬ب‪-‬أﺟﺮ اﳌﻔﻄﺮ ﰱ‬
‫اﻟﺴﻔﺮ اﱁ‪ .‬ح‪(١١١٩) ١٠٠‬‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨَﺴﺎﺋﻰ‪ ، ١٨٢/٤ :‬ك‪ – ٢٢‬اﻟﺼﻴﺎم ‪ ،‬ب‪ – ٥٢‬ﻓﻀﻞ اﻹﻓﻄﺮ ﰱ‬
‫ح‪٢٢٨٥‬‬ ‫اﻟﺴﻔﺮ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻴﺎم ‪،‬‬
‫‪8. Ayat-ayat lain tentang syukur ni’mat, lebih-lebih dalam‬‬
‫‪soal ni’mat petunjuk kepada Iman:‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):185.‬‬ ‫‪323‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺎب‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚأ ْ‬ ‫ﺴﺎ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﺎت ﻻَ ﻧُ َﻜ ِﻠّ ُ‬
‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ ً‬
‫ﺎﳊ ِ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ُﺪوِرﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻏ ٍّﻞ َﲡْ ِﺮي‬ ‫ا ْﳉَﻨﱠﺔ ُﻫ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟ ُﺪو َن )‪َ (٤٢‬وﻧَـ َﺰ ْﻋﻨَﺎ َﻣﺎ ِﰲ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ﱠِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ي‬‫ﺎر َوﻗَﺎﻟُﻮا ا ْﳊَ ْﻤ ُﺪ ﱠ‪ ¥‬اﻟﺬي َﻫ َﺪا َ ﳍَ َﺬا َوَﻣﺎ ُﻛﻨﱠﺎ ﻟﻨَـ ْﻬﺘَﺪ َ‬ ‫ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ ِﻬ ُﻢ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫ﻮدوا أَ ْن ﺗِْﻠ ُﻜ ُﻢ ا ْﳉَﻨﱠﺔُ‬ ‫ت ُر ُﺳ ُﻞ َرﺑِّﻨَﺎ ِ‪ْ e‬ﳊَ ِّﻖ َوﻧُ ُ‬ ‫ﺎء ْ‬
‫ﻟ َْﻮﻻَ أَ ْن َﻫ َﺪا َ ﷲُ ﻟََﻘ ْﺪ َﺟ َ‬
‫ﻮﻫﺎ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪ (٤٣‬اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫أُوِرﺛْـﺘُ ُﻤ َ‬
‫‪َ ¥‬وَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ْﺮ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ُﺮ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ‬‫َن ا ْﺷ ُﻜﺮ ِﱠِ‬ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ آَﺗَـﻴـﻨَﺎ ﻟُْﻘﻤﺎ َن ا ْﳊِ ْﻜﻤﺔَ أ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﲏ َﲪﻴ ٌﺪ )‪ (١٢‬ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫ِ‬ ‫َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِ ﱞ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪(١٤٧‬‬ ‫َﻣﺎ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ ﺑ َﻌ َﺬاﺑ ُﻜ ْﻢ إِ ْن َﺷ َﻜ ْﺮُْﰎ َوآ ََﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﺷﺎﻛ ًﺮا َﻋﻠ ً‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪.(٤‬‬
‫ﺸ ِﺪﻳ ٌﺪ )‪(٧‬‬ ‫َوإِ ْذ َ‪َh‬ذﱠ َن َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺌِ ْﻦ َﺷ َﻜ ْﺮُْﰎ ﻷَ ِزﻳ َﺪﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺌِ ْﻦ َﻛ َﻔ ْﺮُﰎْ إِ ﱠن َﻋ َﺬ ِاﰊ ﻟَ َ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪. (١٤‬‬
‫‪9. Riwayat tentang cara bersyukur:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪)):‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋﻦ أَِﰊ ﺳ ِﻌ ٍ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫اﳋُ ْﺪ ِر ِّ‬
‫ي ﻗَ َ‬ ‫ﻴﺪ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﺎس َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ ﷲَ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ (( ‪ .‬اﳌﻌﺠﻢ اﻷوﺳﻂ‪:‬‬
‫َﻣ ْﻦ َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ اﻟﻨﱠ َ‬
‫‪، ٣٥٧/٤‬‬ ‫ح‪٣٦٠٦‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺟ ِﺮﻳ ٍﺮ ‪ :‬ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬
‫ﱠﺎس َﱂْ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ِﺮ ﷲَ ( ‪ .‬اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪:‬ج‪ ، ١٥٢/٢‬ح‪ ، ٢٤٣٨‬وﻗﺎل‬ ‫اﻟﻨ َ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﳎﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ وﻣﻨﺒﻊ اﻟﻔﻮاﺋﺪ)ﳏﻘﻖ ج ‪ / ٨‬ص‪ ١٠٩‬ر‪:(١٣٦٣٨‬‬
‫رواﻩ اﻟﻄﱪاﱐ ورﺟﺎﻟﻪ رﺟﺎل اﻟﺼﺤﻴﺢ ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):185.‬‬ ‫‪324‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaknya menjalankan puasa Ramadlan dengan sebaik-
baiknya, sesuai aturan Al-Qur’an dan Sunnah Nabi.
2. Hendaknya mempelajari dan memahami Al-Qur’an, agar
dapat mempergunakannya sebagai petunjuk dengan benar
3. Hendaknya bersyukur secara benar, kepada Allah.

ِ ‫ُﺟﻴﺐ َد ْﻋﻮ َة اﻟ ﱠﺪ ِاع إِ َذا َد َﻋ‬


ِ ِ ِ َ َ‫وإِذَا ﺳﺄَﻟ‬
‫ﺎن‬ َ ُ ‫ﻳﺐ أ‬ ٌ ‫ﻚ ﻋﺒَﺎدي َﻋ ِّﲏ ﻓَِﺈِّﱐ ﻗَ ِﺮ‬ َ َ
(١٨٦) ‫ﻓَـﻠْﻴَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ِﱄ َوﻟْﻴُـ ْﺆِﻣﻨُﻮا ِﰊ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺮ ُﺷ ُﺪو َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah dekat kepada hambaNya.
2. Allah akan memenuhi janji, mengijabahi do’a seseorang
tatkala orang itu mendo’a kepadaNya.
3. Jika ingin segala do’anya diijabahi oleh Allah, hendaklah
orang memenuhi panggilan Allah (dalam segala bentuk
prakteknya) dan beriman kepada Allah.
4. Orang yang beriman dan mengijabahi Allah, akan diberi
petunjuk oleh Allah.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Allah semakin dekat kepada hambaNya jika hamba itu
berusaha mendekat dan ta’at kepadaNya.
2. Setiap orang dapat dan boleh berusaha langsung untuk
mendekat kepada Allah, tidak perlu perantaraan.
3. Mendekat kepada Allah dapat dilakukan dengan wasilah
(perantaraan) amal shalih, berupa iman dan memenuhi
suruhan Allah.
4. Petunjuk akan diperoleh jika orang mau memperkenan
kan seruan Allah dan beriman kepadaNya.

S.Al-Baqarah(2):186. 325
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana orang-orang‬‬
‫‪shalih mendekat dan bermunajat kepada Allah‬‬
‫ﺖ َرﺑﱠـﻨَﺎ ﻻَ‬ ‫ﺴﺒَ ْ‬‫ﺖ َو َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َﻣﺎ ا ْﻛﺘَ َ‬ ‫ﺴﺎ إﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ َﳍَﺎ َﻣﺎ َﻛ َ‬
‫ﺴﺒَ ْ‬ ‫ﻒ ﷲُ ﻧَـ ْﻔ ِ‬
‫ً‬ ‫ﻻَ ﻳُ َﻜ ِﻠّ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ًﺮا َﻛ َﻤﺎ َﲪَﻠْﺘَﻪُ‬‫ﺗُـ َﺆاﺧ ْﺬ َ إِ ْن ﻧَﺴﻴﻨَﺎ أ َْو أَ ْﺧﻄَﺄْ َ َرﺑﱠـﻨَﺎ َوﻻَ َﲢْ ِﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ إِ ْ‬
‫ﻒ َﻋﻨﱠﺎ‬ ‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠﻨَﺎ َرﺑﱠـﻨَﺎ َوﻻَ ُﲢَ ِّﻤﻠْﻨَﺎ َﻣﺎ ﻻَ ﻃَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ َوا ْﻋ ُ‬ ‫ﱠِ‬
‫َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪(٢٨٦‬‬ ‫ﺼ ْﺮَ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬ ‫ﺖ َﻣ ْﻮﻻَ َ ﻓَﺎﻧْ ُ‬ ‫َوا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ َو ْار َﲪْﻨَﺎ أَﻧْ َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫اب اﻟﻨﱠﺎ ِر )‪ (١٦‬آل‬ ‫ﻳﻦ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َرﺑﱠـﻨَﺎ إِﻧﱠـﻨَﺎ آ ََﻣﻨﱠﺎ ﻓَﺎ ْﻏﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ ذُﻧُﻮﺑَـﻨَﺎ َوﻗﻨَﺎ َﻋ َﺬ َ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫ﻚ ﻣﻦ ﺗُ ْﺪ ِﺧ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎر ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَ ْﺧﺰﻳـﺘﻪ وﻣﺎ ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِ ِﻤ ِ‬
‫ﺼﺎ ٍر )‪َ (١٩٢‬رﺑﱠـﻨَﺎ‬ ‫ﲔ ﻣ ْﻦ أَﻧْ َ‬ ‫َ‬ ‫ََْ ُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َرﺑﱠـﻨَﺎ إِﻧﱠ َ َ ْ‬
‫ﺎن أَ ْن آ َِﻣﻨُﻮا ﺑَِﺮﺑِّ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺂ ََﻣﻨﱠﺎ َرﺑﱠـﻨَﺎ ﻓَﺎ ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ‬‫ﺎدي ﻟِ ِﻺﳝَ ِ‬‫ﺎد^ ﻳـﻨَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫إِﻧﱠـﻨَﺎ َﲰ ْﻌﻨَﺎ ُﻣﻨَ ً ُ‬
‫ذُﻧُﻮﺑَـﻨَﺎ َوَﻛ ِّﻔ ْﺮ َﻋﻨﱠﺎ َﺳﻴِّﺌَﺎﺗِﻨَﺎ َوﺗَـ َﻮﻓﱠـﻨَﺎ َﻣ َﻊ اْﻷَﺑْـ َﺮا ِر )‪َ (١٩٣‬رﺑﱠـﻨَﺎ َوآَﺗِﻨَﺎ َﻣﺎ‬
‫ﻒ اﻟ ِْﻤ َﻴﻌ َ‬
‫ﺎد‬ ‫ﻚ ﻻَ ُﲣِْﻠ ُ‬ ‫ﻚ َوﻻَ ُﲣْ ِﺰَ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ إِﻧﱠ َ‬‫َو َﻋ ْﺪﺗَـﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ ُر ُﺳ ِﻠ َ‬
‫)‪ (١٩٤‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan keharusan orang meng-‬‬
‫‪ijabahi seruan Allah‬‬
‫ﻮل إِ َذا َد َﻋﺎ ُﻛ ْﻢ ﻟِ َﻤﺎ ُْﳛﻴِﻴ ُﻜ ْﻢ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن‬ ‫‪ ¥‬وﻟِﻠ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬ ‫^ أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ِ ِ ِ‬
‫اﺳﺘَﺠﻴﺒُﻮا ﱠ َ‬ ‫َ َُ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ﺸ ُﺮو َن )‪َ (٢٤‬واﺗﱠـ ُﻘﻮا ِﻓ ْﺘـﻨَﺔً ﻻَ‬ ‫ﲔ اﻟ َْﻤ ْﺮِء َوﻗَـ ْﻠﺒِ ِﻪ َوأَﻧﱠﻪُ إِﻟ َْﻴ ِﻪ ُﲢْ َ‬
‫ﻮل ﺑَـ َْ‬
‫ﷲَ َﳛُ ُ‬
‫ب‬ ‫ﺻﺔً َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘﺎ ِ‬ ‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﺧﺎ ﱠ‬ ‫ﺼ ﱠ ﱠِ‬
‫ﻴﱭ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﺗُ َ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬ ‫)‪(٢٥‬‬
‫ْﺠٍﺄ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫اﺳﺘَﺠﻴﺒُﻮا ﻟ َﺮﺑِّ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن َ¼ِْﰐَ ﻳَـ ْﻮٌم ﻻَ َﻣ َﺮ ﱠد ﻟَﻪُ ﻣ َﻦ ﷲ َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﻣﻠ َ‬
‫ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):186.‬‬ ‫‪326‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اﻟﺸﻮرى)‪(٤٢‬‬ ‫ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ َوَﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻧَ ِﻜ ٍﲑ )‪(٤٧‬‬


‫‪3. Hadits tentang 3 orang di gua, berdo’a dengan wasilah‬‬
‫‪amal shalih‬‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﺧ َﺮ َج ﺛَﻼَﺛَﺔٌ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫َﺻﺎﺑَـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤﻄَُﺮ ‪ ،‬ﻓَ َﺪ َﺧﻠُﻮا ِﰱ ﻏَﺎ ٍر ِﰱ َﺟﺒَ ٍﻞ ‪ ،‬ﻓَ ْﺎﳓَﻄﱠ ْ‬ ‫ﺸﻮ َن ﻓَﺄ َ‬ ‫ﳝَْ ُ‬
‫ﻮﻩ ‪.‬‬ ‫ﻀ ِﻞ َﻋ َﻤ ٍﻞ َﻋ ِﻤﻠْﺘُ ُﻤ ُ‬ ‫ا‪َ¿ِ َ¥‬ﻓْ َ‬ ‫ﺾ ا ْد ُﻋﻮا ﱠ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﻟِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﺎل ﺑَـ ْﻌ ُ‬‫ﺎل ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺻ ْﺨ َﺮةٌ ﻗَ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ج‬‫ﺖ أَ ْﺧ ُﺮ ُ‬ ‫ﲑان ‪ ،‬ﻓَ ُﻜ ْﻨ ُ‬ ‫َﺣ ُﺪ ُﻫ ُﻢ اﻟﻠ ُﻬ ﱠﻢ ‪ ،‬إِّﱏ َﻛﺎ َن ِﱃ أَﺑَـ َﻮان َﺷ ْﻴ َﺨﺎن َﻛﺒ َ‬ ‫ﺎل أ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ب ﻓَﺂﺗِﻰ ﺑِ ِﻪ أَﺑَـ َﻮ ﱠى ﻓَـﻴَ ْﺸ َﺮَ‪ِ e‬ن ‪ ،‬ﰒُﱠ‬ ‫َﺟﻰءُ ِ‪ْ e‬ﳊِﻼَ ِ‬ ‫َﺣﻠُﺐ ‪ ،‬ﻓَﺄ ِ‬
‫ﻰء ﻓَﺄ ْ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻓَﺄ َْر َﻋﻰ ‪ ،‬ﰒُﱠ أَﺟ ُ‬
‫ﺖ ﻓَِﺈذَا ُﳘَﺎ َ ﺋِﻤ ِ‬ ‫ﺖ ﻟَْﻴـﻠَﺔً ‪ .‬ﻓَ ِﺠ ْﺌ ُ‬ ‫ِ‬ ‫أ ِ ِ‬
‫ﺎن ‪-‬‬ ‫َ‬ ‫ﺎﺣﺘَـﺒَ ْﺴ ُ‬ ‫اﻟﺼ ْﺒـﻴَﺔَ َوأ َْﻫﻠﻰ َو ْاﻣ َﺮأَﺗِﻰ ‪ ،‬ﻓَ ْ‬ ‫َﺳﻘﻰ ّ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫ﻀﺎﻏَ ْﻮ َن ﻋ ْﻨ َﺪ ِر ْﺟﻠَ ﱠﻰ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳَـ َﺰ ْل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ أَ ْن أُوﻗﻈَ ُﻬ َﻤﺎ ‪َ ،‬و ّ‬
‫اﻟﺼ ْﺒـﻴَﺔُ ﻳَـﺘَ َ‬ ‫ﺎل ‪ -‬ﻓَ َﻜ ِﺮْﻫ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ْﺖ‬‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬ ‫ﻚ َدأِْﰉ َو َدأْﺑَـ ُﻬ َﻤﺎ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ ﻃَﻠَ َﻊ اﻟْ َﻔ ْﺠ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫ِج‬
‫ﺎل ﻓَـ ُﻔﺮ َ‬ ‫ﺎء ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َ‬ ‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج َﻋﻨﱠﺎ ﻓُـ ْﺮ َﺟﺔً ﻧَـ َﺮى ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ اﺑْﺘﻐَ َ‬
‫َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ‬
‫ﺐ‬ ‫ﺎت َﻋ ِّﻤﻰ َﻛﺄَ َﺷ ِّﺪ َﻣﺎ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ﺐ اﻣﺮأَةً ِﻣﻦ ﺑـﻨَ ِ‬ ‫ﺖ ﺗَـﻌﻠَﻢ أَِﱏ ُﻛ ْﻨ ُ ِ‬
‫اﻵﺧ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ ْ ُ ّ‬
‫ﺖ أُﺣ ﱡ ْ َ ْ َ‬ ‫ﺎل َ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ﺎل ذَﻟِ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ‬‫ﺴ َﻌ ْﻴ ُ‬ ‫ﻚ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﺣ ﱠﱴ ﺗُـ ْﻌﻄﻴَـ َﻬﺎ ﻣﺎﺋَﺔَ دﻳﻨَﺎ ٍر ‪ .‬ﻓَ َ‬ ‫َﺖ ﻻَ ﺗَـﻨَ ُ‬ ‫ﺎء ‪ ،‬ﻓَـ َﻘﺎﻟ ْ‬ ‫اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ُﻞ اﻟﻨّ َﺴ َ‬
‫ﺾ ْ‬ ‫َﺖ اﺗﱠ ِﻖ ﷲَ ‪َ ،‬وﻻَ ﺗَـ ُﻔ ﱠ‬ ‫ﲔ ِر ْﺟﻠَْﻴـ َﻬﺎ ﻗَﺎﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳋَ َﺎﰎَ‬ ‫ت ﺑَـ َْ‬ ‫ﻴﻬﺎ َﺣ ﱠﱴ َﲨَ ْﻌﺘُـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﻗَـ َﻌ ْﺪ ُ‬ ‫ﻓَ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ْﺖ ذَﻟِ َ ِ‬ ‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬ ‫ﺖ َوﺗَـ َﺮْﻛﺘُـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫إِﻻﱠ ِﲝَ ِّﻘ ِﻪ‪ .‬ﻓَـ ُﻘ ْﻤ ُ‬
‫ﻚ اﺑْﺘﻐَ َ‬ ‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬
‫ﲔ‪.‬‬ ‫ﺎل ﻓَـ َﻔ َﺮ َج َﻋ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟﺜﱡـﻠُﺜَـ ْ ِ‬‫ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج َﻋﻨﱠﺎ ﻓُـ ْﺮ َﺟﺔً ‪ ،‬ﻗَ َ‬
‫اك‬‫ﲑا ﺑَِﻔ َﺮ ٍق ِﻣ ْﻦ ذُ َرةٍ ﻓَﺄَ ْﻋﻄَْﻴـﺘُﻪُ َوأ ََﰉ ذَ َ‬ ‫ت أَﺟ ً‬
‫َﱏ اﺳﺘَﺄْﺟﺮ ُ ِ‬
‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ ْ َ ْ‬ ‫اﻵﺧ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﺎل َ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫ﺖ ِﻣ ْﻨﻪُ ﺑَـ َﻘ ًﺮا‬ ‫ﻚ اﻟْ َﻔ َﺮ ِق ‪ ،‬ﻓَـ َﺰَر ْﻋﺘُﻪُ َﺣ ﱠﱴ ا ْﺷﺘَـ َﺮﻳْ ُ‬ ‫ت إِ َﱃ ذَﻟِ َ‬ ‫ْﺧ َﺬ ‪ ،‬ﻓَـ َﻌ َﻤ ْﺪ ُ‬ ‫أَ ْن َ¼ ُ‬
‫ْﺖ اﻧْﻄَِﻠ ْﻖ إِ َﱃ ﺗِﻠ َ‬ ‫ِ‬
‫ْﻚ‬ ‫ا‪ ¥‬أَ ْﻋ ِﻄ ِﲎ َﺣ ِّﻘﻰ ‪ .‬ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ﺎل ^ ﻋﺒ َﺪ ﱠِ‬
‫ﺎء ﻓَـ َﻘ َ َ َ ْ‬ ‫َوَراﻋﻴَـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﰒُﱠ َﺟ َ‬
‫ﻴﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧﱠـ َﻬﺎ ﻟ َ‬ ‫ِ‬
‫ئ‬‫َﺳﺘَـ ْﻬ ِﺰ ُ‬
‫ْﺖ َﻣﺎ أ ْ‬ ‫ﺎل ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ئ ِﰉ! ﻗَ َ‬ ‫ﺎل أَﺗَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰ ُ‬ ‫َﻚ ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫اﻟْﺒَـ َﻘ ِﺮ َوَراﻋ َ‬
‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ْﺖ ذَﻟِ َ ِ‬ ‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬ ‫َﻚ ‪ .‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﺑِ َ ِ‬
‫ﻚ اﺑْﺘﻐَ َ‬ ‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﱠﻬﺎ ﻟ َ‬ ‫ﻚ َوﻟَﻜﻨـ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):186.‬‬ ‫‪327‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻒ ﻋ ْﻨـﻬﻢ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى ‪ .‬اﳊﻼب‪ :‬اﻹ ء اﻟﺬى ُْﳛﻠَ ِ ِ‬


‫ﺐ ﻓﻴﻪ اﻟﻠﱠ َُ‬
‫ِ‬
‫ﱭ‬ ‫ُ‬ ‫َﻋﻨﱠﺎ ‪ .‬ﻓَ ُﻜﺸ َ َ ُ ْ‬
‫ﺸﺮ ِرﻃْﻼً ‪.‬‬ ‫ﺎل ﻳ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺤﻮ َن ؛ اﻟْ َﻔ ْﺮ ُق‪ :‬ﻣ ْﻜﻴَ ُ َ َ‬
‫ﺴ ُﻊ ﺳﺘﱠ َﺔ َﻋ َ‬ ‫ﻀﺎﻏَ ْﻮ َن‪ :‬ﻳَـ ْﺒ ُﻜﻮ َن َوﻳَﺼ ُ‬
‫؛ ﻳَـﺘَ َ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ١٠٥-١٠٤‬ك‪-٣٤‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪ -٩٨‬إذا اﺷﱰى‬
‫ﺷﻴﺌﺎ ﻟﻐﲑﻩ ﺑﻐﲑ إذﻧﻪ ﻓﺮﺿﻲ ‪ ،‬ح‪ ، ٢٢١٥‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٢٣٣٣ ، ٢٢٧٢ :‬‬
‫‪٥٩٧٤ ، ٣٤٦٥‬‬
‫‪4. Hadits tentang bagaimana Allah mendekat kepada‬‬
‫‪hambaNya‬‬
‫ﻮل ﷲُ َﻋ ﱠﺰ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﲔ ﻳَ ْﺬ ُﻛ ُﺮِﱏ إِ ْن ذَ َﻛ َﺮِﱏ ِﰱ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َﺟ ﱠﻞ‪ :‬أَ َ ﻋ ْﻨ َﺪ ﻇَ ِّﻦ َﻋ ْﺒﺪى ِﰉ َوأَ َ َﻣ َﻌﻪُ ﺣ َ‬
‫ذَ َﻛ ْﺮﺗُﻪُ ِﰱ ﻧَـ ْﻔ ِﺴﻰ َوإِ ْن ذَ َﻛ َﺮِﱏ ِﰱ َﻣ ٍﻺ ذَ َﻛ ْﺮﺗُﻪُ ِﰱ َﻣ ٍﻺ ُﻫ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوإِ ْن‬
‫ﺖ ِﻣ ْﻨﻪُ َ‪ً e‬ﻋﺎ َوإِ ْن‬ ‫ﱃ ِذ َر ً‬
‫اﻋﺎ ﺗَـ َﻘ ﱠﺮﺑْ ُ‬ ‫ب إِ َﱠ‬ ‫ﺖ إِﻟ َْﻴ ِﻪ ِذ َر ً‬
‫اﻋﺎ َوإِ ْن ﺗَـ َﻘ ﱠﺮ َ‬
‫ﺗَـ َﻘ ﱠﺮ ِ‬
‫ب ﻣ ِّﲎ ِﺷ ْﺒـ ًﺮا ﺗَـ َﻘ ﱠﺮﺑْ ُ‬‫َ‬
‫َآ َ‡ِﱏ ﳝَْﺸﻰ أَﺗَـ ْﻴـﺘُﻪُ َﻫ ْﺮَوﻟَ ًﺔ (( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﳌﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ك‪-٩٧‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ ‪ ،‬ب‪ -١٥‬وﳛﺬرﻛﻢ ﷲ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ٩‬ص‪، ١٤٧‬‬
‫ﻧﻔﺴﻪ ‪ ،‬ح‪ ٧٤٠٥‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ﰱ‪ ٧٥٠٥ :‬و ‪٧٥٣٧‬‬
‫اﳊﺚ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ج ‪ ٨‬ص‪ ، ٦٣-٦٢‬ك‪-٤٨‬اﻟﺬﻛﺮ و اﻟﺪﻋﺎء ‪ ،‬ب‪ّ -١‬‬
‫ﻋﻠﻰ ذﻛﺮ ﷲ ‪ ،‬ح‪١‬‬
‫اﻟﺴﻨﻦ اﻟﻜﱪى ﻟﻠﻨﺴﺎﺋﻲ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٤١٢‬ك‪-‬اﻟﻨﻌﻮت ‪ ،‬ب‪ – ٤٥‬ﺗﻌﻠﻢ ﻣﺎ ﰱ‬
‫ﻧﻔﺴﻰ اﱁ‪ ، .‬ح‪٧٧٣٠‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaknya senantiasa mendekat dan ta’at kepada Allah,‬‬
‫‪berdo’a dan memohon kepadaNya.‬‬
‫‪2. Jangan pernah putus asa atau merasa ditinggalkan oleh‬‬
‫‪Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):186.‬‬ ‫‪328‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ِ ِ ِ‫ﺚ إِ َﱃ ﻧ‬ ِ
ٌ َ‫ﺎس ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻟﺒ‬
‫ﺎس‬ ٌ َ‫ﺴﺎﺋ ُﻜ ْﻢ ُﻫ ﱠﻦ ﻟﺒ‬ َ ُ َ‫اﻟﺼﻴَ ِﺎم اﻟ ﱠﺮﻓ‬ ِّ َ‫أُﺣ ﱠﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻟَْﻴـﻠَﺔ‬
ِ
‫ﺎب َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َو َﻋ َﻔﺎ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬
َ َ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﺘ‬ َ ‫َﳍُ ﱠﻦ َﻋﻠ َﻢ ﷲُ أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ َﲣْﺘَﺎﻧُﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ‬
ِ
‫ﲔ‬َ ‫ﺐ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوُﻛﻠُﻮا َوا ْﺷ َﺮﺑُﻮا َﺣ ﱠﱴ ﻳَـﺘَـﺒَـ ﱠ‬ َ َ‫وﻫ ﱠﻦ َواﺑْـﺘَـﻐُﻮا َﻣﺎ َﻛﺘ‬ ُ ‫ﺷ ُﺮ‬eَ ‫ﻓَﺎْﻵَ َن‬
ِ ِ ِ ‫اﳋَﻴ ِﻂ اْﻷ‬ ِ ‫ﻂ اْﻷَﺑـﻴ‬
‫ﺎم‬
َ َ‫اﻟﺼﻴ‬ِّ ‫َﺳ َﻮد ﻣ َﻦ اﻟْ َﻔ ْﺠ ِﺮ ﰒُﱠ أَﲤﱡﻮا‬ ْ ْ ْ ‫ﺾ ﻣ َﻦ‬ ُ َ ْ ُ ‫اﳋَْﻴ‬ ْ ‫ﻟَ ُﻜ ُﻢ‬
‫ود‬
ُ ‫ْﻚ ُﺣ ُﺪ‬ َ ‫ﺎﺟ ِﺪ ﺗِﻠ‬
ِ ‫ﺎﻛ ُﻔﻮ َن ِﰲ اﻟْﻤﺴ‬
ََ
ِ ‫ﺎﺷﺮوﻫ ﱠﻦ وأَﻧْـﺘُﻢ َﻋ‬ ِ
ْ َ ُ ُ َ‫إِ َﱃ اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َوﻻَ ﺗُـﺒ‬
(١٨٧) ‫ﱠﺎس ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬ ِ ‫ﲔ ﷲُ آ ََ^ﺗِِﻪ ﻟِﻠﻨ‬ َ ِ‫ﻮﻫﺎ َﻛ َﺬﻟ‬ ِ
ُ ِّ‫ﻚ ﻳُـﺒَـ‬ َ ُ‫ﷲ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Pada malam hari puasa, orang boleh mendatangi isterinya.
2. Suami-isteri itu masing-masing seperti pakaian bagi pihak
lainnya (melindungi dan menutup aurat atau aib).
3. Allah mengerti bahwa sebagian muslimien pada masa itu
ada yang mengkhianati dirinya sendiri dengan perbuatan
melakukan rafats pada malam hari puasa (yang pada masa
itu dilarang).
4. Untuk perbuatan khianat yang ini, Allah memberikan
taubat dan memberi ma’af kepada para pelakunya.
5. Sekarang (sejak turun ayat ini) orang beriman boleh
mendatangi isterinya pada malam hari puasa.
6. Perbuatan yang diperbolehkan ini hendaknya dilakukan
dengan mencari apa yang Allah tetapkan sebagai karunia
bagi pelakunya 1.
7. Pada malam hari puasa itu orang juga boleh makan-
minum sampai jelas terbit fajar shadiq 2.
8. Kemudian (setelah boleh makan minum itu) orang harus
menyempurnakan puasa sampai malam hari.

Catatan: lafadh (‫ﻜ ْﻢ‬


ُ َ‫ﻟ‬ ُ‫ﺐ ﷲ‬
َ َ‫ ) َﻣﺎ َﻛﺘ‬itu sifatnya umum, bisa saja berarti “anak”,
1

“kesehatan” jasmani atau ruhani, atau lainnya.


2
Fajar ada dua macam: fajar shadiq (fajar yang benar, cahaya merata di arah
timur) dan fajar kidzib (bohongan, cahaya seperti garis ke atas).

S.Al-Baqarah(2):187. 329
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

9. Orang tidak boleh mendatangi isterinya selama sedang


I’tikaf 3 di dalam masjid.
10. Ketentuan tentang puasa dan I’tikaf ini merupakan hudud
(batas-batas) Allah yang tidak boleh dilanggar.
11. Allah menerangkan ayat-ayatNya kepada manusia, agar
mereka bertaqwa, tidak melanggar ketentuan-
ketentuanNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Syari’at berpuasa itu adalah: tidak makan-minum, tidak
mendatangi isteri, sejak terbit fajar (pagi) sampai
terbenamnya matahari (malam).
2. Sebagian dari fungsi pernikahan adalah untuk
“perlindungan” dan “penjagaan” dari perkara-perkara
yang madlarat, menurut Syari’at maupun akal sehat.
3. Allah boleh membuat aturan yang oleh hambaNya
dirasakan mudah maupun yang dirasakan sulit untuk
dijalankan, meskipun sebenarnya semuanya mudah.
4. Allah boleh memberikan ma’af (kelonggaran) kepada
siapa saja yang Dia kehendaki.
5. Dalam bermu’amalah, orang beriman harus tetap
menghadapkan amalannya kepada Allah, bukan kepada
selainNya.
6. Orang beriman harus melakukan usaha untuk mendapat
karunia Allah yang telah ditetapkan baginya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menyebut soal “hudud”, lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):229-230; S.At-Taubah(9):97, 112;
S.Al-Mujadilah(58):4; S.Ath-Thalaq(65):1.

3
I’tikaf: berdiam di dalam masjid dengan sifat yang tertentu dengan
disertai niat, untuk beribadah sepenuhnya - lihat Al-Mausu’atul
Fiqhiyah Al-Kuwaitiyyah: V/206.

S.Al-Baqarah(2):187. 330
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ِ ٍ ِ ِ ِ َ ‫ﺗِﻠ‬
ُ ‫ود ﷲ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪُ َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ‬
‫ﺎر‬ ُ ‫ْﻚ ُﺣ ُﺪ‬
ِ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ‬١٣) ‫ﻴﻢ‬
‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳَـﺘَـ َﻌ ﱠﺪ‬ ِ َ ِ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َو َذﻟ‬ ِِ
ُ ‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ‬ َ ‫َﺧﺎﻟﺪ‬
ِ ِ ِ
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺂء‬١٤) ‫ﲔ‬ ٌ ‫اب ُﻣ ِﻬ‬
ٌ ‫ودﻩُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪُ َ ًرا َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ‬
َ ‫ُﺣ ُﺪ‬
Dalam ayat-ayat itu disebutkan soal Hudud:
1. Aturan-aturan dalam rumah tangga, nikah atau
cerai, itu adalah hudud Allah.
2. Pernikahan, pengurusan anak yatim, pengaturan
harta dan pembagian warisan itu termasuk hudud
Allah.
3. Hudud itu terdapat dalam wahyu Allah.
4. Orang beriman mesti menjaga hudud Allah, tidak
melanggarnya.
5. Aturan soal dhihar adalah hudud Allah.
6. Aturan soal thalaq, iddah dsb. itu termasuk hudud
Allah.
2. Ayat-ayat yang mempergunakan kata (‫ب‬
ُ ‫ﻳَـ ْﻘ َﺮ‬ -‫ب‬
َ ‫ )ﻗَـ َﺮ‬yang
arti sebenarnya bukan “mendekati” - sudah lewat pada
keterangan S.Al-Baqarah(2):35
Bunyi ayat Tempat Lebih tepat diartikan

(َ‫اﻟﺸﱠﺠﺮة‬ ِِ
1.
َ َ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮَ َﻫﺬﻩ‬ S.Al-Baqarah(2):35 “makan”

(‫ﻮﻫﺎ‬ ِ ‫)ﺗِْﻠﻚ ﺣ ُﺪ‬


2. َ ُ‫ود ا ﱠ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑ‬ ُ ُ َ S.Al-Baqarah(2):187 “melanggar”

3. (‫ﻦ‬‫ﻮﻫ ﱠ‬ُ ُ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑ‬ S.Al-Baqarah(2):222 “mengumpuli”

4. (َ‫ﺼﻼَة‬ ‫)ﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟ ﱠ‬ S.An-Nisa’(4):43 “melakukan”

(‫ﺶ‬ ِ
5. َ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟْ َﻔ َﻮاﺣ‬ S.Al-An’am(6):151 “melakukan”

(‫ﺎل اﻟْﻴﺘِﻴ ِﻢ‬


6.
َ َ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا َﻣ‬ S.Al-An’am(6):152 “mengambil”

7. (َ‫ﺠﺮة‬
ََ ‫ﺸ‬ ‫ َﻫ ِﺬﻩِ اﻟ ﱠ‬eَ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘ َﺮ‬ S.Al-A’raf(7):19-22 “makan”

8. (‫ام‬ ْ ‫)ﻓَﻼَ ﻳـَ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟْ َﻤ ْﺴ ِﺠ َﺪ‬


َ ‫اﳊََﺮ‬ S.At-Taubah(9):28 “masuk”

S.Al-Baqarah(2):187. 331
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ‫ﺗَـ ْﻘﺮﺑ‬
(‫ﻮن‬
9.
َُ َ‫) َوﻻ‬ S.Yusuf(12):60 “datang”

ِّ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺮﺑُﻮا‬


(2َ‫اﻟﺰ‬
10.
َ S.As-Isra’(17):32 “melakukan”

(‫ﺎل اﻟْﻴﺘِﻴ ِﻢ‬


11.
َ َ ‫) َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا َﻣ‬ S.As-Isra’(17):34 “mengambil”

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Aturan siyam (puasa) hendaknya diperhatikan, jangan
sampai terlanggar.
2. Hubungan suami isteri, urusan rumah tangga dan urusan
lain pada umumnya hendaklah tetap didasarkan untuk
mencari ridla Allah, dan melakukan ikhtiar sekuat
kemampuan meraih karunia Allah.

‫ﺎﻃ ِﻞ َوﺗُ ْﺪﻟُﻮا ِ”َﺎ إِ َﱃ ا ْﳊُ ﱠﻜ ِﺎم ﻟِﺘَﺄْ ُﻛﻠُﻮا ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ‬
ِ ‫ﻟْﺒ‬eِ ‫ْ ُﻛﻠُﻮا أَﻣﻮاﻟَ ُﻜﻢ ﺑـﻴـﻨَ ُﻜﻢ‬hَ َ‫وﻻ‬
َ ْ َْ ْ َ ْ َ
ِ ‫ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ َﻮ ِال اﻟﻨ‬
(١٨٨) ‫ْ ِﻹ ِْﰒ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬eِ ‫ﱠﺎس‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah melarang orang beriman memakan/mengambil
harta sesama dengan jalan yang batil, tidak benar.
2. Jalan yang tidak dibenarkan oleh Syari’at itu tetap
terlarang, walaupun dibungkus dengan putusan qadli
(hakim), yang secara dhahir membenarkan pengambilan
itu.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Hukum Islam tidak hanya dalam soal ibadah tertentu
(ibadah mahdlah) saja, tetapi juga dalam soal-soal
mu’amalah.
2. Hukum yang berlaku di dunia ini bersifat formal, bukan
kebenaran haqiqi.
3. Ada kalanya hukum formal atau hukum dhahir itu bukan
merupakan “kebenaran”(yang haqiqi).

S.Al-Baqarah(2):188. 332
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪4. Orang harus menerima hukum dhahir, tetapi secara‬‬


‫‪pribadi harus mengedepankan hukum haqiqi (kebenaran).‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan larangan mengambil harta‬‬
‫‪milik orang lain tanpa haq, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):85, 275-riba‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):130-riba‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):6, 10, 161-riba‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):42‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):34‬‬ ‫‪S.Al-Fajr(89):19.‬‬

‫ﺐ َوﻻَ َ‪ُ ْh‬ﻛﻠُﻮا أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ﻴﺚ ِ‪e‬ﻟﻄﱠﻴِّ ِ‬‫اﳋَﺒِ َ‬
‫َوَآﺗُﻮا اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـﺘَـﺒَ ﱠﺪﻟُﻮا ْ‬
‫ﲑا )‪ (٢‬اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬ ‫أ َْﻣﻮاﻟِ ُﻜﻢ إِﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ُﺣ ِ‬
‫ﻮ‪َ e‬ﻛﺒ ً‬ ‫ً‬ ‫َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ َ‪ُ ْh‬ﻛﻠُﻮا أ َْﻣ َﻮاﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ ‪e‬ﻟْﺒَﺎﻃ ِﻞ إﻻﱠ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ﲡَ َﺎرةً َﻋ ْﻦ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﺗَـﺮ ٍ ِ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪(٢٩‬‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن ﺑ ُﻜ ْﻢ َرﺣ ً‬ ‫اض ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻨﺴﺂء)‪(٤‬‬
‫ﺲ َﻣﺎ‬ ‫ﺴ ْﺤ َ ِ‬ ‫وﺗَـﺮى َﻛﺜِﲑا ِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﻳﺴﺎ ِر ُﻋﻮ َن ِﰲ اْ ِﻹ ِْﰒ واﻟْﻌ ْﺪو ِ‬
‫ان َوأَ ْﻛ ِﻠ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱡ‬
‫ﺖ ﻟَﺒ ْﺌ َ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫ً ُْ َُ‬ ‫ََ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎر َﻋ ْﻦ ﻗَـ ْﻮﳍ ُﻢ اْ ِﻹ ْﰒَ‬ ‫َﺣﺒَ ُ‬
‫ﺎﻫ ُﻢ اﻟ ﱠﺮﱠ‪e‬ﻧﻴﱡﻮ َن َواْﻷ ْ‬
‫َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪ (٦٢‬ﻟ َْﻮﻻَ ﻳَـ ْﻨـ َﻬ ُ‬
‫ﺼﻨَـ ُﻌﻮ َن )‪ (٦٣‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ﺲ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْ‬ ‫ﺴ ْﺤ َ ِ‬
‫ﺖ ﻟَﺒ ْﺌ َ‬ ‫َوأَ ْﻛ ِﻠ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱡ‬
‫‪2. Hukum diputuskan berdasar keadaan dhahir:‬‬
‫ﺼ ُﻤﻮ َن‬‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ‪ )):‬إِﻧﱠ ُﻜﻢ َﲣْﺘَ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺖ‪ :‬ﻗَ َ‬‫َﻋ ْﻦ أُِّم َﺳﻠَ َﻤ َﺔ ﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫ْ‬ ‫ُ ْ َ ََ َ‬ ‫َ‬
‫ﻀﻲ ﻟَﻪُ َﻋﻠَﻰ َْﳓ ٍﻮ ِﳑﱠﺎ‬ ‫ﺾ ﻓَﺄَﻗْ ِ‬ ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن أَ ْﳊَ َﻦ ِﲝُ ﱠﺠﺘِ ِﻪ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﱄ َوﻟَ َﻌ ﱠﻞ ْﺑﻌ َ‬ ‫إِ َﱠ‬
‫ﺖ ﻟَﻪُ ِﻣ ْﻦ َﺣ ِّﻖ أَ ِﺧ ِﻴﻪ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﻓَﻼَ َ¼ْ ُﺧ ْﺬ ُﻩ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ أَﻗْﻄَ ُﻊ ﻟَﻪُ ﺑِ ِﻪ ِﻗﻄْ َﻌﺔٌ‬ ‫ِ‬
‫أَ ْﲰَ ُﻊ ﻣ ْﻨﻪُ ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻗَﻄَ ْﻌ ُ‬
‫ِّﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﳌﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ٢٣٦-٢٣٥‬ك‪ -٥٢‬اﻟﺸﻬﺎدات ‪ ،‬ب‪ - ٢٧‬ﻣﻦ‬
‫أﻗﺎم اﻟﺒﻴﻨﺔ ﺑﻌﺪ اﻟﻴﻤﲔ ‪ ،‬ح‪٢٦٨٠‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):188.‬‬ ‫‪333‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬ج‪ ٥‬ص‪ ، ١٢٩-١٢٨‬ك‪-٣٠‬اﻷﻗﻀﻴﺔ ‪ ،‬ب ‪ - ٣‬اﳊﻜﻢ‬


‫‪e‬ﻟﻈﺎﻫﺮ واﻟﻠﺤﻦ ‪e‬ﳊﺠﺔ ‪ ،‬ح‪٤‬‬
‫أﳊﻦ ‪ :‬أﺑﻠﻎ وأﻋﻠﻢ ‪e‬ﳊﺠﺔ ؛ ﻓﺈﳕﺎ أﻗﻄﻊ ﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺔ ﻣﻦ اﻟﻨﺎر‪ :‬إن ﻗﻀﻴﺖ ﻟﻪ‬
‫ﺑﻈﺎﻫﺮ ﳜﺎﻟﻒ اﻟﺒﺎﻃﻦ ﻓﻬﻮ ﺣﺮام ﻳﺆول ﺑﻪ إﱃ اﻟﻨﺎر ‪.‬‬
‫)‪3. Hadits yang menunjukkan bahwa Rasulullah (hakim‬‬
‫‪menghukumi berdasar hukum (bukti) dhahir, bukan‬‬
‫)‪pengetahuan (ma’rifat‬‬

‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَﻴْ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎس أَ ﱠن ِﻫﻼَ َل ﺑْ َﻦ أ َُﻣﻴﱠﺔَ ﻗَ َﺬ َ‬


‫ﱠﱮ َ‬ ‫ف ْاﻣ َﺮأَﺗَﻪُ ﻋ ْﻨ َﺪ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﻳﻚ ﺑْ ِﻦ َﺳ ْﺤ َﻤﺎءَ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﺑِ َ‬
‫ﺸ ِﺮ ِ‬
‫َ‬
‫َﺣ ُﺪ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َﺳﻠ َﻢ‪ )):‬اﻟْﺒَـﻴّﻨَﺔَ أ َْو َﺣ ﱞﺪ ﰱ ﻇَ ْﻬ ِﺮ َك (( ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻮل ﷲ إذَا َرأَى أ َ‬ ‫ﺎل َ^ َر ُﺳ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﺲ اﻟْﺒَـﻴِّﻨَﺔَ ؟ ﻓَ َﺠ َﻌ َﻞ اﻟﻨﱠِ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﱮ َ‬ ‫َﻋﻠَﻰ ْاﻣ َﺮأَﺗﻪ َر ُﺟﻼً ﻳَـ ْﻨﻄَﻠ ُﻖ ﻳَـﻠْﺘَﻤ ُ‬
‫ﺎل ِﻫﻼَ ٌل َواﻟﱠ ِﺬى‬ ‫ﻮل‪ )):‬اﻟْﺒَـﻴِّﻨَﺔَ َوإِﻻﱠ َﺣ ﱞﺪ ِﰱ ﻇَ ْﻬ ِﺮ َك (( ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ئ ﻇَ ْﻬ ِﺮى ﻣ َﻦ ا ْﳊَ ّﺪ ‪ ،‬ﻓَـﻨَـ َﺰ َل‬ ‫َﺼﺎد ٌق ‪ ،‬ﻓَـﻠَﻴُـ ْﻨ ِﺰﻟَ ﱠﻦ ﷲُ َﻣﺎ ﻳُـﺒَـ ِّﺮ ُ‬ ‫ﻚ ِ‪ْ e‬ﳊَ ِّﻖ إِِّﱏ ﻟ َ‬ ‫ﺑَـ َﻌﺜَ َ‬
‫اﺟ ُﻬ ْﻢ ( ﻓَـ َﻘ َﺮأَ َﺣ ﱠﱴ ﺑَـﻠَ َﻎ ) إِ ْن‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺮُﻣﻮ َن أَ ْزَو َ‬ ‫ﻳﻞ ‪َ ،‬وأَﻧْـ َﺰ َل َﻋﻠَْﻴﻪ ) َواﻟﺬ َ‬ ‫ﺟ ِْﱪ ُ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫َﻛﺎ َن ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ف اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﺼ َﺮ َ‬ ‫ﲔ ( ﻓَﺎﻧْ َ‬ ‫ﺼﺎدﻗ َ‬ ‫َ‬
‫ﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺄ َْر َﺳ َﻞ إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ ﻓَ َﺠﺎءَ ﻫﻼَ ٌل ‪ ،‬ﻓَ َ‬
‫ُ ْ َ‬ ‫ﺸ ِﻬ َﺪ ‪َ ،‬واﻟﻨِ ﱡ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ؟((‬ ‫ب ﻓَـ َﻬ ْﻞ ﻣ ْﻨ ُﻜ َﻤﺎ َ‡ﺋ ٌ‬ ‫َﺣ َﺪ ُﻛ َﻤﺎ َﻛﺎذ ٌ‬ ‫ﻮل‪ )):‬إِ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أَ ﱠن أ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻮﻫﺎ ‪َ ،‬وﻗَﺎﻟُﻮا إِﻧﱠـ َﻬﺎ‬ ‫اﳋَ ِﺎﻣ ِ‬ ‫ت ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻛﺎﻧَ ْ ِ‬
‫ﺴﺔ َوﻗﱠـ ُﻔ َ‬ ‫ﺖ ﻋ ْﻨ َﺪ ْ َ‬ ‫ﺸ ِﻬ َﺪ ْ‬
‫ﺖ ﻓَ َ‬ ‫ﰒُﱠ ﻗَ َﺎﻣ ْ‬
‫ﺖ َﺣ ﱠﱴ ﻇَﻨَـﻨﱠﺎ أَﻧﱠـ َﻬﺎ ﺗَـ ْﺮِﺟ ُﻊ ﰒُﱠ‬ ‫ﺼ ْ‬ ‫َت َوﻧَ َﻜ َ‬ ‫ﺎس ﻓَـﺘَـﻠَ ﱠﻜﺄ ْ‬ ‫ﺎل اﺑْ ُﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬ ‫ﻮﺟﺒَﺔٌ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﻣ ِ‬
‫ُ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﺖ ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻀ ْ‬ ‫ﻀ ُﺢ ﻗَـ ْﻮِﻣﻰ َﺳﺎﺋَِﺮ اﻟْﻴَـ ْﻮم ‪ ،‬ﻓَ َﻤ َ‬ ‫َﺖ ﻻَ أَﻓْ َ‬ ‫ﻗَﺎﻟ ْ‬
‫ت ﺑِ ِﻪ أَ ْﻛ َﺤﻞ اﻟ َْﻌ ْﻴـﻨَـ ْ ِ‬
‫ﲔ‬ ‫ﺎء ْ‬ ‫ﺼﺮ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬
‫َ‬ ‫وﻫﺎ ﻓَﺈ ْن َﺟ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪ )):‬أَﺑْ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):188.‬‬ ‫‪334‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ت ﺑِ ِﻪ‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ﻓَـ ْﻬﻮ ﻟِ َ ِ‬


‫ﺴﺎﻗَـ ْ ِ‬ ‫ﲔ َﺧ َﺪ ﱠ‬ ‫َﺳﺎﺑِ َﻎ اﻷَﻟْﻴَـﺘَـ ْ ِ‬
‫ﺸ ِﺮﻳﻚ ﺑْ ِﻦ َﺳ ْﺤ َﻤﺎءَ (( ﻓَ َﺠ َ‬
‫ﺎء ْ‬ ‫َ‬ ‫ﰿَ اﻟ ﱠ‬
‫ﻀﻰ ِﻣ ْﻦ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ﻟ َْﻮﻻَ َﻣﺎ َﻣ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﻚ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ا‪ ¥‬ﻟَ َﻜﺎ َن ِﱃ َوَﳍَﺎ َﺷﺄْ ٌن (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ‬ ‫ﺎب ﱠِ‬ ‫ﻛِﺘَ ِ‬
‫اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ٦‬ص‪ ، ١٢٦‬ك‪-٦٥‬اﻟﺘﻔﺴﲑ ‪ ،‬اﻟﻨﻮر ‪ ،‬ب‪ - ٣‬ﻗَـ ْﻮﻟِ ِﻪ )‬
‫ِ‬ ‫وﻳ ْﺪرأُ ﻋ ْﻨـﻬﺎ اﻟْﻌ َﺬاب أَ ْن ﺗَ ْﺸﻬ َﺪ أَرﺑﻊ َﺷﻬ ٍ ِ‬
‫ﲔ(‪،‬‬ ‫ﺎدات ِ‪ e‬ﱠ‪ ¥‬إِﻧﱠﻪُ ﻟ َِﻤ َﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑِ َ‬ ‫َ َْ َ َ َ‬ ‫ََ َ َ َ َ َ‬
‫ﻒ ؛‬ ‫ح ‪ ٤٧٤٧‬ﻃﺮﻓﺎﻩ ‪ . ٥٣٠٧ ، ٢٦٧١‬؛ ﻓَـﺘَـﻠَ ﱠﻜﺄ ْ‬
‫َت‪:‬ﺗَـﺒَﺎﻃَﺄَ َوﺗَـ َﻮﻗﱠ َ‬
‫ﲔ‪ :‬اﻟﱠ ِﺬي‬
‫ﻒ َﻣ َﻌﺎﻳِﺒَﻪُ ؛ أَ ْﻛ َﺤﻞ اﻟ َْﻌ ْﻴـﻨَـ ْ ِ‬
‫َ‬ ‫ﻀ ُﺢ‪:‬أ ْﻛ ِﺸ ُ‬ ‫ﺖ َإﱃ ﺧ ْﻠ ٍ‬
‫ﻒ ؛ أَﻓْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺖ‪َ :‬ر َﺟ َﻌ ْ‬ ‫ﺼ ْ‬ ‫ﻧَ َﻜ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳـَ ْﻌﻠُﻮ ُﺟ ُﻔﻮن َﻋْﻴـﻨَـْﻴﻪ َﺳ َﻮاد ﻣﺜْﻞ اﻟْ ُﻜ ْﺤﻞ ﻣ ْﻦ َﻏ ْﲑ ا ْﻛﺘ َﺤﺎل ؛ اﻟﺴﺎﺑﻎ‪ :‬اﻟﻌﻈﻴﻢ ؛ َﺧ َﺪ ﱠﰿَ‬
‫اﻟ ﱠﺴﺎﻗَـ ْ ِﲔ‪ :‬ﳑُْﺘَﻠِ ُﺊ اﻟ ﱠﺴﺎﻗَـ ْ ِﲔ ‪.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Jangan mengambil harta orang lain kecuali jika memenuhi‬‬
‫‪syarat sahnya perpindahan harta itu menururt Syari’at.‬‬

‫ْﱪ ِ¿َ ْن‬


‫ﺲ اﻟ ِ ﱡ‬ ‫ﻴﺖ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َوا ْﳊَ ِّﺞ َوﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اْﻷ َِﻫﻠﱠ ِﺔ ﻗُ ْﻞ ِﻫ َﻲ َﻣ َﻮ ِاﻗ ُ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﻮت ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻮت ِﻣ ْﻦ ﻇُ ُﻬﻮِرَﻫﺎ َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ اﻟِ ﱠ‬
‫ْﱪ َﻣ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َوأْﺗُﻮا اﻟْﺒُـﻴُ َ‬ ‫َ‪ْh‬ﺗُﻮا اﻟْﺒُـﻴُ َ‬
‫أَﺑْـ َﻮ ِا”َﺎ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(١٨٩‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Orang-orang bertanya kepada Rasulullah tentang hilal‬‬
‫‪yang biasa tampak pada awal bulan (hijriyyah).‬‬
‫‪2. Rasulullah disuruh menjawab bahwa hilal itu adalah‬‬
‫‪merupakan tanda perubahan waktu (masa) dan tanda‬‬
‫‪dimulainya ibadah hajji.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):189.‬‬ ‫‪335‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Yang disebut kebaikan itu bukan ditandai dengan masuk


rumah dari pintu belakang (tatakala pulang hajji atau
lainnya), akan tetapi dengan ketaqwaan.
4. Orang beriman disuruh agar masuk rumah secara wajar,
dari pintu-pintunya, dan disuruh bertaqwa agar mendapat
kejayaan.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Allah mengajarkan pengertian konsep waktu dan memberi
pengertiannya kepada manusia.
2. Ibadah mahdlah (ibadah khusus) itu waktu-waktunya
ditentukan oleh Allah.
3. Adat-adat jahiliyyah (tanpa tuntunan Al-Qur’an atau As-
Sunnah) itu harus dihilangkan, melalui da’wah atau
dengan dibuatkan aturan.
4. Segala macam ritual di luar ajaran Islam ditolak, karena
menyalahi As-Sunnah atau akan menyalahi As-Sunnah.
5. Ketaqwaan kepada Allah akan menjadikan manusia
terjaga dari adzab Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya peredaran bulan
dan matahari untuk penanda waktu
ِ ِ ‫ﺿﻴﺎء واﻟْ َﻘﻤﺮ ﻧُﻮرا وﻗَﺪﱠرﻩُ ﻣﻨَﺎ ِز َل ﻟِﺘَـ ْﻌﻠَﻤﻮا َﻋ َﺪ َد‬ ِ ‫ﺸﻤ‬ ِ‫ﱠ‬
‫ﲔ‬َ ‫اﻟﺴﻨ‬ّ ُ َ َ َ ً ََ َ ً َ ‫ﺲ‬ َ ْ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﺬي َﺟ َﻌ َﻞ اﻟ ﱠ‬
‫( إِ ﱠن‬٥) ‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ِ ^َ‫ﺼﻞ اْﻵ‬ ِ
َ ُ ّ ‫ ْﳊَ ِّﻖ ﻳُـ َﻔ‬eِ ‫ﻚ إِﻻﱠ‬َ ِ‫ﺎب َﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ ﷲُ ذَﻟ‬ َ ‫ﺴ‬
ِ
َ ‫َوا ْﳊ‬
‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮٍم‬ ٍ ^َ‫ض ﻵ‬ ِ ‫ف اﻟﻠﱠﻴ ِﻞ واﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر وﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ ﷲ ِﰲ اﻟ ﱠ‬
َ ِ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر‬ ُ ََ َ َ ْ
ِ َ‫ِﰲ ا ْﺧﺘِﻼ‬
(١٠)‫ﻳﻮﻧﺲ‬ (٦) ‫ﻳَـﺘﱠـ ُﻘﻮ َن‬
‫ﺼ َﺮةً ﻟِﺘَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮا‬
ِ ‫ﲔ ﻓَﻤﺤﻮَ آَﻳﺔَ اﻟﻠﱠﻴ ِﻞ وﺟﻌﻠْﻨَﺎ آَﻳﺔَ اﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر ﻣﺒ‬
ْ ُ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ِ ْ ‫ﱠﻬ َﺎر َآﻳَـﺘَـ‬ َ ‫َو َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ َواﻟﻨـ‬
ً‫ﺼﻴﻼ‬ ِ ‫ﺼﻠْﻨَﺎﻩُ ﺗَـ ْﻔ‬‫ﺎب َوُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻓَ ﱠ‬
َ ‫ﺴ‬
ِ
َ ‫ﲔ َوا ْﳊ‬
ِ ِ ‫ﻀﻼً ِﻣﻦ رﺑِ ُﻜﻢ وﻟِﺘَـ ْﻌﻠَﻤﻮا َﻋ َﺪ َد‬
َ ‫اﻟﺴﻨ‬
ّ ُ َ ْ َّ ْ ْ َ‫ﻓ‬
(١٧)‫اﻹﺳﺮاء‬ (١٢)

S.Al-Baqarah(2):189. 336
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya persangkaan yang‬‬


‫‪salah berkaitan dengan kebiasaan manusia‬‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ﻣﺎ ﺟﻌﻞ ﷲ ِﻣﻦ َِﲝ ٍ‬
‫ﲑة َوﻻَ َﺳﺎﺋﺒَﺔ َوﻻَ َوﺻﻴﻠَﺔ َوﻻَ َﺣ ٍﺎم َوﻟَﻜ ﱠﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا‬ ‫َ ََ َ ُ ْ َ‬
‫ب َوأَ ْﻛﺜَـ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن )‪ (١٠٣‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻳَـ ْﻔﺘَـ ُﺮو َن َﻋﻠَﻰ ﷲ اﻟْ َﻜﺬ َ‬
‫ﺼﻴﺒﺎ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا ﻫ َﺬا ِﱠِ‬
‫‪ ¥‬ﺑَِﺰ ْﻋ ِﻤ ِﻬ ْﻢ َو َﻫ َﺬا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫َ‬ ‫َو َﺟ َﻌﻠُﻮا ﱠ‪ ¥‬ﳑﱠﺎ ذَ َرأَ ﻣ َﻦ ا ْﳊَْﺮث َواْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم ﻧَ ً‬
‫ﺼ ُﻞ إِ َﱃ‬ ‫‪ ¥‬ﻓَـﻬﻮ ﻳ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﺮَﻛﺎﺋِﻨَﺎ ﻓَﻤﺎ َﻛﺎ َن ﻟِ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸ َﺮَﻛﺎﺋ ِﻬ ْﻢ ﻓَﻼَ ﻳَﺼ ُﻞ إِ َﱃ ﷲ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﱠ ُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻟ َُ‬
‫ِ‬
‫ﺎء َﻣﺎ َْﳛ ُﻜ ُﻤﻮ َن )‪ (١٣٦‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬ ‫ُﺷ َﺮَﻛﺎﺋ ِﻬ ْﻢ َﺳ َ‬
‫ِ‬ ‫َوإِذَا ﺑُ ِّ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٥٨‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫َﺣ ُﺪ ُﻫ ْﻢ ِ‪ْe‬ﻷُﻧْـﺜَﻰ ﻇَ ﱠﻞ َو ْﺟ ُﻬﻪُ ُﻣ ْﺴ َﻮد‪¢‬ا َو ُﻫ َﻮ َﻛﻈ ٌ‬
‫ﺸ َﺮ أ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menyebut soal birr (kebaikan), lihat juga‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):177, telah lewat.‬‬
‫ِِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ْﱪ َﺣ ﱠﱴ ﺗُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ ُﲢﺒﱡﻮ َن َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮا ﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲء ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﺑﻪ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫َﻦ ﺗَـﻨَﺎﻟُﻮا اﻟِ ﱠ‬
‫ﻟْ‬
‫)‪ (٩٢‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫ي َوﻻَ‬ ‫ﷲ َوﻻَ اﻟ ﱠ‬ ‫^ أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ﻻَ ُِﲢﻠﱡﻮا َﺷﻌﺎﺋِﺮ ِ‬
‫ﺸ ْﻬ َﺮ ا ْﳊََﺮ َام َوﻻَ ا ْﳍَ ْﺪ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ﺿ َﻮا ً َوإِذَا‬ ‫ﻀﻼً ِﻣ ْﻦ َرّ”ِِ ْﻢ َوِر ْ‬ ‫ﺖ ا ْﳊََﺮ َام ﻳَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮ َن ﻓَ ْ‬
‫ﲔ اﻟْﺒَـ ْﻴ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْ َﻘﻼَﺋ َﺪ َوﻻَ آ َّﻣ َ‬
‫ﺻﺪﱡوُﻛ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ‬ ‫ٍ‬
‫ﺎدوا َوﻻَ َْﳚ ِﺮَﻣﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺷﻨََﺂ ُن ﻗَـ ْﻮم أَ ْن َ‬ ‫ﺎﺻﻄَ ُ‬‫َﺣﻠَﻠْﺘُ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ا ْﳊََﺮ ِام أَ ْن ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا َوﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اﻟِ ِ‬
‫ْﱪّ َواﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َوﻻَ ﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اْ ِﻹ ِْﰒ‬
‫ﺎب )‪ (٢‬اﳌﺂﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ان َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ ِ‬ ‫واﻟْﻌ ْﺪو ِ‬
‫َ ُ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan melakukan kebiasaan-kebiasaan kaumiyyah‬‬
‫‪(kebiasaan kaum tertentu) kecuali yang jelas ada tuntunan‬‬
‫‪atau pembolehannya dari Al-Qur’an/Al-Hadits.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):189.‬‬ ‫‪337‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﻳﻦ ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬


‫ﺐ‬ ِ ‫وﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ ﱠ‬
َ ‫ﻴﻞ ﷲ اﻟﺬ‬ َ َ
(١٩٠) ‫ﻳﻦ‬ ِ
َ ‫اﻟ ُْﻤ ْﻌﺘَﺪ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang beriman diperintah berperang di jalan Allah,
menghadapi orang-orang yang memerangi mereka.
2. Orang beriman tidak boleh melewati batas dalam
berperang.
Catatan:
Yang dimaksud dengan melewati batas di sini adalah membunuh anak-anak,
perempuan, orang-orang tua renta dan orang-orang lain yang tidak
terlibat dalam perang.
3. Allah tidak menyukai orang yang melewati batas.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Dalam Islam perang itu dilakukan karena Allah, untuk
meninggikan kalimat Allah.
2. Ada kalanya tindakan kekerasan itu diperlukan untuk
menghilangkan tindak kekerasan lain.
3. Perintah dalam menjalankan dienul Islam itu bersifat
“terukur” (ada ukuran atau aturan tertentu yang harus
dipatuhi).
4. Setiap laki-laki beriman harus siap berperang di jalan
Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Definisi “sabilillah”:
]َ :‫ﺎل‬َ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬ ِِ ِ
ّ ‫ﺎل َﺟﺎءَ َر ُﺟ ٌﻞ إ َﱃ اﻟﻨ‬ َ َ‫ﻮﺳﻰ ﻗ‬ َ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻣ‬
َِ ‫ وﻳـ َﻘﺎﺗِﻞ‬، ‫ ﻳـ َﻘﺎﺗِﻞ َﻏﻀﺒﺎ‬2َ ‫ﺎل ِﰱ ﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ﻓَِﺈ ﱠن أَﺣ َﺪ‬
ً‫ﲪﻴﱠﺔ‬ ِ ِ َ ‫رﺳ‬
ُ ُ َ ًَ ُ ُ َ َ ُ َ‫ َﻣﺎ اﻟْﻘﺘ‬، ‫ﻮل ﷲ‬ َُ
)):‫ﺎل‬ ِ ِ
َ ‫ْﺳﻪُ إﻻﱠ أَﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ﻗَﺎﺋ ًﻤﺎ – ﻓَـ َﻘ‬ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﺎل َوَﻣﺎ َرﻓَ َﻊ إﻟَْﻴﻪ َرأ‬
َ َ‫ ﻗ‬- ُ‫ْﺳﻪ‬
َ ‫ ﻓَـَﺮﻓَ َﻊ إﻟَْﻴﻪ َرأ‬.
‫َﻣ ْﻦ ﻗَﺎﺗَ َﻞ ﻟِﺘَ ُﻜﻮ َن َﻛﻠِ َﻤﺔُ ﷲِ ِﻫ َﻰ اﻟْ ُﻌ ْﻠﻴَﺎ ﻓَـ ُﻬ َﻮ ِﰱ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ َﻋﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ (( ﻣﺘﻔﻖ‬
. . ‫ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬

S.Al-Baqarah(2):190. 338
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫خ ‪:‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٢٢١‬ك‪-٣‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪َ -٤٥‬ﻣ ْﻦ َﺳﺄ ََل َوْﻫ َﻮ ﻗَﺎﺋٌِﻢ َﻋﺎﻟِ ًﻤﺎ َﺟﺎﻟِ ًﺴﺎ‬
‫ح‪ ١٢٣‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٧٤٥٨ ، ٣١٢٦ ، ٢٨١٠ :‬‬
‫م ‪:‬ج‪ ٦‬ص‪ ، ٤٦‬ك‪ -٣٣‬اﻹﻣﺎرة ‪ ،‬ب‪َ -٤٢‬ﻣ ْﻦ ﻗَﺎﺗَ َﻞ ﻟِﺘَ ُﻜﻮ َن َﻛﻠِ َﻤﺔُ ﷲِ ِﻫ َﻰ‬
‫ﻴﻞ ﷲِ ‪ ،‬ح‪١٥٠ ، ١٤٩‬‬
‫اﻟْ ُﻌ ْﻠﻴَﺎ ﻓَـ ُﻬ َﻮ ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬
‫‪2. Larangan membunuh perempuan dan anak-anak‬‬
‫ﺎل وِﺟ َﺪ ِ‬
‫ت ْاﻣَﺮأَةٌ َﻣ ْﻘﺘُﻮﻟَﺔً ِﰱ ﺑـَ ْﻌ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺾ‬ ‫َﻋ ْﻦ َ‪2‬ﻓ ٍﻊ َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤَﺮ ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ‪ -‬ﻗَ َ ُ‬
‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻓَـﻨـﻬﻰ رﺳ ُ ِ‬ ‫ﻣﻐَﺎ ِزى رﺳ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ ُ َ ْ َ َ َ َ ََ َ ُ‬ ‫َُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫‪.‬‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋ ْﻦ ﻗَـْﺘ ِﻞ اﻟﻨّ َﺴﺎء َو ّ‬
‫اﻟﺼْﺒـﻴَﺎن‬ ‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى ‪.‬‬
‫خ ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٧٤‬ك‪-٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪-١٤٨‬ﻗﺘﻞ اﻟﻨﺴﺂء ﰱ اﳊﺮب ‪ ،‬ح‪٣٠١٥‬‬
‫ﻃﺮﻓﻪ ﰱ‪٣٠١٤ :‬‬
‫م ‪ :‬ك‪-٣٢‬اﳉﻬﺎد و اﻟﺴﲑ ‪ ،‬ب‪-٨‬ﲢﺮﱘ ﻗﺘﻞ اﻟﻨﺴﺂء ﰱ اﻟﺒﻴﺎت ﻣﻦ ﻏﲑ ﺗﻌﻤﺪ‬
‫‪ ،‬ح‪٢٥‬‬
‫‪3. Orang yang selama hidup tidak punya niat berperang‬‬
‫ﻮل ا ﱠِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫ﺎت َوَﱂْ‬‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻣ َ‬ ‫َ ُ َْ َ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻗَ َ‬
‫ﺎق (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬ ‫َْ ْ‬ ‫َُ َ َ َ‬ ‫ﻳـَ ْﻐُﺰ َوَﱂْ ُﳛَ ِّﺪ ْ‬
‫ث ﺑِِﻪ ﻧـَ ْﻔﺴﻪ ﻣﺎت ﻋﻠَﻰ ُﺷﻌﺒ ٍﺔ ِﻣﻦ ﻧَِﻔ ٍ‬
‫ث‬ ‫ﺎت َوَﱂْ ﻳـَ ْﻐُﺰ َوَﱂْ ُﳛَ ِّﺪ ْ‬
‫م ‪:‬ج‪ ٦‬ص‪ ، ٤٩‬ك‪-٣٣‬اﻹﻣﺎرة ‪ ،‬ب‪َ -٤٧‬ذِّم َﻣ ْﻦ َﻣ َ‬
‫ﺴﻪُ ِ ﻟْﻐَْﺰِو ‪ ،‬ح‪١٥٧‬‬ ‫ﻧـَ ْﻔ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan melalaikan kewajiban mempersiapkan diri untuk‬‬
‫‪berperang di jalan Allah.‬‬
‫‪2. Persiapkan anak dengan didikan kesadaran untuk perang‬‬
‫‪di jalan Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):190.‬‬ ‫‪339‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ُ ‫ﻮﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ‬
ُ‫ﺚ أَ ْﺧ َﺮ ُﺟﻮُﻛ ْﻢ َواﻟ ِْﻔ ْﺘـﻨَﺔ‬ ُ ‫ﻮﻫ ْﻢ َوأَ ْﺧ ِﺮ ُﺟ‬
ِ ُ ‫واﻗْـﺘُـﻠُﻮﻫﻢ ﺣﻴ‬
ُ ‫ﺚ ﺛَﻘ ْﻔﺘُ ُﻤ‬ َْ ْ ُ َ
‫ﻮﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮُﻛ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ‬ ِ
ُ ُ‫أَ َﺷ ﱡﺪ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ ْﺘ ِﻞ َوﻻَ ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠ‬
‫( ﻓَِﺈ ِن اﻧْـﺘَـ َﻬ ْﻮا‬١٩١) ‫ﻳﻦ‬ ِ
َ ‫ﻚ َﺟ َﺰاءُ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬ َ ِ‫ﻮﻫ ْﻢ َﻛ َﺬﻟ‬
ُ ُ‫ﻓَِﺈ ْن ﻗَﺎﺗَـﻠُﻮُﻛ ْﻢ ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠ‬
(١٩٢) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻓَِﺈ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬ٌ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan orang beriman untuk membunuh
orang “kafir harbi” 4 di mana saja mereka dijumpai/di-
ketemukan, dan:
2. Mengusir orang kafir harbi, sebagaimana mereka meng-
usir orang beriman.
3. Perbuatan syirik (mempersekutukan Allah) itu lebih jahat
dari pada pembunuhan.
Catatan:
Dalam berbagai kitab tafsir yang berbahasa Arab, diterangkan
bahwa makna “fitnah” itu adalah “syirik”, dan itu merupakan
keterangan jumhur mufassirien.
4. Tidak boleh memerangi orang di wilayah Masjidil Haram,
kecuali kalau mereka memulai memerangi muslimien di
Masjidil Haram.
5. Pembunuhan terhadap orang kafir harbi itu merupakan
balasan bagi orang-orang kafir.
6. Allah akan memberikan ampunan bagi orang yang
berhenti dari kesyirikan (meninggalkan syirik) dan tidak
memusuhi orang-orang beriman.
7. Allah Maha Pengampun bagi orang yang mohon ampun
kepadaNya.
8. Allah Maha Penyayang bagi orang yang mati dalam
keadaan sudah bertaubat kepada Allah.

4
Orang kafir harbi: orang kafir yang harus diperangi, antara lain karena
mereka memerangi Al-Islam dan muslimien.

S.Al-Baqarah(2):191-192. 340
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA‬‬


‫‪1. Membunuh orang kafir harbi tidak hanya di medan‬‬
‫‪perang dan di waktu perang berkecamuk, tetapi di setiap‬‬
‫‪tempat dan setiap waktu.‬‬
‫‪Catatan:‬‬
‫‪Adapun larangan melewati batas atau berlebihan yang disebut‬‬
‫‪dalam ayat sebelumnya (190) adalah sebagaimana riwayat:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َﻛﺎ َن رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﺳﻠَْﻴ َﻤﺎ َن ﺑْ ِﻦ ﺑُـ َﺮﻳْ َﺪةَ َﻋ ْﻦ أَﺑِ ِﻴﻪ ﻗَ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺻﺘِ ِﻪ ﺑِﺘـ ْﻘﻮى ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺻﺎﻩُ ِﰱ َﺧﺎ ﱠ َ َ‬ ‫ﺶ أ َْو َﺳ ِﺮﻳﱠﺔ أ َْو َ‬ ‫ﲑا َﻋﻠَﻰ َﺟ ْﻴ ٍ‬ ‫َو َﺳﻠ َﻢ إذَا أَ ﱠﻣ َﺮ أَﻣ ً‬
‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ا ْﻏﺰوا ِ‪e‬ﺳ ِﻢ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﷲ ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ﲔ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ َﻣ َﻌﻪُ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ َ‬
‫‪ g‬ا ْﻏ ُﺰوا َو ﻻَ ﺗَـﻐُﻠﱡﻮا َوﻻَ ﺗَـﻐْ ِﺪ ُروا َوﻻَ ﲤَْﺜُـﻠُﻮا َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا‬ ‫ﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ ِ‪ِ e‬‬
‫َْ َ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوﻟِﻴ ًﺪا َوإِذَا ﻟ َِﻘ َ‬
‫ﺼﺎل ‪-‬‬ ‫ﲔ ﻓَﺎ ْد ُﻋ ُﻬ ْﻢ إ َﱃ ﺛَﻼَث ﺧ َ‬ ‫ﻴﺖ َﻋ ُﺪ ﱠو َك ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ا ْد ُﻋ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﻮك ﻓَﺎﻗـْﺒَ ْﻞ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوُﻛ ﱠ‬ ‫َﺟﺎﺑُ َ‬‫أ َْو ﺧﻼَ ٍل ‪ -‬ﻓَﺄَﻳﱠـﺘُـ ُﻬ ﱠﻦ َﻣﺎ أ َ‬
‫ِ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﰒُﱠ ا ْد ُﻋ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ﻮك ﻓَﺎﻗـْﺒَ ْﻞ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوُﻛ ﱠ‬ ‫َﺟﺎﺑُ َ‬‫إِ َﱃ ا ِﻹ ْﺳﻼَِم ﻓَِﺈ ْن أ َ‬
‫ﻳﻦ َوأَ ْﺧِ ْﱪُﻫ ْﻢ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ إِ ْن ﻓَـ َﻌﻠُﻮا ذَﻟِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺘ ِ ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﱠﺤ ﱡﻮل ﻣ ْﻦ َدا ِرﻫ ْﻢ إِ َﱃ َدا ِر اﻟ ُْﻤ َﻬﺎﺟ ِﺮ َ‬ ‫َ‬
‫ﻳﻦ ﻓَِﺈ ْن أَﺑَـ ْﻮا أَ ْن ﻳَـﺘَ َﺤ ﱠﻮﻟُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َو َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ َﻬﺎﺟ ِﺮ َ‬ ‫ْﻤ َﻬﺎﺟ ِﺮ َ‬ ‫ﻓَـﻠَ ُﻬ ْﻢ َﻣﺎ ﻟﻠ ُ‬
‫ﲔ َْﳚ ِﺮى َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ُﺣ ْﻜ ُﻢ‬ ‫ِ‬
‫اب اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ َ‬ ‫ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻓَﺄَ ْﺧِ ْﱪُﻫ ْﻢ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻳَ ُﻜﻮﻧُﻮ َن َﻛﺄَ ْﻋﺮ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻤﺔ َواﻟْ َﻔ ْﻰء َﺷ ْﻰءٌ‬ ‫ﲔ َوﻻَ ﻳَ ُﻜﻮ ُن َﳍُ ْﻢ ِﰱ اﻟْﻐَﻨ َ‬ ‫ﷲ اﻟﱠﺬى َْﳚ ِﺮى َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﺴﻠ ُْﻬ ُﻢ ا ْﳉِْﺰﻳَﺔَ ﻓَِﺈ ْن ُﻫ ْﻢ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا َﻣ َﻊ اﻟ ُْﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻤ َ ِ‬ ‫إِﻻﱠ أَ ْن ُﳚ ِ‬
‫ﲔ ﻓَﺈ ْن ُﻫ ْﻢ أَﺑَـ ْﻮا ﻓَ َ‬ ‫َ‬
‫‪َ g‬وﻗَﺎﺗِﻠ ُْﻬ ْﻢ‬ ‫ﻒ ﻋ ْﻨـﻬﻢ ﻓَِﺈ ْن ﻫﻢ أَﺑـﻮا ﻓَﺎﺳﺘ ِﻌﻦ ِ‪ِ e‬‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ َْ َْ ْ‬ ‫ﻮك ﻓَﺎﻗـْﺒَ ْﻞ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوُﻛ ﱠ َ ُ ْ‬ ‫َﺟﺎﺑُ َ‬ ‫أَ‬
‫ﷲ َو ِذ ﱠﻣﺔَ ﻧَﺒِﻴِّ ِﻪ‬‫وك أَ ْن َﲡْﻌﻞ َﳍﻢ ِذ ﱠﻣﺔَ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ُْ‬ ‫اد َ‬‫ﺼ ٍﻦ ﻓَﺄ ََر ُ‬ ‫ت أ َْﻫ َﻞ ﺣ ْ‬ ‫ﺎﺻ ْﺮ َ‬ ‫‪َ .‬وإِذَا َﺣ َ‬
‫ﻚ َو ِذ ﱠﻣﺔَ‬ ‫اﺟ َﻌ ْﻞ َﳍُ ْﻢ ِذ ﱠﻣﺘَ َ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻓَﻼَ َﲡْ َﻌ ْﻞ َﳍُ ْﻢ ذ ﱠﻣﺔَ ﷲ َوﻻَ ذ ﱠﻣﺔَ ﻧَﺒِﻴِّﻪ َوﻟَﻜ ِﻦ ْ‬
‫َﺻ َﺤﺎﺑِ ُﻜ ْﻢ أ َْﻫ َﻮ ُن ِﻣ ْﻦ أَ ْن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻚ ﻓَِﺈﻧﱠ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ُﲣْﻔ ُﺮوا ذﳑََ ُﻜ ْﻢ َوذ َﻣ َﻢ أ ْ‬ ‫َﺻ َﺤﺎﺑِ َ‬ ‫أْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):191-192.‬‬ ‫‪341‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ ِِ ِ ِ ِ ِ
‫وك أَ ْن‬ ُ ‫ﺼ ٍﻦ ﻓَﺄ ََر‬
َ ‫اد‬ ْ ‫ت أ َْﻫ َﻞ ﺣ‬ َ ‫ َوإِذَا َﺣ‬.‫ُﲣْﻔ ُﺮوا ذ ﱠﻣﺔَ ﷲ َوذ ﱠﻣﺔَ َر ُﺳﻮﻟﻪ‬
َ ‫ﺎﺻ ْﺮ‬
ِ ‫ﷲ وﻟ‬ِ ِ
‫َﻜ ْﻦ أَﻧْ ِﺰْﳍُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ‬ َ ‫ﺗُـ ْﻨ ِﺰَﳍُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ُﺣ ْﻜ ِﻢ ﷲ ﻓَﻼَ ﺗُـ ْﻨ ِﺰْﳍُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ُﺣ ْﻜ ِﻢ‬
‫ﷲ ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْم ﻻَ (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬ ِ ‫ﺼﻴﺐ ﺣ ْﻜﻢ‬ ِ َ ‫ُﺣ ْﻜ ِﻤ‬
َ ‫ﻚ ﻓَِﺈﻧﱠ‬
َ ُ ُ ُ‫ﻚ ﻻَ ﺗَ ْﺪ ِرى أَﺗ‬
‫ﻣﲑ اﻹﻣﺎم‬h-٢‫ ب‬، ‫اﳉﻬﺎد‬-٣٢‫ ك‬، ١٤٠-١٣٩‫ ص‬٥‫ ج‬: ‫م‬ .
(١٧٣١) ٣‫ ح‬، ‫اﻷﻣﺮآء ﻋﻠﻰ اﻟﺒﻌﻮث‬

َ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ إِذَا ﺑَـ َﻌ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل َﻛﺎ َن رﺳ‬


‫ﺚ‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ َُ ٍ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ‬
َ َ‫ﺎس ﻗ‬
ِ eِ ‫ﷲ ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ‬
g ِ ِ ِ‫ﷲ ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰱ ﺳﺒ‬ ِ ‫)) ا ْﺧﺮﺟﻮا ﺑِﺴ ِﻢ‬:‫ﺎل‬
َ ْ َ ‫ﻴﻞ‬ َ ْ ُُ َ َ‫ُﺟﻴُﻮ َﺷﻪُ ﻗ‬
ِ
‫ﺎب‬
َ ‫َﺻ َﺤ‬ ْ ‫ﻻَ ﺗَـﻐْﺪ ُروا َوﻻَ ﺗَـﻐُﻠﱡﻮا َوﻻَ ﲤَُﺜِّﻠُﻮا َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟْ ِﻮﻟْ َﺪا َن َوﻻَ أ‬
٢٧٢٨‫ ح‬٣٠٠‫ ص‬١‫ ج‬: ‫ ﺣﻢ‬. ‫ﺼ َﻮ ِاﻣ ِﻊ (( رواﻩ أﲪﺪ‬ ‫اﻟ ﱠ‬

2. Setiap orang yang “pernah” memerangi muslimien, harus


dikejar dan dibunuh, kecuali kalau segera bertaubat dan
masuk Islam (lihat keterangan di bawah, pada bagian C-
ayat dan riwayat yang berkaitan).
3. Memerangi orang di wilayah Masjidil Haram itu hanya
diperbolehkan sebagai balasan memerangi orang kafir
harbi di luar Masjidil Haram itu mutlaq, tidak harus
menunggu serangan mereka terhadap muslimien
4. Jika orang sudah tidak memusuhi Al-Islam dan
muslimien, serta tidak melakukan syirik, maka tidak boleh
diperangi dan tidak boleh dibunuh lagi. 5
5. Orang kafir atau musyrik yang sudah bertaubat, tidak
dipersoalkan lagi kejahatan kafir/syiriknya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN

5
Kecuali karena melanggar syari’at yang mengharuskan mereka
dibunuh atau diperangi, misalnya jika membunuh, dibalas bunuh.

S.Al-Baqarah(2):191-192. 342
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪1. Ayat-ayat lain yang berisi perintah memerangi orang kafir‬‬


‫‪lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):193-195, 216, 244‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):167‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):76-77, 84‬‬
‫;‪S.Al-Anfal(8):15-16, 39, 65-66‬‬ ‫‪S.At-Taubah(9): 12-14, 36,‬‬
‫;‪111, 123‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):39‬‬ ‫‪S.Al-Mumtahanah(60):9.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َو ُﺧ ُﺬ ُ‬
‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬‫ﺴﻠَ َﺦ اْﻷَ ْﺷ ُﻬ ُﺮ ا ْﳊُُﺮُم ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﻓَﺈذَا اﻧْ َ‬
‫ﺻ ٍﺪ ﻓَِﺈ ْن َ‡ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗَـ ُﻮا‬ ‫وﻫ ْﻢ َواﻗـْﻌُ ُﺪوا َﳍُ ْﻢ ُﻛ ﱠﻞ َﻣ ْﺮ َ‬ ‫ﺼ ُﺮ ُ‬‫اﺣ ُ‬
‫َو ْ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٥‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا ﺳﺒِﻴﻠَﻬﻢ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َ ُْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ‪َ ge‬وﻻَ ِ‪e‬ﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوﻻَ ُﳛَ ِّﺮُﻣﻮ َن َﻣﺎ َﺣ ﱠﺮَم ﷲُ‬ ‫ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ ْﻌﻄُﻮا‬‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻳﻦ ا ْﳊَِّﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ َوﻻَ ﻳَﺪﻳﻨُﻮ َن د َ‬
‫ﺎﻏ ُﺮو َن )‪ (٢٩‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ا ْﳉِﺰﻳﺔَ ﻋﻦ ﻳ ٍﺪ وﻫﻢ ﺻ ِ‬
‫َْ َ ْ َ َ ُ ْ َ‬
‫‪2. Orang yang sudah bertaubat dan masuk Islam, tidak‬‬
‫‪diperangi lagi‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َو ُﺧ ُﺬ ُ‬‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬
‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﺴﻠَ َﺦ اْﻷَ ْﺷ ُﻬ ُﺮ ا ْﳊُُﺮُم ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﻓَﺈذَا اﻧْ َ‬
‫ﺻ ٍﺪ ﻓَِﺈ ْن َ‡ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَةَ َوآَﺗَـ ُﻮا‬ ‫وﻫ ْﻢ َواﻗـْﻌُ ُﺪوا َﳍُ ْﻢ ُﻛ ﱠﻞ َﻣ ْﺮ َ‬ ‫ﺼ ُﺮ ُ‬
‫اﺣ ُ‬
‫َو ْ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(٥‬‬ ‫اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا ﺳﺒِﻴﻠَﻬﻢ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َ ُْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَِﺈ ْن َ‡ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﺼ ُﻞ‬ ‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗَـ ُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَﺈ ْﺧ َﻮاﻧُ ُﻜ ْﻢ ِﰲ اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ َوﻧُـ َﻔ ّ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(١١‬‬ ‫اْﻵَ^ ِ‬
‫َ‬
‫‪3. Keterangan Ibnu Katsier tentang macam-macam ayat saif,‬‬
‫‪yaitu ayat-ayat yang memerintahkan berperang: 6‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﰊ ﻃﺎﻟﺐ‪ :‬ﺑﻌﺚ اﻟﻨﱯ ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ¿رﺑﻌﺔ أﺳﻴﺎف‪:‬‬
‫ِ‬
‫ﺚ‬ ‫ﺳﻴﻒ ﰲ اﳌﺸﺮﻛﲔ ﻣﻦ اﻟﻌﺮب ﻗﺎل ﷲ‪ } :‬ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬
‫وﻫ ْﻢ [ { ﻫﻜﺬا رواﻩ ﳐﺘﺼﺮا ‪ ،‬وأﻇﻦ أن اﻟﺴﻴﻒ‬
‫]و ُﺧ ُﺬ ُ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َ‬
‫َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬
‫‪6‬‬
‫‪Lihat Tafsier Ibnu Katsier pada akhir keterangan ayat 5 S.At-Taubah(9).‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):191-192.‬‬ ‫‪343‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اﻟﺜﺎﱐ ﻫﻮ ﻗﺘﺎل أﻫﻞ اﻟﻜﺘﺎب ﰲ ﻗﻮﻟﻪ‪ } :‬ﻗَﺎﺗِﻠُﻮا اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻻ ﻳـ ْﺆِﻣﻨﻮ َن ِ‪ e‬ﱠِ‬
‫‪¥‬‬ ‫َ ُ ُ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻵﺧ ِﺮ َوﻻ ُﳛَ ِّﺮُﻣﻮ َن َﻣﺎ َﺣ ﱠﺮَم ﱠ‬ ‫وﻻ ِ‪e‬ﻟْﻴـﻮِم ِ‬
‫ا‪َ ُ¥‬وَر ُﺳﻮﻟُﻪُ َوﻻ ﻳَﺪﻳﻨُﻮ َن د َ‬ ‫َ َْ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ ْﻌﻄُﻮا ا ْﳉِْﺰﻳَﺔَ َﻋ ْﻦ ﻳَ ٍﺪ َو ُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ا ْﳊَ ِّﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﻏ ُﺮو َن { ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ [٢٩:‬واﻟﺴﻴﻒ اﻟﺜﺎﻟﺚ‪ :‬ﻗﺘﺎل اﳌﻨﺎﻓﻘﲔ ﰲ ﻗﻮﻟﻪ‪}:‬‬ ‫ﺻِ‬
‫َ‬
‫ﻆ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ[ { ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪:‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫]وا ْﻏﻠُ ْ‬
‫ﲔ َ‬ ‫ﱠﱯ َﺟﺎﻫﺪ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔ َﺎر َواﻟ ُْﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬ ‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫‪ ، ٧٣‬واﻟﺘﺤﺮﱘ‪ [٩:‬واﻟﺮاﺑﻊ‪ :‬ﻗﺘﺎل اﻟﺒﺎﻏﲔ ﰲ ﻗﻮﻟﻪ‪ } :‬وإِ ْن ﻃَﺎﺋَِﻔﺘَ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫َ‬
‫اﳘَﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ‫َﺻﻠِ ُﺤﻮا ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻓَِﺈ ْن ﺑَـﻐَ ْ‬
‫ﺖ إِ ْﺣ َﺪ ُ‬ ‫ﲔ اﻗْـﺘَـﺘَـﻠُﻮا ﻓَﺄ ْ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ا‪] { ¥‬اﳊﺠﺮات‪[٩:‬‬ ‫اﻷ ْﺧﺮى ﻓَـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮا اﻟﱠِﱵ ﺗَـﺒ ِﻐﻲ ﺣ ﱠﱴ ﺗَِﻔﻲء إِ َﱃ أَﻣ ِﺮ ﱠِ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫‪4. Keterangan ulama bahwa perintah membunuh orang kafir‬‬
‫‪itu mutlaq, tidak terikat dengan tempat dan waktu dilaku‬‬
‫; ‪kannya perintah dalam ayat 190 S.Al-Baqarah 7‬‬
‫ﻮﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻮﻫ ْﻢ َوأَ ْﺧ ِﺮ ُﺟ ُ‬
‫ﻳﻞ ﻗَـﻮﻟِ ِﻪ ﺗَـﻌ َﺎﱃ‪ }:‬واﻗْـﺘـﻠُﻮﻫﻢ ﺣﻴ ُ ِ‬
‫ﺚ ﺛَﻘ ْﻔﺘُ ُﻤ ُ‬ ‫َ ُ ُ ْ َْ‬ ‫اْﻟ َﻘ ْﻮ ُل ِﰲ َ‪ِ ْh‬و ِ ْ َ‬
‫ﻚ‪َ :‬واﻗْـﺘُـﻠُﻮا‬ ‫ﺎل أَﺑُﻮ َﺟ ْﻌ َﻔ ٍﺮ‪ :‬ﻳَـ ْﻌ ِﲏ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ ِذ ْﻛ ُﺮﻩُ ﺑِ َﺬﻟِ َ‬
‫ﺚ أَ ْﺧ َﺮ ُﺟﻮُﻛ ْﻢ { ﻗَ َ‬ ‫َﺣ ْﻴ ُ‬
‫ﺻ ْﺒـﺘُ ْﻢ َﻣ َﻘﺎﺗِﻠَ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ أَ َ‬
‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻳُـ َﻘﺎﺗﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اْﳌُ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬ ‫أَﻳﱡـ َﻬﺎ اْﳌُْﺆﻣﻨُﻮ َن اﻟﺬ َ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ" ‪. . . .‬‬ ‫ﻚ ﻫﻮ ﻣﻌﲎ ﻗَـﻮﻟِ ِﻪ‪":‬ﺣﻴ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ﺛَﻘ ْﻔﺘُ ُﻤ ُ‬ ‫َوأَ ْﻣ َﻜﻨَ ُﻜ ْﻢ ﻗَـ ْﺘـﻠَ ُﻬ ْﻢ ‪َ ،‬و َذﻟ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ْ‬
‫‪ . . . .‬ﻓَﻤﻌﲎ‪":‬واﻗْـﺘـﻠُﻮﻫﻢ ﺣﻴ ُ ِ‬
‫ي‬‫ﻮﻫ ْﻢ ِﰲ أَ ِّ‬ ‫ﻮﻫ ْﻢ" ‪ ،‬اﻗْـﺘُـﻠُ ُ‬ ‫ﺚ ﺛَﻘ ْﻔﺘُ ُﻤ ُ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ُ ْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺼ ْﺮُْﰎ َﻣ َﻘﺎﺗﻠَ ُﻬ ْﻢ ‪.‬‬‫َﻣ َﻜﺎن ﲤََ ﱠﻜ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺘﻠ ِﻬ ْﻢ ‪َ ،‬وأَﺑْ َ‬

‫‪7‬‬
‫‪Lihat Tafsier Ath-Thabarie dan lainnya pada tafsier ayat 191 S.Al-Baqarah ini.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):191-192.‬‬ ‫‪344‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Orang beriman harus selalu siap, mengejar dan
membunuh orang-orang kafir harbi.
2. Hendaklah senantiasa mohon ampun dan bertaubat
kepada Allah.

ِ‫وﻗَﺎﺗِﻠُﻮﻫﻢ ﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻓ ْﺘـﻨﺔٌ وﻳ ُﻜﻮ َن اﻟ ِّﺪﻳﻦ ِﱠ‬


َ‫ ﻓَِﺈ ِن اﻧْـﺘَـ َﻬ ْﻮا ﻓَﻼ‬¥ ُ ََ َ َ ُْ َ
ِ
(١٩٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ﻋُ ْﺪ َوا َن إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan orang beriman agar memerangi
orang-orang kafir, sampai tidak ada syirik di muka bumi.
2. Ketiadaan syirik itu ditunjukkan dengan tidak ada lagi
dien (=tatanan, aturan) di muka bumi ini selain dienullah,
Al-Islam.
3. Apabila orang-orang kafir itu sudah berhenti dari
kekafiran mereka, maka tidak lagi dilakukan permusuhan
atau penyerangan kepada mereka, kecuali jika mereka
berbuat dhalim yang menjadikan mereka boleh diperangi
lagi.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Setiap orang laki-laki beriman yang berkemampuan, wajib
berjihad/berperang di jalan Allah.
2. Peperangan terhadap orang-orang kafir tetap dilakukan
selama belum tunduk kepada aturan Al-Islam.
3. Walaupun orang beragama Islam, jika melakukan
kedhaliman tertentu, juga dimusuhi/diperangi.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain soal qital: lihat pada keterangan ayat 191-
192 yang lalu, bagian C.1.

S.Al-Baqarah(2):193. 345
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪2. Hadits tentang perintah memerangi orang-orang kafir,‬‬


‫‪sedang hisab mereka terserah kepada Allah‬‬
‫ﺎل‪ )):‬أ ُِﻣ ْﺮ ُ‬
‫ت‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﻋ ِﻦ اﺑ ِﻦ ﻋﻤﺮ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫َ ْ ََُ َ ُ‬
‫ﻮل ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﱠﺎس َﺣ ﱠﱴ ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪوا أَ ْن ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ َوأَ ﱠن ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪا َر ُﺳ ُ‬ ‫ِ‬
‫أَ ْن أُﻗَﺎﺗ َﻞ اﻟﻨ َ‬
‫ﺼ ُﻤﻮا ِﻣ ِّﲎ‬
‫ﻚ َﻋ َ‬ ‫ﺼﻼَةَ ‪َ ،‬وﻳـُ ْﺆﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ‪ ،‬ﻓَِﺈذَا ﻓَـ َﻌﻠُﻮا ذَﻟِ َ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫‪َ ،‬وﻳُﻘ ُ‬
‫ﷲ (( ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫ِدﻣﺎءﻫﻢ وأَﻣﻮا َﳍﻢ إِﻻﱠ ِﲝ ِّﻖ اْ ِﻹﺳﻼَِم ‪ ،‬و ِﺣﺴﺎﺑـﻬﻢ ﻋﻠَﻰ ِ‬
‫َ َ ُُ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ ْ َ ْ َ ُْ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ :‬ج‪ ١‬ص‪ ، ١٣‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١٧‬ﻓَِﺈ ْن َ‡ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَةَ‬
‫ﺳﺒِﻴﻠَ ُﻬ ْﻢ ‪ ،‬ح‪٢٥‬‬
‫َوآﺗَـ ُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا َ‬
‫‪ :‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٣٩‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١٠‬اﻷﻣﺮ ﺑﻘﺘﺎل اﻟﻨﺎس اﱁ‪ ،.‬ح‪٣٦‬‬ ‫م‬
‫)‪(١٣٨‬‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan‬‬ ‫‪bahwa‬‬ ‫‪syirik‬‬ ‫‪merupakan‬‬
‫‪perbuatan dhalim:‬‬
‫ﺎل ﻟُْﻘﻤﺎ ُن ِﻻﺑﻨِ ِﻪ وﻫﻮ ﻳ ِﻌﻈُﻪ ^ ﺑـﲏ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ِ e‬‬
‫‪ g‬إِ ﱠن اﻟ ِّ‬
‫ْﻢ‬
‫ﺸ ْﺮ َك ﻟَﻈُﻠ ٌ‬ ‫ْ َ ُ َ َ ُ َ ُ َﱠ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٣‬ﻟﻘﻤﺎن)‪(٣١‬‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻈ ٌ‬
‫‪4. Hadits tentang Usamah bin Zaid ditegur Nabi karena‬‬
‫)ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ( ‪membunuh orang yang sudah mengucapkan‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﰱ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل ﺑـﻌﺜـﻨﺎ رﺳ ُ ِ‬ ‫ٍ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ُﺳ َﺎﻣﺔَ ﺑْ ِﻦ َزﻳْﺪ ﻗَ َ َ َ َ َ َ ُ‬
‫َﻋ ْﻦ أ َ‬
‫ﺎل ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ‬ ‫ﺖ َر ُﺟﻼً ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺎت ِﻣ ْﻦ ُﺟ َﻬ ْﻴـﻨَﺔَ ﻓَﺄَ ْد َرْﻛ ُ‬‫ﺳ ِﺮﻳﱠٍﺔ ﻓَﺼﺒﱠﺤﻨَﺎ ا ْﳊﺮﻗَ ِ‬
‫َ ْ َُ‬ ‫َ‬
‫ﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ َ‬ ‫ﻚ ﻓَ َﺬ َﻛ ْﺮﺗُﻪُ ﻟﻠﻨِ ِّ َ‬ ‫ﻓَﻄَ َﻌ ْﻨـﺘُﻪُ ﻓَـ َﻮﻗَ َﻊ ﰱ ﻧَـ ْﻔﺴﻰ ﻣ ْﻦ ذَﻟ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬أَﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺎل ﻻَ إِﻟَﻪَ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ َ ُ‬
‫ﷲ إِ ﱠﳕَﺎ ﻗَﺎ َﳍَﺎ َﺧ ْﻮﻓًﺎ ِﻣ َﻦ‬‫ﻮل ِ‬ ‫ْﺖ‪َ ^َ :‬ر ُﺳ َ‬ ‫إِﻻﱠ ﷲُ َوﻗَـﺘَـﻠْﺘَﻪُ (( ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻗُـﻠ ُ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):193.‬‬ ‫‪346‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

(( َ‫ﺖ َﻋ ْﻦ ﻗَـ ْﻠﺒِ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ ﺗَـ ْﻌﻠَ َﻢ أَﻗَﺎ َﳍَﺎ أ َْم ﻻ‬ َ ‫)) أَﻓَﻼَ َﺷ َﻘ ْﻘ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ ﻗ‬.‫اﻟﺴﻼَ ِح‬ ّ
ِ
. ‫ رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬.‫ﺖ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ‬ ُ ‫َﺳﻠَ ْﻤ‬ ِّ‫ﺖ أ‬
ْ ‫َﱏ أ‬ ُ ‫ال ﻳُ َﻜ ِّﺮُرَﻫﺎ َﻋﻠَ ﱠﻰ َﺣ ﱠﱴ ﲤََﻨـ ْﱠﻴ‬
َ ‫ﻓَ َﻤ َﺎز‬
‫ َﲢْ ِﺮ ِﱘ ﻗَـ ْﺘ ِﻞ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮ ﺑَـ ْﻌ َﺪ أَ ْن‬-٤٣‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬، ٦٧‫ ص‬١‫ ج‬: ‫م‬
(٢٨٧)١٥٨‫ ح‬، ُ‫ﺎل ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﷲ‬ َ َ‫ﻗ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Harus senantiasa ingat bahwa setiap muslim berkewajiban
berjihad menegakkan Al-Islam, bukan saja atas dirinya,
tetapi juga atas semua orang.
2. Jangan melakukan permusuhan atau penyerangan selain
kepada orang-orang yang dhalim, sejalan dengan suruhan
dalam Al-Islam.

‫ﺎص ﻓَ َﻤ ِﻦ ا ْﻋﺘَ َﺪى َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ِ ُ ‫ﺸ ْﻬ ِﺮ ا ْﳊﺮ ِام وا ْﳊﺮﻣ‬ ‫ﻟ ﱠ‬eِ ‫ام‬ ‫اﻟ ﱠ‬
ٌ ‫ﺼ‬َ ‫ﺎت ﻗ‬ َ ُُ َ ََ ُ ‫ﺸ ْﻬ ُﺮ ا ْﳊََﺮ‬
‫ﻓَﺎ ْﻋﺘَ ُﺪوا َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ِﲟِﺜْ ِﻞ َﻣﺎ ا ْﻋﺘَ َﺪى َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ‬
(١٩٤) ‫ﲔ‬ ِ
َ ‫اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Kalau musuh memerangi muslimien dalam bulan haram,
maka muslimien boleh membalas memerangi mereka
dalam bulan haram juga.
2. Setiap serangan terhadap kehormatan dan diri atau harta
orang Islam, itu dilakukan qishas (balasan setimpal).
3. Orang yang melewati batas terhadap orang beriman, boleh
dibalas dengan yang semisalnya, kurang lebih setimbang.
4. Dalam membalas menyerang musuh itu hendaknya tetap
disertai taqwallah (taqwa kepada Allah).
5. Allah akan menolong orang yang bertaqwa.

S.Al-Baqarah(2):194. 347
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Aturan Islam berlaku dalam segala urusan, baik ibadah
(khas) maupun mu’amalah.
2. Larangan berperang dalam bulan haram itu disertai
perkecualian: kalau musuh menyerang di bulan haram,
muslimien boleh membalas menyerang mereka dalam
bulan haram.
3. Dalam membalas serangan musuh, orang beriman tetap
terikat dengan ketaqwaan kepada Allah, terikat aturan-
aturan Al-Islam.
4. Orang yang bertaqwa senantiasa ditolong oleh Allah
(dalam segala urusannya).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Suruhan bertaqwa kepada Allah, di mana saja berada
‫)) اﺗﱠ ِﻖ‬:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل ِﱃ رﺳ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ذَ ٍّر ﻗ‬
‫ﱠﺎس ِﲞُﻠُ ٍﻖ‬ ِ ِ ‫ﺖ وأَﺗْﺒِ ِﻊ اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺴﻨَﺔَ ﲤَْ ُﺤ َﻬﺎ َو َﺧﺎﻟ ِﻖ اﻟﻨ‬
َ َ‫ﺴﻴّﺌَﺔَ ا ْﳊ‬ َ َ ‫ﷲَ َﺣ ْﻴـﺜُ َﻤﺎ ُﻛ ْﻨ‬
. ‫ﻴﺢ‬ ِ ‫ﻳﺚ ﺣﺴﻦ‬ ِ َ َ‫ﺴ ٍﻦ (( رواﻩ أﲪﺪ واﻟﱰﻣﺬي َوﻗ‬
ٌ ‫ﺻﺤ‬َ ٌ َ َ ٌ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َﺣﺪ‬ َ ‫َﺣ‬
٢٣٦ ‫ و‬١٧٧ ، ١٥٨ ، ١٥٣‫ ص‬٥‫ ج‬: ‫ﺣﻢ‬
ِ ‫ ُﻣ َﻌﺎ َﺷ َﺮِة اﻟﻨ‬-٥٥‫ ب‬، ‫اﻟﱪ واﻟﺼﻠﺔ‬-٢٨‫ ك‬، ٣٥٥‫ ص‬٤‫ ج‬: ‫ت‬
١٩٨٧ ‫ ح‬، ‫ﱠﺎس‬

2. Ayat-ayat tentang taqwa dan keutamaannya:


ِ ‫ﺎب‬ ِ َ‫ﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘ‬ ِ ِ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪةَ اﻟ ﱡ‬
‫ﷲ ﻳَـ ْﻮ َم َﺧﻠَ َﻖ‬ ً َ َ ‫ﺸ ُﻬﻮِر ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮا‬ ِ َ ِ‫ض ِﻣ ْﻨـﻬﺎ أَرﺑـﻌﺔٌ ﺣﺮم ذَﻟ‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
ُ ‫ﻚ اﻟ ّﺪ‬ ٌ ُ ُ َ َْ َ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ َ َ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ‬ َ ‫ﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ أَﻧْـ ُﻔ‬
ِ
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٣٦) ‫ﲔ‬ َ ‫أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬
ً‫ﻳﻦ ﻳَـﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔﺎ ِر َوﻟْﻴَ ِﺠ ُﺪوا ﻓِﻴ ُﻜ ْﻢ ِﻏ ْﻠﻈَﺔ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
ِ
(٩)‫( اﻟﺘﻮﺑﺔ‬١٢٣) ‫ﲔ‬ َ ‫َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬

S.Al-Baqarah(2):194. 348
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫وف َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا‬ ‫وف أَو ﻓَﺎ ِرﻗُﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬ ‫ﻓَِﺈذَا ﺑـﻠَ ْﻐﻦ أَﺟﻠَﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄَﻣ ِﺴ ُﻜﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫ُ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُْ‬ ‫َ َ َُ ْ‬
‫ِ‬
‫ﻆ ﺑِﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ﺎد َة ﱠ‪ ¥‬ذَﻟ ُﻜ ْﻢ ﻳُ َ‬
‫ﻮﻋ ُ‬ ‫ﺸ َﻬ َ‬ ‫َذ َو ْي َﻋ ْﺪل ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬
‫َﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ َﳐَْﺮ ًﺟﺎ )‪َ (٢‬وﻳَـ ْﺮُزﻗْﻪُ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫‪ g‬واﻟْﻴـﻮِم اْﻵ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ‬ ‫ِ‪ْ َ َ e‬‬
‫ﷲ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺣ ْﺴﺒُﻪُ إِ ﱠن ﷲَ َ‪e‬ﻟِ ُﻎ أ َْﻣ ِﺮﻩِ ﻗَ ْﺪ‬ ‫ﻻَ َﳛﺘ ِﺴﺐ وﻣﻦ ﻳـﺘـﻮﱠﻛﻞ ﻋﻠَﻰ ِ‬
‫َْ ُ َ َ ْ ََ َ ْ َ‬
‫ِ‬
‫ﻴﺾ ﻣ ْﻦ‬ ‫َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ ﻟِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ْﺪ ًرا )‪َ (٣‬واﻟﻼﱠﺋِﻲ ﻳَﺌِ ْﺴ َﻦ ﻣ َﻦ اﻟ َْﻤ ِﺤ ِ‬
‫ِ‬
‫ت‬‫ﻀ َﻦ َوأُوﻻَ ُ‬ ‫ﺴﺎﺋِ ُﻜ ْﻢ إِ ِن ْارﺗَـ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَ ِﻌ ﱠﺪﺗُـ ُﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔُ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ َواﻟﻼﱠﺋِﻲ َﱂْ َِﳛ ْ‬ ‫ﻧَ‬
‫ِ‬
‫ﻀﻌﻦ َﲪْﻠَﻬ ﱠﻦ وﻣﻦ ﻳـﺘ ِﱠﻖ ﷲ َﳚﻌﻞ ﻟَﻪ ِﻣﻦ أَﻣ ِﺮﻩِ‬ ‫َﲪَ ِ‬
‫َ َْ ْ ُ ْ ْ‬ ‫َﺟﻠُ ُﻬ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ‬ ‫ﺎل أ َ‬ ‫اْﻷ ْ‬
‫ﻚ أَﻣﺮ ِ‬
‫ﷲ أَﻧْـ َﺰﻟَﻪُ إِﻟ َْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ ﻳُ َﻜ ِّﻔ ْﺮ َﻋ ْﻨﻪُ َﺳﻴِّﺌَﺎﺗِِﻪ‬ ‫ِ‬
‫ﻳُ ْﺴ ًﺮا )‪ (٤‬ذَﻟ َ ْ ُ‬
‫َﺟ ًﺮا )‪ (٥‬اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬ ‫ِ‬
‫َوﻳُـ ْﻌﻈ ْﻢ ﻟَﻪُ أ ْ‬
‫”‪3. Pengertian “taqwa‬‬
‫ﺎل‪:‬‬
‫ﺎل ﻟَﻪُ‪َ :‬ﻣﺎ اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى؟ ﻗَ َ‬‫ج اﺑْ ُﻦ أَِﰊ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة أَ ﱠن َر ُﺟﻼً ﻗَ َ‬ ‫أَ ْﺧ َﺮ َ‬
‫ﺎل‪:‬‬
‫ﺖ؟ ﻗَ َ‬‫ﺻﻨَـ ْﻌ َ‬
‫ﻒ َ‬ ‫ﺎل ﻓَ َﻜ ْﻴ َ‬
‫ﺎل ﻧَـ َﻌ ْﻢ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ت ﻃَ ِﺮﻳﻘﺎً ذَا َﺷ ْﻮ ٍك؟ ﻗَ َ‬ ‫َﻫ ْﻞ َو َﺟ ْﺪ َ‬
‫اك‬
‫ﺎل‪ :‬ذَ َ‬
‫ت َﻋ ْﻨﻪُ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﺼ ْﺮ ُ‬‫ﺖ َﻋ ْﻨﻪُ أَ ْو َﺟ َﺎوْزﺗُﻪُ أَ ْو ﻗَ َ‬ ‫ﺖ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻮ َك َﻋ َﺪﻟْ ُ‬ ‫إِذَا َرأَﻳْ ُ‬
‫اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى ‪ .‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ – ﺳﻮرة اﻟﺒﻘﺮة)‪٢:(٢‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Setiap serangan orang kafir terhadap muslimien harus‬‬
‫‪dibalas dengan tindakan serupa.‬‬
‫‪2. Dalam segala urusan dan keadaan, orang beriman harus‬‬
‫‪tetap bertaqwa kepada Allah agar mendapat pertolongan.‬‬

‫َﺣ ِﺴﻨُﻮا إِ ﱠن‬ ‫وأَﻧِْﻔ ُﻘﻮا ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ‬


‫ﷲ وﻻَ ﺗُـ ْﻠ ُﻘﻮا ِ¿َﻳ ِﺪﻳ ُﻜﻢ إِ َﱃ اﻟﺘـ ْ ِ‬
‫ﱠﻬﻠُ َﻜﺔ َوأ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ﻴﻞ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ )‪(١٩٥‬‬ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨِ َ‬
‫ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):194.‬‬ ‫‪349‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan orang beriman agar membelanjakan
hartanya untuk sabilillah, tidak menjatuhkan diri dalam
kebinasaan.
2. Allah menyuruh orang beriman agar melakukan
perbuatan baik.
3. Allah suka kepada orang-orang yang berbuat baik.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang yang tidak berinfaq di jalan Allah dan tidak
berjihad di jalan Allah itu berarti mencampakkan dirinya
ke dalam kebinasaan.
2. Salah satu tanda orang beriman itu adalah melakukan
perbuatan baik.
3. Orang beriman itu disukai oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang berisi perintah atau hasungan untuk
berinfaq di jalan Allah, lihat juga: S.Al-Baqarah(2):267;
S.Al-Furqan(25):67; S.Yasien(36):47.

ٌ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن َ¼ِْﰐَ ﻳَـ ْﻮٌم ﻻَ ﺑَـ ْﻴ ٌﻊ ِﻓ ِﻴﻪ َوﻻَ ُﺧﻠﱠﺔ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٢٥٤) ‫ﺎﻋﺔٌ َواﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫َوﻻَ َﺷ َﻔ‬
‫ﺎ َوﻻَ أَ ًذى َﳍُ ْﻢ‬¢‫ﷲ ﰒُﱠ ﻻَ ﻳُـ ْﺘﺒِ ُﻌﻮ َن َﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﻣﻨ‬ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
(٢)‫( اﻟﺒﻘﺮة‬٢٦٢) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬ ٌ ‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ”ِِ ْﻢ َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬ ْ‫أ‬
2. Ayat-ayat yang berisi perintah atau hasungan untuk
berjihad di jalan Allah
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻳَـ ْﻌﻠَ َﻢ‬
َ ‫ﻳﻦ َﺟ‬
ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫أ َْم َﺣﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا ا ْﳉَﻨﱠﺔَ َوﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـ ْﻌﻠَ ِﻢ ﷲُ اﻟﺬ‬
ِ ‫اﻟ ﱠ‬
(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ (١٤٢) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ‬
‫ﱠﺨ ُﺬوا ِﻣ ْﻦ‬ ِ ‫أَم ﺣ ِﺴﺒـﺘﻢ أَ ْن ﺗُـ ْﺘـﺮُﻛﻮا وﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـﻌﻠَ ِﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺟﺎﻫ ُﺪوا ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ وَﱂ ﻳـﺘ‬
ََْ ْ َ َ َ ُ َْ َ َ ُْْ َ ْ

S.Al-Baqarah(2):195. 350
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﲑ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٦‬‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ وﻻَ رﺳﻮﻟِ ِﻪ وﻻَ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِ ِ‬
‫ِ ِ‬
‫ﻴﺠﺔً َوﷲُ َﺧﺒ ٌ‬
‫ﲔ َوﻟ َ‬
‫ُدون َ َ ُ َ ُ َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫ﷲ ا ﱠ—ﻗَـﻠْﺘُ ْﻢ إِ َﱃ‬‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧْ ِﻔ ُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إ َذا ﻗ َ‬ ‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫َﺧ َﺮةِ ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَﺎعُ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬ ‫ﺿﻴﺘﻢ ِ‪ْ e‬ﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ ِﻣﻦ اْﻵ ِ‬ ‫اْﻷَر ِ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ض أ ََر ُ ْ ََ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻞ )‪ (٣٨‬إﻻﱠ ﺗَـ ْﻨﻔ ُﺮوا ﻳُـ َﻌ ّﺬﺑْ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ ًا‪ e‬أَﻟ ً‬
‫ﻴﻤﺎ َوﻳَ ْﺴﺘَـ ْﺒﺪ ْل ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ‬ ‫اْﻵَﺧ َﺮة إﻻﱠ ﻗَﻠ ٌ‬
‫ﻀ ﱡﺮوﻩُ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ )‪ (٣٩‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻏَْﻴـ َﺮُﻛ ْﻢ َوﻻَ ﺗَ ُ‬
‫ﻚ َﳍُُﻢ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا ِ¿ َْﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ َﻌﻪُ َﺟ َ‬
‫َﻜ ِﻦ اﻟ ﱠﺮﺳ ُ ﱠ ِ‬
‫ﻮل َواﻟﺬ َ‬ ‫ُ‬
‫ﻟِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن )‪(٨٨‬‬‫ات َوأُوﻟَﺌِ َ‬‫اﳋَْﻴـ َﺮ ُ‬
‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﰒُﱠ إِ ﱠن رﺑﱠ َ ِ ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺻﺒَـ ُﺮوا إِ ﱠن َرﺑﱠ َ‬‫ﺎﻫ ُﺪوا َو َ‬ ‫ﺎﺟ ُﺮوا ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ ﻓُﺘِﻨُﻮا ﰒُﱠ َﺟ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻫ َ‬‫ﻚ ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬ ‫ﻴﻢ )‪(١١٠‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻫﺎ ﻟَﻐَ ُﻔ ٌ‬
‫‪3. Hadits Abu Ayyub tentang pengertian ayat ini‬‬
‫ﺎل‪ :‬ﻏَ َﺰْوَ ِﻣ َﻦ اﻟ َْﻤ ِﺪﻳﻨَ ِﺔ ﻧُ ِﺮﻳ ُﺪ اﻟْ ُﻘ ْﺴﻄَْﻨ ِﻄﻴﻨِﻴﱠﺔَ َو َﻋﻠَﻰ‬ ‫َﺳﻠَ َﻢ أَِﰉ ِﻋ ْﻤ َﺮا َن ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أ ْ‬
‫ْﺼ ُﻘﻮ ﻇُ ُﻬﻮِرِﻫ ْﻢ‬ ‫ﻴﺪ واﻟ ﱡﺮوم ﻣﻠ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ا ْﳉﻤ َ ِ‬
‫ﺎﻋﺔ َﻋ ْﺒ ُﺪ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﺑْ ُﻦ َﺧﺎﻟﺪ ﺑْ ِﻦ اﻟ َْﻮﻟ َ ُ ُ‬ ‫ََ‬
‫ﱠﺎس‪َ :‬ﻣ ْﻪ َﻣ ْﻪ ﻻَ إِﻟَﻪَ‬ ‫ﺎل اﻟﻨ ُ‬ ‫ِﲝَﺎﺋِ ِﻂ اﻟ َْﻤ ِﺪﻳﻨَ ِﺔ ﻓَ َﺤ َﻤ َﻞ َر ُﺟ ٌﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌ ُﺪ ِّو ﻓَـ َﻘ َ‬
‫َﺖ ﻫ ِﺬﻩِ‬
‫ﻮب‪ :‬إِ ﱠﳕَﺎ ﻧَـ َﺰﻟ ْ َ‬ ‫ﺎل أَﺑُﻮ أَﻳﱡ َ‬ ‫ﱠﻬﻠُ َﻜ ِﺔ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫إِﻻﱠ ﷲُ ﻳُـﻠ ِْﻘﻰ ﺑِﻴَ َﺪﻳْ ِﻪ إِ َﱃ اﻟﺘـ ْ‬
‫ﺼ َﺮ ﷲُ ﻧَﺒِﻴﱠﻪُ َوأَﻇ َْﻬ َﺮ اْ ِﻹ ْﺳﻼَ َم ﻗُـﻠْﻨَﺎ‪َ :‬ﻫﻠُ ﱠﻢ‬ ‫ﺼﺎ ِر ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَ َ‬ ‫ﺸ َﺮ اﻷَﻧْ َ‬ ‫اﻵﻳَﺔُ ِﻓﻴﻨَﺎ َﻣ ْﻌ َ‬
‫ﷲ َوﻻَ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫)وأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﻧُِﻘﻴﻢ ِﰱ أَﻣﻮاﻟِﻨﺎ وﻧُ ِ‬
‫ﺼﻠ ُﺤ َﻬﺎ ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ َ‬ ‫ُ َْ َ َ ْ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠﻬﻠُ َﻜ ِﺔ( ﻓَﺎْ ِﻹﻟْ َﻘﺎء ِ‪ْe‬ﻷَﻳ ِﺪى إِ َﱃ اﻟﺘـ ْ ِ‬ ‫ﺗُـ ْﻠ ُﻘﻮا ِ¿َﻳْ ِﺪﻳ ُﻜ ْﻢ إِ َﱃ اﻟﺘـ ْ‬
‫ﱠﻬﻠُ َﻜﺔ أَ ْن ﻧُﻘ َ‬ ‫ُ ْ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ ِﻋ ْﻤ َﺮا َن ‪ :‬ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳَـ َﺰ ْل أَﺑُﻮ‬ ‫ﺎد ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ع ا ْﳉِ َﻬ َ‬
‫ِﰱ أَﻣﻮاﻟِﻨﺎ وﻧُ ِ‬
‫ﺼﻠ َﺤ َﻬﺎ َوﻧَ َﺪ َ‬ ‫َْ َ َ ْ‬
‫ا‪َ ¥‬ﺣ ﱠﱴ ُدﻓِ َﻦ ِ‪e‬ﻟْ ُﻘ ْﺴﻄَْﻨ ِﻄﻴﻨِﻴﱠ ِﺔ ‪.‬‬ ‫ﻴﻞ ﱠِ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪ ِﰱ َﺳﺒِ ِ‬ ‫أَﻳﱡﻮب ُﳚ ِ‬
‫َ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):195.‬‬ ‫‪351‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

َ‫)وﻻ‬
َ ‫ ﻗَـ ْﻮﻟﻪ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ‬-٢٣‫ ب‬، ‫اﳉﻬﺎد‬-١٥‫ ك‬، ١٣-١٢‫ ص‬٣‫ ج‬: ‫د‬
ْ ‫ﺗُـ ْﻠ ُﻘﻮا ِ¿َﻳْ ِﺪﻳ ُﻜ ْﻢ إِ َﱃ اﻟﺘـ‬
٢٥١٢ ‫ ح‬، ( ‫ﱠﻬﻠُ َﻜ ِﺔ‬
٢٩٧٢‫ ح‬، ِ‫ﻮرةِ اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮة‬ ِ
َ ‫ ﻣ ْﻦ ُﺳ‬-٣‫ ب‬، ‫اﻟﺘﻔﺴﲑ‬-٤٨‫ ك‬، ٢١٢‫ ص‬٥‫ ج‬: ‫ت‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan meninggalkan jihad fie sabilillah dengan alasan
orang lain sudah banyak yang melakukannya.
2. Hendaklah selalu membelanjakan harta di jalan Allah,
jangan membelanjakannya untuk perkara yang tidak
meridlakan Allah.

َ‫ﺴ َﺮ ِﻣ َﻦ ا ْﳍَ ْﺪ ِي َوﻻ‬ ِ ‫ُﺣ‬ ِ ِ


َ ‫اﺳﺘَـ ْﻴ‬
ْ ‫ﺼ ْﺮُْﰎ ﻓَ َﻤﺎ‬ ْ ‫ ﻓَِﺈ ْن أ‬g َ‫َوأَﲤﱡﻮا ا ْﳊَ ﱠﺞ َواﻟْﻌُ ْﻤ َﺮة‬
ً ‫ي َِﳏﻠﱠﻪُ ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻣ ِﺮﻳ‬
‫ﻀﺎ أ َْو ﺑِ ِﻪ‬ ُ ‫وﺳ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ ا ْﳍَ ْﺪ‬
َ ُ‫َﲢْﻠ ُﻘﻮا ُرء‬
ِ
‫ﻚ ﻓَِﺈذَا أ َِﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓَ َﻤ ْﻦ‬
ٍ ‫ﺻﻴ ٍﺎم أَو ﺻ َﺪﻗَ ٍﺔ أَو ﻧُﺴ‬
ُ ْ
ِ ِ ِ ِِ ِ
َ ْ َ ‫أَذًى ﻣ ْﻦ َرأْﺳﻪ ﻓَﻔ ْﺪﻳَﺔٌ ﻣ ْﻦ‬
ِ ِ ‫ﻟْﻌﻤﺮةِ إِ َﱃ ا ْﳊ ِﺞ ﻓَﻤﺎ اﺳﺘـﻴ‬eِ ‫ﲤََﺘﱠﻊ‬
ُ َ‫ﺴ َﺮ ﻣ َﻦ ا ْﳍَ ْﺪ ِي ﻓَ َﻤ ْﻦ َﱂْ َِﳚ ْﺪ ﻓَﺼﻴ‬
‫ﺎم‬ َ َْْ َ ّ َ َُْ َ
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ‬ َ ِ‫ﺸ َﺮةٌ َﻛ ِﺎﻣﻠَﺔٌ َذﻟ‬َ ‫ْﻚ َﻋ‬َ ‫ﺛَﻼَﺛَِﺔ أ ﱠَ^ٍم ِﰲ ا ْﳊَ ِّﺞ َو َﺳ ْﺒـ َﻌ ٍﺔ إِذَا َر َﺟ ْﻌﺘُ ْﻢ ﺗِﻠ‬
ِِ ِ
َ‫َﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ أ َْﻫﻠُﻪُ َﺣﺎﺿ ِﺮي اﻟ َْﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮ ِام َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲ‬
(١٩٦) ‫ﺎب‬ ِ ‫َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mewajibkan orang beriman menunaikan ibadah
Hajji dan Umrah secara sempurna karena Allah.
2. Apabila orang berhajji (sudah ihram) lalu terhalang, tidak
dapat melanjutkan dan menyempurnakan hajji atau
umrahnya, maka dia harus menyembelih binatang hadiah.

S.Al-Baqarah(2):196. 352
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Kalau binatang hadiah itu sudah sampai dan disembelih di


tempatnya (tanah Haram), maka orang yang hajjinya
terhalang itu boleh mencukur rambut kepalanya; jika
hadiah belum sampai, tidak boleh mencukur rambut.
4. Jika seseorang yang ihram terkena penyakit atau
gangguan di kepalanya, sehingga terpaksa memotong atau
mencukur rambutnya, maka dia harus membayar fidyah
(denda) berupa puasa tiga hari atau shadaqah, memberi
makan 6 (enam) orang miskin atau menyembelih binatang
untuk hadiah di Tanah Haram.
5. Dalam keadaan aman (tidak terhalang untuk hajji) orang
juga boleh melakukan hajji tamattu’ 8.
6. Orang yang berhajji tamattu’ harus menyembelih binatang
hadiah; jika tidak, dia harus berpuasa 3 (tiga) hari selama
melakukan ibadah hajji itu ditambah 7 (tujuh) hari setelah
pulang ke negerinya, genap 10 (sepuluh) hari puasa.
7. Hajji tamattu’ itu hanya boleh dilakukan oleh orang yang
tidak tinggal di daerah Masjidil Haram.
8. Orang disuruh bertaqwa kepada Allah, jangan melanggar
aturan hajji (dan lainnya).
9. Allah amat berat siksaanNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Berhajji dan Umrah merupakan kewajiban orang beriman.
2. Secara Syari’at, orang yang terhalang untuk menunaikan
sesuatu kewajiban dalam dien ini, ada jalan keluarnya.
3. Orang yang melakukan pelanggaran dalam ibadah, juga
diancam dengan ancaman siksa.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain yang berkaitan dengan hajji, lihat juga:
8
Hajji tamattu’ itu hajji dengan jalan mendahulukan Umrah atas
hajjinya, dengan aturan (sebagiannya) seperti dalam ayat ini.
Selain itu ada Hajji Ifrad, yaitu hajji yang diiringi dengan Umrah,
dan Hajji Qiran, yaitu hajji yang dilakukan bersama Umrah
sekaligus. Masing-masing ada keutamaannya.

S.Al-Baqarah(2):196. 353
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫;‪S.Al-Baqarah(2):189, 196-203‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):19‬‬


‫‪S.Al-Hajj(22):27.‬‬
‫ﲔ )‪ِ (٩٦‬ﻓ ِﻴﻪ آ ََ^ ٌ‬ ‫ِ‬ ‫ﺿﻊ ﻟِﻠﻨ ِ ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ت‬ ‫ﱠﺎس ﻟَﻠﱠﺬي ﺑِﺒَ ﱠﻜﺔَ ُﻣﺒَ َﺎرًﻛﺎ َو ُﻫ ًﺪى ﻟﻠ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫إِ ﱠن أ ﱠَو َل ﺑَـ ْﻴﺖ ُو َ‬
‫ﺖ َﻣ ِﻦ‬‫ﱠﺎس ِﺣ ﱡﺞ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬ ‫‪َ ¥‬ﻋﻠَﻰ اﻟﻨ ِ‬ ‫ﺎت ﻣ َﻘﺎم إِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ وﻣﻦ د َﺧﻠَﻪ َﻛﺎ َن آ َِﻣﻨﺎ وِﱠِ‬
‫ﺑَـﻴِّﻨَ ٌ َ ُ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫َ‬ ‫ً َ‬
‫ﲔ )‪(٩٧‬‬ ‫ﲏ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬ ‫ﺎع إِﻟ َْﻴ ِﻪ َﺳﺒِﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِ ﱞ‬‫اﺳﺘَﻄَ َ‬
‫ْ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫‪2. Hadits yang menunjukkan orang wajib hajji jika mampu, dan‬‬
‫”‪pengertian “mampu‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫َ ِ‬
‫رﺳﻮل ﷲ َ‬ ‫ا‪ ¥‬ﺑ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ‪َ :‬ﺳﺄ ََل َر ُﺟ ٌﻞ‬‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ﱠِ‬
‫َ ْ َْ‬
‫ا‪ِ¥‬‬
‫ﻮل ﱠ‬ ‫ﺎل َ^ َر ُﺳ َ‬‫آﺧﺮ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ اْﳊَﺎ ﱡج ؟ ﻗﺎل‪ )):‬اﻟ ﱠ‬
‫ﺎم ُ‬‫ﺚ اﻟﺘﱠﻔ ُﻞ (( ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺸﻌ ُ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﻮل ﱠِ‬
‫ا‪َ ¥‬ﻣﺎ‬ ‫ﺎل َ^ َر ُﺳ َ‬‫آﺧﺮ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎم ُ‬ ‫ﺎل‪ )):‬اْ َﻟﻌ ﱡﺞ َواﻟﺜﱠ ﱡﺞ (( ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻀ ُﻞ ؟ ﻗَ َ‬‫ي اْﳊَ ِّﺞ أَﻓْ َ‬‫أﱡ‬
‫اﺣﻠَﺔٌ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ‪ .‬ﻣﺴﻨﺪ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ‪:‬‬ ‫ﺎل‪ )):‬زا ٌد ور ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻴﻞ ؟ ﻗَ َ َ َ َ‬ ‫ﺴﺒ ُ‬
‫ص‪) ١٠٩‬ﺑﱰﺗﻴﺐ اﻟﺴﻨﺪي‪:‬ج ‪ ٠‬ص ‪ ٧٩٨‬ر‪(٧٤٤‬‬
‫ﺸ ِﻌﺚ‪ :‬اﻟﺸﻌﺚ أﻳﻀﺎ اﻟﻮﺳﺦ اﳉﻠﺪ ﻣﻦ ﻋﺪم اﻟﻨﻈﺎﻓﺔ ؛‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ِ‬
‫و اﻟﺘﱠﻔ ُﻞ‪ :‬اﻟﺬي ﺗﺮك اﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﻄﻴﺐ ﻓﺄﻧﱳ رﳛﻪ واﳌﺮاد أن‬
‫ﻳﻨﺴﻰ اﳌﺮء ﻧﻔﺴﻪ وﻳﻬﻤﻠﻬﺎ ﻣﺪة ﻣﻦ اﻟﻨﻈﺎﻓﺔ وﻳﻬﻴﻨﻬﺎ ﻓﱰة ﻳﺬﻛﺮ‬
‫اﻟﻌ ّﺞ‪ :‬اﻟﻌﺞ‬
‫َ‬ ‫ﻓﻴﻬﺎ رﺑﻪ وﻳﻘﻬﺮ ﻓﻴﻬﺎ ﻧﻔﺴﻪ ﺗﻘﺮ‪ e‬إﱃ رﺑﻪ ؛‬
‫اﻟﺜﱠ ﱡﺞ‪ :‬ﺳﻴﻼن‬ ‫‪e‬ﻟﻔﺘﺢ رﻓﻊ اﻟﺼﻮت ‪e‬ﻟﺘﻠﺒﻴﺔ ؛‬
‫َزا ٌد‪ :‬ﻣﺎ‬ ‫دﻣﺎء اﳍﺪى واﻷﺿﺎﺣﻲ ﻳﻘﺎل ﺛﺠﻪ ﻳﺜﺠﻪ ﺛﺠﺎ ؛‬
‫؛‬ ‫ﻳﺘﺰودﻩ اﳌﺴﺎﻓﺮ ﻷﻛﻠﻪ ؛‬
‫اﺣﻠَﺔٌ‪ :‬اﻟﺪاﺑﺔ اﻟﱵ ﻳﺮﻛﺒﻬﺎ ﻓﺰا ٌد و ر ِ‬
‫اﺣﻠَﺔٌ‪ :‬أي ﻧﻔﻘﺔ اﻷﻛﻞ‬ ‫رِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫واﻟﺮﻛﻮب "‬
‫‪3. Hadits tentang ketentuan fidyah bagi yang terpaksa bercukur‬‬
‫‪padahal sedang ihram‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺐ ﺑ ِﻦ ﻋﺠﺮَة رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻋﻦ رﺳ ِ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َْ َُ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻛ ْﻌ ِ ْ ُ ْ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):196.‬‬ ‫‪354‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﺎل‬ ِ ‫ﻮل‬
َ ‫ ﻓَـ َﻘ‬، ‫ﷲ‬ َ ‫ﺎل ﻧَـ َﻌ ْﻢ َ^ َر ُﺳ‬
َ َ‫ﻚ (( ﻗ‬َ ‫اك َﻫ َﻮا ﱡﻣ‬
َ ‫ﻚ آ َذ‬ َ َ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ أَﻧﱠﻪُ ﻗ‬
َ ‫)) ﻟ ََﻌﻠﱠ‬:‫ﺎل‬
َ‫ﺻ ْﻢ ﺛَﻼَﺛَﺔ‬ ِ )):‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ‬ ِ ‫ﻮل‬
ُ ‫ﻚ َو‬َ ‫ْﺳ‬
َ ‫اﺣﻠ ْﻖ َرأ‬ ْ َ ََ َ َْ ُ َ ُ ‫َر ُﺳ‬
. ‫ﺸﺎةٍ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬ َ ِ‫ﻚ ﺑ‬
ْ‫ﺴ‬ ُ ْ‫ أَ ِو اﻧ‬، ‫ﲔ‬
ِ ‫ أَو أَﻃ ِْﻌﻢ ِﺳﺘﱠﺔَ ﻣ‬، ‫أ ﱠَ^ٍم‬
َ ‫ﺴﺎﻛ‬ ََ ْ ْ
.‫ﻓﻤﻦ ﻛﺎن ﻣﻨﻜﻢ ﻣﺮﻳﻀﺎ اﱁ‬-٦‫اﶈﺼﺮ ب‬-٢٧‫ ك‬، ١٣-١٢‫ ص‬٣‫ج‬: ‫خ‬
، ١٨١٨ ، ١٨١٧ ، ١٨١٦ ، ١٨١٥ :‫ وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬، ١٨١٤‫ح‬
٦٧٠٨ ، ٥٧٠٣ ، ٥٦٦٥ ، ٤٥١٧ ، ٤١٩١ ، ٤١٩٠ ، ٤١٥٩
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah berusaha menunaikan kewajiban berhajji jika
memang sudah diberi kemampuan oleh Allah. Jika belum
atau tidak mampu, tidak ada suruhan untuk berhutang
guna menjalankan ibadah ini; apalagi kalau ada ribanya!

‫ﺴﻮ َق‬ ُ ُ‫ﺚ َوﻻَ ﻓ‬ َ َ‫ض ِﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ ا ْﳊَ ﱠﺞ ﻓَﻼَ َرﻓ‬


َ ‫ﺎت ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻓَـ َﺮ‬ ٌ ‫ﻮﻣ‬َ ُ‫ا ْﳊَ ﱡﺞ أَ ْﺷ ُﻬ ٌﺮ َﻣ ْﻌﻠ‬
‫ال ِﰲ ا ْﳊَ ِّﺞ َوَﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻳَـ ْﻌﻠَ ْﻤﻪُ ﷲُ َوﺗَـ َﺰﱠو ُدوا ﻓَِﺈ ﱠن‬ َ ‫َوﻻَ ِﺟ َﺪ‬
(١٩٧) ‫ﺎب‬ ِ َ‫ُوﱄ اْﻷَﻟْﺒ‬
ِ ‫ﻮن َ^ أ‬ ِ ‫َﺧ ْﻴـﺮ اﻟ ﱠﺰ ِاد اﻟﺘﱠـ ْﻘﻮى واﺗﱠـ ُﻘ‬
َ َ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Ibadah hajji itu dilakukan dalam bulan-bulan yang sudah
ditentukan (Syawwal, Dzulq’dah, Dzulhijjah).
2. Orang yang sedang ihram (melaksanakan manasik hajji),
tidak boleh melakukan rafats 9 , tidak boleh melakukan

9
Rafats: perbuatan jimak atau yang mengarah kepadanya berupa ciuman,
rayuan atau lainnya.

S.Al-Baqarah(2):197. 355
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

perbuatan yang terlarang, yang merusakkan hajji, dan


tidak boleh berbantah.
3. Allah mengetahui setiap perbuatan baik yang dilakukan
manusia, meskipun perbuatan itu tidak dipamerkan dan
tidak diperbantahkan apakah perbuatan itu sangat terpuji
atau biasa-biasa saja.
4. Orang yang melakukan ibadah hajji hendaknya membawa
bekal secukupnya, jangan sampai kekurangan.
5. Sebaik-baik bekal orang beribadah hajji itu adalah yang
bisa membantu dirinya untuk tetap menjaga ketaqwaan
kepada Allah, menjaga kehormatan, tidak meminta-minta
kepada manusia atau yang semisalnya.
6. Orang yang berakal disuruh bertaqwa kepada Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Ibadah Hajji termasuk ibadah mahdlah, sudah ditentukan
tata-cara, tempat dan waktunya.
2. Ada perbuatan tertentu yang biasanya boleh dilakukan,
tetapi terlarang untuk dilakukan di waktu lainnya.
3. Berbantah untuk menunjukkan kelebihan atau kebaikan
diri sendiri itu tidak ada manfaatnya, tidak akan
menambah kebaikan di hadapan Allah.
4. Orang yang beribadah (hajji atau lainnya) seharusnya juga
tetap membawa dan mempersiapkan segala sesuatu yang
merupakan kebutuhan dirinya, tidak menyandarkan
kepada bantuan atau pertolongan orang lain.
5. Dalam keadaan sedang beribadah atau dalam mu’amalah
sekalipun, orang harus senantiasa bertaqwa kepada Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Hadits-hadits tentang pakaian ihram dan wewangian
ْ َ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَﺎﻟ‬
‫ﺖ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬َ ‫ﱯ‬
ِ َ ِ‫َﻋﻦ َﻋﺎﺋ‬
ِّ ِ‫ﺸﺔَ َرﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ َزْو ِج اﻟﻨﱠ‬ ْ
ِ‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ِﻹﺣﺮ ِاﻣﻪ‬ ِ ‫ﻮل‬ ِ
َ ْ َ َ َ َ ْ ُ َ َ ‫ﺐ َر ُﺳ‬ ُ ّ‫ﺖ أُﻃَﻴ‬
ُ ‫ُﻛ ْﻨ‬
ِ ‫ﻟْﺒـ ْﻴ‬eِ ‫ﻮف‬ ِ ِِِ ِ
‫ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري‬- ‫ ق‬. ‫ﺖ‬ َ َ ُ‫ﲔ ُْﳛ ِﺮُم َوﳊﻠّﻪ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳَﻄ‬ َ‫ﺣ‬

S.Al-Baqarah(2):197. 356
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪ -١٨‬اﻟﻄﻴﺐ ﻋﻨﺪ اﻹﺣﺮام‬


‫خ ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪١٦٨‬ك‪ّ -٢٥‬‬
‫وﻣﺎ ﻳﻠﺒﺲ إذا أراد أن ﳛﺮم وﻳﱰﺟﻞ وﻳﺪﻫﻦ ‪ ،‬ح‪١٤٦٥‬‬
‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٥٥٨٦ ، ٥٥٨٤ ، ٥٥٧٨ ، ١٦٦٧ :‬‬
‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪-‬اﻟﻄﻴﺐ ﻟﻠﻤﺤﺮم ﻋﻨﺪ‬ ‫م ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ١٠‬ك‪ّ -١٥‬‬
‫اﻹﺣﺮام ‪ ،‬ح‪٥٦-٣٢‬‬
‫ﷲ َﻣﺎ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َ^ َر ُﺳ َ‬ ‫ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ أَ ﱠن َر ُﺟﻼً ﻗَ َ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫َ ْ َْ‬
‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬
‫ﺎب ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـﻠْﺒَﺲ اﻟ ُْﻤ ْﺤ ِﺮُم ﻣ َﻦ اﻟﺜّﻴَ ِ‬
‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬
‫ﺴ َﺮاوﻳﻼَت َوﻻَ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺺ َوﻻَ اﻟ َْﻌ َﻤﺎﺋ َﻢ َوﻻَ اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺲ اﻟْ ُﻘ ُﻤ َ‬ ‫َو َﺳﻠ َﻢ‪ )):‬ﻻَ ﻳَـﻠْﺒَ ُ‬
‫ﲔ‪،‬‬ ‫ﲔ ﻓَـ ْﻠﻴَـﻠْﺒَﺲ ُﺧ ﱠﻔ ْ ِ‬
‫ْ‬
‫َﺣ ٌﺪ ﻻَ َِﳚ ُﺪ ﻧَـ ْﻌﻠَ ْ ِ‬‫ﺎف ‪ ،‬إِﻻﱠ أ َ‬ ‫اﳋَِﻔ َ‬ ‫ﺲ َوﻻَ ْ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﺒَـ َﺮاﻧ َ‬
‫ﺎب َﺷ ْﻴـﺌًﺎ‬ ‫ﲔ ‪َ ،‬وﻻَ ﺗَـﻠْﺒَﺴﻮا ِﻣ َﻦ اﻟﺜِّﻴَ ِ‬ ‫َﺳ َﻔﻞ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَـ ْ ِ‬
‫ُ‬ ‫َوﻟْﻴَـ ْﻘﻄَ ْﻌ ُﻬ َﻤﺎ أ ْ َ‬
‫س (( ‪ .‬ق ‪ -‬واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﺴﻪُ اﻟ ﱠﺰ ْﻋ َﻔ َﺮا ُن أ َْو َوْر ٌ‬‫َﻣ ﱠ‬
‫ﺲ‬
‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪َ -٢٠‬ﻣﺎ ﻻَ ﻳَـﻠْﺒَ ُ‬
‫خ ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ١٦٩-١٦٨‬ك‪ّ -٢٥‬‬
‫ﺎب ‪ ،‬ح‪ ١٥٤٢‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٣٦٦ ، ١٣٤ :‬‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﺤ ِﺮُم ِﻣ َﻦ اﻟﺜِّﻴَ ِ‬
‫‪٥٨٠٦ ، ٥٨٠٥ ، ٥٨٠٣ ، ٥٧٩٤ ، ١٨٤٢ ، ١٨٣٨ ،‬‬
‫‪٥٨٥٢ ، ٥٨٤٧ ،‬‬
‫اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪-١‬ﻣﺎ ﻳﺒﺎح ﻟﻠﻤﺤﺮم اﱁ‪ .‬ح‪١‬‬
‫م ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٢‬ك‪ّ -١٥‬‬
‫‪2. Hadits tentang sebab turun ayat ini, berkaitan dengan‬‬
‫‪orang Yaman yang berhajji‬‬
‫ﺎس ر ِ‬
‫اْﻟﻴَ َﻤ ِﻦ َﳛُ ﱡﺠﻮ َن َوﻻَ‬ ‫ﺎل َﻛﺎ َن أَ ْﻫ ُﻞ‬ ‫ﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ َ‬
‫َﻣ ﱠﻜﺔَ َﺳﺄَﻟُﻮا اﻟﻨﱠ َ‬
‫ﺎس‬ ‫ﻳَـﺘَـ َﺰﱠو ُدو َن َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َْﳓ ُﻦ اﻟْ ُﻤﺘَـ َﻮّﻛﻠُﻮ َن ﻓَِﺈ َذا ﻗَ ِﺪ ُﻣﻮا‬
‫ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ } َوﺗَـ َﺰﱠو ُدوا ﻓَِﺈ ﱠن َﺧ ْﻴـ َﺮ اﻟ ﱠﺰ ِاد اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى { ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):197.‬‬ ‫‪357‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

ِ‫ ﻗَـﻮ ِل ﱠ‬-٦‫ ب‬، ‫اﳊﺞ‬-٢٥‫ ك‬١٦٥-١٦٤‫ ص‬٢‫ ج‬: ‫خ‬


‫ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ‬¥‫ا‬ ْ ّ
١٥٢٣‫) َوﺗَـ َﺰﱠو ُدوا ﻓَِﺈ ﱠن َﺧ ْﻴـ َﺮ اﻟ ﱠﺰ ِاد اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى ( ح‬
3. Larangan berburu bagi muhrim (orang yang sedang hajji)
‫ﺼ ْﻴ َﺪ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﺣ ُﺮمٌ َوَﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَـﻠَﻪُ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ُﻣﺘَـ َﻌ ِّﻤ ًﺪا‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ^ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
‫ﻟِ َﻎ‬eَ ^ً ‫ﱠﻌ ِﻢ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑِ ِﻪ ذَ َوا َﻋ ْﺪ ٍل ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻫ ْﺪ‬ ِ ِ
َ ‫ﻓَ َﺠ َﺰاءٌ ﻣﺜْ ُﻞ َﻣﺎ ﻗَـﺘَ َﻞ ﻣ َﻦ اﻟﻨـ‬
‫ َل‬eَ‫ﺻﻴَ ًﺎﻣﺎ ﻟِﻴَ ُﺬو َق َو‬ ِ ‫ﻚ‬ َ ِ‫ﲔ أ َْو َﻋ ْﺪ ُل َذﻟ‬ ِ ‫اﻟْ َﻜﻌﺒ ِﺔ أَو َﻛ ﱠﻔﺎرةٌ ﻃَﻌﺎم ﻣ‬
َ ‫ﺴﺎﻛ‬ َ َ ُ َ َ ْ َْ
‫ﺎد ﻓَـﻴَـ ْﻨـﺘَ ِﻘ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻨﻪُ َو ﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ ذُو‬ َ ‫ﻒ َوَﻣ ْﻦ َﻋ‬ َ َ‫أ َْﻣ ِﺮﻩِ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ َﻋ ﱠﻤﺎ َﺳﻠ‬
(٥)‫اﳌﺂﺋﺪة‬ (٩٥) ‫اﻧْﺘِ َﻘ ٍﺎم‬
4. Ayat-ayat berkaitan dengan taqwa kepada Allah, lihat:
S.Al-Baqarah(2): 24, 41, 103, 194, 197, 203, 212, 223, 231,
233, 238, 278, 282;
S.Ali Imran(3):15, 50, 79, 102, 120, 123, 125, 130, 172, 179,
186, 198, 200;
S.An-Nisa’(4): 1, 77, 128-131;
S.Al-Ma’idah(5): 2, 4, 7-8, 11, 35, 57, 65, 88, 96, 100, 108, 112;
S.Al-An’am(6):72, 155; S.Al-A’raf(7):35, 96;
S.Al-Anfal(8): 1, 29, 69; S.At-Taubah(9):119;
S.Hud(11):78; S.Yusuf(12): 90, 109;
S.Ar-Ra’d(13):35; S.Al-Hijr(15):69;
S.An-Nahl(16):2, 128; S.Maryam(19):72;
S.Al-Hajj(22):1; S.Al-Mu’minun(23):52;
S.An-Nur(24):52; S.Al-Ankabut(29):16;
S.Asy-Syu’ara’(26):108, 110, 126, 131, 132, 144, 150, 163, 179,
184; S.Ar-Rum(30):31
S.Luqman(31):33; S.Al-Ahzab(33):1, 55, 70;
S.Az-Zumar(39): 10, 16, 30, 61, 73; S.Az-Zukhruf(43):63;
S.Muhammad(47):36; S.Al-Hujurat(49): 1, 10, 12, 13;
S.Al-Hadied(57):28; S.Al-Mujadilah(58):9;
S.Al-Hasyr(59):7, 18; S.Al-Mumtahanah(60):11;

S.Al-Baqarah(2):197. 358
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

S.At-Taghabun(64):16; S.Ath-Thalaq(65): 1-2, 4-5, 10;


S.Nuh(71):3; S.Al-Lail(92):17.

‫ﻴﻤﺎ ﻃَ ِﻌ ُﻤﻮا إِذَا َﻣﺎ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا‬ ِ َ‫ﺎت ﺟﻨ‬ ِ ِ ‫ﻟَﻴﺲ َﻋﻠَﻰ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺎح ﻓ‬
ٌ ُ َ‫ﺼﺎﳊ‬ َ َ َ َ ْ
ِ ِ ِ
ُ‫ﺴﻨُﻮا َوﷲ‬ ْ ‫ﺼﺎﳊَﺎت ﰒُﱠ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا َوآ ََﻣﻨُﻮا ﰒُﱠ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا َوأ‬
َ ‫َﺣ‬ ‫َوآ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
(٥)‫( اﳌﺂﺋﺪة‬٩٣) ‫ﲔ‬ ِِ ‫ُِﳛ ﱡ‬
َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jika sudah mampu berhajji, hendaklah melakukannya
dengan ikhlas dan tertib sesuai tuntunan.
2. Tidak ada baiknya berbantah untuk menunjukkan
kebaikan diri sendiri atau amalannya; Allah tahu kebaikan
seseorang walaupun orang lain tidak mengetahuinya.

‫ﻀﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ْ َ‫ﻀﻼً ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈذَا أَﻓ‬ ْ َ‫ﺎح أَ ْن ﺗَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮا ﻓ‬ٌ َ‫ﺲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﺟﻨ‬َ ‫ﻟَْﻴ‬
‫ﺎت ﻓَﺎذْ ُﻛ ُﺮوا ﷲَ ِﻋ ْﻨ َﺪ اﻟ َْﻤ ْﺸ َﻌ ِﺮ ا ْﳊََﺮ ِام َواذْ ُﻛ ُﺮوﻩُ َﻛ َﻤﺎ َﻫ َﺪا ُﻛ ْﻢ َوإِ ْن‬ ٍ َ‫َﻋﺮﻓ‬
َ
َ َ‫ﺚ أَﻓ‬
‫ﺎض‬ ُ ‫ﻀﻮا ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ‬ ُ ‫( ﰒُﱠ أ َِﻓﻴ‬١٩٨) ‫ﲔ‬ ِ ِِ ِ
َ ّ‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠﻪ ﻟَ ِﻤ َﻦ اﻟﻀﱠﺎﻟ‬
(١٩٩) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫اﻟﻨﱠﺎس واﺳﺘـ ْﻐ ِﻔﺮوا ﷲ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬ ٌ َ َ ُ َْ َ ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Selama menunaikan manasik Hajji di Makkah, Arafah,
Mina, orang boleh berdagang, bekerja sebagai buruh atau
pekerjaan lainnya yang mendatangkan keuntungan/upah.
2. Setelah bubaran meninggalkan Arafah dalam manasik
hajji, muhrimien (orang-orang yang sedang menunaikan
hajji) disuruh berdzikir, menyebut dan mengingat Allah di
Masy’aril Haram 10.

10
Masy’aril Haram, di Muzdalifah, dari arah Arafah sebelum Mina.

S.Al-Baqarah(2):198-199. 359
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Orang disuruh berdzikir sebagaimana petunjuk Allah.


4. Sebelum mendapat petunjuk dari Allah berupa dienul
Islam ini, orang berada dalam kesesatan. Sebelum
mendapat tuntunan cara berdzikir (lewat Rasulullah),
orang tidak tahu bagaimana seharusnya berdzikir itu.
5. Bubaran Hajji mulai dari Muzdalifah dan Mina, aturannya
sebagaimana yang dilakukan oleh orang-orang Arab
lainnya (yang waktu itu kebanyakan mereka belum Islam).
6. Kemudian orang disuruh memohon ampun kepada Allah.
7. Allah itu Maha Pengampun bagi orang yang memohon
ampun, Penyayang bagi orang yang matinya dalam
keadaan sudah bertaubat.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ritual peribadatan itu diatur dengan nas, tuntunan, bukan
dengan akal atau rekayasa manusia.
2. Boleh tidaknya sesuatu perbuatan dilakukan di tengah-
tengah ibadah, juga diatur dengan nas, dalil, bukan akal.
3. Selesainya suatu manasik/ibadah tidak diiringi dengan
kepuasan atau kebanggaan, melainkan dengan istighfar
(permohonan ampun) kepada Allah.
4. Tidak ada orang yang baik, mendapat petunjuk, kecuali
jika dia mendapat petunjuk Allah.
5. Orang tidak usah membenci atau menghindari perbuatan
yang juga dilakukan orang lain, jika perbuatan itu sendiri
memang disuruhkan dalam Al-Islam dalam soal ini,
tidak usah keberatan bubaran hajji sebagaimana orang-
orang Arab melakukannya.
6. Istighfar, memohon ampunan Allah, itu termasuk perkara
yang harus dilakukan muslimien.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa petunjuk yang
sebenarnya itu adalah petunjuk yang dari Allah, lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):213; S.Al-An’am(6):71, 80, 90, 161;

S.Al-Baqarah(2):198-199. 360
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫;‪S.Al-A’raf(7):30, 43‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):31‬‬


‫;‪S.Ibrahim(14):12‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):36‬‬
‫;‪S.Maryam(19):58‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):50, 122‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):18, 57‬‬ ‫;‪S.Al-Hujurat(49):17‬‬
‫;‪S.Al-A’la(87):3‬‬ ‫‪S.Adl-Dluha(93):7.‬‬
‫ﱠﺼ َﺎرى َﺣ ﱠﱴ ﺗَـﺘﱠﺒِ َﻊ ِﻣﻠﱠﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠن ُﻫ َﺪى‬
‫ﻮد َوﻻَ اﻟﻨ َ‬ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ُﻬ ُ‬
‫ﺿﻰ َﻋ ْﻨ َ‬ ‫َﻦ ﺗَـ ْﺮ َ‬
‫َوﻟ ْ‬
‫ﺎء َك ِﻣ َﻦ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ َﻣﺎ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺖ أ َْﻫ َﻮاءَ ُﻫ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﺬي َﺟ َ‬‫ﷲ ُﻫ َﻮ ا ْﳍَُﺪى َوﻟَﺌِ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ َ‬‫ِ‬
‫ﺼ ٍﲑ )‪ (١٢٠‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ﷲ ِﻣﻦ وٍِﱄ وﻻَ ﻧَ ِ‬ ‫َﻚ ِﻣﻦ ِ‬
‫ْ ََّ‬ ‫ﻟَ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang berisi suruhan istighfar, lihat juga‬‬
‫;‪S.Hud(11):52‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):62‬‬
‫;‪S.Ghafir(40):55‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):19‬‬
‫‪S.Nuh(71):10.‬‬
‫ﺴ ‪L‬ﻤﻰ‬ ‫َﺟ ٍﻞ ُﻣ َ‬ ‫ﺴﻨًﺎ إِ َﱃ أ َ‬‫ﺎﻋﺎ َﺣ َ‬ ‫اﺳﺘَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮوا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ ﺗُﻮﺑُﻮا إِﻟ َْﻴ ِﻪ ﳝَُﺘِّ ْﻌ ُﻜ ْﻢ َﻣﺘَ ً‬ ‫ِ‬
‫َوأَن ْ‬
‫ﺎف َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫َﺧ ُ‬‫ﻀﻠَﻪُ َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠ ْﻮا ﻓَِﺈِّﱐ أ َ‬ ‫ﻀ ٍﻞ ﻓَ ْ‬ ‫ت ُﻛ ﱠﻞ ِذي ﻓَ ْ‬ ‫وﻳـ ْﺆ ِ‬
‫َُ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫ٍ‬
‫اب ﻳَـ ْﻮم َﻛﺒِ ٍﲑ )‪(٣‬‬‫َﻋ َﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻮل إِﻻﱠ ﻟِﻴﻄَ ِِ ِ ِ‬ ‫وَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ٍ‬
‫ﺎع _ ْذن ﷲ َوﻟ َْﻮ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ إ ْذ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻮل ﻟ ََﻮ َﺟ ُﺪوا ﷲَ ﺗَـ ﱠﻮ ًا‪a‬‬
‫اﺳﺘَـﻐْ َﻔ َﺮ َﳍُُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ﺎﺳﺘَـ ْﻐ َﻔ ُﺮواﷲَ َو ْ‬
‫وك ﻓَ ْ‬
‫َﺟﺎءُ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ )‪(٦٤‬‬ ‫ِ‬
‫َرﺣ ً‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ )‪(١٠٦‬‬ ‫واﺳﺘـ ْﻐ ِﻔ ِﺮ ﷲ إِ ﱠن ﷲ َﻛﺎ َن ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮرا َرﺣ ً‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬
‫‪3. Hadits yang menunjukkan adanya bacaan istighfar setelah‬‬
‫‪shalat fardlu dan sebagainya‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻛﺎ َن إِ َذا‬ ‫ِ‬ ‫ث أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ ﺛَـ ْﻮَ‪َ a‬ن ُﳛَ ِّﺪ ُ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺴﻼَ ُم ‪،‬‬ ‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎل اَﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ أَﻧْ َ‬‫اﺳﺘَـ ْﻐ َﻔ َﺮ ﺛَﻼَ ً‪َ k‬وﻗَ َ‬ ‫ِِ‬ ‫اﻧْﺼﺮ َ ِ‬
‫ﺻﻼَﺗﻪ ْ‬ ‫ف ﻣ ْﻦ َ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ َ‪ m‬ذَا ا ْﳉَﻼَل َواْﻻ ْﻛ َﺮام ‪ .‬رواﻩ اﻟﻨﺴﺂﺋﻲ‬ ‫ﺴﻼَ ُم ‪ ،‬ﺗَـﺒَ َﺎرْﻛ َ‬
‫ﻚ اﻟ ﱠ‬ ‫َوِﻣ ْﻨ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2):198-199.‬‬ ‫‪361‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

، ‫ﻋﻤﻞ اﻟﻴﻮم واﻟﻠﻴﻠﺔ‬-‫ ك‬، ٤١‫ ص‬٦‫ ج‬:‫اﻟﺴﻨﻦ اﻟﻜﱪى ﻟﻠﻨﺴﺎﺋﻲ‬


٩٩٦٧‫اﻻﺳﺘﻐﻔﺎر ﻋﻨﺪ اﻻﻧﺼﺮاف ﻣﻦ اﻟﺼﻼة ح‬-٣٩‫ب‬

١٢٦٠‫اﻻﺳﺘﻐﻔﺎر ﺑﻌﺪ اﻟﺘﺴﻠﻴﻢ ح‬-‫ ب‬، ٣٩٧ ‫ ص‬١‫ ج‬:‫وﰱ‬

ِ ِ ٍ ‫ﺎل ﺑـﻌ َﺪ ُﻛ ِﻞ‬ ِ ‫َﻋﻦ ﻣﻌ‬


َ‫ أَ ْﺳﺘَـﻐْﻔ ُﺮ ﷲَ اﻟﱠﺬي ﻻَ إِﻟﻪ‬:‫ﺻﻼَة‬
َ ّ ْ َ َ َ‫ َﻣ ْﻦ ﻗ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ﺎذ ﺑْ ِﻦ َﺟﺒَ ٍﻞ ﻗ‬ َُ ْ
ٍ ‫ث ﻣ ﱠﺮ‬ ِ
ُ‫ َﻛ ﱠﻔ َﺮ ﷲُ َﻋ ْﻨﻪ‬، ‫ات‬ َ َ َ‫ ﺛَﻼ‬، ‫ﻮب إِﻟَْﻴﻪ‬
ُ ُ‫ﻮم َوأَﺗ‬ُ ‫إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ اْ َﳊ ﱡﻲ اْﻟ َﻘﻴﱡ‬
‫ ﻣﺼﻨﻒ‬. ‫ أﺧﺮﺟﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق‬. ‫ﻒ‬ ِ ‫ذُﻧُﻮﺑﻪُ وإِ ْن َﻛﺎ َن ﻓَـ ﱠﺮ ِﻣﻦ اﻟ ﱠﺰ ْﺣ‬
َ َ َ
، ‫اﻟﺘﺴﺒﻴﺢ واﻟﻘﻮل وراء اﻟﺼﻼة‬-‫ ب‬، ٢٣٦ ‫ ص‬٢ ‫ ج‬:‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق‬
٣١٩٥‫ح‬

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah berusaha untuk memperbanyak bacaan
istighfar, dalam masa ihram (hajji/umrah) maupun di
luarnya.

‫ َء ُﻛ ْﻢ أ َْو أَ َﺷ ﱠﺪ ِذ ْﻛ ًﺮا‬aََ ‫ﺎﺳ َﻜ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎذْ ُﻛ ُﺮوا ﷲَ َﻛ ِﺬ ْﻛ ِﺮُﻛ ْﻢ آ‬


ِ َ‫ﻀﻴـﺘُﻢ ﻣﻨ‬
َ ْ ْ َ َ‫ﻓَِﺈذَا ﻗ‬
‫َﺧ َﺮةِ ِﻣ ْﻦ‬ِ ‫ﻮل رﺑﱠـﻨﺎ آَﺗِﻨﺎ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وﻣﺎ ﻟَﻪ ِﰲ اْﻵ‬
ُ ََ َ َ َ َ ُ ‫ﱠﺎس َﻣ ْﻦ ﻳَـ ُﻘ‬ ِ ‫ﻓَ ِﻤ َﻦ اﻟﻨ‬
(٢٠٠) ‫َﺧﻼَ ٍق‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan agar setelah selesai manasik hajji,
orang lebih banyak mengingat Allah (dari pada sebelum
menunaikan manasik itu).
2. Hendaknya ingat kepada Allah itu sedemikian sangatnya,
sebagaimana orang (Arab) mengingat nenek moyang, atau
lebih banyak lagi.

S.Al-Baqarah(2): 200. 362


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Tetapi sebagian manusia (yang sudah berhajji) berdo’a,


minta kepada Allah agar diberi karunia di dunia ini.
4. Orang itu tidak akan mendapat bagian kebaikan di
Akhirat.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Seharusnya orang yang sudah menunaikan ibadah hajji
lebih banyak ingat kepada Allah dibandingkan orang yang
belum menunaikannya.
2. Ada orang yang lebih banyak ingat orangtuanya dari pada
ingat kepada Allah, sebaliknya:
3. Ada orang yang lebih banyak ingat kepada Allah dari
pada kepada orangtuanya.
4. Ada orang yang dhahirnya melakukan ibadah, tetapi
tujuannya (niatnya) untuk mencari keuntungan dunia.
5. Orang yang himmah (cita-cita atau kepentingan)nya
kepada dunia tidak akan mendapat kenikmatan dan
kemuliaan di Akhirat.
6. Orang harus bercita-cita mendapat ampunan dan ridla
Allah, kemuliaan dan kebahagiaan di Akhirat.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat berkaitan dengan soal Hajji: lihat lagi sepintas
S.Al-Baqarah(2):158 tentang sa’i antara Shafa – Marwah
S.Al-Baqarah(2):196 perintah menyempurnakan hajji;
S.Al-Baqarah(2):197-203 tata-cara /manasik hajji;
ِِ ِ ِ ِ ِ ‫ﺖ و ِﺿﻊ ﻟِﻠﻨ‬ ٍ
‫ت‬ٌ ^َ َ‫( ﻓﻴﻪ آ‬٩٦) ‫ﲔ‬ َ ‫ﱠﺎس ﻟَﻠﱠﺬي ﺑِﺒَ ﱠﻜﺔَ ُﻣﺒَ َﺎرًﻛﺎ َوُﻫ ًﺪى ﻟ ْﻠ َﻌﺎﻟَﻤ‬ ِ
َ ُ ‫إ ﱠن أ ﱠَوَل ﺑَـْﻴ‬
‫ﺖ َﻣ ِﻦ‬ َْ ِ ‫ِ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ‬d‫ﺎت َﻣ َﻘ ُﺎم إِﺑْـَﺮ ِاﻫ َﻴﻢ َوَﻣ ْﻦ َد َﺧﻠَﻪُ َﻛﺎ َن آَ ِﻣﻨًﺎ َوِﱠ‬
ِ ‫ﱠﺎس ِﺣ ﱡﺞ اﻟْﺒـﻴ‬
ٌ َ‫ﺑَـﻴِّﻨ‬
ِ ِ
(٩٧) ‫ﲔ‬ َ ‫ﲏ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻌﺎﻟَﻤ‬ ‫ﺎع إِﻟَْﻴﻪ َﺳﺒِﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔَﺮ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ َﻏ ِ ﱞ‬ َ َ‫اﺳﺘَﻄ‬
ْ
[٩٧ ،٩٦:(٣)‫]آل ﻋﻤﺮان‬

‫ﲔ ِﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ ﻓَ ٍّﺞ‬ ِ ِ ‫ﻮك ِرﺟﺎﻻً وﻋﻠَﻰ ُﻛ ِﻞ‬


َ ‫ْﺗ‬wَ ‫ﺿﺎﻣ ٍﺮ‬
َ ّ ِ ‫َوأَ ِذّ ْن ِﰲ اﻟﻨ‬
َ َ َ َ ُ‫ْﺗ‬wَ ‫ ْﳊَ ِّﺞ‬uِ ‫ﱠﺎس‬

S.Al-Baqarah(2): 200. 363


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺎت َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﻋ ِﻤ ٍﻴﻖ )‪ (٢٧‬ﻟِﻴ ْﺸﻬ ُﺪوا ﻣﻨَﺎﻓِﻊ َﳍﻢ وﻳ ْﺬ ُﻛﺮوا اﺳﻢ ﷲِ ِﰲ أ ﱠَ^ٍم ﻣﻌﻠُﻮﻣ ٍ‬
‫َْ َ‬ ‫َ َ َ َ ُْ َ َ ُ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ اﻟْ َﻔﻘ َﲑ )‪ (٢٨‬ﰒُﱠ‬ ‫ﻴﻤﺔ اْﻷَﻧْـ َﻌﺎم ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ﻣْﻨـ َﻬﺎ َوأَﻃْﻌ ُﻤﻮا اﻟْﺒَﺎﺋ َ‬ ‫َﻣﺎ َرَزﻗَـ ُﻬ ْﻢ ﻣ ْﻦ َ~ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ َوَﻣ ْﻦ‬ ‫ﺖ اﻟْ َﻌﺘِ ِﻴﻖ )‪َ (٢٩‬ذﻟ َ‬ ‫ﻟْﻴـ ْﻘﻀﻮا ﺗَـ َﻔﺜَـﻬﻢ وﻟْﻴﻮﻓُﻮا ﻧُ ُﺬورﻫﻢ وﻟْﻴﻄﱠﱠﻮﻓُﻮا ِ‪u‬ﻟْﺒـﻴ ِ‬
‫َْ‬ ‫َُ ْ َ َ‬ ‫ُْ َُ‬ ‫َ ُ‬
‫ﺖ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اْﻷَﻧْـ َﻌ ُﺎم إِﻻﱠ َﻣﺎ ﻳـُْﺘـﻠَﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳـُ َﻌﻈّ ْﻢ ُﺣُﺮَﻣﺎت ﷲ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟَﻪُ ﻋْﻨ َﺪ َرﺑِّﻪ َوأُﺣﻠﱠ ْ‬
‫اﺟﺘَﻨِﺒُﻮا ﻗَـ ْﻮَل اﻟﱡﺰوِر )‪(٣٠‬‬ ‫ِ‬
‫ﺲ ﻣ َﻦ اْﻷَْو َ‪‰‬ن َو ْ‬
‫اﻟﺮﺟ ِ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ ِ ِ‬
‫ﺎﺟﺘَﻨﺒُﻮا ّ ْ َ‬
‫]اﳊﺞ)‪[٣٠-٢٧:(٢٢‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang berisi celaan atas dunia dan mereka yang‬‬
‫‪mengejar dunia, lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):212‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):145, 185‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):77, 94, 134‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):32, 70‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):23-24; 69-70‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):28, 46‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):60-61‬‬
‫;‪S.Fathir(35):5, 6‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):39-40‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):36‬‬ ‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):34-35‬‬
‫;‪S.Muhammad(47):36‬‬ ‫;‪S.An-Najm(53):29‬‬
‫‪S.Al-A’la(87):16.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺲ أََﱂْ َ‪ْw‬ﺗِ ُﻜ ْﻢ ُر ُﺳ ٌﻞ ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳَـ ُﻘ ﱡ‬ ‫اﳉِ ِّﻦ َواْ ِﻹﻧْ ِ‬
‫ﺼﻮ َن َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ آَ َ^ﰐ َوﻳـُْﻨﺬ ُروﻧَ ُﻜ ْﻢ ﻟ َﻘﺎءَ‬ ‫َ^ َﻣ ْﻌ َﺸَﺮ ْ‬
‫ﻳَـ ْﻮِﻣ ُﻜ ْﻢ َﻫ َﺬا ﻗَﺎﻟُﻮا َﺷ ِﻬ ْﺪ َ• َﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴﻨَﺎ َو َﻏﱠﺮﺗْـ ُﻬ ُﻢ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َو َﺷ ِﻬ ُﺪوا َﻋﻠَﻰ‬
‫ﻳﻦ )‪] (١٣٠‬اﻷﻧﻌﺎم)‪[١٣٠:(٦‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ أَﻧـ ُ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا َﻛﺎﻓﺮ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫و َ•دى أَﺻﺤﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر أَﺻﺤﺎب ْ ِ ِ‬
‫ﻴﻀﻮا َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻤﺎء أ َْو ﳑﱠﺎ َرَزﻗَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ‬ ‫اﳉَﻨﱠﺔ أَ ْن أَﻓ ُ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ َْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ اﲣَ ُﺬوا دﻳﻨَـ ُﻬ ْﻢ َﳍًْﻮا َوﻟَﻌﺒًﺎ‬ ‫ﻳﻦ )‪ (٥٠‬اﻟﺬ َ‬ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا إ ﱠن ﷲَ َﺣﱠﺮَﻣ ُﻬ َﻤﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜﺎﻓﺮ َ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ ﻧَ ُﺴﻮا ﻟَِﻘﺎءَ ﻳَـ ْﻮِﻣ ِﻬ ْﻢ َﻫ َﺬا َوَﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻓَﺎﻟْﻴَـ ْﻮَم ﻧَـْﻨ َﺴ ُ‬
‫َو َﻏﱠﺮﺗْـ ُﻬ ُﻢ ْ‬
‫]اﻷﻋﺮاف)‪[٥١ ،٥٠:(٧‬‬ ‫ِ•َ َ^ﺗِﻨَﺎ َْﳚ َﺤ ُﺪو َن )‪(٥١‬‬

‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧِْﻔُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ا ﱠ‪‰‬ﻗَـ ْﻠﺘُ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ِ ِ‬


‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إ َذا ﻗ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ^ أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫اﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬‫ض أ ََر ِﺿﻴﺘُ ْﻢ ِ‪ْ u‬ﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﻣ َﻦ اْﻵَ ِﺧَﺮةِ ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَﺎعُ ْ‬
‫اْﻷ َْر ِ‬
‫]اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪[٣٨:(٩‬‬ ‫ﻴﻞ )‪(٣٨‬‬ ‫ِ ِ ِﱠ ِ‬
‫اْﻵَﺧَﺮة إﻻ ﻗَﻠ ٌ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 200.‬‬ ‫‪364‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ َﻋ ْﻦ آَ َ^ﺗِﻨَﺎ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻻَ ﻳـﺮﺟﻮ َن ﻟَِﻘﺎء َ• ور ِ ِ‬


‫ﺿﻮا ‪ْ u‬ﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َواﻃْ َﻤﺄَﻧﱡﻮا ~َﺎ َواﻟﺬ َ‬ ‫َ ََ ُ‬ ‫َ َْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎر ﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَﻜْﺴﺒُﻮ َن )‪] (٨‬ﻳﻮﻧﺲ)‪،٧ :(١٠‬‬ ‫َﻏﺎﻓﻠُﻮ َن )‪ (٧‬أُوﻟَﺌ َ‬
‫ﻚ َﻣﺄ َو ُاﻫ ُﻢ اﻟﻨ ُ‬
‫‪[٨‬‬
‫ف إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْﻋ َﻤﺎ َﳍُْﻢ ﻓِ َﻴﻬﺎ َوُﻫ ْﻢ ﻓِ َﻴﻬﺎ ﻻَ‬
‫ﻳﺪ ا ْﳊَﻴَﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوِزﻳﻨَـﺘَـ َﻬﺎ ﻧـُ َﻮ ِّ‬
‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﱠﺎر َو َﺣﺒِ َ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ﻳـﺒﺨﺴﻮ َن )‪ (١٥‬أُوﻟَﺌِ ﱠ ِ‬
‫ﻂ َﻣﺎ‬ ‫ﺲ َﳍُْﻢ ﰲ اْﻵَﺧَﺮة إﻻﱠ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻟَْﻴ َ‬‫ﻚ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ َ ُ‬
‫ﺻﻨَـﻌُﻮا ﻓ َﻴﻬﺎ َوَ‪u‬ﻃ ٌﻞ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪] (١٦‬ﻫﻮد)‪[١٦ ،١٥:(١١‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺮْز َق ﻟ َﻤ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﻳـَ ْﻘﺪ ُر َوﻓَ ِﺮ ُﺣﻮا ِ‪ْ u‬ﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوَﻣﺎ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬ ‫ﻂ ِ‬
‫ﷲُ ﻳـَْﺒ ُﺴ ُ ّ‬
‫ِ‬
‫]اﻟﺮﻋﺪ)‪[٢٧ ، ٢٦ :(١٣‬‬ ‫ﺎع )‪(٢٦‬‬ ‫اْﻵَﺧَﺮةِ إِﻻﱠ َﻣﺘَ ٌ‬
‫ﺼﺪﱡو َن َﻋ ْﻦ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ َوﻳـَْﺒـﻐُﻮﻧـَ َﻬﺎ‬ ‫ِ‬
‫اﳊَﻴَﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻋﻠَﻰ اْﻵَﺧَﺮةِ َوﻳَ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﺤﺒﱡﻮ َن ْ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﺪ )‪] (٣‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪[٣:(١٤‬‬ ‫ِﻋﻮﺟﺎ أُوﻟَﺌِﻚ ِﰲ ﺿﻼٍَل ﺑﻌِ ٍ‬
‫َ َ َ‬ ‫ًَ‬
‫ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ ِ‪ِ ِŸu‬ﻣﻦ ﺑـﻌ ِﺪ إِﳝَﺎﻧِِﻪ إِﻻﱠ ﻣﻦ أُ ْﻛ ِﺮﻩ وﻗَـ ْﻠﺒﻪ ﻣﻄْﻤﺌِ ﱞﻦ ِ‪ِ ْu‬ﻹﳝَ ِ‬
‫ﺎن َوﻟَ ِﻜ ْﻦ َﻣ ْﻦ‬ ‫َ ْ َ َ ُُ ُ َ‬ ‫ْ َْ‬ ‫َْ َ‬
‫اب َﻋﻈ ٌﻴﻢ )‪(١٠٦‬‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ﻣ َﻦ ﷲ َوَﳍُْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ﻀٌ‬ ‫ﺻ ْﺪ ًرا ﻓَـ َﻌﻠَْﻴﻬ ْﻢ َﻏ َ‬
‫َﺷَﺮ َح ‪u‬ﻟْ ُﻜ ْﻔﺮ َ‬
‫اﳊَﻴَﺎ َة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻋﻠَﻰ اْﻵَ ِﺧَﺮةِ َوأَ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻬ ِﺪي‬
‫اﺳﺘَ َﺤﺒﱡﻮا ْ‬ ‫ﻚ ِ‪َ¢‬ﻧـ ُﱠﻬ ُﻢ ْ‬
‫ِ‬
‫َذﻟ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ )‪] (١٠٧‬اﻟﻨﺤﻞ)‪[١٠٧ ، ١٠٦ :(١٦‬‬ ‫اﻟْ َﻘ ْﻮَم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫اﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻟِﻨَـ ْﻔﺘِﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓِ ِﻴﻪ َوِرْز ُق‬
‫اﺟﺎ ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َزْﻫَﺮةَ ْ‬ ‫وﻻَ ﲤَُﱠﺪ ﱠن ﻋﻴـﻨَـﻴﻚ إِ َﱃ ﻣﺎ ﻣﺘـ ِِ‬
‫ﱠﻌﻨَﺎ ﺑﻪ أ َْزَو ً‬
‫َْ ْ َ َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫]ﻃﻪ)‪[١٣١ :(٢٠‬‬ ‫ﻚ َﺧْﻴـٌﺮ َوأَﺑْـ َﻘﻰ )‪(١٣١‬‬ ‫ِ‬
‫َرﺑّ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَﺨﺮج ﻋﻠَﻰ ﻗَـﻮِﻣ ِﻪ ِﰲ ِزﻳﻨﺘِ ِﻪ ﻗَ َ ﱠ ِ‬
‫ﺖ ﻟَﻨَﺎ ﻣﺜْ َﻞ َﻣﺎ أُوﰐَ‬ ‫اﳊَﻴَﺎ َة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َ^ ﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻳﺪو َن ْ‬ ‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ ْ‬
‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻗَ ُﺎرو ُن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﺬو َﺣ ٍّﻆ َﻋ ِﻈﻴ ٍﻢ )‪ (٧٩‬وﻗَ َ ﱠ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻌ ْﻠ َﻢ َوﻳْـﻠَ ُﻜ ْﻢ ﺛـَ َﻮ ُ‬‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫ﺼﺎﺑُِﺮو َن )‪(٨٠‬‬
‫ﱠﺎﻫﺎ إِﻻﱠ اﻟ ﱠ‬ ‫ﷲِ ﺧﻴـﺮ ﻟِﻤﻦ آَﻣﻦ وﻋ ِﻤﻞ ِ‬
‫ﺻﺎﳊًﺎ َوﻻَ ﻳـُﻠَﻘ َ‬
‫ٌَْ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫]اﻟﻘﺼﺺ)‪[٨٠ ، ٧٩ :(٢٨‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 200.‬‬ ‫‪365‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اﳊَﻴَـ َﻮا ُن ﻟَْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ﱠار اْﻵَ ِﺧَﺮةَ َﳍِ َﻲ ْ‬ ‫وﻣﺎ َﻫ ِﺬﻩِ ا ْﳊﻴﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ إِﻻﱠ َﳍْﻮ وﻟَﻌِ ِ‬
‫ﺐ َوإ ﱠن اﻟﺪ َ‬ ‫ٌ َ ٌ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ََ‬
‫]اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪[٦٤ :(٢٩‬‬ ‫ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٦٤‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮد ُﻫ َﻮ‬ ‫اﺧ َﺸ ْﻮا ﻳـَ ْﻮًﻣﺎ ﻻَ َْﳚ ِﺰي َواﻟ ٌﺪ َﻋ ْﻦ َوﻟَﺪﻩ َوﻻَ َﻣ ْﻮﻟُ ٌ‬ ‫ﱠﺎس اﺗﱠـ ُﻘﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ َو ْ‬
‫َ^ أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻻَ‬ ‫َﺟﺎ ٍز َﻋ ْﻦ َواﻟِ ِﺪﻩِ َﺷْﻴـﺌًﺎ إِ ﱠن َو ْﻋ َﺪ ﷲِ َﺣ ﱞﻖ ﻓَﻼَ ﺗَـﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜ ُﻢ ْ‬
‫ِ ِ‬
‫]ﻟﻘﻤﺎن)‪[٣٣:(٣١‬‬ ‫ور )‪(٣٣‬‬ ‫ﻳـَﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ‪ Ÿu‬اﻟْﻐَُﺮ ُ‬
‫ث اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻧـُ ْﺆﺗِِﻪ‬ ‫ث اْﻵَ ِﺧَﺮةِ ﻧَِﺰْد ﻟَﻪُ ِﰲ َﺣ ْﺮﺛِِﻪ َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻳﺪ َﺣ ْﺮ َ‬ ‫ﻳﺪ َﺣ ْﺮ َ‬ ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻴﺐ )‪] (٢٠‬اﻟﺸﻮرى)‪[٢٠ :(٤٢‬‬ ‫ﺼ ٍ‬ ‫ِﻣْﻨـﻬﺎ وﻣﺎ ﻟَﻪ ِﰲ اْﻵَ ِﺧﺮةِ ِﻣﻦ ﻧَ ِ‬
‫َ ْ‬ ‫َ ََ ُ‬
‫ﺎﺧٌﺮ ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َوﺗَ َﻜﺎﺛـٌُﺮ ِﰲ اْﻷ َْﻣ َﻮ ِال‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َوَﳍٌْﻮ َوِزﻳﻨَﺔٌ َوﺗَـ َﻔ ُ‬‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻟَﻌ ٌ‬‫ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ ْ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ َﻔ¬ﺮا ﰒُﱠ‬ ‫ﻴﺞ ﻓَـﺘَـَﺮاﻩُ ُﻣ ْ‬‫ﱠﺎر ﻧـَﺒَﺎﺗُﻪُ ﰒُﱠ ﻳَﻬ ُ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻜﻔ َ‬ ‫َواْﻷ َْوﻻَد َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﻏْﻴﺚ أ َْﻋ َﺠ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺿ َﻮا ٌن َوَﻣﺎ‬ ‫اب َﺷﺪﻳ ٌﺪ َوَﻣ ْﻐﻔَﺮةٌ ِﻣ َﻦ ﷲ َوِر ْ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَ ُﻜﻮ ُن ُﺣﻄَ ًﺎﻣﺎ َوِﰲ اْﻵَﺧَﺮةِ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫]اﳊﺪﻳﺪ)‪[٢٠ :(٥٧‬‬ ‫ﺎع اﻟْﻐُُﺮوِر )‪(٢٠‬‬ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ إِﻻﱠ َﻣﺘَ ُ‬
‫ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ )‪ (٣٨‬ﻓَﺈِ ﱠن ا ْﳉَ ِﺤ َﻴﻢ ِﻫ َﻲ اﻟْ َﻤﺄْ َوى )‪(٣٩‬‬
‫ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ َﻣ ْﻦ ﻃَﻐَﻰ )‪َ (٣٧‬وآَﺛـََﺮ ْ‬
‫]اﻟﻨﺎزﻋﺎت)‪[٣٩-٣٧:(٧٩‬‬
‫‪3. Hadits tentang orang yang himmahnya (cita-citanya,‬‬
‫‪perhatiannya) hanya dunia:‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل( َِﲰﻌﺖ رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ٍِ‬
‫)ﻋ ْﻦ َزﻳْﺪ ﺑْ ِﻦ َ‪‰‬ﺑﺖ ﻗَ َ ْ ُ َ ُ‬
‫ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺎﻧَﺖ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﳘﱠﻪُ ﻓَـﱠﺮ َق ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ أ َْﻣَﺮﻩُ َو َﺟ َﻌ َﻞ ﻓَـ ْﻘَﺮﻩُ ﺑـَ ْ َ‬
‫ﻳـَ ُﻘ ُ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ﻟَﻪُ َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎﻧَﺖ اْﻵﺧَﺮةُ ﻧﻴﱠـﺘَﻪُ‬ ‫َﻋْﻴـﻨَـْﻴﻪ َوَﱂْ َ‪ْw‬ﺗﻪ ﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ إﻻﱠ َﻣﺎ ُﻛﺘ َ‬
‫اﻏ َﻤﺔٌ ((‬ ‫َﲨﻊ ﷲ ﻟَﻪ أَﻣﺮﻩ وﺟﻌﻞ ِﻏﻨَﺎﻩ ِﰱ ﻗَـ ْﻠﺒِ ِﻪ وأَﺗَـْﺘﻪ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وِﻫﻰ ر ِ‬
‫َ ُ َ َ ََ‬ ‫َ َ ُ ُ ْ َُ َ َ َ َ ُ‬
‫رواﻩ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ؛ اﻟﺮاﻏﻤﺔ‪ :‬اﳌﻘﻬﻮرة ‪.‬‬
‫ﺟﻪ ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ١٣٧٥‬ك‪-٣٧‬اﻟﺰﻫﺪ ‪ ،‬ب‪-٢‬ا ْﳍَِﻢ ِ‪u‬ﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ‪ ،‬ح‪٤١٠٥‬‬
‫ّ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 200.‬‬ ‫‪366‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

. ‫ رﺟﺎﻟﻪ ﺛﻘﺎت‬، ‫ إﺳﻨﺎدﻩ ﺻﺤﻴﺢ‬:‫ﰱ اﻟﺰواﺋﺪ‬


ِ ‫)وأَﺗَـْﺘﻪ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وِﻫﻰ ر‬
‫ واﳊﺎﺻﻞ أ ّن ﻣﺎ ُﻛﺘﺐ ﻟﻠﻌﺒﺪ ﻣﻦ‬. ‫ أى ﻣﻘﻬﻮرة‬:(ٌ‫اﻏ َﻤﺔ‬َ َ َ َ ُ َ
‫ وﻣﻦ ﻃﻠﺐ‬. ‫ﺗﻴﻪ ﺑﻼ ﺗﻌﺐ‬w َ‫ إﻻ أﻧﻪ َﻣﻦ ﻃﻠﺐ اﻵﺧﺮة‬، ‫ﺗﻴﻪ ﻻﳏﺎﻟﺔ‬w ‫اﻟﺮزق‬
. ‫ﺗﻴﻪ ﺑﺘﻌﺐ وﺷﺪة‬w ‫اﻟﺪﻧﻴﺎ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah berusaha mengingat Allah lebih dari ingat
kepada selain Allah.
2. Hendaklah bercita-cita mendapat ridla Allah, mendapat
kemuliaan di Akhirat.

‫ﺴﻨَﺔً َوِﻗﻨَﺎ‬ ِ ِ ِ ُ ‫َوِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ ﻳَـ ُﻘ‬


َ ‫ﺴﻨَ ًﺔ َوِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة َﺣ‬
َ ‫ﻮل َرﺑﱠـﻨَﺎ آَﺗﻨَﺎ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﺣ‬
ِ ‫ﺼ‬ ِ َ ِ‫( أُوﻟَﺌ‬٢٠١) ‫اب اﻟﻨﱠﺎ ِر‬
ُ ‫ﺴﺒُﻮا َوﷲُ َﺳ ِﺮ‬
‫ﻳﻊ‬ َ ‫ﻴﺐ ﳑﱠﺎ َﻛ‬ ٌ َ‫ﻚ َﳍُ ْﻢ ﻧ‬ َ ‫َﻋ َﺬ‬
(٢٠٢) ‫ﺎب‬ ِ ‫ا ْﳊِﺴ‬
َ
A. MAKSUD AYAT
1. Sebagian manusia (yang tidak disebut dalam ayat 200) ada
yang berdo’a memohon kepada Allah agar diberi kebaikan
di dunia dan di Akhirat, serta dijaga dari siksa neraka.
2. Orang yang do’anya seperti itu akan mendapat ganjaran
dari segala usaha yang dia lakukan selama di dunia.
3. Allah itu sangat cepat hisabnya 1.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman melakukan ibadah dengan sungguh-
sungguh, untuk keperluan akhiratnya.
2. Allah mesti memberi orang yang minta kebaikan akhirat.

1
Hisab = hitungan, maksudnya hitungan amalan yang telah manusia
lakukan di dunia, untuk kemudian diganjar atau dibalas.

S.Al-Baqarah(2): 201-202. 367


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat yang berkaitan dengan do’a-do’a, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):35‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):129‬‬
‫;‪S.Ibrahim(14):35‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):114‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):26, 29, 39, 93-94‬‬ ‫;‪S.Nuh(71):28‬‬
‫;‪S.Al-Qashash(28):17, 21, 24‬‬ ‫‪S.Ashshaafaat(37):100.‬‬
‫ب اﺟﻌﻞ َﻫ َﺬا ﺑـﻠَ ًﺪا آ َِﻣﻨًﺎ وارُز ْق أ َْﻫﻠَﻪُ ِﻣﻦ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬
‫ات َﻣ ْﻦ‬ ‫ﺎل إِﺑْـﺮ ِاﻫ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ََ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ﻴﻢ َر ّ ْ َ ْ‬ ‫َوإ ْذ ﻗَ َ َ ُ‬
‫‪َ €‬واﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ ﻗَ َ‬
‫ﺎل َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَﺄ َُﻣﺘِّ ُﻌﻪُ ﻗَِﻠﻴﻼً ﰒُﱠ‬ ‫آَﻣﻦ ِﻣ ْﻨـﻬﻢ ِ‪ِ a‬‬
‫ََ ُْ‬
‫ﲑ )‪] (١٢٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪[١٢٦:(٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫أَ ْ ِ‬
‫ﺲ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬ ‫ﺿﻄَﱡﺮﻩُ إ َﱃ َﻋ َﺬاب اﻟﻨﱠﺎر َوﺑ ْﺌ َ‬
‫ﻚ ذُ ِرﻳﱠﺔً ﻃَﻴِﺒﺔً إِﻧﱠ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُﻫﻨَﺎﻟِ َ‬
‫ﻴﻊ‬
‫ﻚ َﲰ ُ‬ ‫ﺐ ِﱄ ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْ َ ّ َّ‬ ‫ب َﻫ ْ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬ ‫ﻚ َد َﻋﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ‪َ m‬رﺑﱠﻪُ ﻗَ َ‬
‫]آل ﻋﻤﺮان)‪[٣٨:(٣‬‬ ‫ﱡﻋ ِﺎء )‪(٣٨‬‬ ‫اﻟﺪ َ‬
‫ﺼﻼَةِ َوِﻣ ْﻦ ذُ ِّرﻳﱠِﱵ َرﺑﱠـﻨَﺎ َوﺗَـ َﻘﺒﱠ ْﻞ ُد َﻋ ِﺎء )‪َ (٤٠‬رﺑﱠـﻨَﺎ ا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ِﱄ‬ ‫ِ‬
‫اﺟ َﻌﻠ ِْﲏ ُﻣﻘ َ‬
‫ﻴﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫ب ْ‬‫َر ِّ‬
‫ﺎب )‪(٤١‬‬ ‫ِ‬ ‫ي وﻟِﻠ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫‪.‬‬
‫ﺴ ُ‬ ‫ﻮم ا ْﳊ َ‬ ‫ﲔ ﻳَـ ْﻮ َم ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬‫َوﻟ َﻮاﻟ َﺪ ﱠ َ ُ‬
‫]إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪[٤١-٤٠:(١٤‬‬
‫ِ‬
‫ﲑا‬ ‫ب ار َﲪْﻬﻤﺎ َﻛﻤﺎ رﺑﱠـﻴ ِﺎﱐ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎح اﻟ ﱡﺬ ِّل ﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَﺔ َوﻗُ ْﻞ َر ِّ ْ ُ َ َ َ َ َ‬
‫ﺻﻐ ً‬ ‫َوا ْﺧ ِﻔ ْ‬
‫ﺾ َﳍَُﻤﺎ َﺟﻨَ َ‬
‫)‪] (٢٤‬اﻹﺳﺮاء)‪[٢٤:(١٧‬‬
‫اﺟ َﻌ ْﻞ ِﱄ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ‬
‫ب أَ ْد ِﺧﻠ ِْﲏ ﻣ ْﺪ َﺧﻞ ِ‬
‫ﺻ ْﺪ ٍق وأَ ْﺧ ِﺮﺟ ِﲏ ُﳐْﺮ ِ‬
‫ج ﺻ ْﺪ ٍق َو ْ‬ ‫ُ َ‬ ‫َوﻗُ ْﻞ َر ِّ‬
‫]اﻹﺳﺮاء)‪[٨٠:(١٧‬‬ ‫ﲑا )‪(٨٠‬‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ُﺳ ْﻠﻄَ ًﺎ• ﻧَﺼ ً‬
‫ﻟَ ُﺪﻧْ َ‬
‫ْس َﺷ ْﻴـﺒًﺎ َوَﱂْ أَ ُﻛ ْﻦ ﺑِ ُﺪ َﻋﺎﺋِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل َر ِّ ِ‬
‫ب‬‫ﻚ َر ِّ‬ ‫ب إِّﱐ َو َﻫ َﻦ اﻟ َْﻌﻈ ُْﻢ ﻣ ِّﲏ َوا ْﺷﺘَـ َﻌ َﻞ اﻟ ﱠﺮأ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺖ ْاﻣ َﺮأَِﰐ َﻋ ِﺎﻗ ًﺮا‬ ‫ﺖ اﻟْﻤﻮ ِاﱄ ِﻣﻦ وراﺋِﻲ وَﻛﺎﻧَ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺷﻘﻴ‪L‬ﺎ )‪َ (٤‬وإِّﱐ ﺧ ْﻔ ُ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫اﺟ َﻌﻠْﻪُ‬ ‫ﻮب َو ْ‬
‫َل ﻳَـ ْﻌ ُﻘ َ‬ ‫ث ِﻣ ْﻦ آ ِ‬ ‫ﻚ َوﻟِﻴ‪L‬ﺎ )‪ (٥‬ﻳَ ِﺮﺛُِﲏ َوﻳَ ِﺮ ُ‬ ‫ﺐ ِﱄ ِﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْ َ‬ ‫ﻓَـ َﻬ ْ‬
‫برِ‬
‫]ﻣﺮﱘ)‪[٦-٤:(١٩‬‬ ‫ﺿﻴ‪L‬ﺎ )‪(٦‬‬ ‫َر ِّ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 201-202.‬‬ ‫‪368‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫اﺣﻠُ ْﻞ ُﻋ ْﻘ َﺪةً ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬


‫ﺻ ْﺪ ِري )‪َ (٢٥‬وﻳَ ّ‬
‫ﺴ ْﺮ ِﱄ أ َْﻣ ِﺮي )‪َ (٢٦‬و ْ‬ ‫ب ا ْﺷ َﺮ ْح ِﱄ َ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬
‫ﻗَ َ‬
‫ﺴ ِﺎﱐ )‪ (٢٧‬ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮا ﻗَـ ْﻮِﱄ )‪] (٢٨‬ﻃﻪ)‪[٢٨-٢٥:(٢٠‬‬ ‫ِ‬
‫ﻟَ‬
‫ﺖ أَرﺣﻢ اﻟ ﱠﺮ ِ ِ‬ ‫ﻮب إِ ْذ َ• َدى َرﺑﱠﻪُ أِّ‬
‫ﲔ )‪(٨٣‬‬ ‫اﲪ َ‬ ‫ﲏ اﻟ ﱡ‬
‫ﻀ ﱡﺮ َوأَﻧْ َ ْ َ ُ‬ ‫ﺴِ َ‬
‫َﱐ َﻣ ﱠ‬ ‫َوأَﻳﱡ َ‬
‫]اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪[٨٣:(٢١‬‬
‫ﺎدى ِﰲ اﻟﻈﱡﻠُﻤ ِ‬
‫ﺎت‬ ‫َ‬ ‫َﻦ ﻧَـ ْﻘ ِﺪ َر َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﻓَـﻨَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ُﻣﻐَﺎﺿﺒًﺎ ﻓَﻈَ ﱠﻦ أَ ْن ﻟ ْ‬ ‫ِِ‬
‫َوذَا اﻟﻨﱡﻮن إ ْذ ذَ َﻫ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻚ إِِﱐ ُﻛ ْﻨ ُ ِ‬
‫ﲔ )‪(٨٧‬‬ ‫ﺖ ﻣ َﻦ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬ ‫ﺖ ُﺳ ْﺒ َﺤﺎﻧَ َ ّ‬ ‫أَ ْن ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ أَﻧْ َ‬
‫]اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪[٨٧:(٢١‬‬
‫ِ‬
‫ب ﻻَ ﺗَ َﺬ ْرِﱐ ﻓَـ ْﺮ ًدا َوأَﻧْ َ‬
‫ﺖ َﺧ ْﻴـ ُﺮ اﻟ َْﻮا ِرﺛ َ‬
‫ﲔ )‪(٨٩‬‬ ‫َوَزَﻛ ِﺮﱠ‪ m‬إِ ْذ َ• َدى َرﺑﱠﻪُ َر ِّ‬
‫]اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪[٨٩:(٢١‬‬

‫ﲔ )‪َ (٩٧‬وأَﻋُﻮذُ ﺑِ َ‬ ‫ﺸﻴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب أَﻋﻮذُ ﺑِ َ ِ‬


‫ﻚ َر ِّ‬
‫ب أَ ْن‬ ‫ﺎﻃ ِ‬‫ﻚ ﻣ ْﻦ َﳘَ َﺰات اﻟ ﱠ َ‬ ‫َوﻗُ ْﻞ َر ِّ ُ‬
‫ون )‪] (٩٨‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪[٩٩-٩٧:(٢٣‬‬ ‫ﻀﺮ ِ‬
‫َْﳛ ُ ُ‬
‫ﲔ )‪] (١١٨‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪[١١٨:(٢٣‬‬ ‫ﺖ َﺧ ْﻴـﺮ اﻟ ﱠﺮ ِ ِ‬
‫اﲪ َ‬
‫وﻗُﻞ ر ِ ِ‬
‫ب ا ْﻏﻔ ْﺮ َو ْار َﺣ ْﻢ َوأَﻧْ َ ُ‬
‫َ َْ ّ‬
‫ب َﻫﺐ ِﱄ ﺣ ْﻜﻤﺎ وأَ ْﳊِْﻘ ِﲏ ِ‪a‬ﻟ ﱠ ِِ‬
‫ﲔ )‪] (٨٣‬اﻟﺸﻌﺮاء)‪[٨٣:(٢٦‬‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫َر ِّ ْ ُ ً َ‬
‫]اﻟﺸﻌﺮاء)‪[١٦٩:(٢٦‬‬ ‫ب َِﳒِّﲏ َوأ َْﻫ ِﻠﻲ ِﳑﱠﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٦٩‬‬
‫َر ِّ‬
‫ﻚ اﻟﱠِﱵ‬ ‫ب أ َْوِز ْﻋ ِﲏ أَ ْن أَ ْﺷ ُﻜ َﺮ ﻧِ ْﻌ َﻤﺘَ َ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬‫ﺎﺣ ًﻜﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﻮِﳍَﺎ َوﻗَ َ‬
‫ﺿِ‬ ‫ﺴ َﻢ َ‬ ‫ﻓَـﺘَـﺒَ ﱠ‬
‫ﺿﺎﻩُ َوأَ ْد ِﺧﻠ ِْﲏ‬ ‫ي وأَ ْن أَ ْﻋﻤﻞ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ ﺗَـ ْﺮ َ‬ ‫ََ َ‬
‫ِ‬
‫ﺖ َﻋﻠَ ﱠﻲ َو َﻋﻠَﻰ َواﻟ َﺪ ﱠ َ‬ ‫أَﻧْـ َﻌ ْﻤ َ‬
‫ﲔ )‪] (١٩‬اﻟﻨﻤﻞ)‪[١٩:(٢٧‬‬ ‫ﺎد َك اﻟ ﱠ ِِ‬ ‫ﻚ ِﰲ ِﻋﺒ ِ‬ ‫ﺑَِﺮ ْﲪَﺘِ َ‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب إِِّﱐ ﻇَﻠَﻤ ُ ِ‬
‫ﻴﻢ )‪(١٦‬‬ ‫ﻮر اﻟ ﱠﺮﺣ ُ‬ ‫ﺖ ﻧَـ ْﻔﺴﻲ ﻓَﺎ ْﻏﻔ ْﺮ ِﱄ ﻓَـﻐََﻔ َﺮ ﻟَﻪُ إِﻧﱠﻪُ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَُﻔ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬
‫ﻗَ َ‬
‫]اﻟﻘﺼﺺ)‪[١٦:(٢٨‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 201-202.‬‬ ‫‪369‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ْﺮِﱐ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟ ُْﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬
‫ﻳﻦ )‪] (٣٠‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪[٣٠:(٢٩‬‬ ‫ﺎل َر ِّ‬
‫ب اﻧْ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬

‫ﺿ َﻌ ْﺘﻪُ ُﻛ ْﺮًﻫﺎ َو َﲪْﻠُﻪُ‬‫ﺴ ًﺎ• َﲪَﻠَْﺘﻪُ أُﱡﻣﻪُ ُﻛ ْﺮًﻫﺎ َوَو َ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ﺻ ْﻴـﻨَﺎ ِْ‬
‫ﺴﺎ َن ﺑ َﻮاﻟ َﺪﻳْﻪ إ ْﺣ َ‬ ‫اﻹﻧْ َ‬ ‫َوَو ﱠ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‬
‫ﲔ َﺳﻨَﺔً ﻗَ َ‬ ‫ﺼﺎﻟُﻪُ ﺛَﻼَﺛُﻮ َن َﺷ ْﻬ ًﺮا َﺣ ﱠﱴ إِ َذا ﺑَـﻠَ َﻎ أَ ُﺷﺪﱠﻩُ َوﺑَـﻠَ َﻎ أ َْرﺑَﻌ َ‬ ‫َوﻓ َ‬
‫ﺖ َﻋﻠَ ﱠﻲ َو َﻋﻠَﻰ َواﻟِ َﺪ ﱠ‬
‫ي‬ ‫ﻚ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ َ‬‫ب أ َْوِز ْﻋ ِﲏ أَ ْن أَ ْﺷ ُﻜ َﺮ ﻧِ ْﻌ َﻤﺘَ َ‬‫َر ِّ‬
‫ﻚ َوإِِّﱐ‬ ‫َﺻ ِﻠ ْﺢ ِﱄ ِﰲ ذُ ِّرﻳﱠِﱵ إِِّﱐ ﺗُـ ْﺒ ُ‬
‫ﺖ إِﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﺿﺎﻩُ َوأ ْ‬
‫وأَ ْن أَ ْﻋﻤﻞ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ ﺗَـ ْﺮ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪] (١٥‬اﻷﺣﻘﺎف)‪[١٥:(٤٦‬‬ ‫ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ َ‬
‫‪2. Hadits yang menunjukkan Rasulullah biasa berdo’a‬‬
‫‪dengan do’a tersebut:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل َﻛﺎ َن أَ ْﻛﺜَـ ُﺮ ُد َﻋﺎء اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺲ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫اب اﻟﻨﱠﺎ ِر ((‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺴﻨَﺔً ‪َ ،‬وﻗﻨَﺎ َﻋ َﺬ َ‬
‫ﺴﻨَﺔً ‪َ ،‬وﰱ اﻵﺧ َﺮة َﺣ َ‬‫َرﺑﱠـﻨَﺎ آﺗﻨَﺎ ﰱ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﺣ َ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ِ ِِ‬
‫خ ‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ١٠٣‬ك‪-٨٠‬اﻟﺪﻋﻮات ‪ ،‬ب‪ -٥٥‬ﻗَـ ْﻮل اﻟﻨ ّ‬
‫ِ ِ‬ ‫َ ِِ ﱠ‬
‫ﺴﻨَﺔً (( ح‪ ٦٣٨٩‬وﻃﺮﻓﻪ ﰱ‪٤٥٢٢ :‬‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪َ )):‬رﺑـﱠﻨَﺎ آﺗﻨَﺎ ﰱ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﺣ َ‬
‫ﱡﻋ ِﺎء ِ‪u‬ﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ‬ ‫م ‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ٦٩‬ك‪-٤٨‬اﻟﺬﻛﺮ واﻟﺪﻋﺎء واﻟﺘﻮﺑﺔ ‪ ،‬ب‪-٩‬ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟﺪ َ‬
‫اﻵﺧَﺮةِ َﺣ َﺴﻨَﺔً اﱁ‪ .‬ح‪(٧٠١٧) ٢٧-٢٦‬‬ ‫آﺗِﻨَﺎ ِﰱ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ ﺣﺴﻨَﺔً وِﰱ ِ‬
‫َ ََ َ‬
‫اﻻ ْﺳﺘِ ْﻐ َﻔﺎ ِر ح‪١٥١٩‬‬
‫د ‪ :‬ج‪ ٢‬ك‪ –٨‬اﻟﻮﺗﺮ ‪ ،‬ب‪ِ -٢٦‬ﰱ ِ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Dalam berdo’a hendaklah tidak terhenti kepada‬‬
‫‪kepentingan dunia, melainkan semua ditujukan untuk‬‬
‫‪kepentingan Akhirat.‬‬
‫‪2. Agar tidak tergelincir dalam kesalahan, lebih baik memilih‬‬
‫‪do’a-do’a ma’tsurat, yaitu yang ada tuntunan atau‬‬
‫‪contohnya, baik bunyi maupun kepentingannya.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 201-202.‬‬ ‫‪370‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﲔ ﻓَﻼَ إِ ْﰒَ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ٍ ‫ود‬


ِ ْ ‫ات ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺗَـ َﻌ ﱠﺠﻞ ِﰲ ﻳَـ ْﻮَﻣ‬
َ َ ‫ٍم َﻣ ْﻌ ُﺪ‬mَ‫َواذْ ُﻛ ُﺮوا ﷲَ ِﰲ أ ﱠ‬
‫ﱠﺮ ﻓَﻼَ إِ ْﰒَ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﻟِ َﻤ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ إِﻟَْﻴ ِﻪ‬
َ ‫َﺧ‬ªَ ‫َوَﻣ ْﻦ‬
(٢٠٣) ‫ﺸ ُﺮو َن‬َ ْ‫ُﲢ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Dalam menjalankan manasik hajji di Mina, orang disuruh
banyak berdzikir kepada Allah pada hari-hari tertentu,
yaitu hari-hari tasyrieq.
2. Orang boleh menjalani acara hajji di Mina itu sampai
dengan dua hari saja sesudah tanggal 10 Dzulhijjah (jadi
tanggal 10, 11 dan 12 Dzulhijjah).
3. Boleh juga menjalani acara hajji di Mina itu ditambah atau
diperpanjang sampai dengan tanggal 13 Dzulhijjah.
4. Yang mana saja dari dua pilihan itu, harus didasari
dengan taqwa kepada Allah.
5. Orang disuruh bertaqwa kepada Allah.
6. Semua manusia akan dikumpulkan, dihadapkan kepada
Allah (nanti pada hari Kiamat).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Pada prinsipnya semua ibadah itu harus didasarkan
kepada taqwa.
2. Ada tata-cara ibadah yang berbeda waktu, tetapi sama-
sama diperbolehkan.
3. Orang perlu bertaqwa kepada Allah karena pada hari
Kiamat harus mempertanggung-jawabkan segala perbuat-
an yang dilakukannya di dunia.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Amalan yang diterima itu hanya dari orang bertaqwa
‫َﺣ ِﺪ ِﳘَﺎ َوَﱂْ ﻳُـﺘَـ َﻘﺒﱠ ْﻞ ِﻣ َﻦ‬ ِ
َ ‫ ً• ﻓَـﺘُـ ُﻘﺒِّ َﻞ ﻣ ْﻦ أ‬aَ‫ ﻗُـ ْﺮ‬aَ‫ ْﳊَ ِّﻖ إِ ْذ ﻗَـ ﱠﺮ‬aِ ‫َد َم‬
َ‫ﲏ آ‬ ِ
ْ َ ‫َواﺗْ ُﻞ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻧَـﺒَﺄَ اﺑْـ‬
[٢٧/‫( ]اﳌﺎﺋﺪة‬٢٧) ‫ﲔ‬ ِ ِ ‫ﺎل إِﱠﳕَﺎ ﻳـﺘـ َﻘﺒﱠﻞ ﱠ‬ َ ‫ﺎل َﻷَﻗْـﺘُـﻠَﻨ‬َ َ‫اْﻵَ َﺧ ِﺮ ﻗ‬
َ ‫ا®ُ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬ ُ َ َ َ َ‫ﱠﻚ ﻗ‬

S.Al-Baqarah(2): 203. 371


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

2. Tentang hari-hari Tasyrieq


‫ ُم‬mَ‫)) أ ﱠ‬:‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫ﱃ ﻗ‬ ِِّ‫ﺸﺔَ ا ْﳍَُﺬ‬ َ ‫َﻋ ْﻦ ﻧُـﺒَـ ْﻴ‬
ِ ‫ب و ِذ ْﻛ ِﺮ‬
.‫ﻞ (( رواﻩ أﲪﺪ وﻣﺴﻠﻢ‬ ‫ﷲ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠ‬ َ ٍ ‫ ُم أَ ْﻛ ٍﻞ َو ُﺷ ْﺮ‬mَ‫اﻟﺘﱠ ْﺸ ِﺮ ِﻳﻖ أ ﱠ‬
‫ِم‬mَ‫ﺻ ْﻮِم أ ﱠ‬
َ ‫ َﲢْ ِﺮ ِﱘ‬-٢٣‫ ب‬، ‫اﻟﺼﻴﺎم‬-١٣‫ ك‬، ١٥٣‫ ص‬٣‫ ج‬:‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‬
. (٢٧٣٣) ١٤٥-١٤٤‫اﻟﺘﱠ ْﺸ ِﺮ ِﻳﻖ ح‬
. ٢١٢٦٥‫ ح‬٧٦ ‫ و‬٧٥‫ ص‬٥‫ ج‬:‫ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ‬
Catatan:
Difahami bahwa haram berpuasa pada hari-hari tasyrieq, kecuali
puasa wajib 3 hari karena hajji tamattu’, boleh berpuasa di
hari ini atau hari-hari lain, wallahu a’lam. Lihat keterangan
pada ayat 196 yang lalu soal puasa karena hajji tamattu’.
Tentang dzikrullah pada hari-hari itu, Asy-Syaukanie berkata:
‫ﺐ ِﰲ‬
‫ ﺑَ ْﻞ ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺴﺘَ َﺤ ﱞ‬، ‫ات‬ ِ ‫ﺼﻠَﻮ‬ ِِِ ِ ‫ﺺ‬ ِ
ْ ‫َواﻟﻈﱠﺎﻫُﺮ أَ ﱠن ﺗَ ْﻜﺒِ َﲑ اﻟﺘﱠ ْﺸ ِﺮ ِﻳﻖ ﻻَ ﳜَْﺘَ ﱡ‬
َ ‫اﺳﺘ ْﺤﺒَﺎﺑُﻪُ ﺑ َﻌﻘﺐ اﻟ ﱠ‬
ِ
. . ُ‫ﻮرة‬
َ ‫ ُر اﻟْ َﻤ ْﺬ ُﻛ‬‰َ ‫ﻚ اْﻵ‬ َ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ ﺗِْﻠ‬
َ ‫ﻚ اْﻷ ﱠَ^ِم َﻛ َﻤﺎ ﻳَ ُﺪ ﱡل َﻋﻠَﻰ ذَﻟ‬ ٍ ْ‫ُﻛ ِﻞ وﻗ‬
َّ
. ‫ آﺧﺮ ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻴﺪﻳﻦ‬، ٢٦٨ ‫ ص‬٣ ‫ج‬:‫ﻧﻴﻞ اﻷوﻃﺎر‬
3. Ayat-ayat yang menyuruh bertaqwa, karena kaitan akan
kembali kepada Allah pada hari Kiamat, lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):24, 48, 123, (203), 223, 281;
S.Ali Imran(3):131; S.Al-Ma’idah(5):96;
S.Luqman(31):33.
‫ﺼﻴَ ِﺔ‬
ِ ‫ان وﻣ ْﻌ‬
ِ ِ‫ﱠ‬
َ َ ‫ ِْﻹ ِْﰒ َواﻟ ُْﻌ ْﺪ َو‬aِ ‫ﺎﺟ ْﻮا‬ َ َ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إِذَا ﺗَـﻨ‬
َ َ‫ﺎﺟ ْﻴـﺘُ ْﻢ ﻓَﻼَ ﺗَـﺘَـﻨ‬ َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬mَ
(٩) ‫ﺸ ُﺮو َن‬ َ ْ‫ْﱪ َواﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ اﻟﱠ ِﺬي إِﻟ َْﻴ ِﻪ ُﲢ‬ ِّ ِ‫ﻟ‬aِ ‫ﺎﺟ ْﻮا‬
ِ ‫اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬
َ َ‫ﻮل َوﺗَـﻨ‬
[٩:(٥٨)‫ﺎدﻟﺔ‬²‫]ا‬
‫ﺖ ﻟِﻐَ ٍﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن‬ ْ ‫ﱠﻣ‬
َ ‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ‬ ٌ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻟْﺘَـ ْﻨﻈُْﺮ ﻧَـ ْﻔ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬mَ
[١٨:(٥٩)‫]اﳊﺸﺮ‬ (١٨) ‫ﷲَ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah orang senantiasa bertaqwa kepada Allah, serta
ingat kalau nanti kita semua akan kembali kepadaNya.

S.Al-Baqarah(2): 203. 372


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫ﻚ ﻗَـ ْﻮﻟُﻪُ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳُ ْﺸ ِﻬ ُﺪ ﷲَ َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ‬ ِ ‫َوِﻣ َﻦ اﻟﻨ‬


َ ُ‫ﱠﺎس َﻣ ْﻦ ﻳُـ ْﻌ ِﺠﺒ‬
‫ض ﻟِﻴُـ ْﻔ ِﺴ َﺪ‬
ِ ‫( َوإِذَا ﺗَـ َﻮ ﱠﱃ َﺳ َﻌﻰ ِﰲ اْﻷَ ْر‬٢٠٤) ‫ﺼ ِﺎم‬ َ ‫اﳋ‬
ِْ ‫ِﰲ ﻗَـ ْﻠﺒِ ِﻪ و ُﻫﻮ أَﻟَ ﱡﺪ‬
َ َ
‫ﻴﻞ‬ ِ ِ
َ ‫( َوإذَا ﻗ‬٢٠٥) ‫ﺎد‬ َ‫ﺴ‬ ‫ﱠﺴ َﻞ َوﷲُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
َ ‫ﺐ اﻟْ َﻔ‬ ْ ‫ث َواﻟﻨ‬ َ ‫ﻚ ا ْﳊَْﺮ‬ َ ‫ِﻓ َﻴﻬﺎ َوﻳـُ ْﻬ ِﻠ‬
(٢٠٦) ‫ﺎد‬ ُ ‫ﺲ اﻟ ِْﻤ َﻬ‬ ِ ‫ ِْﻹ ِْﰒ ﻓَ َﺤﺴﺒُﻪُ َﺟ َﻬﻨ‬aِ ُ‫َﺧ َﺬﺗْﻪُ اﻟ ِْﻌ ﱠﺰة‬
َ ‫ﻟَﻪُ اﺗﱠ ِﻖ ﷲَ أ‬
َ ‫ﱠﻢ َوﻟَﺒ ْﺌ‬
ُ ْ
A. MAKSUD AYAT
1. Sebagian manusia ada yang omongannya sangat
memukau Rasulullah (dia itu munafiq), sehingga terkesan
kepada beliau seolah-olah dia itu orang baik-baik.
2. Orang (munafiq) itu mempersaksikan kepada Allah apa
yang sesungguhnya ada di dalam hatinya.
3. Sebenarnya orang itu sangat kebengkokannya dan sangat
memusuhi Rasulullah dan memusuhi Al-Islam.
4. Ketika sudah tidak di hadapan Rasulullah mereka
membuat kerusakan dengan berbuat maksiat, merusakkan
tanaman dan keturunan (manusia maupun binatang yang
beranak-pinak).
5. Allah tidak suka kepada kerusakan (kerusakan moral,
batin, dhahir maupun benda).
6. Orang yang berbuat rusak itu jika diingatkan agar
bertaqwa kepada Allah, dia menyombongkan diri dalam
kedosaannya.
7. Orang munafiq dan sombong itu akan dibalas dengan
jahannam.
8. Jahannam itu merupakan paling buruknya tempat yang
dijanjikan (untuk munafiqien dan sombong itu).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Tidak semua orang yang mengaku baik (di hadapan orang
banyak) itu benar-benar baik, tetapi ada yang menipu.
2. Allah akan memperlihatkan kebohongan orang munafiq.

S.Al-Baqarah(2): 204-206. 373


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

3. Orang munafiq akan masuk jahannam sebagaimana orang-


orang kafir lainnya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang munafiqien, lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):8-20; S.Al-Anfal(8):49;
S.An-Nisa’(4):60-63, 88-89, 137-146; S.Al-Fath(48):6;
S.At-Taubah(9):64-68, 73, 77, 97, 101;
S.Al-Ankabut(29):2-4, 11; S.Al-Hadied(57):13-15;
S.Al-Ahzab(33):1, 24, 48, 60-61, 73;
S.Al-Munafiqun(63):1-8; S.At-Tahriem(66):9;
2. Hadits tentang sifat munafiqien
‫)) أ َْرﺑَ ٌﻊ َﻣ ْﻦ‬:‫ﺎل‬َ َ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬
ِ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ﱠ‬
‫ ﺑْ ِﻦ َﻋ ْﻤ ٍﺮو أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬d‫ا‬ َْ ْ َ
‫ﺖ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ْ َ‫ﺼﻠَﺔٌ ﻣْﻨـ ُﻬ ﱠﻦ َﻛﺎﻧ‬ ْ ‫ﺖ ﻓﻴﻪ َﺧ‬ ْ َ‫ َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎﻧ‬، ‫ﺼﺎ‬ ً ‫ُﻛ ﱠﻦ ﻓﻴﻪ َﻛﺎ َن ُﻣﻨَﺎﻓ ًﻘﺎ َﺧﺎﻟ‬
‫ب‬ َ ‫ﺎق َﺣ ﱠﱴ ﻳَ َﺪ َﻋ َﻬﺎ إِذَا ْاؤُﲤِ َﻦ َﺧﺎ َن َوإِذَا َﺣﺪ‬ِ ‫ﻓِ ِﻴﻪ ﺧﺼﻠَﺔٌ ِﻣﻦ اﻟﻨِّ َﻔ‬
َ ‫ﱠث َﻛ َﺬ‬ َ ْ َ
(( ‫ﺎﺻ َﻢ ﻓَ َﺠَﺮ‬ ِ
َ ‫ َوإذَا َﺧ‬، ‫ﺎﻫ َﺪ َﻏ َﺪ َر‬ َ ‫َوإِذَا َﻋ‬
٣٤‫ َﻋﻼَ َﻣ ِﺔ اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓِ ِﻖ ح‬-٢٤‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬، ١٥‫ص‬١‫ ج‬: ‫خ‬
٣١٧٨ ، ٢٤٥٩ ‫ﻃﺮﻓﺎﻩ‬
١٠٦‫ﺎل اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓِ ِﻖ ح‬ ِ ‫ﺎن ِﺧﺼ‬
َ
ِ ‫ﺑـﻴ‬-٢٧‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-٢‫ ك‬، ٥٦‫ص‬١‫ج‬: ‫م‬
ََ
3. Ayat-ayat yang menunjukkan (akan) dibongkarnya
kebohongan munafiqien, lihat juga:
S.Al-Ankabut(29):2-4, 11; S.Al-Ahzab(33):60;
S.Al-Munafiqun(63):1.
‫اﺳﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮا إِ ﱠن‬ ِِ ِ ِ
ْ ‫َْﳛ َﺬ ُر اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓ ُﻘﻮ َن أَ ْن ﺗُـﻨَـﱠﺰَل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ُﺳ َﻮرةٌ ﺗُـﻨَـﺒِّﺌُـ ُﻬ ْﻢ ﲟَﺎ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ~ ْﻢ ﻗُ ِﻞ‬
[٦٤:(٩)‫( ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‬٦٤) ‫ِج َﻣﺎ َْﲢ َﺬ ُرو َن‬ ٌ ‫ﷲَ ﳐُْﺮ‬
4. Orang munafiq itu suka menipu/berbohong, lihat juga:
S.At-Taubah(9):64-66.

S.Al-Baqarah(2): 204-206. 374


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫ﺎب ﻟَﺌِ ْﻦ‬‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َ•ﻓَـ ُﻘﻮا ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ِِﻹ ْﺧﻮا½ِِﻢ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ِﻣﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ِﻜﺘَ ِ‬
‫َ ُ َ ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬
‫َﺣ ًﺪا أَﺑَ ًﺪا َوإِ ْن ﻗُﻮﺗ ْﻠﺘُ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻊ ﻓﻴ ُﻜ ْﻢ أ َ‬ ‫ُﺧ ِﺮ ْﺟﺘُ ْﻢ ﻟَﻨَ ْﺨُﺮ َﺟ ﱠﻦ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﻧُﻄ ُ‬ ‫أْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﺧ ِﺮ ُﺟﻮا ﻻَ َﳜُْﺮ ُﺟﻮ َن‬ ‫ﺼَﺮﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪ إِﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ ﻟَ َﻜﺎذﺑُﻮ َن )‪ (١١‬ﻟَﺌ ْﻦ أ ْ‬ ‫ﻟَﻨَـْﻨ ُ‬
‫وﻫ ْﻢ ﻟَﻴُـ َﻮﻟﱡ ﱠﻦ اْﻷَ ْد َ‪َ u‬ر ﰒُﱠ ﻻَ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺼُﺮ ُ‬
‫ﺼُﺮوﻧـَ ُﻬ ْﻢ َوﻟَﺌ ْﻦ ﻧَ َ‬
‫َﻣ َﻌ ُﻬ ْﻢ َوﻟَﺌ ْﻦ ﻗُﻮﺗﻠُﻮا ﻻَ ﻳـَْﻨ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ُﺪوِرﻫ ْﻢ ِﻣ َﻦ ﷲ ذَﻟ َ‬
‫ﻚ ِ‪َ¢‬ﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ ﻗَـ ْﻮٌم‬ ‫َﺷ ﱡﺪ َرْﻫﺒَﺔً ِﰲ ُ‬ ‫ﺼُﺮو َن )‪َ (١٢‬ﻷَﻧْـﺘُ ْﻢ أ َ‬ ‫ﻳـُْﻨ َ‬
‫اﳊﺸﺮ)‪(٥٩‬‬ ‫ﻻَ ﻳـَ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن )‪(١٣‬‬
‫إِ َذا ﺟﺎء َك اﻟْﻤﻨﺎﻓِ ُﻘﻮ َن ﻗَﺎﻟُﻮا ﻧَ ْﺸﻬﺪ إِﻧﱠﻚ ﻟَﺮﺳ ُ ِ‬
‫ﱠﻚ ﻟََﺮ ُﺳﻮﻟُﻪُ َوﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َوﷲُ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻢ إِﻧ َ‬ ‫َُ َ َُ‬ ‫َ َ َُ‬
‫]اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن)‪[١:(٦٣‬‬ ‫ﲔ ﻟَ َﻜ ِﺎذﺑُﻮ َن ‪.‬‬ ‫ِِ‬
‫ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪ إِ ﱠن اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak suka‬‬
‫‪kerusakan dan orang yang merusak, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):60‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):62-63‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):33‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):74, 86, 103, 142‬‬
‫;‪S.Yunus(10):40‬‬ ‫;‪S.Hud(11):85‬‬
‫;‪S.Ar-Ra’d(13):25‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):88‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):183‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):14‬‬
‫;‪S.Al-Qashash(28):4, 77, 83‬‬ ‫‪S.Al-‘Ankabut(29):30, 36.‬‬
‫ﺖ اﻟْﻴـﻬﻮد ﻳ ُﺪ ﷲِ ﻣ ْﻐﻠُﻮﻟَﺔٌ ﻏُﻠﱠﺖ أَﻳ ِﺪﻳ ِﻬﻢ وﻟُﻌِﻨُﻮا ِﲟَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑﻞ ﻳ َﺪاﻩ ﻣﺒﺴﻮﻃَﺘَ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ِ‬
‫َ ْ َ ُ َْ ُ‬ ‫ْ ْ َْ‬ ‫َ‬ ‫َوﻗَﺎﻟَ َ ُ ُ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎ•‬
‫ﻚ ﻃُ ْﻐﻴَ ً‬ ‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬ ‫ﻳﺪ ﱠن َﻛﺜِ ًﲑا ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣﺎ أُﻧْ ِﺰَل إِﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻒ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﻟَﻴَ ِﺰ َ‬ ‫ﻳـُْﻨﻔ ُﻖ َﻛْﻴ َ‬
‫ﻀﺎءَ إِ َﱃ ﻳـَ ْﻮِم اﻟْ ِﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ أ َْوﻗَ ُﺪوا‬ ‫َوُﻛ ْﻔًﺮا َوأَﻟْ َﻘْﻴـﻨَﺎ ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ُﻢ اﻟْ َﻌ َﺪ َاوَة َواﻟْﺒَـ ْﻐ َ‬
‫ﺐ‬‫ض ﻓَ َﺴ ًﺎدا َو ﷲُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ب أَﻃْ َﻔﺄ ََﻫﺎ ﷲُ َوﻳَ ْﺴ َﻌ ْﻮ َن ِﰲ ْاﻷ َْر ِ‬ ‫َ•را ﻟِْﻠﺤﺮ ِ‬
‫ً َْ‬
‫]اﳌﺎﺋﺪة)‪[٦٤:(٥‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٦٤‬‬ ‫ِِ‬
‫اﻟْ ُﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬
‫ﺼﻠِ ُﺢ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺴ ْﺤُﺮ إِ ﱠن ﷲَ َﺳﻴُـْﺒﻄﻠُﻪُ إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳُ ْ‬
‫ِ ِِ ِ‬
‫ﻮﺳﻰ َﻣﺎ ﺟْﺌـﺘُ ْﻢ ﺑﻪ ّ‬ ‫ﺎل ُﻣ َ‬ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ أَﻟْ َﻘ ْﻮا ﻗَ َ‬
‫]ﻳﻮﻧﺲ)‪[٨١:(١٠‬‬ ‫ﻳﻦ )‪(٨١‬‬ ‫ِِ‬
‫َﻋ َﻤ َﻞ اﻟْ ُﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬
‫]ﻳﻮﻧﺲ)‪[٩١:(١٠‬‬ ‫ﻳﻦ‬ ‫ِِ‬ ‫آَْﻵَ َن وﻗَ ْﺪ ﻋﺼﻴﺖ ﻗَـﺒﻞ وُﻛْﻨ ِ‬
‫ﺖ ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﻔﺴﺪ َ‬ ‫َ َ َْ َ ْ ُ َ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 204-206.‬‬ ‫‪375‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

‫َﺣ ِﺴ ْﻦ َﻛ َﻤﺎ‬ ِ َ ‫ﺼﻴﺒ‬ ِ ِ ِ


ْ ‫ﻚ ﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوأ‬ َ َ‫ﺲ ﻧ‬ َ ‫ﱠار اْﻵَﺧَﺮةَ َوﻻَ ﺗَـْﻨ‬
َ ‫ﻴﻤﺎ آَ َ¿ َك ﷲُ اﻟﺪ‬َ ‫َواﺑْـﺘَ ِﻎ ﻓ‬
‫ﺐ‬‫ض إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬ َ ‫َﺣ َﺴ َﻦ ﷲُ إِﻟَْﻴ‬
ِ ‫ﻚ َوﻻَ ﺗَـْﺒ ِﻎ اﻟْ َﻔ َﺴ َﺎد ِﰲ اْﻷ َْر‬ ْ‫أ‬
[٧٧:(٢٨)‫]اﻟﻘﺼﺺ‬ (٧٧) ‫ﻳﻦ‬ ِِ
َ ‫اﻟْ ُﻤ ْﻔﺴﺪ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan mudah terpukau oleh omongan orang yang
kelihatan sangat menarik, jika tidak ada bukti kesungguh-
annya dalam menjalankan dienul Islam.
2. Jika mendapat peringatan untuk bertaqwa kepada Allah,
hendaknya didengarkan dan dicamkan, jangan ada pikiran
untuk mengabaikannya.

ِ ‫ﻟ ِْﻌﺒ‬aِ ‫وف‬ ِ ِ َ ‫ﱠﺎس ﻣﻦ ﻳ ْﺸ ِﺮي ﻧَـ ْﻔﺴﻪ اﺑﺘِﻐَﺎء ﻣﺮ‬ ِ


‫ﺎد‬َ ٌ ُ‫ﺿﺎت ﷲ َوﷲُ َرء‬ َْ َ ْ ُ َ َ ْ َ ِ ‫َوﻣ َﻦ اﻟﻨ‬
(٢٠٧)
A. MAKSUD AYAT
1. Ada orang yang menjual (mengorbankan) dirinya karena
mengharap ridla Allah.
2. Allah Penyayang kepada para hambaNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang ada yang bersungguh-sungguh menjalankan Al-
Islam, sehingga apa saja yang bisa dia lakukan, mesti dia
lakukan.
2. Apa yang dilakukan hamba yang besungguh-sungguh itu
tidak akan sia-sia, karena mesti diterima dan dibalas Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan Allah membeli orang beriman
‫اﳉَﻨﱠﺔَ ﻳـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮ َن ِﰲ‬ ِِ ِ
َ ‫إِ ﱠن ﷲَ ا ْﺷﺘَـَﺮى ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ‬
ْ ‫َ ﱠن َﳍُُﻢ‬¢ِ ‫ﲔ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ َوأ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ‬

S.Al-Baqarah(2): 207. 376


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ﻓَـﻴَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن َوﻳـُ ْﻘﺘَـﻠُﻮ َن َو ْﻋ ًﺪا َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َﺣﻘ¬ﺎ ِﰲ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ َواْ ِﻹ ِْﳒ ِﻴﻞ‬
‫واﻟْ ُﻘﺮآَ ِن وﻣﻦ أَو َﰱ ﺑِﻌﻬ ِﺪﻩِ ِﻣﻦ ﷲِ ﻓَﺎﺳﺘـﺒ ِﺸﺮوا ﺑِﺒـﻴﻌِ ُﻜﻢ اﻟﱠ ِﺬي ‪u‬ﻳـﻌﺘﻢ ﺑِﻪِ‬
‫َ َ ُْ ْ‬ ‫ْ َْ ُ َْ ُ‬ ‫َ ْ ََ ْ ْ َْ َ‬
‫ﻚ ُﻫ َﻮ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟْ َﻌ ِﻈ ُﻴﻢ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪[١١١:(٩‬‬ ‫ِ‬
‫َو َذﻟ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan orang-orang yang berjihad‬‬
‫‪bersungguh-sungguh di jalan Allah‬‬
‫اﳊََﺮِام َﻛ َﻤ ْﻦ آَ َﻣ َﻦ ِ‪َ ِŸu‬واﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ‬
‫ﺎج َو ِﻋ َﻤ َﺎرَة اﻟْ َﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ْ‬ ‫َﺟ َﻌ ْﻠﺘُ ْﻢ ِﺳ َﻘﺎﻳَﺔَ ْ‬
‫اﳊَ ِّ‬ ‫أَ‬
‫ﺎﻫ َﺪ ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَـ ُﻮو َن ِﻋْﻨ َﺪ ﷲِ َوﷲُ ﻻَ ﻳـَ ْﻬ ِﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮَم‬ ‫َو َﺟ َ‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ِ‪َْ ¢‬ﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ‬ ‫ﺎﺟُﺮوا َو َﺟ َ‬
‫ﱠِ‬
‫ﲔ )‪ (١٩‬اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َوَﻫ َ‬
‫ِِ‬
‫اﻟﻈﱠﺎﻟﻤ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻔﺎﺋُِﺰو َن )‪(٢٠‬‬ ‫ِ‬
‫َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ أ َْﻋﻈَ ُﻢ َد َر َﺟﺔً ِﻋْﻨ َﺪ ﷲ َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫]اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪[٢٠ ، ١٩:(٩‬‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِ‪َْ ¢‬ﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ ِﰲ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﱠ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ِ‪َ Ÿu‬وَر ُﺳﻮﻟﻪ ﰒُﱠ َﱂْ ﻳَـ ْﺮَ¿ﺑُﻮا َو َﺟ َ‬ ‫إﳕَﺎ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨُﻮ َن اﻟﺬ َ‬
‫ﺼ ِﺎدﻗُﻮ َن )‪] (١٥‬اﳊﺠﺮات)‪[١٥:(٤٩‬‬ ‫ِ ِ‬
‫َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲ أُوﻟَﺌ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫‪3. Sebab Nuzul ayat:‬‬
‫ﱠﺎر‬ ‫ﳌﺪﻳﻨَ ِﺔ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰊ ﻋﺜْﻤﺎ َن اﻟﻨـﱠﻬ ِﺪ ِي ‪ ،‬أَ ﱠن ﺻﻬﻴـﺒﺎ ِﺣﲔ أَراد ا ْﳍِﺠﺮةَ إِ َﱃ اْ ِ‬
‫ﺎل ﻟَﻪُ ُﻛﻔ ُ‬ ‫ُ ًَْ َ َ َ ْ َ‬ ‫ْ ّ‬ ‫َُ‬ ‫َْ‬
‫ﻳﺪ أَ ْن‬‫ﺖ ﰒُﱠ ﺗُِﺮ ُ‬ ‫ﻗُـﺮﻳﺶ‪ :‬أَﺗَـﻴـﺘـﻨَﺎ ﺻﻌﻠُﻮًﻛﺎ ‪ ،‬ﻓَ َﻜﺜـﺮ ﻣﺎﻟُ ِ‬
‫ﺖ َﻣﺎ ﺑَـﻠَ ْﻐ َ‬ ‫ﻚ ﻋْﻨ َﺪ َ• ‪َ ،‬وﺑَـﻠَ ْﻐ َ‬ ‫َُ َ َ‬ ‫َْ ٌ ْ َ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﻟَـ ُﻬ ْﻢ‪ :‬أََرأَﻳْـﺘُ ْﻢ إِ ْن أَ ْﻋﻄَْﻴـﺘُ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﻚ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻚ ‪َ ،‬وﷲ ﻻَ ﻳَ ُﻜﻮ ُن َذﻟ َ‬ ‫ﻚ َوَﻣﺎﻟ َ‬‫َﲣُْﺮ َج ﺑِﻨَـ ْﻔ ِﺴ َ‬
‫ﺖ ﻟَـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ِﺎﱄ ‪،‬‬ ‫ﺎل‪ :‬أُ ْﺷ ِﻬ ُﺪ ُﻛ ْﻢ أَِّﱐ ﻗَ ْﺪ َﺟ َﻌ ْﻠ ُ‬ ‫َﻣ ِﺎﱄ أَ ُﲣَﻠﱡﻮ َن َﺳﺒِﻴﻠِﻲ ؟ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا ﻧَـ َﻌ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺻ َﻬْﻴﺐ ‪َ ،‬رﺑِ َﺢ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬رﺑِ َﺢ ُ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻚ اﻟﻨﱠِ ﱠﱯ َ‬
‫ِ‬
‫ﻓَـﺒَـﻠَ َﻎ ذَﻟ َ‬
‫ﺼ ْﻌﻠُﻮك‪ :‬اﻟﻔﻘﲑ‬ ‫ﺻ َﻬْﻴﺐ (( اﻟ ﱠ‬ ‫ُ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن)ﻣﻊ اﻟﺘﺤﻘﻴﻖ(‪ :‬ج‪ ١٥‬ص‪ ، ٥٥٨-٥٥٧‬ك‪ -‬إﺧﺒﺎرﻩ ﺻﻠﻰ‬
‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻋﻦ ﻣﻨﺎﻗﺐ اﻟﺼﺤﺎﺑﺔ ‪ ،‬ب‪ -‬ذﻛﺮ ﺻﻬﻴﺐ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن رﺿﻲ ﷲ‬
‫ﻋﻨﻪ ‪ ،‬ح‪٧٠٨٢‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 207.‬‬ ‫‪377‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah lebih mementingkan urusan akhirat daripada
dunia.
2. Harta dan apa yang dimiliki di dunia ini hendaknya
digunakan untuk mengejar akhirat, tidak untuk dunia.

ِ ‫اﻟﺴﻠ ِْﻢ َﻛﺎﻓﱠ ًﺔ وﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ‬ ِ ِ‫ﱠ‬


‫ات‬ َ ُ َ ّ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ا ْد ُﺧﻠُﻮا ِﰲ‬ َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬mَ
‫ﺎءﺗْ ُﻜ ُﻢ‬ ِ ِ ِ ِ َ‫ﺸ ْﻴﻄ‬
ٌ ِ‫ﺎن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
َ ‫( ﻓَﺈ ْن َزﻟَﻠْﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ‬٢٠٨) ‫ﲔ‬
ِ ُ َ‫اﻟْﺒَـﻴِّﻨ‬
(٢٠٩) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﺎت ﻓَﺎ ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan agar orang yang mengaku beriman
(=orang Islam) masuk dan menjalani Al-Islam secara
keseluruhan.
Catatan:
Ada juga yang mengartikan dengan: agar semua orang yang
mengaku beriman masuk ke dalam Al-Islam; tetapi pengartian
seperti pada no.1 di atas itu lebih jelas dan tegas, wallahu a’lam.

2. Allah melarang orang yang mengaku beriman mengikuti


langkah (perbuatan) syaithan, karena syaithan itu musuh
yang nyata bagi orang beriman.
3. Jika setelah datangnya keterangan (Al-Islam) ini orang
masih menyimpang juga dari kebenaran (tidak mau
tunduk kepada Syari’at Islam), maka Allah Yang Maha
Gagah siap menyiksa mereka dengan hukum yang sangat
tepat.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang mengaku beragama Islam, harus mengikuti dan
menjalankan semua aturan Islam dengan benar, tidak ada
yang ditinggalkan dan tidak dicampur dengan ajaran lain.

S.Al-Baqarah(2): 208-209. 378


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.

2. Orang yang menjalankan hanya sebagian ajaran Islam dan


menolak sebagian lainnya, berarti masih mengikuti langkah, arah
dan perbuatan syaithan.
3. Orang yang benar-benar beriman tidak akan bekerjasama dengan
syaithan (bangsa jin maupun manusia).
4. Orang yang belum mengetahui Syari’at Islam harus
mempelajarinya, sedang yang sudah mengetahui harus
mengamalkan sepenuhnya, sesuai kemampuan yang Allah
berikan kepada masing-masing orang.
5. Siksaan Allah tidak akan dapat dihindarkan atau ditolak oleh
siapapun, dengan cara apapun (selain jika berlindung kepada
Allah).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang harus menjalankan
Al-Islam secara keseluruhan, tidak boleh beriman hanya kepada
sebagian dan kafir kepada sebagian lainnya:
ِ ِ ِ ِ ِ
‫ﺎﻫُﺮو َن‬ َ َ‫ﰒُﱠ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆﻻَء ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ د َ^ ِرﻫ ْﻢ ﺗَﻈ‬
ِ ِ ِ ِ
‫وﻫ ْﻢ َوُﻫ َﻮ ُﳏَﱠﺮٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ُ ‫ﺎد‬ ُ ‫ُﺳ َﺎرى ﺗـُ َﻔ‬َ ‫ْﺗُﻮُﻛ ْﻢ أ‬wَ ‫ْ ِﻹ ِْﰒ َواﻟْ ُﻌ ْﺪ َوان َوإ ْن‬u ‫َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ‬
‫ﺾ ﻓَ َﻤﺎ َﺟَﺰاءُ َﻣ ْﻦ‬ ٍ ‫ﺎب َوﺗَ ْﻜ ُﻔُﺮو َن ﺑِﺒَـ ْﻌ‬ ِ َ‫ﺾ اﻟْ ِﻜﺘ‬ ِ ‫اﺟ ُﻬ ْﻢ أَﻓَـﺘُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ﺑِﺒَـ ْﻌ‬ ِ
ُ ‫إ ْﺧَﺮ‬
‫ي ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳـَ ْﻮَم اﻟْ ِﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﻳـَُﺮﱡدو َن إِ َﱃ‬ ِ ِ ِ َ ِ‫ﻳـ ْﻔﻌﻞ ذَﻟ‬
ٌ ‫ﻚ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ إﻻﱠ ﺧ ْﺰ‬ َُ َ
[٨٥:(٢)‫]اﻟﺒﻘﺮة‬ . ‫َﺷ ِّﺪ اﻟْ َﻌ َﺬاب َوَﻣﺎ ﷲُ ﺑﻐَﺎﻓ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
ِ ِ ِ َ‫أ‬
‫ﺾ‬ ٍ ‫ﲔ ﷲِ َوُر ُﺳﻠِ ِﻪ َوﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻧُـ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِﺒَـ ْﻌ‬ ِ
ُ ‫ِ َوُر ُﺳﻠ ِﻪ َوﻳُِﺮ‬Ÿuِ ‫ﻳﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔُﺮو َن‬
َ ْ ‫ﻳﺪو َن أَ ْن ﻳـُ َﻔِّﺮﻗُﻮا ﺑَـ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟ ﺬ‬
ِ ‫ﱠﺨ ُﺬوا ﺑـ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ‬ َ ِ‫( أُوﻟَﺌ‬١٥٠) ً‫ﻚ َﺳﺒِﻴﻼ‬ َ ‫ﲔ ذَﻟ‬َ َْ
ِ ‫ﻳﺪو َن أَ ْن ﻳـﺘ‬
َ ُ ‫ﺾ َوﻳُِﺮ‬ ٍ ‫َوﻧَ ْﻜ ُﻔُﺮ ﺑِﺒَـ ْﻌ‬
(٤)‫( اﻟﻨﺴﺎء‬١٥١) ‫ ُﻣ ِﻬﻴﻨًﺎ‬u‫ﻳﻦ َﻋ َﺬ ًا‬ ِ ِ ِ
َ ‫اﻟْ َﻜﺎﻓُﺮو َن َﺣﻘ¬ﺎ َوأ َْﻋﺘَ ْﺪ َ• ﻟ ْﻠ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan syaithan itu musuh bagi
manusia: lihat kembali S.Al-Baqarah(2):168-169.
ِ ‫َﺻﺤ‬ ِ ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
‫ﺎب‬ َ ْ ‫إ ﱠن اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ﻓَﺎﲣ ُﺬوﻩُ َﻋ ُﺪ ¬وا إﱠﳕَﺎ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ ﺣ ْﺰﺑَﻪُ ﻟﻴَ ُﻜﻮﻧُﻮا ﻣ ْﻦ أ‬
[٦:(٣٥)‫]ﻓﺎﻃﺮ‬ .‫اﻟ ﱠﺴﻌِ ِﲑ‬

S.Al-Baqarah(2): 208-209. 379


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M.‬‬

‫وِﻣﻦ اْﻷَﻧْـﻌ ِﺎم َﲪﻮﻟَﺔً وﻓَـﺮ ًﺷﺎ ُﻛﻠُﻮا ِﳑﱠﺎ رزﻗَ ُﻜﻢ ﷲ وﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ﺧﻄُﻮ ِ‬
‫ات اﻟﺸﱠﻴﻄَ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ْ‬ ‫ََ ُ ُ َ ُ ُ َ‬ ‫َ َ َ ُ َْ‬
‫ﲔ )‪] (١٤٢‬اﻷﻧﻌﺎم)‪[١٤٢:(٦‬‬ ‫إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ﺎن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ ِﻣ ْﻦ‬
‫ﺼ َﻔ ِ‬ ‫ﻓَ َﺪﻻﱠ ُﳘﺎ ﺑِﻐُﺮوٍر ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ذَاﻗَﺎ اﻟﺸﱠﺠﺮَة ﺑ َﺪت َﳍﻤﺎ ﺳﻮآَﺗُـﻬﻤﺎ وﻃَِﻔ َﻘﺎ ﳜَْ ِ‬
‫َ َ َ ْ َُ َ ْ ُ َ َ‬ ‫َ ُ‬
‫ﱠﺠَﺮةِ َوأَﻗُ ْﻞ ﻟَ ُﻜ َﻤﺎ إِنﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳉَﻨﱠﺔ َو َ• َد ُاﳘَﺎ َرﺑﱡـ ُﻬ َﻤﺎ أََﱂْ أَﻧْـ َﻬ ُﻜ َﻤﺎ َﻋ ْﻦ ﺗ ْﻠ ُﻜ َﻤﺎ اﻟﺸ َ‬
‫َوَرق ْ‬
‫ﲔ ‪] .‬اﻷﻋﺮاف)‪[٢٢:(٧‬‬ ‫اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ َن ﻟَ ُﻜ َﻤﺎ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ﻚ َﻛْﻴ ًﺪا إِ ﱠن اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ َن‬ ‫ﻚ ﻓَـﻴَ ِﻜ ُ‬
‫ﻴﺪوا ﻟَ َ‬ ‫ﺺ ُرْؤَ^ َك َﻋﻠَﻰ إِ ْﺧ َﻮﺗِ َ‬‫ﺼ ْ‬ ‫ﲏ ﻻَ ﺗَـ ْﻘ ُ‬
‫ﺎل َ^ ﺑـُ َﱠ‬
‫ﻗَ َ‬
‫]ﻳﻮﺳﻒ)‪[٥:(١٢‬‬ ‫ﲔ ‪.‬‬ ‫ﻟِ ِﻺﻧْﺴ ِ‬
‫ﺎن َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬ ‫َ‬
‫]اﻟﺰﺧﺮف)‪[٦٢:(٤٣‬‬ ‫ﺼ ﱠﺪﻧﱠ ُﻜ ُﻢ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ ُن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ﲔ )‪(٦٢‬‬ ‫َوَﻻ ﻳَ ُ‬
‫ﲔ )‪َ (٦٠‬وأ َِن‬
‫أََﱂْ أ َْﻋ َﻬ ْﺪ إِﻟَْﻴ ُﻜ ْﻢ َ^ ﺑَِﲏ آَ َد َم أَ ْن ﻻَ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ َن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ْاﻋﺒُ ُﺪ ِوﱐ َﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٌﻴﻢ )‪] (٦١‬ﻳﺲ)‪[٦٢-٦٠:(٣٦‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa setelah datang keterangan‬‬
‫‪dari Allah, orang tidak boleh menyimpang, memilih yang lain,‬‬
‫‪lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):99, 120, 145, 159.‬‬
‫اﳋ ِﲑ و‪ْw‬ﻣﺮو َن ِ‪u‬ﻟْﻤﻌﺮ ِ‬
‫وف َوﻳـَْﻨـ َﻬ ْﻮ َن َﻋ ِﻦ اﻟْ ُﻤْﻨ َﻜ ِﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُْ‬ ‫َوﻟْﺘَ ُﻜ ْﻦ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ أُﱠﻣﺔٌ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ َن إ َﱃ َْْ َ َ ُ ُ‬
‫اﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﺗَـ َﻔﱠﺮﻗُﻮا َو ْ‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ ُﺤﻮ َن )‪َ (١٠٤‬وﻻَ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا َﻛﺎﻟﺬ َ‬ ‫َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫اب َﻋ ِﻈ ٌﻴﻢ )‪] (١٠٥‬آل‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﳍُْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ﺎت َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺑـَ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟﺎءَ ُﻫ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨَ ُ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah mentaati dan menjalankan semua ajaran Islam, tidak‬‬
‫‪memilih-milih sebagian atas yang lainnya, dan tidak mencampur‬‬
‫‪ajaran Islam dengan ajaran lain.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Setiap perbuatan yang akan dilakukan harus diperiksa lebih‬‬
‫‪dahulu apakah menyalahi Al-Islam atau tidak.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 208-209.‬‬ ‫‪380‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

ِ ُ‫َﻫﻞ ﻳـ ْﻨﻈُﺮو َن إِﻻﱠ أَ ْن ْﺗِﻴـ ُﻬﻢ ﷲ ِﰲ ﻇُﻠَ ٍﻞ ِﻣﻦ اﻟْﻐَﻤﺎِم واﻟْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ وﻗ‬
‫ﻀ َﻲ‬ َ َ َ َ َ ُ ُ ََ ُ َْ
ِ
(٢١٠) ‫ﻮر‬ ُ ‫اْﻷَ ْﻣ ُﺮ َوإِ َﱃ ﷲ ﺗُـ ْﺮ َﺟ ُﻊ اْﻷُ ُﻣ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Mereka (orang-orang yang tidak mau masuk kedalam Al-
Islam secara keseluruhan, sebagaimana disuruhkan pada
ayat sebelumnya) itu hanyalah tinggal menunggu
keputusan atas diri mereka pada hari Kiamat.
2. Pada waktu hisab itu para malaikat datang berduyun-
duyun bersamaan dengan adanya awan putih yang berada
di atas mereka.
Catatan:
Gambaran (‫)اﻟْﻐَ َﻤﺎم‬ yang berarti “awan putih” itu untuk
menunjukkan kedahsyatan siksa yang diputuskan, karena
biasanya awan putih itu untuk menggambarkan keadaan
yang aman, tenang; di sini, di balik adanya awan putih
itu, ternyata yang diberikan kepada mereka adalah
siksaan, bukan keamanan.

3. Pada waktu dilakukan hisab itu, Allah langsung


menangani pengadilan atas mereka.
4. Semua perkara pada hari itu dikembalikan dan diserahkan
kepada Allah, tidak selan Dia yang memutuskan (pahala
bagi orang beriman dan siksa bagi orang yang durhaka).

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang yang enggan masuk Al-Islam secara keseluruhan,
bisa saja sewaktu di dunia ini kelihatan seperti tidak
terkena akibat apa-apa.
2. Orang durhaka atau kafir yang di dunia kelihatan senang
atau enak itu, semua akibat dan siksaannya akan
dikumpulkan dan ditumpahkan kepadanya pada hari
Kiamat.
3. Tidak ada perkara yang tidak diketahui dan tidak
dihukumi oleh Allah.

S.Al-Baqarah(2): 210. 381


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat semisal, tentang kejadian pada hari Kiamat:‬‬
‫ﻚ أَو ِْﰐ ﺑـ ْﻌﺾ آَ? ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت‬ ‫َﻫ ْﻞ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮو َن إِﻻﱠ أَ ْن َ‪ْ7‬ﺗﻴَـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤﻼَﺋ َﻜﺔُ أ َْو َ ِْﰐَ َرﺑﱡ َ ْ َ َ َ ُ َ‬
‫ﺴﺎ إِﳝَﺎﻧُـ َﻬﺎ َﱂْ ﺗَ ُﻜ ْﻦ‬ ‫ت َرﺑِّ َ‬ ‫ﻚ ﻳـﻮم ِْﰐ ﺑـ ْﻌﺾ آَ? ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻻَ ﻳَـ ْﻨـ َﻔ ُﻊ ﻧَـ ْﻔ ً‬ ‫َرﺑّ َ َ ْ َ َ َ ُ َ‬
‫ﺖ ِﰲ إِﳝَ ِﺎ‪َK‬ﺎ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻗُ ِﻞ اﻧْـﺘَ ِﻈ ُﺮوا إِ ﱠ‪N‬‬ ‫ﺴﺒَ ْ‬ ‫آَﻣﻨ ْ ِ‬
‫ﺖ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ أ َْو َﻛ َ‬ ‫ََ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪١٥٨:(٦‬‬ ‫ِ‬
‫ُﻣ ْﻨـﺘَﻈ ُﺮو َن )‪(١٥٨‬‬
‫ﺻ ‪V‬ﻔﺎ‬ ‫ض َد ‪V‬ﻛﺎ َد ‪V‬ﻛﺎ )‪َ (٢١‬و َﺟﺎءَ َرﺑﱡ َ‬ ‫َﻛﻼﱠ إِذَا ُد ﱠﻛ ِ‬
‫ﺻ ‪V‬ﻔﺎ َ‬ ‫ﻚ َ‬ ‫ﻚ َواﻟ َْﻤﻠَ ُ‬ ‫ﺖ اْﻷَ ْر ُ‬
‫َﱏ ﻟَﻪُ اﻟ ِّﺬ ْﻛ َﺮى‬ ‫ﺴﺎ ُن َوأ ﱠ‬ ‫ﱠﻢ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ ﻳَـﺘَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮ ِْ‬
‫اﻹﻧْ َ‬
‫ٍِ ِ‬ ‫ِ‬
‫)‪َ (٢٢‬وﺟﻲءَ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌﺬ ﲜَ َﻬﻨ َ‬
‫اﻟﻔﺠﺮ)‪٢٣-٢١:(٨٩‬‬ ‫)‪(٢٣‬‬
‫ْﻚ ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ‬
‫ﺴ َﻤﺎءُ ِ‪i‬ﻟْﻐَ َﻤ ِﺎم َوﻧُـ ِّﺰ َل اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ ﺗَـ ْﻨ ِﺰ ًﻳﻼ )‪ (٢٥‬اﻟ ُْﻤﻠ ُ‬ ‫ﺸ ﱠﻘ ُﻖ اﻟ ﱠ‬ ‫َوﻳَـ ْﻮ َم ﺗَ َ‬
‫ﺾ‬‫ﲑا )‪َ (٢٦‬وﻳَـ ْﻮ َم ﻳَـ َﻌ ﱡ‬ ‫ا ْﳊ ﱡﻖ ﻟِﻠ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ وَﻛﺎ َن ﻳـﻮﻣﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﻦ َﻋﺴ ً‬ ‫َ‬ ‫َ َْ ً‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﻈﱠﺎﱂُ َﻋﻠَﻰ ﻳَ َﺪﻳْ ِﻪ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ﻮل َﺳﺒِﻴﻼً )‪(٢٧‬‬ ‫ت َﻣ َﻊ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬ ‫ﻮل َ? ﻟَْﻴـﺘَ ِﲏ ﱠاﲣَ ْﺬ ُ‬
‫َﺿﻠﱠِﲏ َﻋ ِﻦ اﻟ ِّﺬ ْﻛ ِﺮ‬ ‫َﲣ ْﺬ ﻓُﻼَ ً‪َ N‬ﺧ ِﻠﻴﻼً )‪ (٢٨‬ﻟََﻘ ْﺪ أ َ‬ ‫? وﻳـﻠَﺘَﺎ ﻟَﻴـﺘَ ِﲏ َﱂ أ ﱠِ‬
‫َ َْ ْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﺎن َﺧ ُﺬوﻻً )‪(٢٩‬‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﻟ ِﻺﻧْ َ‬ ‫ﺎءِﱐ َوَﻛﺎ َن اﻟ ﱠ‬ ‫ﺑَـ ْﻌ َﺪ إ ْذ َﺟ َ‬
‫اﻟﻔﺮﻗﺎن)‪(٢٥‬‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan suruhan untuk tunduk kepada‬‬
‫‪Allah sebelum datangnya kematian‬‬

‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إِﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن‬ ‫ﱠِ‬
‫َ? أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٠٢:(٣‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1.‬‬ ‫‪Hendaklah segera memenuhi seruan Allah untuk‬‬
‫‪masuk kedalam Al-Islam secara keseluruhan, jangan‬‬
‫‪sampai kedahuluan datangnya maut.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 210.‬‬ ‫‪382‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

‫ﷲ ِﻣ ْﻦ‬
ِ َ‫ﺳﻞ ﺑ ِﲏ إِﺳﺮاﺋِﻴﻞ َﻛﻢ َآﺗَـﻴـﻨﺎﻫﻢ ِﻣﻦ آَﻳ ٍﺔ ﺑـﻴِﻨ ٍﺔ وﻣﻦ ﻳـﺒ ِّﺪ ْل ﻧِﻌﻤﺔ‬
َ ْ َُ ْ َ َ ََّ َ ْ ْ ُ َ ْ ْ َ َ ْ َ ْ َ
(٢١١) ‫ﺎب‬ ِ ‫ﺎءﺗْﻪُ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ َﺷ ِﺪﻳ ُﺪ اﻟ ِْﻌ َﻘ‬ ِ
َ ‫ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh agar ditanyakan kepada Banie Israiel
sudah berapa banyak Allah turunkan ayat yang jelas,
supaya mereka beriman.
2. Tetapi kemudian (sebagian dari) mereka mempertukarkan
ni’mat Allah yang seharusnya disikapi dengan iman dan
syukur, diganti dengan sikap mengkafiri dan mengkufuri
ni’mat, yang akan menyebabkan mereka diadzab.
3. Allah sangat berat siksaanNya atas orang yang
menukarkan sikap / ni’mat Allah dengan sesuatu yang
tidak semestinya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang Banie Israiel sudah mendapatkan banyak ayat yang
terang, yang seharusnya memudahkan mereka untuk
beriman dan bersyukur.
2. Orang kafir dan orang yang mengkufuri ni’mat akan
diadzab oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan ayat-ayat Allah yang diberikan
kepada Nabi Musa as, lihat juga: S.Al-Baqarah(2):60.
ِ ِ‫ﺶ ِ ﺎ ﻋﻠَﻰ َﻏﻨ ِﻤﻲ و‬ ِ َ َ‫ﻗ‬
‫ُﺧَﺮى‬ْ‫بأ‬ ُ ‫ﱄ ﻓ َﻴﻬﺎ َﻣﺂَ ِر‬َ َ َ َ َ ‫ﺎي أَﺗَـ َﻮﱠﻛﺄُ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َوأ َُﻫ ﱡ‬ َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﺎل ﻫ َﻲ َﻋ‬
(٢٠) ‫ﺎﻫﺎ ﻓَِﺈ َذا ِﻫ َﻲ َﺣﻴﱠﺔٌ ﺗَ ْﺴ َﻌﻰ‬ َ ‫( ﻓَﺄَﻟْ َﻘ‬١٩) ‫ﻮﺳﻰ‬
ِ َ َ‫( ﻗ‬١٨)
َ ‫ ُﻣ‬/َ ‫ﺎل أَﻟْﻘ َﻬﺎ‬
٢١-١٨:(٢٠)‫( ﻃﻪ‬٢١) ‫ُوﱃ‬ َ ‫ﻴﺪ َﻫﺎ ِﺳ َﲑﺗَـ َﻬﺎ اْﻷ‬
ُ ِ‫ﻒ َﺳﻨُﻌ‬
ْ َ‫ﺎل ُﺧ ْﺬ َﻫﺎ َوﻻَ َﲣ‬
َ َ‫ﻗ‬
ِ ٍ ِ ‫ﻚ َﲣْﺮج ﺑـﻴ‬ ِ
َ َ‫( ﻟﻨُ ِﺮﻳ‬٢٢) ‫ُﺧَﺮى‬
‫ﻚ‬ ْ ‫ﻀﺎءَ ﻣ ْﻦ َﻏ ِْﲑ ُﺳﻮء آَﻳَﺔً أ‬ َ َْ ْ ُ َ ‫اﺿ ُﻤ ْﻢ ﻳَ َﺪ َك إِ َﱃ َﺟﻨَﺎﺣ‬ ْ ‫َو‬
٢٣-٢٢:(٢٠)‫ﻃﻪ‬ (٢٣) ‫ﺗِﻨَﺎ اﻟْ ُﻜْﺒـَﺮى‬/َ َ‫ِﻣ ْﻦ آ‬

S.Al-Baqarah(2): 211. 383


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ت إِ َﱃ ﻓِْﺮ َﻋ ْﻮ َن‬
‫ﻮء ِﰲ ﺗِﺴ ِﻊ آَ‪ٍ /‬‬ ‫وأَد ِﺧﻞ ﻳﺪ َك ِﰲ ﺟﻴﺒِﻚ َﲣﺮج ﺑـﻴﻀﺎء ِﻣﻦ َﻏ ِﲑ ﺳ ٍ‬
‫ْ َ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ ْ َْ َ َ ْ ْ ُ‬ ‫َ ْ ْ ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﻨﻤﻞ)‪١٢:(٢٧‬‬ ‫ﲔ )‪(١٢‬‬ ‫َوﻗَـ ْﻮﻣﻪ إِﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻓَﺎﺳﻘ َ‬
‫ﻮدﻩُ ﺑـَ ْﻐﻴًﺎ َو َﻋ ْﺪ ًوا َﺣ ﱠﱴ إِ َذا‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ‬
‫ﻴﻞ اﻟْﺒَ ْﺤَﺮ ﻓَﺄَﺗْـﺒَـ َﻌ ُﻬ ْﻢ ﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ ُن َو ُﺟﻨُ ُ‬
‫َو َﺟ َﺎوْزَ‪ c‬ﺑﺒَﲏ إ ْﺳَﺮاﺋ َ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫ﺎل آَﻣْﻨﺖ أَﻧﱠﻪ ﻻَ إِﻟَﻪ إِﻻﱠ اﻟﱠ ِﺬي آَﻣﻨَ ِِ ِ ِ‬
‫ﺖ ﺑﻪ ﺑـَﻨُﻮ إ ْﺳَﺮاﺋ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫أ َْد َرَﻛﻪُ اﻟْﻐََﺮ ُق ﻗَ َ َ ُ ُ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪٩٠:(١٠‬‬ ‫ﲔ )‪(٩٠‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َوأ ََ‪ c‬ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺴﻠﻤ َ‬
‫ﺎك اﻟْﺒَ ْﺤَﺮ ﻓَﺎﻧْـ َﻔﻠَ َﻖ ﻓَ َﻜﺎ َن ُﻛﻞﱡ ﻓِْﺮٍق َﻛﺎﻟﻄﱠْﻮِد‬
‫ﺼَ‬ ‫ب ﺑ َﻌ َ‬ ‫ﻮﺳﻰ أ َِن ْ‬
‫اﺿ ِﺮ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺄ َْو َﺣْﻴـﻨَﺎ إ َﱃ ُﻣ َ‬
‫اﻟﺸﻌﺮاء)‪٦٣:(٢٦‬‬ ‫اﻟْ َﻌ ِﻈﻴ ِﻢ )‪(٦٣‬‬
‫اﺳﺘَ ْﺴ َﻘﺎﻩُ ﻗَـ ْﻮُﻣﻪُ أ َِن‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ إِذ ْ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﺒَﺎﻃًﺎ أُﳑًَﺎ َوأ َْو َﺣْﻴـﻨَﺎ إ َﱃ ُﻣ َ‬ ‫َوﻗَﻄﱠ ْﻌﻨَ ُ‬
‫ﺎﻫ ُﻢ اﺛْـﻨَـ َ ْﱵ َﻋ ْﺸَﺮةَ أ ْ‬
‫ﺖ ِﻣْﻨﻪُ اﺛْـﻨَـﺘَﺎ َﻋ ْﺸَﺮةَ َﻋْﻴـﻨًﺎ ﻗَ ْﺪ َﻋﻠِ َﻢ ُﻛ ﱡﻞ‬ ‫اﳊَ َﺠَﺮ ﻓَﺎﻧْـﺒَ َﺠ َﺴ ْ‬
‫ﺎك ْ‬ ‫ﺼَ‬ ‫ب ﺑ َﻌ َ‬
‫اﺿ ِﺮ ْ ِ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أ َُ‪ٍ c‬س َﻣ ْﺸَﺮﺑـَ ُﻬ ْﻢ َوﻇَﻠﱠْﻠﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴﻬ ُﻢ اﻟْﻐَ َﻤ َﺎم َوأَﻧْـَﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴﻬ ُﻢ اﻟْ َﻤ ﱠﻦ َواﻟ ﱠﺴ ْﻠ َﻮى‬
‫ﻮ‪َ c‬وﻟَ ِﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ‬
‫ﺎت َﻣﺎ َرَزﻗْـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ ُﻤ َ‬ ‫ُﻛﻠُﻮا ِﻣﻦ ﻃَﻴِﺒ ِ‬
‫ْ َّ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪١٦٠:(٦‬‬ ‫ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ َن )‪(١٦٠‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bagaimana Banie Israiel‬‬
‫‪mempertukarkan ni’mat Allah dengan keburukan‬‬

‫ﺼِ َﱪ َﻋﻠَﻰ‬
‫ﻟَ ْﻦ ﻧَ ْ‬ ‫َوأَﻧْـَﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟْ َﻤ ﱠﻦ َواﻟ ﱠﺴ ْﻠ َﻮى }اﻷﻋﺮاف)‪{١٦٠:(٦‬‬
‫اﺣ ٍﺪ } اﻟﺒﻘﺮة)‪{٦١:(٢‬‬ ‫ﻃَﻌ ٍﺎم و ِ‬
‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺧ ْﺬ َ‪ِ c‬ﻣﻴﺜَﺎﻗَ ُﻜ ْﻢ َﻻ ﺗَ ْﺴﻔ ُﻜﻮ َن د َﻣﺎءَ ُﻛ ْﻢ َوَﻻ ُﲣْﺮ ُﺟﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ د َ‪/‬رُﻛ ْﻢ ﰒُﱠ‬
‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوإِ ْذ أ َ‬
‫أَﻗْـَﺮْرُْﰎ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺸ َﻬ ُﺪو َن )‪ (٨٤‬ﰒُﱠ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆَﻻ ِء ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوُﲣْ ِﺮ ُﺟﻮ َن‬
‫ﺎﻫُﺮو َن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِ‪ِْŠ‬ﻹ ِْﰒ َواﻟْ ُﻌ ْﺪ َو ِان َوإِ ْن َ‹ْﺗُﻮُﻛ ْﻢ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫ﻓَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ د َ‪ِ /‬رﻫ ْﻢ ﺗَﻈَ َ‬
‫اﺟ ُﻬ ْﻢ ‪ . . . . .‬اﻵﻳﺔ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ َوُﻫ َﻮ ُﳏَﱠﺮٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إ ْﺧَﺮ ُ‬ ‫ﺎد ُ‬
‫ُﺳ َﺎرى ﺗُـ َﻔ ُ‬ ‫أَ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪٨٥ ، ٨٤:(٢‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 211.‬‬ ‫‪384‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﺎت َﻣﺎ‬ ‫وﻇَﻠﱠْﻠﻨَﺎ ﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ اﻟْﻐَﻤﺎم وأَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ ﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ اﻟْﻤ ﱠﻦ واﻟ ﱠﺴ ْﻠﻮى ُﻛﻠُﻮا ِﻣﻦ ﻃَﻴِﺒ ِ‬
‫ْ َّ‬ ‫َْ ُ َ َ َ َ َْ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮ‪َ c‬وﻟَﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈْﻠ ُﻤﻮ َن )‪َ (٥٧‬وإِ ْذ ﻗُـ ْﻠﻨَﺎ‬ ‫َرَزﻗْـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ ُﻤ َ‬
‫ﺎب‬ ‫ْادﺧﻠُﻮا ﻫ ِﺬﻩِ اﻟْ َﻘﺮﻳﺔَ ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ِﻣْﻨـﻬﺎ ﺣﻴ ُ ِ‬
‫ﺚ ﺷْﺌـﺘُ ْﻢ َر َﻏ ًﺪا َو ْاد ُﺧﻠُﻮا اﻟْﺒَ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َْ‬ ‫ُ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪(٥٨‬‬ ‫ُﺳ ﱠﺠ ًﺪا َوﻗُﻮﻟُﻮا ِﺣﻄﱠﺔٌ ﻧـَ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﺧﻄَ َﺎ‪ُ /‬ﻛ ْﻢ َو َﺳﻨَ ِﺰ ُ‬
‫ﻳﺪ اﻟْ ُﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ ِ‬ ‫ﻓَـﺒﺪ َ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ﻓَﺄَﻧْـَﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً َﻏْﻴـَﺮ اﻟﺬي ﻗ َ‬ ‫ﱠل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِر ْﺟًﺰا ﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎء ﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻔ ُﺴ ُﻘﻮ َن )‪ (٥٩‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬ ‫ِ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang kafir dan‬‬
‫‪orang yang mengkufuri ni’mat, sama-sama akan diadzab,‬‬
‫‪lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):39, 257‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):86‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):36‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):57‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):39‬‬
‫;‪S.Al-Ankabut(29):23‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):63‬‬
‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):11‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):19‬‬
‫;‪S.At-Taghabun(64):10‬‬ ‫‪S.Al-Balad(90):19-20.‬‬

‫اﳉَ ِﺤﻴ ِﻢ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠:(٥‬‬ ‫ﱠِ‬


‫ﺎب ْ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا َوَﻛ ﱠﺬﺑُﻮا ِ–َ َ‪/‬ﺗِﻨَﺎ أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚأ ْ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫اﳋ ْﻠﻖ ﰒُﱠ ﻳﻌِﻴﺪﻩ ﻟِﻴﺠ ِﺰ ﱠ ِ‬ ‫ﲨﻴﻌﺎ وﻋﺪ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ي اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ا› َﺣﻘ‪œ‬ﺎ إﻧﱠﻪُ ﻳـَْﺒ َﺪأُ َْ َ ُ ُ ُ َ ْ َ‬ ‫إِﻟَْﻴ ِﻪ َﻣ ْﺮﺟ ُﻌ ُﻜ ْﻢ َِ ً َ ْ َ‬
‫ﺎت ِ‪Š‬ﻟْ ِﻘﺴ ِﻂ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا َﳍﻢ َﺷﺮاب ِﻣﻦ َِ‬
‫ﲪﻴ ٍﻢ‬ ‫ﺎﳊ ِ‬‫آَﻣﻨﻮا وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ْ َ َ ُ ُْ َ ٌ ْ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫َُ َ َ‬
‫اب أَﻟِ ٌﻴﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ُﻔُﺮو َن ‪] .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪[٤:(١٠‬‬‫َو َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ﱠﻒ َﻋْﻨـ ُﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻀﻰ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﻴَ ُﻤﻮﺗُﻮا َوﻻَ ُﳜَﻔ ُ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا َﳍُْﻢ َ‪ُ c‬ر َﺟ َﻬﻨ َﱠﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﻘ َ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َْﳒ ِﺰي ُﻛﻞﱠ َﻛ ُﻔﻮٍر ‪] .‬ﻓﺎﻃﺮ)‪[٣٦:(٣٥‬‬ ‫ِ ِ‬
‫َﻋ َﺬا َﺎ َﻛ َﺬﻟ َ‬
‫ﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َْﲢﺘِ َﻬﺎ ْاﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر‬ ‫ﺎت ﺟﻨ ٍ‬ ‫ا› ﻳ ْﺪ ِﺧﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﺎﳊَ َ‬ ‫إِ ﱠن ﱠَ ُ ُ َ َ َ َ‬
‫ﱠِ‬
‫ﱠﺎر َﻣﺜْـ ًﻮى َﳍُْﻢ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ﻳـَﺘَ َﻤﺘـﱠﻌُﻮ َن َو َ‹ْ ُﻛﻠُﻮ َن َﻛ َﻤﺎ َ¦ْ ُﻛ ُﻞ ْاﻷَﻧْـ َﻌ ُﺎم َواﻟﻨ ُ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫]ﳏﻤﺪ)‪[١٢:(٤٧‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 211.‬‬ ‫‪385‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

[١٤٧:(٤)‫ﻴﻤﺎ ]اﻟﻨﺴﺎء‬ ِ ِ ِ ِ ِ
ً ‫َﻣﺎ ﻳـَ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ ﺑ َﻌ َﺬاﺑ ُﻜ ْﻢ إ ْن َﺷ َﻜ ْﺮُْﰎ َوآَ َﻣْﻨـﺘُ ْﻢ َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﺷﺎﻛًﺮا َﻋﻠ‬
٧:(١٤)‫ﺸ ِﺪﻳ ٌﺪ إﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
َ َ‫ﻳﺪﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺌِ ْﻦ َﻛ َﻔ ْﺮُْﰎ إِ ﱠن َﻋ َﺬ ِاﰊ ﻟ‬
.
َ ‫َوإِ ْذ َ¦َذﱠ َن َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﺌِ ْﻦ َﺷ َﻜ ْﺮُْﰎ َﻷَ ِز‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan menukarkan nikmat Allah (yang berupa hidayah
dienul Islam atau nikmat lainnya) dengan sesuatu yang
lain, agar tidak terkena adzab Allah.
2. Nikmat Allah hendaknya senantiasa disyukuri.

ِ‫ﱠ‬ ِ‫ِ ﱠ‬ ِِ ِ
‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا‬ َ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ا ْﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَ ْﺴ َﺨ ُﺮو َن ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ‬ َ ‫ُزﻳّ َﻦ ﻟﻠﱠﺬ‬
(٢١٢) ‫ﺎب‬ ٍ ‫ﺸﺎءُ ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ‬َ َ‫ﻓَـ ْﻮﻗَـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻮَم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َوﷲُ ﻳَـ ْﺮُز ُق َﻣ ْﻦ ﻳ‬
َ
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang kafir dijadikan melihat dunia ini sangat
indah, sehingga perhatian mereka tercurah ke sana.
2. Orang kafir yang mendapat kekayaan atau kemegahan
dunia, akan mengejek atau memperolok-olok orang-orang
beriman, lebih-lebih jika orang beriman itu tidak sekaya
mereka.
3. Pada hari Kiamat nanti, orang-orang yang bertaqwa akan
mendapat kedudukan sangat tinggi, jauh di atas orang-
orang kafir.
4. Allah memberikan rizqi, karunia, kepada siapa saja yang
Dia kehendaki, dengan jumlah yang sangat banyak.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang kafir tidak akan berusaha mencari keselamatan dan
kemuliaan di Akhirat.
2. Orang kafir mengukur kemuliaan dengan harta dunia.

S.Al-Baqarah(2): 212. 386


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

3. Orang beriman, bertaqwa, akan mementingkan kehidupan


Akhirat, mempergunakan dunia untuk mencari kemuliaan
dan kebahagiaan Akhirat.
4. Kekayaan orang di dunia ini diperoleh karena karunia
Allah, bukan karena hasil usaha manusia sendiri (catatan:
artinya, orang yang bekerja keras dan sangat tamak kepada harta dunia,
belum tentu mendapat kekayaan seperti yang dia dambakan).
5. Orang beriman ataupun orang kafir, jika Allah kehendaki,
bisa menjadi orang banyak harta. (Contoh orang beriman
yang kaya: Nabi Sulaiman, Abdurrahman bin Auf).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bagaimana orang kafir
mengejek orang beriman karena kekurangan, lihat juga
S.Al-Baqarah(2):13; S.Al-Kahfi(18):35-43.
‫ﻳﻦ ﻻَ َِﳚ ُﺪو َن إِﻻﱠ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﻠ ِﻤﺰو َن اﻟْﻤﻄﱠ ِﻮ ِﻋﲔ ِﻣﻦ اﻟْﻤﺆِﻣﻨِﲔ ِﰲ اﻟ ﱠ ِ ﱠ‬
َ ‫ﺼ َﺪﻗَﺎت َواﻟﺬ‬ َ ُْ َ َ ّ ُ ُ َ َ
٧٩:(٩)‫ﻴﻢ اﻟﺘﻮﺑﺔ‬ ِ ِ ِ ِ
ٌ ‫اب أَﻟ‬
ٌ ‫ُﺟ ْﻬ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻓَـﻴَ ْﺴ َﺨُﺮو َن ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﺳﺨَﺮ ﷲُ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَﳍُْﻢ َﻋ َﺬ‬
.

‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا أَﻧُﻄْﻌِ ُﻢ َﻣ ْﻦ ﻟَ ْﻮ‬ ِِ ِ ‫وإِ َذا ﻗِﻴﻞ َﳍﻢ أَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ رزﻗَ ُﻜﻢ ﷲ ﻗَ َ ﱠ‬
َ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ﻟﻠﱠﺬ‬
َ ‫ﺎل اﻟﺬ‬ ُ ُ ََ ُْ َ َ
٤٧:(٣٦)‫ ﻳﺲ‬. ‫ﲔ‬ ٍ ِ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒ‬ ‫ﰲ‬ِ ‫ﱠ‬‫ﻻ‬ ِ
‫إ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺘ‬ ‫ـ‬‫ﻧ‬َ‫أ‬ ‫ن‬ِ
‫إ‬ ‫ﻪ‬‫ﻤ‬‫ﻌ‬ ‫ﻃ‬َ‫أ‬ ‫ﷲ‬ ‫ﺎء‬ ‫ﺸ‬‫ﻳ‬
َ ْ ُْ ْ ُ َ َ ْ ُ ُ َ َ
2. Ayat-ayat yang menunjukkan keadaan orang kafir di
Akhirat yang minta tolong kepada orang beriman

‫ﻴﻀﻮا َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻤ ِﺎء أ َْو ِﳑﱠﺎ‬ ِ ِ ْ ‫دى أَﺻﺤﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر أَﺻﺤﺎب‬cَ ‫و‬
ُ ‫اﳉَﻨﱠﺔ أَ ْن أَﻓ‬ َ َْ ُ َْ َ َ
ِ ِ
٥٠:(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. ‫ﻳﻦ‬ َ ‫َرَزﻗَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ ﻗَﺎﻟُﻮا إ ﱠن ﷲَ َﺣﱠﺮَﻣ ُﻬ َﻤﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
ِ ِ ِ ِ‫ ﻧـَ ْﻘﺘﺒ‬c‫و‬ ِ ِ ‫ﻮل اﻟْﻤﻨﺎﻓِ ُﻘﻮ َن واﻟْﻤﻨﺎﻓِ َﻘ‬
‫ﻴﻞ‬
َ ‫ﺲ ﻣ ْﻦ ﻧُﻮرُﻛ ْﻢ ﻗ‬ ْ َ َ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﻧْﻈُُﺮ‬ َ ‫ﺎت ﻟﻠﱠﺬ‬ ُ َُ َ َ ُ ُ ‫ﻳـَ ْﻮَم ﻳـَ ُﻘ‬
ُ‫ ِﻃﻨُﻪُ ﻓِ ِﻴﻪ اﻟﱠﺮ ْﲪَﺔ‬Šَ ‫ب‬ ٌ Šَ ُ‫ب ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﺑِ ُﺴﻮٍر ﻟَﻪ‬ َ ‫ﻀ ِﺮ‬
ِ ِ
ُ َ‫ْارﺟ ُﻌﻮا َوَراءَ ُﻛ ْﻢ ﻓَﺎﻟْﺘَﻤ ُﺴﻮا ﻧُ ًﻮرا ﻓ‬
‫ﺎدوﻧـَ ُﻬ ْﻢ أََﱂْ ﻧَ ُﻜ ْﻦ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑـَﻠَﻰ َوﻟَ ِﻜﻨﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ِِ ِ ِ ِ
ُ َ‫( ﻳـُﻨ‬١٣) ‫اب‬ ُ ‫َوﻇَﺎﻫُﺮﻩُ ﻣ ْﻦ ﻗﺒَﻠﻪ اﻟْ َﻌ َﺬ‬
ِ Šِ ‫ﻓَـﺘـْﻨـﺘﻢ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜﻢ وﺗَـﺮﺑﱠﺼﺘﻢ وارﺗَـﺒـﺘﻢ و َﻏﱠﺮﺗْ ُﻜﻢ ْاﻷَﻣ ِﺎﱐﱡ ﺣ ﱠﱴ ﺟﺎء أَﻣﺮ ﷲِ و َﻏﺮُﻛﻢ‬
® ْ ‫َ ُْ َ ْ َ َ ُْْ َ ْ ُْْ َ ُ َ َ َ َ ُْ َ ﱠ‬

S.Al-Baqarah(2): 212. 387


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﱠﺎر ِﻫ َﻲ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا َﻣﺄْ َوا ُﻛ ُﻢ اﻟﻨ ُ‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ور )‪ (١٤‬ﻓَﺎﻟْﻴَـ ْﻮَم ﻻَ ﻳـُ ْﺆ َﺧ ُﺬ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓ ْﺪﻳَﺔٌ َوﻻَ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫اﻟْﻐَُﺮ ُ‬
‫ﺼﲑُ )‪ . (١٥‬اﳊﺪﻳﺪ)‪١٥-١٣:(٥٧‬‬ ‫ﻣﻮﻻَ ُﻛﻢ وﺑِْﺌﺲ اﻟْﻤ ِ‬
‫َْ ْ َ َ َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan orang kafir itu terbuai oleh‬‬
‫‪kehidupan dan kesenangan dunia, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):24‬‬ ‫‪S.Al-A’raf(7):51.‬‬
‫ﻳﻦ ﱠاﲣَ ُﺬوا ِدﻳﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻌِﺒًﺎ َوَﳍًْﻮا َو َﻏﱠﺮﺗْـ ُﻬ ُﻢ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوذَ ّﻛِْﺮ ﺑِِﻪ أَ ْن ﺗُـْﺒ َﺴ َﻞ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫َو َذر اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻊ َوإِ ْن ﺗَـ ْﻌ ِﺪ ْل ُﻛ ﱠﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺲ َﳍَﺎ ﻣ ْﻦ ُدون ﷲ َوِﱄﱞ َوﻻَ َﺷﻔ ٌ‬
‫ِ‬
‫ﺖ ﻟَْﻴ َ‬
‫ﻧـَ ْﻔ ِ‬
‫ﺲ ﲟَﺎ َﻛ َﺴﺒَ ْ‬ ‫ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب ﻣ ْﻦ‬ ‫ﻳﻦ أُﺑْﺴﻠُﻮا ﲟَﺎ َﻛ َﺴﺒُﻮا َﳍُْﻢ َﺷَﺮ ٌ‬ ‫ﻚ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠ‬ ‫َﻋ ْﺪ ٍل ﻻَ ﻳـُ ْﺆ َﺧ ْﺬ ﻣْﻨـ َﻬﺎ أُوﻟَﺌ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪٧٠:(٦‬‬ ‫اب أَﻟِ ٌﻴﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ُﻔُﺮو َ‬ ‫ِ‬
‫َﲪﻴ ٍﻢ َو َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺲ أََﱂْ َ‹ْﺗِ ُﻜ ْﻢ ُر ُﺳ ٌﻞ ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳَـ ُﻘ ﱡ‬ ‫اﳉِ ِﻦ و ِْ‬
‫اﻹﻧْ ِ‬
‫ﺼﻮ َن َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ آَ َ‪/‬ﰐ َوﻳـُْﻨﺬ ُروﻧَ ُﻜ ْﻢ ﻟ َﻘﺎءَ‬ ‫َ‪َ /‬ﻣ ْﻌ َﺸَﺮ ْ ّ َ‬
‫ﻳَـ ْﻮِﻣ ُﻜ ْﻢ َﻫ َﺬا ﻗَﺎﻟُﻮا َﺷ ِﻬ ْﺪ َ‪َ c‬ﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴﻨَﺎ َو َﻏﱠﺮﺗْـ ُﻬ ُﻢ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َو َﺷ ِﻬ ُﺪوا َﻋﻠَﻰ‬
‫ﻛﺎﻓِ ِﺮﻳﻦ ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪١٣٠:(٦‬‬ ‫ِ‬
‫أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ أَﻧـ ُ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا َ َ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻓَﺎﻟْﻴَـ ْﻮَم ﻻَ ُﳜَْﺮ ُﺟﻮ َن‬ ‫ت ﷲِ ُﻫُﺰًوا َو َﻏﱠﺮﺗْ ُﻜ ُﻢ ْ‬ ‫َذﻟِ ُﻜﻢ ِ‪َ±‬ﻧﱠ ُﻜﻢ ﱠاﲣ ْﺬ ُﰎ آَ‪ِ /‬‬
‫ُ َ ْ َ‬ ‫ْ‬
‫اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪٣٥:(٤٥‬‬ ‫ِ‬
‫ﻣْﻨـ َﻬﺎ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُ ْﺴﺘَـ ْﻌﺘَـﺒُﻮ َن ‪.‬‬
‫ﺼﺘُ ْﻢ َو ْارﺗَـْﺒـﺘُ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺎدوﻧـَ ُﻬ ْﻢ أََﱂْ ﻧَ ُﻜ ْﻦ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑـَﻠَﻰ َوﻟَﻜﻨﱠ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﺘَـْﻨـﺘُ ْﻢ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوﺗَـَﺮﺑﱠ ْ‬
‫ﻳـُﻨَ ُ‬
‫ور ‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َﻏﱠﺮﺗْ ُﻜ ُﻢ اْﻷ ََﻣﺎﱐﱡ َﺣ ﱠﱴ َﺟﺎءَ أ َْﻣُﺮ ﷲ َو َﻏﱠﺮُﻛ ْﻢ ‪ ®Š‬اﻟْﻐَُﺮ ُ‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪١٤:(٥٧‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang melarang kita tertarik atau menginginkan‬‬
‫‪seperti yang dimiliki oleh orang kafir, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):196‬‬ ‫;‪S.Luqman(31):33‬‬
‫;‪S.Fathir(35):5-7‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):4‬‬
‫‪S.Al-Hadied(57):20.‬‬
‫ﺾ‬ ‫ﻻَ ﲤَُﱠﺪ ﱠن ﻋﻴـﻨـﻴﻚ إِ َﱃ ﻣﺎ ﻣﺘـﱠﻌﻨﺎ ﺑِِﻪ أَزواﺟﺎ ِﻣْﻨـﻬﻢ وﻻَ َﲢﺰ ْن ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ و ِ‬
‫اﺧﻔ ْ‬
‫ْ َ ً ُ ْ َ َْ َ ْ ْ َ ْ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫َْ َ ْ َ‬
‫اﳊﺠﺮ)‪٨٨:(١٥‬‬ ‫ﲔ ‪.‬‬ ‫ﺟﻨَﺎﺣ َ ِ ِ ِ‬
‫ﻚ ﻟ ْﻠ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 212.‬‬ ‫‪388‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫اﺟﺎ ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َزْﻫَﺮةَ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻟِﻨَـ ْﻔﺘِﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓِ ِﻴﻪ‬ ‫ِِ‬ ‫وﻻَ ﲤَُﱠﺪ ﱠن َﻋْﻴـﻨَـْﻴ َ ِ‬
‫ﻚ إ َﱃ َﻣﺎ َﻣﺘـ ْﱠﻌﻨَﺎ ﺑﻪ أ َْزَو ً‬ ‫َ‬
‫ﻃﻪ)‪١٣١:(٢٠‬‬ ‫ﻚ َﺧْﻴـٌﺮ َوأَﺑْـ َﻘﻰ ‪.‬‬‫َوِرْز ُق َرﺑِّ َ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا أَﱠﳕَﺎ ﳕُْﻠِﻲ َﳍُْﻢ َﺧْﻴـٌﺮ ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ إِﱠﳕَﺎ ﳕُْﻠِﻲ َﳍُْﻢ ﻟِﻴَـ ْﺰَد ُادوا إِْﲦًﺎ‬ ‫وﻻَ َﳛﺴ ﱠ ﱠ ِ‬
‫ﱭ اﻟﺬ َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ﲔ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٧٨:(٣‬‬ ‫اب ُﻣ ِﻬ ٌ‬ ‫َوَﳍُْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ﺖ ﻟَﻨَﺎ ِﻣﺜْ َﻞ َﻣﺎ‬ ‫ﻓَﺨﺮج ﻋﻠَﻰ ﻗَـﻮِﻣ ِﻪ ِﰲ ِزﻳﻨﺘِ ِﻪ ﻗَ َ ﱠ ِ‬
‫اﳊَﻴَﺎةَ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َ‪ /‬ﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻳﺪو َن ْ‬ ‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ ْ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻌ ْﻠ َﻢ َوﻳْـﻠَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻆ َﻋﻈﻴ ٍﻢ )‪ (٧٩‬وﻗَ َ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُوﰐَ ﻗَ ُﺎرو ُن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﺬو َﺣ ّ‬
‫أِ‬
‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫ﺼﺎﺑُِﺮو َن )‪. (٨٠‬‬ ‫ﱠﺎﻫﺎ إِﻻﱠ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺛـَﻮاب ﷲِ ﺧﻴـﺮ ﻟِﻤﻦ آَﻣﻦ وﻋ ِﻤﻞ ِ‬
‫ﺻﺎﳊًﺎ َوﻻَ ﻳـُﻠَﻘ َ‬‫َ ُ ٌَْ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫اﻟﻘﺼﺺ)‪٨٠-٧٩:(٢٨‬‬
‫ﺎﺧٌﺮ ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َوﺗَ َﻜﺎﺛـٌُﺮ ِﰲ اْﻷ َْﻣ َﻮ ِال‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َوَﳍٌْﻮ َوِزﻳﻨَﺔٌ َوﺗَـ َﻔ ُ‬ ‫ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻟَﻌ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ َﻔ‪œ‬ﺮا ﰒُﱠ‬ ‫ﻴﺞ ﻓَـﺘَـَﺮاﻩُ ُﻣ ْ‬‫ﱠﺎر ﻧـَﺒَﺎﺗُﻪُ ﰒُﱠ ﻳَﻬ ُ‬ ‫ﺐ اﻟْ ُﻜﻔ َ‬ ‫َواْﻷ َْوﻻَد َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﻏْﻴﺚ أ َْﻋ َﺠ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺿ َﻮا ٌن َوَﻣﺎ‬ ‫اب َﺷﺪﻳ ٌﺪ َوَﻣ ْﻐﻔَﺮةٌ ِﻣ َﻦ ﷲ َوِر ْ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَ ُﻜﻮ ُن ُﺣﻄَ ًﺎﻣﺎ َوِﰲ اْﻵَﺧَﺮةِ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ﺎع اﻟْﻐُُﺮوِر )‪َ (٢٠‬ﺳﺎﺑُِﻘﻮا إِ َﱃ َﻣ ْﻐ ِﻔَﺮةٍ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨ ٍﱠﺔ‬ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ إِﻻﱠ َﻣﺘَ ُ‬
‫ْ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ِ‪َ ِ®Š‬وُر ُﺳﻠِ ِﻪ‬ ‫ض أ ُِﻋﺪ ِ ِ‬
‫ﱠت ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫ْ‬ ‫ض اﻟ ﱠﺴ َﻤ ِﺎء َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ َﻛ َﻌ ْﺮ ِ‬ ‫َﻋ ْﺮ ُ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟْ َﻌ ِﻈﻴ ِﻢ )‪(٢١‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ ُﻞ ﷲ ﻳـُ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﷲُ ذُو اﻟْ َﻔ ْ‬ ‫ﻚ ﻓَ ْ‬ ‫َذﻟ َ‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪٢١ ، ٢٠:(٥٧‬‬
‫‪5. Ayat yang menunjukkan bahwa orang yang mengejar‬‬
‫‪dunia, perhatiannya akan ditujukan ke sana, dan hanya‬‬
‫‪akan mendapat sebanyak yang Allah tentukan untuk‬‬
‫‪dirinya, bukan sebanyak yang dia maukan‬‬

‫ف إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْﻋ َﻤﺎ َﳍُْﻢ ﻓِ َﻴﻬﺎ َوُﻫ ْﻢ ﻓِ َﻴﻬﺎ ﻻَ‬


‫اﳊَﻴَﺎ َة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوِزﻳﻨَـﺘَـ َﻬﺎ ﻧـُ َﻮ ِّ‬ ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻳﺪ ْ‬
‫ﱠﺎر َو َﺣﺒِ َ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ﻳـﺒﺨﺴﻮ َن )‪ (١٥‬أُوﻟَﺌِ ﱠ ِ‬
‫ﻂ َﻣﺎ‬ ‫ﺲ َﳍُْﻢ ﰲ اْﻵَﺧَﺮة إﻻﱠ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻟَْﻴ َ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ َ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 212.‬‬ ‫‪389‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﻫﻮد)‪١٦-١٥:(١١‬‬ ‫ﺻﻨَـﻌُﻮا ﻓِ َﻴﻬﺎ َوَ‪ِ Š‬ﻃ ٌﻞ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٦‬‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﺪ اﻟْ َﻌﺎﺟﻠَﺔَ َﻋ ﱠﺠ ْﻠﻨَﺎ ﻟَﻪُ ﻓ َﻴﻬﺎ َﻣﺎ ﻧَ َﺸﺎءُ ﻟ َﻤ ْﻦ ﻧُِﺮ ُ‬
‫ﻳﺪ ﰒُﱠ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎ ﻟَﻪُ َﺟ َﻬﻨ َﱠﻢ‬ ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُِﺮ ُ‬
‫ﻮﻣﺎ َﻣ ْﺪ ُﺣ ًﻮرا )‪َ (١٨‬وَﻣ ْﻦ أ ََر َاد اْﻵَ ِﺧَﺮةَ َو َﺳ َﻌﻰ َﳍَﺎ َﺳ ْﻌﻴَـ َﻬﺎ‬ ‫ﺼﻼَ َﻫﺎ َﻣ ْﺬ ُﻣ ً‬ ‫ﻳَ ْ‬
‫ﻚ َﻛﺎ َن َﺳ ْﻌﻴُـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﺸ ُﻜ ًﻮرا )‪ُ (١٩‬ﻛﻼ‪ُ œ‬ﳕِ ﱡﺪ َﻫ ُﺆﻻَ ِء‬ ‫َوُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َْﳏﻈُ ًﻮرا )‪ (٢٠‬اﻧْﻈُْﺮ‬ ‫ﻚ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن َﻋﻄَﺎءُ َرﺑِّ َ‬ ‫َوَﻫ ُﺆﻻَء ِﻣ ْﻦ َﻋﻄَﺎء َرﺑِّ َ‬
‫ﺾ وﻟَﻶَ ِﺧﺮةُ أَ ْﻛﺒـﺮ درﺟ ٍ‬
‫ﺎت َوأَ ْﻛﺒَـُﺮ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑـَ ْﻌ ٍ َ َ َ ُ َ َ َ‬ ‫ﻀ ْﻠﻨَﺎ ﺑـَ ْﻌ َ‬
‫ﻒ ﻓَ ﱠ‬ ‫َﻛْﻴ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪٢١-١٨:(١٧‬‬ ‫ﻀﻴﻼً )‪(٢١‬‬ ‫ﺗَـ ْﻔ ِ‬
‫‪6. Ayat-ayat yang menunjukkan orang beriman itu memang‬‬
‫‪pantas untuk lebih mementingkan urusan Akhirat, lihat‬‬
‫‪juga:‬‬ ‫‪S.Ar-Ra’d(13):26; S.An-Nahl(16):30, 41.‬‬
‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﻮَﳍُْﻢ إِﻻﱠ أَ ْن ﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑـﱠﻨَﺎ ا ْﻏﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ ذُﻧُﻮﺑـَﻨَﺎ َوإِ ْﺳَﺮاﻓَـﻨَﺎ ِﰲ أ َْﻣ ِﺮَ‪َ c‬وﺛـَﺒِّ ْ‬
‫ﺖ أَﻗْ َﺪ َاﻣﻨَﺎ‬
‫واﻧْﺼﺮَ‪َ c‬ﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘﻮِم اﻟْ َﻜﺎﻓِ ِﺮﻳﻦ )‪ (١٤٧‬ﻓََﺂ َ¿ ُﻫﻢ ﷲ ﺛـَﻮاب اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وﺣﺴﻦ ﺛـَﻮ ِ‬
‫اب‬ ‫ُ ُ َ َ َ َُ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُْ‬
‫ﲔ )‪ (١٤٨‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْﻵَ ِﺧَﺮة َوﷲُ ُﳛ ﱡ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ض َﻫ َﺬا اْﻷ َْد َﱏ َوﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬‫ﺎب َ‹ْ ُﺧ ُﺬو َن َﻋَﺮ َ‬ ‫ﻒ َوِرﺛُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻒ ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪﻫ ْﻢ َﺧ ْﻠ ٌ‬ ‫ﻓَ َﺨﻠَ َ‬
‫ض ِﻣﺜْـﻠُﻪُ َ‹ْ ُﺧ ُﺬوﻩُ أََﱂْ ﻳـُ ْﺆ َﺧ ْﺬ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﻣﻴﺜَ ُ‬ ‫ِِ‬
‫ﺎق‬ ‫َﺳﻴُـ ْﻐ َﻔُﺮ ﻟَﻨَﺎ َوإِ ْن َ‹ْ‪ْ Á‬ﻢ َﻋَﺮ ٌ‬
‫ﱠار اْﻵَ ِﺧَﺮةُ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺎب أَ ْن ﻻَ ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮا َﻋﻠَﻰ ﷲِ إِﻻﱠ ْ‬ ‫اﻟْ ِﻜﺘَ ِ‬
‫اﳊَ ﱠﻖ َوَد َر ُﺳﻮا َﻣﺎ ﻓﻴﻪ َواﻟﺪ ُ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪١٦٩:(٧‬‬ ‫ﻳﻦ ﻳـَﺘﱠـ ُﻘﻮ َن أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن ‪.‬‬ ‫ِِ‬
‫َﺧْﻴـٌﺮ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧِْﻔُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ا ﱠ‪Â‬ﻗَـ ْﻠﺘُ ْﻢ إِ َﱃ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إذَا ﻗ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ /‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫اﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬‫ض أ ََر ِﺿﻴﺘُ ْﻢ ِ‪ْ Š‬ﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﻣ َﻦ اْﻵَ ِﺧَﺮةِ ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَﺎعُ ْ‬
‫اْﻷ َْر ِ‬
‫ِ ِِ ِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٨:(٩‬‬ ‫ﻴﻞ ‪.‬‬‫اْﻵَﺧَﺮة إﻻﱠ ﻗَﻠ ٌ‬
‫ِِ‬ ‫وﻷ ْ ِ ِ‬
‫َﺟُﺮ اْﻵَﺧَﺮة َﺧْﻴـٌﺮ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َوَﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَﺘﱠـ ُﻘﻮ َن ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪٥٧:(١٢‬‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 212.‬‬ ‫‪390‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﻚ َﻛﺎ َن َﺳ ْﻌﻴُـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﺸ ُﻜ ًﻮرا ‪.‬‬‫َوَﻣ ْﻦ أ ََر َاد اْﻵَ ِﺧَﺮةَ َو َﺳ َﻌﻰ َﳍَﺎ َﺳ ْﻌﻴَـ َﻬﺎ َوُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪١٩:(١٧‬‬
‫ﻮﺣﻲ إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘَﺮى أَﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳَ ِﺴ ُﲑوا ِﰲ‬
‫ﻚ إِﻻﱠ ِرﺟﺎﻻً ﻧُ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳ ْﻠﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠ َ‬
‫ﻒ َﻛﺎ َن َﻋﺎﻗِﺒَﺔُ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠِ ِﻬﻢ وﻟَ َﺪار اْﻵَ ِﺧﺮةِ‬ ‫ض ﻓَـﻴَـْﻨﻈُُﺮوا َﻛْﻴ َ‬ ‫اْﻷ َْر ِ‬
‫َ‬ ‫ْ َ ُ‬ ‫َ‬
‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪١٠٩:(١٢‬‬ ‫ِِ‬
‫َﺧْﻴـٌﺮ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫‪7. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu memberi‬‬
‫‪rizqi sekehendakNya kepada siapa yang dikehendakiNya,‬‬
‫;‪lihat juga: S.Ali Imran(3): 37‬‬ ‫‪S.An-Nur(24):38.‬‬
‫ﺖ ِﻣ َﻦ ْ‬
‫اﳊَ ِّﻲ َوﺗَـ ْﺮُز ُق َﻣ ْﻦ ﺗَ َﺸﺎءُ ﺑِﻐَ ِْﲑ‬ ‫ِج اﻟْ َﻤﻴِّ َ‬
‫ِِ‬ ‫وُﲣْﺮِج ْ ِ‬
‫اﳊَ ﱠﻲ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻤﻴّﺖ َوُﲣْﺮ ُ‬ ‫َ ُ‬
‫ﺴﺎب ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٢٧:(٣‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺣَ‬
‫ﻴﻊ اﻟْ َﻌﻠِ ُﻴﻢ )‪(٦٠‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫َوَﻛﺄَﻳّ ْﻦ ﻣ ْﻦ َداﺑﱠﺔ َﻻ َْﲢﻤ ُﻞ ِرْزﻗَـ َﻬﺎ ﷲُ ﻳـَْﺮُزﻗُـ َﻬﺎ َوإ ﱠ‪ُ /‬ﻛ ْﻢ َوُﻫ َﻮ اﻟ ﱠﺴﻤ ُ‬
‫اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪٦٠:(٢٩‬‬

‫ﻴﻒ ﺑِﻌِﺒَ ِﺎدﻩِ ﻳـَْﺮُز ُق َﻣ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوُﻫ َﻮ اﻟْ َﻘ ِﻮ ﱡ‬


‫ي اﻟْ َﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ‪ .‬اﻟﺸﻮرى)‪١٩:(٤٢‬‬ ‫ﷲُ ﻟَ ِﻄ ٌ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan sampai menjadikan dunia ini sebagai cita-cita.‬‬
‫‪2. Untuk mendapatkan keperluan dunia, kita harus berdo’a,‬‬
‫‪minta tolong kepada Allah.‬‬
‫‪3. Jangan pernah merasa rendah karena diejek oleh orang‬‬
‫‪kafir karena urusan dunia (soal rupa, harta atau lainnya).‬‬

‫ِ‬ ‫ُﻣﺒَ ِّ‬ ‫َﻛﺎ َن اﻟﻨﱠﺎس أُﱠﻣﺔً و ِ‬


‫ﻳﻦ َوُﻣ ْﻨﺬ ِر َ‬
‫ﻳﻦ َوأَﻧْـ َﺰ َل‬ ‫ﺸ ِﺮ َ‬ ‫ﺚ ﷲُ اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫ﲔ‬ ‫اﺣ َﺪ ًة ﻓَـﺒَـ َﻌ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ﻴﻤﺎ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ِﻓ ِﻴﻪ َوَﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ‬ ‫ﲔ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﺎب ِ‪ْ i‬ﳊَ ِّﻖ ﻟﻴَ ْﺤ ُﻜ َﻢ ﺑَـ ْ َ‬ ‫َﻣ َﻌ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 212.‬‬ ‫‪391‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

ُ َ‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨ‬ ِ ِ ِ ‫ا ْﺧﺘَـﻠَ َ ِ ِ ِ ﱠ‬


‫ﺎت ﺑَـﻐْﻴًﺎ‬ َ ‫ﻒ ﻓﻴﻪ إﻻﱠ اﻟﺬ‬
َ ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮﻩُ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ‬
ِِ ِِِ ِ ِ‫ﱠ‬
ُ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻟ َﻤﺎ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ﻓﻴﻪ ﻣ َﻦ ا ْﳊَ ِّﻖ ‹ِِ ْذﻧﻪ َوﷲ‬
َ ‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓَـ َﻬ َﺪى ﷲُ اﻟﺬ‬
(٢١٣) ‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٍﻴﻢ‬ٍ ‫ﺻﺮ‬ ِ ِ َ ‫ﻳـ ْﻬ ِﺪي ﻣﻦ ﻳ‬
َ ‫ﺸﺎءُ إ َﱃ‬َ َْ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Manusia di masa dulu kala (masa sebelum Nabi Nuh as.)
merupakan satu Ummat yang menjalankan Al-Islam
dengan baik.
2. (Kemudian mereka berselisih, sebagian menyimpang dari
Al-Islam, menyembah berhala).
3. Maka Allah mengutus para Nabi, yang memberi kabar
gembira kepada orang yang mau beriman kepada Allah
dan menyampaikan ancaman kepada mereka yang kafir.
4. Kepada mereka yang diutus itu Allah menurunkan Al-
Kitab dengan haq (benar).
5. Tujuannya adalah agar para Nabi itu menghukumi di
antara manusia pada persoalan yang mereka berselisih
padanya.
6. Yang menyelisihi itu adalah mereka yang setelah datang
keterangan (tentang Al-Islam), mereka menyalahi karena
kebencian.
7. Allah menunjuki orang beriman dan mereka terhindar dari
menyalahi perkara yang haq (benar), dengan ijin Allah.
8. Allah menunjuki siapa saja yang Dia kehendaki ke jalan
yang benar.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Orang perlu senantiasa mendapat keterangan atau
peringatan tentang Al-Islam, agar tidak menyimpang.
2. Ajaran yang benar, yang harus diikuti, adalah yang datang
dari Rasulullah.
3. Al-Kitab (Al-Qur’an) itu untuk menghukumi manusia.

S.Al-Baqarah(2): 213. 392


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫‪4. Ulama yang mengikuti Rasulullah, mesti menghukumi‬‬


‫‪dengan kitab Allah (dalam hal kita adalah Al-Qur’an).‬‬
‫‪5. Orang hanya akan mau dan bisa mengikuti Al-Qur’an,‬‬
‫‪menghukimi dengan Al-Qur’an, jika mendapat petunjuk‬‬
‫‪dari Allah.‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa dahulunya manusia‬‬
‫‪ini satu ummat, lalu berselisih; lihat juga S.Yunus(10):93.‬‬
‫ﻀ ْﻠﻨَﺎ ﺑـﻌﻀﻬﻢ ﻋﻠَﻰ ﺑـﻌ ٍ ِ‬ ‫ﺗِْﻠ َ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ‬‫ﺾ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛﻠﱠ َﻢ ﷲُ َوَرﻓَ َﻊ ﺑـَ ْﻌ َ‬ ‫ﻚ اﻟﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ﻓَ ﱠ َ ْ َ ُ ْ َ َ ْ‬
‫وح اﻟْ ُﻘ ُﺪ ِس َوﻟَ ْﻮ‬ ‫ﺎت وآَﺗَـﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬
‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ َ‪c‬ﻩُ ﺑُِﺮ ِ‬ ‫ٍ‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َّ‬ ‫َد َر َﺟ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫َﺷﺎء ﷲ ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘﻞ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟﺎءَﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨَ ُ‬
‫ﺎت‬ ‫َ ُ َ ََ َ َ‬
‫اﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ﻓَ ِﻤْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ آَ َﻣ َﻦ َوِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛ َﻔَﺮ َوﻟَ ْﻮ َﺷﺎءَ ﷲُ َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫َوﻟَﻜ ِﻦ ْ‬
‫ﻳﺪ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٥٣:(٢‬‬ ‫اﻗْـﺘَـﺘَـﻠُﻮا َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳـَ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳُِﺮ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻀ َﻲ‬ ‫ﻚ ﻟَُﻘ ِ‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس إِﻻﱠ أُﱠﻣﺔً َواﺣ َﺪةً ﻓَ ْ‬
‫ﺎﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا َوﻟَ ْﻮﻻَ َﻛﻠ َﻤﺔٌ َﺳﺒَـ َﻘ ْ‬ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن اﻟﻨ ُ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪١٩:(١٠‬‬ ‫ﻴﻤﺎ ﻓِ ِﻴﻪ َﳜْﺘَﻠِ ُﻔﻮ َن‬‫ِ‬
‫ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓ َ‬
‫”‪2. Ayat-ayat lain tentang (definisi) “shirathal mustaqiem‬‬
‫ﻀ ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻮب‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َﻏ ِْﲑ اﻟْ َﻤ ْﻐ ُ‬‫ﻳﻦ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ َ‬
‫اﻟﺼَﺮا َط اﻟْ ُﻤ ْﺴﺘَﻘ َﻴﻢ )‪ (٦‬ﺻَﺮا َط اﻟﺬ َ‬ ‫ْاﻫﺪ َ‪ّ c‬‬
‫ِ‬
‫اﻟﻔﺎﲢﺔ)‪(١‬‬ ‫ﲔ )‪(٧‬‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ اﻟﻀﱠﺎﻟّ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٥١:(٣‬‬ ‫ﺎﻋﺒُ ُﺪوﻩُ َﻫ َﺬا ﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَﻘ ٌ‬ ‫إِ ﱠن ﷲَ َرِّﰊ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ﺼﻢ ِ‪ِ®Š‬‬ ‫ِ‬ ‫وَﻛﻴﻒ ﺗَ ْﻜ ُﻔﺮو َن وأَﻧْـﺘﻢ ﺗُـْﺘـﻠَﻰ ﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ آَ‪ِ ِ /‬‬
‫ت ﷲ َوﻓﻴ ُﻜ ْﻢ َر ُﺳﻮﻟُﻪُ َوَﻣ ْﻦ ﻳـَ ْﻌﺘَ ْ‬ ‫َْ ْ َ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ ُْ‬
‫ﺴﺘَﻘﻴ ٍﻢ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٠١:(٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـ َﻘ ْﺪ ُﻫ ِﺪ ِ‬
‫ي إ َﱃ ﺻَﺮاط ُﻣ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻮل ﻓَﺄُوﻟَﺌِﻚ ﻣﻊ اﻟﱠ ِ‬
‫ﺬ‬ ‫ﺳ‬‫ﺮ‬ ‫اﻟ‬
‫و‬ ‫ﷲ‬ ‫ﻊ‬ ‫ِ‬
‫ﻄ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬‫و‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫ﺎ‬‫ﻴﻤ‬ ‫ِ‬ ‫وَﳍ َﺪﻳـﻨَ ِ‬
‫َ ََ َ‬ ‫ََ ْ ُ ِ َ َ ﱠ ُ َ‬ ‫‪٦٨‬‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ ﺻَﺮاﻃًﺎ ُ ْ َ ً‬
‫ﻘ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ََْ ُ‬
‫اﻟﺼ ِّﺪ ِﻳﻘﲔ واﻟﺸﱡﻬ َﺪ ِاء واﻟ ﱠ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َو َﺣ ُﺴ َﻦ‬ ‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫ﲔ َو ّ َ َ َ َ‬ ‫أَﻧْـ َﻌ َﻢ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫ﻚ َرﻓِﻴ ًﻘﺎ )‪. (٦٩‬‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 213.‬‬ ‫‪393‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﲔ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺜِ ًﲑا ِﳑﱠﺎ ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﲣْ ُﻔﻮ َن ِﻣ َﻦ‬ ‫‪ /‬أ َْﻫﻞ اﻟْ ِﻜﺘَ ِ‬
‫ﺎب ﻗَ ْﺪ َﺟﺎءَ ُﻛ ْﻢ َر ُﺳﻮﻟُﻨَﺎ ﻳـُﺒَـِّ ُ‬ ‫َ َ‬
‫ﺎب وﻳـﻌ ُﻔﻮ ﻋﻦ َﻛﺜِ ٍﲑ ﻗَ ْﺪ ﺟﺎء ُﻛﻢ ِﻣﻦ ﷲِ ﻧُﻮر وﻛِﺘﺎب ﻣﺒِﲔ )‪ (١٥‬ﻳـﻬ ِﺪي ﺑِﻪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َْ‬ ‫َ َ ْ َ ٌََ ٌُ ٌ‬ ‫اﻟْﻜﺘَ َ َ ْ َ ْ‬
‫ﺎت إِ َﱃ اﻟﻨﱡﻮِر‬ ‫ﺿﻮاﻧَﻪ ﺳﺒﻞ اﻟ ﱠﺴﻼَِم وُﳜْ ِﺮﺟﻬﻢ ِﻣﻦ اﻟﻈﱡﻠُﻤ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ ُُْ َ‬ ‫ﷲُ َﻣ ِﻦ اﺗـﱠﺒَ َﻊ ر ْ َ ُ ُ ُ َ‬
‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘﻴ ٍﻢ )‪ . (١٦‬اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫‪ْ ِِÆ‬ذﻧِِﻪ وﻳـﻬ ِﺪﻳ ِﻬﻢ إِ َﱃ ِﺻﺮ ٍ‬
‫َ‬ ‫ََْ ْ‬
‫ﺿﻴِّ ًﻘﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ْﺪ َرﻩُ َ‬‫ﺻ ْﺪ َرﻩُ ﻟ ِﻺ ْﺳﻼَم َوَﻣ ْﻦ ﻳُِﺮْد أَ ْن ﻳُﻀﻠﱠﻪُ َْﳚ َﻌ ْﻞ َ‬
‫ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻳُِﺮد ﷲُ أَ ْن ﻳَﻬﺪﻳَﻪُ ﻳَ ْﺸَﺮ ْح َ‬
‫ﱠِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ‬ ‫ﺲ َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َْﳚ َﻌﻞ ﷲُ ِ‬
‫اﻟﺮ ْﺟ َ‬
‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫ﺼ ﱠﻌ ُﺪ ِﰲ اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎء َﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫َﺣَﺮ ًﺟﺎ َﻛﺄَﱠﳕَﺎ ﻳَ ﱠ‬
‫ﺼ ْﻠﻨَﺎ اْﻵَ َ‪ِ /‬ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَ ﱠﺬ ﱠﻛُﺮو َن‬
‫ﻴﻤﺎ ﻗَ ْﺪ ﻓَ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪َ (١٢٥‬وَﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ُط َرﺑِّ َ‬
‫ﻚ ُﻣ ْﺴﺘَﻘ ً‬
‫)‪ . (١٢٦‬اﻷﻧﻌﺎم‪(٦):‬‬
‫ﻣﺮﱘ)‪٣٦:(١٩‬‬ ‫وﻩ َﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٌﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ا›َ َرِّﰊ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ﺎﻋﺒُ ُﺪ ُ‬ ‫َوإِ ﱠن ﱠ‬
‫اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪٧٣:(٢٣‬‬ ‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘﻴ ٍﻢ ‪.‬‬ ‫وإِﻧﱠﻚ ﻟَﺘ ْﺪﻋﻮﻫﻢ إِ َﱃ ِﺻﺮ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ُ ُْ‬
‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘﻴ ٍﻢ )‪ (٤‬ﻳﺲ)‪(٣٦‬‬ ‫إِﻧﱠﻚ ﻟَ ِﻤﻦ اﻟْﻤﺮﺳﻠِﲔ )‪ (٣‬ﻋﻠَﻰ ِﺻﺮ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُْ َ َ‬
‫ﻳﺲ)‪٦١:(٣٦‬‬ ‫َوأ َِن ْاﻋﺒُ ُﺪ ِوﱐ َﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٌﻴﻢ ‪.‬‬
‫اﻹﳝَﺎ ُن َوﻟَ ِﻜ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫وﺣﺎ ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮَ‪َ c‬ﻣﺎ ُﻛْﻨ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب وﻻَ ِْ‬
‫ﺖ ﺗَ ْﺪري َﻣﺎ اﻟْﻜﺘَ ُ َ‬ ‫ﻚ ُر ً‬ ‫ﻚ أ َْو َﺣْﻴـﻨَﺎ إِﻟَْﻴ َ‬
‫َوَﻛ َﺬﻟ َ‬
‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘﻴ ٍﻢ‬
‫ﱠﻚ ﻟَﺘَـﻬ ِﺪي إِ َﱃ ِﺻﺮ ٍ‬
‫َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎﻩُ ﻧُ ًﻮرا ﻧَـ ْﻬﺪي ﺑِﻪ َﻣ ْﻦ ﻧَ َﺸﺎءُ ﻣ ْﻦ ﻋﺒَﺎد َ‪َ c‬وإِﻧ َ ْ‬
‫ﺼ ُﲑ‬ ‫ض أَﻻَ إِ َﱃ ﷲِ ﺗَ ِ‬ ‫اط ﷲِ اﻟﱠ ِﺬي ﻟَﻪ ﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو ِ‬
‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫)‪ِ (٥٢‬ﺻﺮ ِ‬
‫ََ‬ ‫َُ‬ ‫َ‬
‫ﻮر )‪ . (٥٣‬اﻟﺸﻮرى)‪(٤٢‬‬ ‫اْﻷ ُُﻣ ُ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪٤٣:(٤٣‬‬ ‫اط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘﻴ ٍﻢ ‪.‬‬
‫ﱠﻚ ﻋﻠَﻰ ِﺻﺮ ٍ‬
‫ﻚ إﻧ َ َ َ‬
‫ﻓَﺎﺳﺘَﻤ ِﺴ ْ ِ ﱠ ِ ِ‬
‫ُوﺣﻲ إِﻟَْﻴ َ ِ‬
‫ﻚ ‪Š‬ﻟ ﺬ ي أ َ‬ ‫ْ ْ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪٦١:(٤٣‬‬ ‫ﻮن َﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٌﻴﻢ ‪.‬‬
‫وإِﻧﱠﻪ ﻟَﻌِْﻠﻢ ﻟِﻠ ﱠﺴﺎﻋ ِﺔ ﻓَ َﻼ ﲤَْﺘَـﺮ ﱠن ِ ﺎ واﺗﱠﺒِﻌ ِ‬
‫ُ ََ ُ‬ ‫َ ُ ٌ َ‬
‫اﻟﺰﺧﺮف)‪٦٤:(٤٣‬‬ ‫ﺎﻋﺒُ ُﺪوﻩُ َﻫ َﺬا ِﺻَﺮا ٌط ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻘ ٌﻴﻢ ‪.‬‬
‫إِ ﱠن ﷲَ ُﻫ َﻮ َرِّﰊ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 213.‬‬ ‫‪394‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

3. Riwayat tentang do’a dengan shirathal mustaqiem

‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ( إِذَا ﻗَ َﺎم ِﻣ َﻦ‬ ِ


َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ›‫ا‬
ِ‫)ﻋﻦ ﻋﺎﺋِﺸﺔَ ﻗَﺎﻟَﺖ َﻛﺎ َن ﻧَِﱮ ﱠ‬
‫ﱡ‬ ْ َ َ َْ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫ﺻﻼَﺗَﻪُ )) اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ َر ﱠ‬
‫ﻴﻞ ﻓَﺎﻃَﺮ‬ َ ‫ﻴﻞ َوإ ْﺳَﺮاﻓ‬ َ ‫ﻴﻞ َوﻣﻴ َﻜﺎﺋ‬َ ‫ب ﺟْﺒـَﺮاﺋ‬ َ ‫اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ اﻓْـﺘَـﺘَ َﺢ‬
‫ﲔ ِﻋﺒَ ِﺎد َك‬ ِ ‫ﺐ واﻟﺸ‬ ِ ِ ‫ات واﻷَر‬ ِ
َ ْ َ‫ﺖ َْﲢ ُﻜ ُﻢ ﺑـ‬َ ْ‫ﱠﻬ َﺎدة أَﻧ‬َ َ ِ ‫ض َﻋﺎﱂَ اﻟْﻐَْﻴ‬ ْ َ ‫اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﻮ‬
َ ‫ﻚ إِﻧ‬
‫ﱠﻚ‬ ْ ‫ﻒ ﻓِ ِﻴﻪ ِﻣ َﻦ‬
َ ِ‫ِِ ْذﻧ‬Æ ‫اﳊَ ِّﻖ‬
ِ ‫ﻓِﻴﻤﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻓِ ِﻴﻪ َﳜْﺘﻠِ ُﻔﻮ َن اﻫ ِﺪِﱏ ﻟِﻤﺎ‬
َ ‫اﺧﺘُﻠ‬ْ َ ْ َ َ
ٍ ِ ٍ ِ ِ
.‫ﺗَـ ْﻬﺪى َﻣ ْﻦ ﺗَ َﺸﺎءُ إ َﱃ ﺻَﺮاط ُﻣ ْﺴﺘَﻘﻴﻢ (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬ ِ
-٢٦‫ ب‬، ‫ﺻﻼة اﳌﺴﺎﻓﺮﻳﻦ‬-٦‫ ك‬، ١٨٥‫ ص‬٢‫ ج‬:‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‬
٢٠٠‫ﺻﻼَةِ اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َوﻗِﻴَ ِﺎﻣ ِﻪ ح‬ ِ ‫اﻟﺪ‬
َ ‫ﱡﻋﺎء ِﰱ‬ َ
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah menerima Al-Islam apa adanya, jangan
berusaha menghindari sebagian ajarannya karena terbawa
oleh perasaan suka atau tidak suka kepada sebagian
manusia.

‫ﻳﻦ َﺧﻠَ ْﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ِ


َ ‫أ َْم َﺣﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا ا ْﳉَﻨﱠﺔَ َوﻟَ ﱠﻤﺎ َْﺗ ُﻜ ْﻢ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ‬
ِ ‫ﻮل اﻟ ﱠﺮﺳ ُ ﱠ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا‬ َ ‫ﻮل َواﻟﺬ‬ ُ َ ‫ﻀ ﱠﺮاءُ َوُزﻟْ ِﺰﻟُﻮا َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﻘ‬ ‫ْﺳﺎءُ َواﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺴ ْﺘـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَﺄ‬
‫َﻣ ﱠ‬
ِ ِ
(٢١٤) ‫ﻳﺐ‬ ٌ ‫ﺼ َﺮ ﷲ ﻗَ ِﺮ‬ ْ َ‫ﺼ ُﺮ ﷲ أَﻻَ إِ ﱠن ﻧ‬ ْ َ‫َﻣ َﻌﻪُ َﻣ َﱴ ﻧ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingkari persangkaan orang yang akan masuk
jannah begitu saja dengan mudah, padahal belum
mendapat ujian.
2. Orang terdahulu mendapat ujian berupa kemelaratan,
kesakitan, keguncangan karena serangan musuh dan
semisalnya.

S.Al-Baqarah(2): 214. 395


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

3. Karena ujian berupa musibah yang bermacam-macam itu,


sampai-sampai Rasulullah dan orang-orang beriman yang
bersama beliau mengeluhkan dan menanti-nantikan kapan
datangnya pertolongan Allah.
4. Allah menyatakan bahwa perolongan Allah itu dekat,
artinya mesti datang.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang tidak akan masuk jannah dengan sebab
persangkaan dan pengakuan beriman saja.
2. Orang mengaku beriman akan diuji oleh Allah untuk
membuktikan kebenaran pengakuannya.
3. Orang beriman yang menjalani ujian dari Allah, apabila
bersabar mesti mendapat pertolongan dari Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain yang menunjukkan adanya ujian bagi orang
beriman maupun orang lain

‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ ‫أ‬


َ ‫( َوﻟََﻘ ْﺪ ﻓَـﺘَـﻨﱠﺎ اﻟﺬ‬٢) ‫ﱠﺎس أَ ْن ﻳـُْﺘـَﺮُﻛﻮا أَ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا آَ َﻣﻨﱠﺎ َوُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﻔﺘَـﻨُﻮ َن‬
ُ ‫ﺐ اﻟﻨ‬
َ ‫َﺣﺴ‬
َ
(٣) ‫ﲔ‬ ِ ِ ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ
َ ‫ﺻ َﺪﻗُﻮا َوﻟَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑ‬ َ ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﻗَـْﺒﻠﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ ﷲُ اﻟﺬ‬
٣ ، ٢:(٢٩)‫اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‬

‫َﺟٌﺮ َﻋ ِﻈ ٌﻴﻢ‬ ِ ِ
٢٨:(٨)‫اﻷﻧﻔﺎل‬ .
ْ ‫َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ أ َْﻣ َﻮاﻟُ ُﻜ ْﻢ َوأ َْوﻻَ ُد ُﻛ ْﻢ ﻓْﺘـﻨَﺔٌ َوأَ ﱠن ﷲَ ﻋْﻨ َﺪﻩُ أ‬
َ‫ون ﷲِ َوﻻ‬ ِ ‫أَم ﺣ ِﺴﺒـﺘﻢ أَ ْن ﺗُـْﺘـﺮُﻛﻮا وﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـﻌﻠَِﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺟﺎﻫ ُﺪوا ِﻣْﻨ ُﻜﻢ وَﱂ ﻳـﺘ‬
ِ ‫ﱠﺨ ُﺬوا ِﻣﻦ د‬
ُ ْ َ َْ ْ َ َ َ ُ َْ َ َ ُْْ َ ْ
١٦:(٩)‫ﺧﺒِﲑٌ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن اﻟﺘﻮﺑﺔ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
.
َ ُ‫ﻴﺠﺔً َوﷲ‬
َ ‫ﲔ َوﻟ‬ َ ‫َر ُﺳﻮﻟﻪ َوﻻَ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ‬
ِ ِ ْ ‫ﱠﺮ و‬ ِ ِ ِ ٍ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ‬
٣٥:(٢١)‫ اﻷﻧﺒﻴﺎء‬. ‫ﺟ ُﻌﻮ َن‬َ ‫اﳋَِْﲑ ﻓْﺘـﻨَﺔً َوإﻟَْﻴـﻨَﺎ ﺗُـ ْﺮ‬ َ ِّ‫ﻟﺸ‬Š ‫ﺲ ذَاﺋ َﻘﺔُ اﻟْ َﻤ ْﻮت َوﻧَـْﺒـﻠُﻮُﻛ ْﻢ‬
‫َﺳ َﻮ ِاق َو َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎ‬
ْ ‫ﱠﻬ ْﻢ ﻟَﻴَﺄْ ُﻛﻠُﻮ َن اﻟﻄﱠ َﻌ َﺎم َوﳝَْ ُﺸﻮ َن ِﰲ اْﻷ‬ ِ ِ َ ِ‫ﻚ ِﻣﻦ اﻟْﻤﺮﺳﻠ‬
ُ ‫ﲔ إﻻﱠ إﻧـ‬ َ ْ ُ َ َ َ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳ ْﻠﻨَﺎ ﻗَـْﺒـﻠ‬
٢٠:(٢٥)‫ اﻟﻔﺮﻗﺎن‬. ‫ﲑا‬ ِ َ ‫ﺾ ﻓِْﺘـﻨَﺔً أَﺗَﺼِﱪو َن وَﻛﺎ َن رﺑﱡ‬
ٍ ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﻟِﺒَـ ْﻌ‬
ً ‫ﻚ ﺑَﺼ‬ َ َ ُْ َ ‫ﺑَـ ْﻌ‬

S.Al-Baqarah(2): 214. 396


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫اﻟﱠ ِﺬي ﺧﻠَﻖ اﻟْﻤﻮت و ْ ِ‬


‫َﺣ َﺴ ُﻦ َﻋ َﻤﻼً َوُﻫ َﻮ اﻟْ َﻌ ِﺰ ُﻳﺰ اﻟْﻐَ ُﻔ ُ‬
‫ﻮر‬ ‫اﳊَﻴَﺎ َة ﻟﻴَـْﺒـﻠُ َﻮُﻛ ْﻢ أَﻳﱡ ُﻜ ْﻢ أ ْ‬ ‫َ َ َْ َ َ‬
‫اﳌﻠﻚ)‪٢:(٦٧‬‬

‫‪2. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa soal pahala dan‬‬


‫‪siksa itu bukan soal angan-angan belaka; lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):80-82‬‬ ‫;)‪S.Ali Imran(3‬‬
‫‪S.Al-Ma’idah(5):18.‬‬

‫ﺎب ﷲِ ﻟِﻴَ ْﺤ ُﻜ َﻢ ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ‬


‫ﺎب ﻳ ْﺪ َﻋﻮ َن إِ َﱃ ﻛِﺘَ ِ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا ﻧَﺼﻴﺒًﺎ ﻣ َﻦ اﻟْﻜﺘَ ُ ْ‬
‫ِ ﱠِ‬
‫أََﱂْ ﺗَـَﺮ إ َﱃ اﻟﺬ َ‬
‫ﺿﻮ َن )‪ (٢٣‬ذَﻟِ َ ِ‬ ‫ﰒُﱠ ﻳـﺘـﻮﱠﱃ ﻓَ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﻖ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﻌ ِﺮ ُ‬
‫ﻚ ‪َ±‬ﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَ ْﻦ ﲤََ ﱠﺴﻨَﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﱠﺎر‬ ‫ََ َ ٌ‬
‫ات َو َﻏﱠﺮُﻫ ْﻢ ِﰲ ِدﻳﻨِ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻔﺘَـُﺮو َن )‪ (٢٤‬آل‬ ‫إِﻻﱠ أ ﱠَ‪/‬ﻣﺎ ﻣﻌ ُﺪود ٍ‬
‫ً َْ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪٢٤ ، ٢٣:(٣‬‬

‫ﺎب َﻣ ْﻦ ﻳـَ ْﻌ َﻤ ْﻞ ُﺳﻮءًا ُْﳚَﺰ ﺑِِﻪ َوﻻَ َِﳚ ْﺪ ﻟَﻪُ ِﻣ ْﻦ‬


‫ﺎﱐ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ِﻜﺘَ ِ‬‫ِ‬ ‫ﻟَْﻴ ِ ِِ‬
‫ﺲ ‪ََ ±‬ﻣﺎﻧﻴّ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ أ ََﻣ ِّ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫ُدون ﷲ وﻟﻴ‪œ‬ﺎ وﻻَ ﻧَﺼﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٢٣:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫َ َ‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan orang harus bersungguh-‬‬
‫‪sungguh memperhatikan urusan Akhirat‬‬

‫ِ‬ ‫‪ /‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲ وﻟْﺘـْﻨﻈُﺮ ﻧـَ ْﻔﺲ ﻣﺎ ﻗَﺪﱠﻣ ِ ٍ‬
‫ﺖ ﻟﻐَﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إ ﱠن ﷲَ‬
‫َ ََ ْ ٌ َ َ ْ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ن ‪ .‬اﳊﺸﺮ)‪١٨:(٥٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺒ ٌﲑ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ َذا ﻗِﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧِْﻔُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ا ﱠ‪Â‬ﻗَـ ْﻠﺘُ ْﻢ إِ َﱃ اْﻷ َْر ِ‬
‫ض‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ /‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫َ‬
‫أ ََر ِﺿﻴﺘُ ْﻢ ِ‪ْ Š‬ﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﻣ َﻦ اْﻵَ ِﺧَﺮةِ ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَﺎعُ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ اْﻵَ ِﺧَﺮةِ إِﻻﱠ‬
‫ﻴﻞ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٨:(٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﻗَﻠ ٌ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan menganggap enteng urusan Akhirat, dan‬‬
‫‪menganggap mudah masuk ke dalam Jannah, sebelum‬‬
‫‪berusaha sekuat tenaga untuk memenuhi segala perintah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 214.‬‬ ‫‪397‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1433 H / 2012 M

‫ﻚ َﻣﺎذَا ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ﻗُ ْﻞ َﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَِﻠﻠ َْﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ‬
َ َ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧ‬
‫ﻴﻞ َوَﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ‬
ِ ِ‫ﺴﺒ‬
‫ﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ِ ‫واْﻷَﻗـْﺮﺑِﲔ واﻟْﻴـﺘَﺎﻣﻰ واﻟْﻤﺴ‬
ِ ‫ﺎﻛ‬
ََ َ َ َ ََ َ َ
ِ ِِ
(٢١٥) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﺑﻪ َﻋﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memberitahu Rasulullah bahwa orang-orang
akan bertanya bagaimana cara membelanjakan harta
mereka.
2. Allah menyuruh mereka membelanjakan harta untuk
kepentingan orangtua, kaum kerabat, anak-anak yatim
(pada umumnya yang terlantar), orang-orang miskin
dan ibnu sabil 1.
3. Bagaimanapun, Allah mengetahui segala kebaikan yang
dijalankan hamba-hambaNya walaupun tidak
diketahui orang banyak (untuk kemudian dibalas di
Akhirat).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Rasulullah selalu diberitahu oleh Allah bagaimana cara
menjawab pertanyaan soal Dienul Islam dan uraiannya.
2. Al-Islam mengajarkan bahwa pembelanjaan harta itu
digunakan untuk kepentingan (semua) orang banyak,
tetapi prioritas diurutkan sesuai dengan kedekatan;
yang lebih dekat hubungan rahim/kekerabatannya
didahulu-kan dari yang lebih jauh.
3. Tidak ada amalan manusia yang terlewatkan, yang
tidak tercatat, sehingga tidak berbalas di Akhirat.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang berisi perintah berbuat baik kepada
kerabat, orang miskin dsb. lihat juga:

1
Ibnu Sabil, anak jalan, yang dimaksud di sini ialah orang yang
kehabisan bekal dalam perjalanan.

S.Al-Baqarah(2): 216. 398


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫;‪S.Al-Baqarah(2):83, 180‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):36‬‬


‫;‪S.Al-An’am(6):151‬‬ ‫‪S.Al-Ahqaf(46):15.‬‬
‫ﺎ‪ c‬إِ ﱠﻣﺎ ﻳـَْﺒـﻠُﻐَ ﱠﻦ ِﻋْﻨ َﺪ َك‬ ‫ﻚ أَﻻﱠ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا إِﻻﱠ إِ ﱠ‪/‬ﻩُ َوِ‪Š‬ﻟْ َﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ إِ ْﺣ َﺴ ً‬ ‫ﻀﻰ َرﺑﱡ َ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﳘَﺎ أ َْو ﻛِﻼَ ُﳘَﺎ ﻓَﻼَ ﺗَـ ُﻘ ْﻞ َﳍَُﻤﺎ أ ٍّ‬
‫ُف َوﻻَ ﺗَـْﻨـ َﻬ ْﺮُﳘَﺎ َوﻗُ ْﻞ َﳍَُﻤﺎ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﻜﺒَـَﺮ أ َ‬
‫ﻛ ِﺮﳝًﺎ ‪ .‬اﻹﺳﺮاء)‪٢٣:(١٧‬‬ ‫ﻗَـ ْﻮﻻً َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah mengetahui‬‬
‫‪apa yang dilakukan hamba-hambaNya, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):110, 233, 234, 237, 265, 271, 283‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):153‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):94, 128, 135‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):8‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):72‬‬
‫;‪S.Hud(11):92, 112‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):68‬‬
‫;‪S.Al-Mu’minun(23):51‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):28, 53‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):188‬‬ ‫;‪S.Luqman(31):29‬‬
‫;‪S.Al-Ahzab(33):2, 9‬‬ ‫;‪S.Saba’(34):11‬‬
‫;‪S.Al-Fath(48):11, 24‬‬ ‫;‪S.Al-Hujurat(49):18‬‬
‫;‪S.Al-Hadied(57):4, 10‬‬ ‫;‪S.Al-Mujadilah(58):3, 11, 13‬‬
‫;‪S.Al-Hasyr(59):18‬‬ ‫;‪S.Al-Mumtahanah(60):3‬‬
‫;‪S.Al-Munafiqun(63):11‬‬ ‫‪S.At-Taghabun(64):2, 8.‬‬
‫ِِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا َوﻗَﺎﻟُﻮا ِِﻹ ْﺧ َﻮا‪ْ Î‬ﻢ إِذَا َ‬
‫ﺿَﺮﺑُﻮا ِﰲ‬ ‫َ‪ /‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا َﻛﺎﻟﺬ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْﻷ َْر ِ‬
‫ض أ َْو َﻛﺎﻧُﻮا ُﻏ‪œ‬ﺰى ﻟَ ْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻋْﻨ َﺪ َ‪َ c‬ﻣﺎ َﻣﺎﺗُﻮا َوَﻣﺎ ﻗُﺘﻠُﻮا ﻟﻴَ ْﺠ َﻌ َﻞ ﷲُ‬
‫ﺼﲑٌ ‪ .‬آل‬ ‫ﻚ ﺣﺴﺮةً ِﰲ ﻗُـﻠُﻮِِﻢ وﷲ ُﳛﻴِﻲ وُﳝِﻴﺖ وﷲ ِﲟَﺎ ﺗَـﻌﻤﻠُﻮ َن ﺑ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ ُ ْ َ ُ َ ُ َْ َ‬ ‫ذَﻟ َ َ ْ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪١٥٦:(٣‬‬

‫ﻀﻠِ ِﻪ ُﻫ َﻮ َﺧْﻴـًﺮا َﳍُْﻢ ﺑَ ْﻞ ُﻫ َﻮ َﺷﱞﺮ َﳍُْﻢ‬‫ﻳﻦ ﻳَـْﺒ َﺨﻠُﻮ َن ِﲟَﺎ آَ َ¿ ُﻫ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬


‫وﻻَ َﳛﺴ ﱠ ﱠ ِ‬
‫ﱭ اﻟ ﺬ َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اث اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَْرض َوﷲُ‬ ‫َﺳﻴُﻄَﱠﻮﻗُﻮ َن َﻣﺎ َﲞﻠُﻮا ﺑﻪ ﻳَـ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ َو ﱠ› ﻣ َﲑ ُ‬
‫ِ‬
‫ﲑ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٨٠:(٣‬‬ ‫ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒِ ٌ‬
‫ون ﷲِ َوﻻَ‬ ‫ﱠﺨ ُﺬوا ِﻣﻦ د ِ‬ ‫أَم ﺣ ِﺴﺒـﺘُﻢ أَ ْن ﺗُـْﺘـﺮُﻛﻮا وﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـﻌﻠَ ِﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺟﺎﻫ ُﺪوا ِﻣْﻨ ُﻜﻢ وَﱂ ﻳـﺘ ِ‬
‫ْ ُ‬ ‫ْ َْ َ‬ ‫ْ َ ْ ْ َ َ َْ ُ َ َ َ‬
‫ﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪١٦:(٩‬‬ ‫رﺳﻮﻟِِﻪ وﻻَ اﻟْﻤﺆِﻣﻨِ ِ‬
‫‪.‬‬
‫ﻴﺠﺔً َوﷲُ َ‬‫ﲔ َوﻟ َ‬ ‫َ ُ َ ُْ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 216.‬‬ ‫‪399‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1433 H / 2012 M‬‬

‫ﻳﻦ ﻳـُْﻠ ِﺤ ُﺪو َن ِﰲ آَ َ‪/‬ﺗِﻨَﺎ ﻻَ َﳜْ َﻔ ْﻮ َن َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ أَﻓَ َﻤ ْﻦ ﻳـُْﻠ َﻘﻰ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﺧْﻴـٌﺮ أ َْم َﻣ ْﻦ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫إ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‹ِْﰐ آَﻣﻨًﺎ ﻳـَ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ْاﻋ َﻤﻠُﻮا َﻣﺎ ﺷْﺌـﺘُ ْﻢ إﻧﱠﻪُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼﲑٌ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪٤٠:(٤١‬‬

‫‪3. Ayat yang menunjukkan bahwa setiap amalan manusia‬‬


‫‪itu tercatat dalam kitab, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Isra’(17):71‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):73‬‬
‫;‪S.Al-Haaqqah(69):19-29‬‬ ‫‪S.Al-Insyiqaq(84):7-12.‬‬

‫ﺐ ﻻَ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤ َﻬﺎ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ َوﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ِﰲ اﻟْﺒَـِّﺮ‬


‫َواﻟْﺒَ ْﺤ ِﺮ َوَﻣﺎ‬ ‫و ِﻋْﻨ َﺪﻩُ َﻣ َﻔﺎﺗِﺢ اﻟْﻐَْﻴ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ض َوﻻَ‬ ‫اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻂ ِﻣﻦ ورﻗٍَﺔ إِﻻﱠ ﻳـﻌﻠَﻤﻬﺎ وﻻَ ﺣﺒﱠ ٍﺔ ِﰲ ﻇُﻠُﻤﺎتِ‬
‫َ‬ ‫َْ ُ َ َ َ‬ ‫ﺗَ ْﺴ ُﻘ ُ ْ َ َ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪٥٩:(٦‬‬ ‫ﺲ إِﻻﱠ ِﰲ ﻛِﺘَ ٍ‬
‫ﺎب ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ﺐ َوﻻَ َ‪/‬ﺑِ ٍ‬ ‫رﻃْ ٍ‬
‫َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ِج ﻟَﻪُ ﻳـَ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﻛﺘَ ًﺎ‪ Š‬ﻳـَْﻠ َﻘﺎﻩُ‬ ‫َوُﻛ ﱠﻞ إﻧْ َﺴﺎن أَﻟَْﺰْﻣﻨَﺎﻩُ ﻃَﺎﺋَﺮﻩُ ﰲ ﻋُﻨُﻘﻪ َوُﳔْﺮ ُ‬
‫ﻚ َﺣ ِﺴﻴﺒًﺎ‬ ‫ﻚ َﻛ َﻔﻰ ﺑِﻨَـ ْﻔ ِﺴ َ‬
‫ﻚ اﻟْﻴَـ ْﻮَم َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫َﻣْﻨ ُﺸ ًﻮرا )‪ (١٣‬اﻗْـَﺮأْ ﻛِﺘَﺎﺑَ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪(١٧‬‬ ‫)‪. (١٤‬‬
‫ﲔ ِﳑﱠﺎ ﻓِ ِﻴﻪ َوﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َ‪َ /‬وﻳْـﻠَﺘَـﻨَﺎ َﻣ ِﺎل‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ ُﻣ ْﺸﻔﻘ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎب ﻓَـﺘَـَﺮى اﻟْ ُﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ِ ِ‬
‫َوُوﺿ َﻊ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫ﺎب ﻻَ ﻳـﻐَ ِﺎدر ِ‬ ‫َﻫ َﺬا اﻟْ ِﻜﺘَ ِ‬
‫ﺎﻫﺎ َوَو َﺟ ُﺪوا َﻣﺎ‬ ‫ﺼَ‬
‫َﺣ َ‬‫ﺻﻐ َﲑةً َوﻻَ َﻛﺒِ َﲑةً إِﻻﱠ أ ْ‬ ‫ُ ُ َ‬
‫َﺣ ًﺪا ‪ .‬اﻟﻜﻬﻒ)‪٤٩:(١٨‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻋ ِﻤﻠُﻮا ﺣ ِ‬
‫ﻚأَ‬ ‫ﺎﺿًﺮا َوﻻَ ﻳَﻈْﻠ ُﻢ َرﺑﱡ َ‬ ‫َ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah berusaha menunaikan hak-hak kerabat dan‬‬
‫‪orang-orang lain yang mempunyai hak atas diri atau‬‬
‫‪harta kita.‬‬
‫‪2. Menunaikan hak-hak mereka itu hendaklah dilakukan‬‬
‫‪dengan ikhlash, karena mesti dicatat dan dibalas Allah.‬‬
‫‪Sebaliknya harus ingat bahwa amalan yang dilakukan‬‬
‫‪tidak dengan ikhlash, tidak akan diganjar.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 216.‬‬ ‫‪400‬‬


‫ﺴﻰ أَ ْن ﺗَ ْﻜ َﺮُﻫﻮا َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ‬ ُ َ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟ ِْﻘﺘ‬
َ ‫ﺎل َو ُﻫ َﻮ ُﻛ ْﺮﻩٌ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َو َﻋ‬
ِ
َ ‫ُﻛﺘ‬
‫ﺴﻰ أَ ْن ُِﲢﺒﱡﻮا َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو ُﻫ َﻮ َﺷ ﱞﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫ﻟَ ُﻜ ْﻢ َو َﻋ‬
(٢١٦)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mewajibkan kepada orang beriman untuk perang (di
jalan Allah).
2. Allah tahu bahwa perang itu pada dasarnya tidak disukai.
3. Tetapi perkara yang tidak disukai orang beriman ini
ternyata lebih baik (menurut Allah) untuk mereka, sedang
perkara yang disukai (dalam hal ini tidak usah perang) itu
lebih buruk buat mereka.
4. Allah mengetahui urusan ini (dan lainnya), sedang manusia
tidak mengetahui.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman wajib berperang, membunuh atau terbunuh
di jalan Allah.
2. Kebaikan dan keburukan itu diukur dengan ketetapan
Allah, tidak dengan perasaan atau pikiran manusia.
3. Orang beriman mendahulukan ketetapan dan aturan Allah
daripada akal pikiran atau kemauannya sendiri.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan wajibnya qital (bukan hanya
jihad), lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):244; S.At-Taubah(9):12-14;
selanjutnya lihat kembali pada keterangan ayat 190-193 S.Al-
Baqarah yang telah lewat.

‫ِ ﻓَﺈِ ِن اﻧْـﺘَـ َﻬ ْﻮا ﻓَﺈِ ﱠن ﷲَ ِﲟَﺎ‬#‫ﻳﻦ ُﻛﻠﱡﻪُ ِﱠ‬ ِ ِ


ُ ‫ﻮﻫ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻓْﺘـﻨَﺔٌ َوﻳَ ُﻜﻮ َن اﻟ ّﺪ‬
ِ
ُ ُ‫َوﻗَﺎﺗﻠ‬
٣٩:(٨)‫اﻷﻧﻔﺎل‬ . ٌ‫ﺼﲑ‬ ِ ‫ﻳـﻌﻤﻠُﻮ َن ﺑ‬
َ َ َْ

S.Al-Baqarah(2): 216. 401


‫ﺻﺎﺑُِﺮو َن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪ 8‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﻨِﱠﱯ ﺣ ِﺮ ِ ِ ِ‬
‫ﲔ َﻋﻠَﻰ اﻟْﻘﺘَﺎل إِ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻋ ْﺸُﺮو َن َ‬ ‫ض اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ َ ﱡ َّ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ِ‪َL‬ﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫ﻳـَ ْﻐﻠﺒُﻮا ﻣﺎﺋَـﺘَـ ْﲔ َوإ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣﺌَﺔٌ ﻳـَ ْﻐﻠﺒُﻮا أَﻟْ ًﻔﺎ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪٦٥:(٨‬‬ ‫ﻗَـ ْﻮٌم ﻻَ ﻳـَ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ‪َ PQ‬وﻻَ ‪Q‬ﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوﻻَ ُﳛَِّﺮُﻣﻮ َن َﻣﺎ َﺣﱠﺮَم ﷲُ‬ ‫ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ ﻳـُ ْﻌﻄُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ورﺳﻮﻟُﻪ وﻻَ ﻳ ِﺪﻳﻨﻮ َن ِدﻳﻦ ْ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫اﳊَ ّﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُ ُ َ َ ُ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٢٩:(٩‬‬ ‫اﳉِﺰﻳﺔَ ﻋﻦ ﻳ ٍﺪ وﻫﻢ ﺻ ِ‬
‫ﺎﻏُﺮو َ‬ ‫ْ َْ َ ْ َ َ ُ ْ َ‬
‫ﺎب ﷲِ ﻳـَ ْﻮَم َﺧﻠَ َﻖ‬ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪ َة اﻟﺸﱡﻬﻮِر ِﻋْﻨ َﺪ ﷲِ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ َﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘَ ِ‬
‫َ ً‬ ‫ُ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈْﻠِ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺪ ُ‬
‫ِ‬
‫ض ِﻣْﻨـ َﻬﺎ أ َْرﺑـَ َﻌﺔٌ ُﺣُﺮٌم ذَﻟ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬
‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟْ ُﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٦:(٩‬‬ ‫ﲔ‪.‬‬ ‫أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan orang munafiq tidak mau‬‬
‫‪berperang di jalan Allah‬‬
‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ﺗَـ َﻌﺎﻟَْﻮا ﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ أَ ِو ْادﻓَـ ُﻌﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَ ْﻮ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ َ‪m‬ﻓَـ ُﻘﻮا َوﻗ َ‬ ‫َوﻟﻴَـ ْﻌﻠَ َﻢ اﻟﺬ َ‬
‫ﻧـَﻌﻠَﻢ ﻗِﺘَﺎﻻً ﻻﺗﱠـﺒـﻌﻨَﺎ ُﻛﻢ ﻫﻢ ﻟِْﻠ ُﻜ ْﻔ ِﺮ ﻳـﻮﻣﺌِ ٍﺬ أَﻗْـﺮب ِﻣْﻨـﻬﻢ ﻟ ِﻺﳝَ ِ‬
‫ﺎن ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬ ‫َْ َ َ ُ ُ ْ‬ ‫َْ ْ ُْ‬ ‫ُْ‬
‫ﻳﻦ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‪َL‬ﻓْﻮ ِاﻫ ِﻬﻢ ﻣﺎ ﻟَﻴ ِ ِِ‬
‫ﺲ ﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ْ s‬ﻢ َوﷲُ أ َْﻋﻠَ ُﻢ ﲟَﺎ ﻳَﻜْﺘُ ُﻤﻮ َن )‪ (١٦٧‬اﻟﺬ َ‬ ‫ْ َ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ت‬‫ﻮ‪َ m‬ﻣﺎ ﻗُﺘﻠُﻮا ﻗُ ْﻞ ﻓَ ْﺎد َرءُوا َﻋ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ُﻢ اﻟْ َﻤ ْﻮ َ‬ ‫ِﻹ ْﺧ َﻮا‪ْ v‬ﻢ َوﻗَـ َﻌ ُﺪوا ﻟَ ْﻮ أَﻃَ ُ‬
‫ﺎﻋ َ‬
‫ﲔ )‪ (١٦٨‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫إِ ْن ُﻛْﻨـﺘﻢ ِ ِ‬
‫ﺻﺎدﻗ َ‬ ‫ُْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوآَﺗُﻮا اﻟﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ُﻛﺘ َ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ُﻛ ﱡﻔﻮا أَﻳْﺪﻳَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬ ‫ﻳﻦ ﻗ َ‬
‫َ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟْﻘﺘَ ُ‬
‫َﺷ ﱠﺪ َﺧ ْﺸﻴَﺔً‬
‫ﱠﺎس َﻛ َﺨ ْﺸﻴَﺔ ﷲ أ َْو أ َ‬ ‫ﻳﻖ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﳜْ َﺸ ْﻮ َن اﻟﻨ َ‬ ‫ﺎل إ َذا ﻓَ ِﺮ ٌ‬
‫َﺟ ٍﻞ ﻗَ ِﺮ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟْ ِﻘﺘَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﺐ ﻗُ ْﻞ َﻣﺘَﺎعُ‬ ‫ﺎل ﻟَ ْﻮﻻَ أَ ﱠﺧ ْﺮﺗَـﻨَﺎ إ َﱃ أ َ‬ ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑـﱠﻨَﺎ ﱂَ َﻛﺘَـْﺒ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 216.‬‬ ‫‪402‬‬


‫ﻴﻞ َواْﻵَ ِﺧَﺮةُ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟِ َﻤ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َوﻻَ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن ﻓَﺘِﻴﻼً )‪(٧٧‬‬‫ِ‬
‫اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻗَﻠ ٌ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬
‫‪3. Hadits yang menunjukkan wajibnya berperang di jalan‬‬
‫‪Allah‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )) :‬ﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﺎق (( رواﻩ‬ ‫ﺎت َﻋﻠَﻰ ُﺷ ْﻌﺒ ٍﺔ ِﻣﻦ ﻧَِﻔ ٍ‬
‫ﺴﻪُ َﻣ َ‬ ‫ﺎت وَﱂ ﻳـ ْﻐﺰ وَﱂ ُﳛ ِّﺪ ْ ِ ِ‬
‫َ ْ‬ ‫ث ﺑﻪ ﻧَـ ْﻔ َ‬ ‫َﻣ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ وأﺑﻮداود واﻟﻨﺴﺂﺋﻲ‬
‫َذِّم‬ ‫ب‪-٤٧‬‬ ‫اﻹﻣﺎرة ‪،‬‬ ‫ك‪-٣٣‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‪ ٦‬ص‪٤٩‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬‬
‫ﺎت َوَﱂْ ﻳَـ ْﻐ ُﺰ اﱁ‪ .‬ح‪(٥٠٤٠) ١٥٧‬‬
‫َﻣ ْﻦ َﻣ َ‬
‫ﺳﻨﻦ أﰊ داود ‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ١٠‬ك‪-١٥‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪َ -١٨‬ﻛ َﺮ ِاﻫﻴَ ِﺔ‬
‫ﺗَـ ْﺮ ِك اﻟْﻐَ ْﺰ ِو ‪ ،‬ح‪٢٥٠٢‬‬
‫ﻳﺪ ِﰱ ﺗَـ ْﺮ ِك‬ ‫ن ‪ :‬ج‪ ٦‬ص‪ ، ٨‬ك‪-٢٥‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪ -٢‬اﻟﺘﱠ ْﺸ ِﺪ ِ‬
‫ﺎد ‪ ،‬ح ‪٣١١٠‬‬ ‫ا ْﳉِﻬ ِ‬
‫َ‬
‫ا‪ - m‬ﺻﻠﻰ ﷲ‬ ‫ﻮل ﱠِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬
‫ﺎل ﻗَ َ‬
‫ﺎس ‪ -‬رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ ‪ -‬ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪ -‬ﻻَ ِﻫﺠﺮةَ ﺑـﻌ َﺪ اﻟْ َﻔ ْﺘ ِﺢ وﻟ ِ‬
‫َﻜ ْﻦ ِﺟ َﻬﺎ ٌد َوﻧِﻴﱠﺔٌ ‪َ ،‬وإِذَا‬ ‫َ‬ ‫َْ َْ‬
‫اﺳﺘُـ ْﻨ ِﻔ ْﺮُْﰎ ﻓَﺎﻧْ ِﻔ ُﺮوا « أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ْ‬
‫ﲑ‪،‬‬ ‫خ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ١٨-١٧‬ك‪-٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪ -١‬ﻓَ ْ ِ ِ ِ‬
‫اﻟﺴ َِ‬
‫ﻀ ُﻞ ا ْﳉ َﻬﺎد َو ّ‬
‫ﰱ‪، ٢٠٩٠ ، ١٨٣٤ ، ١٨٣٣ ، ١٥٨٧ ، ١٣٤٩:‬‬ ‫ح‪ ، ٢٧٨٣‬وأﻃﺮاﻓﻪ‬
‫‪٤٣١٣ ، ٣١٨٩ ، ٣٠٧٧ ، ٢٨٢٥ ، ٢٤٣٣‬‬

‫‪4. Ayat-yang menunjukkan bahwa orang beriman harus‬‬


‫‪mendahulukan ketetapan Allah daripada pikiran atau‬‬
‫‪kemauannya‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 216.‬‬ ‫‪403‬‬


‫اﳋِﻴَـَﺮةُ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻀﻰ ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َْﻣًﺮا أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﳍُُﻢ ْ‬ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟ ُﻤ ْﺆﻣ ٍﻦ َوﻻَ ُﻣ ْﺆﻣﻨَﺔ إِذَا ﻗَ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ اﻷﺣﺰاب)‪٣٦:(٣٣‬‬ ‫ﺿ ﱠﻞ َ‬ ‫أ َْﻣ ِﺮِﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ِ‬
‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﲔ ﻳَ َﺪ ِي ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟﻪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﲰ ٌ‬
‫ﻴﻊ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗُـ َﻘ ّﺪ ُﻣﻮا ﺑـَ ْ َ‬
‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫اﳊﺠﺮات)‪١:(٤٩‬‬ ‫َﻋﻠِ ٌﻴﻢ‬
‫ﻮل َوﻟِ ِﺬي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ‬ ‫ﻣﺎ أَﻓَﺎء ﷲ َﻋﻠَﻰ رﺳﻮﻟِِﻪ ِﻣﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘﺮى ﻓَﻠِﻠﱠ ِﻪ وﻟِﻠﱠﺮﺳ ِ‬
‫َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َُ ْ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ْاﻷَ ْﻏﻨﻴَﺎء ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ َوَﻣﺎ‬ ‫ﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠﺴﺒِ ِﻴﻞ َﻛ ْﻲ ﻻَ ﻳَ ُﻜﻮ َن ُدوﻟَﺔً ﺑـَ ْ َ‬ ‫واﻟْﻤﺴﺎﻛ ِ‬
‫َ ََ‬
‫ﻳﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻮل ﻓَ ُﺨ ُﺬوﻩُ َوَﻣﺎ ﻧـَ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋْﻨﻪُ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َواﺗـ ُﻘﻮا ﷲَ إن ﷲَ َﺷﺪ ُ‬ ‫آَ َ• ُﻛ ُﻢ اﻟﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫اﳊﺸﺮ)‪٧:(٥٩‬‬ ‫اﻟْﻌِ َﻘ ِ‬
‫ﺎب ‪.‬‬
‫‪5. Ayat lain yang menunjukkan bahwa ada kalanya apa yang‬‬
‫‪dibenci orang itu justru banyak kebaikan padanya‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ َﳛ ﱡﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ِﺮﺛُﻮا اﻟﻨّ َﺴﺎءَ َﻛ ْﺮًﻫﺎ َوﻻَ ﺗَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻀﻠُ ُ‬ ‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫وﻫ ﱠﻦ‬ ‫ِ ٍ ٍ ِ‬
‫ﲔ ﺑَِﻔﺎﺣ َﺸﺔ ُﻣﺒَـﻴِّﻨَﺔ َو َﻋﺎﺷُﺮ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ إِﻻﱠ أَ ْن َ’ْﺗ َ‬ ‫ﻟِﺘَ ْﺬ َﻫﺒُﻮا ﺑِﺒَـ ْﻌ ِ‬
‫ﺾ َﻣﺎ آَﺗَـْﻴـﺘُ ُﻤ ُ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻓَـ َﻌ َﺴﻰ أَ ْن ﺗَﻜَْﺮُﻫﻮا َﺷْﻴـﺌًﺎ َو َْﳚ َﻌ َﻞ ﷲُ ﻓِ ِﻴﻪ‬ ‫ِ‬
‫ِ‪Q‬ﻟْ َﻤ ْﻌُﺮوف ﻓَِﺈ ْن َﻛ ِﺮْﻫﺘُ ُﻤ ُ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٩:(٤‬‬ ‫َﺧْﻴـًﺮا َﻛﺜِ ًﲑا ‪.‬‬
‫‪6. Ayat-ayat yang menegaskan Allah Mengetahui, lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):220‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):99‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):42‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):19‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):29‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):45‬‬
‫;‪S.Al-Ahzab(33):51‬‬ ‫‪S.Muhammad(47):19, 26,‬‬ ‫;‪30‬‬
‫‪S.Al-Hujurat(49):16.‬‬

‫اﺟ ُﻬ ﱠﻦ إِ َذا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﻮﻫ ﱠﻦ أَ ْن ﻳـَْﻨﻜ ْﺤ َﻦ أ َْزَو َ‬
‫ﻀﻠُ ُ‬ ‫َوإذَا ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘُ ُﻢ اﻟﻨّ َﺴﺎءَ ﻓَـﺒَـﻠَ ْﻐ َﻦ أ َ‬
‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻆ ﺑِِﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻮﻋ ُ‬‫ﻚ ﻳُ َ‬‫اﺿ ْﻮا ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ِ‪Q‬ﻟْ َﻤ ْﻌُﺮوف ذَﻟ َ‬‫ﺗَـَﺮ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 216.‬‬ ‫‪404‬‬


‫َواﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ أ َْزَﻛﻰ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻃْ َﻬُﺮ َوﷲُ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻢ‬ ‫ِﻣْﻨ ُﻜﻢ ﻳـﺆِﻣﻦ ِ‪ِPQ‬‬
‫ْ ُْ ُ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٣٢:(٢‬‬ ‫َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
‫ﺲ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺑِِﻪ ِﻋ ْﻠ ٌﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻤﺎ ﻟَْﻴ َ‬
‫ﻴﻤﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺑﻪ ﻋ ْﻠ ٌﻢ ﻓَﻠ َﻢ ُﲢَﺎ ﱡﺟﻮ َن ﻓ َ‬ ‫َﻫﺎ أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﻫ ُﺆﻻَء َﺣ َ‬
‫ﺎﺟ ْﺠﺘُ ْﻢ ﻓ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٦٦:(٣‬‬ ‫َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪.‬‬

‫اب أَﻟِ ٌﻴﻢ ِﰲ‬


‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﳍُْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ِ ِ ﱠِ‬
‫ﻴﻊ اﻟْ َﻔﺎﺣ َﺸﺔُ ﰲ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ُﳛﺒﱡﻮ َن أَ ْن ﺗَﺸ َ‬ ‫َ‬
‫ن اﻟﻨﻮر)‪١٩:(٢٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َواْﻵَﺧَﺮة َوﷲُ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah selalu siap untuk melakukan qital fie sabilillah.‬‬
‫‪2. Mengukur baik-buruk harus dengan aturan Allah, dengan‬‬
‫‪menyisihkan atau mengkemudiankan akal dan perasaan.‬‬

‫ﺻ ﱞﺪ َﻋ ْﻦ‬ ‫ﲑ َو َ‬ ‫ﺎل ِﻓ ِﻴﻪ ﻗُﻞ ِﻗﺘَ ٌ ِ ِ ِ‬ ‫ﺸ ْﻬ ِﺮ ا ْﳊَﺮ ِام ِﻗﺘَ ٍ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬


‫ﺎل ﻓﻴﻪ َﻛﺒ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﷲ وُﻛ ْﻔﺮ ﺑِ ِﻪ واﻟْﻤﺴ ِﺠ ِﺪ ا ْﳊﺮ ِام وإِ ْﺧﺮاج أ َْﻫ ِﻠ ِﻪ ِﻣ ْﻨﻪ أَ ْﻛﺒـﺮ ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫ُ َُ‬ ‫ََ َ َ ُ‬ ‫ﻴﻞ َ ٌ َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫َواﻟ ِْﻔ ْﺘـﻨَﺔُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻘ ْﺘ ِﻞ َوﻻَ ﻳَـ َﺰاﻟُﻮ َن ﻳـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ُﺮدﱡوُﻛ ْﻢ َﻋ ْﻦ ِدﻳﻨِ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﻚ‬ ‫ﺖ َو ُﻫ َﻮ َﻛ ِﺎﻓ ٌﺮ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬‫اﺳﺘَﻄَﺎﻋُﻮا َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﺗَ ِﺪ ْد ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ ِدﻳﻨِ ِﻪ ﻓَـﻴَ ُﻤ ْ‬ ‫إِن ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ‫ﺖ أَ ْﻋﻤﺎ ُﳍﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬
‫َﺧ َﺮةِ َوأُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫ﻚأْ‬ ‫َ َ‬ ‫َﺣﺒﻄَ ْ َ ُ ْ‬
‫َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪(٢١٧‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Orang-orang musyrik mempersoalkan peperangan atau‬‬
‫‪pembunuhan yang dilakukan dalam bulan haram.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 217.‬‬ ‫‪405‬‬


Catatan:
Ayat ini berkaitan dengan peristiwa Abdullah bin Jahsyin
Al-Asadie yang memimpin satu sariyyah, membunuh Amr
bin Hadlramie dan menawan Utsman bin Abdillah dan Al-
Hakam bin Kaisan; waktu itu tidak jelas apakah di akhir
bulan Jumadalakhirah atau awal Rajab, sedang bulan Rajab
itu termasuk bulan Haram.
1. Allah menyuruh agar Rasulullah menjawab bahwa perang
atau membunuh dalam bulan haram itu merupakan dosa
besar, tetapi banyak dosa lain yang lebih besar dari
perbuatan itu:
2. 1-Menghalangi orang dari jalan Allah; 2-Kafir kepada
Allah; 3-Menghalangi orang dari Masjidil Haram; 4-
Mengusir penduduk Masjidil Haram, mengeluarkan mereka
dari sana; itu termasuk perbuatan dosa yang lebih besar.
3. Dosa syirik itu lebih besar daripada dosa pembunuhan.
4. Orang-orang musyrik tiada pernah berhenti berusaha
memerangi orang-orang beriman, sampai mereka berhasil
memurtadkan orang beriman, kalau saja mereka mampu
untuk memurtadkan itu.
5. Barangsiapa murtad 1 (dari Al-Islam) dan mati dalam
keadaan kafir, (pahala) amalannya binasa di dunia dan
akhirat.
6. Orang yang mati dalam keadaan kafir itu menjadi penghuni
neraka, kekal di dalamnya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Dosa itu bertingkat-tingkat besar-kecilnya, tergantung
macam perbuatan (dan latar-belakang serta niatnya).

1
Murtad: berbalik meninggalkan Al-Islam, berganti dien lain; orang
yang pindah dari satu agama bukan Al-Islam kepada agama
lain juga bukan Al-Islam tidak dinamakan murtad, karena
semua millah kafir itu satu.

S.Al-Baqarah(2): 217. 406


‫‪2. Dosa berkaitan dengan ibadah mahdlah lebih besar dari‬‬
‫‪dosa dalam kaitan dengan hubungan antar manusia‬‬
‫‪(mu’amalah).‬‬
‫‪3. Permusuhan terhadap orang beriman selalu berjalan selama‬‬
‫‪masih ada orang musyrik.‬‬
‫‪4. Kebaikan orang kafir itu tidak bermanfaat bagi dirinya,‬‬
‫‪walaupun sebelumnya dia pernah masuk Islam.‬‬
‫‪5. Hidup orang beriman itu selalu diisi dengan jihad, bahkan‬‬
‫‪dalam keadaan tertentu dengan qital.‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya bulan-bulan haram,‬‬
‫‪lihat juga: S.Al-Ma’idah(5):97.‬‬
‫اﳊﺮﻣ ِ‬
‫ﺎص ﻓَ َﻤ ِﻦ ْاﻋﺘَ َﺪى َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ﺎﻋﺘَ ُﺪوا‬ ‫ﺼ ٌ‬‫ﺎت ﻗ َ‬ ‫اﳊََﺮِام َو َُُْ ُ‬
‫ﱠﻬ ِﺮ ْ‬‫اﳊََﺮ ُام ِ‪Q‬ﻟﺸ ْ‬
‫ﱠﻬُﺮ ْ‬
‫اﻟﺸ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﲔ‬‫َﻋﻠَْﻴﻪ ﲟﺜْ ِﻞ َﻣﺎ ْاﻋﺘَ َﺪى َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٩٤:(٢‬‬

‫ي َوﻻَ اﻟْ َﻘ َﻼﺋِ َﺪ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫اﳊََﺮ َام َوﻻَ ا ْﳍَْﺪ َ‬‫ﱠﻬَﺮ ْ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ُﲢﻠﱡﻮا َﺷ َﻌﺎﺋَﺮ ﷲ َوﻻَ اﻟﺸ ْ‬ ‫َ‪ 8‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺿ َﻮ ًا‪َ m‬وإِذَا َﺣﻠَْﻠﺘُ ْﻢ‬ ‫ﻀﻼً ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِs‬ﻢ َوِر ْ‬ ‫اﳊََﺮ َام ﻳَـْﺒـﺘَـﻐُﻮ َن ﻓَ ْ‬
‫ﺖ ْ‬ ‫ﲔ اﻟْﺒَـْﻴ َ‬
‫ِ‬
‫َوﻻَ آَ ّﻣ َ‬
‫اﳊََﺮِام أَ ْن‬‫ﺻﺪﱡوُﻛ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ْ‬ ‫ٍ‬
‫ﺎدوا َوﻻَ َْﳚ ِﺮَﻣﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺷﻨَ َﺂ ُن ﻗَـ ْﻮم أَ ْن َ‬ ‫ﺎﺻﻄَ ُ‬
‫ﻓَ ْ‬
‫ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا َوﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اﻟِْ ِّﱪ َواﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َوﻻَ ﺗَـ َﻌ َﺎوﻧُﻮا َﻋﻠَﻰ اْ ِﻹ ِْﰒ َواﻟْ ُﻌ ْﺪ َو ِان َواﺗﱠـ ُﻘﻮا‬
‫ﻳﺪ اﻟْﻌِ َﻘ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٢:(٥‬‬ ‫ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺷﺪ ُ‬
‫ﺎب ﷲِ ﻳـَ ْﻮَم َﺧﻠَ َﻖ‬ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪةَ اﻟﺸﱡﻬﻮِر ِﻋْﻨ َﺪ ﷲِ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ َﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘَ ِ‬
‫َ ً‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈْﻠ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺪ ُ‬ ‫ض ﻣْﻨـ َﻬﺎ أ َْرﺑـَ َﻌﺔٌ ُﺣُﺮٌم ذَﻟ َ‬
‫اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬
‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟْ ُﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٦:(٩‬‬ ‫أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ﲔ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 217.‬‬ ‫‪407‬‬


‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya perbuatan orang‬‬
‫‪musyrik mengusir penduduk Masjidil Haram dan‬‬
‫‪menghalangi orang masuk Masjidil Haram, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):191‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):2‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):13‬‬ ‫‪S.Al-Fath(48):25.‬‬
‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﺪﱡو َن َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻤ ْﺴﺠﺪ ا ْﳊََﺮام َوَﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا أ َْوﻟﻴَﺎءَﻩُ‬ ‫َوَﻣﺎ َﳍُْﻢ أَﻻﱠ ﻳـُ َﻌ ّﺬﺑـَ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوُﻫ ْﻢ ﻳَ ُ‬
‫إِ ْن أ َْوﻟِﻴَ ُﺎؤﻩُ إِﻻﱠ اﻟْ ُﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـَﺮُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪.‬‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪٣٤:(٨‬‬
‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا وﻳﺼﺪﱡو َن ﻋﻦ ﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ واﻟْﻤﺴ ِﺠ ِﺪ ْ ِ ِ‬
‫اﳊََﺮام اﻟﱠﺬي َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎﻩُ‬ ‫َ َْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ ُ ََ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ ﻓﻴﻪ َواﻟْﺒَﺎد َوَﻣ ْﻦ ﻳُِﺮْد ﻓﻴﻪ ¡ِِ ْﳊَﺎد ﺑِﻈُْﻠ ٍﻢ ﻧُﺬﻗْﻪُ ﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َﺳ َﻮاءً اﻟْ َﻌﺎﻛ ُ‬
‫اﳊﺞ)‪٢٥:(٢٢‬‬ ‫اب أَﻟِﻴ ٍﻢ ‪.‬‬ ‫َﻋ َﺬ ٍ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan syirik itu dosa besar dan tidak‬‬
‫‪diampuni‬‬
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوَﻣ ْﻦ ﻳُ ْﺸ ِﺮْك‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻐﻔُﺮ أَ ْن ﻳُ ْﺸَﺮَك ﺑِِﻪ َوﻳـَ ْﻐﻔُﺮ َﻣﺎ ُدو َن َذﻟ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٤٨:(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ ‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫‪ PQ‬ﻓَـ َﻘﺪ اﻓْـﺘَـَﺮى إ ْﲦًﺎ َﻋﻈ ً‬
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوَﻣ ْﻦ ﻳُ ْﺸ ِﺮْك‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻐﻔُﺮ أَ ْن ﻳُ ْﺸَﺮَك ﺑِِﻪ َوﻳـَ ْﻐﻔُﺮ َﻣﺎ ُدو َن ذَﻟ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١١٦:(٤‬‬ ‫ﺿﻼَﻻً ﺑَﻌِ ً‬
‫ﻴﺪا ‪.‬‬ ‫ﺿﻞﱠ َ‬ ‫ِ‪ PQ‬ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﲏ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮْك ِ‪ PQ‬إِ ﱠن ِّ‬
‫اﻟﺸ ْﺮَك ﻟَﻈُْﻠ ٌﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﻟُْﻘ َﻤﺎ ُن ﻻﺑْﻨﻪ َوُﻫ َﻮ ﻳَﻌﻈُﻪُ َ‪ 8‬ﺑـُ َﱠ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ‬
‫ﻟﻘﻤﺎن)‪١٣:(٣١‬‬ ‫َﻋ ِﻈ ٌﻴﻢ ‪.‬‬
‫‪4. Ayat yang menerangkan tentang dosa kecil‬‬
‫ﻚ َو ِاﺳ ُﻊ اﻟْ َﻤ ْﻐ ِﻔَﺮةِ ُﻫ َﻮ أ َْﻋﻠَ ُﻢ‬
‫ﺶ إِﻻﱠ اﻟﻠﱠ َﻤ َﻢ إِ ﱠن َرﺑﱠ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َْﳚﺘَﻨﺒُﻮ َن َﻛﺒَﺎﺋَﺮ اﻹ ِْﰒ َواﻟْ َﻔ َﻮاﺣ َ‬
‫اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َوإ ْذ أَﻧْـﺘُ ْﻢ أَﺟﻨﱠﺔٌ ِﰲ ﺑُﻄُﻮن أُﱠﻣ َﻬﺎﺗ ُﻜ ْﻢ ﻓَﻼَ ﺗُـَﺰﱡﻛﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺑ ُﻜ ْﻢ إ ْذ أَﻧْ َﺸﺄَ ُﻛ ْﻢ ﻣ َﻦ ْاﻷ َْر ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ ‪ .‬اﻟﻨﺠﻢ)‪٣٢(٥٣‬‬ ‫أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ ُﻫ َﻮ أ َْﻋﻠَ ُﻢ ِﲟَ ِ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 217.‬‬ ‫‪408‬‬


‫اﳉﻤ ِﻊ ذَﻟِﻚ ﻳـﻮم اﻟﺘـﱠﻐﺎﺑ ِﻦ وﻣﻦ ﻳـﺆِﻣﻦ ِ‪ ِPQ‬وﻳـﻌﻤﻞ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ‬ ‫ِ ِ‬
‫ََْ َ ْ َ‬ ‫َ َْ ُ َ ُ َ َ ْ ُْ ْ‬ ‫ﻳـَ ْﻮَم َْﳚ َﻤ ُﻌ ُﻜ ْﻢ ﻟﻴَـ ْﻮم َْ ْ‬
‫ﻳﻦ ﻓِ َﻴﻬﺎ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫ﻳُ َﻜ ّﻔ ْﺮ َﻋْﻨﻪُ َﺳﻴّﺌَﺎﺗﻪ َوﻳُ ْﺪﺧ ْﻠﻪُ َﺟﻨﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ﻣ ْﻦ َْﲢﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬
‫ِ‬
‫ﻈﻴﻢ ‪ .‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪٩:(٦٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟْ َﻌ ُ‬ ‫أَﺑَ ًﺪا َذﻟ َ‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟًﺮا ‪.‬‬ ‫ﻚ أ َْﻣُﺮ ﷲ أَﻧْـَﺰﻟَﻪُ إِﻟَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳـَﺘ ِﱠﻖ ﷲَ ﻳُ َﻜ ّﻔ ْﺮ َﻋْﻨﻪُ َﺳﻴِّﺌَﺎﺗﻪ َوﻳـُ ْﻌﻈ ْﻢ ﻟَﻪُ أ ْ‬
‫ذَﻟ َ‬
‫اﻟﻄﻼق)‪٥:(٦٥‬‬

‫‪5. Ayat-ayat yang menerangkan permusuhan orang kafir‬‬


‫‪terhadap orang beriman, lihat juga S.Al-Baqarah(2):109, 190.‬‬
‫وﻟَﻦ ﺗَـﺮﺿﻰ ﻋْﻨﻚ اﻟْﻴـﻬﻮد وﻻَ اﻟﻨﱠﺼﺎرى ﺣ ﱠﱴ ﺗَـﺘﱠﺒِﻊ ِﻣﻠﱠﺘـﻬﻢ ﻗُﻞ إِ ﱠن ﻫﺪى ﷲِ‬
‫َ َُْ ْ َُ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ ْ ْ َ َ َ َُ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ أ َْﻫ َﻮاءَ ُﻫ ْﻢ ﺑـَ ْﻌ َﺪ اﻟﱠﺬي َﺟﺎءَ َك ﻣ َﻦ اﻟْﻌ ْﻠ ِﻢ َﻣﺎ‬ ‫ِ‬
‫ُﻫ َﻮ ا ْﳍَُﺪى َوﻟَﺌ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌ َ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٢٠:(٢‬‬ ‫ﺼٍ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ ﷲِ ِﻣﻦ وٍِﱄ وﻻَ ﻧَ ِ‬
‫ََّْ‬ ‫ﻟَ َ َ‬
‫ﻀﻠﱡﻮ َن إِﻻﱠ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ‬‫ﻀﻠﱡﻮﻧَ ُﻜﻢ وﻣﺎ ﻳ ِ‬ ‫ﺎب ﻟَﻮ ﻳ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ ََ ُ‬ ‫ت ﻃَﺎﺋ َﻔﺔٌ ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘَ ْ ُ‬ ‫َوﱠد ْ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٦٩:(٣‬‬ ‫ﻳَ ْﺸ ُﻌُﺮو َن ‪.‬‬
‫ﻮل وُﻫﻢ ﺑَ َﺪءوُﻛﻢ أَﱠو َل َﻣﱠﺮةٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫أََﻻ ﺗُـ َﻘﺎﺗﻠُﻮ َن ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻧَ َﻜﺜُﻮا أ َْﳝَﺎﻧـَ ُﻬ ْﻢ َوَﳘﱡﻮا ¡ ْﺧَﺮ ِاج اﻟﱠﺮ ُﺳ َ ْ ُ ْ‬
‫ِِ‬
‫ﲔ اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪١٣:(٩‬‬ ‫َﺣ ﱡﻖ أَ ْن َﲣْ َﺸ ْﻮﻩُ إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫أ ََﲣْ َﺸ ْﻮﻧـَ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺎ‪ ُP‬أ َ‬
‫ﺎب ﷲِ ﻳـَ ْﻮَم َﺧﻠَ َﻖ‬ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪ َة اﻟﺸﱡﻬﻮِر ِﻋْﻨ َﺪ ﷲِ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ َﺸﺮ َﺷ ْﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘَ ِ‬
‫َ ً‬ ‫ُ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈْﻠ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺪ ُ‬ ‫ض ﻣْﻨـ َﻬﺎ أ َْرﺑـَ َﻌﺔٌ ُﺣُﺮٌم ذَﻟ َ‬‫اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر َ‬
‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟْ ُﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٦:(٩‬‬ ‫ﲔ‪.‬‬‫أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫‪6. Hadits yang menunjukkan orang yang mati kafir, walaupun‬‬
‫‪sebelumnya menjalani kebaikan.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 217.‬‬ ‫‪409‬‬


‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َوْﻫ َﻮ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺣ ﱠﺪﺛـَﻨﺎ ﻋﺒﺪ ﷲِ ﺣ ﱠﺪﺛـَﻨﺎ رﺳ ُ ِ‬
‫َ َ َُ‬ ‫َ َ َْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺼ ُﺪ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ﻳـَ ْﻮًﻣﺎ‬ ‫َﺣ َﺪ ُﻛ ْﻢ ُْﳚ َﻤ ُﻊ ِﰱ ﺑَﻄْ ِﻦ أ ُّﻣﻪ أ َْرﺑَﻌ َ‬ ‫وق‪ )):‬إ ﱠن أ َ‬ ‫ﺼﺎد ُق اﻟْ َﻤ ْ‬‫اﻟ ﱠ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ‪ ،‬ﰒُﱠ‬ ‫ﻀﻐَﺔً ِﻣﺜْ َﻞ ذَﻟ َ‬ ‫ﻚ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ُﻣ ْ‬ ‫‪ ،‬ﰒُﱠ ﻳَ ُﻜﻮ ُن َﻋﻠَ َﻘﺔً ِﻣﺜْ َﻞ ذَﻟ َ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳـﺒـﻌ ُ ِ ِ‬
‫َﺟﻠُﻪُ َوِرْزﻗُﻪُ‬‫ﺐ َﻋ َﻤﻠُﻪُ َوأ َ‬ ‫ﺚ ﷲُ إﻟَْﻴﻪ َﻣﻠَ ًﻜﺎ ‪َْ L‬رﺑَ ِﻊ َﻛﻠ َﻤﺎت ‪ ،‬ﻓَـﻴُﻜْﺘَ ُ‬ ‫َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وح ‪ ،‬ﻓَﺈ ﱠن اﻟﱠﺮ ُﺟ َﻞ ﻟَﻴَـ ْﻌ َﻤ ُﻞ ﺑ َﻌ َﻤ ِﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َﺷﻘ ﱞﻰ أ َْو َﺳﻌﻴ ٌﺪ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻳـُْﻨـ َﻔ ُﺦ ﻓﻴﻪ اﻟﱡﺮ ُ‬
‫اع ‪ ،‬ﻓَـﻴَ ْﺴﺒِ ُﻖ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ِ‬
‫أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﺣ ﱠﱴ َﻣﺎ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ﺑـَْﻴـﻨَﻪُ َوﺑـَْﻴـﻨَـ َﻬﺎ إِﻻﱠ ذ َر ٌ‬
‫اﳉَﻨﱠﺔَ ‪َ ،‬وإِ ﱠن اﻟﱠﺮ ُﺟ َﻞ‬ ‫اﳉَﻨ ِﱠﺔ ‪ ،‬ﻓَـﻴَ ْﺪ ُﺧ ُﻞ ْ‬ ‫ﺎب ﻓَـﻴَـ ْﻌ َﻤ ُﻞ ﺑِ َﻌ َﻤ ِﻞ أ َْﻫ ِﻞ ْ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﻟَﻴـﻌﻤﻞ ﺑِﻌﻤ ِﻞ أَﻫ ِﻞ ْ ِ‬
‫اﳉَﻨﱠﺔ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ َﻣﺎ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ﺑـَْﻴـﻨَﻪُ َوﺑـَْﻴـﻨَـ َﻬﺎ إِﻻﱠ ذ َراعٌ‬ ‫ََْ ُ ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﱠﺎر ((‬ ‫ﺎب ‪ ،‬ﻓَـﻴَـ ْﻌ َﻤ ُﻞ ﺑ َﻌ َﻤ ِﻞ أ َْﻫ ِﻞ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻓَـﻴَ ْﺪ ُﺧ ُﻞ اﻟﻨ َ‬‫ﻓَـﻴَ ْﺴﺒِ ُﻖ َﻋﻠَْﻴﻪ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ ‪.‬‬
‫ب‪١‬‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ١٦٢-١٦١‬ك‪ -٦٠‬أﺣﺎدﻳﺚ اﻷﻧﺒﻴﺎء ‪،‬‬
‫‪٧٤٥٤‬‬ ‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٦٥٩٤ ، ٣٢٠٨ :‬‬ ‫‪ ،‬ح‪٣٣٣٢‬‬

‫ﻣﺴﻠﻢ ‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ٤٥-٤٤‬ك‪-٤٦‬اﻟﻘﺪر ‪ ،‬ب‪َ -١‬ﻛْﻴ ِﻔﻴﱠ ِﺔ ْ‬


‫اﳋَْﻠ ِﻖ‬
‫َﺟﻠِ ِﻪ َو َﻋ َﻤﻠِ ِﻪ َو َﺷ َﻘ َﺎوﺗِِﻪ َو َﺳ َﻌ َﺎدﺗِِﻪ ‪،‬‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِِ‬ ‫َِ ِ‬
‫اﻵدﻣ ِّﻰ ﰱ ﺑَﻄْ ِﻦ أ ُّﻣﻪ َوﻛﺘَﺎﺑَﺔ ِرْزﻗﻪ َوأ َ‬
‫ح‪٢‬‬

‫‪7. Ayat-ayat yang menunjukkan kekekalan orang kafir di‬‬


‫‪neraka, lihat juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):161-162‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6): 128‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):28-29‬‬
‫;‪S.Thaha(20):100-101‬‬ ‫;‪S.Al-Ahzab(33):64-65‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):71-72‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):70-76‬‬
‫;‪S.Al-Hasyr(59):16-17‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):10‬‬
‫;‪S.Al-Jinn(72):22-23‬‬ ‫‪S.Al-Bayyinah(98):6.‬‬
‫ِِ‬ ‫ﻚ َﺟَﺰ ُاؤُﻫ ْﻢ أَ ﱠن َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻟَ ْﻌﻨَﺔَ ﷲِ َواﻟْ َﻤﻼَﺋِ َﻜ ِﺔ َواﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس أ ْ ِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﲔ )‪َ (٨٧‬ﺧﺎﻟﺪ َ‬
‫َﲨَﻌ َ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫اب َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳـُْﻨﻈَُﺮو َن )‪(٨٨‬‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻒ َﻋْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟْ َﻌ َﺬ ُ‬
‫ﻓ َﻴﻬﺎ ﻻَ ُﳜَﻔ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 217.‬‬ ‫‪410‬‬


‫( آل‬٨٩) ‫ﻮر َرِﺣ ٌﻴﻢ‬ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬
ِ
ٌ ‫َﺻﻠَ ُﺤﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻏ ُﻔ‬ ْ ‫ﻚ َوأ‬ َ ‫ﻳﻦ َ•ﺑُﻮا ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ ذَﻟ‬
َ ‫إﻻﱠ اﻟﺬ‬
(٣)‫ﻋﻤﺮان‬
(١٦٨) ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا َوﻇَﻠَ ُﻤﻮا َﱂْ ﻳَ ُﻜ ِﻦ ﷲُ ﻟِﻴَـ ْﻐ ِﻔَﺮ َﳍُْﻢ َوﻻَ ﻟِﻴَـ ْﻬ ِﺪﻳـَ ُﻬ ْﻢ ﻃَ ِﺮﻳ ًﻘﺎ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ ‫إ ﱠن اﻟﺬ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ ﷲِ ﻳَ ِﺴ ًﲑا‬ ِ
َ ‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا َوَﻛﺎ َن ذَﻟ‬
ِ ‫إِﻻﱠ ﻃَ ِﺮﻳﻖ ﺟﻬﻨﱠﻢ ﺧﺎﻟِ ِﺪ‬
َ َ َ ََ َ
١٦٩ ،١٦٨:(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. (١٦٩)

‫ﻳﻦ ﻓِ َﻴﻬﺎ ِﻫ َﻲ‬ ِِ


َ ‫ َر َﺟ َﻬﻨ َﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ‬mَ ‫ﱠﺎر‬
ِ ِ
َ ‫ﲔ َواﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓ َﻘﺎت َواﻟْ ُﻜﻔ‬
ِِ
َ ‫َو َﻋ َﺪ ﷲُ اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓﻘ‬
٦٨:(٩)‫ اﻟﺘﻮﺑﺔ‬. ‫اب ُﻣ ِﻘﻴﻢ‬
ٌ ٌ ‫َﺣ ْﺴﺒُـ ُﻬ ْﻢ َوﻟَ َﻌﻨَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوَﳍُْﻢ َﻋ َﺬ‬
‫ﻳﻦ ﻓِ َﻴﻬﺎ َﻣﺎ‬ ِِ
َ ‫( َﺧﺎﻟﺪ‬١٠٦) ‫ﻴﻖ‬
ِ ِ ِ
ٌ ‫ﻳﻦ َﺷ ُﻘﻮا ﻓَﻔﻲ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﳍُْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ َزﻓﲑٌ َو َﺷ ِﻬ‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟﺬ‬
ِ ٌ ‫ﺖ اﻟ ﱠﺴﻤﻮات و ْاﻷَرض إِﻻﱠ ﻣﺎ ﺷﺎء رﺑﱡﻚ إِ ﱠن رﺑﱠﻚ ﻓَـ ﱠﻌ‬
ُ ‫ﺎل ﻟ َﻤﺎ ﻳُِﺮ‬
‫ﻳﺪ‬ َ َ َ َ َ َ َ ُ ْ َ ُ َ َ ِ ‫َد َاﻣ‬
(١١)‫ﻫﻮد‬ . (١٠٧)
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan lengah menghadapi orang-orang kafir meskipun
yang pura-pura berbaik-baik, karena mereka mencari
kesempatan untuk menyerang dan memurtadkan
muslimien.

ِ ‫ﻴﻞ‬
َ ِ‫ﷲ أُوﻟَﺌ‬ ِ ِ‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ‫ﱠ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
‫ﻚ ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن‬ َ ‫ﺎﺟ ُﺮوا َو َﺟ‬
َ ‫ﻳﻦ َﻫ‬ َ ‫إ ﱠن اﻟﺬ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ‬
(٢١٨) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﷲ و ﷲ ﻏَ ُﻔ‬ ِ
ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬
ٌ ُ َ َ‫َر ْﲪَﺔ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Mereka yang beriman, mereka yang berhijrah di jalan Allah,
dan mereka yang berjihad di jalan Allah, adalah mereka
yang mengharap rahmat Allah.
2. Allah Maha Pengampun - bagi orang yang memohon
ampunan, Penyayang – bagi orang yang mati dalam
keadaan bertaubat.

S.Al-Baqarah(2): 218. 411


B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Amal shalih orang beriman tetap diganjar oleh Allah,
walaupun mereka juga mendapat keuntungan dunia berupa
ghanimah atau lainnya.
2. Orang yang mau mohon ampun dan bertaubat kepada
Allah, mesti mendapat ampunan, taubat dan kebaikan dari
Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menyebut soal orang-orang beriman dan
beramal shalih, lihat juga S.Al-Baqarah(2):25, 82, 277;
S.Ali Imran(3):57; S.An-Nisa’(4):122, 173;
S.Al-Ma’idah(5):9; S.Al-A’raf(7):42; S.Yunus(10):9;
S.Hud(11):11, 23; S.Ar-Ra’d(13):23; S.Ibrahim(14):23;
S.Al-Isra’(17):9; S.Al-Kahfi(18):2, 30, 107;
S.Maryam(19):96; S.Thaha(20):75;
S.Al-Hajj(22):14, 23, 50, 56; S.Al-Ankabut(29):7, 9, 58;
S.Ar-Rum(30):15, 45; S.Luqman(31):8-9;
S.As-Sajadah(32):19; S.Saba’(34):4; S.Fathir(35):7;
S.Fushshilat(41):8; S.Asy-Syura(42):22;
S.Al-Jatsiyah(45):30; S.Muhammad(47):2, 12;
S.Al-Fath(48):29; S.Ath-Thalaq(65):11;
S.Al-Insyiqaq(84):25; S.Al-Buruj(85):11; S.At-Tien(95):6.

‫ﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َْﲢﺘِ َﻬﺎ‬ ٍ ‫ﺎت ﺳﻨُ ْﺪ ِﺧﻠُﻬﻢ ﺟﻨ‬ ِ ‫ﺎﳊ‬ ِ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
َ ُْ َ َ ‫ﺼ‬ َ َ َُ َ َ
ِ ِ
¶‫اج ُﻣﻄَ ﱠﻬَﺮةٌ َوﻧُ ْﺪﺧﻠُ ُﻬ ْﻢ ﻇﻼ‬ ِ ِ ِ ِ
ٌ ‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا َﳍُْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ أ َْزَو‬ َ ‫اْﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر َﺧﺎﻟﺪ‬
٥٧:(٤)‫اﻟﻨﺴﺎء‬ . ً‫ﻇَﻠِﻴﻼ‬
ِ ِ ‫وﻣﻦ ﻳـﻌﻤﻞ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬
َ ِ‫ﺼﺎﳊَﺎت ِﻣ ْﻦ ذَ َﻛ ٍﺮ أ َْو أُﻧْـﺜَﻰ َوُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬
‫ﻚ ﻳَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮ َن‬ َ ْ َ َْ ْ ََ
١٢٤:(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. ‫ﲑا‬ ِ
ً ‫اﳉَﻨﱠﺔَ َوﻻَ ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن ﻧَﻘ‬
ْ
ِ ‫ﱠﻬ ْﻢ ِﰲ اْﻷ َْر‬
‫ض‬ ِ ِ ِ ‫وﻋ َﺪ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ِﻣْﻨ ُﻜﻢ وﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬
ُ ‫ﺼﺎﳊَﺎت ﻟَﻴَ ْﺴﺘَ ْﺨﻠ َﻔﻨـ‬ ََ ْ َ َ ُ ََ
ِ ِ ِ ِ ِ ‫َﻛﻤﺎ اﺳﺘﺨﻠَﻒ اﻟﱠ ِﺬ‬
َ َ‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ َوﻟَﻴُ َﻤ ّﻜﻨَ ﱠﻦ َﳍُْﻢ دﻳﻨَـ ُﻬ ُﻢ اﻟﱠﺬي ْارﺗ‬
‫ﻀﻰ‬ َ َ ْ َْ َ

S.Al-Baqarah(2): 218. 412


‫ﱠﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌ ِﺪ َﺧ ْﻮﻓِ ِﻬ ْﻢ أ َْﻣﻨًﺎ ﻳـَ ْﻌﺒُ ُﺪوﻧَِﲏ ﻻَ ﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن ِﰊ َﺷْﻴـﺌًﺎ‬ ‫ِ‬
‫َﳍُْﻢ َوﻟَﻴُـﺒَ ّﺪﻟَﻨـ ُ‬
‫ﻚ ﻫﻢ اﻟْ َﻔ ِ‬ ‫وﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ ﺑـﻌ َﺪ ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن اﻟﻨﻮر)‪٥٥:(٢٤‬‬
‫ﻚ ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ ُ ُ‬ ‫ََ ْ َ َْ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu Maha‬‬
‫‪Pengampun, Penerima Taubat, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):37, 54, 128, 160, 173, 182, 192, 199, 225, 226, 235‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):129, 155‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):25‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):3, 34, 39, 74, 98, 101‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):54, 145‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):69, 70‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):5, 27, 91, 99, 102, 104, 118‬‬
‫;‪S.Yusuf(12):53‬‬ ‫;‪S.Ibrahim(14):36‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):115‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):5, 10, 22, 33, 62‬‬
‫;‪S.An-Naml(27):11‬‬ ‫‪S.Fathir(35):28,‬‬ ‫;‪30‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):23‬‬ ‫‪S.Al-Hujurat(49):5, 12, 14; S.Al-‬‬
‫;‪Hadied(57):28‬‬ ‫‪S.Al-Mujadilah(58):2, 12; S.Al-‬‬
‫;‪Mumtahanah(60):7, 12‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):14‬‬ ‫‪S.At-‬‬
‫;‪Tahriem(66):1‬‬ ‫‪S.Al-Muzzammil(73):20.‬‬

‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫ﻗُ ْﻞ إ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﲢﺒﱡﻮ َن ﷲَ ﻓَﺎﺗﱠﺒِ ُﻌ ِﻮﱐ ُْﳛﺒِْﺒ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َوﻳـَ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ َﻏ ُﻔ ٌ‬
‫ﻮر‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٣١:(٣‬‬ ‫َرِﺣ ٌﻴﻢ ‪.‬‬
‫ﻮر َرِﺣ ٌﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫آل‬ ‫ِ‬
‫َﺻﻠَ ُﺤﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻏ ُﻔ ٌ‬ ‫ﻚ َوأ ْ‬ ‫ﻳﻦ َ•ﺑُﻮا ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ ذَﻟ َ‬ ‫إﻻﱠ اﻟﺬ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪٨٩:(٣‬‬

‫‪3. Hadits yang menunjukkan Allah Maha Pengampun‬‬


‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍِ‬
‫َﻋ ْﻦ أَﻧَﺲ ﺑْﻦ َﻣﺎﻟﻚ َﻋ ْﻦ أَﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة َﻋﻦ اﻟﻨ ّ‬
‫ﺎل ﷲ ﻋﱠﺰ وﺟﻞﱠ‪ :‬إِذَا ﺗَـ َﻘﱠﺮب ﻋﺒ ِﺪى ِﻣ ِﲎ ِﺷﺒـﺮا ﺗَـ َﻘﱠﺮﺑ ِ‬
‫ﺖ ﻣْﻨﻪُ‬ ‫ّ ًْ ْ ُ‬ ‫َ َْ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻗَ َ ُ َ َ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻮﻋﺎ ‪َ -‬وإِذَا أ ََ•ِﱏ‬ ‫ِذراﻋﺎ وإِذَا ﺗَـ َﻘﱠﺮب ِﻣ ِﲎ ِذراﻋﺎ ﺗَـ َﻘﱠﺮﺑ ِ‬
‫ﺖ ﻣْﻨﻪُ َ‪ً Q‬ﻋﺎ ‪ -‬أ َْو ﺑُ ً‬ ‫َ ّ ًَ ُْ‬ ‫ًَ َ‬
‫ﳝَْ ِﺸﻰ أَﺗَـْﻴـﺘُﻪُ َﻫ ْﺮَوﻟَﺔً (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫م ‪:‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ٦٧-٦٦‬ك‪-٤٨‬اﻟﺬﻛﺮ واﻟﺪﻋﺎء واﻟﺘﻮﺑﺔ واﻹﺳﺘﻐﻔﺎر ب‪-٦‬‬
‫ﺎﱃ ‪ ،‬ح‪٢٠‬‬ ‫ﱡﻋ ِﺎء واﻟﺘﱠـ َﻘﱡﺮ ِ‬
‫ب إِ َﱃ ﷲِ ﺗَـ َﻌ َ‬ ‫ﻓَ ْ ِ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟ ّﺬ ْﻛ ِﺮ َواﻟﺪ َ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 218.‬‬ ‫‪413‬‬


‫ﲔ اﻟْ َﻤ ْﺸ ِﻲ َواْ ِﻹ ْﺳَﺮ ِاع ‪َ ،‬وُﻫ َﻮ ﻛِﻨَﺎﻳَﺔُ‬ ‫اﳍﺮوﻟَﺔُ ‪ :‬ﺿﺮ ِ ِ‬
‫اﻟﺴ َِﲑ َوُﻫ َﻮ ﺑـَ ْ َ‬
‫ب ﻣ َﻦ ّ‬ ‫َْ ٌ‬ ‫َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﱃ َوﻗَـﺒُﻮﻟﻪ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔ َﻋ ْﺒﺪﻩ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋ ْﻦ ﺳ ْﺮ َﻋﺔ إِ َﺟﺎﺑَﺔ ﷲ ﺗَـ َﻌ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ِ ِ‬
‫)ﺣﺪﻳﺚ واﺛﻠﺔ ﺑﻦ اﻷﺳﻘﻊ( ﻗﺎل‪َ :‬ﺟﺎءَ َر ُﺟ ٌﻞ إِ َﱃ َر ُﺳﻮل ﷲ َ‬
‫ﺖ َﺣ ¶ﺪا )*( ﻓَﺄَﻗِ ْﻤﻪُ َﻋﻠَ ﱠﻲ‬ ‫ﺻْﺒ ُ‬
‫)وآﻟِِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻓﻘﺎل‪ 8 :‬رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ إِِّﱐ أَ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ ََ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ َﺣ ¶ﺪا ﻓَﺄَﻗ ْﻤﻪُ‬ ‫ﺻْﺒ ُ‬
‫ﻮل ﷲ ‪ ،‬إ ّﱐ أَ َ‬ ‫ﺎل َ‪َ 8‬ر ُﺳ َ‬ ‫ض َﻋْﻨﻪُ ‪ ،‬ﰒُﱠ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل ﻓَﺄَ ْﻋَﺮ َ‬‫ﻗَ َ‬
‫ﺎل َ‪8‬‬ ‫ﺼﻼَةُ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﺖ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻋﻠَﻲ ‪ ،‬ﻓَﺄَ ْﻋﺮض ﻋْﻨﻪ ‪ ،‬ﰒُﱠ أُﻗِﻴﻤ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َُ‬ ‫َ ﱠ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺖ َﺣ ¶ﺪا ﻓَﺄَﻗ ْﻤﻪُ َﻋﻠَ ﱠﻲ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﻮل ﷲ إِّﱐ أَ َ‬
‫ﺻْﺒ ُ‬ ‫َر ُﺳ َ‬
‫ﺿﺄْ ِ‬ ‫ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫ﺎل ﻧـَ َﻌ ْﻢ‬
‫ﺖ ؟(( ﻗَ َ‬ ‫ﲔ أَﻗْـﺒَـ ْﻠ َ‬‫ت ﺣَ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻫ ْﻞ ﺗَـ َﻮ ﱠ َ‬ ‫َْ َ‬
‫ﺐ ﻓَﺈِ ﱠن ﷲَ ﻗَ ْﺪ َﻏ َﻔَﺮ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻓَﺎ ْذ َﻫ ْ‬ ‫ﺎل ﻧـَ َﻌ ْﻢ ﻗَ َ‬‫ﺖ َﻣ َﻌﻨَﺎ ؟(( ﻗَ َ‬ ‫ﺻﻠﱠْﻴ َ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻚ ((‬ ‫ﻟَ َ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ١١٣‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪ -١٠‬ﻓﻀﻞ‬
‫اﻟﺼﻠﻮات اﳋﻤﺲ ‪ ،‬ح‪. ١٧٢٤‬‬
‫ﻮ‪Q‬ﺗُﻪ اﶈﺪدة اﻟﱠﱵ َﻗﺮَ‪v‬ﺎ‬ ‫وﻋ ُﻘ َ‬‫ا‪ُ #‬‬ ‫)*( اﳊَ ّﺪ واﳊُ ُﺪود ‪ :‬ﳏَﺎرم ّ‬
‫‪Q‬ﻟ ﱡﺬﻧﻮب ‪.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah menjaga keikhlasan dalam beramal, yaitu‬‬
‫‪menjalankan segala sesuatu dengan tujuan mendapat‬‬
‫‪rahmat dan karunia Allah.‬‬

‫ﲑ َوَﻣﻨَ ِﺎﻓ ُﻊ ﻟِﻠﻨ ِ‬


‫ﱠﺎس‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳋَ ْﻤ ِﺮ َواﻟ َْﻤ ْﻴﺴ ِﺮ ﻗُ ْﻞ ﻓﻴ ِﻬ َﻤﺎ إِ ْﰒٌ َﻛﺒ ٌ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ ْ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫َوإِ ْﲦُُﻬ َﻤﺎ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ ِﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ِﻌ ِﻬ َﻤﺎ َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬
‫ﻚ َﻣﺎذَا ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ﻗُ ِﻞ اﻟ َْﻌ ْﻔ َﻮ َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﻚ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 218.‬‬ ‫‪414‬‬


ِ ‫( ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ‬٢١٩) ‫ت ﻟَﻌﻠﱠ ُﻜﻢ ﺗَـﺘـ َﻔ ﱠﻜﺮو َن‬
‫َﺧ َﺮِة‬ ِ
َ َ ُ َ ْ َ •ََ ‫ﲔ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اْﻵ‬ ُ ِّ‫ﻳـُﺒَـ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ ﻓَِﺈ ْﺧ َﻮاﻧُ ُﻜ ْﻢ‬ ِ
ُ ُ‫ح َﳍُ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ َوإِ ْن ُﲣَﺎﻟﻄ‬ ْ ِ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ ﻗُ ْﻞ إ‬
ٌ َ‫ﺻﻼ‬ َ َ‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧ‬
‫ﺎء ﷲُ ﻷَ ْﻋﻨَـﺘَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ‬ ِ ‫وﷲ ﻳـﻌﻠَﻢ اﻟْﻤ ْﻔ ِﺴ َﺪ ِﻣﻦ اﻟْﻤ‬
َ ‫ﺼﻠ ِﺢ َوﻟَ ْﻮ َﺷ‬ ْ ُ َ ُ ُ َْ ُ َ
(٢٢٠) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ٌ ‫َﺣﻜ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengatakan bahwa orang banyak akan bertanya
kepada Rasulullah soal minuman keras dan judi.
2. Allah menyuruh Rasulullah menjawab bahwa dalam
khamar (minuman keras) dan maisir (judi) itu terdapat dosa
besar, meskipun khamar dan maisir itu banyak manfaatnya
bagi manusia.
3. Dosa yang terdapat dalam minuman keras dan judi itu lebih
besar dari manfaat yang terdapat pada keduanya.
4. Orang banyak juga akan bertanya, apa (atau seberapa) harta
yang harus diinfaqkan, Rasulullah disuruh menjawab
bahwa yang diinfaqkan itu adalah kelonggaran atau
kelebihan dari kebutuhan pokok seseorang beserta
keluarganya.
5. Allah menerangkan ayat-ayatNya agar manusia mau berfikir
dalam urusan dunia (bahwa dunia akan binasa) dan dalam
urusan akhirat (bahwa akhirat itu kekal), untuk kemudian
mau beriman kepada Allah.
6. Orang banyak juga akan bertanya perkara pengurusan anak-
anak yatim.
7. Allah menyuruh Rasulullah menerangkan bahwa mengurus
anak-anak yatim secara khusus dengan memisahkan harta
mereka dari harta wali, itu baik.
8. Jika harta anak-anak yatim itu terpaksa dicampur dengan
harta wali dan dipergunakan bersama, maka tidak mengapa,
karena anak-anak yatim itu juga merupakan “saudara” bagi
wali mereka.

S.Al-Baqarah(2): 219-220. 415


9. Allah Mengetahui, mana wali yang membuat rusak dengan
mencampurkan harta anak yatim dengan hartanya sendiri,
dan mana yang berbuat baik dalam mencampurkan harta
anak yatim dengan hartanya itu.
10. Jika Allah Kehendaki, Dia dapat membuat payah dalam
kehidupan para wali itu (sama saja dengan mengurusi anak-
anak yatim atau tidak mengurusi mereka).
11. Allah Maha Gagah – tidak dapat diungguli oleh selainNya,
Maha Bijaksana – dalam hukum/ketetapan-Nya, maka tidak
ada hukum yang lebih baik daripada hukum-hukumNya.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Allah memberitahukan kepada Rasulullah pertanyaan yang
akan diajukan oleh orang banyak, dan Allah memberikan
jawaban untuk menghadapi mereka.
2. Hukum Islam tidak hanya didasarkan pada soal “manfa’at”
saja, melainkan lebih mementingkan urusan halal-haram
(berpahala atau berdosa).
3. Menghindari dosa itu didahulukan daripada “mengambil
manfaat”.
4. Dalam urusan nafkah, orang/keluarga yang menjadi
tanggungan didahulukan daripada orang lain.
5. Orang disuruh berfikir untuk mengarahkan perhatian
kepada dunia untuk mencari bekal dengan akhirat sebagai
tujuan.
6. Jika terpaksa, wali boleh mengambil upah dalam mengurusi
anak yatim atau hartanya.
7. Mengurusi (harta) anak yatim boleh dilakukan dengan cara
yang lebih mudah, tetapi harus tetap dalam rangka
kebaikan, untuk nantinya dipertanggung-jawabkan di
hadapan Allah.
8. Orang yang mencurangi anak yatim (walaupun tidak
kentara di hadapan manusia), akan diurus dan dibalas oleh
Allah. Allah boleh memberikan balasan dengan kepayahan
di dunia, atau di Akhirat nanti.

S.Al-Baqarah(2): 219-220. 416


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat lain soal pengharaman minuman keras‬‬
‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﺳ َﻜ َﺎرى َﺣ ﱠﱴ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮا َﻣﺎ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﺿﻰ أ َْو َﻋﻠَﻰ‬ ‫َوﻻَ ُﺟﻨُـﺒًﺎ إِﻻﱠ َﻋﺎﺑِ ِﺮي َﺳﺒِ ٍﻴﻞ َﺣ ﱠﱴ ﺗَـ ْﻐﺘَﺴﻠُﻮا َوإِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ َﻣ ْﺮ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺳ َﻔ ٍﺮ أَو ﺟﺎء أ ِ ِ‬
‫َﺣ ٌﺪ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟْﻐَﺎﺋﻂ أ َْو ﻻََﻣ ْﺴﺘُ ُﻢ اﻟﻨّ َﺴﺎءَ ﻓَـﻠَ ْﻢ َﲡ ُﺪوا َﻣﺎءً‬ ‫َ ْ ََ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺪا ﻃَﻴِّﺒًﺎ ﻓَ ْﺎﻣ َﺴ ُﺤﻮا ﺑُِﻮ ُﺟﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َوأَﻳْﺪﻳ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن َﻋ ُﻔ ¶ﻮا‬ ‫ﺻﻌِ ً‬ ‫ﻓَـﺘَـﻴَ ﱠﻤ ُﻤﻮا َ‬
‫ﻮرا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٤٣:(٤‬‬ ‫َﻏ ُﻔ ً‬
‫ﺲ ِﻣ ْﻦ َﻋ َﻤ ِﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا إِﱠﳕَﺎ ْ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺎب َواْﻷ َْزَﻻ ُم ر ْﺟ ٌ‬
‫ﺼ ُ‬ ‫اﳋَ ْﻤُﺮ َواﻟْ َﻤْﻴﺴُﺮ َواْﻷَﻧْ َ‬ ‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﺪ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ ُن أَ ْن ﻳُﻮﻗِ َﻊ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﺟﺘَﻨِﺒُﻮﻩُ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔﻠ ُﺤﻮ َن )‪ (٩٠‬إِﱠﳕَﺎ ﻳُِﺮ ُ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎن ﻓَ ْ‬
‫اﳋﻤ ِﺮ واﻟْﻤﻴ ِﺴ ِﺮ وﻳﺼ ﱠﺪ ُﻛﻢ ﻋﻦ ِذ ْﻛ ِﺮ ﷲِ‬
‫ﻀﺎءَ ِﰲ َْ ْ َ َ ْ َ َ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ اﻟْ َﻌ َﺪ َاوةَ َواﻟْﺒَـ ْﻐ َ‬
‫ﺼﻼَةِ ﻓَـ َﻬ ْﻞ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣْﻨـﺘَـ ُﻬﻮ َن )‪ . (٩١‬اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫َو َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬
‫‪2. Ayat-ayat lain yang menunjukkan adanya sesuatu yang‬‬
‫‪tidak disukai tetapi sebenarnya baik, atau dianggap baik‬‬
‫‪tetapi tidak baik, lihat juga S.Al-Baqarah(2):216.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ َﳛ ﱡﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ِﺮﺛُﻮا اﻟﻨّ َﺴﺎءَ َﻛ ْﺮًﻫﺎ َوﻻَ ﺗَـ ْﻌ ُ‬
‫ﻀﻠُ ُ‬ ‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫وﻫ ﱠﻦ‬ ‫ِ ٍ ٍ ِ‬
‫ﲔ ﺑَِﻔﺎﺣ َﺸﺔ ُﻣﺒَـﻴِّﻨَﺔ َو َﻋﺎﺷُﺮ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ إِﻻﱠ أَ ْن َ’ْﺗ َ‬ ‫ﻟِﺘَ ْﺬ َﻫﺒُﻮا ﺑِﺒَـ ْﻌ ِ‬
‫ﺾ َﻣﺎ آَﺗَـْﻴـﺘُ ُﻤ ُ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻓَـ َﻌ َﺴﻰ أَ ْن ﺗَﻜَْﺮُﻫﻮا َﺷْﻴـﺌًﺎ َوَْﳚ َﻌ َﻞ ﷲُ ﻓِ ِﻴﻪ َﺧْﻴـًﺮا‬ ‫ِ‬
‫ِ‪Q‬ﻟْ َﻤ ْﻌُﺮوف ﻓَِﺈ ْن َﻛ ِﺮْﻫﺘُ ُﻤ ُ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٩(٤‬‬ ‫ِ‬
‫َﻛﺜ ً‬
‫‪3. Ayat-ayat lain soal infaq/penggunaan harta, lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):177, 215‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):8‬‬
‫‪S.Ar-Rum(30):38.‬‬
‫ﲔ َواﺑْ َﻦ اﻟ ﱠﺴﺒِ ِﻴﻞ َوﻻَ ﺗُـﺒَ ِّﺬ ْر ﺗَـْﺒ ِﺬ ًﻳﺮا‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوآَت ذَا اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َﺣﻘﱠﻪُ َواﻟْﻤ ْﺴﻜ َ‬
‫اﻹﺳﺮاء)‪٢٦:(١٧‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 219-220.‬‬ ‫‪417‬‬


‫ﲔ‬ ‫ِ‬ ‫ﻀ ِﻞ ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ َواﻟ ﱠﺴ َﻌ ِﺔ أَ ْن ﻳـُ ْﺆﺗُﻮا أ ِ‬ ‫َوﻻَ َ’ْﺗَ ِﻞ أُوﻟُﻮ اﻟْ َﻔ ْ‬
‫ُوﱄ اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْ َﻤ َﺴﺎﻛ َ‬
‫ﺼ َﻔ ُﺤﻮا أَﻻَ ُِﲢﺒﱡﻮ َن أَ ْن ﻳـَ ْﻐ ِﻔَﺮ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲ َوﻟْﻴَـ ْﻌ ُﻔﻮا َوﻟْﻴَ ْ‬
‫ِ‬
‫َواﻟْ ُﻤ َﻬﺎﺟ ِﺮ َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٢٢:(٢٤‬‬ ‫وﷲ َﻏ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ُ ٌ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan kecilnya dunia, lihat juga‬‬
‫‪S.An-Nahl(16):117.‬‬
‫ﻴﻞ ﰒُﱠ َﻣﺄْ َو ُاﻫ ْﻢ‬‫ﻻَ ﻳـﻐﱠﺮﻧﱠﻚ ﺗَـ َﻘﻠﱡﺐ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ِﰲ اﻟْﺒِﻼَ ِد )‪ (١٩٦‬ﻣﺘ ِ‬
‫ﺎع ﻗَﻠ ٌ‬
‫ََ ٌ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َُ َ‬
‫ﺎد )‪ . (١٩٧‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﺟﻬﻨﱠﻢ وﺑِْﺌ ِ‬
‫ﺲ اﻟْﻤ َﻬ ُ‬‫ََ ُ َ َ‬
‫ﺼﻼَةَ َوآَﺗُﻮا اﻟﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ُﻛ ﱡﻔﻮا أَﻳْﺪﻳَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬‫ﻳﻦ ﻗ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس َﻛ َﺨ ْﺸﻴَﺔ ﷲ أ َْو‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻖ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﳜْ َﺸ ْﻮ َن اﻟﻨ َ‬ ‫ﺎل إذَا ﻓَﺮ ٌ‬ ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴﻬ ُﻢ اﻟْﻘﺘَ ُ‬‫ُﻛﺘ َ‬
‫َﺟ ٍﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟْ ِﻘﺘَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﻟَ ْﻮﻻَ أَ ﱠﺧ ْﺮﺗَـﻨَﺎ إ َﱃ أ َ‬ ‫َﺷ ﱠﺪ َﺧ ْﺸﻴَﺔً َوﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑـﱠﻨَﺎ ﱂَ َﻛﺘَـْﺒ َ‬
‫أَ‬
‫ﻴﻞ َواْﻵَ ِﺧَﺮةُ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟِ َﻤ ِﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َوﻻَ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ﻗَﺮﻳﺐ ﻗُ ْﻞ َﻣﺘَﺎعُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻗَﻠ ٌ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٧٧:(٤‬‬ ‫ﻓَﺘِﻴﻼً ‪.‬‬
‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻧْ ِﻔُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ ا ﱠ‪Ä‬ﻗَـ ْﻠﺘُ ْﻢ إِ َﱃ‬‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إ َذا ﻗ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ 8‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎع ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْﻷَر ِ ِ‬
‫ض أ ََرﺿﻴﺘُ ْﻢ ِ‪ْ Q‬ﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻣ َﻦ اْﻵَﺧَﺮةِ ﻓَ َﻤﺎ َﻣﺘَ ُ‬ ‫ْ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٨:(٩‬‬ ‫ﻴﻞ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْﻵَﺧَﺮة إﻻ ﻗَﻠ ٌ‬
‫‪5. Ayat-ayat lain soal pengurusan anak yatim, lihat juga: S.An-‬‬
‫‪Nisa’(4):3, 10.‬‬
‫ﺐ َوﻻَ َ‪ُ ْÅ‬ﻛﻠُﻮا أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ إِ َﱃ‬
‫ﻴﺚ ِ‪Q‬ﻟﻄﱠﻴِّ ِ‬
‫اﳋَﺒِ َ‬
‫َوآَﺗُﻮا اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ َوﻻَ ﺗَـﺘَـﺒَ ﱠﺪﻟُﻮا ْ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٢:(٤‬‬ ‫ﻮ‪َ Q‬ﻛﺒِ ًﲑا ‪.‬‬ ‫ِ ِ‬
‫أ َْﻣ َﻮاﻟ ُﻜ ْﻢ إﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ُﺣ ً‬
‫‪6. Ayat yang menunjukkan bahwa jika terpaksa, wali boleh‬‬
‫‪makan harta anak yatim dengan cara yang baik‬‬

‫ﺎح ﻓَِﺈ ْن آَﻧَ ْﺴﺘُ ْﻢ ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ ُر ْﺷ ًﺪا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬


‫َواﺑْـﺘَـﻠُﻮا اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َﺣ ﱠﱴ إذَا ﺑـَﻠَﻐُﻮا اﻟﻨّ َﻜ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 219-220.‬‬ ‫‪418‬‬
‫ﻮﻫﺎ إِ ْﺳَﺮاﻓًﺎ َوﺑِ َﺪ ًارا أَ ْن ﻳَ ْﻜﺒَـُﺮوا َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن‬
َ ُ‫ْ ُﻛﻠ‬Åَ َ‫ﻓَ ْﺎدﻓَـ ُﻌﻮا إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ َوﻻ‬
ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬Qِ ‫َﻏﻨِﻴ¶ﺎ ﻓَـ ْﻠﻴﺴﺘـﻌ ِﻔﻒ وﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻓَ ِﻘﲑا ﻓَـ ْﻠﻴﺄْ ُﻛﻞ‬
‫وف ﻓَِﺈ َذا َدﻓَـ ْﻌﺘُ ْﻢ إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ُْ َ ْ َ ً ْ ََ ْ ْ َْ َ
ِ ِ ِ ِ ِ
٦:(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. ‫ﺣﺴﻴﺒًﺎ‬ َ PQ ‫أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ ﻓَﺄَ ْﺷﻬ ُﺪوا َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ َوَﻛ َﻔﻰ‬
7. Hadits soal keutamaan pengurus anak-anak yatim

‫ َوَﻛﺎﻓِ ُﻞ اﻟْﻴَﺘِﻴ ِﻢ‬mََ ‫)) أ‬:‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ


َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫َﻋ ْﻦ َﺳ ْﻬ ٍﻞ ﻗ‬
. ‫ﻟ ﱠﺴﺒﱠﺎﺑَِﺔ َواﻟْ ُﻮ ْﺳﻄَﻰ َوﻓَـﱠﺮ َج ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ َﺷْﻴـﺌًﺎ‬Qِ ‫َﺷ َﺎر‬
َ ‫ِﰱ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ َﻫ َﻜ َﺬا (( َوأ‬
. ‫رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ وأﺑﻮداود واﻟﱰﻣﺬي‬
٥٣٠٤‫ح‬ ، ‫اﻟﻠﻌﺎن‬-٢٥‫ ب‬، ‫اﻟﻄﻼق‬-٦٨‫ ك‬، ٦٨‫ ص‬٧‫ج‬ :‫خ‬
٦٠٠٥ ‫ﰱ‬ ‫وﻃﺮﻓﻪ‬
، ‫ﺿ ﱠﻢ ﻳَﺘِ ًﻴﻢ‬
َ ‫ ِﰱ َﻣ ْﻦ‬-١٣٢‫ ب‬، ‫اﻷدب‬-٤٠‫ك‬ ٣٣٨‫ ص‬٤‫ج‬ : ‫د‬
٥١٥٠ ‫ح‬
‫ َﻣﺎ َﺟﺎءَ ِﰱ َر ْﲪَِﺔ‬-١٤‫ ب‬، ‫اﻟﺼﻠﺔ‬ ّ -٢٨‫ ك‬، ٣٢١‫ ص‬٤‫ ج‬: ‫ت‬
ّ ‫اﻟﱪ و‬
١٩١٨‫ ح‬، ‫ﻛ َﻔﺎﻟَﺘِ ِﻪ‬
َ‫اﻟْﻴَﺘِﻴ ِﻢ َو‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan terjerumus melakukan judi atau minum khamar.
2. Sebelum menjalankan sesuatu hendaknya dilihat dulu
dilarang Syari’at atau tidak, bukan hanya soal manfaat atau
tidak. Walaupun banyak manfaatnya dari segi duniawi,
tetapi jika menyalahi Syari’at, atau setidak-tidaknya
dianggap meragukan dari arah Syari’at, maka ditinggalkan.
3. Jangan membiarkan ada anak yatim terlantar.

S.Al-Baqarah(2): 219-220. 419


‫ﺎت َﺣ ﱠﱴ ﻳـُ ْﺆِﻣ ﱠﻦ َوﻷ ََﻣﺔٌ ُﻣ ْﺆِﻣﻨَﺔٌ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻣ ْﻦ ُﻣ ْﺸ ِﺮَﻛ ٍﺔ َوﻟَ ْﻮ‬ ِ ‫وﻻَ ﺗَـ ْﻨ ِﻜﺤﻮا اﻟْﻤ ْﺸ ِﺮَﻛ‬
ُ ُ َ
‫ﲔ َﺣ ﱠﱴ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮا َوﻟَ َﻌ ْﺒ ٌﺪ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ِﻣ ْﻦ‬ ِ ِ
َ ‫أَ ْﻋ َﺠﺒَـ ْﺘ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗُـ ْﻨﻜ ُﺤﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ‬
‫ﻚ ﻳَ ْﺪﻋُﻮ َن إِ َﱃ اﻟﻨﱠﺎ ِر َوﷲُ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ إِ َﱃ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ‬ َ ِ‫ُﻣ ْﺸ ِﺮ ٍك َوﻟَ ْﻮ أَ ْﻋ َﺠﺒَ ُﻜ ْﻢ أُوﻟَﺌ‬
(٢٢١) ‫ﱠﺎس ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن‬ ِ ‫ﲔ آ ََ•ﺗِِﻪ ﻟِﻠﻨ‬ ِ ِِ
ُ ِّ‫َواﻟ َْﻤﻐْﻔ َﺮة ˜ِِ ْذﻧِﻪ َوﻳُـﺒَـ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah melarang laki-laki beriman menikahi perempuan-
perempuan musyrik.
2. Jika perempuan yang semula musyrik itu beriman, maka
setelah beriman boleh dinikahi.
Catatan:
Akan datang keterangan pada tafsir S.Al-Ma’idah(5):5 bahwa laki-
laki beriman boleh menikahi perempuan ahli kitab, tetapi
perempuan beriman tidak boleh menikah dengan laki-laki ahli
kitab.
3. Seorang budak perempuan beriman itu lebih baik dari pada
perempuan musyrik, meskipun rupa perempuan musyrik
(atau apa yang ada padanya) itu sangat menarik, bahkan
memukau.
4. Allah melarang orang beriman menikahkan laki-laki
musyrik yang manapun dengan perempuan beriman.
5. Jika laki-laki yang semula musyrik itu beriman, maka
setelah beriman boleh dinikahkan dengan perempuan
beriman.
6. Seorang budak laki-laki beriman itu lebih baik daripada laki-
laki musyrik, meskipun rupa atau apa yang ada pada laki-
laki musyrik itu sangat manarik, memukau.
7. Laki-laki dan perempuan-perempuan musyrik itu me-nyeru
(atau menyebabkan) ke neraka.
8. Allah menyeru (kepada sesuatu untuk) masuk ke dalam
jannah dan ampunanNya dengan ijinNya.
9. Allah menerangkan ayat-ayatNya kepada manusia, agar
mereka mau ingat.

S.Al-Baqarah(2): 221. 420


9. Allah menerangkan ayat-ayatNya kepada manusia, agar mereka
mau ingat.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Allah melarang pernikahan campuran antar agama 1.
2. Al-Islam bukan hanya soal ibadah khusus (ibadah mahdlah) saja,
melainkan juga masalah pribadi, kemasyarakatan dan lainnya.
3. Di hadapan Allah, setiap orang beriman itu lebih baik dari pada
orang kafir/musyrik.
4. Kebaikan seseorang itu dinilai dari keimanan nya.
5. Orang yang semula musyrik, jika beriman tingkatannya (di
hadapan Allah) terangkat sama dengan orang lain yang sudah
beriman sebelumnya.
6. Menikah dengan orang musyrik itu merupakan peluang masuk
neraka.
7. Ketaatan kepada Allah menjadikan orang (di)masuk(kan) jannah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bolehnya laki-laki beiman menikahi
perempuan ahli kitab.
‫ﺎب ِﺣﻞﱞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻃَ َﻌ ُﺎﻣ ُﻜ ْﻢ ِﺣﻞﱞ َﳍُْﻢ‬ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬
َ ‫ﺎت َوﻃَ َﻌ ُﺎم اﻟﺬ‬ ُ َ‫اﻟْﻴَـ ْﻮَم أُﺣﻞﱠ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟﻄﱠﻴِّﺒ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠِ ُﻜ ْﻢ إِذَا‬ ِ
َ َ‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘ‬
ِ ‫ﺎت واﻟْﻤﺤﺼﻨ ِ ﱠ‬
َ ‫ﺎت ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
ِ ِ
ُ َ َ ْ ُ َ َ‫ﺎت ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ‬
ِ َ‫واﻟْﻤﺤﺼﻨ‬
ُ َ ُْ َ
ٍ
‫َﺧ َﺪان َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ْ ‫ﲔ َوﻻَ ُﻣﺘﱠﺨﺬي أ‬ َ ‫ﲔ َﻏْﻴـَﺮ ُﻣ َﺴﺎﻓﺤ‬ َ ‫ُﺟ َﻮرُﻫ ﱠﻦ ُْﳏﺼﻨ‬ ُ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ أ‬
ُ ‫آَﺗَـْﻴـﺘُ ُﻤ‬
ِ ْ ‫ﻂ ﻋﻤﻠُﻪ وﻫﻮ ِﰲ اْﻵَ ِﺧﺮةِ ِﻣﻦ‬ ِ ِ ِِ
٥:(٥)‫ اﳌﺎﺋﺪة‬. ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬ َ َ َ ُ َ ُ َ َ َ ‫@ْﻹﳝَﺎن ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﺣﺒ‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan orang kafir menyeru kepada neraka,
lihat juga: S.Al-Baqarah(2):257; S.Hud(11):97-98;
S.Al-Qashash(28):41; S.Shad(38):60-61.
ِْ ‫اﳉِ ِﻦ و‬ ِ ِ ِ َ‫ﺎل ْادﺧﻠُﻮا ِﰲ أُﻣ ٍﻢ ﻗَ ْﺪ ﺧﻠ‬
‫ﺖ‬ ْ َ‫ﺲ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻛﻠﱠ َﻤﺎ َد َﺧﻠ‬ ِ ْ‫اﻹﻧ‬ َ ّ ْ ‫ﺖ ﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ‬ ْ َ َ ُ َ َ‫ﻗ‬
‫ُﺧَﺮ ُاﻫ ْﻢ ِﻷُوﻻَ ُﻫ ْﻢ َرﺑـﱠﻨَﺎ َﻫ ُﺆﻻَ ِء‬
ْ‫ﺖأ‬
ِ ِ
ْ َ‫ُﺧﺘَـ َﻬﺎ َﺣ ﱠﱴ إِ َذا ا ﱠد َارُﻛﻮا ﻓ َﻴﻬﺎ َﲨ ًﻴﻌﺎ ﻗَﺎﻟ‬
ْ‫ﺖأ‬ْ َ‫أُﱠﻣﺔٌ ﻟَ َﻌﻨ‬
1
Dikecualikan dari itu adalah: laki-laki beriman boleh menikahi perempuan
ahli kitab, sebagaimna keterangan S.Al-Ma’idah(5):5, wallahu a’lam.

S.Al-Baqarah(2): 221. 421


‫ﻒ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٣٨‬‬ ‫ﻮ‪ a‬ﻓَﺂَ‪ِِd‬ﻢ ﻋ َﺬا@ ِﺿﻌ ًﻔﺎ ِﻣﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل ﻟ ُﻜ ٍّﻞ ِﺿ ْﻌ ٌ‬ ‫َﺿﻠﱡ َ ْ َ ً ْ َ‬ ‫أَ‬
‫ِ‬
‫اب ِﲟَﺎ ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ‬ ‫ُﺧَﺮ ُاﻫ ْﻢ ﻓَ َﻤﺎ َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ٍﻞ ﻓَ ُﺬوﻗُﻮا اﻟْ َﻌ َﺬ َ‬ ‫ﺖ أُوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻷ ْ‬ ‫َوﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ْﺴﺒُﻮ َن )‪. (٣٩‬‬ ‫ﺗَﻜ ِ‬
‫ﻮﻫ ُﻬ ْﻢ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َ‪ k‬ﻟَْﻴـﺘَـﻨَﺎ أَﻃَ ْﻌﻨَﺎ ﷲَ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ اﻟﱠﺮ ُﺳﻮﻻَ )‪(٦٦‬‬ ‫ﺐ ُو ُﺟ ُ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻳـَ ْﻮَم ﺗُـ َﻘﻠ ُ‬
‫ﲔ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﻮ‪ a‬اﻟ ﱠﺴﺒِﻴﻼَ )‪ (٦٧‬رﺑـﱠﻨَﺎ آَ‪ِِd‬ﻢ ِﺿ ْﻌ َﻔ ْ ِ‬ ‫َﺿﻠﱡ َ‬ ‫َوﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑـﱠﻨَﺎ إِ ﱠ‪ a‬أَﻃَ ْﻌﻨَﺎ َﺳ َﺎدﺗَـﻨَﺎ َوُﻛﺒَـَﺮاءَ َ‪ a‬ﻓَﺄ َ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬ ‫اب َواﻟْ َﻌْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟَ ْﻌﻨًﺎ َﻛﺒِ ًﲑا )‪. (٦٨‬‬ ‫اﻟْﻌ َﺬ ِ‬
‫َ‬
‫‪3. Hadits tentang alasan orang menikahi perempuan:‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﺗـُْﻨ َﻜ ُﺢ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ِ ِِ‬
‫َﻋ ْﻦ أَﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ َﻋﻦ اﻟﻨ ّ‬
‫ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺖ ﻳَ َﺪ َاك ((‬‫اﻟْ َﻤ ْﺮأَةُ ﻷ َْرﺑَ ٍﻊ ﻟ َﻤﺎﳍَﺎ َوﳊَ َﺴﺒِ َﻬﺎ َو َﲨَﺎﳍَﺎ َوﻟﺪﻳﻨ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَﺎﻇْ َﻔ ْﺮ ﺑِ َﺬات اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ ﺗَ ِﺮﺑَ ْ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ ‪.‬‬
‫ﺎء ِﰱ اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ ‪ ،‬ح‪٥٠٩٠‬‬ ‫خ ‪ :‬ج‪ ، ٩/٧‬ك‪-٦٧‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪ -١٥‬اﻷَ ْﻛﻔ ِ‬
‫َ‬
‫ات اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ ‪ ،‬ح‪٥٤‬‬ ‫ﺎح ذَ ِ‬‫ﺎب ﻧِ َﻜ ِ‬
‫اﺳﺘِ ْﺤﺒ ِ‬
‫م ‪ :‬ج‪ ، ١٧٥/٤‬ك‪-١٨‬اﻟﺮﺿﺎع ‪ ،‬ب‪َ ْ -١٥‬‬
‫‪4. Ayat-ayat tentang seruan Allah kepada hambaNya‬‬
‫ﺎن ﻓَـ ْﻠﻴَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ِﱄ‬
‫ﱠاع إِذَا دﻋ ِ‬
‫ﻴﺐ َد ْﻋ َﻮَة اﻟﺪ ِ َ َ‬
‫وإِذَا ﺳﺄَﻟَﻚ ِﻋﺒ ِﺎدي ﻋ ِﲏ ﻓَِﺈِﱐ ﻗَ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﺐ أُﺟ ُ‬ ‫َّ ّ ٌ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫َوﻟْﻴُـ ْﺆِﻣﻨُﻮا ِﰊ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳـَْﺮ ُﺷ ُﺪو َن )‪ (١٨٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬
‫ِ ِ‬ ‫‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ْ ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫اﺳﺘَﺠﻴﺒُﻮا ﱠ‪َ Š‬وﻟﻠﱠﺮ ُﺳﻮل إ َذا َد َﻋﺎ ُﻛ ْﻢ ﻟ َﻤﺎ ُْﳛﻴﻴ ُﻜ ْﻢ َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ اﻟْ َﻤ ْﺮء َوﻗَـ ْﻠﺒﻪ َوأَﻧﱠﻪُ إﻟَْﻴﻪ ُْﲢ َﺸُﺮو َن )‪ . (٢٤‬اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬ ‫ﻮل ﺑـَ ْ َ‬
‫َﳛُ ُ‬
‫ْﱪو َن َﻋ ْﻦ ِﻋﺒَ َﺎدِﰐ َﺳﻴَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ﺎل رﺑﱡ ُﻜﻢ ادﻋ ِﻮﱐ أ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَﻜ ُ‬ ‫ﺐ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إ ﱠن اﻟﺬ َ‬‫َﺳﺘَﺠ ْ‬‫ْ‬ ‫َوﻗَ َ َ ُ ْ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ ‪ .‬ﻏﺎﻓﺮ)‪٦٠:(٤٠‬‬ ‫َﺟ َﻬﻨ َﱠﻢ َداﺧ ِﺮ َ‬
‫اﺳﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ﻟَِﺮﺑِّ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ِﻞ أَ ْن َ•ِْﰐَ ﻳـَ ْﻮٌم ﻻَ َﻣَﺮﱠد ﻟَﻪُ ِﻣ َﻦ ﷲِ َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﻣ ْﻠ َﺠﺄٍ ﻳـَ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ‬
‫ْ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺸﻮرى)‪٤٧:(٤٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وَﻣﺎ ﻟَ ُﻜﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَﻜ ٍ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 221.‬‬ ‫‪422‬‬
‫‪5. Ayat-ayat tentang keterangan Allah bagi para hambaNya, lihat‬‬
‫‪juga:‬‬ ‫;‪S.Al-Baqarah(2):118, 187, 219, 242, 266‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):25-26, 176‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):75, 89‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):105‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):5‬‬
‫ﺎب َْﲡ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َْﲢﺘِ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر ﻟَﻪُ ﻓِ َﻴﻬﺎ‬ ‫أَﻳـﻮﱡد أَﺣ ُﺪ ُﻛﻢ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻟَﻪُ ﺟﻨﱠﺔٌ ِﻣﻦ َِﳔ ٍﻴﻞ وأ َْﻋﻨَ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ٌﺎر ﻓﻴﻪ َ‪ٌa‬ر‬ ‫َﺻﺎﺑـَ َﻬﺎ إ ْﻋ َ‬ ‫ﺿ َﻌ َﻔﺎءُ ﻓَﺄ َ‬ ‫ﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ اﻟﺜ َﱠﻤَﺮات َوأ َ‬
‫َﺻﺎﺑَﻪُ اﻟْﻜﺒَـُﺮ َوﻟَﻪُ ذُ ّرﻳﱠﺔٌ ُ‬
‫ِ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻜﺮو َن ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٦٦:(٢‬‬ ‫ﱠ‬ ‫ﻚ ﻳـُﺒَـِّ ُ‬
‫ﲔ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اْﻵَ َ‪k‬ت ﻟَ َﻌﻠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘَـ َﻔ ُ‬ ‫ﺖ َﻛ َﺬﻟ َ‬
‫ﺎﺣﺘَـَﺮﻗَ ْ‬
‫ﻓَ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َو ْاﻋﺘَﺼ ُﻤﻮا ﲝَْﺒ ِﻞ ﷲ َﲨ ًﻴﻌﺎ َوﻻَ ﺗَـ َﻔﱠﺮﻗُﻮا َواذْ ُﻛُﺮوا ﻧ ْﻌ َﻤﺔَ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إ ْذ ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ أ َْﻋ َﺪاءً‬
‫َﺻﺒَ ْﺤﺘُ ْﻢ ﺑِﻨِ ْﻌ َﻤﺘِ ِﻪ إِ ْﺧ َﻮ ًا‪َ a‬وُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َﺷ َﻔﺎ ُﺣ ْﻔَﺮةٍ ِﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر‬ ‫ﲔ ﻗُـﻠُﻮﺑِ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﻒ ﺑـَ ْ َ‬‫ﻓَﺄَﻟﱠ َ‬
‫ﲔ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ آَ َ‪k‬ﺗِِﻪ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻬﺘَ ُﺪو َن‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٠٣:(٣‬‬ ‫ﻚ ﻳـُﺒَـِّ ُ‬‫ﻓَﺄَﻧْـ َﻘ َﺬ ُﻛ ْﻢ ِﻣْﻨـ َﻬﺎ َﻛ َﺬﻟ َ‬
‫ﱠﺨ ُﺬوا ﺑِﻄَﺎﻧَﺔً ِﻣ ْﻦ ُدوﻧِ ُﻜ ْﻢ ﻻَ َ•ْﻟُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﺧﺒَﺎﻻً َوﱡدوا َﻣﺎ َﻋﻨِﺘ ْﱡﻢ‬ ‫‪ k‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ورُﻫ ْﻢ أَ ْﻛﺒَـُﺮ ﻗَ ْﺪ ﺑـَﻴﱠـﻨﱠﺎ ﻟَ ُﻜ ُﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﺎءُ ﻣ ْﻦ أَﻓْـ َﻮاﻫﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ُﲣْﻔﻲ ُﺻ ُﺪ ُ‬ ‫ﻗَ ْﺪ ﺑَ َﺪت اﻟْﺒَـ ْﻐ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١١٨:(٣‬‬ ‫ت إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن ‪.‬‬ ‫اْﻵَ‪ِ k‬‬
‫َ‬
‫ﻚ َﻫ َﺬا ﺑـُ ْﻬﺘَﺎ ٌن َﻋ ِﻈ ٌﻴﻢ‬ ‫ِ‬
‫َوﻟَ ْﻮﻻَ إِ ْذ َِﲰ ْﻌﺘُ ُﻤﻮﻩُ ﻗُـ ْﻠﺘُ ْﻢ َﻣﺎ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ﻟَﻨَﺎ أَ ْن ﻧـَﺘَ َﻜﻠﱠ َﻢ ‪َ َœ‬ﺬا ُﺳْﺒ َﺤﺎﻧَ َ‬
‫ِِ‬ ‫)‪ (١٦‬ﻳﻌِﻈُ ُﻜﻢ ﷲ أَ ْن ﺗَـﻌ ِ ِ ِ ِ‬
‫ﲔ ﷲُ‬ ‫ﲔ )‪َ (١٧‬وﻳـُﺒَـِّ ُ‬ ‫ﻮدوا ﻟﻤﺜْﻠﻪ أَﺑَ ًﺪا إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ َ ُ ُُ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ت َوﷲُ َﻋﻠِ ٌﻴﻢ َﺣ ِﻜ ٌﻴﻢ )‪. (١٨‬‬ ‫ﻟَ ُﻜﻢ اْﻵَ‪ِ k‬‬
‫ُ َ‬
‫ت ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬‫اﻋﻠَﻤﻮا أَ ﱠن ﷲ ُﳛﻴِﻲ اْﻷَرض ﺑـﻌ َﺪ ﻣﻮِ‪َd‬ﺎ ﻗَ ْﺪ ﺑـﻴﱠـﻨﱠﺎ ﻟَ ُﻜﻢ اْﻵَ‪ِ k‬‬
‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َْ َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُْ‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪١٧:(٥٧‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah menikah dengan jalan mengikuti As-Sunnah: niatan‬‬
‫‪menikahnya, menentukan pilihan, cara yang ditempuh dalam‬‬
‫‪menikah, cara mengatur kehidupan rumah-tangga.‬‬
‫‪2. Segala perbuatan yang dilakukan hendaknya ditujukan sebagai‬‬
‫‪pengabdian kepada Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 221.‬‬ ‫‪423‬‬


َ‫ﻴﺾ َوﻻ‬ ِ ‫ﺴﺎءَ ِﰲ اﻟ َْﻤ ِﺤ‬ ِ
َ ّ‫ﻴﺾ ﻗُ ْﻞ ُﻫ َﻮ أَذًى ﻓَﺎ ْﻋﺘَ ِﺰﻟُﻮا اﻟﻨ‬ ِ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻤ ِﺤ‬ َ َ‫َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧ‬
‫ﺚ أ ََﻣ َﺮُﻛ ُﻢ ﷲُ إِ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ‬ ُ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ‬ ْ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَﻄ ُْﻬ ْﺮ َن ﻓَِﺈذَا ﺗَﻄَﻬ‬
ُ ُ‫ﱠﺮ َن ﻓَﺄْﺗ‬ ُ ُ‫ﺗَـ ْﻘ َﺮﺑ‬
ِ ‫ﲔ َو ُِﳛ ﱡ‬ َ ِ‫ﱠﻮاﺑ‬
‫ث ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺄْﺗُﻮا َﺣ ْﺮﺛَ ُﻜ ْﻢ أ ﱠ‬
‫َﱏ‬ ٌ ‫ﺴﺎ ُؤُﻛ ْﻢ َﺣ ْﺮ‬َ ‫( ﻧ‬٢٢٢) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤﺘَﻄَ ِّﻬ ِﺮ‬ ‫اﻟﺘـ ﱠ‬
ِ ِّ َ‫ِﺷ ْﺌـﺘُ ْﻢ َوﻗَ ِّﺪ ُﻣﻮا ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ُﻣﻼَﻗُﻮﻩُ َوﺑ‬
َ ِ‫ﺸ ِﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ‬
‫ﲔ‬
(٢٢٣)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menerangkan tentang pertanyaan orang banyak kepada
Rasulullah soal keadaan haidl.
2. Allah menyuruh Rasulullah menjawab bahwa haidl itu adalah
keadaan kotor atau gangguan.
3. Allah menyuruh kaum laki-laki untuk menghindarkan diri dari
mengumpuli perempuan yang sedang dalam keadaan haidl.
4. Larangan mengumpuli perempuan itu terus berlaku sampai
perempuan itu suci dari haidl.
5. Jika perempuan itu sudah bersuci (mandi dari haidl), maka
suaminya boleh mengumpulinya sebagaimana perintah Allah.
Catatan:
Mengumpuli sebagaimana perintah Allah, maksudnya sesuai dengan tun-
tunan Al-Islam: tujuannya untuk menjaga kehormatan dan mendapatkan
keturunan, maka mesti di tempat menanamkan benih dan mengikuti cara
yang diajarkan Rasulullah, bukan ikut KB ajaran Yahudi.
6. Allah suka kepada orang-orang yang bertaubat dan kepada orang-
orang yang suka bersuci.
7. Isteri-isteri itu ibarat ladang tempat menanamkan benih.
8. Suami boleh mendatangi isteri menurut cara yang disenangi (tetapi
tetap tidak melanggar Syari’at).
9. Dalam mendatangi isteri itu hendaknya dimaksudkan untuk
mendapatkan kebaikan bagi dirinya 2.

2
Mendapatkan kebaikan: mendapat pahala karena menjaga diri dan isteri dari
maksiyat, mendapat anak yang mendo’akan dan melanjutkan kebaikan.

S.Al-Baqarah(2): 222-223. 424


10. Allah menyuruh orang beriman agar bertaqwa kepadaNya dan
menyadari bahwa kelak dia akan berjumpa dengan Allah.
11. Allah menyuruh memberi kabar gembira kepada orang-orang
beriman.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Persoalan yang diterangkan oleh Rasulullah itu sebenarnya berasal
dari Allah.
2. Al-Islam bukan hanya berisi soal ibadah khusus yang sudah
tertentu (shalat dan semisalnya), melainkan juga yang berkaitan
dengan keadaan manusia dan hubungan diantara mereka.
3. Mendatangi isteri baru boleh dilakukan ketika isteri sudah bersuci
(mandi) dari haidl. Jika sudah berhenti dari haidl tetapi belum
mandi, belum boleh didatangi.
4. Untuk perkara mendatangi isteri, juga ada aturan yang harus
ditaati, bukan semaunya sendiri.
5. Al-Islam mengajarkan untuk membiasakan kebersihan, bahkan
kesucian, agar orang disukai Allah.
6. Salah satu tujuan mendatangi isteri adalah untuk mendapatkan
keturunan, sebagaimana orang menanam benih di ladang
mengharapkan benihnya tumbuh.
7. Hubungan suami-isteri dengan cara yang mendatangkan madlarat
tidak dianjurkan dalam Al-Islam, bahkan dilarang.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa apa yang diucapkan Rasulullah
itu sebenarnya dari Allah
ِ ِ ِ ِ
(٥) ‫ﻳﺪ اﻟْ ُﻘ َﻮى‬ ُ ‫( َﻋﻠﱠ َﻤﻪُ َﺷﺪ‬٤) ‫ﻮﺣﻰ‬ َ ُ‫( إ ْن ُﻫ َﻮ إﻻﱠ َو ْﺣ ٌﻲ ﻳ‬٣) ‫َوَﻣﺎ ﻳـَْﻨﻄ ُﻖ َﻋ ِﻦ ا ْﳍََﻮى‬
(٥٣)‫اﻟﻨﺠﻢ‬
‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ ﻧـَ ْﻌﻠَ ُﻢ أَﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن إِﱠﳕَﺎ ﻳـُ َﻌﻠِّ ُﻤﻪُ ﺑَ َﺸٌﺮ ﻟِ َﺴﺎ ُن اﻟﱠ ِﺬي ﻳـُْﻠ ِﺤ ُﺪو َن إِﻟَْﻴ ِﻪ أ َْﻋ َﺠ ِﻤ ﱞﻲ َوَﻫ َﺬا‬
ِ
١٠٣:(١٦)‫ اﻟﻨﺤﻞ‬. ‫ﲔ‬ ٌ ِ‫ﻟ َﺴﺎ ٌن َﻋَﺮِﰊﱞ ُﻣﺒ‬
2. Hadits tentang apa yang bisa dilakukan perempuan yang
kedatangan haidl di waktu hajji:

S.Al-Baqarah(2): 222-223. 425


‫ﺖ‪،‬‬ ‫ﻀُ‬ ‫ف ِﺣ ْ‬ ‫اﳊَ ﱠﺞ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ُﻛﻨﱠﺎ ﺑِ َﺴ ِﺮ َ‬
‫ﺖ(‪َ :‬ﺧَﺮ ْﺟﻨَﺎ ﻻَ ﻧـََﺮى إِﻻﱠ ْ‬ ‫ِ‬
‫)ﻋﻦ( َﻋﺎﺋ َﺸﺔَ ﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣﺎ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َوأ ََ‪ a‬أَﺑْ ِﻜﻰ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻓَﺪﺧﻞ ﻋﻠَﻰ رﺳ ُ ِ‬
‫َ َ َ َ ﱠ َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن َﻫ َﺬا أ َْﻣٌﺮ َﻛﺘَـﺒَﻪُ ﷲُ َﻋﻠَﻰ ﺑـَﻨَﺎت َ‬
‫آد َم ‪،‬‬ ‫ﺖ ﻧـَ َﻌ ْﻢ ﻗَ َ‬‫ﻟَﻚ أَﻧُﻔ ْﺴﺖ ((؟ ﻗُـ ْﻠ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﻀﻰ ﻣﺎ ﻳـ ْﻘ ِ‬ ‫ﻓَﺎﻗْ ِ‬
‫ﺿ ﱠﺤﻰ‬ ‫ﺖ َو َ‬ ‫ﻮﰱ ِ@ﻟْﺒَـْﻴﺖ (( ﻗَﺎﻟَ ْ‬ ‫ج ‪َ ،‬ﻏْﻴـﺮ أَ ْن ﻻَ ﺗَﻄُ ِ‬
‫َ‬ ‫اﳊَﺎ ﱡ‬‫ﻀﻰ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ﺴﺎﺋِِﻪ ِ@ﻟْﺒَـ َﻘ ِﺮ ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﷲِ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِِ ﱠ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ َﻋ ْﻦ ﻧ َ‬ ‫َر ُﺳ ُ‬
‫ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫‪ ،‬ك‪-٦‬اﳊﻴﺾ ‪ ،‬ب‪-١‬ﻛﻴﻒ ﻛﺎن ﺑﺪء اﳊﻴﺾ ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺨﺎري‪:‬ج‪١‬ص‪٨١‬‬
‫‪، ١٥١٨ ، ١٥١٦ ، ٣٢٨ ، ٣١٩ ، ٣١٧ ، ٣١٦ ، ٣٠٥‬‬ ‫ح‪ ٢٩٤‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬
‫‪، ١٧٢٠ ، ١٧٠٩ ، ١٦٥٠ ، ١٦٣٨ ، ١٥٦٢ ، ١٥٦١ ، ١٥٦٠ ، ١٥٥٦‬‬
‫‪، ١٧٨٧ ، ١٧٨٦ ، ١٧٨٣ ، ١٧٧٢ ، ١٧٧١ ، ١٧٦٢ ، ١٧٥٧ ، ١٧٣٣‬‬
‫‪، ٥٥٤٨ ، ٥٣٢٩ ، ٤٤٠٨ ، ٤٤٠١ ، ٤٣٩٥ ، ٢٩٨٤ ، ٢٩٥٢ ، ١٧٨٨‬‬
‫‪٧٢٢٩ ، ٦١٥٧ ، ٥٥٥٩‬‬
‫ح‪١١٩‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻢ ‪ ، ٣٠/٤ :‬ك‪-١٥‬اﳊﺞ ‪ ،‬ب‪ -١٧‬ﺑﻴﺎن وﺟﻮﻩ اﻹﺣﺮام اﱁ‪.‬‬
‫‪3. Hadits tentang perempuan haidl di masa Banie Israiel dikucilkan‬‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﰱ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺲ أَ ﱠن اﻟْﻴـﻬﻮد َﻛﺎﻧُﻮا إِ َذا ﺣ ِ‬
‫ﺎﺿﺖ اﻟْ َﻤ ْﺮأَةُ ﻓﻴ ِﻬ ْﻢ َﱂْ ﻳـُ َﺆاﻛﻠُ َ‬
‫ﻮﻫﺎ َوَﱂْ ُﳚَﺎﻣﻌُ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َُ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ٍ‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ اﻟﻨِ ﱠ‬ ‫ﺎب اﻟﻨِ ِّ َ ُ َ ْ َ‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬
‫اﻟْﺒُـﻴُﻮت ﻓَ َﺴﺄ ََل أ ْ‬
‫ﺎﻋﺘَ ِﺰﻟُﻮا‬
‫ﻴﺾ ﻗُ ْﻞ ُﻫ َﻮ أَذًى ﻓَ ْ‬ ‫ﻚ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻤ ِﺤ ِ‬ ‫ﺎﱃ ) َوﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮﻧَ َ‬‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَﺄَﻧْـَﺰَل ﷲُ ﺗَـ َﻌ َ‬
‫َ‬
‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫اﻟﻨِّ َﺴﺎءَ ﰱ اﻟْ َﻤﺤﻴﺾ( إ َﱃ آﺧﺮ اﻵﻳَﺔ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ َْ َ‬ ‫َ‬
‫ﻮد ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا َﻣﺎ ﻳُِﺮ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍِ ِ‬
‫ﻳﺪ‬ ‫ﻚ اﻟْﻴَـ ُﻬ َ‬‫ﺎح (( ﻓَـﺒَـﻠَ َﻎ ذَﻟ َ‬ ‫اﺻﻨَـﻌُﻮا ُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻰء إﻻﱠ اﻟﻨّ َﻜ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ْ )):‬‬
‫ع ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮَ‪َ a‬ﺷْﻴـﺌًﺎ إِﻻﱠ َﺧﺎﻟََﻔﻨَﺎ ﻓِ ِﻴﻪ ‪ -‬اﳊﺪﻳﺚ‬ ‫َﻫ َﺬا اﻟﱠﺮ ُﺟ ُﻞ أَ ْن ﻳَ َﺪ َ‬
‫ْس‬
‫ﺾ َرأ َ‬ ‫اﳊَﺎﺋِ ِ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ج‪١‬ص‪ ،١٦٩‬ك‪-٣‬اﳊﻴﺾ ‪ ،‬ب‪َ -٣‬ﺟ َﻮا ِز َﻏ ْﺴ ِﻞ ْ‬
‫َزْوِﺟ َﻬﺎ اﱁ‪ ، .‬ح‪١٦‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 222-223.‬‬ ‫‪426‬‬


‫‪4. Hadits-hadits tentang (larangan) perempuan haidl didatangi,‬‬
‫‪shalat, thawaf (lihat pada no.2 di atas), puasa‬‬
‫ﺲ إِ َذا‬ ‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِِ ﱠ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﻋﻦ أَِﰉ ﺳﻌِ ٍ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪ )):‬أَﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻴﺪ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َﺎل‪ :‬ﻗَ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬
‫ﺼﺎ ُن ِدﻳﻨِ َﻬﺎ (( ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﻚ ﻧـُ ْﻘ َ‬
‫ِ‬
‫ﺼ ْﻢ ؟ ﻓَ َﺬﻟ َ‬ ‫ﺼ ِّﻞ ‪َ ،‬وَﱂْ ﺗَ ُ‬
‫ﺖ َﱂْ ﺗُ َ‬‫ﺎﺿ ْ‬‫َﺣ َ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ٤٥‬ك‪-٣٠‬اﻟﺼﻮم ‪ ،‬ب‪-٤١‬اﳊﺎﺋﺾ ﺗﱰك اﻟﺼﻮم و‬
‫اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ح‪ ١٩٥١‬أﻃﺮاﻓﻪ ‪٢٦٥٨ ، ١٤٦٢ ، ٣٠٤‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ُﺳﺌِ َﻞ َﻣﺎ َِﳛ ﱡﻞ ﻟِﻠﱠﺮ ُﺟ ِﻞ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﱯ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ َﻋﺎﺋ َﺸﺔَ َرﺿ َﻲ ﷲُ َﻋْﻨـ َﻬﺎ ‪ :‬أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ﻮل َوﻗَ ْﺪ َرَوﻳْـﻨَﺎ ِﰲ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬ﻣﺎ ﻓَـ ْﻮ َق اْ ِﻹ َزا ِر (( ﻫ َﺬا َﻣ ْﻮ ُﺻ ٌ‬ ‫ﺾ ﻗَ َ‬ ‫ِﻣﻦ اﻟْﻤﺮأَةِ ﻳـﻌ ِﲏ ْ ِ‬
‫اﳊَﺎﺋ َ‬ ‫َ َْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻛِﺘَ ِ‬
‫اﻟﺮَواﻳَﺔ ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ‪.‬‬ ‫آﺧَﺮﻳْ ِﻦ َوُﳘَﺎ ﻳـُ َﺆّﻛ َﺪان ﻫﺬﻩ ّ‬‫ﺎب اﻟﻄﱠ َﻬ َﺎرة ﻓﻴﻪ ﻃَﺮﻳ َﻘ ْﲔ َ‬
‫ِ‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﻜﱪى ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ‪:‬ج ‪ ٧‬ص‪ ، ١٩١‬ك‪-‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪-‬إﺗﻴﺎن اﳊﺎﺋﺾ‬
‫‪5. Hadits tentang kifarat mendatangi perempuan yang sedang haidl‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﺗَﻰ ْاﻣَﺮأَﺗَﻪُ ِﰲ‬ ‫ِ‬
‫ا‪َ Š‬ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﱠِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ‬
‫ﺎس‪ ،‬ﻗَ َ‬‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺼِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻀﻬﺎ ﻓَـ ْﻠﻴـﺘﺼﺪ ْ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ‬ ‫ﱠم َﻋْﻨـ َﻬﺎ َوَﱂْ ﺗَـ ْﻐﺘَﺴ ْﻞ ﻓَﺒِﻨ ْ‬
‫ﱠق ﺑﺪﻳﻨَﺎ ٍر‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ أ ََ‪َ ±‬ﻫﺎ َوﻗَ ْﺪ أ َْدﺑـََﺮ اﻟﺪ ُ‬ ‫َﺣْﻴ َ َ َ َ‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪ .‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱏ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﱠﱯ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ِدﻳﻨَﺎ ٍر ‪ُ -‬ﻛﻞﱡ ذَﻟِ َ ِ ِ‬
‫ﻚ َﻋﻦ اﻟﻨ ِّ‬
‫ِ‬
‫ﻘﺴﻢ ﻋﻦ اﺑﻦ‬ ‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ ﻟﻠﻄﱪاﱐ‪:‬ج‪ ٥‬ص‪ ، ٤٣٨‬ح‪) ١١٩٦٥‬وﰱ اﻟﺒﺎب روا‪b‬ت ﻣ َ‬
‫ﻋﺒﺎس‪(١١٩٦٦ - ١١٩٦١ :‬‬
‫‪6. Hadits tentang do’a ketika mendatangi isteri‬‬
‫َﺣ َﺪ ُﻛ ْﻢ إِ َذا أَﺗَﻰ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻟَ ْﻮ أَ ﱠن أ َ‬
‫ِ‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎس ﻳـَْﺒـﻠُ ُﻎ ﺑِﻪ اﻟﻨِ ﱠ‬
‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺐ اﻟﺸﱠﻴﻄَﺎ َن ﻣﺎ رزﻗْـﺘَـﻨَﺎ ‪ .‬ﻓَـ ُﻘ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ َﻰ‬ ‫َ ََ‬ ‫ﺎل ﺑِ ْﺴ ِﻢ ﷲ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ َﺟﻨّْﺒـﻨَﺎ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ َن َو َﺟﻨّ ِ ْ‬ ‫أ َْﻫﻠَﻪُ ﻗَ َ‬
‫ﻀﱠﺮﻩُ (( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ َوﻟَ ٌﺪ ‪َ ،‬ﱂْ ﻳَ ُ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٤٨‬ك‪-٤‬اﻟﻮﺿﻮء ‪ ،‬ب‪-٨‬اﻟﺘﺴﻤﻴﺔ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﺣﺎل اﱁ‪.‬‬
‫ح‪ ، ١٤١‬أﻃﺮاﻓﻪ ‪٧٣٩٦ ، ٦٣٨٨ ، ٥١٦٥ ، ٣٢٨٣ ، ٣٢٧١‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 222-223.‬‬ ‫‪427‬‬


‫ﺐ أَ ْن ﻳـَ ُﻘﻮﻟَﻪُ ِﻋْﻨ َﺪ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ١٥٥‬ك‪-١٦‬اﻟﻨﻜﺎح ‪،‬ب‪َ -١٨‬ﻣﺎ ﻳُ ْﺴﺘَ َﺤ ﱡ‬
‫اﳉِ َﻤ ِ‬
‫ﺎع ‪ ،‬ح‪١١٤‬‬ ‫ْ‬
‫‪7. Ayat-ayat lain tentang suci/bersuci‬‬
‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َوأَﻳْ ِﺪﻳَ ُﻜ ْﻢ إِ َﱃ اﻟْ َﻤَﺮاﻓِ ِﻖ‬ ‫‪ k‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا إِذَا ﻗُﻤﺘﻢ إِ َﱃ اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﻼَة ﻓَﺎ ْﻏﺴﻠُﻮا ُو ُﺟ َ‬ ‫ُْْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو ْاﻣ َﺴ ُﺤﻮا ﺑُﺮءُوﺳ ُﻜ ْﻢ َوأ َْر ُﺟﻠَ ُﻜ ْﻢ إ َﱃ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَـ ْﲔ َوإ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﺟﻨُـﺒًﺎ ﻓَﺎﻃﱠ ﱠﻬُﺮوا َوإ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ‬
‫َﺣ ٌﺪ ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟْﻐَﺎﺋِ ِﻂ أ َْو ﻻَ َﻣ ْﺴﺘُ ُﻢ اﻟﻨِّ َﺴﺎءَ ﻓَـﻠَ ْﻢ َِﲡ ُﺪوا‬ ‫ﺿﻰ أ َْو َﻋﻠَﻰ َﺳ َﻔ ٍﺮ أ َْو َﺟﺎءَ أ َ‬ ‫َﻣ ْﺮ َ‬
‫ﻳﺪ ﷲُ ﻟِﻴَ ْﺠ َﻌ َﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺪا ﻃَﻴِّﺒًﺎ ﻓَ ْﺎﻣ َﺴ ُﺤﻮا ﺑُِﻮ ُﺟﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َوأَﻳْﺪﻳ ُﻜ ْﻢ ِﻣْﻨﻪُ َﻣﺎ ﻳُِﺮ ُ‬ ‫َﻣﺎءً ﻓَـﺘَـﻴَ ﱠﻤ ُﻤﻮا َﺻﻌِ ً‬
‫ﻳﺪ ﻟِﻴُﻄَ ِّﻬَﺮُﻛ ْﻢ َوﻟِﻴُﺘِ ﱠﻢ ﻧِ ْﻌ َﻤﺘَﻪُ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜُﺮو َن ‪.‬‬
‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﺣَﺮٍج َوﻟَ ِﻜ ْﻦ ﻳُِﺮ ُ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٦:(٥‬‬
‫ِ ِ ِ ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َﻋْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺎس أ ََﻣﻨَﺔً ﻣْﻨﻪُ َوﻳـُﻨَـّﺰُل َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎء َﻣﺎءً ﻟﻴُﻄَ ّﻬَﺮُﻛ ْﻢ ﺑﻪ َوﻳُ ْﺬﻫ َ‬ ‫إِ ْذ ﻳـُﻐَ ّﺸﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟﻨـ َ‬
‫ﱡﻌ َ‬
‫ﻂ ﻋﻠَﻰ ﻗُـﻠُﻮﺑِ ُﻜﻢ وﻳـﺜَـﺒِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ام ‪ .‬اﻷﻧﻔﺎل)‪١١:(٨‬‬ ‫ﺖ ﺑﻪ ْاﻷَﻗْ َﺪ َ‬ ‫ْ َُ ّ َ‬ ‫ِر ْﺟَﺰ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎن َوﻟﻴَـ ْﺮﺑِ َ َ‬
‫ﺎل‬‫ﻮم ﻓِ ِﻴﻪ ﻓِ ِﻴﻪ ِر َﺟ ٌ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫َﺣ ﱡﻖ أَ ْن ﺗَـ ُﻘ َ‬
‫ﺲ َﻋﻠَﻰ اﻟﺘﱠـ ْﻘ َﻮى ﻣ ْﻦ أَﱠول ﻳـَ ْﻮم أ َ‬ ‫ُﺳ َ‬
‫ﻻَ ﺗَـ ُﻘ ْﻢ ﻓﻴﻪ أَﺑَ ًﺪا ﻟَ َﻤ ْﺴﺠ ٌﺪ أ ّ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪١٠٨:(٩‬‬ ‫ﻳﻦ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻤﻄﱠ ّﻬ ِﺮ َ‬ ‫ُِﳛﺒﱡﻮ َن أَ ْن ﻳـَﺘَﻄَ ﱠﻬُﺮوا َوﷲُ ُِﳛ ﱡ‬
‫– ”‪8. Ayat-ayat tentang “qaddamat‬‬
‫ﺖ ﻟِﻐَ ٍﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ‬ ‫ﱠﻣ ْ‬‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻟْﺘَـْﻨﻈُْﺮ ﻧـَ ْﻔ ٌ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳊﺸﺮ)‪١٨:(٥٩‬‬
‫ت )‪ . (٥‬اﻹﻧﻔﻄﺎر)‪(٨٢‬‬ ‫ِ‬ ‫وإِذَا اﻟْ ُﻘﺒ ِ‬
‫ﺖ َوأَ ﱠﺧَﺮ ْ‬
‫ﱠﻣ ْ‬
‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬ ‫ﺖ ﻧـَ ْﻔ ٌ‬ ‫ت )‪َ (٤‬ﻋﻠ َﻤ ْ‬ ‫ﻮر ﺑـُ ْﻌﺜَﺮ ْ‬
‫ُُ‬ ‫َ‬
‫ﺖ ﳊَﻴَ ِﺎﰐ ‪ .‬اﻟﻔﺠﺮ)‪٢٤:(٨٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﻮل َ‪ k‬ﻟَْﻴـﺘَِﲏ ﻗَﺪ ْ‬
‫ﱠﻣ ُ‬ ‫ﻳـَ ُﻘ ُ‬
‫‪catatan: ayat-ayat yang dikutip di atas menunjukkan perbuatan yang‬‬
‫ﺖ ( ‪baik; tetapi kebanyakan ayat yang menyebut soal‬‬ ‫ﱠﻣ ْ‬
‫ﱠم ‪ /‬ﻗَﺪ َ‬
‫‪ ) itu‬ﻗَﺪ َ‬
‫‪menunjukkan perbuatan tidak baik; lihat pada:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):95‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):182‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):62‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):80‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):51‬‬ ‫;‪S.Al-Kahfi(18):57‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):10‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):47‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):36‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 222-223.‬‬ ‫‪428‬‬


S.Asy-Syura(42):48; S.Qaf(50):28; S.Al-Jum’ah(62):7;
S.An-Naba’(78):40 (ini bisa untuk baik dan buruk).
9. Ayat-ayat yang berisi anjuran/perintah untuk taqwa kepada Allah:

١٠٢:(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬ . ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إِﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴﻠِ ُﻤﻮ َن‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ‬kَ
ً‫ﻳﻦ ﻟَ ْﻮ ﺗَـَﺮُﻛﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ْﻠ ِﻔ ِﻬ ْﻢ ذُ ِّرﻳﱠﺔً ِﺿ َﻌﺎﻓًﺎ َﺧﺎﻓُﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـ ْﻠﻴَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻟْﻴَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻ‬ ِ ‫وﻟْﻴﺨ ﱠ‬
َ ‫ﺶ اﻟﺬ‬ َ ََْ
٩:(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. ‫ﻳﺪا‬ ِ
ً ‫َﺳﺪ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):24, 103, 189, 194, 196, 203, 231, 233, 278, 281, 282;
S.Ali Imran(3):76, 102, 123, 130, 198, 200; S.An-Nisa’(4):1, 77;
S.Al-Ma’idah(5):2, 4, 7-8, 11, 35, 57, 65, 88, 96, 100, 108, 112;
S.Al-S.An’am(6):155; S.Al-A’raf(7):35, 96; S.Al-Anfal(8):1, 69;
S.At-Taubah(9):119; S.Yusuf(12):109; S.Ar-Ra’d(13):35;
S.An-Nahl(16):128; S.Maryam(19):72; S.Al-Hajj(22):1;
S.Luqman(31):33; S.Al-Ahzab(33):1, 70;
S.Al-Hujurat(49):1, 10, 12; S.Az-Zumar(39):10, 20, 61, 73;
S.Al-Hadied(57):28; S.Al-Mujadilah(58):9; S.Al-Hasyr(59):7, 18;
S.Al-Mumtahanah(60):11; S.Aat-Taghabun(64):16; S.Ath-Thalaq(65):1, 10;
S.Al-Lail(92):5;
10. Ayat-ayat tentang akan berjumpanya manusia dengan Allah untuk
menghadapi hisab
١١٥:(٢٣)‫ اﳌﺆﻣﻨﻮن‬. ‫أَﻓَ َﺤ ِﺴْﺒـﺘُ ْﻢ أَﱠﳕَﺎ َﺧﻠَ ْﻘﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋﺒَـﺜًﺎ َوأَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ إِﻟَْﻴـﻨَﺎ ﻻَ ﺗُـ ْﺮ َﺟ ُﻌﻮ َن‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):28, 245, 281; S.Yunus(10):56;
S.Hud(11):34; S.Al-Anbiya’(21):35;
S.Al-Qashash(28):70, 88; S.Al-Ankabut(29):57;
S.Ar-Rum(30):11; S.Yasien(36):22, 83;
S.Aaz-Zumar(39):44; S.Fushshilat(41):21;
S.Az-Zukhruf(43):85 S.Jatsiyah(45):15.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jika mendatangi isteri hendaklah dengan niat dan cara-cara yang
diajarkan Rasulullah, tidak dengan tujuan dan cara Yahudi.

S.Al-Baqarah(2): 222-223. 429


ِ ‫ﲔ اﻟﻨ‬ ِ ُ‫ﺿﺔً ِﻷ َْﳝَﺎﻧِ ُﻜﻢ أَ ْن ﺗَـﺒـ ﱡﺮوا وﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا وﺗ‬
ُ‫ﱠﺎس َوﷲ‬ َ ْ ‫ﺼﻠ ُﺤﻮا ﺑَـ‬
ْ َ َ َ ْ َ ‫َوﻻَ َﲡْ َﻌﻠُﻮا ﷲَ ُﻋ ْﺮ‬
ِ ‫ﻟﻠﱠﻐْ ِﻮ ِﰲ أ َْﳝَﺎﻧِ ُﻜﻢ وﻟَ ِﻜﻦ ﻳـ َﺆ‬pِ ‫اﺧ ُﺬ ُﻛﻢ ﷲ‬
‫اﺧ ُﺬ ُﻛ ْﻢ ِﲟَﺎ‬ ِ ِ ‫َِﲰ‬
ُ ْ َ ْ ُ ُ ‫( ﻻَ ﻳـُ َﺆ‬٢٢٤) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ ٌ
(٢٢٥) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑ ُﻜﻢ وﷲ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َﺣﻠ‬ ٌ ُ َ ْ ُ ْ َ‫ﺴﺒ‬ َ ‫َﻛ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah melarang orang menjadikan Allah (atau sumpah dengan
Nama Allah) sebagai sasaran sumpah, yaitu bersumpah untuk
tidak melakukan kebaikan atau tidak mau memperdamaikan di
antara manusia.
2. Allah Mendengar, Mengetahui, apa saja yang dikatakan dan yang
direncanakan manusia.
3. Allah tidak mempedulikan dan tidak akan menyiksa dengan sebab
sumpah-sumpah yang kosong (yang dilakukan tidak dengan yakin
dan tidak sepenuh hati).
4. Allah akan mempedulikan, memperhitungkan, dan menyiksa
perbuatan yang dilakukan dengan sengaja, dengan sepenuh hati.
5. Allah itu Maha Pengampun, Tidak Tergesa-gesa.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Tidak dibenarkan menghindari perbuatan baik dengan membuat-
buat alasan, apalagi seolah-olah dengan niatan karena Allah.
2. Sumpah tidak boleh dipakai untuk melakukan kejelekan.
3. Melanggar sumpah termasuk dosa besar, pelakunya akan disiksa
oleh Allah.
4. Bunyi kalimat yang seperti sumpah tidak termasuk sumpah.
5. Orang yang salah dalam bersumpah (mengucapkannya atau
meniatkannya) boleh mohon ampun kepada Allah untuk
memperbaikinya, dan jika bersungguh-sungguh, dia akan
diampunkan oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan dilarangnya bersumpah untuk yang jelek

‫ﻳﻦ ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ‬ ِ ِ ِ ‫ﻀ ِﻞ ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ َواﻟ ﱠﺴ َﻌ ِﺔ أَ ْن ﻳـُ ْﺆﺗُﻮا أ‬


َ ‫ﲔ َواﻟْ ُﻤ َﻬﺎﺟ ِﺮ‬
َ ‫ُوﱄ اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْ َﻤ َﺴﺎﻛ‬ ْ ‫َوﻻَ َ•ْﺗَ ِﻞ أُوﻟُﻮ اﻟْ َﻔ‬
S.Al-Baqarah(2): 224-225. 430
‫ﻮر َرِﺣ ٌﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪٢٢:(٢٤‬‬ ‫ﺼ َﻔ ُﺤﻮا أَﻻَ ُﲢﺒﱡﻮ َن أَ ْن ﻳَـ ْﻐﻔَﺮ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َو ﷲُ َﻏ ُﻔ ٌ‬
‫ﷲ َوﻟْﻴَـ ْﻌ ُﻔﻮا َوﻟْﻴَ ْ‬
‫‪2. Orang munafiq menjadikan sumpah untuk melindungi diri agar‬‬
‫‪tidak diketahui kenifaqannya:‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺼ ﱡﺪوا َﻋ ْﻦ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲ إِﻧـ ُ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ َﺳﺎءَ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن)‪٢:(٦٣‬‬ ‫اﲣَ ُﺬوا أ َْﳝَﺎﻧَـ ُﻬ ْﻢ ُﺟﻨﱠﺔً ﻓَ َ‬
‫‪3. Orang beriman memenuhi janji kepada Allah, memenuhi sumpah‬‬
‫‪dan menunaikan nadzar‬‬
‫اﳊ ﱡﻖ َﻛﻤﻦ ُﻫﻮ أ َْﻋﻤﻰ إِﱠﳕَﺎ ﻳـﺘَ َﺬ ﱠﻛﺮ أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒ ِ‬ ‫أَﻓَﻤﻦ ﻳـﻌﻠَﻢ أﱠَﳕَﺎ أُﻧْ ِﺰَل إِﻟَﻴ ِ‬
‫ﺎب )‪(١٩‬‬‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ﻚ َْ َ ْ َ َ‬ ‫ﻚ ﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬‫َْ‬ ‫َ ْ َْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎق )‪ (٢٠‬اﻟﺮﻋﺪ)‪(١٣‬‬ ‫ﻀﻮ َن اْﻟﻤﻴﺜَ َ‬‫ﻳﻦ ﻳُﻮﻓُﻮ َن ﺑِ َﻌ ْﻬﺪ ﷲ َوﻻَ ﻳَـْﻨـ ُﻘ ُ‬ ‫اﻟ ﺬ َ‬
‫ﱠ‬
‫اﻹﻧﺴﺎن)‪٧:(٧٦‬‬ ‫ﻳُﻮﻓُﻮ َن ِ@ﻟﻨﱠ ْﺬ ِر َوَﳜَﺎﻓُﻮ َن ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ َﻛﺎ َن َﺷﱡﺮُﻩ ُﻣ ْﺴﺘَ ِﻄ ًﲑا ‪.‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah Mengetahui apa yang‬‬
‫‪dilakukan atau disembunyikan manusia‬‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٣٤:(٢‬‬ ‫‪َ . . . . .‬وﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒِﲑٌ ‪.‬‬
‫ﻮﻫﺎ اﻟْ ُﻔ َﻘَﺮاءَ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻳُ َﻜ ِّﻔُﺮ َﻋْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫إِ ْن ﺗُـﺒﺪوا اﻟ ﱠ ِ ِ ِ ِ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺎت ﻓَﻨﻌ ﱠﻤﺎ ﻫ َﻲ َوإِ ْن ُْﲣ ُﻔ َ‬
‫ﻮﻫﺎ َوﺗُـ ْﺆﺗُ َ‬ ‫ُْ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٧١:(٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻣ ْﻦ َﺳﻴّﺌَﺎﺗ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ ٌ‬
‫ُﺧَﺮا ُﻛ ْﻢ ﻓَﺄَ َ‪º‬ﺑَ ُﻜ ْﻢ َﻏ »ﻤﺎ ﺑِﻐَ ٍّﻢ ﻟِ َﻜْﻴﻼَ َْﲢَﺰﻧُﻮا‬
‫ﻮل ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮُﻛ ْﻢ ِﰲ أ ْ‬‫َﺣ ٍﺪ َواﻟﱠﺮ ُﺳ ُ‬ ‫إِ ْذ ﺗُ ِ‬
‫ﺼﻌ ُﺪو َن َوﻻَ ﺗَـ ْﻠ ُﻮو َن َﻋﻠَﻰ أ َ‬
‫ْ‬
‫ﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٥٣:(٣‬‬ ‫َﺻﺎﺑَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ َ‬ ‫َﻋﻠَﻰ َﻣﺎ ﻓَﺎﺗَ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ َﻣﺎ أ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):180‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):8‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):16‬‬
‫;‪S.Hud(11):111‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):30, 53‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):88‬‬
‫;‪S.Luqman(31):29‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):10‬‬ ‫;‪S.Al-Mujadilah(58):3, 11, 13‬‬
‫;‪S.Al-Hasyr(59):18‬‬ ‫‪S.Al-Munafiqun(63):11; S.At-Taghabun(64):8.‬‬

‫‪5. Hadits-Hadits tentang Sumpah:‬‬


‫ﻒ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎب ِﰱ رْﻛ ٍ‬ ‫اﳋَﻄﱠ ِ‬ ‫‪َ - ١‬ﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤَﺮ رﺿﻰ ﷲُ ﻋﻨﻬﻤﺎ أَﻧﱠﻪُ أ َْد َرَك ُﻋ َﻤَﺮ ﺑْ َﻦ ْ‬
‫ﺐ َوْﻫ َﻮ َْﳛﻠ ُ‬ ‫َ‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬أَﻻَ إِ ﱠن ﱠ‬
‫ا‪ َŠ‬ﻳَـْﻨـ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ أَ ْن‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِ¼َﺑِ ِﻴﻪ ‪ ،‬ﻓَـﻨﺎداﻫﻢ رﺳ ُ ِ‬
‫َ َ ُْ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ @¾ ‪َ ،‬وإﻻﱠ ﻓَـ ْﻠﻴَ ْ‬
‫ﺼ ُﻤ ْ‬ ‫ِ‬ ‫َْﲢﻠ ُﻔﻮا ِ½ َ@ﺋِ ُﻜ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن َﺣﺎﻟ ًﻔﺎ ﻓَـ ْﻠﻴَ ْﺤﻠ ْ‬
‫‪.‬‬ ‫واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 224-225.‬‬ ‫‪431‬‬


‫اﻟﺒﺨﺎرى‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ٣٣‬ك‪-٧٨‬اﻷدب ‪ ،‬ب‪-٧٤‬ﻣﻦ َﱂْ ﻳـََﺮ إ ْﻛ َﻔ َﺎر اﱁ‪،.‬‬
‫ح‪ ٦١٠٨‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٦٦٤٨ ، ٦٦٤٦ ، ٣٨٣٦ ، ٢٦٧٩ :‬‬
‫ا‪ ِŠ‬ح‪٦-٤‬‬ ‫ﻒ ﺑِﻐَ ِْﲑ ﱠ‬‫اﳊﻠِ ِ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ج‪ ٥‬ص‪ ٨١‬ك‪-٢٧‬اﻷﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١‬اﻟﻨـ ْﱠﻬ ِﻰ َﻋ ِﻦ َْ‬
‫ﺎل اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻻَ ُﳛﻠَﻒ ﺑِﻐ ِﲑ ﷲِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ - ٢‬أَ ﱠن اﺑْ َﻦ ُﻋ َﻤَﺮ َِﲰ َﻊ َر ُﺟﻼً ﻳـَ ُﻘ ُ‬
‫ﻮل ﻻَ َواﻟْ َﻜ ْﻌﺒَﺔ ﻓَـ َﻘ َ ْ ُ ُ َ َ ْ ُ َ ْ‬
‫ﻒ ﺑِﻐَ ِْﲑ‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﺣﻠَ َ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳـَ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻓَِﺈِﱏ َِﲰﻌﺖ رﺳ َ ِ‬
‫ّ ْ ُ َُ‬
‫ِ‬
‫ﻳﺚ َﺣ َﺴ ٌﻦ ‪َ ،‬وﻓُ ّﺴَﺮ َﻫ َﺬا‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺴﻰ َﻫ َﺬا َﺣﺪ ٌ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲِ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﻛ َﻔَﺮ أ َْو أَ ْﺷَﺮَك (( ﻗَ َ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ ﻋ َ‬
‫ﺾ أَﻫ ِﻞ اﻟْﻌِْﻠ ِﻢ أَ ﱠن ﻗَـﻮﻟَﻪ )) ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﻛ َﻔﺮ أَو أَ ْﺷﺮَك (( ﻋﻠَﻰ اﻟﺘﱠـ ْﻐﻠِ ِ‬ ‫اﳊ ِﺪ ُ ِ‬
‫ﻴﻆ ‪.‬‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫ُْ‬ ‫ﻳﺚ ﻋْﻨ َﺪ ﺑـَ ْﻌ ِ ْ‬ ‫َْ‬
‫ﻒ ﺑِﻐَِْﲑ ﷲِ‪،‬‬ ‫اﳊﻠِ ِ‬
‫اﻟﱰﻣﺬى‪:‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ١١٠‬ك‪-٢١‬اﻷﳝﺎن ‪ ،‬ب‪-٨‬ﻛﺮاﻫﻴﺔ َْ‬
‫ح‪ - ١٥٣٥‬ورواﻩ أﲪﺪ ﻣﺜﻠﻪ ‪.‬‬
‫)وآﻟِِﻪ(‬ ‫ِ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ اﻟْ َﻘﺎﺳﻢ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِِ‬ ‫ﻮل ﻗَ َ‬‫ﺖ أ ََ@ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة ﻳـَ ُﻘ ُ‬ ‫‪ - ٣‬ﻋﻦ َﳘﱠ ٍﺎم ﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﲔ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎرةِ اﻟﱠِﱴ‬ ‫آﰒُ ﻟَﻪُ ﻋْﻨ َﺪ ﷲ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻜﻔ َ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛﻢ ِﰱ اﻟْﻴَﻤ ِ‬
‫اﺳﺘَـﻠَ ﱠﺞ أ َ ْ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬إِ َذا ْ‬
‫ﻒ َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﻲ ٍء َوﻳَـ َﺮى ﻏَ ْﻴـ َﺮﻩُ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ِﻣ ْﻨﻪُ ﻓَـﻴُِﻘ ْﻴ ُﻢ َﻋﻠَﻰ َﳝِﻴﻨِ ِﻪ‬ ‫اﺳﺘَـﻠَ ﱠﺞ ‪َ :‬ﻣ ْﻌﻨَﺎﻩُ أَ ْن َْﳛ ِﻠ َ‬
‫ِ ِ‬
‫أُﻣَﺮ ‪َœ‬ﺎ (( ‪ْ .‬‬
‫َو ﻻَ َْﳛﻨُ ُﺚ ‪ .‬رواﻩ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ‪.‬‬
‫ﻳﺴﺘﻠﺞ ‪ ،‬ح‪٢١١٤‬‬
‫ّ‬ ‫ﻣﺎﺟﻪ‪:‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٦٨٣‬ك‪-١١‬اﻟﻜﻔﺎرات ‪ ،‬ب‪-١١‬اﻟﻨﻬﻰ أن‬ ‫اﺑﻦ‬
‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬إِ َذا َﺣﻠَ َ‬
‫ﻒ‬ ‫َ ُ َْ َ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬
‫ﺎل ﻗَ َ‬
‫ﺎس ﻗَ َ‬ ‫‪َ - ٤‬ﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺖ ((‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ َوﻟَﻜ ْﻦ ﻟﻴَـ ُﻘ ْﻞ َﻣﺎ َﺷﺎءَ ﷲُ ﰒُﱠ ﺷْﺌ َ‬ ‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ﻓَﻼَ ﻳـَ ُﻘ ْﻞ َﻣﺎ َﺷﺎءَ ﷲُ َوﺷْﺌ َ‬
‫أَ‬
‫ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪:‬ج‪١‬ص‪ ، ٦٨٤‬ك‪-١١‬اﻟﻜﻔﺎرات ‪ ،‬ب‪-١٣‬اﻟﻨـ ْﱠﻬ ِﻰ أَ ْن ﻳـُ َﻘ َ‬
‫ﺎل‬
‫ﻒ‬
‫ﷲ ﳐُْﺘَـﻠَ ٌ‬ ‫ﻣﺎ ﺷﺎء ﷲ و ِﺷﺌﺖ ‪ ،‬ح‪ِ – ٢١١٧‬ﰱ اﻟﺰﱠواﺋِ ِﺪ‪ِ :‬ﰱ إِﺳﻨَ ِ‬
‫ﺎدﻩِ اْﻷﺟﻠَﺢ ﺑﻦ َﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ْ ُ ُْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َُ ْ َ‬
‫ﻮب‬ ‫ﻮد ُاو َد واﺑْ ُﻦ َﺳ ْﻌ ٍﺪ ‪َ ،‬وَوﺛﱠـ َﻘﻪُ اﺑْ ُﻦ َﻣ ِﻌ ٍ‬
‫ﲔ َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ ُ‬ ‫ﱠﺴﺎﺋِ ﱡﻲ َوأَﺑُ َ‬ ‫ﻮﺣ ٍِ‬
‫ﺎﰎ واﻟﻨ َ‬ ‫أﲪَﺪ َوأَﺑُ َ‬
‫ﺎم ْ‬ ‫ِﻓ ِﻴﻪ ؛ َ‬
‫ﺿ ﱠﻌ َﻔﻪُ اْ ِﻹ َﻣ ُ‬
‫ﺎل اْ ِﻹﺳﻨَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎت ‪.‬‬‫ﺎد ﺛَِﻘ ٌ‬ ‫ﺑْ ُﻦ ُﺳ ْﻔﻴَﺎ َن َواﻟ ِْﻌ ْﺠﻠ ﱡﻰ ‪َ ،‬وَ‪p‬ﻗﻰ ِر َﺟ ِ ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 224-225.‬‬ ‫‪432‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Kalau harus bersumpah, hendaklah bersumpah hanya dengan
Nama Allah, bukan selainNya.
2. Jika terlanjur melakukan sumpah yang ternyata salah, segera
diperbaiki dan memohon ampun kepada Allah.

‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻟِﻠﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺆﻟُﻮ َن ِﻣﻦ ﻧِﺴﺎﺋِ ِﻬﻢ ﺗَـﺮﺑﱡﺺ أَرﺑـﻌ ِﺔ أَ ْﺷﻬ ٍﺮ ﻓَِﺈ ْن ﻓَﺎءوا ﻓَِﺈ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َرﺣ‬
ٌ َ ُ ُ َ َْ ُ َ ْ َ ْ َُ
(٢٢٧) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫( وإِ ْن َﻋﺰﻣﻮا اﻟﻄﱠﻼَ َق ﻓَِﺈ ﱠن ﷲ َِﲰ‬٢٢٦)
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ٌ َ َُ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang melakukan sumpah ila’ hendaklah menunggu
3

sampai (paling lama) empat bulan.


2. Jika orang itu kemudian akan kembali, jadi dia akan meralat
sumpahnya itu, dia diperbolehkan (dengan syarat).
3. Jika memang orang yang melakukan ila’ itu bermaksud menthalaq
isterinya itu, hendaklah dilakukan dengan benar.
4. Allah mendengar apa saja yang dibicarakan para hambaNya, dan
Mengetahui apa saja yang dibicarakan orang dan diniatkannya.
Catatan:
- Ila’ yang diucapkan tanpa penetapan batas waktu, diberi tempo empat
bulan, kemudian harus menentukan sikap: thalaq, atau kembali
bersuami–isteri dengan membayar kifarah sumpah.
- Ila’ yang diberi batas lebih dari empat bulan, diberi tempo empat bulan.
- Ila’ yang diberi tempo kurang dari empat bulan, jika dipenuhi
waktunya, selesai, jika sebelumnya, harus dibayar kifarahnya; tetapi ada
juga ulama yang berpendapat lain, wallahu a’lam.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Sumpah ila’ di masa jahiliyah, diubah/diperbaiki dengan aturan
Allah.

3
Sumpah ila’ : seorang suami bersumpah tidak akan mendatangi iserinya karena
sesuatu sebab.

S.Al-Baqarah(2): 226-227. 433


2. Aturan di masa jahiliyyah tidak boleh diikuti dan dilestarikan, jika
tidak ada pembenaran atau pembolehan dari Al-Islam.
3. Suami tidak boleh membiarkan isterinya dalam kedaan tidak jelas
status syari’atnya.
4. Orang yang bersalah (misalnya dalam soal ila’ ini) hendaklah
mohon ampun kepada Allah.
5. Aturan Islam tidak terbatas pada ibadah mahdlah (ibadah yang
sudah ditentukan tata-caranya), tetapi juga masalah mu’amalah
(dalam hal ini soal aturan bersuami-isteri).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat tentang “masa menunggu” bagi perempuan:
1.1. Perempuan yang suaminya bersumpah ila’ kepadanya:
Dibicarakan dalam ayat ini (S.Al-Baqarah:226-227).

1.2. Perempuan yang suaminya meninggal (akan datang


keterangannya pada ayat tersebut dibawah):

‫أ َْرﺑـَ َﻌﺔَ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ‬ ‫ﺼ َﻦ ِ¼َﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ‬ ‫ﻳﻦ ﻳـُﺘَـ َﻮﻓﱠـ ْﻮ َن ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻳَ َﺬ ُرو َن‬ ِ‫ﱠ‬
ْ ‫ﻳـَﺘَـَﺮﺑﱠ‬ ‫اﺟﺎ‬
ً ‫أ َْزَو‬ َ ‫َواﻟﺬ‬
‫ِﰲ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ‬ ‫ﻴﻤﺎ ﻓَـ َﻌ ْﻠ َﻦ‬ ِ ِ
َ ‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓ‬ ‫ﺎح‬
َ َ‫ُﺟﻨ‬
‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَ َﻼ‬
َ ‫َو َﻋ ْﺸًﺮا ﻓَﺈ َذا ﺑـَﻠَ ْﻐ َﻦ أ‬
٢٣٤:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ٌ‫ﺧﺒِﲑ‬ ِ ِ
َ ‫ِ@ﻟْ َﻤ ْﻌُﺮوف َوﷲُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬
1.3. Perempuan yang suaminya menthalaqnya(akan datang
keterangannya pada ayat tersebut dibawah):

‫وء َوﻻَ َِﳛ ﱡﻞ َﳍُ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَﻜْﺘُ ْﻤ َﻦ َﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ‬ ٍ ‫واﻟْﻤﻄَﻠﱠﻘﺎت ﻳـﺘـﺮﺑﱠﺼﻦ ِ¼َﻧْـﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔ ﻗُـﺮ‬
ُ َ ُ َ ْ َ ََ ُ َ ُ َ
ِ ِ
‫َﺣ ﱡﻖ ﺑَِﺮّدﻫ ﱠﻦ ِﰲ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِِ
َ ‫ﷲُ ِﰲ أ َْر َﺣﺎﻣﻬ ﱠﻦ إ ْن ُﻛ ﱠﻦ ﻳـُ ْﺆﻣ ﱠﻦ @¾ َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوﺑـُ ُﻌﻮﻟَﺘُـ ُﻬ ﱠﻦ أ‬
‫وف َوﻟِ ِّﻠﺮ َﺟ ِﺎل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ‬
ِ ‫ذَﻟِﻚ إِ ْن أَرادوا إِ ﺻﻼَﺣﺎ وَﳍ ﱠﻦ ِﻣﺜْﻞ اﻟﱠ ِﺬي ﻋﻠَﻴ ِﻬ ﱠﻦ ِ@ﻟْﻤﻌﺮ‬
ُْ َ َْ ُ ُ َ ً ْ َُ َ
ِ
٢٢٨:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫َد َر َﺟﺔٌ َوﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ‬
1.4. Perempuan belum pernah haidl atau sudah tidak haidl yang
suaminya menthalaqnya (akan datang keterangannya pada
ayat tersebut dibawah):

S.Al-Baqarah(2): 226-227. 434


‫ﻴﺾ ِﻣ ْﻦ ﻧِ َﺴﺎﺋِ ُﻜ ْﻢ إِ ِن ْارﺗَـْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَﻌِ ﱠﺪﺗُـ ُﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔُ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ‬
‫َواﻟﻼﱠﺋِﻲ ﻳَﺌِ ْﺴ َﻦ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻤ ِﺤ ِ‬
‫ِ‬ ‫ﻀﻦ وأُوﻻَت اْﻷ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ ْﻌ َﻦ ﲪَْﻠَ ُﻬ ﱠﻦ َوَﻣ ْﻦ ﻳـَﺘﱠﻖ ﷲَ‬ ‫َﺟﻠُ ُﻬ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَ َ‬ ‫َﲪَﺎل أ َ‬ ‫َواﻟﻼﱠﺋﻲ َﱂْ َﳛ ْ َ َ ُ‬
‫ﺴﺮا ‪ .‬اﻟﻄﻼق)‪٤:(٦٥‬‬ ‫ِ ِِ‬
‫َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ ﻣ ْﻦ أ َْﻣﺮﻩ ﻳُ ْ ً‬
‫‪1.5. Perempuan dinikahi lalu dithalaq sebelum didatangi (tidak‬‬
‫‪ada masa menunggu, sesudah jatuh thalaq boleh langsung‬‬
‫‪menikah):‬‬
‫ِ‬
‫ﺿﻮا َﳍُ ﱠﻦ ﻓَ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻀﺔً‬ ‫أ َْو ﺗَـ ْﻔ ِﺮ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ‬‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘُ ُﻢ اﻟﻨّ َﺴﺎءَ َﻣﺎ َﱂْ ﲤََ ﱡﺴ ُ‬
‫ﻻَ ُﺟﻨَ َ‬
‫ﻣﺘﺎﻋﺎ ِ@ﻟْﻤﻌﺮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وف َﺣﻘ»ﺎ‬ ‫ََ ً َ ْ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤﻮﺳ ِﻊ ﻗَ َﺪ ُرﻩُ َو َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤ ْﻘ ِﱰ ﻗَ َﺪ ُرﻩُ‬
‫َوَﻣﺘّ ُﻌ ُ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٣٦:(٢‬‬ ‫ِِ‬
‫َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ِﻞ أَ ْن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا إِذَا ﻧَ َﻜ ْﺤﺘُ ُﻢ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨَﺎت ﰒُﱠ ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘُ ُﻤ ُ‬ ‫َ‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫اﺣﺎ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﺳَﺮ ً‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َو َﺳِّﺮ ُﺣ ُ‬‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻓَ َﻤﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ ﻣ ْﻦ ﻋﺪﱠة ﺗَـ ْﻌﺘَﺪﱡوﻧـَ َﻬﺎ ﻓَ َﻤﺘّ ُﻌ ُ‬‫ﲤََ ﱡﺴ ُ‬
‫ﻴﻼ ‪ .‬اﻷﺣﺰاب)‪٤٩:(٣٣‬‬ ‫ﲨً‬ ‫َِ‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan tidak boleh membiarkan orang tidak jelas‬‬
‫‪status syari’atnya‬‬
‫ِ‬ ‫وﻟَﻦ ﺗَﺴﺘ ِﻄﻴﻌﻮا أَ ْن ﺗَـﻌ ِﺪﻟُﻮا ﺑـ ِ ِ‬
‫ﲔ اﻟﻨّ َﺴﺎء َوﻟَ ْﻮ َﺣَﺮ ْﺻﺘُ ْﻢ ﻓَﻼَ َﲤﻴﻠُﻮا ُﻛ ﱠﻞ اﻟْ َﻤْﻴ ِﻞ ﻓَـﺘَ َﺬ ُر َ‬
‫وﻫﺎ‬ ‫ْ َْ َ‬ ‫َ ْ َْ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٢٩:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻛﺎﻟْﻤﻌﻠﱠ َﻘ ِﺔ وإِ ْن ﺗُ ِ‬
‫ﺼﻠ ُﺤﻮا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن َﻏ ُﻔ ًﻮرا َرﺣ ً‬
‫َُ َ ْ‬
‫?‪3. Bagaimana seharusnya suami memperlakukan isteri‬‬
‫‪3.1. Suami memimpin isteri.‬‬
‫‪3.2. Suami menanggung nafkah isteri (makanan, pakaian, papan).‬‬
‫‪3.3. Suami mendidik dan jika perlu menegur/mengingatkan isteri‬‬
‫‪dengan nasihat (perkataan), meninggalkan di tempat tidur,‬‬
‫‪atau memukul (dengan aturan).‬‬
‫ﺾ َوِﲟَﺎ أَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑـَ ْﻌ ٍ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻞ ﷲُ ﺑـَ ْﻌ َ‬‫ﺎل ﻗَـ ﱠﻮ ُاﻣﻮ َن َﻋﻠَﻰ اﻟﻨّ َﺴﺎء ﲟَﺎ ﻓَﻀ َ‬
‫اﻟﺮ َﺟ ُ‬
‫ّ‬
‫ﻆ ﷲُ َواﻟﻼﱠِﰐ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎت ﻟ ْﻠﻐَْﻴﺐ ﲟَﺎ َﺣﻔ َ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ َﻮاﳍ ْﻢ ﻓَﺎﻟ ﱠ‬
‫ﺎت َﺣﺎﻓﻈَ ٌ‬ ‫ﺎت ﻗَﺎﻧﺘَ ٌ‬
‫ﺼﺎﳊَ ُ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻓَِﺈ ْن أَﻃَ ْﻌﻨَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫َﲣﺎﻓُﻮ َن ﻧُﺸﻮزﻫ ﱠﻦ ﻓَﻌِﻈُﻮﻫ ﱠﻦ واﻫﺠﺮوﻫ ﱠﻦ ِﰲ اﻟْﻤ ِ‬
‫اﺿ ِﺮﺑُ ُ‬
‫ﻀﺎﺟ ِﻊ َو ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َ ْ ُُ ُ‬ ‫ُ َُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٣٤:(٤‬‬ ‫ﻓَ َﻼ ﺗَـْﺒـﻐُﻮا َﻋﻠَْﻴﻬ ﱠﻦ َﺳﺒﻴﻼً إ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن َﻋﻠﻴ»ﺎ َﻛﺒ ً‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 226-227.‬‬ ‫‪435‬‬
‫‪3.4. Suami mendatangi isteri.‬‬
‫‪Telah lewat pada S.Al-Baqarah:223.‬‬

‫‪4. Hadits tentang ila’ yang dilakukan Rasulullah:‬‬


‫)وآﻟِﻪِ(‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﻫﺠﺮ رﺳ ُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣ ﱠﺪﺛـَﻨَﺎ أَﺑُﻮ اﻟﱡﺰﺑـَ ِْﲑ أَﻧﱠﻪُ َﲰ َﻊ َﺟﺎﺑﺮاً ﻳـَ ُﻘ ُ َ َ َ َ ُ‬
‫ﱠﱮ ﷲِ َﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ِ‬
‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻧ َﺴﺎءَﻩُ َﺷ ْﻬﺮاً ﻓَ َﻜﺎ َن ﻳَ ُﻜﻮ ُن ِﰱ اﻟْﻌُْﻠ ِﻮ َوﻳَ ُﻜ ﱠﻦ ِﰱ اﻟ ﱡﺴ ْﻔ ِﻞ ﻓَـﻨَـَﺰَل اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﺎل رﺟﻞ ‪ k‬رﺳ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫ﻮل ﷲ إِﻧ َ‬
‫ﱠﻚ‬ ‫ﻳﻦ ﻟَْﻴـﻠَﺔً ﻓَـ َﻘ َ َ ُ ٌ َ َ ُ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ إﻟَْﻴﻬ ﱠﻦ ﰱ ﺗ ْﺴ ٍﻊ َوﻋ ْﺸ ِﺮ َ‬ ‫ُ َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬إِ ﱠن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣ َﻜﺜْ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺖ ﺗ ْﺴﻌﺎً َوﻋ ْﺸ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ ﻟَْﻴـﻠَﺔً ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺾ ِﰱ اﻟﺜﱠﺎﻟِﺜَِﺔ إِﺑْـ َﻬ َﺎﻣﻪُ ‪ .‬رواﻩ أﲪﺪ‬ ‫ﲔ َوﻗَـﺒَ َ‬‫َﺻﺎﺑِ ِﻊ ﻳَ ِﺪﻩِ َﻣﱠﺮﺗَـ ْ ِ‬‫ﱠﻬَﺮ َﻫ َﻜ َﺬا َوَﻫ َﻜ َﺬا (( ِ¼ َ‬
‫اﻟﺸ ْ‬
‫‪١٤٩٠١‬‬ ‫ﻣﺴﻨﺪ ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﷲ ‪ ،‬اﳊﺪﻳﺚ‪:‬‬ ‫‪-٣٢‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪٣٢٩/٣‬‬ ‫أﲪﺪ‪:‬‬
‫)ج‪ ١١‬ص‪ ٤٧٥‬ح‪(١٤٤٦٤‬‬
‫ﻂ َﻋ ْﻦ ﻓَـَﺮِﺳ ِﻪ ‪،‬‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﺳ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻚ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫َُ‬
‫ﺲ ﺑ ِﻦ ﻣﺎﻟِ ٍ‬
‫َﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ ْ َ‬
‫ﺲ ِﰱ َﻣ ْﺸُﺮﺑٍَﺔ ﻟَﻪُ ‪،‬‬ ‫ﻓَﺠ ِﺤ َﺸﺖ ﺳﺎﻗُﻪ أَو َﻛﺘِ ُﻔﻪ ‪ ،‬و َ ِ ِ ِِ‬
‫آﱃ ﻣ ْﻦ ﻧ َﺴﺎﺋﻪ َﺷ ْﻬًﺮا ‪ ،‬ﻓَ َﺠﻠَ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫ُ ْ َ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫َد َر َﺟﺘُـ َﻬﺎ ِﻣ ْﻦ ُﺟ ُﺬ ٍ‬
‫ﺼﻠﱠﻰ ‪ْ œ‬ﻢ َﺟﺎﻟ ًﺴﺎ ‪َ ،‬وُﻫ ْﻢ ﻗﻴَﺎمٌ‬ ‫ﻮدوﻧَﻪُ ‪ ،‬ﻓَ َ‬‫َﺻ َﺤﺎﺑُﻪُ ﻳـَﻌُ ُ‬ ‫وع ‪ ،‬ﻓَﺄ ََ‪±‬ﻩُ أ ْ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِﱠﳕَﺎ ُﺟﻌِ َﻞ اْ ِﻹ َﻣ ُﺎم ﻟِﻴُـ ْﺆَﰎﱠ ﺑِِﻪ ‪ ،‬ﻓَﺈِذَا َﻛﺒﱠـَﺮ ﻓَ َﻜُِّﱪوا ‪َ ،‬وإِذَا َرَﻛ َﻊ ﻓَ ْﺎرَﻛ ُﻌﻮا‬‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫‪ ،‬وإِذَا ﺳﺠﺪ ﻓَﺎﺳﺠﺪوا ‪ ،‬وإِ ْن ﺻﻠﱠﻰ ﻗَﺎﺋِﻤﺎ ﻓَ ِ‬
‫ﺼﻠﱡﻮا ﻗﻴَ ًﺎﻣﺎ (( َوﻧـََﺰَل ﻟﺘ ْﺴ ٍﻊ َوﻋ ْﺸ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ً َ‬ ‫َ َ ََ ْ ُُ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا ‪ k‬رﺳ َ ِ‬
‫ﱠﻬَﺮ ﺗ ْﺴ ٌﻊ َوﻋ ْﺸُﺮو َن (( ‪ .‬رواﻩ‬ ‫ﺎل‪ )):‬إ ﱠن اﻟﺸ ْ‬ ‫ﺖ َﺷ ْﻬًﺮا ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﱠﻚ آﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻮل ﷲ إِﻧ َ‬ ‫َ َُ‬
‫اﻟﺒﺨﺎرى ‪.‬‬
‫ﺼﻼَةِ ِﰱ اﻟ ﱡﺴﻄُ ِ‬
‫ﻮح َواﻟْ ِﻤْﻨـ َِﱪ‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ١‬ص‪ ، ١٠٦‬ك‪-٨‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-١٨‬اﻟ ﱠ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ح‪ ، ٣٧٨‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪١٩١١ ، ١١١٤ ، ٨٠٥ ، ٧٣٣ ، ٧٣٢ ، ٦٨٩ :‬‬ ‫اﳋَ َﺸ ِ‬
‫َو ْ‬
‫‪٦٦٨٤ ، ٥٢٨٩ ، ٥٢٠١ ، ٢٤٦٩ ،‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Sebaiknya jangan melakukan sumpah ila’, kecuali dalam keadaan‬‬
‫‪yang memang sangat diperlukan.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 226-227.‬‬ ‫‪436‬‬


‫وء َوﻻَ َِﳛ ﱡﻞ َﳍُ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَ ْﻜﺘُ ْﻤ َﻦ َﻣﺎ َﺧﻠَ َﻖ‬ ٍ ‫ﺎت ﻳـﺘـﺮﺑﱠﺼﻦ ِ’َﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔَ ﻗُـﺮ‬ ‫ﱠ‬
ُ َ ْ َ َ َ ُ ‫َواﻟ ُْﻤﻄَﻠ َﻘ‬
‫َﺣ ﱡﻖ ﺑَِﺮِّد ِﻫ ﱠﻦ ِﰲ‬ ِ ِ ِ ِ ِ
َ ‫” َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوﺑُـﻌُﻮﻟَﺘُـ ُﻬ ﱠﻦ أ‬pِ ‫ﷲُ ِﰲ أ َْر َﺣﺎﻣ ِﻬ ﱠﻦ إِ ْن ُﻛ ﱠﻦ ﻳـُ ْﺆﻣ ﱠﻦ‬
‫ﺎل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ‬ ِّ ِ‫وف َوﻟ‬
ِ ‫ﻠﺮ َﺟ‬ ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬pِ ‫ادوا إِﺻﻼَﺣﺎ وَﳍ ﱠﻦ ِﻣﺜْﻞ اﻟﱠ ِﺬي َﻋﻠَﻴ ِﻬ ﱠﻦ‬
ُْ َ ْ ُ ُ َ ً ْ ُ ‫ﻚ إ ْن أ ََر‬
ِ َ ِ‫ذَﻟ‬
ِ
(٢٢٨) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫َد َر َﺟﺔٌ َوﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Perempuan yang dithalaq suaminya harus menunggu selama tiga
quru’ (tiga kali haidl) 4.
Catatan:
Quru’ ini ada yang memaknakan suci, ada yang memaknakan haidl.
Riwayat yang tersebut di bawah itu menunjukkan makna haidl.
2. Jika ternyata perempuan itu dithalaq dalam keadaan hamil, maka
dia tidak boleh menyembunyikan kehamilan itu, jika dia beriman
kepada Allah dan beriman kepada Hari Akhir.
3. Jika perempuan yang dithalaq itu ternyata dalam keadaan hamil,
suami berhak untuk merujuknya, jika niatannya untuk kebaikan.
4. Perempuan mempunyai hak sebagaimana dia juga mempunyai
kewajiban; besarnya hak itu sesuai dengan besarnya kewajiban,
dan harus ditunaikan dengan cara yang baik.
5. Laki-laki mempunyai hak satu derajat lebih tinggi atas perempuan.
6. Allah Maha Gagah, Maha Bijak.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Perempuan beriman tidak akan menyembunyikan kehamilannya
jika dalam kaitan thalaq-ruju’.
2. Thalaq boleh dijatuhkan dalam keadaan isteri sedang hamil.
3. Dalam soal ruju’ yang dilakukan semasa iddah belum habis,
masing-masing suami isteri mempunyai hak yang sama, kecuali
jika perempuan itu sedang hamil, suami mempunyai hak lebih.
4. Aturan thalaq – ruju’ itu yang terbaik adalah aturan Allah.

4
Yang dimaksud menunggu ini adalah yang biasa disebut dengan “masa
iddah”. Selama ini perempuan itu belum boleh menikah dengan laki-laki lain.

S.Al-Baqarah(2): 228. 437


‫‪5. Dalam soal thalaq – ruju’ ini orang harus bertaqwa kepada Allah,‬‬
‫‪karena Allah akan menyiksa orang yang menyalahi KebijakanNya.‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫’‪1. Tentang makna Quru‬‬
‫ﺎﱃ ) واﻟْﻤﻄَﻠﱠﻘﺎت ﻳـﺘـﺮﺑﱠﺼﻦ ِ¼َﻧْـﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔ ﻗُـﺮ ٍ‬
‫ﺎل‬
‫وء ( ‪َ (٤١) .‬وﻗَ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ا‪ ِŠ‬ﺗَـ َﻌ َ َ ُ َ ُ ََ َ ْ َ ُ‬ ‫@ب ﻗَـ ْﻮِل ﱠ‬
‫ﺖ ِﻣ َﻦ اﻷَﱠوِل ‪َ ،‬وﻻَ‬ ‫ث ِﺣﻴَ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺾ َ@ﻧَ ْ‬ ‫ﺖ ِﻋْﻨ َﺪﻩُ ﺛَﻼَ َ‬ ‫ﻴﻤ ْﻦ ﺗَـَﺰﱠو َج ِﰱ اﻟْﻌﺪﱠة ﻓَ َﺤ َ‬
‫ﺎﺿ ْ‬ ‫إﺑْـَﺮاﻫ ُﻴﻢ ﻓ َ‬
‫ﺎل اﻟﱡﺰﻫ ِﺮ ﱡ ِ‬ ‫َﲢﺘ ِﺴ ِ ِ‬
‫ﺐ إِ َﱃ ُﺳ ْﻔﻴَﺎ َن ‪ ،‬ﻳـَ ْﻌ ِﲎ‬ ‫َﺣ ﱡ‬
‫ﺐ ‪َ .‬وَﻫ َﺬا أ َ‬ ‫ى َْﲢﺘَﺴ ُ‬ ‫ﺐ ﺑِﻪ ﻟ َﻤ ْﻦ ﺑـَ ْﻌ َﺪﻩُ ‪َ .‬وﻗَ َ ْ‬ ‫َْ ُ‬
‫َت إِذَا َد َ‪a‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل أَﻗْـَﺮأَت اﻟْ َﻤ ْﺮأَةُ إِذَا َد َ‪َ a‬ﺣْﻴ ُ‬
‫ﻀ َﻬﺎ ‪َ ،‬وأَﻗْـَﺮأ ْ‬ ‫ﺎل َﻣ ْﻌ َﻤٌﺮ ﻳـُ َﻘ ُ‬
‫ى ‪َ .‬وﻗَ َ‬ ‫ﻗَـ ْﻮ َل اﻟﱡﺰْﻫ ِﺮ ّ‬
‫ﻂ ‪ ،‬إِ َذا َﱂْ َْﲡ َﻤ ْﻊ َوﻟَ ًﺪا ِﰱ ﺑَﻄْﻨِ َﻬﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﺻﺤﻴﺢ‬ ‫َت ﺑِﺴﻠًﻰ ﻗَ ﱡ‬
‫ﺎل َﻣﺎ ﻗَـَﺮأ ْ َ‬ ‫ﻃُ ْﻬُﺮَﻫﺎ ‪َ ،‬وﻳـُ َﻘ ُ‬
‫ﺎﱃ‪:‬‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى‪ :‬ج‪ ٧‬ص‪ ، ٧٤-٧٣‬ك‪-٦٨‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪-٤٠‬ﻗﻮل ﷲِ ﺗَـ َﻌ َ‬
‫وء( ‪ ،‬ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎرى‪٤٧٦/٩:‬‬ ‫)واﻟْﻤﻄَﻠﱠﻘﺎت ﻳـﺘـﺮﺑﱠﺼﻦ ِ¼َﻧْـﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔ ﻗُـﺮ ٍ‬
‫َ ُ‬ ‫َ ُ َ ُ ََ َ ْ َ ُ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menerangkan aturan thalaq‬‬
‫ﺼﻮا اﻟْﻌِ ﱠﺪةَ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﻻَ‬ ‫‪ k‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﻨِﱠﱯ إِذَا ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘﻢ اﻟﻨِّﺴﺎء ﻓَﻄَﻠِّ ُﻘ ِ ِ ِِ‬
‫َﺣ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻟﻌﺪﱠ‪ d‬ﱠﻦ َوأ ْ‬‫ُ‬ ‫ُُ َ َ‬ ‫َ َ ﱡ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ُﲣْ ِﺮﺟ ِ‬
‫ود ﷲ َوَﻣ ْﻦ‬ ‫ﻚ ُﺣ ُﺪ ُ‬ ‫ﲔ ﺑ َﻔﺎﺣ َﺸﺔ ُﻣﺒَـﻴّﻨَﺔ َوﺗ ْﻠ َ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻣ ْﻦ ﺑـُﻴُﻮ‪ d‬ﱠﻦ َوﻻَ َﳜُْﺮ ْﺟ َﻦ إﻻﱠ أَ ْن َ•ْﺗ َ‬
‫ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ أ َْﻣًﺮا )‪ (١‬ﻓَﺈ َذا‬ ‫ث ﺑـَ ْﻌ َﺪ ذَﻟ َ‬ ‫ود ﷲ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻇَﻠَ َﻢ ﻧـَ ْﻔ َﺴﻪُ ﻻَ ﺗَ ْﺪ ِري ﻟَ َﻌ ﱠﻞ ﷲَ ُْﳛﺪ ُ‬ ‫ﻳـَﺘَـ َﻌ ﱠﺪ ُﺣ ُﺪ َ‬
‫وف َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا َذ َو ْي َﻋ ْﺪ ٍل ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫وف أَو ﻓَﺎ ِرﻗُﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟﻌﺮ ٍ‬ ‫ﺑـﻠَ ْﻐﻦ أَﺟﻠَﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄَﻣ ِﺴ ُﻜ ِ ٍ‬
‫ُ َْ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﲟَْﻌُﺮ ْ‬ ‫َ َ َُ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وأَﻗِﻴﻤﻮا اﻟﺸﱠﻬﺎدةَ ِﱠ‪ ِŠ‬ذَﻟِ ُﻜﻢ ﻳﻮﻋ ُ ِِ‬
‫ﻆ ﺑﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ @¾ َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳـَﺘﱠﻖ ﷲَ‬ ‫َُْ‬ ‫ََ‬ ‫َ ُ‬
‫َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ ﳐََْﺮ ًﺟﺎ )‪ . (٢‬اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2): 227, 229-233, 236-237, 241‬‬ ‫‪S.Al-Ahzab(33):49.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jika terpaksa melakukan thalaq, hendaklah tetap mengikuti‬‬
‫‪aturan/tata cara yang Allah tetapkan, agar tidak mendapat‬‬
‫‪siksaNya.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 228.‬‬ ‫‪438‬‬


‫ْﺧ ُﺬوا‬ُ ›َ ‫ﺎن َوﻻَ َِﳛ ﱡﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْن‬ ٍ ‫ِِﺣﺴ‬š ‫وف أَو ﺗَﺴ ِﺮﻳﺢ‬ ٍ ِ ٌ ‫اﻟﻄﱠﻼَ ُق ﻣ ﱠﺮَ™ ِن ﻓَِﺈﻣﺴ‬
َ ْ ٌ ْ ْ ‫ﺎك ﲟَْﻌ ُﺮ‬ َْ َ
ِ ِ ِ ‫ِﳑﱠﺎ َآﺗَـﻴـﺘﻤﻮﻫ ﱠﻦ َﺷﻴـﺌﺎ إِﻻﱠ أَ ْن َﳜَﺎﻓَﺎ أَﻻﱠ ﻳ ِﻘﻴﻤﺎ ﺣ ُﺪ‬
َ ‫ود ﷲ ﻓَِﺈ ْن ﺧ ْﻔﺘُ ْﻢ أَﻻﱠ ﻳُﻘ‬
‫ﻴﻤﺎ‬ َ ُ َ ُ ًْ ُ ُُْ
ِ ‫ْﻚ ﺣ ُﺪ‬ ِ ‫ﺣ ُﺪ‬
‫وﻫﺎ‬
َ ‫ود ﷲ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪ‬ ُ ُ َ ‫ت ﺑِ ِﻪ ﺗِﻠ‬ ْ ‫ﻴﻤﺎ اﻓْـﺘَ َﺪ‬ ِ
َ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ ﻓ‬ َ َ‫ود ﷲ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬ َ ُ
ِ ِ ‫وﻣﻦ ﻳـﺘـﻌ ﱠﺪ ﺣ ُﺪود‬
ُ‫( ﻓَِﺈ ْن ﻃَﻠﱠ َﻘ َﻬﺎ ﻓَﻼَ َِﲢ ﱡﻞ ﻟَﻪ‬٢٢٩) ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟ ُﻤﻮ َن‬ َ ِ‫ﷲ ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬ َ ُ َ ََ ْ َ َ
‫اﺟ َﻌﺎ إِ ْن‬ ِ ِ
َ َ‫ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ َﺣ ﱠﱴ ﺗَـ ْﻨﻜ َﺢ َزْو ًﺟﺎ ﻏَْﻴـ َﺮﻩُ ﻓَِﺈ ْن ﻃَﻠﱠ َﻘ َﻬﺎ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬
َ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ أَ ْن ﻳَـﺘَـ َﺮ‬
(٢٣٠) ‫ﷲ ﻳُـﺒَـﻴِّﻨُـ َﻬﺎ ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
ِ ‫ْﻚ ﺣ ُﺪود‬
ُ ُ َ ‫ود ﷲ َوﺗِﻠ‬
ِ ‫ﻇَﻨﱠﺎ أَ ْن ﻳ ِﻘﻴﻤﺎ ﺣ ُﺪ‬
َ ُ َ ُ
A. MAKSUD AYAT
1. Thalaq yang masih bisa ruju’ itu dua kali.
Catatan:
Ruju’ (kembali menjadi suami-isteri) ini bisa dilakukan dalam masa iddah
tanpa aqad nikah yang baru, atau setelah lampau masa iddah tetapi
dengan aqad nikah baru.
2. Untuk thalaq yang dua kali itu, jika ikatan suami-isteri akan
dilanjutkan, hendaklah dilakukan dengan cara yang baik,
demikian juga jika berpisah hendaklah dengan cara yang baik.
3. Suami yang menthalaq tidak boleh mengambil atau meminta
kembali sesuatu yang sudah dia berikan kepada isteri yang
dithalaq itu.
4. Jika dikuwatirkan suami-isteri tidak dapat menegakkan hudud
Allah, maka suami boleh minta tebusan sebagai syarat menthalaq,
atau isteri boleh menebus dirinya dengan sesuatu pembayaran
(sesuai kesepakatan atau keputusan qadli).
5. Aturan thalaq yang disebutkan itu merupakan hudud (batas,
aturan) Allah.
6. Orang tidak boleh melanggar hudud Allah.
7. Orang yang melanggar hudud Allah tergolong orang dhalim.
8. Jika keduanya ruju’ setelah thalaq ke dua itu dan ternyata terjadi
thalaq lagi (ke tiga), maka sudah tidak halal ruju’ lagi.

S.Al-Baqarah(2): 229-230. 439


9. Kemungkinan bekas suami-isteri yang sudah thalaq tiga kali itu
untuk (kembali membangun) hubungan rumahtangga hanya
terbuka jika perempuan itu sudah menikah dengan laki-laki lain,
dan kemudian suami yang baru ini menthalaqnya 5, dan jika kedua
laki-perempuan itu yakin nantinya dapat menegakkan hudud
Allah.
10. Aturan-aturan soal thalaq-ruju’ yang diterangkan itu merupakan
hudud Allah, dan Allah menerangkannya untuk orang-orang yang
bisa mengerti.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Thalaq itu ada dua macam: yang bisa ruju’ dan yang tidak bisa
ruju’ 6.
2. Al-Islam mengajarkan aturan dan ketertiban, dan segala persoalan
harus diselesaikan secara baik (tanpa permusuhan atau kebencian).
3. Dalam kehidupan rumahtangga, suami-isteri masing-masing
mempunyai hak pribadi (hak perdata) yang dilindungi Syari’at.
4. Aturan Islam memberikan jalan keluar positif dari segala kesulitan
yang dihadapi perorangan maupun masyarakat (dalam hal ini ada
aturan yang jelas soal hubungan pernikahan, aturan kalau harus
bercerai dan sebgainya).
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan ada hudud dan aturan Allah yang
merupakan prosedur yang harus diikuti
‫اْﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر‬ ‫ﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ِﻣ ْﻦ َْﲢﺘِ َﻬﺎ‬ ٍ ‫ﺗِْﻠﻚ ﺣ ُﺪود ﷲِ وﻣﻦ ﻳ ِﻄ ِﻊ ﷲ ورﺳﻮﻟَﻪ ﻳ ْﺪ ِﺧ ْﻠﻪ ﺟﻨ‬
َ ُ ُ ُ ُ ََ َ ُ ْ ََ ُ ُ َ
‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳـَﺘَـ َﻌ ﱠﺪ‬ِ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳـَ ْﻌ‬١٣) ‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟْ َﻌ ِﻈ ُﻴﻢ‬ ِ ِ ‫ﺧﺎﻟِ ِﺪ‬
ُ‫ودﻩ‬َ ‫ُﺣ ُﺪ‬ َ ‫ﻳﻦ ﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟ‬
َ َ
ِ ِ ِ
(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. (١٤) ‫ﲔ‬ ٌ ‫اب ُﻣ ِﻬ‬
ٌ ‫ ًرا َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ‬aَ ُ‫ﻳُ ْﺪﺧ ْﻠﻪ‬
Lihat juga:
S.At-Taubah(9):97, 112; S.Al-Mujadilah(58):4;
S.Ath-Thalaq(65):1.

5
Untuk ini ada syarat-syarat tertentu yang harus dipenuhi.
6
Hadits-hadits selengkapnya dapat dibaca di Kitabuth Thalaq.

S.Al-Baqarah(2): 229-230. 440


‫‪2. Ayat lain yang menunjukkan terlarangnya suami mengambil‬‬
‫‪kembali apa yang sudah dia berikan kepada isterinya:‬‬
‫اﺳﺘِْﺒ َﺪ َال َزْو ٍج َﻣ َﻜﺎ َن َزْو ٍج َوآَﺗَـْﻴـﺘُ ْﻢ إِ ْﺣ َﺪ ُاﻫ ﱠﻦ ﻗِْﻨﻄَ ًﺎرا ﻓَﻼَ َ‪ُ ْÈ‬ﺧ ُﺬوا ِﻣْﻨﻪُ َﺷْﻴـﺌًﺎ‬
‫َوإِ ْن أ ََرْد ُﰎُ ْ‬
‫ﺾ‬‫ﻀ ُﻜ ْﻢ إِ َﱃ ﺑـَ ْﻌ ٍ‬ ‫ﻒ َ‪ُ ْÈ‬ﺧ ُﺬوﻧَﻪُ َوﻗَ ْﺪ أَﻓْ َ‬
‫ﻀﻰ ﺑـَ ْﻌ ُ‬ ‫ﺎ‪َ a‬وإِْﲦًﺎ ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ )‪َ (٢٠‬وَﻛْﻴ َ‬ ‫أ ََ‪ُ ْÈ‬ﺧ ُﺬوﻧَﻪُ ﺑـُ ْﻬﺘَ ً‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫َﺧ ْﺬ َن ِﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ِﻣﻴﺜَﺎﻗًﺎ َﻏﻠِﻴﻈًﺎ )‪(٢١‬‬ ‫َوأ َ‬
‫)’‪3. Hadits tentang tebusan diri perempuan (untuk khulu‬‬
‫ﺖ اﻟﻨِﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬ ‫ﺲ أَﺗَ ِ‬ ‫ﺎس أَ ﱠن اﻣﺮأَةَ َ‪º‬ﺑِ ِ‬
‫ﺖ‪:‬‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟَ ْ‬ ‫ﱠ َ ُ َْ َ‬ ‫ﺖ ﺑْ ِﻦ ﻗَـْﻴ ٍ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ ْ َ‬
‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ِﰱ ُﺧﻠُ ٍﻖ َوﻻَ ِدﻳ ٍﻦ ‪َ ،‬وﻟَ ِﻜ ِّﲎ أَ ْﻛَﺮﻩُ اﻟْ ُﻜ ْﻔَﺮ‬ ‫ﺲ َﻣﺎ أ َْﻋﺘُ ُ‬‫ﺖ ﺑْ ُﻦ ﻗَـْﻴ ٍ‬ ‫‪ k‬رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‪º‬ﺑِ ُ‬ ‫َ َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﰱ اْ ِﻹ ْﺳﻼَِم ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﻳﻦ َﻋﻠَْﻴﻪ َﺣﺪﻳ َﻘﺘَﻪُ ((‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬أَﺗَـُﺮّد َ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬اﻗْـﺒَ ِﻞ ا ْﳊَ ِﺪﻳ َﻘﺔَ َوﻃَﻠِّ ْﻘ َﻬﺎ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺖ ﻧـَ َﻌ ْﻢ ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫ﺗَﻄْﻠِﻴ َﻘﺔً (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى ‪.‬‬
‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪:‬‬ ‫ح‪٥٢٧٣‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٦٨‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪-١٢‬اﳋﻠﻊ ‪،‬‬ ‫ج‪ ٧‬ص‪٦٠‬‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬‬
‫‪٥٢٧٧ ، ٥٢٧٦ ، ٥٢٧٥ ، ٥٢٧٤‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menyebut soal hudud‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺗِْﻠﻚ ﺣﺪ ِ‬
‫ود ﷲ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻳُ ْﺪﺧ ْﻠﻪُ َﺟﻨﱠﺎت َْﲡ ِﺮي ﻣ ْﻦ َْﲢﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫َ ُُ ُ‬
‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟْ َﻌ ِﻈ ُﻴﻢ )‪ . (١٣‬اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):187‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):97, 112‬‬
‫;‪S.Al-Mujadilah(58):4‬‬ ‫‪S.Ath-Thalaq(65):1.‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa pelanggar hudud Allah itu‬‬
‫‪akan disiksa‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اب ُﻣ ِﻬ ٌ‬
‫ﲔ )‪. (١٤‬‬ ‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳـَﺘَـ َﻌ ﱠﺪ ُﺣ ُﺪ َ‬
‫ودﻩُ ﻳُ ْﺪﺧ ْﻠﻪُ َ‪ً a‬را َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳـَ ْﻌ ِ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):63‬‬ ‫‪S.Al-Mujadilah(58):5.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 229-230.‬‬ ‫‪441‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jika harus terjadi thalaq hendaklah dilakukan sebagaimana aturan
yang ditetapkan Allah; demikian juga soal aturan ruju’ dan
sebagainya.

ٍ ِ ِ
ُ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَ ْﻌ ُﺮوف أ َْو َﺳ ِّﺮ ُﺣ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ‬ ُ ‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄ َْﻣﺴ ُﻜ‬ َ ‫ﺎء ﻓَـﺒَـﻠَﻐْ َﻦ أ‬ َ‫ﺴ‬
‫ﱠ‬
َ ّ‫َوإذَا ﻃَﻠ ْﻘﺘُ ُﻢ اﻟﻨ‬
ِ
َ‫ﺴﻪُ َوﻻ‬ َ ‫ﻚ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻇَﻠَ َﻢ ﻧَـ ْﻔ‬َ ِ‫ﺿ َﺮ ًارا ﻟِﺘَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ ذَﻟ‬
ِ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ‬ ِ ٍ
ُ ‫ِﲟَْﻌ ُﺮوف َوﻻَ ﲤُْﺴ ُﻜ‬
‫ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣﺎ أَﻧْـ َﺰ َل َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ‬ ِ َ‫ﷲ ﻫﺰوا واذْ ُﻛﺮوا ﻧِﻌﻤﺔ‬
َ ْ ُ َ ًُ ُ
ِ ‫ت‬ ِ bَ‫ﱠﺨ ُﺬوا آ‬
َ
ِ ‫ﺗَـﺘ‬
ِ ٍ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ َ‫ْﻜﺘ‬ ِ ‫اﻟ‬
ٌ ‫ﺎب َوا ْﳊ ْﻜ َﻤﺔ ﻳَﻌﻈُ ُﻜ ْﻢ ﺑﻪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ‬
‫ﻴﻢ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَـ ْﻨ ِﻜ ْﺤ َﻦ‬ ُ ُ‫ﻀﻠ‬ ُ ‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌ‬ َ ‫ﺎء ﻓَـﺒَـﻠَﻐْ َﻦ أ‬ َ‫ﺴ‬
ِ ‫ِ ﱠ‬
َ ّ‫( َوإ َذا ﻃَﻠ ْﻘﺘُ ُﻢ اﻟﻨ‬٢٣١)
‫ﻆ ﺑِ ِﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳـُ ْﺆِﻣ ُﻦ‬ ُ ‫ﻮﻋ‬
َ ُ‫ﻚ ﻳ‬ َ ِ‫وف َذﻟ‬
ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬pِ ‫اﺿﻮا ﺑـﻴـﻨَـﻬﻢ‬
ُ ْ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ‫اﺟ ُﻬ ﱠﻦ إ َذا ﺗَـ َﺮ‬
ِ َ ‫أَ ْزَو‬
(٢٣٢) ‫” َواﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ أَ ْزَﻛﻰ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻃ َْﻬ ُﺮ َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن‬
ِ pِ
A. MAKSUD AYAT
1. Jika seseorang sudah menjatuhkan thalaq atas isterinya, maka
pada akhir masa iddah dia harus menetapkan: apakah memilih
ruju’ dengan jalan yang baik, atau melepaskannya (jadi bercerai)
dengan jalan yang baik.
2. Suami tidak boleh menahan isteri (tidak menceraikannya) dengan
tujuan memusuhi dan melewati batas, karena orang yang berbuat
begitu berarti dia menganiaya dirinya sendiri.
3. Allah melarang kita menjadikan ayat-ayat Al-Qur’an sebagai
bahan perolokan.
4. Allah menyuruh kita mengingat ni’mat Allah yang telah Dia
berikan kepada kita beserta Al-Qur’an dan Sunnah Rasulullah,
yang dengannya Allah memberi mau’idhah (petuah atau arahan)
kepada kita.

S.Al-Baqarah(2): 231-232. 442


5. Allah menyuruh kita bertaqwa kepadaNya.
6. Kita hendaknya mengerti bahwa Allah sangat mengetahui segala
perkara.
7. Jika seseorang menthalaq isterinya, sampai masa iddah selesai dia
tidak ruju’, maka wali tidak boleh menghalangi perempuan itu
untuk menikah lagi dengan bekas suaminya, jika memang sama-
sama ridla dan dilakukan dengan jalan yang baik.
8. Dengan ketentuan itu Allah memberi mau’idhah (petuah atau
arahan) kepada orang yang beriman kepada Allah dan kepada
Hari Akhir.
9. Mengikuti ketentuan Allah itu menjadikan orang lebih suci
(jiwanya) dan bersih (perbuatannya).
10. Allah Mengetahui segala yang baik atau buruk untuk manusia,
sedang manusia tidak mengetahui.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang boleh memilih bercerai atau kembali berumah-tangga, asal
semuanya dilakukan dengan jalan yang baik.
2. Allah Mengetahui bahwa sebagian orang ada kalanya melakukan
perbuatan yang dhahirnya baik, tetapi dilakukan dengan tujuan
tidak baik – maka Allah melarang perbuatan itu.
3. Al-Qur’an dan Sunnah Rasulullah harus difahami dan diamalkan,
karena (juga) berfungsi untuk mengarahkan orang kepada
kebaikan.
4. Aturan Allah harus diikuti dan dijalankan dengan baik.
5. Bertaqwa kepada Allah dilakukan di mana saja berada, karena
Allah senantiasa Mengetahui.
6. Aturan Islam tidak hanya berupa ibadah khusus saja, tetapi juga
berupa aturan antar pribadi, sosial-kemasyarakatan dan lain-
lainnya.
7. Orang beriman tidak akan mangabaikan aturan atau ketentuan
Allah, dan dengan mengikuti ketentuan Allah itu orang akan
menjadi semakin baik.
8. Orang yang beriman memilih mengikuti aturan Allah dari pada
aturan buatan manusia.

S.Al-Baqarah(2): 231-232. 443


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat sekitar tata-cara dan hukum thalaq, lihat pada‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):227-237, 241; S.Al-Ahzab(33):49; S.Ath-Thalaq(65):1-7,‬‬
‫‪sedang keterangannya pada keterangan ayat 237 S.Al-Baqarah.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat tentang mereka yang memperolok ayat Allah‬‬
‫ف َ•ْﺗِﻴ ِﻬ ْﻢ أَﻧْـﺒَﺎءُ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﺑِِﻪ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮ َن‬ ‫ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا ِ@ ْﳊَ ِّﻖ ﻟَ ﱠﻤﺎ َﺟﺎءَ ُﻫ ْﻢ ﻓَ َﺴ ْﻮ َ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪٥:(٦‬‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮا إ ﱠن ﷲَ‬ ‫َْﳛ َﺬ ُر اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓ ُﻘﻮ َن أَ ْن ﺗُـﻨَـﱠﺰَل َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ُﺳ َﻮرةٌ ﺗُـﻨَـﺒِّﺌُـ ُﻬ ْﻢ ﲟَﺎ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ْ œ‬ﻢ ﻗُ ِﻞ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺐ ﻗُ ْﻞ‬ ‫ﻮض َوﻧـَْﻠ َﻌ ُ‬‫ِج َﻣﺎ َْﲢ َﺬ ُرو َن )‪َ (٦٤‬وﻟَﺌ ْﻦ َﺳﺄَﻟْﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻴَـ ُﻘﻮﻟُ ﱠﻦ إِﱠﳕَﺎ ُﻛﻨﱠﺎ َﳔُ ُ‬ ‫ﳐُْﺮ ٌ‬
‫أ َِ@¾ِ َوآَ َ‪k‬ﺗِِﻪ َوَر ُﺳﻮﻟِِﻪ ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮ َن )‪ . (٦٥‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫ﻮل إِﻻﱠ َﻛﺎﻧُﻮا ﺑِِﻪ‬ ‫ﻚ ِﰲ ِﺷﻴ ِﻊ ْاﻷَﱠوﻟِﲔ )‪ (١٠‬وﻣﺎ •ْﺗِﻴ ِﻬﻢ ِﻣﻦ رﺳ ٍ‬ ‫ِ‬
‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ أ َْر َﺳ ْﻠﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠ َ‬
‫ََ َ ْ ْ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ﻚ ﻧَﺴﻠُ ُﻜﻪُ ِﰲ ﻗُـﻠُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ . (١٢‬اﳊﺠﺮ)‪(١٥‬‬ ‫ﻮب اﻟْ ُﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬ ‫ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰﺋُﻮ َن )‪َ (١١‬ﻛ َﺬﻟ َ ْ‬
‫;‪Lihat juga: S.Al-An’am(6):10; S.Hud(11):8‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):34‬‬
‫;‪S.Al-Anbiya’(21):41‬‬ ‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):6‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):10‬‬
‫;‪S.Yasien(36):30-31‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):48‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):83‬‬
‫‪S.Az-Zukhruf(43):7; S.Al-Jatsiyah(445):33; S.Al-Ahqaf(46):26‬‬
‫‪3. Ayat-ayat tentang suruhan bersyukur atas ni’mat Allah‬‬
‫ْﻤﺔَ أ َِن ا ْﺷ ُﻜ ْﺮ ِﱠ‪َ ِŠ‬وَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ْﺮ ﻓَِﺈﱠﳕَﺎ ﻳَ ْﺸ ُﻜُﺮ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ‬ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ آَﺗَـﻴـﻨَﺎ ﻟُْﻘﻤﺎ َن ِْ‬
‫اﳊﻜ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﲪﻴ ٌﺪ ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن)‪١٢:(٣٠‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻛ َﻔَﺮ ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻏ ِﲏﱞ َ‬
‫ﻓَ ُﻜﻠُﻮا ِﳑﱠﺎ َرَزﻗَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َﺣﻼَﻻً ﻃَﻴِّﺒًﺎ َوا ْﺷ ُﻜُﺮوا ﻧِ ْﻌ َﻤﺔَ ﷲِ إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ إِ ﱠ‪k‬ﻩُ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪١١٤:(١٦‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):152, 172‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):17‬‬
‫;‪S.Luqman(31):14‬‬ ‫‪S.Saba’(34):15.‬‬
‫‪4. Ayat-ayat tentang diberikannya Al-Qur’an dan As-Sunnah, untuk‬‬
‫‪diikuti dan diamalkan‬‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪٤٤:(١٦‬‬ ‫ﲔ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َﻣﺎ ﻧـُِّﺰَل إِﻟَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜُﺮو َن‬ ‫ﺎت واﻟﱡﺰﺑ ِﺮ وأَﻧْـﺰﻟْﻨﺎ إِﻟَﻴ ِ ِ‬
‫ِ@ﻟْﺒَـﻴِّﻨَ ِ َ ُ َ َ َ ْ َ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺬ ْﻛَﺮ ﻟﺘُـﺒَـِّ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 231-232.‬‬ ‫‪444‬‬


‫ﺎب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻛ َﻤﺎ أ َْر َﺳ ْﻠﻨَﺎ ﻓﻴ ُﻜ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳـَْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ آَ َ‪k‬ﺗﻨَﺎ َوﻳـَُﺰّﻛﻴ ُﻜ ْﻢ َوﻳـُ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻜ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﻜﻮﻧُﻮا ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٥١:(٢‬‬ ‫ْﻤﺔَ َوﻳـُ َﻌﻠِّ ُﻤ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﱂْ ﺗَ ُ‬ ‫و ِْ‬
‫اﳊﻜ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳـَْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آَ َ‪k‬ﺗﻪ َوﻳـَُﺰّﻛﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳـُ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ِﰲ ْاﻷ ُّﻣﻴِّ َ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي ﺑـَ َﻌ َ‬
‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟْ ِﻜﺘﺎب و ِْ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳉﻤﻌﺔ)‪٢:(٦٢‬‬ ‫ْﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ُﻞ ﻟَﻔﻲ َ‬
‫اﳊﻜ َ‬ ‫َ ََ‬
‫‪5. Ayat-ayat tentang suruhan bertaqwa kepada Allah‬‬
‫ﺴﻠِ ُﻤﻮ َن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٠٢:(٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إﻻﱠ َو أَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِﰲ َﺳﺒِﻴﻠِ ِﻪ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔﻠِ ُﺤﻮ َن‬
‫‪ k‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲ واﺑـﺘـﻐﻮا إِﻟَﻴ ِﻪ اْﻟﻮ ِﺳﻴﻠَﺔَ وﺟ ِ‬
‫ََ‬ ‫َ َ َْ ُ ْ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٣٥:(٥‬‬
‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﺪا ‪ .‬اﻷﺣﺰاب)‪٧٠:(٣٣‬‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻗُﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً َﺳﺪ ً‬ ‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺖ ﻟِﻐَ ٍﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ‬ ‫ﱠﻣ ْ‬
‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوْﻟﺘَـْﻨﻈُْﺮ ﻧَـ ْﻔ ٌ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳊﺸﺮ)‪١٨:(٥٩‬‬
‫َﻃ ُﻴﻌﻮا َوأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا َﺧْﻴـًﺮا ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُ َ‬
‫ﻮق ُﺷ ﱠﺢ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ‬ ‫اﲰﻌﻮا وأ ِ‬
‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ َو َْ ُ َ‬‫ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﻣﺎ ْ‬
‫اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪١٦:(٦٤‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠِ ُﺤﻮ َن ‪.‬‬
‫ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):189, 194, 196, 203, 223, 233, 278, 282‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):50, 123, 130‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):131‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):119‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):28‬‬
‫;‪S.Al-Mujadilah(58):9‬‬ ‫;‪S.Al-Hasyr(59):7‬‬
‫;‪S.Al-Mumtahinah(60):11‬‬
‫‪6. Janda lebih berhak atas dirinya dari pada walinya, idzin‬‬
‫‪menikahkannya harus dengan perkataannya‬‬
‫َﺣ ﱡﻖ ﺑِﻨَـ ْﻔ ِﺴ َﻬﺎ‬
‫ﺐأَ‬
‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬اﻟﺜـﱠﻴّ ُ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺎس أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬
‫ِﻣ ْﻦ َوﻟِﻴِّ َﻬﺎ َواﻟْﺒِﻜُْﺮ ﺗُ ْﺴﺘَﺄْ َﻣُﺮ َوإِ ْذﻧـُ َﻬﺎ ُﺳ ُﻜﻮﺗُـ َﻬﺎ (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ و أﺑﻮداود واﻟﻨﺴﺂﺋﻲ ‪.‬‬
‫ﺎح ِ@ﻟﻨﱡﻄْ ِﻖ‬ ‫ﺐ ِﰱ اﻟﻨِّ َﻜ ِ‬ ‫اﺳﺘِْﺌ َﺬ ِان اﻟﺜـﱠﻴِّ ِ‬
‫م‪:‬ج‪ ٤‬ص‪ ،١٤١‬ك‪-١٦‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪ْ -٩‬‬
‫ﻮت ‪ ،‬ح‪(٣٥٤٢) ٦٩-٦٧‬‬ ‫واﻟْﺒِ ْﻜ ِﺮ ِ@ﻟ ﱡﺴ ُﻜ ِ‬
‫َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 231-232.‬‬ ‫‪445‬‬
‫‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ٢٣٣-٢٣٢‬ك‪-١٢‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪ِ -٢٦‬ﰱ اﻟﺜـﱠﻴِّ ِ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ح‪ ٢٠٩٨‬و ‪٢٠٩٩‬‬ ‫د‬
‫َب اﻟْﺒِﻜْﺮ ِﰱ ﻧـَ ْﻔ ِﺴ َﻬﺎ ح‪٣٢٧٧‬‬
‫اﺳﺘِْﺌﻤﺎ ِر اﻷ ِ‬
‫‪ :‬ج‪ ، ٨٥/٦‬ك‪-٢٦‬اﻟﻨﻜﺎح ب‪َ ْ -٣٢‬‬ ‫ن‬
‫َ‬
‫‪7. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang beriman mesti‬‬
‫‪menerima aturan Allah, karena Allah telah mewajibkannya‬‬

‫ِﻣ ْﻦ‬ ‫اﳋِﻴَـَﺮةُ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬


‫ﻀﻰ ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ أ َْﻣًﺮا أَ ْن ﻳَ ُﻜﻮ َن َﳍُُﻢ ْ‬ ‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟ ُﻤ ْﺆﻣ ٍﻦ َوﻻَ ُﻣ ْﺆﻣﻨَﺔ إِ َذا ﻗَ َ‬
‫ﺿﻼَﻻً ُﻣﺒِﻴﻨًﺎ ‪ .‬اﻷﺣﺰاب)‪٣٦:(٣٣‬‬ ‫ﺿ ﱠﻞ َ‬ ‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ َ‬ ‫أ َْﻣ ِﺮِﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳـَ ْﻌ ِ‬
‫ﻮل َوﻟِ ِﺬي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ‬‫ﻣﺎ أَﻓَﺎء ﷲ َﻋﻠَﻰ رﺳﻮﻟِِﻪ ِﻣﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْ ُﻘﺮى ﻓَﻠِﻠﱠ ِﻪ وﻟِﻠﱠﺮﺳ ِ‬
‫َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َُ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ْاﻷَ ْﻏﻨﻴَﺎء ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ َوَﻣﺎ آَ َ‪ُ ±‬ﻛ ُﻢ‬ ‫َواﻟْ َﻤ َﺴﺎﻛﲔ َواﺑْ ِﻦ اﻟ ﱠﺴﺒ ِﻴﻞ َﻛ ْﻲ ﻻَ ﻳَ ُﻜﻮ َن ُدوﻟَﺔً ﺑـَ ْ َ‬
‫ﻳﺪ اﻟْﻌِ َﻘ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب ‪.‬‬ ‫ﻮل ﻓَ ُﺨ ُﺬوﻩُ َوَﻣﺎ ﻧـَ َﻬﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋْﻨﻪُ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺷﺪ ُ‬ ‫اﻟﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫اﳊﺸﺮ)‪٧:(٥٩‬‬

‫ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬


‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(١٨‬‬‫ﺎك َﻋﻠَﻰ َﺷ ِﺮ َﻳﻌﺔ ﻣ َﻦ اْﻷ َْﻣ ِﺮ ﻓَﺎﺗﱠﺒ ْﻌ َﻬﺎ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮاءَ اﻟﺬ َ‬‫ﰒُﱠ َﺟ َﻌ ْﻠﻨَ َ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟِﻴَﺎءُ ﺑـَ ْﻌ ٍ‬
‫ﺾ َوﷲُ‬
‫ِِ‬ ‫إِﻧـﱠﻬﻢ ﻟَﻦ ﻳـ ْﻐﻨﻮا ﻋْﻨ ِ ِ‬
‫ﻚ ﻣ َﻦ ﷲ َﺷْﻴـﺌًﺎ َوإِ ﱠن اﻟﻈﱠﺎﻟﻤ َ‬
‫ﲔ ﺑـَ ْﻌ ُ‬ ‫ُْ ْ ُ ُ َ َ‬
‫ﲔ )‪ . (١٩‬اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪(٤٥‬‬ ‫وِ ﱡ ِ‬
‫ﱄ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫َ‬
‫‪8. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu Maha Tahu, sedang‬‬
‫‪manusia banyak tidak tahu‬‬

‫اب أَﻟِ ٌﻴﻢ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ‬


‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﳍُْﻢ َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ِ ِ ﱠِ‬
‫ﻴﻊ اﻟْ َﻔﺎﺣ َﺸﺔُ ﰲ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ُﳛﺒﱡﻮ َن أَ ْن ﺗَﺸ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫َواْﻵَﺧﺮةِ َوﷲُ ﻳـَ ْﻌﻠَﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪١٩:(٢٤‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):216, 220, 232 (ini), S.Ali Imran(3):66.‬‬
‫‪Ayat-ayat lain yang semisal/sejalan dengan itu lihat lagi pada‬‬
‫‪Keterangan S.Al-Baqarah(2):216 no.6 hal.404.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jika terpaksa thalaq, hendaklah dengan niatan baik.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 231-232.‬‬ ‫‪446‬‬


‫ﺎﻋﺔَ َو َﻋﻠَﻰ‬
َ‫ﺿ‬ َ ‫ﲔ ﻟِ َﻤ ْﻦ أ ََر‬
َ ‫اد أَ ْن ﻳُﺘِ ﱠﻢ اﻟ ﱠﺮ‬ ِ ْ َ‫ﲔ َﻛ ِﺎﻣﻠ‬ ِ ‫ات ﻳـﺮ‬
ِ ْ َ‫ﺿ ْﻌ َﻦ أ َْوﻻَ َد ُﻫ ﱠﻦ َﺣ ْﻮﻟ‬ ِ
ْ ُ ُ ‫َواﻟ َْﻮاﻟ َﺪ‬
َ ُ‫ﺲ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ ﻻَ ﺗ‬
‫ﻀﺎ ﱠر‬ ُ ‫وف ﻻَ ﺗُ َﻜﻠﱠ‬ ِ ‫ﻟْﻤﻌﺮ‬pِ ‫ﻮد ﻟَﻪ ِرْزﻗُـﻬ ﱠﻦ وﻛِﺴﻮﺗُـﻬ ﱠﻦ‬ ِ
ٌ ‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ‬ ُ ْ َ ُ َ ْ َ ُ ُ ُ‫اﻟ َْﻤ ْﻮﻟ‬
ً‫ﺼﺎﻻ‬ ِ َ ‫ﻚ ﻓَِﺈ ْن أَر‬
َ ‫ادا ﻓ‬ َ َ ِ‫ث ِﻣﺜْ ُﻞ ذَﻟ‬ ِ ‫واﻟِ َﺪةٌ ﺑِﻮﻟَ ِﺪ َﻫﺎ وﻻَ ﻣﻮﻟُﻮ ٌد ﻟَﻪُ ﺑِﻮﻟَ ِﺪﻩِ و َﻋﻠَﻰ اﻟْﻮا ِر‬
َ َ َ َْ َ َ َ
‫ﺿﻌُﻮا‬ ِ ‫ﺸﺎوٍر ﻓَﻼَ ﺟﻨَﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻬﻤﺎ وإِ ْن أَر ْد ُْﰎ أَ ْن ﺗَﺴﺘَـﺮ‬ ِ ٍ ‫ﻋﻦ ﺗَـﺮ‬
ْ ْ َ َ َ َ ُ ُ َ َ‫اض ﻣ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ َوﺗ‬ َ َْ
ِ
َ‫ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲ‬pِ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إِذَا َﺳﻠﱠ ْﻤﺘُ ْﻢ َﻣﺎ َآﺗَـ ْﻴـﺘُ ْﻢ‬ َ َ‫أ َْوﻻَ َد ُﻛ ْﻢ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬
(٢٣٣) ٌ‫ﺼﲑ‬ ِ ‫وا ْﻋﻠَﻤﻮا أَ ﱠن ﷲ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌﻤﻠُﻮ َن ﺑ‬
َ َ َ ُ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Ibu-ibu itu pada umumnya menyusui anak-anak mereka selama
dua tahun penuh (= 24 bulan).
2. Ukuran masa menyusui itu adalah bagi mereka yang mau
menyempurnakan masa susuan si anak.
3. Selama menyusui anak itu, si bapa menanggung makanan dan
pakaian isteri (ibu si anak) dengan jalan yang baik.
4. Seseorang itu tidak dibebani melainkan sesuai dengan kelonggaran
dan kemampuannya.
5. Masing-masing ibu dan bapa si anak tidak boleh dimadlaratkan
dengan sebab atau dengan jalan anak-anak nya.
6. Para ahli waris juga sebagaimana ibu-bapa terhadap anak tadi,
punya hak-kewajiban tetapi tidak boleh dimadlaratkan.
7. Ibu-bapa si anak boleh bermusyawarah dan bersepakat untuk
menyapih anak sebelum masa susuan dua tahun itu sempurna.
8. Orang boleh menyusukan anak kepada yang bukan ibu si anak,
dengan membayar biaya susuan itu.
9. Orang hendaknya bertaqwa kepada Allah, karena Allah melihat
apa saja yang dilakukan manusia (dhahir atau batin, terang-
terangan atau tersamar).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Susuan yang terbaik itu masanya hanya dua tahun sejak kelahiran.

S.Al-Baqarah(2): 233 447


2. Kewajiban nafkah bayi dan/atau yang menyusui itu menjadi
tanggungan bapa si bayi sesuai dengan kemampuan ekonomi si
bapa: sama saja disusui oleh ibu kandung si bayi sendiri atau
orang lain.
3. Ibu tidak boleh memaksa menyerahkan bayinya kepada bapa bayi
itu jika tidak dalam keadaan darurat, sebaliknya bapa tidak boleh
memaksa mengambil bayi itu dari ibunya – jika niatnya untuk
membuat madlarat atas ibu si bayi.
4. Ibu dan bapa si bayi hendaknya bermusyawarah untuk
menentukan penyusuan atau penyapihan si bayi.
5. Ahli waris pihak ibu si bayi dan ahli waris dari pihak bapa si bayi
juga boleh dimintai bantuan seperlunya, tetapi mereka juga tidak
boleh dipaksa memikul beban yang memadlaratkan mereka.
6. Menghentikan susuan sebelum sempurna dua tahun itu boleh, jika
memang dianggap perlu.
7. Orang boleh menjadikan penyusuan anak sebagai mata
pencaharian.
8. Taqwa kepada Allah itu dilakukan pada sekalian waktu dan
keadaan.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain yang menyebut soal masa penyusuan bayi:
‫ﲔ أ َِن ا ْﺷ ُﻜ ْﺮ ِﱄ‬ِ ْ ‫ﺼﺎﻟُﻪُ ِﰲ َﻋ َﺎﻣ‬ ِ ِ ِِ
َ ‫َوَو ﱠﺻْﻴـﻨَﺎ اْ ِﻹﻧْ َﺴﺎ َن ﺑ َﻮاﻟ َﺪﻳْﻪ َﲪَﻠَْﺘﻪُ أُﱡﻣﻪُ َوْﻫﻨًﺎ َﻋﻠَﻰ َوْﻫ ٍﻦ َوﻓ‬
١٤:(٣١)‫ﻟﻘﻤﺎن‬ . ‫ﺼ ُﲑ‬ ِ ‫ﱄ اﻟْﻤ‬ ِ َ ْ‫وﻟِﻮاﻟِ َﺪﻳ‬
َ ‫ﻚ إ َﱠ‬ ََ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ‫ﺼﺎﻟُﻪ‬َ ‫ﺿ َﻌْﺘﻪُ ُﻛ ْﺮًﻫﺎ َوﲪَْﻠُﻪُ َوﻓ‬ َ ‫ َﲪَﻠَْﺘﻪُ أُﱡﻣﻪُ ُﻛ ْﺮًﻫﺎ َوَو‬a‫ﺎ‬
ً ‫َوَو ﱠﺻْﻴـﻨَﺎ اْﻹﻧْ َﺴﺎ َن ﺑ َﻮاﻟ َﺪﻳْﻪ إ ْﺣ َﺴ‬
‫ب أ َْوِز ْﻋ ِﲏ أَ ْن أَ ْﺷ ُﻜَﺮ‬ ِ َ َ‫ﲔ ﺳﻨَﺔً ﻗ‬ ِ ُ ‫ﺛَﻼَﺛُﻮ َن َﺷ ْﻬًﺮا َﺣ ﱠﱴ إِ َذا ﺑـَﻠَ َﻎ أ‬
ّ ‫ﺎل َر‬ َ َ ‫َﺷﺪﱠﻩُ َوﺑـَﻠَ َﻎ أ َْرﺑَﻌ‬
‫َﺻﻠِ ْﺢ ِﱄ ِﰲ‬ ْ ‫ﺿﺎﻩُ َوأ‬
ِ ‫ﺖ َﻋﻠَ ﱠﻲ َو َﻋﻠَﻰ َواﻟِ َﺪ ﱠ‬
َ ‫ي َوأَ ْن أ َْﻋ َﻤ َﻞ َﺻﺎﳊًﺎ ﺗَـ ْﺮ‬ َ ‫ﻚ اﻟﱠِﱵ أَﻧْـ َﻌ ْﻤ‬ َ َ‫ﻧِ ْﻌ َﻤﺘ‬
ِِ ِ
١٥:(٤٦)‫اﻷﺣﻘﺎف‬ . ‫ﲔ‬ َ ‫ﻚ َوإِِّﱐ ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺴﻠﻤ‬ َ ‫ﺖ إِﻟَْﻴ‬ ُ ‫ذُ ِّرﻳﱠِﱵ إِِّﱐ ﺗُـْﺒ‬
2. Ayat yang menunjukkan aturan pembiayaan penyusuan:
‫ﻀﻴِّ ُﻘﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ َوإِ ْن ُﻛ ﱠﻦ‬ ِ ‫أَﺳ ِﻜﻨﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣﻦ ﺣﻴﺚ ﺳ َﻜْﻨـﺘﻢ ِﻣﻦ وﺟ ِﺪ ُﻛﻢ وﻻَ ﺗُﻀﺎ ﱡر‬
َ ُ‫وﻫ ﱠﻦ ﻟﺘ‬
ُ َ َ ْ ْ ُ ْ ُْ َ ُ َْ ْ ُ ُ ْ
S.Al-Baqarah(2): 233 448
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﺟ َﻮرُﻫ ﱠﻦ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ أ ُ‬ ‫ﻀ ْﻌ َﻦ ﲪَْﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَِﺈ ْن أ َْر َ‬
‫ﺿ ْﻌ َﻦ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺂَﺗُ ُ‬ ‫أُوﻻَت ﲪَْ ٍﻞ ﻓَﺄَﻧْﻔ ُﻘﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَ َ‬
‫ُﺧَﺮى )‪ (٦‬ﻟِﻴُـْﻨ ِﻔ ْﻖ ذُو َﺳ َﻌ ٍﺔ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوأَْﲤُﺮوا ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ ﲟَْﻌُﺮوف َوإ ْن ﺗَـ َﻌ َ‬
‫ﺎﺳ ْﺮُْﰎ ﻓَ َﺴﺘُـ ْﺮﺿ ُﻊ ﻟَﻪُ أ ْ‬
‫ﻒ ﷲُ ﻧـَ ْﻔ ًﺴﺎ إِﻻﱠ َﻣﺎ آَ َ‪َ ±‬ﻫﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫َﺳ َﻌﺘﻪ َوَﻣ ْﻦ ﻗُﺪ َر َﻋﻠَْﻴﻪ ِرْزﻗُﻪُ ﻓَـ ْﻠﻴُـْﻨﻔ ْﻖ ﳑﱠﺎ آَ َ‪±‬ﻩُ ﷲُ ﻻَ ﻳُ َﻜﻠّ ُ‬
‫اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬ ‫َﺳﻴَ ْﺠ َﻌ ُﻞ ﷲُ ﺑـَ ْﻌ َﺪ ُﻋ ْﺴ ٍﺮ ﻳُ ْﺴًﺮا )‪. (٧‬‬
‫‪3. Hadits yang menerangkan batas waktu susuan‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ﻻَ ُﳛَِّﺮُم ِﻣ َﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺖ ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أُِّم َﺳﻠَ َﻤﺔَ ﻗَﺎﻟَ ْ‬
‫ﺎﻋ ِﺔ إِﻻﱠ َﻣﺎ ﻓَـﺘَ َﻖ اْﻷ َْﻣ َﻌﺎءَ ِﰱ اﻟﺜﱠ ْﺪ ِى َوَﻛﺎ َن ﻗَـْﺒ َﻞ اﻟْ ِﻔﻄَ ِﺎم (( رواﻩ اﻟﱰﻣﺬي ‪.‬‬
‫ﺿَ‬ ‫اﻟﱠﺮ َ‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﱰﻣﺬى‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ٤٥٠-٤٤٩‬ك‪-١٠‬اﻟﺮﺿﺎع ‪ ،‬ب‪َ -٥‬ﻣﺎ ذُﻛَِﺮ أَ ﱠن‬
‫ﻳﺚ َﺣ َﺴ ٌﻦ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬ ‫ﲔ ‪ ،‬ح‪ ١١٥٢‬وﻗَ َ‬ ‫اﳊَﻮﻟَ ْ ِ‬
‫اﻟﺼﻐَ ِﺮ ُدو َن ْ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎﻋﺔَ ﻻَ ُﲢَِّﺮُم إِﻻﱠ ِﰱ ّ‬ ‫ﺿَ‬ ‫اﻟﱠﺮ َ‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ﻴﺢ ‪َ .‬واﻟْ َﻌ َﻤ ُﻞ َﻋﻠَﻰ َﻫ َﺬا ِﻋْﻨ َﺪ أَ ْﻛﺜَ ِﺮ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻌِْﻠ ِﻢ ِﻣ ْﻦ أ ْ ِ ِ ِ‬
‫َﺻ َﺤﺎب اﻟﻨ ّ‬ ‫َﺻﺤ ٌ‬
‫ِ‬
‫اﳊَﻮﻟَ ْ ِ‬ ‫ﺎﻋﺔَ ﻻَ ُﲢَ ِﺮُم إِﻻﱠ َﻣﺎ َﻛﺎ َن ُدو َن ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ‬ ‫اﳊَْﻮﻟَ ْﲔ َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﺑـَ ْﻌ َﺪ ْ ْ‬ ‫ّ‬ ‫ﺿَ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َو َﻏ ِْﲑﻫ ْﻢ أَ ﱠن اﻟﱠﺮ َ‬ ‫َ‬
‫ﲔ ﻓَﺈِﻧﱠﻪُ ﻻَ ُﳛَِّﺮُم َﺷْﻴـﺌًﺎ ‪.‬‬ ‫اﻟْ َﻜ ِﺎﻣﻠَ ْ ِ‬

‫‪4. Hadits tentang suruhan taqwa kepada Allah di mana saja berada‬‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬اﺗ ِﱠﻖ ﷲَ َﺣْﻴـﺜُ َﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل ِﱃ رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ َذ ٍّر ﻗَ َ‬
‫ﱠﺎس ِﲞُﻠُ ٍﻖ َﺣ َﺴ ٍﻦ (( رواﻩ اﻟﱰﻣﺬي ‪.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ﺖ َوأَﺗْﺒِ ِﻊ اﻟ ﱠﺴﻴِّﺌَﺔَ ْ‬
‫اﳊَ َﺴﻨَﺔَ ﲤَْ ُﺤ َﻬﺎ َو َﺧﺎﻟﻖ اﻟﻨ َ‬ ‫ُﻛْﻨ َ‬
‫ﱠﺎس‪،‬‬ ‫اﻟﱪ واﻟﺼﻠﺔ ‪ ،‬ب‪ِ -٥٥‬ﰱ ُﻣ َﻌ َ‬
‫ﺎﺷَﺮةِ اﻟﻨ ِ‬ ‫ت‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٣٥٦-٣٥٥‬ك‪ّ -٢٨‬‬
‫ﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻ ِﺤﻴﺢ ‪ ،‬وِﰱ اﻟْﺒ ِ‬
‫ﺎب َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮةَ ‪.‬‬ ‫ح‪ ١٩٨٧‬وﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل َﺣﺪ ٌ َ َ ٌ َ ٌ َ َ‬
‫‪5. Hadits yang menunjukkan bahwa setiap orang itu akan‬‬
‫‪dimudahkan pada sesuatu yang jadi ketetapan baginya: jika dia‬‬
‫‪mau taat (dalam soal perceraian atau lainnya) berarti memang‬‬
‫‪catatannya termasuk orang baik.‬‬
‫ﺎل َﻛﺎ َن اﻟﻨِﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬‫َﻋ ْﻦ َﻋﻠِ ٍّﻰ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﰱ َﺟﻨَ َﺎزةٍ ﻓَﺄ َ‬
‫َﺧ َﺬ‬ ‫ﱡ َ ُ َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺎل‪ )):‬ﻣﺎ ِﻣْﻨ ُﻜﻢ ِﻣﻦ أ ٍ ِ‬ ‫َﺷﻴـﺌﺎ ﻓَﺠﻌﻞ ﻳـْﻨ ُﻜ ِ‬
‫ﺖ ﺑِﻪ اْﻷ َْر َ‬
‫ﺐ َﻣ ْﻘ َﻌ ُﺪﻩُ‬‫َﺣﺪ إﻻﱠ َوﻗَ ْﺪ ُﻛﺘ َ‬ ‫ْ ْ َ‬ ‫ض ﻓَـ َﻘ َ َ‬ ‫ًْ َ َ َ َ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 233‬‬ ‫‪449‬‬


‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﳉﻨ ِﱠﺔ (( ﻗَﺎﻟُﻮا ‪k‬رﺳ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ع اﻟْ َﻌ َﻤ َﻞ‬‫ﻮل ﷲ أَﻓَﻼَ ﻧـَﺘﱠﻜ ُﻞ َﻋﻠَﻰ ﻛﺘَﺎﺑِﻨَﺎ َوﻧَ َﺪ ُ‬ ‫ََ ُ‬ ‫ﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر َوَﻣ ْﻘ َﻌ ُﺪﻩُ ﻣ َﻦ َْ‬
‫ﺎل‪ْ )):‬اﻋ َﻤﻠُﻮا ﻓَ ُﻜﻞﱞ ُﻣﻴَ ﱠﺴٌﺮ ﻟِ َﻤﺎ ُﺧﻠِ َﻖ ﻟَﻪُ ‪ ،‬أَﱠﻣﺎ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠﺴ َﻌ َﺎدةِ ﻓَـﻴُـﻴَ ﱠﺴُﺮ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﻟِ َﻌ َﻤ ِﻞ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠﺴ َﻌ َﺎدةِ ‪َ ،‬وأَﱠﻣﺎ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠﺸ َﻘ ِﺎء ﻓَـﻴُـﻴَ ﱠﺴُﺮ ﻟِ َﻌ َﻤ ِﻞ أ َْﻫ ِﻞ اﻟ ﱠﺸ َﻘ َﺎوةِ ((‬
‫ﱠق ِ@ ْﳊُ ْﺴ َﲎ (( اﻵﻳَﺔَ ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ‬ ‫ﰒُﱠ ﻗَـَﺮأَ‪ )):‬ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ َﻣ ْﻦ أ َْﻋﻄَﻰ َواﺗﱠـ َﻘﻰ َو َﺻﺪ َ‬
‫ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫خ‪ ، ٢١١/٦ :‬ك‪-٦٥‬اﻟﺘﻔﺴﲑ ‪ ،‬س‪-٩٢‬اﻟﻠﻴﻞ ‪ ،‬ب‪-٧‬ﻓَ َﺴﻨُـﻴَ ِّﺴُﺮﻩُ ﻟِْﻠﻌُ ْﺴَﺮى ‪،‬‬
‫ح‪ ٤٩٤٩‬وأﻃﺮاﻓﻪ‪٧٥٥٢ ، ٦٦٠٥ ، ٦٢١٧ ، ٤٩٤٨ ، ٤٩٤٧ ،٤٩٤٦،٤٩٤٥ ،١٣٦٢‬‬

‫اﻵد ِﻣ ِّﻰ ِﰱ ﺑَﻄْ ِﻦ أ ُِّﻣ ِﻪ ‪،‬‬ ‫اﳋَْﻠ ِﻖ َ‬ ‫م ‪ ، ٤٧-٤٦/٨ :‬ك‪-٤٦‬اﻟﻘﺪر ‪ ،‬ب‪َ -١‬ﻛْﻴ ِﻔﻴﱠ ِﺔ ْ‬
‫ح‪) ٨-٧‬ﻣﺶ‪. (٦٩٠٣ :‬‬
‫د ‪ ، ٢٢٣-٢٢٢/٤ :‬ك‪-٣٩‬اﻟﺴﻨﺔ ‪ ،‬ب‪-١٦‬اﻟ َﻘ َﺪ ِر ‪ ،‬ح‪٤٦٩٤‬‬
‫ﺎدةِ ‪ ،‬ح‪٢١٣٦‬‬ ‫ِ‬
‫ت ‪ ، ٤٤٥/٤ :‬ك‪-٣٣‬اﻟﻘﺪر ‪ ،‬ب‪ِ -٣‬ﰱ اﻟ ﱠﺸ َﻘﺎء َواﻟ ﱠﺴ َﻌ َ‬
‫‪6. Hadits tentang susuan setelah dewasa‬‬
‫َﻋ ْﻦ َﻋﺎﺋِ َﺸﺔَ أَ ﱠن َﺳﺎﻟِ ًﻤﺎ َﻣ ْﻮَﱃ أَِﰉ ُﺣ َﺬﻳْـ َﻔﺔَ َﻛﺎ َن َﻣ َﻊ أَِﰉ ُﺣ َﺬﻳْـ َﻔﺔَ َوأ َْﻫﻠِ ِﻪ ِﰱ ﺑـَْﻴﺘِ ِﻬ ْﻢ‬
‫ﺖ إِ ﱠن َﺳﺎﻟِ ًﻤﺎ‬ ‫ﻓَﺄَﺗَﺖ ‪ -‬ﺗَـﻌ ِﲎ اﺑـﻨَﺔَ ﺳﻬﻴ ٍﻞ ‪ -‬اﻟﻨِﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟَ ْ‬ ‫ﱠ َ ُ َْ َ‬ ‫ْ ْ ْ ُ َْ‬
‫ﺎل َو َﻋ َﻘﻞ َﻣﺎ َﻋ َﻘﻠُﻮا َوإِﻧﱠﻪُ ﻳَ ْﺪ ُﺧﻞ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َوإِِّﱏ أَﻇُ ﱡﻦ أَ ﱠن ِﰱ ﻧـَ ْﻔﺲِ‬ ‫ﻗَ ْﺪ ﺑـَﻠَ َﻎ َﻣﺎ ﻳـَْﺒـﻠُ ُﻎ ِ‬
‫اﻟﺮ َﺟ ُ‬
‫ّ‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اﻟﱠﺬى‬ ‫ﱠﱮ‪ )):‬أ َْرﺿﻌﻴﻪ َْﲢﺮﻣﻰ َﻋﻠَْﻴﻪ وﻳَ ْﺬ َﻫ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬
‫ﺎل َﳍَﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬‫ﻚ َﺷْﻴـﺌًﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫أَِﰉ ُﺣ َﺬﻳْـ َﻔﺔَ ِﻣ ْﻦ ذَﻟ َ‬
‫ﺲ‬ ‫ﺐ اﻟﱠ ِﺬى ِﰱ ﻧـَ ْﻔ ِ‬ ‫ﺖ إِِّﱏ ﻗَ ْﺪ أ َْر َ‬
‫ﺿ ْﻌﺘُﻪُ ﻓَ َﺬ َﻫ َ‬ ‫ﺲ أَِﰉ ُﺣ َﺬﻳْـ َﻔﺔَ (( ﻓَـَﺮ َﺟ َﻌ ْ‬
‫ﺖ ﻓَـ َﻘﺎﻟَ ْ‬ ‫ِﰱ ﻧـَ ْﻔ ِ‬
‫أَِﰉ ُﺣ َﺬﻳْـ َﻔﺔَ ‪.‬‬
‫ﺖ ُﺳ َﻬْﻴ ٍﻞ ﻟَﺒَـﻨَـ َﻬﺎ ِﰱ إِ َ‪ٍ a‬ء‬‫غ َﺳ ْﻬﻠَﺔُ ﺑِْﻨ ُ‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ ُﻫﻨﺎَ أَ ْن ﺗُـ ْﻔ ِﺮ َ‬
‫ﺿَ‬ ‫ﻮد ِ@ ﱠﻟﺮ َ‬
‫ﺼَ‬ ‫َوﻳَـَﺮى اْﻟ ُﻔ َﻘ َﻬﺎءُ أَ ﱠن اْﳌـَْﻘ ُ‬
‫ﻚ َْﲢُﺮُم َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ‪.‬‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬
‫ﺲ َﻣﱠﺮات َوﺑِﺬﻟ َ‬ ‫ﲬ َ‬ ‫ﻚ َْ‬ ‫َوﺗُـ ْﺮﺳﻠُﻪُ ﻟ َﺴ ٍﺎﱂ ﻟﻴَ ْﺸَﺮﺑﻪُ َوﺗُ َﻜِّﺮُر ذﻟ َ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ج‪ ٩‬ص‪ ، ١٦٩-١٦٨‬ك‪-١٨‬اﻟﺮﺿﺎع ‪ ،‬ب‪-٧‬رﺿﺎﻋﺔ اﻟﻜﺒﲑ ‪،‬‬
‫ح‪) ٣٢-٣٠‬ﻣﺶ‪(٣٦٧٤:‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 233‬‬ ‫‪450‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah bayi itu disusukan selama 24 bulan penuh, jika itu bisa
dilakukan.
2. Dalam urusan rumah-tangga dan segala persoalan yang timbul di
dalamnya, hendaknya orang tetap taqwa kepada Allah, mengikuti
aturan Allah.

‫ﺼ َﻦ ِ’َﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ أ َْرﺑَـ َﻌ َﺔ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ َو َﻋ ْﺸ ًﺮا‬ ِ ِ‫ﱠ‬


ً ‫ﻳﻦ ﻳـُﺘَـ َﻮﻓﱠـ ْﻮ َن ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻳَ َﺬ ُرو َن أَ ْزَو‬
ْ ‫اﺟﺎ ﻳَـﺘَـ َﺮﺑﱠ‬ َ ‫َواﻟﺬ‬
ِ ِ ِ
ُ‫ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َوﷲ‬pِ ‫ْﻦ ِﰲ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ﱠﻦ‬ َ ‫ﻴﻤﺎ ﻓَـ َﻌﻠ‬َ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓ‬َ َ‫َﺟﻠَ ُﻬ ﱠﻦ ﻓَﻼَ ُﺟﻨ‬ َ ‫ﻓَِﺈ َذا ﺑَـﻠَﻐْ َﻦ أ‬
‫ﺿﺘُ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ِﻣ ْﻦ ِﺧﻄْﺒَ ِﺔ‬ ْ ‫ﻴﻤﺎ َﻋ ﱠﺮ‬ ِ
َ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓ‬
ِ
َ َ‫( َوﻻَ ُﺟﻨ‬٢٣٤) ٌ‫ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒﲑ‬
َ‫ﺴ ِﺎء أ َْو أَ ْﻛﻨَـ ْﻨـﺘُ ْﻢ ِﰲ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َﻋ ِﻠ َﻢ ﷲُ أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َﺳﺘَ ْﺬ ُﻛ ُﺮوﻧَـ ُﻬ ﱠﻦ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ ﻻ‬ ِ
َ ّ‫اﻟﻨ‬
‫ﺎح َﺣ ﱠﱴ‬ ِ ‫وﻫ ﱠﻦ ِﺳ «ﺮا إِﻻﱠ أَ ْن ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً َﻣ ْﻌ ُﺮوﻓًﺎ َوﻻَ ﺗَـ ْﻌ ِﺰُﻣﻮا ُﻋ ْﻘ َﺪ َة اﻟﻨِّ َﻜ‬ ِ
ُ ‫ﺗُـ َﻮاﻋ ُﺪ‬
ِ ِ
‫ﺎﺣ َﺬ ُروﻩُ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ْ َ‫َﺟﻠَﻪُ َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ِﰲ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ ﻓ‬ َ ‫ﺎب أ‬ ُ َ‫ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ اﻟْﻜﺘ‬
(٢٣٥) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫أَ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َﺣﻠ‬ ٌ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Masa iddah perempuan yang suaminya meninggal itu selama
empat bulan sepuluh hari.
2. Sesudah masa iddah ini berakhir, perempuan itu diperbolehkan
keluar rumah seperti biasa (tidak terbatas pada keperluan darurat),
boleh berhias dan boleh menikah lagi dengan jalan yang baik
(menikah, bukan bergendak).
3. Allah sangat Mengetahui (sangat banyak khabarnya) tentang apa
saja yang dilakukan manusia.
4. Selama masa iddah (karena kematian suami) belum berakhir,
orang yang mau menikahi perempuan itu boleh memberi isyarat
untuk melamar atau menahan diri menunda lamaran.

S.Al-Baqarah(2): 234-235. 451


5. Orang tidak boleh terang-terangan melamar perempuan yang
sedang dalam masa iddah (karena kematian suami ini), tetapi
boleh melakukan sindiran 7.
6. Allah tahu bahwa kaum pria akan berpikir, terbayang-bayang
janda – yang suaminya meninggal belum lama – dan mengingin-
kannya.
7. Orang tidak boleh membuat perjanjian sembunyi-sembunyi untuk
menikah dengan janda (yang suaminya meninggal belum lama),
tetapi boleh menyampaikan sindiran untuk melamarnya setelah
masa iddah habis.
8. Aqad nikah baru boleh dilakukan setelah masa iddah berakhir.
9. Allah Mengetahui apa yang disimpan manusia dalam hati atau diri
mereka, maka orang disuruh berhati-hati agar tidak melanggar
aturan Allah.
10. Allah Maha Pengampun (kepada orang yang memohon ampun
dan beraubat), tidak tergesa-gesa (untuk menjatuhkan siksa).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Aturan Islam juga menyangkut soal-soal mu’amalah, bukan hanya
ibadah khusus saja.
2. Perempuan yang dalam keadaan tidak bersuami (karena cerai atau
suaminya meninggal) boleh menikah lagi jika sudah lepas dari
masa iddahnya.
3. Apa yang dilakukan manusia dalam soal rumah tangga, nikah,
thalaq dan sebagainya itu tidak lepas dari pengawasan Allah dan
akan diminta tanggung-jawabnya di hadapan Allah.
4. Kaum pria cenderung memberi perhatian (ingatan) lebih kepada
perempuan yang baru kematian suami.
5. Perjanjian sembunyi-sembunyi, dalam bentuk pacaran atau
semisalnya, tidak boleh dilakukan orang beriman.
6. Semasa masa iddahnya belum berakhir, perempuan tidak boleh
dinikahkan.

7
Ulama memberikan contoh sindiran ini misalnya:”Saya ingin menikah, dan
berharap Allah akan memberikan perempuan shalihah kepada saya” – atau
kalimat semisalnya, yang tidak terang-terangan menyebutnya, wallahu a’lam

S.Al-Baqarah(2): 234-235. 452


7. Niatan manusia tidak pernah terlepas dari Pengetahuan dan
Pengawasan Allah.
Catatan:
Pada prinsipnya perempuan yang sedang dalam masa iddah karena
kematian suami itu:
1. Lebih baik banyak tinggal di rumah, hanya keluar jika sangat perlu.
2. Bersahaja, tidak berhias/bersolek/mempercantik diri.
3. Tidak menikah/dilakukan aqad nikah atasnya.
4. Tidak boleh dilamar atau dilakukan perjanjian sembunyi-sembunyi
untuk nantinya menikah setelah masa iddah berakhir.
5. Boleh dilakukan sindiran (sedang si perempuan masih dalam masa
iddah) untuk menunjukkan adanya orang yang berminat menikahinya
setelah masa iddahnya berakhir (nanti).

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Hadits tentang larangan-larangan bagi perempuan yang sedang
dalam masa iddah

‫)) ﻻَ ُِﲢ ﱡﺪ اﻟْ َﻤ ْﺮأَةُ ﻓَـ ْﻮ َق‬:‫ﺎل‬ َ َ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِ


َ ‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ
‫َﻋ ْﻦ أُِّم َﻋﻄﻴﱠﺔَ أَ ﱠن اﻟﻨِ ﱠ‬
ٍ ِ ِ ِ ‫ٍ ِﱠ‬
‫ﺼﺒُﻮ ًﻏﺎ‬ ْ ‫ﺲ ﺛـَ ْﻮً@ َﻣ‬ ُ َ‫ﺛَﻼَث إﻻ َﻋﻠَﻰ َزْو ٍج ﻓَﺈﻧـ َﱠﻬﺎ ُﲢ ﱡﺪ َﻋﻠَْﻴﻪ أ َْرﺑـَ َﻌﺔَ أَ ْﺷ ُﻬﺮ َو َﻋ ْﺸًﺮا ﻻَ ﺗَـ ْﻠﺒ‬
‫ت ِﻣ ْﻦ‬ ِ ِ ‫إِﻻﱠ ﺛـَﻮب َﻋ ْﺼ ٍﺐ وﻻَ ﺗَﻜْﺘ ِﺤﻞ وﻻَ ﲤََ ﱡ‬
ْ ‫َﺎ إِذَا ﻃَ ُﻬَﺮ‬d‫ﺲ ﻃﻴﺒًﺎ إِﻻﱠ أ َْد َﱏ ﻃُ ْﻬَﺮ‬ َ ُ َ َ َ ْ
(( ً‫ﺼﺐ)) إﻻﱠ َﻣ ْﻐ ُﺴﻮﻻ‬ ِ ٍ ٍ ِ ٍ ِ ِ ‫َِﳏ‬
ْ ‫ﻮب َﻣ َﻜﺎ َن َﻋ‬ ُ ‫ﺎل ﻳـَ ْﻌ ُﻘ‬ َ َ‫ﻴﻀ َﻬﺎ ﺑﻨُـﺒْ َﺬة ﻣ ْﻦ ﻗُ ْﺴﻂ أ َْو أَﻇْ َﻔﺎ ٍر (( ﻗ‬
. ‫ﺐ (( رواﻩ أﺑﻮداود‬ ِ
ُ ‫ﻮب )) َوﻻَ َﲣْﺘَﻀ‬ ُ ‫َوَز َاد ﻳـَ ْﻌ ُﻘ‬
‫ ﻧﻮع ﻣﻦ‬: ‫ اﻟ ُﻘﺴﻂ‬. ‫ اﻟﻘﻄﻌﺔ اﻟﻴﺴﲑة ﻣﻦ اﻟﺸﻰء‬: ‫ اﻟﻨﺒﺬة‬. ‫ ﺑﺮود ﳝﻨﻴﺔ‬:‫_ اﻟﻌﺼﺐ‬
. ‫ ﻧﺒﺎت ﻋﻄﺮى ﻳﺸﺒﻪ اﻷﻇﻔﺎر‬: ‫اﻷﻇﻔﺎر‬ . ‫اﻟﻄﻴﺐ وﻗﻴﻞ ﻫﻮ اﻟﻌﻮد‬
٢٣٠٢‫ح‬ ،‫ﻓﻴﻤﺎ ﲡﺘﻨﺒﻪ اﳌﻌﺘﺪةاﱁ‬-٤٦‫ ب‬، ‫اﻟﻄﻼق‬-١٣‫ ك‬،٢٩٢-٢٩١/٢ : ‫د‬
2. Hadits tentang perempuan dalam masa iddah yang keluar rumah
untuk bekerja, adapun yang tidak ada keperluan, tidak boleh:
ِ ِ َ َ‫ﻋﻦ ﺟﺎﺑِ ٍﺮ ﻗ‬
‫ﺎﻫﺎ‬ ْ ‫ ﻓَ َﺨَﺮ َﺟ‬ºً َ‫ﺖ َﺧﺎﻟَِﱴ ﺛَﻼ‬
َ ‫ﺖ َﲡُ ﱡﺪ َﳔْﻼً َﳍَﺎ ﻓَـﻠَﻘﻴَـ َﻬﺎ َر ُﺟ ٌﻞ ﻓَـﻨَـ َﻬ‬ ْ ‫ﺎل ﻃُﻠّ َﻘ‬ َ َْ
‫اﺧُﺮِﺟﻰ‬ ْ )):‫ﺎل َﳍَﺎ‬ َ ‫ﻚ ﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ‬ ِ ‫ﺖ اﻟﻨِﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻓَ َﺬ َﻛﺮ‬
َ ‫ت ذَﻟ‬ْ َ َ ََ َ َْ ُ َ ‫ﱠ‬
ِ َ‫ﻓَﺄَﺗ‬

S.Al-Baqarah(2): 234-235. 453


‫ﺼﺪﱠﻗِﻰ ِﻣْﻨﻪُ أ َْو ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠِﻰ َﺧْﻴـًﺮا (( ‪ .‬رواﻩ أﲪﺪ وﻣﺴﻠﻢ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ ُﺠ ّﺪى َﳔْﻠَﻚ ﻟَ َﻌﻠﱠﻚ أَ ْن ﺗَ َ‬
‫وأﺑﻮداود واﻟﻨﺴﺂﺋﻲ واﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﳌﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫‪٣٢١/٣‬‬ ‫أﲪﺪ ‪:‬‬
‫وج اﻟْ ُﻤ ْﻌﺘَﺪﱠةِ اﻟْﺒَﺎﺋِ ِﻦ َواﻟْ ُﻤﺘَـ َﻮ ﱠﰱ‬
‫م‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٢٠٠‬ك‪-١٧‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪َ -٧‬ﺟ َﻮا ِز ُﺧُﺮ ِ‬
‫ﺎﺟﺘِ َﻬﺎ ‪ ،‬ح‪) ٦٢‬ﻣﺶ‪. (٣٧٩٤:‬‬ ‫ﻋْﻨـﻬﺎ زوﺟﻬﺎ ِﰱ اﻟﻨـ ِ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر ﳊَ َ‬
‫َ‬ ‫َ َ َْ ُ َ‬
‫ِ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر ‪ ،‬ح‪. ٢٢٩٧‬‬ ‫د ‪:‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ٢٨٩‬ك‪-١٣‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪-٤١‬اﻟْ َﻤْﺒـﺘُﻮﺗَﺔ َﲣُْﺮ ُج ِ@ﻟﻨـ َ‬
‫ح‪٣٥٦٥‬‬ ‫وج اﻟْ ُﻤﺘَـ َﻮ ﱠﰱ َﻋْﻨـ َﻬﺎ ِ@ﻟﻨـ َ‬
‫ﱠﻬﺎ ِر ‪،‬‬ ‫ن‪ :‬ج‪ ، ٢٠٩/٦‬ك‪-٢٧‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪ُ -٧٠‬ﺧُﺮ ِ‬
‫ﱠ‪َd‬ﺎ ‪ ،‬ح‪٢٠٣٤‬‬‫ﺟﻪ ‪ ، ٦٥٦/١:‬ك‪-١٠‬اﻟﻄﻼق ‪ ،‬ب‪-٩‬ﻫﻞ َﲣْﺮج اﻟْﻤﺮأَةُ ِﰱ ِﻋﺪ ِ‬
‫َ ْ ُ ُ َْ‬
‫‪3. Riwayat tentang pemahaman ayat ini dan contoh sindiran:‬‬
‫ِ‬ ‫ﻋ ِﻦ اﺑ ِﻦ ﻋﺒﱠ ٍ ِ‬
‫ت أَﻧﱠﻪُ ﺗَـﻴَ ﱠﺴَﺮ ِﱃ‬ ‫ﻳﺞ ‪َ ،‬وﻟََﻮد ْد ُ‬ ‫ﻳﺪ اﻟﺘـ ْﱠﺰِو َ‬ ‫ﻮل إِِّﱏ أُ ِر ُ‬ ‫ﺿﺘُ ْﻢ ( ﻳـَ ُﻘ ُ‬ ‫ﻴﻤﺎ َﻋﱠﺮ ْ‬‫ﺎس ) ﻓ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل اﻟْ َﻘﺎﺳﻢ ﻳـ ُﻘ ُ ِ ِ‬ ‫اﻣﺮأَةٌ ﺻ ِ‬
‫ﺐ ‪َ ،‬وإ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﻮل إﻧﱠﻚ َﻋﻠَ ﱠﻰ َﻛ ِﺮﳝَﺔٌ ‪َ ،‬وإِّﱏ ﻓﻴﻚ ﻟََﺮاﻏ ٌ‬ ‫َُ‬ ‫ﺎﳊَﺔٌ ‪َ .‬وﻗَ َ‬ ‫َْ َ‬
‫ﻚ َﺧْﻴـًﺮا ‪ ،‬أ َْو َْﳓ َﻮ َﻫ َﺬا ‪.‬‬ ‫ﻟَﺴﺎﺋِﻖ إِﻟَﻴ ِ‬
‫َ ٌ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﺟﺔً َوأَﺑْﺸﺮى ‪َ ،‬وأَﻧْﺖ ﲝَ ْﻤﺪ ﷲ َ‪a‬ﻓ َﻘﺔٌ ‪.‬‬ ‫ﻮل إ ﱠن ﱃ َﺣ َ‬ ‫ﻮح ﻳـَ ُﻘ ُ‬
‫ض َوﻻَ ﻳـَﺒُ ُ‬ ‫ﺎل َﻋﻄَﺎءٌ ﻳـُ َﻌّﺮ ُ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫اﻋ ُﺪ َوﻟِﻴﱡـ َﻬﺎ ﺑِﻐَِْﲑ ِﻋ ْﻠ ِﻤ َﻬﺎ ‪َ ،‬وإِ ْن‬
‫ﻮل ‪ .‬وﻻَ ﺗَﻌِ ُﺪ َﺷﻴـﺌﺎ وﻻَ ﻳـﻮ ِ‬
‫ْ ً َ َُ‬ ‫َﲰَ ُﻊ َﻣﺎ ﺗَـ ُﻘ ُ َ‬ ‫ﻮل ِﻫ َﻰ ﻗَ ْﺪ أ ْ‬ ‫َوﺗَـ ُﻘ ُ‬
‫واﻋﺪت رﺟﻼً ِﰱ ِﻋﺪ ِ‬
‫ﱠ‪َd‬ﺎ ﰒُﱠ ﻧَ َﻜ َﺤ َﻬﺎ ﺑـَ ْﻌ ُﺪ َﱂْ ﻳـُ َﻔﱠﺮ ْق ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ‪.‬‬ ‫َ ََ ْ َ ُ‬
‫َﺟﻠَﻪُ (‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺰَ‪َ .a‬وﻳُ ْﺬ َﻛُﺮ َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬ ‫وﻫ ﱠﻦ ِﺳ»ﺮا( ِّ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب أ َ‬‫ﺎس ) اﻟْﻜﺘَ ُ‬ ‫اﳊَ َﺴ ُﻦ ) ﻻَ ﺗُـ َﻮاﻋ ُﺪ ُ‬ ‫ﺎل ْ‬‫َوﻗَ َ‬
‫ا‪ِŠ‬‬
‫ﻀﻰ اﻟْﻌِ ﱠﺪةُ ‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ ، ١٨/٧ :‬ك‪-٦٧‬اﻟﻨﻜﺎح ‪ ،‬ب‪-٣٤‬ﻗَـ ْﻮِل ﱠ‬ ‫ﺗَـْﻨـ َﻘ ِ‬
‫ﺿﺘُ ْﻢ ﺑِِﻪ ِﻣ ْﻦ ِﺧﻄْﺒَ ِﺔ اﻟﻨِّ َﺴ ِﺎء اﱁ ‪ ،‬ح‪. ٥١٢٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ َﻋﱠﺮ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓ َ‬‫َﺟ ﱠﻞ َو َﻋﱠﺰ ) َوﻻَ ُﺟﻨَ َ‬
‫‪4. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa Allah itu Maha‬‬
‫‪Pengampun, Penyayang, atau Tidak tergesa-gesa Menyiksa‬‬
‫اﺳﺘَـَﺰﱠﳍُُﻢ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ ُن ﺑِﺒَـ ْﻌ ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺗَـﻮﻟﱠﻮا ِﻣْﻨ ُﻜﻢ ﻳـﻮم اﻟْﺘَـ َﻘﻰ ْ ِ‬
‫ﺾ َﻣﺎ َﻛ َﺴﺒُﻮا‬ ‫اﳉَ ْﻤ َﻌﺎن إِﱠﳕَﺎ ْ‬ ‫َ َ ْ ْ َْ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 234-235.‬‬ ‫‪454‬‬
‫ﻋﻤﺮان)‪١٥٥:(٣‬‬ ‫ﻮر َﺣﻠِ ٌﻴﻢ ‪ .‬آل‬ ‫ِ‬
‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ َﻋْﻨـ ُﻬ ْﻢ إ ﱠن ﷲَ َﻏ ُﻔ ٌ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻦ أَ ْﺷﻴَﺎءَ إِ ْن ﺗُـْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ُﺴ ْﺆُﻛ ْﻢ َوإِ ْن ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋْﻨـ َﻬﺎ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠١:(٥‬‬ ‫ِﺣﲔ ﻳـﻨـﱠﺰُل اﻟْ ُﻘﺮآَ ُن ﺗُـﺒﺪ ﻟَ ُﻜﻢ ﻋ َﻔﺎ ﷲ ﻋْﻨـﻬﺎ وﷲ َﻏ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َﺣﻠ ٌ‬ ‫ْ َْ ْ َ ُ َ َ َ ُ ٌ‬ ‫َ َُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;)‪S.Al-Baqarah(2):173, 182, 192, 199, 218, 225, 226, 235 (ini‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):31, 89, 129‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):3, 34, 39, 74, 98‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):54, 145‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):69, 70‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):5, 27, 91, 99, 102; S.Yusuf(12):53‬‬ ‫;‪S.Ibrahim(14):36‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):115‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):60‬‬ ‫;‪S.An.Naml(27):11‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):5, 22, 33, 62‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):28, 30; S.Fushshilat(41):32‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):23‬‬ ‫‪S.Al-Hujurat(49):5, 14; S.Al-Hadied(57):28‬‬
‫;‪S.Al-Mujadilah(58):2, 12‬‬ ‫;‪S.Al-Mumtahinah(60):7, 12‬‬
‫;‪S.At-Taghabun(64):14‬‬ ‫‪S.At-Tahriem(66):1; S.Al-Muzzammil(73):20.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Jika hendak menikahi atau menikahkan janda yang belum lama‬‬
‫‪suaminya meninggal, hendaknya berhati-hati jangan sampai‬‬
‫‪melanggar aturan yang sudah ditentukan Allah.‬‬

‫ﻀﺔً‬ ‫ﺿﻮا َﳍُ ﱠﻦ ﻓَ ِﺮﻳ َ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ أ َْو ﺗَـ ْﻔ ِﺮ ُ‬


‫ﺴ ُ‬ ‫ﺎء َﻣﺎ َﱂْ ﲤََ ﱡ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠ‬
‫ﺴَ‬ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ إ ْن ﻃَﻠ ْﻘﺘُ ُﻢ اﻟﻨّ َ‬ ‫ﻻَ ُﺟﻨَ َ‬
‫ﺎﻋﺎ ِ‪p‬ﻟْﻤﻌﺮ ِ‬ ‫ِ‬
‫وف َﺣ «ﻘﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤﻮﺳ ِﻊ ﻗَ َﺪ ُرﻩُ َو َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﻘ ِﱰ ﻗَ َﺪ ُرﻩُ َﻣﺘَ ً َ ْ ُ‬ ‫َوَﻣﺘِّﻌُ ُ‬
‫ﺿﺘُ ْﻢ َﳍُ ﱠﻦ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ َوﻗَ ْﺪ ﻓَـ َﺮ ْ‬ ‫ﺴ ُ‬ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن ﲤََ ﱡ‬‫ﲔ )‪َ (٢٣٦‬وإِ ْن ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘُ ُﻤ ُ‬
‫ِ‬
‫اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨِ َ‬
‫ﺿﺘُ ْﻢ إِﻻﱠ أَ ْن ﻳَـ ْﻌ ُﻔﻮ َن أ َْو ﻳَـ ْﻌ ُﻔ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﺑِﻴَ ِﺪﻩِ ﻋُ ْﻘ َﺪةُ اﻟﻨِّ َﻜ ِ‬
‫ﺎح‬ ‫ﻒ َﻣﺎ ﻓَـ َﺮ ْ‬
‫ﺼ ُ‬ ‫ﻀﺔً ﻓَﻨِ ْ‬‫ﻓَ ِﺮﻳ َ‬
‫ِ‬ ‫وأَ ْن ﺗَـﻌ ُﻔﻮا أَﻗـْﺮ ِ‬
‫ﻀ َﻞ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼﲑٌ‬ ‫ﺴ ُﻮا اﻟْ َﻔ ْ‬
‫ب ﻟﻠﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َوﻻَ ﺗَـ ْﻨ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ْ‬
‫)‪(٢٣٧‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 234-235.‬‬ ‫‪455‬‬


A. MAKSUD AYAT
1. Tidak mengapa (= boleh) orang menthalaq isteri yang belum
dikumpuli atau belum ditentukan maharnya.
2. Isteri yang belum dikumpuli atau belum ditentukan maharnya itu
jika dithalaq harus diberi bekal atau hadiah 8.
3. Jumlah atau besarnya hadiah itu disesuaikan dengan kemampuan
pihak laki-laki, sesuai dengan kekayaan yang dimiliki.
4. Pemberian hadiah atau bekalan itu dilakukan dengan baik, dan itu
haq atas orang-orang yang suka berbuat baik.
5. Jika perempuan dithalaq sebelum dikumpuli suaminya padahal
sudah ditentukan maharnya, maka perempuan itu berhak atas
separo mahar tersebut (yang separo kembali kepada pihak laki-
laki), kecuali jika ada perma’afan (merelakan) sebagai berikut:
6. Jika si perempuan merelakan, maka mahar itu semua boleh
kembali kepada pihak laki-laki secara utuh.
7. Jika si laki-laki merelakan 9, maka mahar itu semua menjadi milik
pihak perempuan secara utuh.
8. Yang mau merelakan mahar itu diterima pihak yang berlawanan
dengannya, itu adalah pihak yang lebih baik, lebih dekat kepada
ketaqwaan.
Catatan :
(maksudnya jika pihak laki-laki merelakan mahar itu untuk menjadi milik
pihak perempuan spenuhnya, maka pihak laki-laki lebih dekat kepada
taqwa; sebaliknya jika pihak perempuan merelakan mahar itu kembali
menjadi milik pihak laki-laki sepenuhnya, maka pihak perempuan lebih
dekat kepada taqwa).

9. Allah menyuruh agar kita saling menghargai kebaikan pihak lain,


saling tidak melupakan kebaikan yang diterima dari pihak lain.
10. Allah senantiasa melihat apa saja yang dilakukan manusia (untuk
kemudian nantinya Dia balas di Akhirat).

8
Menurut ulama keharusan memberi hadiah atau bekalan itu berdasar S.Al-
Ahzab(33):49 sebagaimana tersebut pada bagian C di atas.
9
Sebagian ulama berpendapat bahwa yang dimaksud dengan orang yang
memegang ikatan nikah itu adalah wali si perempuan, wallahu a’lam.

S.Al-Baqarah(2): 236-237. 456


B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Pernikahan (aqad nikah) boleh dilakukan dan sah meskipun belum
ditentukan maharnya.
2. Menjatuhkan thalaq tidak harus disertai dengan kebencian atau
permusuhan, tetapi harus dilakukan dengan baik.
3. Orang baik-baik, orang bertaqwa, jika menceraikan isterinya tentu
melakukannya dengan cara yang baik dan dengan memberikan
hadiah sesuai kemampuannya.
4. Menurut Al-Islam, perceraian antara suami dengan isterinya tidak
harus disertai pertengkaran dan perselisihan, melainkan bisa
saling bertenggang-rasa dengan memperhatikan kesulitan yang
mungkin sedang dihadapi pihak lain (pihak isteri atau pihak
suaminya).
5. Dalam soal hak-hak pribadi (hak perdata), orang boleh saling
mema’afkan.
6. Dalam soal harta dunia, Al-Islam mengajarkan agar kita bersikap
longgar, tasamuh, tidak tamak.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat lain tentang thalaq sebelum kumpul dan ayat lain tentang
pemberian bekalan kepada perempuan yang dithalaq selain ayat ini
ِ ِ ِ ِ
٢٤١:(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬ .‫ﲔ‬ َ ‫ﺎع ِ@ﻟْ َﻤ ْﻌُﺮوف َﺣﻘ»ﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ‬
ٌ َ‫َوﻟ ْﻠ ُﻤﻄَﻠﱠ َﻘﺎت َﻣﺘ‬
ِ ‫ﺎت ﰒُﱠ ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘﻤ‬ ِ َ‫ أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آﻣﻨُﻮا إِذَا ﻧَ َﻜﺤﺘﻢ اﻟْﻤﺆِﻣﻨ‬k
ُ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ِﻞ أَ ْن ﲤََ ﱡﺴ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻓَ َﻤﺎ‬ ُ ُُ ْ ُ ُُ ْ َ َ َ َ
. ً‫اﺣﺎ َﲨﻴﻼ‬ِ ِ ِ ٍ ِ ِ ِ
ً ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َﺳَﺮ‬ ُ ‫ﻮﻫ ﱠﻦ َو َﺳّﺮ ُﺣ‬
ُ ُ‫ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴﻬ ﱠﻦ ﻣ ْﻦ ﻋﺪﱠة ﺗَـ ْﻌﺘَﺪﱡوﻧـَ َﻬﺎ ﻓَ َﻤﺘّﻌ‬
٤٩:(٣٣)‫اﻷﺣﺰاب‬

2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah senantiasa melihat,


menyaksikan apa saja yang dilakukan manusia
ٍ‫وﻣﺜﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أَﻣﻮا َﳍﻢ اﺑﺘِﻐَﺎء ﻣﺮﺿﺎةِ ﷲِ وﺗَـﺜْﺒِﻴﺘﺎ ِﻣﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬﻢ َﻛﻤﺜ ِﻞ ﺟﻨ ٍﱠﺔ ﺑِﺮﺑـﻮة‬
َ َْ َ َ َ ْ ْ ً َ َ ْ َ َ ْ ُُ َ ْ ُ َ ُ ََ َ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ْ َ‫َﺻﺎﺑـَ َﻬﺎ َواﺑِ ٌﻞ ﻓَﺂَﺗ‬
ٌ‫ﺖ أُ ُﻛﻠَ َﻬﺎ ﺿ ْﻌ َﻔ ْﲔ ﻓَﺈ ْن َﱂْ ﻳُﺼْﺒـ َﻬﺎ َواﺑ ٌﻞ ﻓَﻄَﻞﱞ َوﷲُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼﲑ‬ َ‫أ‬
٢٦٥:(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬

S.Al-Baqarah(2): 236-237. 457


‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﻓَِﺈ ْن َﺣﺎ ﱡﺟ َ‬
‫ﺎب‬‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﺖ َو ْﺟﻬ َﻲ ﱠ‪َ Š‬وَﻣ ِﻦ اﺗﱠـﺒَـ َﻌ ِﻦ َوﻗُ ْﻞ ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫َﺳﻠَ ْﻤ ُ‬‫ﻮك ﻓَـ ُﻘ ْﻞ أ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ اﻟْﺒَﻼَغُ َوﷲُ ﺑَﺼﲑٌ‬ ‫َﺳﻠَ ُﻤﻮا ﻓَـ َﻘﺪ ْاﻫﺘَ َﺪ ْوا َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻮا ﻓَﺈِﱠﳕَﺎ َﻋﻠَْﻴ َ‬
‫َﺳﻠَ ْﻤﺘُ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن أ ْ‬
‫ﲔ أَأ ْ‬ ‫َواْﻷ ُّﻣﻴِّ َ‬
‫ﺎد ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٢٠:(٣‬‬ ‫ِ@ﻟْﻌِﺒ ِ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آَ َوْوا‬ ‫ﺎﻫ ُﺪوا ¼ َْﻣ َﻮاﳍ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔﺴﻬ ْﻢ ﰲ َﺳﺒﻴﻞ ﷲ َواﻟﺬ َ‬ ‫ﺎﺟُﺮوا َو َﺟ َ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َوَﻫ َ‬ ‫إ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺟُﺮوا َﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َوَﻻﻳَﺘِ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ﺾ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا وَﱂ ﻳـﻬ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟﻴَﺎءُ ﺑـَ ْﻌ ٍ َ َ َ ُ َ ْ ُ َ‬ ‫ﻚ ﺑـَ ْﻌ ُ‬ ‫ﺼُﺮوا أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫َوﻧَ َ‬
‫ﱠﺼُﺮ إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ ﻗَـ ْﻮٍم‬ ‫ِ‬
‫ﺼُﺮوُﻛ ْﻢ ِﰲ اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ ﻓَـ َﻌﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟﻨ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲء َﺣ ﱠﱴ ﻳـُ َﻬﺎﺟُﺮوا َوإِن ْ‬
‫اﺳﺘَـْﻨ َ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻷﻧﻔﺎل)‪٧٢:(٨‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎق َوﷲُ ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ ٌ‬ ‫ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َوﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ِﻣﻴﺜَ ٌ‬
‫ات واْﻷَر َ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﺘَـ َﻮى َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻌ ْﺮ ِش ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ‬ ‫ض ِﰲ ﺳﺘﱠﺔ أ ﱠَ‪k‬م ﰒُﱠ ْ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎو َ ْ‬
‫ج ِﻣْﻨـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﻳـَْﻨ ِﺰُل ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺴ َﻤ ِﺎء َوَﻣﺎ ﻳـَ ْﻌُﺮ ُج ﻓِ َﻴﻬﺎ َوُﻫ َﻮ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ أَﻳْ َﻦ‬ ‫ض َوَﻣﺎ َﳜُْﺮ ُ‬ ‫ﻳَﻠِ ُﺞ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬
‫ﺼﲑٌ ‪ .‬اﳊﺪﻳﺪ)‪٤:(٥٧‬‬ ‫ﻣﺎ ُﻛْﻨـﺘُﻢ وﷲ ِﲟَﺎ ﺗَـﻌﻤﻠُﻮ َن ﺑ ِ‬
‫َ ْ َ ُ َْ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):96, 110, 233, 237 (ini); S.Ali Imran(3):15, 156, 163‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):71‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):39‬‬ ‫;‪S.Hud(11):112‬‬
‫;‪S.Saba’(34):11‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):31‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):44‬‬
‫;‪S.Fushshilat(41):40‬‬ ‫;‪S.Asy-Syura(42):27; S.Al-Hujurat(49):18‬‬
‫;‪S.Al-Mumtahanah(60):3‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):2‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jangan mengabaikan penghargaan kepada orang lain, karena‬‬
‫‪setiap orang itu mempunyai kelebihan yang bisa jadi tidak‬‬
‫‪diberikan kepada orang lain.‬‬

‫ﺼﻼَ ِة اﻟْﻮﺳﻄَﻰ وﻗُ ِ ِ‬ ‫ﺼﻠَﻮ ِ‬ ‫ِ‬


‫ﲔ )‪ (٢٣٨‬ﻓَِﺈ ْن‬ ‫ﻮﻣﻮا ﱠ¯ ﻗَﺎﻧِﺘِ َ‬ ‫ُْ َ ُ‬ ‫ات َواﻟ ﱠ‬ ‫َﺣﺎﻓﻈُﻮا َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱠ َ‬
‫ِﺧ ْﻔﺘُ ْﻢ ﻓَ ِﺮ َﺟﺎﻻً أ َْو ُرْﻛﺒَ ًﺎ‪ °‬ﻓَِﺈذَا أ َِﻣ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓَﺎذْ ُﻛ ُﺮوا ﷲَ َﻛ َﻤﺎ َﻋﻠﱠ َﻤ ُﻜ ْﻢ َﻣﺎ َﱂْ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا‬
‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٢٣٩‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 236-237.‬‬ ‫‪458‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh orang beriman agar menjaga shalat-shalat
maktubah, lebih-lebih shalatul wustha.
2. Allah menyuruh agar orang beriman melakukan shalat dengan
khusyu’, dengan tunduk.
3. Jika orang dalam keadaan takut diserang musuh (dalam situasi
perang), maka orang boleh melakukan shalat dalam keadaan
berjalan atau berkendaraan.
4. Jika situasi sudah aman, orang harus melakukan dzikir dan shalat
sebagaimana cara yang sudah diajarkan.
5. Apa yang Allah ajarkan kepada manusia (tentang tata-cara ibadah
dan lainnya itu), semula manusia tidak mengetahui.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Shalat maktubah tidak hanya sekedar dilakukan begitu saja,
melainkan harus dijaga kekhusyu’an, kepatutan dan kesempurna-
an pelaksanaannya.
2. Shalat harus dilakukan dengan khusyu’, tidak sambil melakukan
pekerjaan lain yang tidak perlu atau pekerjaan yang tidak ada
kaitannya dengan urusan shalat itu.
3. Al-Islam sudah menyediakan jalan keluar bagi orang yang
menghadapi kesulitan untuk menjalankan perintah Allah.
4. Ibadah itu harus dilakukan berdasarkan petunjuk Allah dan
RasulNya, bukan dari akal-akalan atau pendapat manusia.
5. Orang yang belum mendapat pelajaran atau petunjuk dari Allah
dan RasulNya itu berada dalam kesesatan.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan keharusan menjaga shalat dan
kekhusyu’annya

‫ﲔ ﻳَ َﺪﻳِْﻪ َوﻟِﺘُـْﻨ ِﺬ َر أُﱠم اﻟْ ُﻘَﺮى َوَﻣ ْﻦ َﺣ ْﻮَﳍَﺎ‬ ِ ِ ‫وﻫ َﺬا ﻛِﺘﺎب أَﻧْـﺰﻟْﻨﺎﻩ ﻣﺒﺎرٌك ﻣ‬
َ ْ َ‫ﺼ ّﺪ ُق اﻟﱠﺬي ﺑـ‬َ ُ َ َُ ُ َ َ ٌ َ َ َ
ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫واﻟﱠ ِﺬ‬
٩٢:(٦)‫ اﻷﻧﻌﺎم‬. ‫ ْﻢ ُﳛَﺎﻓﻈُﻮ َن‬dَ‫ﺻﻼ‬ َ ‫ﻳﻦ ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ@ْﻵَﺧَﺮةِ ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ﺑﻪ َوُﻫ ْﻢ َﻋﻠَﻰ‬
َ َ
(٧٠)‫( اﳌﻌﺎرج‬٣٥) ‫ﻚ ِﰲ َﺟﻨﱠﺎت ُﻣﻜَْﺮُﻣﻮ َن‬ ٍ ِ ِ ِِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫( أُوﻟَﺌ‬٣٤) ‫ ْﻢ ُﳛَﺎﻓﻈُﻮ َن‬d‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َﺻ َﻼ‬َ ‫َواﻟﺬ‬

S.Al-Baqarah(2): 238-239. 459


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ﺎﺷ ُﻌﻮ َن )‪ . (٢‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪(٢٣‬‬ ‫ﻗَ ْﺪ أَﻓْـﻠَﺢ اﻟْﻤﺆِﻣﻨُﻮ َن )‪ (١‬اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻫﻢ ِﰲ ﺻ َﻼ‪ِِd‬ﻢ ﺧ ِ‬


‫َ ُْ َ ْ َ‬ ‫َ ُْ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َﺻﻠَ َﻮا‪ْ d‬ﻢ ُﳛَﺎﻓﻈُﻮ َن )‪(٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ ِﻷ ََﻣ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫اﻋﻮ َن )‪َ (٨‬واﻟﺬ َ‬
‫ﺎ‪ْ da‬ﻢ َو َﻋ ْﻬﺪﻫ ْﻢ َر ُ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻮا ِرﺛُﻮ َن )‪ . (١٠‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪(٢٣‬‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa sebelum mendapat petunjuk‬‬
‫‪Al-Qur’an ini, orang masih berada dalam kesesatan‬‬
‫ﻳـَْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آَ َ‪k‬ﺗِِﻪ‬ ‫ﺚ ﻓِﻴ ِﻬ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ﲔ إِ ْذ ﺑـَ َﻌ َ‬ ‫ِِ‬
‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻣ ﱠﻦ ﷲُ َﻋﻠَﻰ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﲔ ‪.‬‬ ‫ﺿﻼٍَل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫َ‬ ‫ْﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ُﻞ ﻟَِﻔﻲ‬ ‫اﳊﻜ َ‬
‫وﻳـَﺰّﻛِﻴ ِﻬﻢ وﻳـﻌﻠِّﻤﻬﻢ اﻟْ ِﻜﺘﺎب و ِْ‬
‫َُ ْ ََُ ُ ُ ُ َ َ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٦٤:(٣‬‬
‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳـَْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آَ َ‪k‬ﺗِِﻪ َوﻳـَُﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳـُ َﻌﻠِّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ِﰲ اْﻷُّﻣﻴِّ َ‬
‫ِ‬
‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي ﺑـَ َﻌ َ‬
‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟْ ِﻜﺘﺎب و ِْ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳉﻤﻌﺔ)‪٢:(٦٢‬‬ ‫ْﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ُﻞ ﻟَﻔﻲ َ‬ ‫اﳊﻜ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫‪3. Hadits yang menerangkan soal turun ayat ini dan kekhusyu’an‬‬
‫‪dalam shalat‬‬
‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﺎل ِﱃ زﻳ ُﺪ ﺑﻦ أَرﻗَﻢ إِ ْن ُﻛﻨﱠﺎ ﻟَﻨـﺘ َﻜﻠﱠﻢ ِﰱ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺼﻼَة َﻋﻠَﻰ َﻋ ْﻬﺪ اﻟﻨ ّ‬ ‫ََ ُ‬ ‫ﻗَ َ َ ْ ْ ُ ْ َ‬
‫ﺼﻠَﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﺣﺒﻪ ِﲝ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ات (‬ ‫ﺖ ) َﺣﺎﻓﻈُﻮا َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱠ َ‬ ‫ﺎﺟﺘﻪ َﺣ ﱠﱴ ﻧـََﺰﻟَ ْ‬
‫َﺣ ُﺪ َ‪َ a‬ﺻ َ ُ َ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳُ َﻜﻠّ ُﻢ أ َ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫اﻵﻳَﺔَ ‪ ،‬ﻓَﺄُﻣ ْﺮَ‪@ِ a‬ﻟ ﱡﺴ ُﻜﻮت ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَةِ ‪،‬‬ ‫خ ‪ ، ٧٩/٢ :‬ك‪-٢١‬اﻟﻌﻤﻞ ﰱ اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪َ -٢‬ﻣﺎ ﻳـُْﻨـ َﻬﻰ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻜﻼَِم ِﰱ اﻟ ﱠ‬
‫‪٤٥٣٤‬‬ ‫ح‪ ١٢٠٠‬وﻃﺮﻓﻪ ﰱ‬
‫ﺼﻼَِة َوﻧَ ْﺴ ِﺦ َﻣﺎ َﻛﺎ َن ِﻣ ْﻦ إِ َ@ َﺣﺘِ ِﻪ ‪،‬‬
‫م ‪ ، ٧١/٢ :‬ك‪-٥‬اﳌﺴﺎﺟﺪ ‪ ،‬ب‪َْ -٨‬ﲢ ِﺮِﱘ اﻟْ َﻜﻼَِم ِﰱ اﻟ ﱠ‬
‫ح‪) ٣٥‬ﻣﺶ‪(١٢٣١:‬‬
‫‪4. Hadits tentang shalat khauf‬‬
‫ف‬ ‫اﳋﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻋﻦ َ‪a‬ﻓِ ٍﻊ أَ ﱠن ﻋﺒﺪ ﱠِ‬
‫ا‪ Š‬ﺑْ َﻦ ُﻋ َﻤَﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ َﻛﺎ َن إذَا ُﺳﺌ َﻞ َﻋ ْﻦ َﺻﻼَة َْْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻠّﻰ ‪ِ œ‬ﻢ ا ِﻹ َﻣ ُﺎم َرْﻛ َﻌﺔً ‪َ ،‬وﺗَ ُﻜﻮ ُن ﻃَﺎﺋ َﻔﺔٌ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠم ا ِﻹ َﻣ ُﺎم َوﻃَﺎﺋ َﻔﺔٌ ﻣ َﻦ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻓَـﻴُ َ‬ ‫ﺎل ﻳـَﺘَـ َﻘﺪ ُ‬‫ﻗَ َ‬
‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َﱂْ‬ ‫اﺳﺘَﺄْ َﺧُﺮوا َﻣ َﻜﺎ َن اﻟﺬ َ‬‫ﻳﻦ َﻣ َﻌﻪُ َرْﻛ َﻌﺔً ْ‬ ‫ﺼﻠﱡﻮا ‪ ،‬ﻓَﺈ َذا َﺻﻠﱠ ُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﲔ اﻟْ َﻌ ُﺪ ِّو َﱂْ ﻳُ َ‬
‫ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ َوﺑـَ ْ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 238-239.‬‬ ‫‪460‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

ُ ‫ﺼ ِﺮ‬ ِ ‫ وﻳـﺘـ َﻘﺪ ﱠ‬، ‫ﻳﺼﻠﱡﻮا وﻻَ ﻳﺴﻠِّﻤﻮ َن‬


‫ف‬ َ ‫ ﰒُﱠ ﻳـَْﻨ‬، ً‫ﺼﻠﱡﻮ َن َﻣ َﻌﻪُ َرْﻛ َﻌﺔ‬ َ ُ‫ﺼﻠﱡﻮا ﻓَـﻴ‬ َ ُ‫ﻳﻦ َﱂْ ﻳ‬
َ ‫ﱠم اﻟﺬ‬ ُ ََ َ ُ َُ َ َ ُ
ِ
‫ﺼﻠﱡﻮ َن ﻷَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َرْﻛ َﻌﺔً ﺑـَ ْﻌ َﺪ‬ ِ ِ ٍ ِ
ِ ْ ‫ﻮم ُﻛ ﱡﻞ واﺣﺪ ﻣﻦ اﻟﻄﱠﺎﺋ َﻔﺘَـ‬ ِ ِ
َ ُ‫ﲔ ﻓَـﻴ‬ َ َ ُ ‫ ﻓَـﻴَـ ُﻘ‬، ‫اْﻹ َﻣ ُﺎم َوﻗَ ْﺪ َﺻﻠﱠﻰ َرْﻛ َﻌﺘَـ ْﲔ‬
‫ ﻓَﺈِ ْن َﻛﺎ َن‬، ‫ﲔ‬ ِ ْ ‫ﲔ ﻗَ ْﺪ َﺻﻠﱠﻰ رْﻛ َﻌﺘَـ‬ ِ ْ ‫اﺣ ٍﺪ ِﻣﻦ اﻟﻄﱠﺎﺋَِﻔﺘَـ‬ِ ‫ ﻓَـﻴ ُﻜﻮ ُن ُﻛ ﱡﻞ و‬، ‫ف ا ِﻹﻣﺎم‬
َ ُ َ َ ‫ﺼ ِﺮ‬ َ ‫أَ ْن ﻳـَْﻨ‬
َ َ َ
‫ ُﻣ ْﺴﺘَـ ْﻘﺒِﻠِﻰ‬a‫ﺎ‬ ً َ‫ أ َْو ُرْﻛﺒ‬، ‫ ﻗِﻴَ ًﺎﻣﺎ َﻋﻠَﻰ أَﻗْ َﺪ ِاﻣ ِﻬ ْﻢ‬، ً‫ﻚ َﺻﻠﱠ ْﻮا ِر َﺟﺎﻻ‬ ِ
َ ‫َﺷ ﱠﺪ ِﻣ ْﻦ ذَﻟ‬ َ ‫ف ُﻫ َﻮ أ‬ ٌ ‫َﺧ ْﻮ‬
‫ﻓِ ٌﻊ ﻻَ أ َُرى َﻋْﺒ َﺪ ﷲِ اﺑْ َﻦ ُﻋ َﻤَﺮ ذَ َﻛَﺮ‬aَ ‫ﺎل‬ َ َ‫ﻚ ﻗ‬ ٌ ِ‫ﺎل َﻣﺎﻟ‬
َ َ‫ ﻗ‬. ‫اﻟْ ِﻘْﺒـﻠَ ِﺔ أ َْو َﻏْﻴـَﺮ ُﻣ ْﺴﺘَـ ْﻘﺒِﻠِ َﻴﻬﺎ‬
. ‫ رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬. ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ﻚ إﻻﱠ َﻋ ْﻦ َر ُﺳﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ َ ِ‫َذﻟ‬
ً‫ﻗَـ ْﻮﻟِِﻪ َﻋﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ) ﻓَِﺈ ْن ِﺧ ْﻔﺘُ ْﻢ ﻓَ ِﺮ َﺟﺎﻻ‬-(٤٤)‫ ب‬، ‫اﻟﺘﻔﺴﲑ‬-٦٥‫ ك‬، ٣٩-٣٨/٦ : ‫خ‬
٤١٣٣ ، ٤١٣٢ ، ٩٤٣ ، ٩٤٢ :‫ وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬٤٥٣٥‫ اﻵﻳﺔ( ح‬a‫ﺎ‬ ً َ‫أ َْو ُرْﻛﺒ‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah menjaga agar senantiasa menegakkan shalat
sebagaimana mestinya, dengan khusyu’, serta menjaga waktu-
waktu, rukun-rukun, segala kaifiah (tata-cara) dan bacaan-
bacaannya menurut tuntunan Rasulullah.
2. Jika ada kesulitan untuk melakukan shalat, jangan pernah berhenti
berusaha sekuat tenaga untuk menunaikannya, karena itu akan
membuahkan pertolongan dari Allah.
Catatan:
Setiap kesulitan untuk menunaikan shalat sebagaimana mestinya itu sudah ada
jalan keluarnya, baik soal thaharah, arah kiblat, raka’at, tata cara pelaksanaan,
maupun persoalan lainnya; tidak ada yang “tidak ada jalan keluarnya”.

‫ﺎﻋﺎ إِ َﱃ ا ْﳊَْﻮ ِل ﻏَْﻴـ َﺮ‬


ً َ‫اﺟ ِﻬ ْﻢ َﻣﺘ‬ ِ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﺘَـﻮﻓﱠـﻮ َن ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ وﻳ َﺬرو َن أَ ْزواﺟﺎ و‬
ِ ‫ﺻﻴﱠ ًﺔ ِﻷَ ْزو‬
َ َ ً َ ُ ََ ْ ْ ََُ َ
‫وف‬ٍ ‫اج ﻓَِﺈ ْن َﺧﺮﺟﻦ ﻓَﻼَ ﺟﻨَﺎح َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ِﰲ ﻣﺎ ﻓَـﻌﻠْﻦ ِﰲ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ﱠﻦ ِﻣﻦ ﻣﻌﺮ‬ ٍ ‫إِ ْﺧ َﺮ‬
َُْ ْ َ َ َ ْ ْ َ ُ َ َْ
ِ ِ ِ ِ ِ
‫ﲔ‬َ ‫ﻟ َْﻤ ْﻌ ُﺮوف َﺣ «ﻘﺎ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ‬pِ ٌ‫ْﻤﻄَﻠﱠ َﻘﺎت َﻣﺘَﺎع‬ ُ ‫( َوﻟﻠ‬٢٤٠) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫َوﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ‬
(٢٤٢) ‫ﺗِِﻪ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬bََ ‫ﲔ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ آ‬ َ ِ‫( َﻛ َﺬﻟ‬٢٤١)
ُ ِّ‫ﻚ ﻳـُﺒَـ‬
S.Al-Baqarah(2): 238-239. 461
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

A. MAKSUD AYAT
1. Sebelum meninggal, orang beriman hendaknya berwasiat agar
isteri-isteri (janda) mereka sepeninggalnya nanti tetap diberi
bekalan/nafkah selama setahun, dan tidak dikeluarkan dari rumah
(milik suaminya) yang dia tinggal di sana.
Catatan:
Dalam soal tinggal di rumah selama setahun, kebanyakan ulama mengatakan
sudah mansukh dengan ayat 234 yang lalu, yaitu hanya 4 bulan 10 hari saja.
Dalam kaitan dengan mawaris, ketentuan ini berlaku sebelum turun ayat
mawaris. Setelah turun ayat mawaris, ketentuan memberi tempat tinggal dan
bekalan selama setahun ini mansukh, nasikhnya ayat-ayat mawaris itu.
Mansukh ini berjalan pada hukumnya, sedang bacaannya tetap berlaku.

2. Jika janda itu keluar dari rumah tersebut atas kemauannya sendiri,
itu tidak mengapa.
3. Jika janda itu sudah keluar dari rumah suami yang dia tinggal di
sana selama suami itu masih hidup, maka dia boleh menikah baik-
baik (bukan bergendak atau berpacaran).
4. Allah Maha Gagah, siap menyiksa orang yang melanggar aturan-
Nya, Maha Bijaksana – dalam menetapkan hukum-hukumNya.
5. Perempuan-perempuan yang dithalaq itu mempunyai hak untuk
diberi bekalan dengan cara yang baik.
6. Memberikan bekalan (=hadiah) secara baik kepada perempuan
yang dithalaq itu haq (sepantasnya) atas orang-orang yang
bertaqwa.
7. Dengan ayat ini, Allah berkehendak menerangkan ayat-ayat
(aturan)-Nya, agar orang beriman mau berpikir.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Sebelum turun ayat mawaris, wasiyat untuk isteri seperti yang
diterangkan dalam ayat ini merupakan kewajiban atas suami.
2. Suami berkewajiban menyiapkan perlindungan dan jaminan
nafkah kepada isteri yang ditinggal mati, sampai batas waktu
tertentu (satu tahun).
3. Suami yang menthalaq isteri, wajib memberi bekalan (hadiah)
kepada isteri yang dithalaqnya itu.

S.Al-Baqarah(2): 240-242 462


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

4. Pemberian bekalan itu harus dilakukan secara baik sesuai aturan


Al-Islam.
5. Perempuan (dalam hal ini janda) berhak untuk menentukan
pilihan untuk dirinya, sepanjang tidak melanggar Syari’at Islam.
6. Iman dan taqwa kepada Allah merupakan asas (dasar) bagi
tegaknya aturan-aturan Allah - lihat no. A-4 di atas.
7. Perpisahan suami-isteri, baik sebab meninggal atau sebab thalaq,
tidak serta-merta dan tidak seketika menghapus semua hak
perempuan (janda) itu, melainkan masih ada hak-haknya yang
harus ditunaikan, yang berasal dari arah suami.
8. Al-Islam memuat aturan perlindungan terhadap perempuan
dengan membebankannya atas laki-laki (hal ini ternyata dari tidak
adanya kewajiban atau hasungan kepada perempuan untuk
berwasiat bagi suaminya yang menjadi duda dengan sebab
kematian perempuan itu).
9. Aturan Allah mengikat orang beriman tidak hanya dalam soal
ritual ibadah saja, melainkan juga dalam hukum sosial
kemasyarakatan dan soal-soal pribadi.
10. Orang beriman dapat menggunakan akalnya dan akan
menemukan hikmah serta rahasia bagi ditentukannya hukum-
hukum Allah atas mereka.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat mawaris yang menunjukkan bagian warisan untuk isteri atau
sebaliknya (untuk suami)

‫اﺟ ُﻜ ْﻢ إِ ْن َﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ َﳍُ ﱠﻦ َوﻟَ ٌﺪ ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎ َن َﳍُ ﱠﻦ َوﻟَ ٌﺪ ﻓَـﻠَ ُﻜ ُﻢ اﻟﱡﺮﺑُ ُﻊ‬ ِ
ُ ‫ﻒ َﻣﺎ ﺗَـَﺮَك أ َْزَو‬
ُ ‫ﺼ‬ ْ ‫َوﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻧ‬
‫َﺎ أ َْو َدﻳْ ٍﻦ َوَﳍُ ﱠﻦ اﻟﱡﺮﺑُ ُﻊ ِﳑﱠﺎ ﺗَـَﺮْﻛﺘُ ْﻢ إِ ْن َﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬œِ ‫ﲔ‬ ِ ٍِ ِ ِ
َ ‫ﳑﱠﺎ ﺗَـَﺮْﻛ َﻦ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ َوﺻﻴﱠﺔ ﻳُﻮﺻ‬
ِ
‫َﺎ أ َْو َدﻳْ ٍﻦ‬œِ ‫ﻮﺻﻮ َن‬ ٍِ ِ ِ ِ
ُ ُ‫َوﻟَ ٌﺪ ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻟَ ٌﺪ ﻓَـﻠَ ُﻬ ﱠﻦ اﻟﺜ ُﱡﻤ ُﻦ ﳑﱠﺎ ﺗَـَﺮْﻛﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ َوﺻﻴﱠﺔ ﺗ‬
ٍِِ ِ ‫وإِ ْن َﻛﺎ َن رﺟﻞ ﻳﻮرث َﻛﻼَﻟَﺔً أَ ِو اﻣﺮأَةٌ وﻟَﻪ أَخ أَو أُﺧ‬
‫س‬ُ ‫ﺖ ﻓَﻠ ُﻜ ِّﻞ َواﺣﺪ ﻣْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ اﻟ ﱡﺴ ُﺪ‬ ٌ ْ ْ ٌ ُ َ َْ ُ َُ ٌ َُ َ
ِ ٍ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
‫َﺎ أ َْو َدﻳْ ٍﻦ‬œ ‫ﻮﺻﻰ‬ َ ُ‫ﻚ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ُﺷَﺮَﻛﺎءُ ِﰲ اﻟﺜﱡـﻠُﺚ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ َوﺻﻴﱠﺔ ﻳ‬ َ ‫ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎﻧُﻮا أَ ْﻛﺜَـَﺮ ﻣ ْﻦ َذﻟ‬
١٢:(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ِ ِ ِ ٍ ‫َﻏﻴـﺮ ﻣ‬
ٌ ‫ﻀ ّﺎر َوﺻﻴﱠﺔً ﻣ َﻦ ﷲ َوﷲُ َﻋﻠ ٌﻴﻢ َﺣﻠ‬ َ ُ َْ
S.Al-Baqarah(2): 240-242 463
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

2. Ayat lain yang menunjukkan bahwa janda tidak boleh dihalangi


untuk menikah lagi, sejauh dilakukan dengan jalan yang baik,
bukan bergendak. Lihat kembali pada keterangan ayat 231 hal.443
bag.A no.7, tentang tidak bolehnya wali menghalangi janda yang
akan menikah (kembali) dengan bekas suami (yang telah mencerai-
kannya).
3. Ayat-ayat lain yang menunjukkan hasungan untuk berpikir,
menggunakan akal untuk beriman
ِ ِ ِ
َ‫ﻴﻞ إِﻻﱠ ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌ ِﺪﻩِ أَﻓَﻼ‬ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ أ َْﻫ َﻞ اﻟْﻜﺘَﺎب ﱂَ ُﲢَﺎ ﱡﺟﻮ َن ﰲ إﺑْـَﺮاﻫ َﻴﻢ َوَﻣﺎ أُﻧْﺰﻟَﺖ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةُ َواْﻹ ْﳒ‬kَ
berpikir dengan logika sejarah ٦٥:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. ‫ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬
‫ﱠﺨ ُﺬوا ﺑِﻄَﺎﻧَﺔً ِﻣ ْﻦ ُدوﻧِ ُﻜ ْﻢ ﻻَ َ•ْﻟُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﺧﺒَﺎﻻً َوﱡدوا َﻣﺎ َﻋﻨِﺘ ْﱡﻢ ﻗَ ْﺪ‬ ِ ‫ أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ‬k
َ َ َ َ
ِ ِ
‫ت إ ْن‬kَ َ‫ورُﻫ ْﻢ أَ ْﻛﺒَـُﺮ ﻗَ ْﺪ ﺑـَﻴﱠـﻨﱠﺎ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اْﻵ‬ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ﻀﺎءُ ﻣ ْﻦ أَﻓْـ َﻮاﻫﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ُﲣْﻔﻲ ُﺻ ُﺪ‬ َ ‫ﺑَ َﺪت اﻟْﺒَـ ْﻐ‬
berpikir dengan logika musuh ١١٨:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬.‫ﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ُ
ِ ِ ِ ِ ِ ِ
‫ﻳﻦ ﻳـَﺘﱠـ ُﻘﻮ َن أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌﻘﻠُﻮ َن‬ َ ‫ﱠار اْﻵَﺧَﺮةُ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟﻠﱠﺬ‬ ُ ‫ﺐ َوَﳍٌْﻮ َوﻟَﻠﺪ‬ ٌ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ إﻻﱠ ﻟَﻌ‬ ْ ‫َوَﻣﺎ‬
berpikir dengan logika perbandingan untung-rugi ٣٢:(٦)‫اﻷﻧﻌﺎم‬

َ‫ َوﻻ‬a‫ﺎ‬ ً ‫ﻗُ ْﻞ ﺗَـ َﻌﺎﻟَ ْﻮا أَﺗْ ُﻞ َﻣﺎ َﺣﱠﺮَم َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ أَﻻﱠ ﺗُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮا ﺑِِﻪ َﺷْﻴـﺌًﺎ َوِ@ﻟْ َﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ إِ ْﺣ َﺴ‬
ِ ٍ ِ
‫ﺶ َﻣﺎ ﻇَ َﻬَﺮ‬ َ ‫ ُﻫ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘَﺮﺑُﻮا اﻟْ َﻔ َﻮاﺣ‬k‫ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا أ َْوﻻَ َد ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ إِ ْﻣﻼَق َْﳓ ُﻦ ﻧـَْﺮُزﻗُ ُﻜ ْﻢ َوإِ ﱠ‬
‫ﺲ اﻟﱠِﱵ َﺣﱠﺮَم ﷲُ إِﻻﱠ ِ@ ْﳊَِّﻖ ذَﻟِ ُﻜ ْﻢ َو ﱠﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِِﻪ‬ َ ‫ﻣْﻨـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ ﺑَﻄَ َﻦ َوﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟﻨﱠـ ْﻔ‬
ِ
berpikir dengan logika tujuan Syari’at ١٥١:(٦)‫ اﻷﻧﻌﺎم‬. ‫ﻜ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َن‬ ُ ‫ﻟَ َﻌﻠﱠ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):44, 73; S.Al-A’raf(7):169; S.Yunus(10):16;
S.Hud(11):51; S.Yusuf(12):2, 109; S.Al-Anbiya’(21):10, 67;
S.Al-Mu’minun(23):80; S.An-Nur(24):61; S.Asy-Syu’ara’(26):28;
S.Al-Qashash(28):60; S.Yasien(36):62; S.Ash-Shaffat(37):133-138;
S.Ghafir(40):67; S.Az-Zukhruf(43):3; S.Al-Hadied(57):17.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jika menthalaq isteri hendaknya juga mengikuti aturan Al-Islam,
diantaranya (dalam hal ini) memberikan bekalan bagi isteri yang
dithalaq itu.

S.Al-Baqarah(2): 240-242 464


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

2. Hendaknya mengambil waktu untuk merenungkan ayat-ayat


Allah, mempergunakan akal untuk menemukan rahasia (hikmah)
yang terdapat dalam aturan-aturan Allah dan RasulNya.

ِ ‫ﻮف ﺣ َﺬر اﻟْﻤﻮ‬ ِ ِ ِ ِ‫ِ ﱠ‬


ُ‫ﺎل َﳍُ ُﻢ ﷲ‬
َ ‫ت ﻓَـ َﻘ‬ ْ َ َ َ ٌ ُ‫ ِرﻫ ْﻢ َو ُﻫ ْﻢ أُﻟ‬bَ ‫ﻳﻦ َﺧ َﺮ ُﺟﻮا ﻣ ْﻦ د‬
َ ‫أَ َﱂْ ﺗَـ َﺮ إ َﱃ اﻟﺬ‬
ِ ‫ﱠﺎس َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ‬
َ‫ﱠﺎس ﻻ‬ ْ َ‫ﺎﻫ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ﻟَ ُﺬو ﻓ‬
ِ ‫ﻀ ٍﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ‬ ُ َ‫َﺣﻴ‬
ْ ‫ُﻣﻮﺗُﻮا ﰒُﱠ أ‬
(٢٤٣) ‫ﻳَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Ada kelompok terdiri dari ribuan orang keluar dari negeri mereka,
karena takut mati. 10
2. Allah menjadikan mereka mati, 11 kemudian Allah menghidupkan
mereka kembali.
3. Allah itu mempunyai jasa memberi karunia kepada manusia,
tetapi kebanyakan manusia tidak bersyukur kepadaNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Sifat takut kepada kematian merupakan sifat tercela dan
menyebabkan datangnya kerendahan serta kehinaan.
2. Allah memberi karunia kepada siapa saja yang Dia kehendaki.
3. Seharusnya manusia selalu bersyukur kepada Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menyebut orang yang takut mati dan akibatnya
‫ﺐ ﷲُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﺮﺗَ ﱡﺪوا َﻋﻠَﻰ أ َْد َ@ ِرُﻛ ْﻢ‬ ‫ض اﻟْﻤ َﻘﺪ َ ﱠ‬ ِ
َ َ‫ﱠﺳﺔَ اﻟ ِﱵ َﻛﺘ‬ ُ َ ‫ ﻗَـ ْﻮم ْاد ُﺧﻠُﻮا اْﻷ َْر‬kَ
‫ ﻟَ ْﻦ ﻧَ ْﺪ ُﺧﻠَ َﻬﺎ‬a‫ﻳﻦ َوإِ ﱠ‬ ِ ِ ِ ‫ ﻣ‬k ‫( ﻗَﺎﻟُﻮا‬٢١) ‫ﺎﺳ ِﺮﻳﻦ‬ ِ ِ
َ ‫ﻮﺳﻰ إ ﱠن ﻓ َﻴﻬﺎ ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ َﺟﺒﱠﺎر‬َ ُ َ َ ‫ﻓَـﺘَـْﻨـ َﻘﻠﺒُﻮا َﺧ‬
10
Mereka takut mati karena wabah yang menyerang negeri mereka, atau
karena ada musuh yang menyerang mereka.
11
Mati di sini bisa dalam arti sesungguhnya, yakni hilang nyawanya, atau
dalam arti majaz, hilang wibawa, kejayaan dan kemuliaannya.

S.Al-Baqarah(2): 243 465


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ﺣ ﱠﱴ َﳜْﺮﺟﻮا ِﻣْﻨـﻬﺎ ﻓَﺈِ ْن َﳜْﺮﺟﻮا ِﻣْﻨـﻬﺎ ﻓَِﺈ ﱠ‪ a‬د ِ‬


‫اﺧﻠُﻮ َن )‪ (٢٢‬اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫َ‬ ‫ُُ َ‬ ‫َ ُُ َ‬
‫ﺎل‬‫ﺖ ُﺳ َﻮرةٌ ُْﳏ َﻜ َﻤﺔٌ َوذُﻛَِﺮ ﻓِ َﻴﻬﺎ اﻟْ ِﻘﺘَ ُ‬ ‫ﺖ ُﺳ َﻮرةٌ ﻓَِﺈذَا أُﻧْ ِﺰﻟَ ْ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻟَْﻮﻻَ ﻧـُِّﺰﻟَ ْ‬
‫وﻳـ ُﻘ ُ ﱠ ِ‬
‫ﻮل اﻟﺬ َ‬ ‫ََ‬
‫رأَﻳﺖ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ِِœ‬ﻢ ﻣﺮض ﻳـْﻨﻈُﺮو َن إِﻟَﻴﻚ ﻧَﻈَﺮ اﻟْﻤ ْﻐ ِﺸ ِﻲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ اﻟْﻤﻮتِ‬
‫ْ ََ ٌ َ ُ ْ َ َ َ ّ َ ْ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬
‫وف ﻓَِﺈ َذا َﻋَﺰَم اْﻷ َْﻣُﺮ ﻓَـﻠَ ْﻮ َﺻ َﺪﻗُﻮا ﷲَ ﻟَ َﻜﺎ َن َﺧْﻴـًﺮا‬ ‫ﺎﻋﺔٌ َوﻗَـ ْﻮٌل َﻣ ْﻌُﺮ ٌ‬
‫ﻓَﺄ َْوَﱃ َﳍُْﻢ )‪ (٢٠‬ﻃَ َ‬
‫َﳍُْﻢ )‪ . (٢١‬ﳏﻤﺪ)‪(٤٧‬‬
‫ﺐ واﻟﺸﱠﻬﺎدةِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻗُﻞ إِ ﱠن اﻟْﻤﻮ ِ ِ ِ‬
‫ت اﻟﱠﺬي ﺗَﻔﱡﺮو َن ﻣْﻨﻪُ ﻓَﺈِﻧﱠﻪُ ُﻣﻼَﻗﻴ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ ﺗُـَﺮﱡدو َن إِ َﱃ َﻋﺎﱂ اﻟْﻐَْﻴ ِ َ َ َ‬
‫َْ َ‬ ‫ْ‬
‫ﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳉﻤﻌﺔ)‪٨:(٦٢‬‬ ‫ِ‬
‫ﻓَـﻴُـﻨَـﺒِّﺌُ ُﻜ ْﻢ ﲟَﺎ ُ‬
‫‪2. Ayat yang menunjukkan adanya orang yang mati kemudian‬‬
‫)‪dihidupkan kembali (ada yang mengartikan mati secara majazi‬‬
‫ﺼِ‬
‫ﺎﻋ َﻘﺔُ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ‬ ‫َﺧ َﺬﺗْ ُﻜ ُﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻮﺳﻰ ﻟَ ْﻦ ﻧـُ ْﺆِﻣ َﻦ ﻟَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﺣ ﱠﱴ ﻧـََﺮى ﷲَ َﺟ ْﻬَﺮًة ﻓَﺄ َ‬ ‫َوإ ْذ ﻗُـ ْﻠﺘُ ْﻢ َ‪ُ k‬ﻣ َ‬
‫ﺗَـْﻨﻈُُﺮو َن )‪ (٥٥‬ﰒُﱠ ﺑـَ َﻌﺜْـﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌ ِﺪ َﻣ ْﻮﺗِ ُﻜ ْﻢ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜُﺮو َن )‪ . (٥٦‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬

‫َﱏ ُْﳛﻴِﻲ َﻫ ِﺬﻩِ ﱠ‬


‫ا‪ ُŠ‬ﺑـَ ْﻌ َﺪ‬ ‫ﺎل أ ﱠ‬ ‫وﺷ َﻬﺎ ﻗَ َ‬‫أَو َﻛﺎﻟﱠ ِﺬي ﻣﱠﺮ ﻋﻠَﻰ ﻗَـﺮﻳ ٍﺔ وِﻫﻲ ﺧﺎ ِوﻳﺔٌ ﻋﻠَﻰ ﻋﺮ ِ‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ُُ‬ ‫ْ‬
‫ﺎل ﻟَﺒِﺜﺖ ﻳـﻮﻣﺎ أَو ﺑـﻌﺾ ﻳـﻮمٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻣ ْﻮ‪َd‬ﺎ ﻓَﺄ ََﻣﺎﺗَﻪُ ﷲُ ﻣﺌَﺔَ َﻋ ٍﺎم ﰒُﱠ ﺑـَ َﻌﺜَﻪُ ﻗَ َ‬
‫ﺖ ﻗَ َ ْ ُ َ ْ ً ْ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ﺎل َﻛ ْﻢ ﻟَﺒِﺜْ َ‬
‫ﻚ َﱂْ ﻳـَﺘَ َﺴﻨ ْﱠﻪ َواﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ ِﲪَﺎ ِرَك‬‫ﻚ َو َﺷَﺮاﺑِ َ‬ ‫ﺖ ِﻣﺌَﺔَ َﻋ ٍﺎم ﻓَﺎﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ ﻃَ َﻌ ِﺎﻣ َ‬ ‫ﺎل ﺑَ ْﻞ ﻟَﺒِﺜْ َ‬‫ﻗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ آَﻳَﺔً ﻟِﻠﻨ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫﺎ َﳊْ ًﻤﺎ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ‬
‫ْﺴ َ‬
‫ﻒ ﻧـُْﻨﺸُﺰَﻫﺎ ﰒُﱠ ﻧَﻜ ُ‬ ‫ﱠﺎس َواﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ اﻟْﻌﻈَ ِﺎم َﻛْﻴ َ‬ ‫َوﻟﻨَ ْﺠ َﻌﻠَ َ‬
‫ٍ ِ‬
‫ﻳﺮ اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٥٩:(٢‬‬ ‫ا‪َ َŠ‬ﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَﺪ ٌ‬ ‫ﺎل أ َْﻋﻠَ ُﻢ أَ ﱠن ﱠ‬
‫ﲔ ﻟَﻪُ ﻗَ َ‬ ‫ﺗَـﺒَـ ﱠ َ‬
‫‪Yang semisalnya di S.Al-Kahfi(18):11-12, tidur bertahun-tahun‬‬
‫‪atau mati bertahun-tahun.‬‬
‫‪3. Ayat-ayat lain yang menunjukkan tidak banyak manusia yang‬‬
‫‪bersyukur dan sedikit saja nikmat yang disyukuri‬‬
‫ﻷﻋﺮاف)‪١٠:(٧‬‬ ‫ﺶ ﻗَﻠِﻴﻼً َﻣﺎ ﺗَ ْﺸ ُﻜُﺮو َن‬
‫‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ َﻣ ﱠﻜﻨﱠﺎ ُﻛ ْﻢ ِﰲ اْﻷَْر ِ‬
‫ض َو َﺟ َﻌ ْﻠﻨَﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ َﻣ َﻌﺎﻳ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻜﺮو َن ‪ .‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪٧٨:(٢٣‬‬ ‫َوُﻫ َﻮ اﻟﱠﺬي أَﻧْ َﺸﺄَ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟ ﱠﺴ ْﻤ َﻊ َواْﻷَﺑْ َ‬
‫ﺼ َﺎر َواْﻷَﻓْﺌ َﺪةَ ﻗَﻠﻴﻼً َﻣﺎ ﺗَ ْﺸ ُ ُ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 243‬‬ ‫‪466‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

ِ ٍ ِ َ ‫ﺖ ِﻣﻠﱠﺔَ آَ َ@ﺋِﻲ إِﺑْـَﺮ ِاﻫ َﻴﻢ َوإِ ْﺳ َﺤ‬


‫ﻚ‬َ ‫ﻮب َﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟَﻨَﺎ أَ ْن ﻧُ ْﺸ ِﺮَك ِ@¾ ِﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲء ذَﻟ‬
َ ‫ﺎق َوﻳـَ ْﻌ ُﻘ‬ ُ ‫َواﺗﱠـﺒَـ ْﻌ‬
٣٨:(١٢)‫ ﻳﻮﺳﻒ‬. ‫ﻜﺮو َن‬
ُ ُ ‫ﱠﺎس ﻻَ ﻳَ ْﺸ‬ ِ ‫ﻀ ِﻞ ﷲِ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َو َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ‬
ِ ‫ﱠﺎس َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـَﺮ اﻟﻨ‬ ْ َ‫ِﻣ ْﻦ ﻓ‬
ٍ ‫اب وﻗُ ُﺪوٍر ر ِاﺳﻴ‬
‫ﺎت ْاﻋ َﻤﻠُﻮا‬ ِ ْ ‫ﺎن َﻛ‬ ٍ ‫ﻳـﻌﻤﻠُﻮ َن ﻟَﻪ ﻣﺎ ﻳ َﺸﺎء ِﻣﻦ َﳏﺎ ِرﻳﺐ وﲤََﺎﺛِﻴﻞ وِﺟ َﻔ‬
َ َ َ ‫ﺎﳉََﻮ‬ ََ َ َ َ ْ ُ َ َُ َ َْ
١٣:(٣٤)‫ ﺳﺒﺄ‬. ‫ﻮر‬ ِ ِ ِ ِ‫آَ َل داوود ﺷﻜْﺮا وﻗَﻠ‬
ُ ‫ي اﻟ ﱠﺸ ُﻜ‬ َ ‫ﻴﻞ ﻣ ْﻦ ﻋﺒَﺎد‬ ٌ َ ً ُ َ َُ
Sedikit yang disyukuri, lihat juga:
S.As-Sajadah(32):9; S.Al-Mulk(67):23;
Kebanyakan tidak bersyukur, lihat juga:
S.Al-A’raf(7):17; S.Yunus(10):60;
S.An-Naml(27):73; S.Ghafir(40):61
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan takut menghadapi kematian, toh semua orang akan
mengalaminya. Yang penting berusaha mensyukuri segala karunia
Allah, sebagaimana yang Dia kehendaki untuk kita.

٢٤٤:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ِ‫وﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ِﰲ ﺳﺒ‬


ِ ‫ﷲ وا ْﻋﻠَﻤﻮا أَ ﱠن ﷲ َِﲰ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬
ٌ َ ُ َ ‫ﻴﻞ‬ َ َ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan agar orang beriman berperang di jalan
Allah.
2. Orang beriman hendaknya memahami dan meyakini bahwa Allah
itu Maha Mendengar, Maha Mengetahui.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Berperang membela Al-Islam dan meninggikan kalimat Allah itu
wajib.
2. Perkara aqidah (dalam hal ini Tauhied) harus difahami dan
diyakini, tidak hanya mengikut orang lain.

S.Al-Baqarah(2): 243-244 467


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Beberapa ayat lain yang menyebut soal perang‬‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪١٩٠:(٢‬‬ ‫ﻳﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﻦ ﻳُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـ ْﻌﺘَ ُﺪوا إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫وﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫‪.‬‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻌﺘَﺪ َ‬ ‫ﻴﻞ ﷲ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫)‪(perintah memerangi agresor‬‬

‫” ﻓَِﺈ ِن اﻧْـﺘَـ َﻬ ْﻮا ﻓَﻼَ ُﻋ ْﺪ َوا َن إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ‬‫وﻗَﺎﺗِﻠُﻮﻫﻢ ﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻓ ْﺘـﻨﺔٌ وﻳ ُﻜﻮ َن اﻟ ِّﺪﻳﻦ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ ََ‬ ‫َ ُْ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ‪ -‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(perangi agresor sampai mereka masuk Islam) ١٩٣:(٢‬‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َو ُﺧ ُﺬ ُ‬ ‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬‫ﲔ َﺣ ْﻴ ُ‬ ‫ﺴﻠَ َﺦ اْﻷَ ْﺷ ُﻬ ُﺮ ا ْﳊُُﺮُم ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬‫ﻓَﺈذَا اﻧْ َ‬
‫ﺼﻼَ َة َوآَﺗَـ ُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ‬‫ﺻ ٍﺪ ﻓَِﺈ ْن َ™ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬‫ْﻌ ُﺪوا َﳍُ ْﻢ ُﻛ ﱠﻞ َﻣ ْﺮ َ‬
‫وﻫ ْﻢ َواﻗـ ُ‬
‫ﺼ ُﺮ ُ‬
‫اﺣ ُ‬ ‫َو ْ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٥‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا ﺳﺒِﻴﻠَﻬﻢ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫)‪(perangi musyrikien‬‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َ ُْ‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ﺸﺮ َﺷﻬﺮا ِﰲ ﻛِﺘ ِ ِ‬ ‫إِ ﱠن ِﻋ ﱠﺪةَ اﻟ ﱡ ِ ِ‬
‫ات‬ ‫ﺎب ﷲ ﻳَـ ْﻮ َم َﺧﻠَ َﻖ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺸ ُﻬﻮِر ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ اﺛْـﻨَﺎ َﻋ َ َ ْ ً‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫واْﻷَرض ِﻣ ْﻨـﻬﺎ أَرﺑـﻌﺔٌ ﺣﺮم َذﻟِ َ ِ‬
‫ﺴ ُﻜ ْﻢ‬‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴّ ُﻢ ﻓَﻼَ ﺗَﻈْﻠ ُﻤﻮا ﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ أَﻧْـ ُﻔ َ‬‫ﻚ اﻟ ّﺪ ُ‬ ‫َ ْ َ َ َْ َ ُ ُ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ‬‫ﲔ َﻛﺎﻓﱠﺔً َﻛ َﻤﺎ ﻳُـ َﻘﺎﺗﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﻓﱠﺔً َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫َوﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫)‪(perangi musyrikien seluruhnya‬‬ ‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٦:(٩‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ‪َ ”p‬وﻻَ ِ‪p‬ﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوﻻَ ُﳛَ ِّﺮُﻣﻮ َن َﻣﺎ َﺣ ﱠﺮَم ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ‬ ‫ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ ْﻌﻄُﻮا ا ْﳉِْﺰﻳَﺔَ َﻋ ْﻦ ﻳَ ٍﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻳﻦ ا ْﳊَ ِّﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َوﻻَ ﻳَﺪﻳﻨُﻮ َن د َ‬
‫ﺎﻏ ُﺮو َن )‪ (٢٩‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫وﻫﻢ ﺻ ِ‬
‫)‪(perangi ahli kitab‬‬ ‫َُْ َ‬
‫اﻫﻢ َﺟ َﻬﻨ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ‬‫ﱠﻢ َوﺑ ْﺌ َ‬‫ُ‬ ‫ﻆ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺄ َْو ُ ْ‬ ‫ﲔ َوا ْﻏﻠُ ْ‬‫ﱠﱯ َﺟﺎﻫﺪ اﻟْ ُﻜ ﱠﻔ َﺎر َواﻟ ُْﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬ ‫َ‪ b‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪ ٧٣:(٩‬و اﻟﺘﺤﺮﱘ)‪٩:(٦٦‬‬ ‫ِ‬
‫)‪(perangi munafiqien‬‬
‫اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫ﺖ إِ ْﺣ َﺪ ُ‬ ‫َﺻﻠِ ُﺤﻮا ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻓَِﺈ ْن ﺑَـﻐَ ْ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫اﳘَﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ‫َوإِ ْن ﻃَﺎﺋ َﻔﺘَﺎن ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﲔ اﻗْـﺘَـﺘَـﻠُﻮا ﻓَﺄ ْ‬
‫َﺻ ِﻠ ُﺤﻮا‬ ‫ِ ِ‬ ‫ْاﻷُ ْﺧﺮى ﻓَـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮا اﻟﱠِﱵ ﺗَـ ْﺒ ِﻐﻲ َﺣ ﱠﱴ ﺗَِﻔ ِ‬
‫ت ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﻲء إ َﱃ أ َْﻣ ِﺮ ﷲ ﻓَﺈ ْن ﻓَ َ‬
‫ﺎء ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳊﺠﺮات)‪٩:(٤٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ‪p‬ﻟ َْﻌ ْﺪل َوأَﻗْﺴﻄُﻮا إ ﱠن ﷲَ ُﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻘﺴﻄ َ‬
‫)‪(perangi ahlil bughat‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 244‬‬ ‫‪468‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

2. Ayat-ayat lain yang menyebut Allah Mendengar atau Mengetahui


‫ﻮت َوﻳـُ ْﺆِﻣ ْﻦ ِ@¾ِ ﻓَـ َﻘ ِﺪ‬
ِ ‫ﻻَ إِ ْﻛﺮاﻩ ِﰲ اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ ﻗَ ْﺪ ﺗَـﺒـ ﱠﲔ اﻟﱡﺮ ْﺷ ُﺪ ِﻣﻦ اﻟْﻐَ ِﻲ ﻓَﻤﻦ ﻳ ْﻜ ُﻔﺮ ِ@ﻟﻄﱠﺎ ُﻏ‬
ْ َ َْ ّ َ ََ ََ
٢٥٦:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫اﺳﺘﻤﺴﻚ ِ@ﻟْﻌﺮوةِ اﻟْﻮﺛْـ َﻘﻰ ﻻَ اﻧِْﻔﺼﺎم َﳍﺎ وﷲ َِﲰ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬
ٌ ُ ََ ََ ُ َ ُْ َ َ ْ َ ْ
ِ ‫ﺎل وا ̄ﱠ َِﲰ‬ ِِ ِ ِ َ ِ‫ت ِﻣ ْﻦ أَ ْﻫﻠ‬
‫ﻴﻢ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ َ ِ‫ئ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ‬
ٌ ُ َ ِ َ‫ﲔ َﻣ َﻘﺎﻋ َﺪ ﻟﻠْﻘﺘ‬ ُ ‫ﻚ ﺗُـﺒَـ ِّﻮ‬ َ ‫َوإِ ْذ ﻏَ َﺪ ْو‬
١٢١:(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬
‫ﻴﻊ‬ ِ ‫ﺿ «ﺮا وﻻَ ﻧَـ ْﻔﻌﺎ وﷲ ُﻫﻮ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﳝَِْﻠ‬ِ ‫ون‬ِ ‫ﻗُﻞ أَﺗَـ ْﻌﺒ ُﺪو َن ِﻣﻦ ُد‬
ُ ‫ﺴﻤ‬ َ ُ َ ً َ َ ‫ﻚ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ْ ُ ْ
٧٦:(٥)‫ﻴﻢ اﳌﺎﺋﺪة‬ ِ
ُ ‫اﻟ َْﻌﻠ‬
ِ ِ ِ ِ َ‫ﺎن ﻧَـ ْﺰغٌ ﻓ‬
ِ َ‫ﺸﻴﻄ‬ ِ َ ‫وإِ ﱠﻣﺎ ﻳـ ْﻨـﺰﻏَﻨ‬
. ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ٌ ‫” إِﻧﱠﻪُ َﲰ‬pِ ‫ﺎﺳﺘَﻌ ْﺬ‬
ْ ْ ‫ﱠﻚ ﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ََ َ
٢٠٠:(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬
‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ َرَﻣﻰ َوﻟِﻴُـ ْﺒ ِﻠ َﻲ‬
ِ ‫ﺖ وﻟ‬
َ َ ‫ﺖ إِ ْذ َرَﻣ ْﻴ‬ َ ‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻗَـﺘَـﻠَ ُﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ َرَﻣ ْﻴ‬ ِ ‫ﻓَـﻠَﻢ ﺗَـ ْﻘﺘـﻠُﻮﻫﻢ وﻟ‬
َ ُْ ُ ْ
ِ ِ ِ ِ‫اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨ‬
١٧:(٨)‫ اﻷﻧﻔﺎل‬. ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ ٌ ‫ﺴﻨًﺎ إِ ﱠن ﷲَ َﲰ‬ َ ‫ﲔ ﻣ ْﻨﻪُ ﺑَﻼَءً َﺣ‬
َ ُ
ِِ ِ ِ ٍ ِ ِ ُ ‫ﻚ ِ¼َ ﱠن ﷲ َﱂ ﻳ‬ ِ
َ‫ﻚ ُﻣﻐًَّﲑا ﻧ ْﻌ َﻤﺔً أَﻧْـ َﻌ َﻤ َﻬﺎ َﻋﻠَﻰ ﻗَـ ْﻮم َﺣ ﱠﱴ ﻳـُﻐَُّﲑوا َﻣﺎ ¼َﻧْـ ُﻔﺴﻬ ْﻢ َوأَ ﱠن ﷲ‬ َْ َ َ ‫ذَﻟ‬
٥٣:(٨)‫ اﻷﻧﻔﺎل‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫َِﲰ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬
ٌ
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):127, 137, 181, 224, 227; S.Ali Imran(3):34, 35, 38;
S.An-Nisa’(4):58, 134, 148; S.Al-An’am(6):13, 115; S.Al-Anfal(8):42, 61;
S.At-Taubah(9):98, 103; S.Yunus(10):65; S.Yusuf(12):34;
S.Ibrahim(14):39; S.Al-Isra’(17):1; S.Al-Anbiya’(21):4;
S.Al-Hajj(22):61, 75; S.An-Nur(24):21, 60; S.Asy-Syu’ara’(26):220;
S.Saba’(34):50; S.Al-Ankabut(29):5, 60; S.Luqman(31):28;
S.Ghafir(40):20, 56; S.Fushshilat(41):36; S.Asy-Syura(42):11;
S.Ad-Dukhan(44):6; S.Al-Hujurat(49):1; S.Al-Mujadilah(58):1.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah berusaha mempersiapkan diri untuk berjihad di jalan
Allah, sehingga sewaktu-waktu dibukakan kesempatan itu oleh
Allah, dapat langsung melaksanakannya.

S.Al-Baqarah(2): 244 469


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

ِ ِ‫ﻀ‬ ِ
ُ ِ‫ﲑًة َوﷲُ ﻳَـ ْﻘﺒ‬
‫ﺾ‬ ْ َ‫ﺎﻋ َﻔﻪُ ﻟَﻪُ أ‬
َ ‫ﺿ َﻌﺎﻓًﺎ َﻛﺜ‬ َ ُ‫ﺴﻨًﺎ ﻓَـﻴ‬
َ ‫ﺿﺎ َﺣ‬ ُ ‫َﻣ ْﻦ ذَا اﻟﱠﺬي ﻳُـ ْﻘ ِﺮ‬
ً ‫ض ﷲَ ﻗَـ ْﺮ‬
(٢٤٥) ‫ﻂ َوإِﻟَْﻴ ِﻪ ﺗُـ ْﺮ َﺟﻌُﻮ َن‬
ُ‫ﺴ‬ُ ‫َوﻳَـ ْﺒ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang yang mau meminjami Allah dengan pinjaman yang baik 12,
akan dibalas oleh Allah dengan balasan yang berlipat-ganda 13.
2. Allah memberikan rizqi terbatas kepada sebagian orang dan
memberikan berlimpah-ruah kepada sebagian yang lain.
3. Semua manusia akan dikembalikan kepada Allah pada hari
Kiamat nanti (untuk mendapat balasan dari amalan mereka ketika
hidup di dunia).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Dalam memberikan balasan kebaikan, Allah memberikan dalam
nilai yang jauh lebih besar dari amalan hambaNya.
2. Allah berbuat sekehendakNya (sebagai tanda Kekuasaan dan
Hikmah Nya – dalam hal ini pada perkara pembagian rizqi).
3. Tidak ada orang yang kekal di dunia ini dan tidak ada orang yang
tidak ke alam Akhirat untuk mempertanggungjawabkan amalan
yang dilakukan selama hidup di dunia.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat tentang pahala infaq di jalan Allah

‫ﺖ َﺳْﺒ َﻊ َﺳﻨَﺎﺑِ َﻞ ِﰲ ُﻛ ِّﻞ‬ ٍ ِ ِ ‫ﻣﺜﻞ اﻟﱠ ِﺬ‬


ْ َ‫ﻳﻦ ﻳـُْﻨﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﺣﺒﱠﺔ أَﻧْـﺒَـﺘ‬
َ ُ ََ
٢٦١:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ٍ
ٌ ‫ﻒ ﻟ َﻤ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬ ُ ‫ﻀﺎﻋ‬
َ ُ‫ُﺳْﻨـﺒُـﻠَﺔ ﻣﺌَﺔُ َﺣﺒﱠﺔ َوﷲُ ﻳ‬
2. Ayat-ayat tentang pahala yang berlipat ganda
‫ﻮر َﺣﻠِ ٌﻴﻢ‬ ِ ِ ‫إِ ْن ﺗُـ ْﻘ ِﺮﺿﻮا ﷲ ﻗَـﺮﺿﺎ ﺣﺴﻨًﺎ ﻳ‬
ٌ ‫ﻀﺎﻋ ْﻔﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻳـَ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ َﺷ ُﻜ‬
َُ ََ ًْ َ ُ
١٧:(٦٤)‫اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ‬

12
Pinjaman yang baik: yang dimaksud di sini adalah infaq fie sabielillah, infaq
untuk biaya berperang membela dan meninggikan Al-Islam.
13
Balasan berlipat ganda ini maksudnya nanti di Akhirat, bukan di dunia ini.

S.Al-Baqarah(2): 245 470


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪Lihat juga:‬‬ ‫‪S.Al-Baqarah(2):261 – di atas ini.‬‬


‫;‪S.An-Nisa’(4):40‬‬ ‫‪S.Al-Hadied(57):11.‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Riwayat tentang besarnya ganjaran kebaikan‬‬
‫ﻒ َﺣ َﺴﻨَﺔً (( رواﻩ أﲪﺪ ﻋﻦ أﰉ ﻫﺮﻳﺮة ‪.‬‬ ‫)) إِ ﱠن ﷲ ﻳ ِ‬
‫اﳊَ َﺴﻨَﺔَ أَﻟْ َﻔﻲ أَﻟْ َ‬
‫ﻒ ْ‬ ‫ﻀﺎﻋ ُ‬ ‫ََُ‬
‫ﺣﻢ ‪٢٩٦/٢:‬‬
‫ﻋﻦ ﺳ ِﺎﱂ ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ ﷲِ ﺑ ِﻦ ﻋﻤﺮ ﻓَﺤ ﱠﺪﺛَِﲎ ﻋﻦ أَﺑِ ِﻴﻪ ﻋﻦ ﺟ ِّﺪﻩِ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫َُ‬ ‫َْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ ُ ََ َ‬ ‫َ ْ َ ْ َْ‬
‫ﺎل‪ :‬ﻻَ إِﻟﻪَ إِﻻﱠ ﷲُ َو ْﺣ َﺪﻩُ ﻻَ‬ ‫ﻮق ﻓَـ َﻘ َ‬‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َد َﺧ َﻞ اﻟ ﱡﺴ َ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮت ﺑِﻴَ ِﺪﻩِ ْ‬
‫اﳋَْﻴـُﺮ َوُﻫ َﻮ‬ ‫ﻴﺖ َوُﻫ َﻮ َﺣ ﱞﻲ ﻻَﳝَُ ُ‬
‫ِ‬
‫اﳊَ ْﻤ ُﺪ ُْﳛِﲕ َوُﳝ ُ‬
‫ﻚ َوﻟَﻪُ ْ‬ ‫ﻳﻚ ﻟَﻪُ ‪ ،‬ﻟَﻪُ اﻟْ ُﻤ ْﻠ ُ‬ ‫َﺷ ِﺮ َ‬
‫ﻒ أَﻟْ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻒ أَﻟْ ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ﻒ‬ ‫ﻒ َﺣ َﺴﻨَﺔ ‪َ ،‬وَﳏَﺎ َﻋْﻨﻪُ أَﻟْ َ‬ ‫ﺐ ﷲُ ﻟَﻪُ أَﻟْ َ‬ ‫َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ ّﺷ ْﻲء ﻗَﺪ ٌﻳﺮ ‪َ ،‬ﻛﺘَ َ‬
‫ﻒ َد َر َﺟ ٍﺔ ‪.‬‬ ‫ﻒ أَﻟْ ِ‬ ‫ٍ‬
‫َﺳﻴِّﺌَﺔ َوَرﻓَ َﻊ ﻟَﻪُ أَﻟْ َ‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﱰﻣﺬي‪ ، ٤٩٢-٤٩١/٥ :‬ك‪-٤٩‬اﻟﺪﻋﻮات ‪ ،‬ب‪-٣٦‬ﻣﺎﻳﻘﻮل إذا دﺧﻞ‬
‫اﳉَﻨ ِﱠﺔ (( ﻣﻜﺎن‬
‫اﻟﺴﻮق ‪ ،‬ح‪ ٣٤٢٨‬و ‪ ، ٣٤٢٩‬وﰱ ‪َ )) :٣٤٢٩‬وﺑـَ َﲎ ﻟَﻪُ ﺑـَْﻴـﺘًﺎ ِﰱ ْ‬
‫ﻒ َد َر َﺟ ٍﺔ (( ‪.‬‬
‫ﻒ أَﻟْ ِ‬
‫)) َوَرﻓَ َﻊ ﻟَﻪُ أَﻟْ َ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah membagi-bagi rizqi‬‬
‫‪menurut kehendakNya‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﻳﻦ اﺗﱠـ َﻘ ْﻮا ﻓَـ ْﻮﻗَـ ُﻬ ْﻢ ﻳـَ ْﻮَم‬ ‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻳَ ْﺴ َﺨُﺮو َن ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َواﻟﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ْ‬‫ُزﻳّ َﻦ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﺎب ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢١٢:(٢‬‬ ‫اﻟْ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ وﷲ ﻳـﺮُز ُق ﻣﻦ ﻳ َﺸﺎء ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ُ َْ َ ْ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠﻬﺎ ِر وﺗُﻮﻟِﺞ اﻟﻨـ َ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ِج اﻟْ َﻤﻴّ َ‬ ‫اﳊَ ﱠﻲ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻤﻴّﺖ َوُﲣْﺮ ُ‬ ‫ِج ْ‬ ‫ﱠﻬ َﺎر ﰲ اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َوُﲣْﺮ ُ‬ ‫ﺗُﻮﻟ ُﺞ اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ ﰲ اﻟﻨـ َ َ ُ‬
‫ﺎب ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٢٧:(٣‬‬ ‫اﳊ ِﻲ وﺗَـﺮُز ُق ﻣﻦ ﺗَ َﺸﺎء ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ﻣ َﻦ َْ ّ َ ْ َ ْ ُ‬
‫ﺎ‪َ ±‬ﺣ َﺴﻨًﺎ َوَﻛ ﱠﻔﻠَ َﻬﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ‪ُ k‬ﻛﻠﱠ َﻤﺎ َد َﺧ َﻞ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ‬ ‫ﻓَـﺘَـ َﻘﺒﱠـﻠَﻬﺎ رﺑـﱡﻬﺎ ﺑَِﻘﺒ ٍ‬
‫ﻮل َﺣ َﺴ ٍﻦ َوأَﻧْـﺒَـﺘَـ َﻬﺎ ﻧـَﺒَ ً‬ ‫َ ََ ُ‬
‫ﻚ ﻫ َﺬا ﻗَﺎﻟَﺖ ﻫﻮ ِﻣﻦ ِﻋْﻨﺪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َُ ْ‬ ‫َﱏ ﻟَ َ‬ ‫ﺎل َ‪َ k‬ﻣ ْﺮَﱘُ أ ﱠ‬‫اب َو َﺟ َﺪ ﻋْﻨ َﺪ َﻫﺎ رْزﻗًﺎ ﻗَ َ‬ ‫َزَﻛ ِﺮﱠ‪ k‬اﻟْﻤ ْﺤَﺮ َ‬
‫ﺎب ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٣٧:(٣‬‬ ‫ﷲِ إِ ﱠن ﷲ ﻳـﺮُز ُق ﻣﻦ ﻳ َﺸﺎء ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ َْ َ ْ َ ُ‬
‫اﻟﺮْز َق ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﻳـَ ْﻘ ِﺪ ُر َوﻓَ ِﺮ ُﺣﻮا ِ@ ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوَﻣﺎ ْ‬
‫اﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ِﰲ‬ ‫ﻂ ِ‬
‫ﷲُ ﻳـَْﺒ ُﺴ ُ ّ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 245‬‬ ‫‪471‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫اﻟﺮﻋﺪ)‪٢٦:(١٣‬‬ ‫اْﻵَ ِﺧَﺮةِ إِﻻﱠ َﻣﺘَﺎعٌ ‪.‬‬


‫ﲔ َو َﺣ َﻔ َﺪ ًة َوَرَزﻗَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺟﺎ َو َﺟ َﻌ َﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ أ َْزَواﺟ ُﻜ ْﻢ ﺑَﻨ َ‬ ‫َوﷲُ َﺟ َﻌ َﻞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ أ َْزَو ً‬
‫ِ ﱠِ ِ ِ ِ ِ ِِ ِ ِ‬
‫ﻜ ُﻔﺮو َن ‪ .‬اﻟﻨﺤﻞ)‪٧٢:(١٦‬‬
‫ﻣ َﻦ اﻟﻄﻴّﺒَﺎت أَﻓَﺒﺎﻟْﺒَﺎﻃ ِﻞ ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮ َن َوﺑﻨ ْﻌ َﻤﺔ ﷲ ُﻫ ْﻢ ﻳَ ْ ُ‬
‫ﺎب‬‫ﻀﻠِ ِﻪ وﷲ ﻳـﺮُز ُق ﻣﻦ ﻳ َﺸﺎء ﺑِﻐَ ِْﲑ ِﺣﺴ ٍ‬ ‫ﻟِﻴﺠ ِﺰﻳـﻬﻢ ﷲ أَﺣﺴﻦ ﻣﺎ ﻋ ِﻤﻠُﻮا وﻳ ِﺰ َ ِ‬
‫َ‬ ‫ﻳﺪ ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻓَ ْ َ ُ َْ َ ْ َ ُ‬ ‫َ ْ َُ ُ ُ ْ َ َ َ َ ََ‬
‫‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٣٨:(٢٤‬‬
‫اﻟﺸﻮرى)‪١٩:(٤٢‬‬ ‫ﻴﻒ ﺑِﻌِﺒَ ِﺎدﻩِ ﻳـَْﺮُز ُق َﻣ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوُﻫ َﻮ اﻟْ َﻘ ِﻮ ﱡ‬
‫ي اﻟْ َﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ‪.‬‬ ‫ا‪ ُŠ‬ﻟَ ِﻄ ٌ‬
‫ﱠ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪Allah memberikan rizqi kepada hamba-hambaNya, ayat2 berikut:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):3, 57, 172, 254‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):27‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):39‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):140, 151‬‬
‫;‪S.Al-A’raf(7):160‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):3‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):31, 93‬‬
‫;‪S.Ar-Ra’d(13):22‬‬ ‫;‪S.Ibrahim(14):31‬‬ ‫;‪S.Al-Isra’(17):31, 70‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):56, 75, 114‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):81‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):28, 34-35; S.An-Naml(27):64‬‬ ‫‪S.Al-Qashash(28):54‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):28, 40‬‬ ‫;‪S.As-Sajadah(32):16; S.Saba’(34):24‬‬
‫;‪S.Fathir(35):3, 29‬‬ ‫;‪S.Yasien(36):47‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):64‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):38‬‬ ‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):16: S.Al-Munafiqun(63)10‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa manusia akan kembali‬‬
‫)‪kepada Allah (untuk hisab nanti pada hari Kiamat‬‬
‫‪.‬‬ ‫اﳋَِْﲑ ﻓِْﺘـﻨَﺔً َوإِﻟَْﻴـﻨَﺎ ﺗُـ ْﺮ َﺟ ُﻌﻮ َن‬
‫ﱠﺮ َو ْ‬ ‫ت َوﻧـَْﺒـﻠُﻮُﻛ ْﻢ ِ@ﻟﺸ ِ‬
‫ّ‬
‫ﺲ َذاﺋَِﻘﺔُ اﻟْﻤﻮ ِ‬
‫َْ‬ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧـَ ْﻔ ٍ‬
‫اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪٣٥:(٢١‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺟ ُﻌﻮ َن ‪ .‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪١١٥:(٢٣‬‬ ‫أَﻓَ َﺤﺴْﺒـﺘُ ْﻢ أَﱠﳕَﺎ َﺧﻠَ ْﻘﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ َﻋﺒَـﺜًﺎ َوأَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ إﻟَْﻴـﻨَﺎ َﻻ ﺗُـ ْﺮ َ‬
‫ْﻢ َوإِﻟَْﻴ ِﻪ ﺗُـ ْﺮ َﺟ ُﻌﻮ َن ‪.‬‬ ‫ُوﱃ َواْﻵَ ِﺧَﺮةِ َوﻟَﻪُ ْ‬
‫اﳊُﻜ ُ‬ ‫اﳊَ ْﻤ ُﺪ ِﰲ اْﻷ َ‬ ‫َوُﻫ َﻮ ﷲُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ ﻟَﻪُ ْ‬
‫اﻟﻘﺼﺺ)‪٧٠:(٢٨‬‬
‫ﺟ ُﻌﻮ َن ‪ .‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪٥٧:(٢٩‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧـَ ْﻔ ٍ ِ‬
‫ﺲ ذَاﺋ َﻘﺔُ اﻟْ َﻤ ْﻮت ﰒُﱠ إﻟَْﻴـﻨَﺎ ﺗُـ ْﺮ َ‬
‫ﺟﻌُﻮ َن ‪ .‬اﻟﺮوم)‪١١:(٣٠‬‬ ‫اﳋ ْﻠﻖ ﰒُﱠ ﻳﻌِ ُ ِ ِ‬
‫ﻴﺪﻩُ ﰒُﱠ إﻟَْﻴﻪ ﺗُـ ْﺮ َ‬ ‫ﷲُ ﻳـَْﺒ َﺪأُ َْ َ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 245‬‬ ‫‪472‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):28, 281; S.Yunus(10):56; S.Hud(11):34;
S.Al-Qashash(28):88; S.Al-Ankabut(29):17; S.As-Sajadah(32):11;
S.Yasien(36):22, 83; S.Az-Zumar(39):44; S.Fushshilat(41):21;
S.Az-Zukhruf(43):85; S.Al-Jatsiyah(45):15;
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah yakin bahwa rizqi itu ditetapkan Allah, dan hendaklah
selalu berusaha menyisihkan sebagian karunia Allah untuk infaq
di jalan Allah.

ِ ِ َ ‫أَ َﱂْ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟ َْﻤ ِﻺ ِﻣ ْﻦ ﺑَِﲏ إِ ْﺳﺮاﺋِﻴﻞ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ُﻣ‬


‫ﺚ ﻟَﻨَﺎ‬ ْ ‫ﱯ َﳍُ ُﻢ اﺑْـ َﻌ‬ٍّ َِ‫ﻮﺳﻰ إ ْذ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟﻨ‬ َ َ َ
‫ﺎل أَﻻﱠ‬ ُ َ‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اﻟ ِْﻘﺘ‬ ِ ِ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫َﻣ ِﻠ ًﻜﺎ ﻧـُ َﻘﺎﺗِ ْﻞ ِﰲ َﺳﺒ‬
َ ‫ﺴ ْﻴـﺘُ ْﻢ إ ْن ُﻛﺘ‬َ ‫ﺎل َﻫ ْﻞ َﻋ‬َ َ‫ﷲ ﻗ‬
‫ َوأَﺑْـﻨَﺎﺋِﻨَﺎ‬°َ‫ ِر‬bَ ‫ﷲ َوﻗَ ْﺪ أُ ْﺧ ِﺮ ْﺟﻨَﺎ ِﻣ ْﻦ ِد‬
ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا َوَﻣﺎ ﻟَﻨَﺎ أَﻻﱠ ﻧـُ َﻘﺎﺗِ َﻞ ِﰲ َﺳﺒ‬
ِ ِ ِ ِ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ُﻛﺘِﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻬﻢ اﻟ ِْﻘﺘَ ُ ﱠ‬
َ ‫ﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬pِ ‫ﻴﻢ‬
‫ﲔ‬ ٌ ‫ﺎل ﺗَـ َﻮﻟ ْﻮا إِﻻﱠ ﻗَﻠﻴﻼً ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوﷲُ َﻋﻠ‬ ُ َ
(٢٤٦)
A. MAKSUD AYAT
1. Sekelompok orang dari kalangan Banie Israiel pada masa setelah
Nabi Musa as, meminta kepada Nabi di kalangan mereka agar
menetapkan seorang raja untuk mereka.
2. Raja itu mereka harapkan untuk memimpin mereka berjihad di
jalan Allah.
3. Nabi itu mengingatkan mereka, jangan-jangan nantinya ketika
diwajibkan berperang di jalan Allah, mereka enggan untuk
menjalankannya.
4. Mereka menjawab bahwa tidak mungkin mereka menolak
berperang di jalan Allah, karena mereka telah diusir dari kampung
halaman mereka bersama anak-turun mereka.

S.Al-Baqarah(2): 246 473


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

5. Pada akhirnya (kemudian) ternyata bahwa ketika diwajibkan


berperang, sebagian besar mereka berpaling (tidak mau
berperang).
6. Allah Mengetahui siapa saja orang yang dhalim (dari kalangan
mereka itu).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Selain para Rasul yang diutus kepada Banie Israiel, Allah juga
membangkitkan Nabi kepada mereka itu.
2. Nabi berderajat lebih tinggi dari para raja.
3. Orang hendaknya tidak “menantang” dibebani tugas, kuwatir
kalau-kalau tidak kuat memikul dan menjalankannya.
4. Sebagian orang enggan untuk menjalankan kewajiban, meskipun
sebelum kewajiban itu datang, dia kelihatan sangat bersemangat
untuk melakukannya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat tentang larangan bertanya/meminta sesuatu, yang tidak dia
ketahui jika diberikan akibatnya baik atau tidak bagi dirinya
‫ﻚ ﺑِِﻪ‬ ِ ِ ِ َ ِ‫ ﻧُﻮح إِﻧﱠﻪُ ﻟَْﻴﺲ ِﻣﻦ أ َْﻫﻠ‬k ‫ﺎل‬
َ َ‫ﺲ ﻟ‬َ ‫ﻚ إﻧﱠﻪُ َﻋ َﻤ ٌﻞ َﻏْﻴـُﺮ َﺻﺎﻟ ٍﺢ ﻓَﻼَ ﺗَ ْﺴﺄَﻟْﻦ َﻣﺎ ﻟَْﻴ‬ ْ َ ُ َ َ َ‫ﻗ‬
ِ َ َ‫( ﻗ‬٤٦) ‫ﲔ‬ ِ ِ ْ ‫ِﻋ ْﻠﻢ إِِﱐ أ َِﻋﻈُﻚ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻣﻦ‬
‫ﻚ أَ ْن‬َ ِ‫َﻋﻮذُ ﺑ‬ُ ‫ب إِِّﱐ أ‬ ّ ‫ﺎل َر‬ َ ‫اﳉَﺎﻫﻠ‬ َ َ ّ ٌ
ِ ْ ‫ﻚ ﻣﺎ ﻟَﻴﺲ ِﱄ ﺑِِﻪ ِﻋ ْﻠﻢ وإِﻻﱠ ﺗَـ ْﻐ ِﻔﺮ ِﱄ وﺗَـﺮﲪ ِﲏ أَ ُﻛﻦ ِﻣﻦ‬
(٤٧) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ‬ َ ْ َْ ْ َ ْ َ ٌ َ ْ َ َ َ‫َﺳﺄَﻟ‬ ْ‫أ‬
(١١)‫ﻫﻮد‬
ِ ِ‫ﱠ‬
‫ﲔ‬َ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋ ْﻦ أَ ْﺷﻴَﺎءَ إِ ْن ﺗـُْﺒ َﺪ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ُﺴ ْﺆُﻛ ْﻢ َوإِ ْن ﺗَ ْﺴﺄَﻟُﻮا َﻋْﻨـ َﻬﺎ ﺣ‬
َ ‫ أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ‬kَ
١٠١:(٥)‫ اﳌﺎﺋﺪة‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫ﻳـﻨـﱠﺰُل اﻟْ ُﻘﺮآَ ُن ﺗُـﺒﺪ ﻟَ ُﻜﻢ ﻋ َﻔﺎ ﷲ ﻋْﻨـﻬﺎ وﷲ َﻏ ُﻔ‬
ٌ ‫ﻮر َﺣﻠ‬ ٌ ُ َ َ َ ُ َ ْ َْ ْ َُ
2. Ayat yang menunjukkan bahwa pembelaan diri itu termasuk jihad
‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ﺗَـ َﻌﺎﻟَْﻮا ﻗَﺎﺗِﻠُﻮا ِﰲ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ أَ ِو ْادﻓَـﻌُﻮا ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟَ ْﻮ ﻧـَ ْﻌﻠَ ُﻢ‬ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫ﻓَـ ُﻘﻮا َوﻗ‬aَ ‫ﻳﻦ‬
َ ‫َوﻟﻴَـ ْﻌﻠَ َﻢ اﻟﺬ‬
ِِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫ﻗِﺘَﺎﻻً ﻻَﺗﱠـﺒـﻌﻨَﺎ ُﻛﻢ ﻫﻢ ﻟِْﻠ ُﻜ ْﻔ ِﺮ ﻳـﻮﻣﺌِ ٍﺬ أَﻗْـﺮ‬
‫ﺲ‬َ ‫ب ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟﻺﳝَﺎن ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ¼َﻓْﻮاﻫﻬ ْﻢ َﻣﺎ ﻟَْﻴ‬ ُ َ َ َْ ُْ ْ َْ
١٦٧:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. ‫َﻋﻠَﻢ ﲟَﺎ ﻳَﻜْﺘُ ُﻤﻮ َن‬ ِ ِِ ِ
ُ ْ ‫ ْﻢ َوﷲُ أ‬œ‫ﰲ ﻗُـﻠُﻮ‬

S.Al-Baqarah(2): 246 474


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang yang berpaling, tidak‬‬


‫‪mau menunaikan kewajiban, padahal sebelumnya mengatakan‬‬
‫‪kesediaannya‬‬
‫ﺼ ِّﺪ ٌق ﻟِ َﻤﺎ َﻣ َﻌ ُﻬ ْﻢ َوَﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ُﻞ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻔﺘِ ُﺤﻮ َن‬ ‫وﻟَ ﱠﻤﺎ ﺟﺎءﻫﻢ ﻛِﺘ ِ ِ ِ ِ‬
‫ﺎب ﻣ ْﻦ ﻋْﻨﺪ ﷲ ُﻣ َ‬ ‫َ َ َُ ْ َ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ‪.‬‬‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺟﺎءَ ُﻫ ْﻢ َﻣﺎ َﻋَﺮﻓُﻮا َﻛ َﻔُﺮوا ﺑﻪ ﻓَـﻠَ ْﻌﻨَﺔُ ﷲ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬ ‫َﻋﻠَﻰ اﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪٨٩:(٢‬‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا‬ ‫ﻮل ِﻣﻦ ِﻋْﻨ ِﺪ ﷲِ ﻣﺼ ِّﺪ ٌق ﻟِﻤﺎ ﻣﻌﻬﻢ ﻧـَﺒ َﺬ ﻓَ ِﺮ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ ََُ ْ َ‬ ‫َُ‬ ‫َوﻟَ ﱠﻤﺎ َﺟﺎءَ ُﻫ ْﻢ َر ُﺳ ٌ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟْ ِﻜﺘ ِ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٠١:(٢‬‬ ‫ﺎب ﷲ َوَراءَ ﻇُ ُﻬﻮِرﻫ ْﻢ َﻛﺄَﻧـ ُ‬
‫ﺎب ﻛﺘَ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أََﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﺐ‬‫ﺼﻼَةَ َوآَﺗُﻮا اﻟﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ُﻛﺘ َ‬ ‫ﻴﻞ َﳍُْﻢ ُﻛ ﱡﻔﻮا أَﻳْﺪﻳَ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﻳﻦ ﻗ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺷ ﱠﺪ َﺧ ْﺸﻴَﺔً َوﻗَﺎﻟُﻮا‬
‫ﱠﺎس َﻛ َﺨ ْﺸﻴَﺔ ﷲ أ َْو أ َ‬
‫ﻳﻖ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﳜْ َﺸ ْﻮ َن اﻟﻨ َ‬‫ﺎل إِ َذا ﻓَ ِﺮ ٌ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟْﻘﺘَ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﺎل ﻟَﻮﻻَ أَ ﱠﺧﺮﺗَـﻨَﺎ إِ َﱃ أ َ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ٍﻞ ﻗَﺮﻳﺐ ﻗُ ْﻞ َﻣﺘَﺎعُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ ﻗَﻠ ٌ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ اﻟْﻘﺘَ َ ْ ْ‬ ‫َرﺑـﱠﻨَﺎ ﱂَ َﻛﺘَـْﺒ َ‬
‫ﻦ اﺗﱠـ َﻘﻰ َوﻻَ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن ﻓَﺘِﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٧٧:(٤‬‬ ‫َواْﻵَ ِﺧَﺮةُ َﺧْﻴـٌﺮ ﻟِ َﻤ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺮﺟﺰ ﻗَﺎﻟُﻮا ‪ k‬ﻣﻮﺳﻰ ْادع ﻟَﻨَﺎ رﺑﱠ َ ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ﻚ ﲟَﺎ َﻋ ِﻬ َﺪ ﻋْﻨ َﺪ َك ﻟَﺌ ْﻦ َﻛ َﺸ ْﻔ َ‬ ‫َ ُ َ ُ َ‬ ‫َوﻟَ ﱠﻤﺎ َوﻗَ َﻊ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ُﻢ ِّ ْ ُ‬
‫ﻴﻞ )‪ (١٣٤‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻛ َﺸ ْﻔﻨَﺎ َﻋْﻨـ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ﻚ وﻟَﻨُـﺮِﺳﻠَ ﱠﻦ ﻣﻌ َ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻋﻨﱠﺎ ِ‬
‫ﻚ ﺑَﲏ إ ْﺳَﺮاﺋ َ‬ ‫اﻟﺮ ْﺟَﺰ ﻟَﻨُـ ْﺆﻣﻨَ ﱠﻦ ﻟَ َ َ ْ َ َ‬ ‫ّ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪(٧‬‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ٍﻞ ُﻫ ْﻢ َ@ﻟﻐُﻮﻩُ إ َذا ُﻫ ْﻢ ﻳـَْﻨ ُﻜﺜُﻮ َن )‪. (١٣٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺮ ْﺟَﺰ إ َﱃ أ َ‬ ‫ّ‬
‫ﲔ )‪(٧٥‬‬ ‫ﺼ ﱠﺪﻗَ ﱠﻦ وﻟَﻨَ ُﻜﻮﻧَ ﱠﻦ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِِ‬ ‫وِﻣْﻨـﻬﻢ ﻣﻦ ﻋﺎﻫ َﺪ ﷲ ﻟَﺌِﻦ آَ َ‪ِ aَ ±‬ﻣﻦ ﻓَ ْ ِ ِ‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻀﻠﻪ ﻟَﻨَ ﱠ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُْ َ ْ َ َ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ آَ َ‪±‬ﻫﻢ ِﻣﻦ ﻓَ ْ ِ ِ‬
‫ﺿﻮ َن )‪ . (٧٦‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫ﻀﻠﻪ َﲞﻠُﻮا ﺑﻪ َوﺗَـ َﻮﻟﱠْﻮا َوُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﻌ ِﺮ ُ‬ ‫ُْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻀﱡﺮ دﻋ َ ِ‬
‫ﺿﱠﺮﻩُ َﻣﱠﺮ‬ ‫ﺎ‪ِ a‬ﳉَْﻨﺒِﻪ أ َْو ﻗَﺎﻋ ًﺪا أ َْو ﻗَﺎﺋ ًﻤﺎ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﻛ َﺸ ْﻔﻨَﺎ َﻋْﻨﻪُ ُ‬ ‫اﻹﻧْ َﺴﺎ َن اﻟ ﱡ َ َ‬ ‫ﺲ ِْ‬ ‫َوإِذَا َﻣ ﱠ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪١٢:(١٠‬‬ ‫ﲔ َﻣﺎ َ‬‫ﻚ ُزﻳِّ َﻦ ﻟ ْﻠ ُﻤ ْﺴ ِﺮﻓ َ‬ ‫ﺿٍّﺮ َﻣ ﱠﺴﻪُ َﻛ َﺬﻟ َ‬ ‫َﻛﺄَ ْن َﱂْ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻨَﺎ إِ َﱃ ُ‬
‫ﺎل‬‫ﺖ ُﺳ َﻮرةٌ ُْﳏ َﻜ َﻤﺔٌ َوذُﻛَِﺮ ﻓِ َﻴﻬﺎ اﻟْ ِﻘﺘَ ُ‬ ‫ﺖ ُﺳ َﻮرةٌ ﻓَِﺈذَا أُﻧْ ِﺰﻟَ ْ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻟَْﻮﻻَ ﻧـُِّﺰﻟَ ْ‬
‫وﻳـ ُﻘ ُ ﱠ ِ‬
‫ﻮل اﻟﺬ َ‬ ‫ََ‬
‫رأَﻳﺖ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮ‪ِِœ‬ﻢ ﻣﺮض ﻳـْﻨﻈُﺮو َن إِﻟَﻴﻚ ﻧَﻈَﺮ اﻟْﻤ ْﻐ ِﺸ ِﻲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ اﻟْﻤﻮتِ‬
‫ْ ََ ٌ َ ُ ْ َ َ َ ّ َ ْ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 246‬‬ ‫‪475‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ﳏﻤﺪ)‪٢٠:(٤٧‬‬
‫ّ‬ ‫ﻓَﺄ َْوَﱃ َﳍُْﻢ ‪.‬‬

‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ِﱂَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن )‪َ (٢‬ﻛﺒُـَﺮ َﻣ ْﻘﺘًﺎ ِﻋْﻨ َﺪ ﷲِ أَ ْن ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا َﻣﺎ ﻻَ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫اﻟﺼﻒ)‪(٦١‬‬ ‫ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن )‪(٣‬‬
‫‪Riwayat tentang S.Ash-Shaf(61):2 ini‬‬
‫ﺎل‪َ :‬ﻛﺎ َن‬ ‫ﻳﻦ َآﻣﻨُﻮا ِﱂَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن ( ﻗَ َ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﻋ ِﻦ اﺑ ِﻦ ﻋﺒﱠ ٍ ِ ِِ‬
‫ﺎس ﰲ ﻗَـ ْﻮﻟﻪ‪kَ ):‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎد ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‪ :‬ﻟََﻮد ْد َ‪ a‬أَ ﱠن ﷲَ َدﻟﱠﻨَﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳉ َﻬ ُ‬
‫ض ْ‬ ‫ﲔ ﻗَـْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳـُ ْﻔَﺮ َ‬‫س ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ‪ٌ a‬‬
‫ﺐ اْﻷ َْﻋ َﻤﺎل إِﻟَْﻴ ِﻪ إِﳝَﺎ ٌن‬ ‫َﺣ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺒَـَﺮ ﷲُ ﻧَﺒﻴﱠﻪُ أَ ﱠن أ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ اْﻷ َْﻋ َﻤ ِﺎل إِﻟَْﻴﻪ ﻓَـﻨَـ ْﻌ َﻤ َﻞ ﺑِﻪ ‪ ،‬ﻓَﺄ ْ‬‫أَ ِ‬
‫َﺣ ّ‬
‫ﻳﻦ َﺧﺎﻟَُﻔﻮا اْ ِﻹ ْﳝَﺎ َن َوَﱂْ ﻳُِﻘﱡﺮوا ﺑِِﻪ ؛‬ ‫ِ ِِ ﱠ ِ‬
‫ﺎد أَ ْﻫ ِﻞ َﻣ ْﻌﺼﻴَﺘﻪ اﻟﺬ َ‬
‫ِ@¾ِ ﻻَ ﺷ ﱠ ِ ِ ِ‬
‫ﻚ ﻓﻴﻪ ‪َ ،‬وﺟ َﻬ ُ‬ ‫َ‬
‫ﲔ ‪َ ،‬و َﺷ ﱠﻖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ أَْﻣُﺮﻩُ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِِ‬ ‫ﻚ أ َُ‪ِ a‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﻧـَﺰَل ِْ‬
‫ﺎل‬ ‫س ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ﺎد ‪َ ،‬ﻛ ِﺮَﻩ ذَﻟ َ ٌ‬ ‫اﳉ َﻬ ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ َآﻣﻨُﻮا ﱂَ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َﻣﺎ ﻻ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮ َن ( ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﷲُ‪kَ ):‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫و ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻄﱪي‪ :‬ج‪ ٢٨‬ص‪٥٥‬‬ ‫ﺗﻔﺴﲑ اﺑﻦ ﻛﺜﲑ‪ :‬ج‪ ٤‬ص‪٣٥٨‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-A’raaf(7):189-190.‬‬
‫‪4. Hadits tentang larangan meminta jabatan, kuwatir tidak mampu‬‬

‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ kَ )):‬ﻋْﺒ َﺪ‬ ‫ِ‬


‫ﱠﱮ َﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﺎل ﻗَ َ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛـَﻨَﺎ َﻋْﺒ ُﺪ اﻟﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﺑْ ُﻦ َﲰَُﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﺖ إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ ‪،‬‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﺑْ َﻦ َﲰَُﺮَة ﻻَ ﺗَ ْﺴﺄ َِل ا ِﻹ َﻣ َﺎرَة ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧ َ‬
‫ﱠﻚ إِ ْن أُوﺗﻴﺘَـ َﻬﺎ َﻋ ْﻦ َﻣ ْﺴﺄَﻟَﺔ ُوﻛ ْﻠ َ‬
‫ﺖ‬‫ﲔ ﻓَـَﺮأَﻳْ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَﻰ َﳝِ ٍ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ ‪َ ،‬وإِذَا َﺣﻠَ ْﻔ َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َوإِ ْن أُوﺗﻴﺘَـ َﻬﺎ ﻣ ْﻦ َﻏ ِْﲑ َﻣ ْﺴﺄَﻟَﺔ أُﻋْﻨ َ‬
‫ْت اﻟﱠ ِﺬى ُﻫ َﻮ َﺧْﻴـٌﺮ (( ‪ .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫َﻏﻴـﺮﻫﺎ ﺧﻴـﺮا ِﻣْﻨـﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَ َﻜ ِّﻔﺮ ﻋﻦ َﳝِﻴﻨِﻚ ‪ ،‬وأ ِ‬
‫ْ َْ َ َ‬ ‫ََْ ًَْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ا‪ُŠ‬‬
‫ﺎﱃ ) ﻻَ ﻳـُ َﺆاﺧ ُﺬ ُﻛ ُﻢ ﱠ‬ ‫خ‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ١٥٩‬ك‪-٨٣‬اﻷﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١‬ﻗَـ ْﻮ ُل ﷲ ﺗَـ َﻌ َ‬
‫اﻵﻳﺔ( ‪ ،‬ح‪ ٦٦٢٢‬وأﻃﺮاﻓﻪ ‪ - ، ٧١٤٧ ، ٧١٤٦ ، ٦٧٢٢‬واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ‬
‫ﻒ َﳝِﻴﻨًﺎ ﻓَـَﺮأَى َﻏْﻴـَﺮَﻫﺎ‬ ‫ب َﻣ ْﻦ َﺣﻠَ َ‬ ‫م ‪ :‬ج‪ ٥‬ص‪ ، ٨٦‬ك‪-٢٧‬اﻷﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -٣‬ﻧَ ْﺪ ِ‬
‫َﺧْﻴـًﺮا اﱁ ‪ ،‬ح‪. (٤٣٧٠)١٩‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 246‬‬ ‫‪476‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya orang-orang dhalim‬‬


‫ﱠﻬ ْﻢ ﻇَﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٢٨:(٣‬‬ ‫ِ‬
‫ﻮب َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْو ﻳـُ َﻌ ّﺬﺑـَ ُﻬ ْﻢ ﻓَِﺈﻧـ ُ‬
‫ﻟَﻴﺲ ﻟَ َ ِ‬
‫ﻚ ﻣ َﻦ اْﻷ َْﻣ ِﺮ َﺷﻲءٌ أ َْو ﻳـَﺘُ َ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﺎل‬ ‫ِ‬
‫ﻮح إﻟَْﻴﻪ َﺷ ْﻲءٌ َوَﻣ ْﻦ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﱄ َوَﱂْ ﻳُ َ‬‫ﺎل أُوﺣ َﻲ إ َﱠ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ أَﻇْﻠَ ُﻢ ﳑﻦ اﻓْـﺘَـَﺮى َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻛﺬ ً@ أ َْو ﻗَ َ‬
‫ت َواﻟْ َﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ‬ ‫ات اﻟْﻤﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﺄُﻧْ ِﺰُل ﻣﺜْ َﻞ َﻣﺎ أَﻧْـَﺰَل ﷲُ َوﻟَ ْﻮ ﺗَـَﺮى إذ اﻟﻈﱠﺎﻟ ُﻤﻮ َن ِﰲ َﻏ َﻤَﺮ َ ْ‬
‫ﻮن ِﲟَﺎ ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬‫@ ِﺳﻄُﻮ أَﻳ ِﺪﻳ ِﻬﻢ أَﺧ ِﺮﺟﻮا أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜﻢ اﻟْﻴـﻮم ُْﲡﺰو َن ﻋ َﺬاب ا ْﳍ ِ‬
‫َ ُ َ ْ َ َْ َ َ ُ‬ ‫ْ ْ ْ ُ‬ ‫َ‬
‫ْﱪو َن ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪٩٣:(٦‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَﻰ ﷲ َﻏْﻴـﺮ ْ ِ‬
‫اﳊَ ّﻖ َوُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ َﻋ ْﻦ آَ َ‪k‬ﺗﻪ ﺗَ ْﺴﺘَﻜ ُ‬ ‫َ‬
‫اﺳﺘَ َﺤﺒﱡﻮا اﻟْ ُﻜ ْﻔَﺮ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َﻻ ﺗَـﺘﱠﺨ ُﺬوا آَ َ@ءَ ُﻛ ْﻢ َوإ ْﺧ َﻮاﻧَ ُﻜ ْﻢ أ َْوﻟﻴَﺎءَ إن ْ‬ ‫َ‪ k‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ُﻫﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٢٣:(٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْاﻹﳝَﺎن َوَﻣ ْﻦ ﻳـَﺘَـ َﻮﳍُْﻢ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ ُ‬
‫ﺎب َﻣ ْﺪﻳَ َﻦ‬ ‫َﺻﺤ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫أََﱂ •ْ‪ِِd‬ﻢ ﻧـَﺒﺄُ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ِﻣﻦ ﻗَـﺒﻠِ ِﻬﻢ ﻗَـﻮِم ﻧُ ٍ ٍ‬
‫ﻮد َوﻗَـ ْﻮم إﺑْـَﺮاﻫ َﻴﻢ َوأ ْ َ‬
‫ﻮح َو َﻋﺎد َوَﲦُ َ‬ ‫َ ْ ْ ْ ْ‬ ‫َْ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َواﻟْ ُﻤ ْﺆﺗَﻔ َﻜﺎت أَﺗَـْﺘـ ُﻬ ْﻢ ُر ُﺳﻠُ ُﻬ ْﻢ ِ@ﻟْﺒَـﻴِّﻨَﺎت ﻓَ َﻤﺎ َﻛﺎ َن ﷲُ ﻟﻴَﻈْﻠ َﻤ ُﻬ ْﻢ َوﻟَﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٧٠:(٩‬‬ ‫أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ َن ‪.‬‬
‫َﺷ ﱠﺪ ِﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا أ َ‬
‫ﻒ َﻛﺎ َن َﻋﺎﻗﺒَﺔُ اﻟﺬ َ‬ ‫ض ﻓَـﻴَـْﻨﻈُُﺮوا َﻛْﻴ َ‬ ‫أ ََوَﱂْ ﻳَ ِﺴﲑُوا ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬
‫ﺎت ﻓَ َﻤﺎ‬ ‫ﻗُـ ﱠﻮًة وأَ َ‪º‬روا اْﻷَرض وﻋﻤﺮوﻫﺎ أَ ْﻛﺜـﺮ ِﳑﱠﺎ ﻋﻤﺮوﻫﺎ وﺟﺎءﺗْـﻬﻢ رﺳﻠُﻬﻢ ِ@ﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬
‫َ ُ ْ َ َ َ َ ُ َ ََ َ َ ُ َ َ َ َ ُ ْ ُ ُ ُ ْ َ ّ‬
‫ﻛﺎﻧُﻮا أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﺮوم)‪٩:(٣٠‬‬ ‫َﻛﺎ َن ﷲُ ﻟِﻴَﻈْﻠِ َﻤ ُﻬ ْﻢ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ َ‬
‫َ‬
‫ض أ َْم َﳍُْﻢ‬ ‫ون ﷲِ أ َُر ِوﱐ َﻣﺎذَا َﺧﻠَ ُﻘﻮا ِﻣ َﻦ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻗُﻞ أَرأَﻳـﺘُﻢ ُﺷﺮَﻛﺎء ُﻛﻢ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺗَ ْﺪﻋﻮ َن ِﻣﻦ د ِ‬
‫ْ َْ ْ َ َ ُ َ ُ ْ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻛِﺘَ ًﺎ@ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑـَﻴِّﻨَﺔ ﻣْﻨﻪُ ﺑَ ْﻞ إ ْن ﻳَﻌ ُﺪ اﻟﻈﱠﺎﻟ ُﻤﻮ َن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺷ ْﺮٌك ِﰲ اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات أ َْم آَﺗَـْﻴـﻨَ ُ‬
‫ﻓﺎﻃﺮ)‪٤٠:(٣٤‬‬ ‫ﻀﺎ إِﻻﱠ ُﻏُﺮ ًورا ‪.‬‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑـَ ْﻌ ً‬
‫ﺑـَ ْﻌ ُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):51, 57, 92, 229, 254‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):94, 117, 128‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):45‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):21, 47, 135‬‬
‫;‪S.Al-A’raf(7):9, 160, 162, 177‬‬ ‫;‪S.Yusuf(12):23, 79‬‬
‫;‪S.Ibrahim(14):42‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):33, 113, 118‬‬
‫;‪S.Al-Isra’(17):47, 99‬‬ ‫;‪S.Maryam(19):38‬‬
‫;‪S.Al-Anbiya’(21):64‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):50‬‬
‫;‪S.Al-Furqan(25):8‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):37, 59‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 246‬‬ ‫‪477‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

S.Al-Ankabut(29):14, 40;49; S.Luqman(31):11;


S.Saba’(34):31; S.Fathir(35):40; S.Asy-Syura(42):8;
S.Al-Hujurat(49):11; S.Al-Mumtahanah(60):9.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan berusaha mencari-cari alasan untuk tidak menunaikan
kewajiban.

ُ‫َﱏ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ﻟَﻪ‬‫ﻮت َﻣ ِﻠ ًﻜﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا أ ﱠ‬


َ ُ‫ﺚ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻃَﺎﻟ‬ َ ‫ﺎل َﳍُ ْﻢ ﻧَﺒِﻴﱡـ ُﻬ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ﻗَ ْﺪ ﺑَـ َﻌ‬
َ َ‫َوﻗ‬
َ‫ﺎل إِ ﱠن ﷲ‬ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ِ ‫ت َﺳ َﻌ ًﺔ ِﻣﻦ اﻟْﻤ‬ َ ‫ْﻚ ِﻣ ْﻨﻪُ َوَﱂْ ﻳـُ ْﺆ‬
ِ ‫ﻟْﻤﻠ‬pِ ‫ْﻚ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ وَْﳓﻦ أَﺣ ﱡﻖ‬
َ ُ َ ُ ‫اﻟ ُْﻤﻠ‬
َ َ ُ
َ َ‫ادﻩُ ﺑَ ْﺴﻄَ ًﺔ ِﰲ اﻟ ِْﻌﻠ ِْﻢ َوا ْﳉِ ْﺴ ِﻢ َوﷲُ ﻳـُ ْﺆِﰐ ُﻣ ْﻠ َﻜﻪُ َﻣ ْﻦ ﻳ‬
ُ‫ﺸﺎء‬ َ ‫اﺻﻄََﻔﺎﻩُ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَز‬ ْ
(٢٤٧) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ
ٌ ‫َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memperkenankan permintaan Bani Israil melalui nabi-Nya
dengan menjadikan Thalut sebagai raja/pemimpin mereka.
2. Banie Israiel itu mengingkari pengangkatan Thalut sebagai raja
karena Thalut bukan dari kalangan bangsawan dan tidak bukan
orang kaya.
3. Bani Israil beranggapan bahwa mereka lebih berhak untuk menjadi
raja, mendapatkan posisi tersebut.
4. Nabi tersebut mengatakan bahwa Allah memilih Thalut untuk
memimpin mereka.
5. Allah memberikan kelebihan ilmu dan kekuatan fisik kepada
Thalut.
6. Allah mengaruniakan kerajaan (kekuasan) kepada siapa saja yang
Dia kehendaki.
7. Allah itu Dzat yang Maha Luas ilmu-Nya dan Dzat Yang Maha
Mengetahui maslahat dalam setiap perkara.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Bertawassul dengan nabi/orang sholeh itu boleh dan bisa menjadi
sebab doa seseorang terkabulkan.

S.Al-Baqarah(2): 247 478


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

2. Keputusan Allah itu tidak selalu sejalan dengan ilmu dan


keinginan manusia.
3. Menurut Islam, kepemimpinan itu tidak ditentukan berdasarkan
keturunan atau kekayaan seseorang.
4. Kepemimpinan yang baik ditentukan berdasarkan kemampuan
dan kekuatan untuk melakukan kepemimpinan itu.
5. Manusia seharusnya tunduk dan patuh pada ketentuan Allah,
tidak mengkritisi, apalagi menolaknya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah memilih / menetapkan siapa
saja yang Dia kehendaki (untuk diberi wahyu, kekuasaan dsb)
ِ ِ ِ
ً‫( ذُ ِّرﻳﱠﺔ‬٣٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ﻮﺣﺎ َوآَ َل إِﺑْـَﺮاﻫ َﻴﻢ َوآَ َل ﻋ ْﻤَﺮا َن َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻌﺎﻟَﻤ‬
ً ُ‫اﺻﻄََﻔﻰ آَ َد َم َوﻧ‬ ْ َ‫إِ ﱠن ﷲ‬
(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. (٣٤) ‫ﻴﻊ َﻋﻠِ ٌﻴﻢ‬ ِ
ٌ ‫ﺾ َوﷲُ َﲰ‬ ٍ ‫ﻀ َﻬﺎ ِﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌ‬ُ ‫ﺑـَ ْﻌ‬
ِ‫ﺎل ﻣﻮﺳﻰ ﻟَِﻘﻮِﻣ ِﻪ اﺳﺘﻌِﻴﻨﻮا ِ@¾ِ واﺻِﱪوا إِ ﱠن اْﻷَرض ¾ِ ﻳﻮِرﺛـُﻬﺎ ﻣﻦ ﻳﺸﺎء ِﻣﻦ ِﻋﺒ ِﺎدﻩ‬
َ ْ ُ ََ َْ َ ُ َ ْ ُْ َ ُ َ ْ ْ َ ُ َ َ‫ﻗ‬
١٢٨:(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. ‫ﲔ‬ ِ ِ ِ
َ ‫َواﻟْ َﻌﺎﻗﺒَﺔُ ﻟ ْﻠ ُﻤﺘﱠﻘ‬
ِ ِ ِ ِ ِ
. ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﺖ َوﻟَﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳـَ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َﺸﺎءُ َوُﻫ َﻮ أ َْﻋﻠَ ُﻢ @ﻟْ ُﻤ ْﻬﺘَﺪ‬ َ ‫َﺣﺒَـْﺒ‬
ْ ‫ﱠﻚ ﻻَ ﺗَـ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ أ‬ َ ‫إِﻧ‬
٥٦:(٢٨)‫اﻟﻘﺼﺺ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):90, 105, 142, 212-213, 269, 272, 284;
S.Ali Imran(3):13, 37, 73-74, 129, 179;
S.An-Nisa’(4):49; S.Al-Ma’idah(5):18, 40, 54;
S.Al-An’am(6):88; S.At-Taubah(9):15, 27; S.Yunus(10):25, 107;
S.Ar-Ra’d(13):27; S.Ibrahim(14):4, 11; S.An-Nahl(16):2, 93;
S.An-Nur(24):21, 35, 38, 46; S.Al-Ankabut(29):21;
S.Ar-Rum(30):5; S.Fathir(35):8, 22; S.Az-Zumar(39):23;
S.Ghafir(40):15; S.Asy-Syura(42):8, 13, 19, 50; dan lainnya.
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah menerima segala ketetapan Allah dengan rela.
2. Dalam mengusahakan segala sesuatu hendaknya tetap dengan
berserah diri kepada ketetapan dan karunia Allah.

S.Al-Baqarah(2): 247 479


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

ٌ‫ﻮت ِﻓ ِﻴﻪ َﺳ ِﻜﻴﻨَﺔٌ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َوﺑَِﻘﻴﱠﺔ‬


ُ ُ‫ْﺗِﻴَ ُﻜ ُﻢ اﻟﺘﱠﺎﺑ‬Áَ ‫ْﻜ ِﻪ أَ ْن‬
ِ ‫ﺎل َﳍﻢ ﻧَﺒِﻴﱡـﻬﻢ إِ ﱠن آَﻳﺔَ ﻣﻠ‬
ُ َ ْ ُ ْ ُ َ َ‫َوﻗ‬
‫ﻚ َﻵَﻳَﺔً ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ْن‬ َ ِ‫ﺎرو َن َﲢْ ِﻤﻠُﻪُ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ إِ ﱠن ِﰲ َذﻟ‬ُ ‫َل َﻫ‬ُ ‫ﻮﺳﻰ َوآ‬ َ ‫َل ُﻣ‬ ُ ‫ِﳑﱠﺎ ﺗَـ َﺮ َك آ‬
ِ
(٢٤٨) ‫ﲔ‬ َ ِ‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Nabi itu memberitahukan kepada mereka bahwa tanda kelayakan
Thalut menjadi raja atau pemimpin mereka itu adalah datangnya
sebuah peti yang dibawa oleh para malaikat kepada mereka itu.
2. Di dalam peti itu terdapat karunia dari Allah yang menjadikan
ketenangan atas mereka (Banie Israiel kala itu) dan sisa
peninggalan dari Nabi Musa as. dan Nabi Harun as.
3. Dalam peristiwa kedatangan kembali tabut kepada mereka itu
terdapat tanda kekuasaan Allah bagi orang-orang yang mengaku
beriman.
Catatan: Tabut, yang konon berupa sebuah peti berisi peningglan Nabi Musa
dan Nabi Harun as itu dahulunya dicuri atau dirampas dari Banie
Israiel, dan mereka tidak tahu di mana keberadaannya. Dengan
kejadian yang diceriterakan dalam ayat ini, tabut itu kembali ke
tengah-tengah Banie Israiel, wallahu a’lam.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Ada kalanya sesuatu kejadian itu diiringi dengan kejadian lain
yang “terasa aneh” , luar biasa atau sulit dicerna akal.
2. Dalam segala peristiwa yang “luar biasa” itu senantiasa terdapat
atau tergambar tanda-tanda Kekuasaan Allah.
3. Tanda Kekuasaan Allah itu hanya bisa difahami oleh mereka yang
benar-benar beriman.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya tanda-tanda khusus untuk
sesuatu kejadian
‫ﺗِﻨَﺎ‬kَ َ½ِ ‫ﱠﺎس َﻛﺎﻧُﻮا‬ ِ ِ ‫وإِ َذا وﻗَﻊ اﻟْ َﻘﻮ ُل ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ أَﺧﺮﺟﻨﺎ َﳍﻢ داﺑﱠﺔً ِﻣﻦ اْﻷَر‬
َ ‫ض ﺗُ َﻜﻠّ ُﻤ ُﻬ ْﻢ أَ ﱠن اﻟﻨ‬ ْ َ َ ُْ َ ْ َ ْ ْ ْ َ ْ َ َ َ
٨٢:(٢٧)‫ اﻟﻨﻤﻞ‬. ‫ﻻَ ﻳُﻮﻗِﻨُﻮ َن‬

S.Al-Baqarah(2): 248 480


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali ‘Imran(3):40-41‬‬ ‫‪S. Maryam(19):9-10, 20-25.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa tanda kekuasaan Allah itu‬‬
‫‪hanya bisa dipahami dan bermanfaat bagi orang beriman saja:‬‬

‫ﱄ ِﻣ ْﻦ َرِّﰊ َﻫ َﺬا‬ ‫ﻮﺣﻰ إِ َﱠ‬ ‫اﺟﺘَـﺒَـ ْﻴـﺘَـ َﻬﺎ ﻗُ ْﻞ إِ ﱠﳕَﺎ أَﺗﱠﺒِ ُﻊ َﻣﺎ ﻳُ َ‬
‫ِِ ٍ‬
‫َوإِ َذا َﱂْ َ›ْ‪ْ Ã‬ﻢ ِ‪َÂ‬ﻳَﺔ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟ َْﻮﻻَ ْ‬
‫ٍ‬
‫ن ‪ .‬اﻷﻋﺮاف)‪٢٠٣:(٧‬‬ ‫ﺼﺎﺋُِﺮ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو ُﻫ ًﺪى َوَر ْﲪَﺔٌ ﻟَِﻘ ْﻮم ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َ‬
‫ﺑَ َ‬
‫ٍ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ت َواﻟﻨﱡ ُﺬ ُر َﻋ ْﻦ ﻗَـ ْﻮم ﻻَ‬ ‫ض َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻐ ِﲏ اْﻵَ َ‪ُ b‬‬ ‫ات َواْﻷَ ْر ِ‬ ‫ﻗُ ِﻞ اﻧْﻈُُﺮوا َﻣﺎذَا ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ن ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ )‪١٠١: (١٠‬‬ ‫ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﲔ )‪(٥٥‬‬ ‫ﺖ ِﲟَﻠُﻮم )‪َ (٥٤‬وذَ ّﻛ ْﺮ ﻓَِﺈ ﱠن اﻟ ّﺬ ْﻛ َﺮى ﺗَـ ْﻨـ َﻔ ُﻊ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ﻓَـﺘَـ َﻮ ﱠل َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَ َﻤﺎ أَﻧْ َ‬
‫اﻟﺬار‪b‬ت )‪(٥١‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali ‘Imran(3):49‬‬ ‫;‪S.Al-An’am (6):99‬‬ ‫;‪S.Yusuf (12):111‬‬
‫;‪S.An-Nahl (16):79‬‬ ‫;‪S.An-Naml (27):86‬‬ ‫;‪S.Al-‘Ankabut(29):24‬‬
‫;‪S.Ar-Rum (30):37‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):52‬‬ ‫‪S.Al-Jatsiyah(45):3-5.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah kita iman sepenuhnya dan berusaha memahami ayat-‬‬
‫‪ayat Allah.‬‬

‫ﺎل إِ ﱠن ﷲ ﻣﺒـﺘ ِﻠﻴ ُﻜﻢ ﺑِﻨـﻬ ٍﺮ ﻓَﻤﻦ َﺷ ِﺮ ِ‬ ‫ﻮت ِ‪ْ p‬ﳉﻨُ ِ‬


‫ب ﻣ ْﻨﻪُ‬ ‫َ‬ ‫َ ُْ َ ْ َ َ َ ْ‬ ‫ﻮد ﻗَ َ‬ ‫ﺼ َﻞ ﻃَﺎﻟُ ُ ُ‬ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﻓَ َ‬
‫ﺸ ِﺮﺑُﻮا ِﻣ ْﻨﻪُ إِﻻﱠ‬ ‫ﺲ ِﻣ ِّﲏ َوَﻣ ْﻦ َﱂْ ﻳَﻄ َْﻌ ْﻤﻪُ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ِﻣ ِّﲏ إِﻻﱠ َﻣ ِﻦ ا ْﻏﺘَـ َﺮ َ‬
‫ف ﻏُ ْﺮﻓَﺔً ﺑِﻴَ ِﺪﻩِ ﻓَ َ‬ ‫ﻓَـﻠَْﻴ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ َﻌﻪُ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻻَ ﻃَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻗَﻠﻴﻼً ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﺟ َﺎوَزﻩُ ُﻫ َﻮ َواﻟﺬ َ‬
‫ﺖ‬ ‫ﷲ َﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ِﻓﺌَ ٍﺔ ﻗَِﻠﻴﻠَ ٍﺔ ﻏَﻠَﺒَ ْ‬ ‫ﺎل اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳﻈُﻨﱡﻮ َن أَﻧﱠـﻬﻢ ﻣﻼَﻗُﻮ ِ‬
‫ُْ ُ‬ ‫ََ‬ ‫ﻮدﻩِ ﻗَ َ‬‫ﻮت وﺟﻨُ ِ‬
‫ﲜَﺎﻟُ َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﷲ وﷲُ َﻣ َﻊ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻳﻦ )‪(٢٤٩‬‬ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ َ‬ ‫ﲑًة ‪ْ ِِš‬ذن َ‬ ‫ﻓﺌَﺔً َﻛﺜ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 248‬‬ ‫‪481‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

A. MAKSUD AYAT
1. Tatkala Bani Israil berangkat perang, Thalut memberitahu mereka
bahwa Allah menguji ketaatan mereka kepada Thalut dengan
sebuah sungai.
2. Ujian tersebut berupa mereka tidak boleh minum air sungai itu,
kecuali jika hanya mengambil satu saukan dengan satu tangan saja
3. Orang yang taat terhadap aturan itu termasuk bagian pasukan
Thalut (boleh ikut berperang), sedangkan yang melanggar, tidak
boleh ikut berperang.
4. Kebanyakan mereka (Bani Israil) melanggar aturan tersebut, dan
hanya sebagian kecil saja dari mereka, yang beriman, yang tetap
sabar dan taat.
5. Setelah melewati sungai itu, mereka merasa waktu itu tidak
mampu melawan Jalut dan bala tentaranya (karena jumlah mereka
kalah besar dari bala tentara Jalut).
6. Orang-orang yang berilmu, yaitu yang yakin bahwa mereka akan
berjumpa dengan Allah, mengatakan bahwa banyak terjadi
kelompok yang sedikit jumlahnya dapat mengalahkan kelompok
lain yang jumlahnya lebih besar, dengan ijin Allah.
7. Allah akan menolong orang-orang yang bersabar.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Allah akan menguji manusia untuk membuktikan keimanan dan
ketaatan mereka.
2. Orang yang dalam keadaan sangat capai dalam perjalanan
sebaiknya tidak tergesa-gesa minum, agar tidak lemah tubuhnya.
3. Setiap ketetapan Allah pastilah memiliki tujuan dan hikmah.
4. Kebanyakan manusia cenderung pada kemaksiatan, sedikit sekali
yang tunduk pada aturan Allah.
5. Banyaknya jumlah pasukan/pendukung bukan jaminan untuk
mendapat kemenangan.
6. Pertolongan Allah itu diberikan meskipun kepada orang-orang
lemah, asal mempunyai keyakinan yang tinggi.
7. Sabar merupakan salah satu kunci turunnya pertolongan Allah.

S.Al-Baqarah(2): 249 482


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬


‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah akan menguji manusia‬‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫أ ِ‬
‫ﱠﺎس أَ ْن ﻳُـ ْﺘـ َﺮُﻛﻮا أَ ْن ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُـ ْﻔﺘَـﻨُﻮ َن )‪َ (٢‬وﻟََﻘ ْﺪ ﻓَـﺘَـﻨﱠﺎ اﻟﺬ َ‬ ‫ﺐ اﻟﻨ ُ‬ ‫َﺣﺴ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (٣‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬ ‫ﺻ َﺪﻗُﻮا َوﻟَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑ َ‬ ‫ﻳﻦ َ‬ ‫ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ ﻓَـﻠَﻴَـ ْﻌﻠَ َﻤ ﱠﻦ ﷲُ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻟَﺘُـ ْﺒـﻠَ ُﻮ ﱠن ِﰲ أ َْﻣ َﻮاﻟ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺘَ ْﺴ َﻤ ُﻌ ﱠﻦ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َﻋ ْﺰِم‬ ‫ﱪوا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻓَِﺈ ﱠن ذَﻟِ َ‬ ‫ﻳﻦ أَ ْﺷﺮُﻛﻮا أَذًى َﻛﺜِﲑا َوإِ ْن ﺗَ ْ ِ‬
‫ﺼُ‬ ‫ً‬ ‫َوﻣ َﻦ اﻟﺬ َ َ‬
‫ِ ﱠِ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٨٦:(٣‬‬ ‫اْﻷُ ُﻣﻮِر‪.‬‬
‫ﺎب َوُﻣ َﻬ ْﻴ ِﻤﻨًﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ْﻜﺘﺎب ِ‪ْ p‬ﳊ ِّﻖ ﻣﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِﻤﺎ ﺑـﲔ ﻳ َﺪﻳ ِﻪ ِﻣﻦ اﻟ ِ‬ ‫وأَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ إِﻟَﻴ َ ِ‬
‫َ َ َْ َ ْ َ‬ ‫ﻚ اﻟ َ َ َ ُ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ﺎء َك ِﻣ َﻦ ا ْﳊَِّﻖ ﻟِ ُﻜ ٍّﻞ‬ ‫اء ُﻫ ْﻢ َﻋ ﱠﻤﺎ َﺟ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﺣ ُﻜ ْﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮ َ‬ ‫ﻓَ ْ‬
‫َﻜ ْﻦ‬ ‫اﺣ َﺪةً وﻟ ِ‬ ‫ﺟﻌﻠْﻨﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ِﺷﺮﻋﺔً وِﻣ ْﻨـﻬﺎﺟﺎ وﻟَﻮ َﺷﺎء ﷲ َﳉﻌﻠَ ُﻜﻢ أُ ﱠﻣﺔً و ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ َ َ ً َ ْ َ ُ ََ ْ‬ ‫ََ َ‬
‫ﷲ ﻣﺮِﺟﻌ ُﻜﻢ َِ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ ﻓَـﻴُـﻨَـﺒِّﺌُ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟِﻴـﺒـﻠُﻮُﻛﻢ ِﰲ ﻣﺎ آ ََ™ ُﻛﻢ ﻓَﺎﺳﺘَﺒِ ُﻘﻮا ْ ِ‬
‫اﳋَْﻴـ َﺮات إِ َﱃ َ ْ ُ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َْ َ ْ َ‬
‫ن ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٤٨:(٥‬‬ ‫ِ‬
‫ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ َﲣْﺘَﻠ ُﻔﻮ َ‬
‫ﺎت ﻟِﻴَـ ْﺒـﻠُ َﻮُﻛ ْﻢ‬
‫ﺾ َدرﺟ ٍ‬
‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﻓَـ ْﻮ َق ﺑَـ ْﻌ ٍ َ َ‬ ‫ض َوَرﻓَ َﻊ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫ﻒ اْﻷَ ْر ِ‬ ‫َو ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي َﺟ َﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺧ َﻼﺋِ َ‬
‫ﺎب وإِﻧﱠﻪ ﻟَﻐَ ُﻔ ِ‬ ‫ﻚ ﺳ ِﺮ ِ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪١٦٥:(٦‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ﻳﻊ اﻟْﻌ َﻘ ِ َ ُ ٌ‬ ‫ِﰲ َﻣﺎ آ ََ™ ُﻛ ْﻢ إِ ﱠن َرﺑﱠ َ َ ُ‬
‫ﻚ َوﺑَـﻠَ ْﻮَ‪ُ °‬ﻫ ْﻢ‬ ‫ﺎﳊُﻮ َن َوِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ُدو َن ذَﻟِ َ‬ ‫ﺼِ‬ ‫ض أُﳑًَﺎ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ُﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ ِﰲ ْاﻷ َْر ِ‬ ‫َوﻗَﻄﱠ ْﻌﻨَ ُ‬
‫ن ‪ .‬اﻷﻋﺮاف)‪١٦٨:(٧‬‬ ‫ﺎت ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺮِﺟﻌُﻮ َ‬
‫ﺴﻴِﺌَ ِ‬ ‫ِ‪ْ p‬ﳊ ِ‬
‫ﺴﻨَﺎت َواﻟ ﱠ ّ‬ ‫ََ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻛ ْﻢ ‪ .‬ﳏﻤﺪ )‪٣١:(٤٧‬‬ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ َوﻧَـ ْﺒـﻠُ َﻮ أَ ْﺧﺒَ َﺎرُ‬ ‫َوﻟَﻨَـ ْﺒـﻠُ َﻮﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻧَـ ْﻌﻠَ َﻢ اﻟ ُْﻤ َﺠﺎﻫﺪ َ‬
‫ﻳﻦ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َواﻟ ﱠ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):155‬‬ ‫;‪S.Al-Kahfi(18):7‬‬ ‫;‪S.Al-Anbiya`(21):35‬‬
‫‪S.Al-Mulk(67):2.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menyatakan bahwa kebanyakan manusia itu‬‬
‫‪cenderung pada kesesatan/kemaksiatan:‬‬
‫ِِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪١٠٢:(٧‬‬ ‫َوَﻣﺎ َو َﺟ ْﺪ َ‪ °‬ﻷَ ْﻛﺜَ ِﺮﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﻋ ْﻬﺪ َوإِ ْن َو َﺟ ْﺪ َ‪ °‬أَ ْﻛﺜَـ َﺮُﻫ ْﻢ ﻟََﻔﺎﺳﻘ َ‬
‫ﲔ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 249‬‬ ‫‪483‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ﻀ ٍﻞ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ب ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ إِ ﱠن ﷲَ ﻟَ ُﺬو ﻓَ ْ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﻔﺘَـ ُﺮو َن َﻋﻠَﻰ ﷲ اﻟْ َﻜﺬ َ‬ ‫َوَﻣﺎ ﻇَ ﱡﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﺎس وﻟ ِ‬
‫ن ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪٦٠:(١٠‬‬ ‫َﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َ‬ ‫اﻟﻨ ِ َ‬
‫ﺸ ِﺮُﻛﻮ َن ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪١٠٦:(١٢‬‬ ‫” إِﻻﱠ َو ُﻫ ْﻢ ُﻣ ْ‬ ‫وﻣﺎ ﻳـ ْﺆِﻣﻦ أَ ْﻛﺜـﺮﻫﻢ ِ‪ِ p‬‬
‫ََ ُ ُ َُُ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺐ أَ ﱠن أَ ْﻛﺜَـ َﺮُﻫ ْﻢ ﻳَ ْﺴ َﻤﻌُﻮ َن أ َْو ﻳَـ ْﻌﻘﻠُﻮ َن إِ ْن ُﻫ ْﻢ إِﻻﱠ َﻛﺎْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم ﺑَ ْﻞ ُﻫ ْﻢ أ َ‬
‫َﺿ ﱡﻞ‬ ‫ﺴُ‬‫أ َْم َﲢْ َ‬
‫ﺳﺒِﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻔﺮﻗﺎن)‪٤٤:(٢٥‬‬ ‫َ‬
‫ﻚ َﻵَﻳَﺔً‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َﻛ ْﻢ أَﻧْـﺒَـ ْﺘـﻨَﺎ ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ َزْو ٍج َﻛ ِﺮﱘ )‪ (٧‬إن ﰲ ذَﻟ َ‬ ‫ِ‬
‫أ ََوَﱂْ ﻳَـ َﺮْوا إ َﱃ اْﻷ َْر ِ‬
‫ﲔ )‪ . (٨‬اﻟﺸﻌﺮاء)‪(٢٦‬‬ ‫ِِ‬
‫َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن أَ ْﻛﺜَـ ُﺮُﻫ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ض ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َﻣ ْﻮِ‪َÃ‬ﺎ ﻟَﻴَـ ُﻘﻮﻟُ ﱠﻦ‬ ‫ﺴﻤ ِﺎء ﻣﺎء ﻓَﺄ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣﻴَﺎ ﺑِﻪ اْﻷ َْر َ‬‫َوﻟَﺌ ْﻦ َﺳﺄَﻟْﺘَـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ ﻧَـ ﱠﺰ َل ﻣ َﻦ اﻟ ﱠ َ َ ً ْ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪٦٣:(٢٩‬‬ ‫ﷲ ﻗُ ِﻞ ا ْﳊﻤ ُﺪ ِﱠِ‬
‫¯ ﺑَ ْﻞ أَ ْﻛﺜَـ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ِﻘﻠُﻮ َ‬ ‫َْ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض‬‫ﲑا َوﻧَﺬ ًﻳﺮا ﻓَﺄَ ْﻋ َﺮ َ‬ ‫ﺖ آ ََ‪b‬ﺗُﻪُ ﻗُـ ْﺮآ ًَ‪َ °‬ﻋ َﺮﺑِﻴ«ﺎ ﻟ َﻘ ْﻮم ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٣‬ﺑَﺸ ً‬ ‫ﺼﻠَ ْ‬ ‫ﺎب ﻓُ ّ‬‫ﻛﺘَ ٌ‬
‫أَ ْﻛﺜَـ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳَ ْﺴ َﻤﻌُﻮ َن )‪ . (٤‬ﻓﺼﻠﺖ)‪(٤١‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):100‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):111‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):17‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):67, 103, 121, 139, 158, 174, 190‬‬
‫;‪S.An-Naml(27):73‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):42‬‬ ‫;‪S.Saba’(34):41‬‬
‫;‪S.Yasien(36):7‬‬ ‫‪S.Al-Hujurat(49):4.‬‬

‫‪3. Ayat-ayat yang menyebutkan‬‬ ‫‪kemenangan kelompok yang‬‬


‫‪ditolong Allah‬‬
‫‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٢٣:(٣‬‬ ‫ﺼ َﺮُﻛ ُﻢ ﷲُ ﺑِﺒَ ْﺪ ٍر َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ أ َِذﻟﱠﺔٌ ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُﻜ ُﺮو َن‬
‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ ﻧَ َ‬
‫اﻃ َﻦ َﻛﺜِﲑةٍ َوﻳَـ ْﻮ َم ُﺣﻨَـ ْ ٍ‬
‫ﲔ إِ ْذ أَ ْﻋ َﺠﺒَـ ْﺘ ُﻜ ْﻢ َﻛﺜْـ َﺮﺗُ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﻠَ ْﻢ ﺗُـ ْﻐ ِﻦ‬ ‫ﻟَ َﻘ ْﺪ ﻧَﺼﺮُﻛﻢ ﷲ ِﰲ ﻣﻮ ِ‬
‫ََ ُ ُ ََ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ض ِﲟَﺎ َر ُﺣﺒَ ْ‬
‫ﻳﻦ )‪(٢٥‬‬ ‫ﺖ ﰒُﱠ َوﻟ ْﻴـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺪﺑ ِﺮ َ‬ ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اْﻷ َْر ُ‬ ‫ﺿﺎﻗَ ْ‬ ‫َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َو َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬ ‫‪S.Al-Baqarah(2):214.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 249‬‬ ‫‪484‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

4. Ayat-ayat yang berisi perintah bersabar


‫ﱪوا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا‬ ِ ُ‫إِ ْن ﲤَْﺴﺴ ُﻜﻢ ﺣﺴﻨَﺔٌ ﺗَﺴ ْﺆ ُﻫﻢ وإِ ْن ﺗ‬
ِ ْ َ‫َﺎ َوإِ ْن ﺗ‬Íِ ‫ﺼ ْﺒ ُﻜ ْﻢ َﺳﻴِّﺌَﺔٌ ﻳَـ ْﻔﺮ ُﺣﻮا‬
ُ‫ﺼ‬ َ َ ْ ُ ََ ْ َْ
١٢٠:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. ‫ﻂ‬ ٌ ‫ﻀ ﱡﺮُﻛ ْﻢ َﻛ ْﻴ ُﺪ ُﻫ ْﻢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ إِ ﱠن ﷲَ ِﲟَﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ُِﳏﻴ‬
ُ َ‫ﻻَ ﻳ‬
َ ‫ﺻﺎﺑُِﺮوا َوَراﺑِﻄُﻮا َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ‬
٢٠٠:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬.‫ن‬ َ ‫اﺻِﱪُوا َو‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬bَ
ْ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا‬
‫ﺻﺒَـ َﺮ أُوﻟُﻮ اﻟ َْﻌ ْﺰِم ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ِﻞ َوﻻَ ﺗَ ْﺴﺘَـ ْﻌ ِﺠ ْﻞ َﳍُ ْﻢ َﻛﺄَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﻮ َم ﻳَـ َﺮْو َن َﻣﺎ‬
َ ‫ﺎﺻِ ْﱪ َﻛ َﻤﺎ‬
ْ َ‫ﻓ‬
ِ ‫ﻚ إِﻻﱠ اﻟْ َﻘﻮم اﻟْ َﻔ‬
‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن‬ ُْ ُ َ‫غ ﻓَـ َﻬ ْﻞ ﻳُـ ْﻬﻠ‬ٌ َ‫ﺎﻋﺔً ِﻣ ْﻦ ﻧَـ َﻬﺎ ٍر ﺑَﻼ‬
َ ‫ﻮﻋ ُﺪو َن َﱂْ ﻳَـ ْﻠﺒَـﺜُﻮا إِﻻﱠ َﺳ‬
َ ُ‫ﻳ‬
٣٥:(٤٦)‫ اﻷﺣﻘﺎف‬.
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):45-46, 153; S.Ali Imran(3):125, 186;
S.An-Nisa’(4):25; S.Asy-Syura(42):43.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah bersabar, tetap tidak mendurhakai Allah, agar Allah
memberikan pertolongan.

‫ﺖ أَﻗْ َﺪ َاﻣﻨَﺎ‬ْ ِّ‫ﺻ ْﺒـ ًﺮا َوﺛَـﺒ‬


َ ‫غ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ‬ ْ ‫ﻮدﻩِ ﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱠـﻨَﺎ أَﻓْ ِﺮ‬ِ ُ‫ﻮت وﺟﻨ‬ ِ
ُ َ َ ُ‫َوﻟَ ﱠﻤﺎ ﺑَـ َﺮُزوا ﳉَﺎﻟ‬
ِ ِ ِ
ُ ‫ِِ ْذ ِن ﷲ َوﻗَـﺘَ َﻞ َد ُاو‬š ‫ﻮﻫ ْﻢ‬
‫ود‬ ُ ‫( ﻓَـ َﻬ َﺰُﻣ‬٢٥٠) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬°َ‫ﺼ ْﺮ‬ ُ ْ‫َواﻧ‬
‫ﱠﺎس‬ ِ
َ ‫ﺸﺎءُ َوﻟَ ْﻮﻻَ َدﻓْ ُﻊ ﷲ اﻟﻨ‬ َ َ‫ْﻚ َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َو َﻋﻠﱠ َﻤﻪُ ِﳑﱠﺎ ﻳ‬ َ ‫ﻮت َوآ ََ™ﻩُ ﷲُ اﻟ ُْﻤﻠ‬ َ ُ‫َﺟﺎﻟ‬
(٢٥١) ‫ﲔ‬ َ ‫ﻀ ٍﻞ َﻋﻠَﻰ اﻟ َْﻌﺎﻟَ ِﻤ‬ ْ َ‫ض َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ ﷲَ ذُو ﻓ‬ ِ
ُ ‫ﺾ ﻟََﻔ َﺴ َﺪت اْﻷَ ْر‬ ٍ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﺑِﺒَـ ْﻌ‬
َ ‫ﺑَـ ْﻌ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Tatkala bala tentara Thalut keluar menghadapi bala tentara Jalut,
mereka mendo’a kepada Allah.
2. Isi do’a itu: mohon diberi kesabaran, diberi kekokohan
menghadapi musuh, tidak roboh, ditolong untuk mengalahkan
kaum kafir, musuh mereka.
3. Dengan ijin Allah tentara Thalut mengalahkan tentara Jalut.

S.Al-Baqarah(2): 249-250. 485


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

4. Dawud (yang nantinya akan menjadi Nabi) berhasil membunuh


Jalut.
5. Allah memberikan kerajaan dan hikmah (kefahaman) kepada
Dawud, dan memberi ilmu 14 yang Allah kehendaki untuknya.
6. Allah menolak potensi perusak pada sebagian manusia dengan
menghadapkannya pada potensi sebagian manusia lainnya. Kalau
bukan karena penolakan itu, niscaya bumi ini rusak-binasa.
7. Allah memberi karunia kepada seluruh alam, dengan berbagai
ketetapan dariNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman senantiasa berserah-diri dan mohon pertolongan
kepada Allah, termasuk ketika menghadapi musuh.
2. Pihak yang secara physic lemah, boleh mengalahkan pihak yang
secara physic lebih kuat, dengan ijin Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan do’a orang beriman yang
menghadapi musuh
ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫َﺻﺎﺑَـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ ِ ِ ِ ِ
‫ﷲ َوَﻣﺎ‬ َ ‫ﲑ ﻓَ َﻤﺎ َو َﻫﻨُﻮا ﻟ َﻤﺎ أ‬ ٌ ‫ﱯ ﻗَﺎﺗَ َﻞ َﻣ َﻌﻪُ ِرﺑّﻴﱡﻮ َن َﻛﺜ‬ ٍّ َِ‫َوَﻛﺄَﻳّ ْﻦ ﻣ ْﻦ ﻧ‬
‫( َوَﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﻮَﳍُ ْﻢ إِﻻﱠ أَ ْن‬١٤٦) ‫ﻳﻦ‬ ِ ‫ﺐ اﻟ ﱠ‬
َ ‫ﺼﺎﺑ ِﺮ‬ ‫اﺳﺘَ َﻜﺎﻧُﻮا َوﷲُ ُِﳛ ﱡ‬ ْ ‫ﺿ ُﻌ ُﻔﻮا َوَﻣﺎ‬ َ
‫ َﻋﻠَﻰ‬°َ‫ﺼ ْﺮ‬ ُ ْ‫ﺖ أَﻗْ َﺪ َاﻣﻨَﺎ َواﻧ‬ْ ِّ‫ َوﺛَـﺒ‬°َ‫ﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱠـﻨَﺎ ا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ ذُﻧُﻮﺑَـﻨَﺎ َوإِ ْﺳ َﺮاﻓَـﻨَﺎ ِﰲ أ َْﻣ ِﺮ‬
ِ ِ
(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. (١٤٧) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
2. Riwayat tentang takbir Nabi dalam perang Khaibar
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﺧ ْﻴـﺒَـ َﺮ َوﻗَ ْﺪ َﺧ َﺮ ُﺟﻮا‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬ ‫ﺻﺒﱠ َﺢ اﻟﻨِ ﱡ‬َ ‫ﺎل‬ َ َ‫ﺲ ﻗ‬ ٍ َ‫َﻋ ْﻦ أَﻧ‬
‫ ُﳏَ ﱠﻤ ٌﺪ‬، ‫ﻴﺲ‬ ِ ْ ‫ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ رأَوﻩُ ﻗَﺎﻟُﻮا َﻫ َﺬا ُﳏَ ﱠﻤ ٌﺪ و‬، ‫ﺎﺣﻰ َﻋﻠَﻰ أَ ْﻋﻨَ ِﺎﻗ ِﻬﻢ‬ ِ ‫ﻟْﻤﺴ‬pِ
ُ ‫اﳋَﻤ‬ َ َْ ْ ََ
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﱠﱮ‬ ‫ ﻓَـ َﺮﻓَ َﻊ اﻟﻨِ ﱡ‬، ‫ﺼ ِﻦ‬ ْ ِ‫ ﻓَـﻠَ َﺠﺌُﻮا إِ َﱃ ا ْﳊ‬. ‫ﻴﺲ‬ ِْ ‫و‬
ُ ‫اﳋَﻤ‬ َ
ٍ ِ ِ ِ ِ ِ
َ‫ﺴﺎء‬ َ َ‫ﺎﺣﺔ ﻗَـ ْﻮم ﻓ‬َ ‫ﺴ‬ َ ‫ إذَا ﻧَـ َﺰﻟْﻨَﺎ ﺑ‬°‫ إ ﱠ‬، ‫ﺖ َﺧ ْﻴـﺒَـ ُﺮ‬ ْ َ‫ َﺧ ِﺮﺑ‬، ‫)) ﷲُ أَ ْﻛﺒَـ ُﺮ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ﻳَ َﺪﻳْﻪ َوﻗ‬

14
Diantaranya ilmu mengolah/membentuk besi menjadi berbagai peralatan.

S.Al-Baqarah(2): 250-251. 486


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎدى ُﻣﻨَﺎدى اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎﻫﺎ ‪ ،‬ﻓَـﻨَ َ‬
‫َﺻ ْﺒـﻨَﺎ ُﲪًُﺮا ﻓَﻄَﺒَ ْﺨﻨَ َ‬ ‫ﺎح اﻟ ُْﻤ ْﻨ َﺬ ِر َ‬
‫ﻳﻦ (( َوأ َ‬ ‫ﺻﺒَ ُ‬ ‫َ‬
‫ﺖ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ )وآﻟﻪ( وﺳﻠﱠﻢ إِ ﱠن ﷲ ورﺳﻮﻟَﻪُ ﻳـ ْﻨـ َﻬﻴﺎﻧِ ُﻜﻢ َﻋﻦ ُﳊﻮم ا ْﳊﻤ ِﺮ ‪ ،‬ﻓَﺄُ ْﻛﻔﺌَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ُ َ َ ْ ْ ُ ُُ‬ ‫َ ََ َ‬
‫ور ِﲟَﺎ ِﻓ َﻴﻬﺎ ‪.‬‬ ‫اﻟْ ُﻘ ُﺪ ُ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪:‬ج‪ ٤‬ص‪ ، ٦٩-٦٨‬ك‪-٥٦‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪-١٣٠‬اﻟﺘﱠ ْﻜﺒِ ِﲑ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬
‫ب ‪ ،‬ح ‪ ، ٢٩٩١‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪، ٢٢٣٥ ، ٢٢٢٨ ، ٩٤٧ ، ٦١٠ ، ٣٧١ :‬‬ ‫ا ْﳊَْﺮ ِ‬
‫‪، ٣٠٨٦ ، ٣٠٨٥‬‬ ‫‪، ٢٩٩١ ، ٢٩٤٥ ، ٢٩٤٤ ، ٢٩٤٣ ، ٢٨٩٣ ، ٢٨٨٩‬‬
‫‪، ٤٢٠٠ ، ٤١٩٩ ، ٤١٩٨ ، ٤١٩٧ ، ٤٠٨٤ ، ٤٠٨٣ ، ٣٦٤٧ ، ٣٣٦٧‬‬
‫‪، ٥٣٨٧‬‬ ‫‪، ٥١٦٩ ، ٥١٥٩ ، ٥٠٨٥ ، ٤٢١٣ ، ٤٢١٢ ، ٤٢١١ ، ٤٢٠١‬‬
‫‪٧٣٣٣ ، ٦٣٦٩ ، ٦٣٦٣ ، ٦١٨٥ ، ٥٩٦٨ ، ٥٥٢٨ ، ٥٤٢٥‬‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan ilmu yang Allah berikan kepada Nabi‬‬
‫‪Dawud as.‬‬
‫ﺎل أ َِّوِﰊ َﻣ َﻌﻪُ َواﻟﻄﱠْﻴـ َﺮ َوأَﻟَﻨﱠﺎ ﻟَﻪُ ا ْﳊَ ِﺪﻳ َﺪ )‪(١٠‬‬ ‫ود ِﻣﻨﱠﺎ ﻓَ ْ‬
‫ﻀﻼً َ‪ِ b‬ﺟﺒَ ُ‬ ‫َوﻟَ َﻘ ْﺪ َآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ َد ُاو َ‬
‫ِ‬ ‫ﺴﺮِد وا ْﻋﻤﻠُﻮا ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﺎﳊًﺎ إِِّﱐ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ ٌ‬
‫ﲑ‬ ‫أَن ا ْﻋ َﻤ ْﻞ َﺳﺎﺑِﻐَﺎت َوﻗَ ّﺪ ْر ِﰲ اﻟ ﱠ ْ َ َ َ‬
‫)‪ . (١١‬ﺳﺒﺄ)‪(٣٤‬‬
‫‪4. Ayat-ayat tentang karunia Allah‬‬
‫ﻮل َوإِ َﱃ‬ ‫اﻋﻮا ﺑِ ِﻪ وﻟ َْﻮ ردﱡوﻩُ إِ َﱃ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬ ‫وإِ َذا ﺟﺎءﻫﻢ أَﻣﺮ ِﻣﻦ ْاﻷَﻣ ِﻦ أَ ِو ْ ِ‬
‫َ َ‬ ‫اﳋَْﻮف أَذَ ُ‬ ‫َ َ َ ُ ْ ٌْ َ ْ‬
‫ﻀﻞ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ُوﱄ اْﻷ َْﻣ ِﺮ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟ ََﻌﻠ َﻤﻪُ اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻨﺒﻄُﻮﻧَﻪُ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوﻟ َْﻮﻻَ ﻓَ ْ ُ‬ ‫أِ‬
‫ن إِﻻﱠ ﻗَِﻠﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٨٣:(٤‬‬ ‫َوَر ْﲪَﺘُﻪُ ﻻﺗﱠـﺒَـ ْﻌﺘُ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ َ‬
‫ف َ‪ِْÁ‬ﰐ ﷲُ ﺑَِﻘ ْﻮٍم ُِﳛﺒﱡـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺴ ْﻮ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﺗَ ﱠﺪ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻦ دﻳﻨﻪ ﻓَ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ b‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻞ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺎﻫ ُﺪو َن ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫وُِﳛﺒﱡﻮﻧَﻪ أ َِذﻟﱠ ٍﺔ ﻋﻠَﻰ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨِﲔ أ َِﻋ ﱠﺰةٍ ﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮﻳﻦ ُﳚ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﷲ ﻳـُ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬‫ﻀﻞ ِ‬ ‫َوﻻَ َﳜَﺎﻓُﻮ َن ﻟ َْﻮَﻣﺔَ ﻻَﺋٍِﻢ ذَﻟِ َ‬
‫ﺸﺎءُ َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ ٌ‬ ‫ﻚ ﻓَ ْ ُ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٥٤:(٥‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 250-251.‬‬ ‫‪487‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫” ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺖ ِﻣﻠﱠﺔَ آَ‪p‬ﺋِﻲ إِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ وإِﺳﺤﺎ َق وﻳـﻌ ُﻘﻮب ﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟَﻨﺎ أَ ْن ﻧُ ْﺸ ِﺮ َك ِ‪ِ p‬‬
‫َ‬ ‫َ َْ َ َ ْ َ ََ ْ َ َ‬ ‫َواﺗﱠـﺒَـ ْﻌ ُ‬
‫َﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ ِ‬ ‫ﱠﺎس وﻟ ِ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ ﻓَ ْ ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻻَ‬ ‫ﻀ ِﻞ ﷲ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َو َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ ِ َ‬ ‫َﺷ ْﻲء َذﻟ َ ْ‬
‫ﻜ ُﺮو َن ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪٣٨:(١٢‬‬ ‫ﻳَ ْﺸ ُ‬
‫ﻀﺘُ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ أَﻓَ ْ‬ ‫َﺧ َﺮةِ ﻟ ََﻤ ﱠ‬‫ﷲ ﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ور ْﲪﺘﻪ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ واْﻵ ِ‬ ‫وﻟَﻮﻻَ ﻓَ ْ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ﻀ ُﻞ َ ْ ْ َ َ َُ ُ‬ ‫َْ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪١٤:(٢٤‬‬ ‫ِ‬
‫اب َﻋﻈ ٌ‬ ‫َﻋ َﺬ ٌ‬
‫ﺸﻴﻄَ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات اﻟ ﱠ ِ‬ ‫‪ b‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِ ْﻊ ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻀ ُﻞ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺘُﻪُ َﻣﺎ َزَﻛﺎ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ َوﻟ َْﻮﻻَ ﻓَ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ‪ُْ Á‬ﻣ ُﺮ ِ‪p‬ﻟْ َﻔ ْﺤ َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٢١:(٢٤‬‬ ‫ﺸﺎء وﷲ َِﲰ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻣﻦ أ ٍ‬
‫ﻴﻊ َﻋﻠ ٌ‬ ‫َﺣﺪ أَﺑَ ًﺪا َوﻟَﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛﻲ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ ُ َ ُ ٌ‬ ‫ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﱠت‬‫ض أُﻋﺪ ْ‬ ‫ﺴ َﻤﺎء َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ض اﻟ ﱠ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ َﻛ َﻌ ْﺮ ِ‬ ‫َﺳﺎﺑُِﻘﻮا إِ َﱃ َﻣ ْﻐﻔ َﺮة ﻣ ْﻦ َرﺑّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨﱠﺔ َﻋ ْﺮ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻀ ِﻞ‬ ‫ﺸﺎءُ َوﷲُ ذُو اﻟْ َﻔ ْ‬ ‫ﻀﻞ ِ‬
‫ﷲ ﻳـُ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫” َوُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ ذَﻟِ َ‬ ‫ﻟِﻠﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ِ‪ِ p‬‬
‫ﻚ ﻓَ ْ ُ‬ ‫َ َُ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﳊﺪﻳﺪ)‪٢١:(٥٧‬‬ ‫اﻟ َْﻌ ِﻈ ِ‬
‫ﲔ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ ََ‪b‬ﺗِِﻪ َوﻳُـ َﺰّﻛِﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳُـ َﻌ ِﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺚ ِﰲ اْﻷ ُّﻣﻴِّ َ‬ ‫ُﻫ َﻮ اﻟﱠ ِﺬي ﺑَـ َﻌ َ‬
‫َﺧ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﲔ )‪َ (٢‬وآ َ‬ ‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ َ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﷲ ﻳُـ ْﺆﺗِ ِﻴﻪ َﻣ ْﻦ‬ ‫ﻀﻞ ِ‬ ‫ﻴﻢ )‪ (٣‬ذَﻟِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻓَ ْ ُ‬ ‫ْﺤ ُﻘﻮا ‪ْ Í‬ﻢ َو ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ ُ‬ ‫ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳَـﻠ َ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟ َْﻌ ِﻈ ِﻴﻢ )‪ . (٤‬اﳉﻤﻌﺔ)‪(٦٢‬‬ ‫ﺸﺎءُ َوﷲُ ذُو اﻟْ َﻔ ْ‬ ‫ﻳَ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):113‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):6-10, 20‬‬ ‫‪S.Al-Jum’ah(62):10.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah selalu tawakkal kepada Allah, termasuk ketika berha-‬‬
‫‪dapan dengan musuh; yang diandalkan adalah pertolongan Allah.‬‬
‫‪2. Harus menggunakan kemampuan dan kekuatan yang ada untuk‬‬
‫‪mencegah kemungkaran, sebagai kewajiban ihtiyar.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 250-251.‬‬ ‫‪488‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

ِ ِ ُ bَ‫ْﻚ آ‬ ِ
َ ‫ﻚ ﻟَ ِﻤ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺮ َﺳﻠ‬
(٢٥٢) ‫ﲔ‬ َ ‫ ْﳊَ ِّﻖ َوإِﻧﱠ‬pِ ‫ﻚ‬
َ ‫ﻮﻫﺎ َﻋﻠَْﻴ‬
َ ُ‫ت ﷲ ﻧَـ ْﺘـﻠ‬ َ َ ‫ﺗﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Ayat-ayat yang telah disebutkan di muka (mulai ayat 246-251)
adalah ayat-ayat Allah, yang diturunkan dan dibacakan dengan
haq kepada Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa
sallam.
2. Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam termasuk
dari kalangan orang-orang yang diutus Allah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Ada ayat-ayat lain (tanda-tanda keKuasaan dan keEsaan Allah)
yang tidak berupa ayat-ayat Al-Qur’an.
2. Sebelum diutusnya Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi
wa sallam, sudah banyak Rasul yang diutus oleh Allah kepada
manusia. Beliau bukan satu-satunya Rasul Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-yang menerangkan adanya ayat-ayat Allah dalam bentuk
lain (bukan ayat Al-Qur’an)
٢٠:(٣٠)‫ اﻟﺮوم‬. ‫ﺸ ٌﺮ ﺗَـ ْﻨـﺘَ ِﺸ ُﺮو َن‬
َ َ‫اب ﰒُﱠ إِذَا أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺑ‬ ٍ ‫ﺗِِﻪ أَ ْن َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﺗُـﺮ‬bََ ‫َوِﻣ ْﻦ آ‬
َ
ِ ِ ِِ ِ
‫ﺲ َوﻻَ ﻟ ْﻠ َﻘ َﻤ ِﺮ‬ ِ ‫ﺸ ْﻤ‬ ‫ﺲ َواﻟْ َﻘ َﻤ ُﺮ ﻻَ ﺗَ ْﺴ ُﺠ ُﺪوا ﻟﻠ ﱠ‬ ُ ‫ﺸ ْﻤ‬ ‫ﺎر َواﻟ ﱠ‬ َ ‫ﺗﻪ اﻟﻠﱠْﻴ ُﻞ َواﻟﻨـ‬bََ ‫َوﻣ ْﻦ آ‬
ُ ‫ﱠﻬ‬
٣٧:(٤١)‫ ﻓﺼﻠﺖ‬. ‫ﻩُ ﺗَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن‬b‫ﻦ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ إِ ﱠ‬ ‫¯ اﻟﱠ ِﺬي َﺧﻠَ َﻘ ُﻬ ﱠ‬ ِ‫واﺳﺠ ُﺪوا ِﱠ‬
ُْ َ
ِ
‫ﺖ إ ﱠن‬ ْ َ‫ت َوَرﺑ‬ ْ ‫ﺎء ْاﻫﺘَـ ﱠﺰ‬ ِ ِ
َ ‫ض َﺧﺎﺷ َﻌﺔً ﻓَﺈذَا أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ اﻟ َْﻤ‬ َ ‫ﻚ ﺗَـ َﺮى اْﻷ َْر‬ َ ‫ﺗِﻪ أَﻧﱠ‬bََ ‫َوِﻣ ْﻦ آ‬
ِ
ِ ٍ ِ
٣٩:(٤١)‫ ﻓﺼﻠﺖ‬. ‫ﻳﺮ‬ ٌ ‫ﺎﻫﺎ ﻟ َُﻤ ْﺤﻴِﻲ اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﻰ إِﻧﱠﻪُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَﺪ‬ ْ ‫اﻟﱠﺬي أ‬
َ َ‫َﺣﻴ‬
‫ﺚ ِﻓﻴ ِﻬ َﻤﺎ ِﻣ ْﻦ َداﺑﱠٍﺔ َو ُﻫ َﻮ َﻋﻠَﻰ َﲨْ ِﻌ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ض َوَﻣﺎ ﺑَ ﱠ‬ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
َ َ ‫ْﻖ اﻟ ﱠ‬
ِ
ُ ‫ﺗِِﻪ َﺧﻠ‬bََ ‫َوﻣ ْﻦ آ‬
٢٩:(٤٢)‫ اﻟﺸﻮرى‬. ‫ﻳﺮ‬ ِ َ ‫إِذَا ﻳ‬
ٌ ‫ﺸﺎءُ ﻗَﺪ‬ َ
٣٢:(٤٢)‫ اﻟﺸﻮرى‬. ‫ﺤ ِﺮ َﻛﺎْﻷَ ْﻋ َﻼِم‬ ِِ ِ
ْ َ‫ﺗﻪ ا ْﳉََﻮا ِر ِﰲ اﻟْﺒ‬bََ ‫َوﻣ ْﻦ آ‬
(٥١)‫ت‬b‫( اﻟﺬار‬٢١) ‫ﺼ ُﺮو َن‬ ِ ‫( وِﰲ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜﻢ أَﻓَﻼَ ﺗُـﺒ‬٢٠) ‫ﻮﻗﻨِﲔ‬ ِ ‫ت ﻟِﻠ‬ ِ ‫َوِﰲ اْﻷ َْر‬
ْ ْ َ َ ‫ْﻤ‬ ُ ٌ bََ ‫ض آ‬

S.Al-Baqarah(2): 252. 489


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):21-25‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya para Rasul yang terdahulu,‬‬


‫‪sebelum Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam‬‬
‫” َوَﻣﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ َوُﻛﺘُﺒِ ِﻪ‬ ‫ﻮل ِﲟَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ رﺑِ ِﻪ واﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨﻮ َن ُﻛﻞﱞ آَﻣﻦ ِ‪ِ p‬‬ ‫آ ََﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ََ‬ ‫ْ ْ َّ َ ُ ُ‬
‫ﻚ َرﺑﱠـﻨَﺎ‬ ‫َﺣ ٍﺪ ِﻣ ْﻦ ُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ َوﻗَﺎﻟُﻮا َِﲰ ْﻌﻨَﺎ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ ﻏُ ْﻔ َﺮاﻧَ َ‬ ‫ﲔ أَ‬
‫ِِ‬
‫َوُر ُﺳﻠﻪ ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق ﺑَـ َْ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٨٥:(٢‬‬ ‫وإِﻟَﻴ َ ِ‬
‫ﻚ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬ ‫َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻞ َوإ ْﺳ َﺤﺎ َق‬ ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ آ ََﻣﻨﱠﺎ ‪َ ”p‬وَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل َﻋﻠَﻰ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫ﻴﺴﻰ َواﻟﻨﱠﺒِﻴﱡﻮ َن ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِÍ‬ﻢ ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ َوﻋ َ‬ ‫ُوﰐَ ُﻣ َ‬ ‫ﺎط َوَﻣﺎ أ ِ‬ ‫وﻳـﻌ ُﻘﻮب واْﻷَﺳﺒ ِ‬
‫ََ ْ َ َ َْ‬
‫ن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٨٤:(٣‬‬ ‫َﺣ ٍﺪ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َ‬‫ﲔأَ‬ ‫ﺑَـ َْ‬
‫ﺖ ﺑِ ْﺪ ًﻋﺎ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ِﻞ َوَﻣﺎ أَ ْد ِري َﻣﺎ ﻳُـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ِﰊ َوﻻَ ﺑِ ُﻜ ْﻢ إِ ْن أَﺗﱠﺒِ ُﻊ إِﻻﱠ َﻣﺎ‬ ‫ﻗُ ْﻞ َﻣﺎ ُﻛ ْﻨ ُ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻷﺣﻘﺎف)‪٩:(٤٦‬‬ ‫ﱄ َوَﻣﺎ أ ََ‪ °‬إِﻻﱠ ﻧَ ِﺬ ٌﻳﺮ ُﻣﺒِ ٌ‬ ‫ﻮﺣﻰ إِ َﱠ‬‫ﻳُ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):136‬‬ ‫‪S.An-Nisa’(4):163-164.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Harus yakin bahwa Al-Qur’an itu datang dari Allah dan Nabi‬‬
‫‪Muhammad shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa sallam itu Rasulullah.‬‬

‫ﺾ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛﻠﱠ َﻢ ﷲُ َوَرﻓَ َﻊ ﺑَـ ْﻌ َ‬


‫ﻀ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ﻓَ ﱠ‬ ‫ﺗِﻠ َ‬
‫ﺎت وَآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬
‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ َ‪°‬ﻩُ ﺑِ ُﺮ ِ‬
‫وح اﻟْ ُﻘ ُﺪ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺎء ﷲُ‬ ‫س َوﻟَ ْﻮ َﺷ َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َّ‬ ‫َد َر َﺟ َ‬
‫ﺎت َوﻟَ ِﻜ ِﻦ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا‬‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨَ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘﻞ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ َ‬
‫ﺎء ﷲُ َﻣﺎ اﻗْـﺘَـﺘَـﻠُﻮا َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﻤ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ آ ََﻣ َﻦ َوﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ َوﻟَ ْﻮ َﺷ َ‬
‫ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ )‪(٢٥٣‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 252.‬‬ ‫‪490‬‬
TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

A. MAKSUD AYAT
1. Allah melebihkan sebagian RasulNya atas sebagian yang lain.
2. Ada Rasul yang Allah berbicara langsung kepadanya (tidak lewat
wahyu yang dibawa Malaikat).
3. Sebagian dari Rasul itu ada yang Allah tinggikan derajatnya lebih
dari Rasul yang lain.
4. Allah memberikan Bayyinat (keterangan-keterangan) kepada Nabi
Isa bin Maryam dan meneguhkannya dengan Ruhul Qudus.
5. Jika Allah Menghendaki niscaya orang-orang sesudah Nabi Isa
tidak akan saling memerangi, setelah datang keterangan-
keterangan kepada mereka.
6. Terjadinya saling memerangi itu karena mereka berselisih,
sebagian ada yang beriman, sementara sebagian lainnya kafir.
7. Jika saja Allah Menghendaki, mereka tidak akan saling memerangi,
akan tetapi yang terjadi adalah memperbuat apa saja yang Dia
kehendaki.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Walaupun para Rasulullah itu semua harus sama-sama diimani,
tetapi masing-masing memang mempunyai kelebihan sebagaima-
na yang ditetapkan Allah.
2. Allah menetapkan permusuhan dan peperangan antara orang-
orang beriman, pemeluk dienul haq, dengan orang-orang kafir,
pemeluk kebathilan.
3. Allah itu Berkehendak dan Berbuat apa saja yang Dia Kehendaki.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa para Rasul itu tidak dibeda-bedakan
َ ‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤ‬ ِ ِ ‫” وﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟَﻴـﻨﺎ وﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِ َﱃ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬ ِ
‫ﻮب‬
َ ‫ﺎق َوﻳَـ ْﻌ ُﻘ‬ َ ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ‬ َ َْ ََ َْ َ َ pِ ‫ﻗُﻮﻟُﻮا آ ََﻣﻨﱠﺎ‬
‫َﺣ ٍﺪ‬ ِ ِ ِ ‫واْﻷَﺳﺒ‬
َ‫ﲔأ‬ َْ ‫ِِ ْﻢ ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق ﺑَـ‬Íّ‫ُوﰐَ اﻟﻨﱠﺒِﻴﱡﻮ َن ﻣ ْﻦ َر‬
ِ ‫ﻴﺴﻰ َوَﻣﺎ أ‬
َ ‫ﻮﺳﻰ َوﻋ‬
َ ‫ُوﰐَ ُﻣ‬ ِ ‫ﺎط َوَﻣﺎ أ‬ َْ َ
١٣٦:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﺴﻠ ُﻤﻮ َن‬ ِ ِ
ْ ‫ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ ُﻣ‬
‫ﻴﻞ َوإِ ْﺳ َﺤﺎ َق‬ ِ ِ ‫” وﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل ﻋﻠَﻴـﻨﺎ وﻣﺎ أُﻧْ ِﺰ َل ﻋﻠَﻰ إِﺑـﺮ ِاﻫ‬ ِ
َ ‫ﻴﻢ َوإ ْﲰَﺎﻋ‬ َ َْ َ ََ َْ َ َ َ pِ ‫ﻗُ ْﻞ آ ََﻣﻨﱠﺎ‬

S.Al-Baqarah(2): 253. 491


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ﻴﺴﻰ َواﻟﻨﱠﺒِﻴﱡﻮ َن ِﻣ ْﻦ َرّ‪ْ ِِÍ‬ﻢ ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق‬ ‫ِ‬


‫ﻮﺳﻰ َوﻋ َ‬
‫ُوﰐَ ُﻣ َ‬‫ﺎط َوَﻣﺎ أ ِ‬ ‫وﻳـﻌ ُﻘﻮب واْﻷَﺳﺒ ِ‬
‫ََ ْ َ َ َْ‬
‫ن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٨٤:(٣‬‬ ‫َﺣ ٍﺪ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوَْﳓ ُﻦ ﻟَﻪُ ُﻣ ْﺴﻠ ُﻤﻮ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔأَ‬‫ﺑَـ َْ‬
‫‪2. Hadits yang menunjukkan bahwa Ummat ini harus mengikuti‬‬
‫‪Syari’at yang dibawa oleh Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi (wa‬‬
‫‪alihi) wa sallam‬‬
‫ﺎب أَﺗَﻰ رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﳎَﺎﻟِ ٍﺪ َﻋ ْﻦ َﻋ ِﺎﻣ ٍﺮ َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑِ ٍﺮ‪ :‬أَ ﱠن ُﻋ َﻤ َﺮ ﺑْ َﻦ ْ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫اﳋَﻄﱠ ِ‬
‫ﷲ َﻫ ِﺬﻩِ ﻧُ ْﺴ َﺨﺔٌ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺎل َ‪َ b‬ر ُﺳ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﺑِﻨُ ْﺴ َﺨ ٍﺔ ِﻣ َﻦ اﻟﺘـ ْﱠﻮَراةِ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ‪:‬‬ ‫ﷲ ﻳَـﺘَـﻐَﻴﱠـ ُﺮ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬‫ﻮل ِ‬ ‫ﺖ ﻓَ َﺠ َﻌﻞ ﻳَـ ْﻘﺮأُ وو ْﺟﻪُ ر ُﺳ ِ‬ ‫ﺴ َﻜ َ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ََ َ‬ ‫اﻟﺘـ ْﱠﻮَراة ﻓَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ؟‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ اﻟﺜـﱠﻮاﻛِﻞ ﻣﺎ ﺗَـﺮى ﺑِﻮﺟ ِﻪ رﺳ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺛَﻜﻠَْﺘ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَـﻨﻈَﺮ ﻋﻤﺮ إِ َﱃ وﺟ ِﻪ رﺳ ِ ِ‬
‫َﻋﻮذُ‬ ‫ﺎل‪ :‬أ ُ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ َ َُُ َ ْ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َر ُﺳﻮﻟﻪ ‪َ ،‬رﺿﻴﻨَﺎ ِ‪َ ”p‬ر«‪َ p‬وِ‪ِ p‬ﻹ ْﺳﻼَِم دﻳﻨﺎً‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻀِ‬ ‫ﷲ َوِﻣ ْﻦ ﻏَ َ‬ ‫ﺐ ِ‬ ‫ﻀِ‬ ‫” ِﻣ ْﻦ ﻏَ َ‬ ‫ِ‪ِ p‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ﺲ‬‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪َ )) :‬واﻟﺬى ﻧَـ ْﻔ ُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َوﲟُ َﺤ ﱠﻤﺪ ﻧَﺒِﻴ«ﺎ ﻓَـ َﻘ َ َ ُ‬
‫ﻀﻠَﻠْﺘُ ْﻢ َﻋ ْﻦ َﺳ َﻮ ِاء‬ ‫ﻮﱏ ﻟَ َ‬ ‫ﻮﺳﻰ ﻓَﺎﺗﱠـﺒَـ ْﻌﺘُ ُﻤﻮﻩُ َوﺗَـﺮْﻛﺘُ ُﻤ ِ‬
‫َ‬
‫ٍ ِِ‬
‫ُﳏَ ﱠﻤﺪ ﺑِﻴَﺪﻩ ﻟ َْﻮ ﺑَ َﺪا ﻟَ ُﻜ ْﻢ ُﻣ َ‬
‫ﻴﻞ ‪َ ،‬وﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن َﺣﻴ«ﺎ َوأَ ْد َر َك ﻧُـﺒُـ ﱠﻮﺗِﻰ ﻻَﺗﱠـﺒَـ َﻌ ِﲎ (( ‪.‬‬ ‫ﺴﺒِ ِ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺪارﻣﻲ ﰱ اﻟﺴﻨﻦ‪ ، ١١٦-١١٥/١:‬ب‪ -٣٨‬ﻣﺎ ﻳـﺘﱠـ َﻘﻰ ِﻣﻦ ﺗَـ ْﻔ ِﺴ ِﲑ ﺣ ِﺪ ِ‬
‫ﻳﺚ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ‬
‫ﱠﱯ اﱁ‪ .‬ﻗﺎل ﺣﺴﲔ ﺳﻠﻴﻢ أﺳﺪ‪ :‬إﺳﻨﺎدﻩ ﺿﻌﻴﻒ ﻟﻀﻌﻒ ﳎﺎﻟﺪ وﻟﻜﻦ اﳊﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ‪.‬‬ ‫اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﷲ ﺑْ ِﻦ َ×ﺑِ ٍ‬ ‫ﺸﻌِ ِﱯ ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺎء ُﻋ َﻤ ُﺮ ﺑْ ُﻦ اْﳋَﻄﱠﺎب إِ َﱃ‬ ‫ﺎل َﺟ َ‬ ‫ﺖ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑِ ٍﺮ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ ْ ّ َ ْ َ ْ‬
‫ﷲ إِِّﱐ َﻣ َﺮْر ُ‬‫ﻮل ِ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬
‫ت ِ’َ ٍخ‬ ‫ﺎل‪َ bَ )):‬ر ُﺳ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱯ َ‬ ‫اﻟﻨﱠِ ِّ‬
‫ﺎل‬‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫ﺐ ِﱄ َﺟ َﻮ ِاﻣ َﻊ ِﻣ َﻦ اﻟﺘﱠـ ْﻮَراة أَﻻَ أَ ْﻋ ِﺮ ُ‬ ‫ِ‬
‫ِﱄ ﻣ ْﻦ ﻗُـ َﺮﻳْﻈَﺔَ ﻓَ َﻜﺘَ َ‬
‫ﺎل ﻋﺒ ُﺪ ِ‬ ‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﻓَـﺘَـﻐَﻴﱠـﺮ و ْﺟﻪُ ر ُﺳ ِ‬
‫ﷲ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ؛ ﻗَ َ َ ْ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ؟‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ ﻟَﻪ اَﻻَ ﺗَـﺮى ﻣﺎ ﺑِﻮﺟ ِﻪ رﺳ ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َ َ َ ْ َُ‬ ‫ﻓَـ ُﻘ ْﻠ ُ ُ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ُﻋ َﻤ ُﺮ‪َ :‬رﺿﻴﻨَﺎ ِ‪َ ”p‬ر«‪َ p‬وِ‪ِ ْp‬ﻹ ْﺳﻼَِم دﻳﻨًﺎ َوِﲟُ َﺤ ﱠﻤﺪ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 253.‬‬ ‫‪492‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱯ َ‬ ‫ى َﻋﻦ اﻟﻨﱠِ ِّ‬‫ﺴ ِﺮ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َر ُﺳﻮﻻً ﻗَ َ‬
‫ﺎل ﻓَ ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ ﰒُﱠ اﺗﱠـﺒَـ ْﻌﺘُ ُﻤﻮﻩُ‬ ‫ﺻﺒَ َﺢ ﻓﻴ ُﻜ ْﻢ ُﻣ َ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬واﻟﱠﺬي ﻧَـ ْﻔﺴﻲ ﺑِﻴَﺪﻩ ﻟَ ْﻮ أَ ْ‬ ‫ﰒُﱠ ﻗَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﲔ (( ‪.‬‬ ‫ﻀﻠَ ْﻠﺘُ ْﻢ إِﻧﱠ ُﻜ ْﻢ َﺣﻈّﻲ ﻣ َﻦ اْﻷَُﻣ ِﻢ َوأَ َ‪َ °‬ﺣﻈﱡ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟﻨﱠﺒِﻴِّ َ‬
‫ﻮﱐ ﻟَ َ‬
‫َوﺗَـ َﺮْﻛﺘُ ُﻤ ِ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ أﲪﺪ )اﳌﺴﻨﺪ‪ ٤٧١-٤٧٠/٣:‬ح‪ (١٥٨٦٤‬ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺷﻌﻴﺐ اﻷرﻧﺆوط‪:‬‬
‫إﺳﻨﺎدﻩ ﺿﻌﻴﻒ ﻟﻀﻌﻒ ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ اﳉﻌﻔﻲ‪ ،‬وﻓﻴﻪ اﺿﻄﺮاب اﻫـ‪.‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan keistimewaan masing-masing Rasul‬‬
‫اﺻﻄََﻔ ْﻴـﻨَﺎﻩُ ِﰲ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوإِﻧﱠﻪُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﺮﻏَﺐ َﻋ ْﻦ ِﻣﻠﱠ ِﺔ إِﺑْـﺮ ِاﻫ ِ‬
‫ﻴﻢ إﻻﱠ َﻣ ْﻦ َﺳﻔﻪَ ﻧَـ ْﻔ َ‬
‫ﺴﻪُ َوﻟَ َﻘﺪ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬
‫‪ - - -‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٣٠:(٢‬‬ ‫ﲔ ‪.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة ﻟَﻤ َﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬
‫ِ ِ‬
‫اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪٦٩:(٢١‬‬ ‫ﻴﻢ ‪- - .‬‬ ‫ﻗُـﻠْﻨَﺎ َ‪ُ °َ b‬ر ُﻛ ِﻮﱐ ﺑَـ ْﺮ ًدا َو َﺳ َﻼ ًﻣﺎ َﻋﻠَﻰ إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬
‫ورﺳﻼً ﻗَ ْﺪ ﻗَﺼﺼﻨﺎﻫﻢ ﻋﻠَﻴ َ ِ‬
‫ﻚ َوَﻛﻠﱠ َﻢ ﷲُ‬ ‫ﺼ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫ﺼ ْ‬ ‫ﻚ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ َوُر ُﺳﻼً َﱂْ ﻧَـ ْﻘ ُ‬ ‫َ َْ ُ ْ َ ْ‬ ‫َُ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ - - - - - - - .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٦٤:(٤‬‬ ‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ ﺗَ ْﻜﻠ ً‬‫ُﻣ َ‬
‫ِ‬
‫ﻮﺳﻰ ﻻَ‬ ‫ﺐ َ‪ُ b‬ﻣ َ‬ ‫َﻫﺎ ﺗَـ ْﻬﺘَـ ﱡﺰ َﻛﺄَﻧﱠـ َﻬﺎ َﺟﺎ ﱞن َو ﱠﱃ ُﻣ ْﺪﺑًِﺮا َوَﱂْ ﻳُـ َﻌ ّﻘ ْ‬
‫ﺎك ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َرآ َ‬
‫ﺼَ‬ ‫َوأَﻟ ِْﻖ َﻋ َ‬
‫ﱠل ُﺣ ْﺴﻨًﺎ ﺑَـ ْﻌ َﺪ‬‫ي اﻟ ُْﻤ ْﺮ َﺳﻠُﻮ َن )‪ (١٠‬إِﻻﱠ َﻣ ْﻦ ﻇَﻠَ َﻢ ﰒُﱠ ﺑَﺪ َ‬ ‫ﺎف ﻟَ َﺪ ﱠ‬ ‫ﻒ إِِّﱐ ﻻَ َﳜَ ُ‬ ‫َﲣَ ْ‬
‫ﻀﺎءَ ِﻣ ْﻦ ﻏَ ِْﲑ‬ ‫ﺳٍ‬
‫ﻚ َﲣُْﺮ ْج ﺑَـ ْﻴ َ‬ ‫ﻴﻢ )‪َ (١١‬وأَ ْد ِﺧ ْﻞ ﻳَ َﺪ َك ِﰲ َﺟ ْﻴﺒِ َ‬ ‫ﻮء ﻓَِﺈِﱐ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ّ ٌ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﲔ )‪. (١٢‬‬ ‫ُﺳﻮء ِﰲ ﺗ ْﺴ ِﻊ آ ََ‪b‬ت إِ َﱃ ﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ َن َوﻗَـ ْﻮﻣﻪ إِﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ ﻓَﺎﺳﻘ َ‬
‫‪ - - - - - - - -‬اﻟﻨﻤﻞ)‪(٢٧‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫ َﻢ‬
‫ﺴَ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪ (١٣٩‬إ ْذ أَﺑَ َﻖ إ َﱃ اﻟْ ُﻔﻠْﻚ اﻟ َْﻤ ْﺸ ُﺤﻮن )‪ (١٤٠‬ﻓَ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺲ ﻟ َِﻤ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺮ َﺳﻠ َ‬ ‫ِﱠ‬
‫َوإن ﻳُﻮﻧُ َ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٤٢‬ﻓَـﻠَ ْﻮﻻَ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮت َو ُﻫ َﻮ ُﻣﻠ ٌ‬ ‫ﲔ )‪ (١٤١‬ﻓَﺎﻟْﺘَـ َﻘ َﻤﻪُ ا ْﳊُ ُ‬ ‫ﻓَ َﻜﺎ َن ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺪ َﺣﻀ َ‬
‫ﺚ ِﰲ ﺑَﻄْﻨِ ِﻪ إِ َﱃ ﻳَـ ْﻮِم ﻳُـ ْﺒـ َﻌﺜُﻮ َن )‪(١٤٤‬‬‫ﲔ )‪ (١٤٣‬ﻟَﻠَﺒِ َ‬ ‫أَﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ِﻣﻦ اﻟْﻤ ِ‬
‫ﺴﺒِّﺤ َ‬‫َ َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ . (١٤٥‬اﻟﺼﺎﻓﺎت)‪(٣٧‬‬ ‫ﻓَـﻨَـﺒَ ْﺬ َ‪°‬ﻩُ ِ‪p‬ﻟ َْﻌ َﺮاء َو ُﻫ َﻮ َﺳﻘ ٌ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 253.‬‬ ‫‪493‬‬
‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):87 – Nabi Musa & Isa‬‬ ‫‪S.Al-Qashash(28):32 – Nabi Musa.‬‬

‫‪4. Ayat yang menunjukkan bahwa jika Allah kehendaki, Ummat‬‬


‫‪Manusia akan jadi satu, tidak berselisih‬‬
‫ﺎب َوُﻣ َﻬ ْﻴ ِﻤﻨًﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ‬ ‫ْﻜﺘﺎب ِ‪ْ p‬ﳊ ِّﻖ ﻣﺼ ِّﺪﻗًﺎ ﻟِﻤﺎ ﺑـﲔ ﻳ َﺪﻳ ِﻪ ِﻣﻦ اﻟ ِ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫وأَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ إِﻟَﻴ َ ِ‬
‫َ َ َْ َ ْ َ‬ ‫ﻚ اﻟ َ َ َ ُ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎء َك ﻣ َﻦ ا ْﳊَ ِّﻖ ﻟ ُﻜ ٍّﻞ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اء ُﻫ ْﻢ َﻋ ﱠﻤﺎ َﺟ َ‬ ‫ﺎﺣ ُﻜ ْﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮ َ‬
‫ﻓَ ْ‬
‫اﺣ َﺪةً وﻟ ِ‬
‫َﻜ ْﻦ‬ ‫ﺟﻌﻠْﻨﺎ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ِﺷﺮﻋﺔً وِﻣ ْﻨـﻬﺎﺟﺎ وﻟَﻮ َﺷﺎء ﷲ َﳉﻌﻠَ ُﻜﻢ أُﱠﻣﺔً و ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ َ َ ً َ ْ َ ُ ََ ْ‬ ‫ََ َ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ ﻓَـﻴُـﻨَـﺒِّﺌُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﷲ ﻣﺮِﺟﻌ ُﻜﻢ َِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟِﻴـﺒـﻠُﻮُﻛﻢ ِﰲ ﻣﺎ آ ََ™ ُﻛﻢ ﻓَﺎﺳﺘَﺒِ ُﻘﻮا ْ ِ‬
‫اﳋَْﻴـ َﺮات إِ َﱃ َ ْ ُ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َْ َ ْ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٤٨:(٥‬‬ ‫ِ‬
‫ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ِﻓ ِﻴﻪ َﲣْﺘَﻠ ُﻔﻮ َن ‪.‬‬
‫ﻀ َﻲ‬ ‫ﻚ ﻟَُﻘ ِ‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ‬ ‫وﻣﺎ َﻛﺎ َن اﻟﻨﱠﺎس إِﻻﱠ أُ ﱠﻣﺔً و ِ‬
‫اﺣ َﺪ ًة ﻓَﺎ ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا َوﻟ َْﻮﻻَ َﻛ ِﻠ َﻤﺔٌ َﺳﺒَـ َﻘ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ََ‬
‫ن ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪١٩:(١٠‬‬ ‫ﻴﻤﺎ ِﻓ ِﻴﻪ َﳜْﺘَِﻠ ُﻔﻮ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ﻓ َ‬
‫ﲔ )‪ (١١٨‬إِﻻﱠ َﻣ ْﻦ َرِﺣ َﻢ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس أُﱠﻣﺔً َواﺣ َﺪةً َوﻻَ ﻳَـ َﺰاﻟُﻮ َن ُﳐْﺘَﻠﻔ َ‬ ‫ﻚ َﳉََﻌ َﻞ اﻟﻨ َ‬ ‫َوﻟ َْﻮ َﺷﺎءَ َرﺑﱡ َ‬
‫ﱠﻢ ِﻣ َﻦ ا ْﳉِﻨ ِﱠﺔ َواﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﻚ ﻷ َْﻣﻸَ ﱠن َﺟ َﻬﻨ َ‬ ‫ﺖ َﻛ ِﻠ َﻤﺔُ َرﺑِّ َ‬ ‫ﻚ َﺧﻠَ َﻘ ُﻬ ْﻢ َوَﲤﱠ ْ‬ ‫ﻚ َوﻟِ َﺬﻟِ َ‬ ‫َرﺑﱡ َ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬ ‫ﲔ )‪. (١١٩‬‬ ‫أِْ‬
‫َﲨَﻌ َ‬
‫ﺸﺎءُ َوﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫َﻜﻦ ﻳ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸﺎءُ‬ ‫ﻀ ﱡﻞ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﺎء ﷲُ َﳉََﻌﻠَ ُﻜ ْﻢ أُﱠﻣﺔً َواﺣ َﺪةً َوﻟ ْ ُ‬ ‫َوﻟ َْﻮ َﺷ َ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪٩٣:(١٦‬‬ ‫َوﻟَﺘُ ْﺴﺄَﻟُ ﱠﻦ َﻋ ﱠﻤﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪.‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Anbiya’(21):92‬‬ ‫‪S.Asy-Syura(42):8.‬‬

‫‪5. Perselisihan di antara manusia terjadi juga setelah datang kepada‬‬


‫‪mereka keterangan dari Allah‬‬
‫وإِ ﱠن ﻫ ِﺬﻩِ أُﱠﻣﺘ ُﻜﻢ أُﱠﻣﺔً و ِ‬
‫اﺣ َﺪةً وأ ََ‪ °‬رﺑﱡ ُﻜﻢ ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘ ِ‬
‫ﻮن )‪ (٥٢‬ﻓَـﺘَـ َﻘﻄﱠﻌُﻮا أ َْﻣ َﺮُﻫ ْﻢ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ب ِﲟَﺎ ﻟَ َﺪﻳْ ِﻬ ْﻢ ﻓَ ِﺮ ُﺣﻮ َن )‪ . (٥٣‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪(٢٣‬‬ ‫ِ‬
‫ُزﺑُـﺮا ُﻛ ﱡﻞ ﺣ ْﺰ ٍ‬
‫ً‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):159‬‬ ‫‪S.Ar-Rum(30):30-32.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 253.‬‬ ‫‪494‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪6. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu akan memperbuat‬‬


‫‪apa saja yang Dia Kehendaki‬‬

‫ﻚ ﷲُ‬ ‫ﺎل َﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫ْﻜﺒَـ ُﺮ َو ْاﻣ َﺮأَِﰐ َﻋ ِﺎﻗ ٌﺮ ﻗَ َ‬


‫َﱏ ﻳ ُﻜﻮ ُن ِﱄ ﻏُﻼَم وﻗَ ْﺪ ﺑـﻠَﻐَِﲏ اﻟ ِ‬
‫ٌ َ َ َ‬ ‫ب أﱠ َ‬ ‫ﺎل َر ِّ‬‫ﻗَ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٤٠:(٣‬‬ ‫ﺸﺎءُ ‪.‬‬ ‫ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳَ َ‬
‫ﺎل َﻛ َﺬﻟِ ِ‬
‫ﺸﺎءُ‬ ‫ﻚ ﷲُ َﳜْﻠُ ُﻖ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫ﺸ ٌﺮ ﻗَ َ‬ ‫ﺴ ْﺴ ِﲏ ﺑَ َ‬ ‫َﱏ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ِﱄ َوﻟَ ٌﺪ َوَﱂْ ﳝَْ َ‬ ‫ب أﱠ‬ ‫َﺖ َر ِّ‬ ‫ﻗَﺎﻟ ْ‬
‫ن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٤٧:(٣‬‬ ‫ﻮل ﻟَﻪُ ُﻛ ْﻦ ﻓَـﻴَ ُﻜﻮ ُ‬ ‫ﻀﻰ أ َْﻣ ًﺮا ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫إِذَا ﻗَ َ‬
‫ﻴﻤﺔُ اْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم إِﻻﱠ َﻣﺎ ﻳـُْﺘـﻠَﻰ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ُﺣﻠﱠ ْ‬ ‫ﻮد أ ِ‬ ‫‪ b‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا أَوﻓُﻮا ِ‪p‬ﻟْﻌ ُﻘ ِ‬
‫ﺖ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َ‪َ Í‬‬ ‫ُ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ﻜ ُﻢ َﻣﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١:(٥‬‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ْﻴﺪ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﺣ ُﺮٌم إِ ﱠن ﷲَ َْﳛ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻏَْﻴـ َﺮ ُﳏﻠّﻲ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸﺎءُ َﻛ َﻤﺎ‬ ‫ﻒ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ُﻛ ْﻢ َﻣﺎ ﻳَ َ‬
‫ﺸﺄْ ﻳُ ْﺬ ِﻫ ْﺒ ُﻜ ْﻢ َوﻳَ ْﺴﺘَ ْﺨ ِﻠ ْ‬
‫ﲏ ذُو اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﺔ إِ ْن ﻳَ َ‬ ‫ﻚ اﻟْﻐَِ ﱡ‬ ‫َوَرﺑﱡ َ‬
‫ٍ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪١٣٣:(٦‬‬ ‫ﻳﻦ ‪.‬‬ ‫ﺸﺄَ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ذُ ِّرﻳﱠِﺔ ﻗَـ ْﻮم آ َ‬
‫َﺧ ِﺮ َ‬ ‫أَﻧْ َ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪٣٩:(١٣‬‬ ‫ﺎب ‪.‬‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬‫ﺖ و ِﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أُ ﱡم اﻟ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸﺎءُ َوﻳُـﺜْﺒ ُ َ‬ ‫ﳝَْ ُﺤﻮا ﷲُ َﻣﺎ ﻳَ َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِ‪p‬ﻟْ َﻘ ْﻮ ِل اﻟﺜﱠﺎﺑِﺖ ِﰲ ا ْﳊَﻴَﺎة اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوِﰲ اْﻵَﺧ َﺮة َوﻳُﻀ ﱡﻞ ﷲُ‬ ‫ﺖ ﷲُ اﻟﺬ َ‬ ‫ﻳُـﺜَـﺒِّ ُ‬
‫ِ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪٢٧:(١٤‬‬ ‫ﺸﺎءُ ‪.‬‬ ‫ﲔ َوﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ ﷲُ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﺎر إِ ﱠن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫إِ ﱠن ﷲ ﻳ ْﺪ ِﺧﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﺎﳊَﺎت َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫َُ ُ َ َ َ‬
‫ﻞ َﻣﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ‪ .‬اﳊﺞ)‪١٤:(٢٢‬‬ ‫ﷲَ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُ‬
‫ﷲ َوﺗَـ َﻌ َﺎﱃ َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن‬ ‫اﳋِﻴـﺮةُ ﺳﺒﺤﺎ َن ِ‬
‫ﺎر َﻣﺎ َﻛﺎ َن َﳍُُﻢ ْ َ َ ُ ْ َ‬ ‫ﺸﺎءُ َوَﳜْﺘَ ُ‬ ‫ﻚ َﳜْﻠُ ُﻖ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫َوَرﺑﱡ َ‬
‫اﻟﻘﺼﺺ)‪٦٨:(٢٨‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):17‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):18‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):45‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):54‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):1‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):4‬‬
‫‪S.Asy-Syura(42):27, 49-51.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah meyakini bahwa para Rasul itu semua harus diimani,‬‬
‫‪tetapi dalam soal Syari’at kita hanya tunduk kepada Syari’at yang‬‬
‫‪dibawa Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi wa alihi wa sallam.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 253.‬‬ ‫‪495‬‬


TAFSIR & TA’WIL EDISI ULANG 1434 H / 2013 M

َ‫ِْﰐَ ﻳَـ ْﻮٌم ﻻَ ﺑَـ ْﻴ ٌﻊ ِﻓ ِﻴﻪ َوﻻ‬Áَ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا أَﻧِْﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬bَ
(٢٥٤) . ‫ﺎﻋﺔٌ َواﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ُﺮو َن ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬ َ ‫ُﺧﻠﱠﺔٌ َوﻻَ َﺷ َﻔ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memerintahkan kepada orang beriman agar membelanjakan
rizqi yang Allah berikan kepada mereka di jalan yang benar 15,
sebelum hari Kiamat tiba.
2. Pada hari Kiamat nanti tidak ada lagi jual-beli, tidak ada
percintaan dunia 16 dan tidak ada syafa’at 17.
3. Orang-orang kafir hakikatnya merupakan orang-orang yang
dhalim (aniaya), sama saja mendhalimi dirinya sendiri maupun
mendhalimi orang lain.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang hendaknya menyegerakan berbuat baik, sebelum hilang
kesempatan untuk itu.
2. Kesempatan berbuat baik itu terbatas, akan ada batas akhirnya.
3. Keadaan pada hari Kiamat sangat berbeda dengan keadaan waktu
hidup di dunia ini.
4. Orang kafir tidak akan mendapat kebaikan di Akhirat, walaupun
di dunia kelihatannya baik atau berjasa.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang berisi perintah atau anjuran untuk bershadaqah
atau infaq
‫ض ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻮي‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ ِ ِ ِ ِ ِ‫وﻣﺎ ﻟَ ُﻜﻢ أَﻻﱠ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا ِﰲ ﺳﺒ‬
َ َ ‫اﻟ ﱠ‬ ‫اث‬
ُ ‫ﲑ‬ َ ‫ﻴﻞ ﷲ َو ̄ﱠ ﻣ‬ َ ْ ََ
‫ﻳﻦ‬ ِ‫ِ ﱠ‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬ ‫ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﻦ أَﻧْـ َﻔ َﻖ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ اﻟْ َﻔ ْﺘ ِﺢ َوﻗَﺎﺗَ َﻞ‬
َ ‫ﻚ أَ ْﻋﻈَ ُﻢ َد َر َﺟﺔً ﻣ َﻦ اﻟﺬ‬
15
Asalnya, infaq berarti membelanjakan; yang dimaksud disini adalah infaq di
jalan Allah, atau untuk keperluan muamalah yang wajib serta sunnah.
16
Percintaan dunia: di Akhirat tidak ada percintaan melainkan bagi sesama
hamba Allah yang beriman, bukan untuk dan antara orang-orang kafir.
17
Pada hari Kiamat tidak ada yang bisa memberi syafa’at, selain yang
diijinkan Allah.

S.Al-Baqarah(2): 255. 496


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫أَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ َوﻗَﺎﺗَـﻠُﻮا َوُﻛﻼ« َو َﻋ َﺪ ﷲُ ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒِﲑٌ ‪.‬‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪١٠:(٥٧‬‬
‫ﺐ‬‫َﺣ ِﺴﻨُﻮا إِ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ﷲ وﻻَ ﺗُـ ْﻠ ُﻘﻮا ِ’َﻳ ِﺪﻳ ُﻜﻢ إِ َﱃ اﻟﺘـ ْ ِ‬ ‫وأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫ﱠﻬﻠُ َﻜﺔ َوأ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ﻴﻞ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪١٩٥:(٢‬‬ ‫ﲔ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬
‫” واﻟْﻴـﻮِم اْﻵ ِ‬
‫َﺧ ِﺮ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ َرَزﻗَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوَﻛﺎ َن ﷲُ ‪ْ ِِÍ‬ﻢ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ َذا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻟ َْﻮ آ ََﻣﻨُﻮا ِ‪ْ َ َ p‬‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٣٩:(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠ ً‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ «ﺮا َو َﻋﻼَﻧِﻴَﺔً‬ ‫ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺘـﻠُﻮ َن ﻛِﺘﺎب ِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬
‫ﷲ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﻮر ‪ .‬ﻓﺎﻃﺮ)‪٢٩:(٣٥‬‬ ‫ِ‬
‫َﻦ ﺗَـﺒُ َ‬
‫ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﲡَ َﺎرةً ﻟ ْ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):267‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):22‬‬ ‫‪S.Al-Hadied(57):7.‬‬
‫‪2. Riwayat tentang orang bershadaqah tetapi sudah terlambat, tidak‬‬
‫‪ada yang mau menerima‬‬
‫ﻮل‪)) :‬‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬ ‫ﺎل َِﲰ ْﻌ ُ‬ ‫ﺐ ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﺣﺎ ِرﺛَﺔَ ﺑْ َﻦ َو ْﻫ ٍ‬
‫ﺼ َﺪﻗَﺘِ ِﻪ ‪ ،‬ﻓَﻼَ َِﳚ ُﺪ َﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ﱠﺪﻗُﻮا ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َ‪ْÁ‬ﺗﻰ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َزَﻣﺎ ٌن ﳝَْﺸﻰ اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ُﻞ ﺑِ َ‬ ‫ﺗَ َ‬
‫ﺎﺟﺔَ‬ ‫ﺖ ِ‪َÍ‬ﺎ ِ‪ْp‬ﻷ َْﻣ ِ‬
‫ﺲ ﻟَ َﻘﺒِ ْﻠﺘُـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَﺄَ ﱠﻣﺎ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﻓَﻼَ َﺣ َ‬ ‫ﻮل اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ُﻞ ﻟ َْﻮ ِﺟ ْﺌ َ‬
‫ﻳَـ ْﻘﺒَـﻠُ َﻬﺎ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ِﱃ ِ‪َÍ‬ﺎ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎرى ﰱ ﺻﺤﻴﺤﻪ‪ ، ١٣٥ /٢:‬ك‪-٢٤‬اﻟﺰﻛﺎة ‪،‬‬
‫‪٧١٢٠‬‬ ‫اﻟﺮ ّد ‪ ،‬ح‪ ، ١٤١١‬ﻃﺮﻓﺎﻩ ‪ ١٤٢٤‬و‬
‫ب‪-٩‬اﻟﺼﺪﻗﺔ ﻗﺒﻞ ّ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa kebaikan itu hendaknya‬‬
‫‪disegerakan‬‬
‫ِ‬
‫ﺎل ُﻫ ْﻢ أُوﻻَء َﻋﻠَﻰ أَﺛَ ِﺮي َو َﻋ ِﺠﻠ ُ‬
‫ْﺖ‬ ‫ﻮﺳﻰ )‪ (٨٣‬ﻗَ َ‬ ‫ﻚ َ‪ُ b‬ﻣ َ‬ ‫ﻚ َﻋ ْﻦ ﻗَـ ْﻮِﻣ َ‬ ‫َوَﻣﺎ أَ ْﻋ َﺠﻠَ َ‬
‫ﺿﻰ )‪ . (٨٤‬ﻃﻪ)‪((٢٠‬‬ ‫ب ﻟِﺘَـ ْﺮ َ‬ ‫ﻚ َر ِّ‬‫إِﻟ َْﻴ َ‬
‫ﲔ‬ ‫ﱠت ﻟِﻠ ِ‬ ‫ات واْﻷَر ِ‬ ‫َو َﺳﺎ ِر ُﻋﻮا إِ َﱃ َﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةٍ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋ ْﺮ ُ‬
‫ْﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫ض أُﻋﺪ ْ ُ‬ ‫ﺴ َﻤ َﻮ ُ َ ْ ُ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ اﻟ ﱠ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٣٣:(٣‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪497‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫ب ﻟ َْﻮﻻَ أَﺧ ْﱠﺮﺗَِﲏ إِ َﱃ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬


‫ﻮل َر ِّ‬
‫ت ﻓَـﻴَـ ُﻘ َ‬ ‫َوأَﻧْﻔ ُﻘﻮا ﻣ ْﻦ َﻣﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن َ‪ِْÁ‬ﰐَ أ َ‬
‫َﺣ َﺪ ُﻛ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻮ ُ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن)‪١٠:(٦٣‬‬ ‫ﺻ ﱠﺪ َق وأَ ُﻛﻦ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِِ‬ ‫َﺟ ٍﻞ ﻗَ ِﺮ ٍ‬
‫ﺼﺎﳊ َ‬ ‫ﻳﺐ ﻓَﺄَ ﱠ َ ْ َ‬ ‫أَ‬
‫‪4. Riwayat yang menunjukkan bahwa hendaknya menyegerakan‬‬
‫‪amal shalih, tidak menunda-nunda waktu‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ِﲟَْﻨ ِﻜِﱮ‬ ‫ِ‬ ‫َﺧ َﺬ رﺳ ُ ِ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل أ َ َ ُ‬ ‫ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ ﻗَ َ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ﻴﻞ (( َوَﻛﺎ َن اﺑْ ُﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ ﻏَ ِﺮ ٌ‬
‫ﻳﺐ ‪ ،‬أ َْو َﻋﺎﺑ ُﺮ َﺳﺒ ٍ‬ ‫ﺎل‪ُ )):‬ﻛ ْﻦ ِﰱ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻛﺄَﻧﱠ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺖ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻨـﺘَ ِﻈ ِﺮ‬‫َﺻﺒَ ْﺤ َ‬ ‫ﺎح ‪َ ،‬وإِ َذا أ ْ‬ ‫ﺖ ﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻨـﺘَ ِﻈ ِﺮ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﺒَ َ‬ ‫ﺴ ْﻴ َ‬ ‫ﻳَـ ُﻘ ُ ِ‬
‫ﻮل إ َذا أ َْﻣ َ‬
‫ﻚ‪.‬‬ ‫ﻚ ‪َ ،‬وِﻣ ْﻦ َﺣﻴَﺎﺗِ َ‬
‫ﻚ ﻟِ َﻤ ْﻮﺗِ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﻚ ﻟِﻤﺮ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺴﺎءَ ‪َ ،‬و ُﺧ ْﺬ ﻣ ْﻦ ﺻ ﱠﺤﺘ َ َ َ‬ ‫اﻟ َْﻤ َ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎرى ﰱ اﻟﺼﺤﻴﺢ‪ ، ١١٠/٨:‬ك‪-٨١‬اﻟﺮﻗﺎق ‪ ،‬ب‪ -٣‬ﻗَـ ْﻮ ِل‬
‫ﻳﺐ أ َْو َﻋﺎﺑُِﺮ‬ ‫ﻚ ﻏَ ِﺮ ٌ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ُ :‬ﻛ ْﻦ ِﰱ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻛﺄَﻧﱠ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬‫اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﻴﻞ ‪ ،‬ح‪. ٦٤١٦‬‬ ‫َﺳﺒِ ٍ‬
‫‪5. Ayat-ayat tentang Syafa’at‬‬
‫ِ‬
‫ﺎﻋﺔٌ َوﻻَ ﻳـُ ْﺆ َﺧ ُﺬ‬ ‫ﺲ َﻋ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬
‫ﺲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻻَ ﻳُـ ْﻘﺒَ ُﻞ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﺷ َﻔ َ‬ ‫َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ ﻻَ َﲡْ ِﺰي ﻧَـ ْﻔ ٌ‬
‫ِ‬
‫ﺼ ُﺮو َن ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٤٨:(٢‬‬ ‫ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﻋ ْﺪ ٌل َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ َ‬
‫ﺲ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻻَ ﻳُـ ْﻘﺒَ ُﻞ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﻋ ْﺪ ٌل َوﻻَ ﺗَـ ْﻨـ َﻔ ُﻌ َﻬﺎ‬ ‫ﺲ َﻋ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬‫َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ ﻻَ َﲡْ ِﺰي ﻧَـ ْﻔ ٌ‬
‫اﻟﺒﻘﺮة)‪١٢٣:(٢‬‬ ‫ﺼ ُﺮو َن ‪.‬‬
‫ﺎﻋﺔٌ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ َ‬
‫َﺷ َﻔ َ‬
‫ﻚ ﻧُﻄ ِْﻌ ُﻢ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ اﻟْﻤ ِ‬
‫ﲔ )‪َ (٤٣‬وَﱂْ ﻧَ ُ‬ ‫َﻣﺎ َﺳﻠَ َﻜ ُﻜ ْﻢ ِﰲ َﺳ َﻘ َﺮ )‪ (٤٢‬ﻗَﺎﻟُﻮا َﱂْ ﻧَ ُ َ ُ َ‬
‫ﺼﻠّ َ‬
‫ب ﺑِﻴَـ ْﻮِم اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪َ (٤٥‬وُﻛﻨﱠﺎ ﻧُ َﻜ ّﺬ ُ‬
‫اﻟ ِْﻤﺴ ِﻜﲔ )‪ (٤٤‬وُﻛﻨﱠﺎ َﳔُﻮض ﻣﻊ ْ ِ ِ‬
‫اﳋَﺎﺋﻀ َ‬ ‫ُ ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ﲔ )‪. (٤٨‬‬ ‫ﺎﻋﺔُ اﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸﺎﻓﻌ َ‬ ‫ﲔ )‪ (٤٧‬ﻓَ َﻤﺎ ﺗَـ ْﻨـ َﻔ ُﻌ ُﻬ ْﻢ َﺷ َﻔ َ‬ ‫)‪َ (٤٦‬ﺣ ﱠﱴ أ ََ™ َ‪ °‬اﻟْﻴَﻘ ُ‬
‫اﳌﺪﺛﺮ)‪(٧٤‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):255.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪498‬‬


‫‪TAFSIR & TA’WIL‬‬ ‫‪EDISI ULANG 1434 H / 2013 M‬‬

‫‪6. Riwayat tentang Syafa’at‬‬


‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫ﻋﻦ ﺟﺎﺑِ ِﺮ ﺑ ِﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ْ َ ْ َْ‬
‫ﺼﻼَةِ اﻟْ َﻘﺎﺋِ َﻤ ِﺔ‬
‫ب َﻫ ِﺬﻩِ اﻟ ﱠﺪ ْﻋ َﻮةِ اﻟﺘﱠﺎ ﱠﻣ ِﺔ َواﻟ ﱠ‬ ‫اء اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ َر ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﻗَ َ ِ‬
‫ﲔ ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻊ اﻟﻨّ َﺪ َ‬‫ﺎل ﺣ َ‬
‫ِ‬
‫ﻮدا ن اﻟﱠ ِﺬى َو َﻋ ْﺪﺗَﻪُ ‪،‬‬ ‫ﻀﻴﻠَﺔَ َواﺑْـ َﻌﺜْﻪُ َﻣ َﻘ ًﺎﻣﺎ َْﳏ ُﻤ ً‬‫آت ُﳏَ ﱠﻤ ًﺪا اﻟْﻮ ِﺳﻴﻠَﺔَ واﻟْ َﻔ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ﺎﻋ ِﱴ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ واﻟﻨّﺴﺂﺋﻰ ‪.‬‬ ‫َﺣﻠﱠ ْ‬
‫ﺖ ﻟَﻪُ َﺷ َﻔ َ‬
‫‪ ،‬ك‪-١٠‬ﺑﺪء اﻷذان ‪ ،‬ب‪-٨‬اﻟﺪﻋﺎء ﻋﻨﺪ‬ ‫اﻟﺒﺨﺎرى‪١٥٩/١:‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﰱ‪٤٧١٩:‬‬ ‫اﻟﻨﺪاء ‪ ،‬ح‪ ٦١٤‬وﻃﺮﻓﻪ‬
‫ﱡﻋ ِﺎء ِﻋ ْﻨ َﺪ اﻷَذَ ِ‬
‫ان ‪،‬‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺴﺂﺋﻰ‪ ، ٢٧-٢٦/٢:‬ك‪-٧‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪ -٣٨‬اﻟﺪ َ‬
‫)ح‪(٦٨٨‬‬
‫‪7. Riwayat tentang taubat waktu yugharghir tidak diterima‬‬
‫ﺎش ﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﻋ ْﺒ ُﺪ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ ﺑْﻦ َ×ﺑِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ُ‬ ‫ﻮب َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﻋﻠ ﱡﻰ ﺑْ ُﻦ َﻋﻴﱠ ٍ َ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ إﺑْـ َﺮاﻫ ُ‬
‫ﻴﻢ ﺑْ ُﻦ ﻳَـ ْﻌ ُﻘ َ‬
‫ﻮل َﻋ ْﻦ ُﺟﺒَـ ِْﲑ ﺑْ ِﻦ ﻧُـ َﻔ ٍْﲑ َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ َﻋ ِﻦ‬ ‫ﺑْ ِﻦ ﺛَـ ْﻮ‪َ p‬ن َﻋ ْﻦ أَﺑِ ِﻴﻪ َﻋ ْﻦ َﻣ ْﻜ ُﺤ ٍ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺎل‪ )):‬إ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻘﺒَ ُﻞ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔَ اﻟ َْﻌ ْﺒﺪ َﻣﺎ َﱂْ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ﺻﻠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬‫اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﻴﺴﻰ َﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬
‫ﻳﺚ‬ ‫ِ‬ ‫ي َواﻟﻠﱠ ْﻔ ُ‬ ‫ﻳـﻐَﺮ ِﻏﺮ (( رواﻩُ اﻟﺘّـﺮ ِ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ ﻋ َ‬ ‫ﺎﺟ ْﻪ َو ﻗَ َ‬
‫ﻆ ﻟَﻪُ َواﺑْ ُﻦ َﻣ َ‬ ‫ﻣﺬ ﱡ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫ُْ ْ‬
‫ﺴ ٌﻦ ﻏَ ِﺮ ٌ‬
‫ﻳﺐ ‪.‬‬ ‫َﺣ َ‬
‫اﻻ ْﺳﺘِﻐْ َﻔﺎ ِر َوَﻣﺎ‬ ‫َْ َ‬ ‫ت ‪ ، ٥٤٧/٥:‬ك‪-٤٩‬اﻟ ﱠﺪ َﻋ َﻮات ‪ ،‬ب‪ِ -٩٩‬ﰱ ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ِﻞ اﻟﺘـﱠﻮﺑ ِﺔ و ِ‬

‫ﺎدﻩِ ‪ ،‬ح‪٣٥٣٧‬‬ ‫ذُﻛِﺮ ِﻣﻦ ر ْﲪ ِﺔ ِ‬


‫ﷲ ﻟِ ِﻌﺒ ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ِﰱ‬ ‫‪.‬‬ ‫ح‪٤٢٥٣‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٣٧‬اﻟﺰﻫﺪ ‪ ،‬ب‪ِ -٣٠‬ذ ْﻛ ِﺮ اﻟﺘـ ْﱠﻮﺑَِﺔ ‪،‬‬ ‫‪١٤٢٠/٢‬‬ ‫ﺟﻪ ‪:‬‬
‫ﻮل اﻟ ِّﺪ َﻣ ْﺸ ِﻘﻲ‪.‬‬ ‫ﺲ ‪َ ،‬وﻗَ ْﺪ َﻋ ْﻨـ َﻌﻨَﻪُ ‪َ ،‬وَﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﺰﱠوﺋِ ِﺪ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ْﺤ ٌ‬
‫ﻚ َﻣﻜ ُ‬ ‫‪:‬ﰱ إ ْﺳﻨَﺎدﻩ اﻟ َْﻮﻟﻴ ُﺪ ﺑْ ُﻦ ُﻣ ْﺴﻠ ٍﻢ َو ُﻫ َﻮ ُﻣ َﺪﻟّ ٌ‬ ‫َ‬
‫‪8. Ayat-ayat yang menyebut soal kedhaliman‬‬
‫ﺸﺮ َك ﻟَﻈُﻠ ِ‬‫ِ ِ‬ ‫ﺎل ﻟُْﻘ َﻤﺎ ُن ﻻﺑْﻨِ ِﻪ َو ُﻫ َﻮ ﻳَ ِﻌﻈُﻪُ َ‪ b‬ﺑُـ َﱠ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن)‪١٣:(٣١‬‬
‫ْﻢ َﻋﻈ ٌ‬
‫ٌ‬ ‫ﲏ ﻻَ ﺗُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ‪ ”p‬إِ ﱠن اﻟ ّ ْ‬ ‫َوإِ ْذ ﻗَ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪499‬‬


‫ﻒ َواْﻷُذُ َن‬ ‫ﻒ ِْﻷَﻧْ ِ‬ ‫ﲔ َواْﻷَﻧْ َ‬‫ﲔ ِ ﻟ َْﻌ ْ ِ‬‫ﺲ َواﻟ َْﻌ َْ‬‫ﺲ ِ ﻟﻨﱠـ ْﻔ ِ‬ ‫ِ ِ ﱠ‬
‫َوَﻛﺘَـ ْﺒـﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻓ َﻴﻬﺎ أَن اﻟﻨﱠـ ْﻔ َ‬
‫ﻟﺴ ِﻦ وا ْﳉﺮ ِ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق ﺑِ ِﻪ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﻛ ﱠﻔ َﺎرةٌ ﻟَﻪُ‬‫ﺎص ﻓَ َﻤ ْﻦ ﺗَ َ‬ ‫ﺼ ٌ‬ ‫وح ﻗ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺴ ﱠﻦ ِ ّ ّ َ ُُ َ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫ْﻷُذُن َو ّ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن ‪.‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٤٥:(٥‬‬ ‫َوَﻣ ْﻦ َﱂْ َْﳛ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﺼﻮا اﻟ ِْﻌ ﱠﺪةَ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﱠﱯ إِذَا ﻃَﻠﱠ ْﻘﺘﻢ اﻟﻨِّﺴﺎء ﻓَﻄَِﻠّ ُﻘ ِ ِ ِِ‬ ‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫َﺣ ُ‬‫ﻮﻫ ﱠﻦ ﻟﻌﺪﱠ‪ R‬ﱠﻦ َوأ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُُ َ َ‬
‫ْﻚ‬‫ﺸ ٍﺔ ُﻣﺒَـﻴِّﻨَ ٍﺔ َوﺗِﻠ َ‬
‫ﺎﺣ َ‬‫ﻻَ ُﲣْ ِﺮﺟﻮﻫ ﱠﻦ ِﻣﻦ ﺑـﻴﻮ‪ ِِR‬ﱠﻦ وﻻَ َﳜْﺮﺟﻦ إِﻻﱠ أَ ْن ‪ْX‬ﺗِﲔ ﺑَِﻔ ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ ُْ َ‬ ‫ُ ُ ْ ُُ‬
‫ث‬‫ﺴﻪُ ﻻَ ﺗَ ْﺪ ِري ﻟ ََﻌ ﱠﻞ ﷲَ ُْﳛ ِﺪ ُ‬ ‫ﷲ وﻣﻦ ﻳـﺘـﻌ ﱠﺪ ﺣ ُﺪ ِ‬ ‫ﺣ ُﺪ ِ‬
‫ود ﷲ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻇَﻠَ َﻢ ﻧَـ ْﻔ َ‬ ‫ود َ َ ْ َ َ َ ُ َ‬ ‫ُ ُ‬
‫َﻣ ًﺮا ‪ .‬اﻟﻄﻼق)‪١:(٦٥‬‬ ‫ِ‬
‫ﻚ أْ‬ ‫ﺑَـ ْﻌ َﺪ َذﻟ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):231‬‬ ‫;‪S.Al-Kahfi(18):87‬‬ ‫‪S.An-Naml(27):11.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah mementingkan berinfaq di jalan Allah, jangan sampai‬‬
‫‪kehabisan waktu/kesempatan untuk itu.‬‬

‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ﷲ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ﻫﻮ ا ْﳊ ﱡﻲ اﻟْ َﻘﻴﱡﻮم ﻻَ َ‪ِ ُ k‬‬


‫ات َوَﻣﺎ‬ ‫ْﺧ ُﺬﻩُ ﺳﻨَﺔٌ َوﻻَ ﻧَـ ْﻮٌم ﻟَﻪُ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َُ َ‬ ‫ُ‬
‫ﲔ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ض َﻣ ْﻦ ذَا اﻟﱠﺬي ﻳَ ْﺸ َﻔ ُﻊ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ إِﻻﱠ ‪ْ ِِq‬ذﻧِﻪ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺑَـ ْ َ‬ ‫ِﰲ اْﻷَ ْر ِ‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﻲ ٍء ِﻣﻦ ِﻋﻠ ِْﻤ ِﻪ إِﻻﱠ ِﲟَﺎ َﺷ ِ‬ ‫ِ‬
‫ات‬ ‫ﺎء َوﺳ َﻊ ُﻛ ْﺮﺳﻴﱡﻪُ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َﺧ ْﻠ َﻔ ُﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﳛﻴﻄُﻮ َن ﺑِ َ ْ ْ‬
‫ﻴﻢ )‪(٢٥٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫واْﻷَرض وﻻَ ﻳـﺌ ِ‬
‫ﻮدﻩُ ﺣ ْﻔﻈُ ُﻬ َﻤﺎ َو ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻌﻠ ﱡﻲ اﻟ َْﻌﻈ ُ‬
‫َ ْ َ َ َُ ُ‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Allah itu Tidak ada tuhan selain Dia.‬‬
‫‪2. Dia Dzat Yang Hidup, Yang Berdiri dengan Sendirinya, Dia tidak‬‬
‫‪terkena kantuk dan tidak tidur.‬‬
‫‪3. Segala yang ada di semua langit dan ada di bumi adalah‬‬
‫‪kepunyaan Nya.‬‬
‫‪4. Tidak ada yang bisa memberi syafa’at di hadapanNya melainkan‬‬
‫‪dengan ijinNya.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪500‬‬


5. Allah Mengetahui apa saja yang di hadapan manusia atau di
belakang mereka, sedang manusia tidak menguasai ilmu yang ada
pada Allah, kecuali sekedar apa yang Dia Kehendaki.
6. Kerajaan dan kekuasaanNya itu meliputi semua langit dan bumi,
dan perkara menjaga keduanya itu tidak memayahkanNya.
7. Dia, Allah adalah Yang Maha Tinggi, Yang Maha Agung.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Allah memiliki sifat-sifat mulia, tinggi, tidak seperti manusia yang
mempunyai sifat-sifat lemah atau rendah.
2. Orang hanya akan mendapat syafa’at jika Allah ijinkan untuknya.
3. Kekuasaan Allah tidak terbatasi oleh ruang, waktu atau lainnya.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat lain yang menyebutkan beberapa sifat Allah:
ِ ٍ ٍ ِ ِ
ٌ ‫ﺎﻋﺒُ ُﺪوﻩُ َوُﻫ َﻮ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َوﻛ‬
‫ﻴﻞ‬ ْ َ‫ذَﻟ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﱠﻻ ُﻫ َﻮ َﺧﺎﻟ ُﻖ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻓ‬
[١٠٢/‫( ]اﻷﻧﻌﺎم‬١٠٢)
‫ب اﻟْ َﻌ ْﺮ ِش اﻟْ َﻌ ِﻈﻴ ِﻢ‬
‫ﺖ َوُﻫ َﻮ َر ﱡ‬ ِ
ُ ‫ﱯ ﷲُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ َﻋﻠَْﻴﻪ ﺗَـ َﻮﱠﻛ ْﻠ‬ ِ ‫ِ ﱠ‬
َ ‫ﻓَﺈ ْن ﺗَـ َﻮﻟ ْﻮا ﻓَـ ُﻘ ْﻞ َﺣ ْﺴ‬
[١٢٩/‫( ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‬١٢٩)
١٤:(٢٠)‫ ﻃﻪ‬.‫ﺼﻼَةَ ﻟِ ِﺬ ْﻛ ِﺮي‬ ‫ﺎﻋﺒُ ْﺪِﱐ َوأَﻗِِﻢ اﻟ ﱠ‬
ْ َ‫ ﻓ‬Fََ ‫ ﷲُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ أ‬Fََ ‫إِﻧ ِﱠﲏ أ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):163; S.Ali Imran(3):2, 6; S.An-Nisa’(4):87;
S.Al-An’am(6):106; S.Al-A’raaf(7):158; S.Hud(11):14;
S.An-Nahl(16):2; S.Thaha(20):8,98; S.Al-Anbiya’(21):25;
S.Al-Mu’minun(23):116; S.An-Naml(27):26; S.Al-Qashash(28):70, 88;
S.Ghafir(40):62, 65; S.Ad-Dukhan(44):8; S.Al-Hasyr(59):22-24;
S.Al-Muzzammil(73):9.
2. Riwayat tentang ayat kursie:
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ ُ ‫ﺎل وﱠﻛﻠَِﲎ رﺳ‬
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ َ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮةَ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗ‬
ِ ٍ ِ ِ ِِ
‫ﺖ‬ َ ‫ ﻓَﺄ‬، ‫ِﱏ آت ﻓَ َﺠ َﻌ َﻞ َْﳛﺜُﻮ ﻣ َﻦ اﻟﻄﱠ َﻌ ِﺎم‬dََ ‫ ﻓَﺄ‬، ‫ﻀﺎ َن‬
ُ ‫ َوﻗُـ ْﻠ‬، ُ‫َﺧ ْﺬﺗُﻪ‬ َ ‫ﲝ ْﻔﻆ َزَﻛﺎة َرَﻣ‬
S.Al-Baqarah(2): 255. 501
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ )وآﻟِِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻗَ َ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وﷲِ ﻷَرﻓَـ َﻌﻨ َ ِ‬
‫ﺎج ‪َ ،‬و َﻋﻠَ ﱠﻰ‬ ‫ﺎل إِّﱏ ُْﳏﺘَ ٌ‬ ‫َ َََ‬ ‫ﱠﻚ إ َﱃ َر ُﺳﻮل ﷲ َ ُ‬ ‫َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِﻋﻴَ ٌ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﺎل اﻟﻨِ ﱡ‬ ‫ﺖ ﻓَـ َﻘ َ‬‫َﺻﺒَ ْﺤ ُ‬ ‫ﺖ َﻋْﻨﻪُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﺎل ﻓَ َﺨﻠﱠْﻴ ُ‬‫ﻳﺪةٌ ﻗَ َ‬ ‫ﺎﺟﺔٌ َﺷﺪ َ‬ ‫ﺎل ‪َ ،‬وِﱃ َﺣ َ‬
‫ﻮل‬
‫ﺖ َ‪َ s‬ر ُﺳ َ‬ ‫ﺎل ﻗُـ ْﻠ ُ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ sَ :‬أ ََ‪ُ t‬ﻫَﺮﻳْـَﺮةَ َﻣﺎ ﻓَـ َﻌ َﻞ أ َِﺳ ُﲑ َك اﻟْﺒَﺎ ِر َﺣﺔَ ؟ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬أ ََﻣﺎ إِﻧﱠﻪُ ﻗَ ْﺪ‬ ‫ﺖ َﺳﺒِﻴﻠَﻪُ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲِ َﺷ َﻜﺎ ﺣﺎﺟﺔً َﺷ ِﺪ َ ِ‬
‫ﻳﺪةً َوﻋﻴَﺎﻻً ﻓَـَﺮﲪْﺘُﻪُ ‪ ،‬ﻓَ َﺨﻠﱠْﻴ ُ‬ ‫َ َ‬
‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮد ﻟ َﻘ ْﻮل َر ُﺳ‬
‫َ ُ َْ َ‬ ‫ﺖ أَﻧﱠﻪُ َﺳﻴَـ ُﻌ ُ‬ ‫ﻮد (( ﻓَـ َﻌَﺮﻓْ ُ‬ ‫ﻚ َو َﺳﻴَـ ُﻌ ُ‬ ‫َﻛ َﺬﺑَ َ‬
‫ِ‬
‫ﱠﻚ‬
‫ﺖ ﻷ َْرﻓَـ َﻌﻨ َ‬ ‫َﺧ ْﺬﺗُﻪُ ﻓَـ ُﻘ ْﻠ ُ‬‫ﺻ ْﺪﺗُﻪُ ‪ ،‬ﻓَ َﺠﺎءَ َْﳛﺜُﻮ ﻣ َﻦ اﻟﻄﱠ َﻌ ِﺎم ﻓَﺄ َ‬ ‫ﻮد ‪ ،‬ﻓَـَﺮ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ إِﻧﱠﻪُ َﺳﻴَـ ُﻌ ُ‬
‫ﺎج ‪َ ،‬و َﻋﻠَ ﱠﻰ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل َد ْﻋ ِﲎ ﻓَﺈِّﱏ ُْﳏﺘَ ٌ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ِ ِ‬
‫إِ َﱃ َر ُﺳﻮل ﷲ َ‬
‫ﺎل ِﱃ رﺳ ُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻋﻴَ ٌ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺖ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ َ ُ‬ ‫َﺻﺒَ ْﺤ ُ‬ ‫ﺖ َﺳﺒِﻴﻠَﻪُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﻮد ‪ ،‬ﻓَـَﺮﲪْﺘُﻪُ ﻓَ َﺨﻠﱠْﻴ ُ‬ ‫َﻋ ُ‬ ‫ﺎل ﻻَ أ ُ‬
‫ا{ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫ﻮل ﱠ‬ ‫ﺖ َ‪َ s‬ر ُﺳ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ sَ )):‬أ ََ‪ُ t‬ﻫَﺮﻳْـَﺮةَ َﻣﺎ ﻓَـ َﻌ َﻞ أَﺳ ُﲑ َك (( ﻗُـ ْﻠ ُ‬ ‫ُ َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬أ ََﻣﺎ إﻧﱠﻪُ ﻗَ ْﺪ‬ ‫ﺖ َﺳﺒﻴﻠَﻪُ ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﻳﺪةً َوﻋﻴَﺎﻻً ‪ ،‬ﻓَـَﺮﲪْﺘُﻪُ ﻓَ َﺨﻠﱠْﻴ ُ‬ ‫ﺎﺟﺔً َﺷﺪ َ‬ ‫َﺷ َﻜﺎ َﺣ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺻ ْﺪﺗُﻪُ اﻟﺜﱠﺎﻟﺜَﺔَ ﻓَ َﺠﺎءَ َْﳛﺜُﻮ ﻣ َﻦ اﻟﻄﱠ َﻌ ِﺎم ‪ ،‬ﻓَﺄ َ‬
‫َﺧ ْﺬﺗُﻪُ ﻓَـ ُﻘ ْﻠ ُ‬ ‫ﻮد (( ﻓَـَﺮ َ‬ ‫ﻚ َو َﺳﻴَـ ُﻌ ُ‬ ‫َﻛ َﺬﺑَ َ‬
‫ث ﻣﱠﺮ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬ ‫ﱠﻚ إِ َﱃ رﺳ ِ‬
‫ات‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َوَﻫ َﺬا آﺧُﺮ ﺛَﻼَ َ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﻷ َْرﻓَـ َﻌﻨ َ َ ُ‬
‫ﻚ ﷲُ ِ•َﺎ ‪.‬‬ ‫ﺎل دﻋ ِﲎ أُﻋﻠِّﻤ ِ ٍ‬
‫ﻚ َﻛﻠ َﻤﺎت ﻳـَْﻨـ َﻔ ُﻌ َ‬ ‫ﻮد ‪ .‬ﻗَ َ َ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻮد ﰒُﱠ ﺗَـ ُﻌ ُ‬ ‫ﱠﻚ ﺗَـ ْﺰ ُﻋ ُﻢ ﻻَ ﺗَـ ُﻌ ُ‬ ‫أَﻧ َ‬
‫ﻚ ﻓَﺎﻗْـَﺮأْ آﻳَﺔَ اﻟْ ُﻜ ْﺮِﺳ ِّﻰ )ﷲُ ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ إِ َﱃ ﻓَﺮ ِاﺷ َ‬ ‫ﺎل إِذَا أ ََوﻳْ َ‬ ‫ﺖ َﻣﺎ ُﻫ َﻮ ﻗَ َ‬ ‫ﻗُـ ْﻠ ُ‬
‫ﻆ َوﻻَ‬ ‫ﻚ ِﻣ َﻦ ﷲِ َﺣﺎﻓِ ٌ‬ ‫ﱠﻚ ﻟَ ْﻦ ﻳـََﺰ َال َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫ﻮم ( َﺣ ﱠﱴ َﲣْﺘِ َﻢ اﻵﻳَﺔَ ‪ ،‬ﻓَِﺈﻧ َ‬ ‫اﳊَ ﱡﻰ اﻟْ َﻘﻴﱡ ُ‬‫ْ‬
‫ﻮل ﷲِ‬ ‫ﺎل ِﱃ َر ُﺳ ُ‬ ‫ﺖ ‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َﺻﺒَ ْﺤ ُ‬ ‫ﺖ َﺳﺒِﻴﻠَﻪُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﺼﺒِ َﺢ ‪ .‬ﻓَ َﺨﻠﱠْﻴ ُ‬ ‫ﱠﻚ َﺷْﻴﻄَﺎ ٌن َﺣ ﱠﱴ ﺗُ ْ‬ ‫ﻳـَ ْﻘَﺮﺑـَﻨ َ‬
‫ﻮل ﷲِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِِ‬
‫ﺖ َ‪َ s‬ر ُﺳ َ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣﺎ ﻓَـ َﻌ َﻞ أَﺳ ُﲑ َك اﻟْﺒَﺎ ِر َﺣﺔَ (( ﻗُـ ْﻠ ُ‬ ‫َ ُ َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣﺎ ﻫ َﻰ ((‬ ‫ﺖ َﺳﺒﻴﻠَﻪُ ﻗَ َ‬ ‫َز َﻋ َﻢ أَﻧﱠﻪُ ﻳـُ َﻌﻠّ ُﻤ ِﲎ َﻛﻠ َﻤﺎت ‪ ،‬ﻳـَْﻨـ َﻔ ُﻌ ِﲎ ﷲُ •َﺎ ﻓَ َﺨﻠْﻴ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻓَﺎﻗْـَﺮأْ آﻳَﺔَ اﻟْ ُﻜ ْﺮﺳ ِّﻰ ﻣ ْﻦ أَﱠوﳍَﺎ َﺣ ﱠﱴ َﲣْﺘ َﻢ ) ﷲُ‬ ‫ﺖ إِ َﱃ ﻓَﺮ ِاﺷ َ‬ ‫ﺎل ِﱃ إِ َذا أ ََوﻳْ َ‬ ‫ﺖ ﻗَ َ‬ ‫ﻗُـ ْﻠ ُ‬
‫ﻚ‬‫ﻆ َوﻻَ ﻳـَ ْﻘَﺮﺑَ َ‬ ‫ﻚ ِﻣ َﻦ ﷲِ َﺣﺎﻓِ ٌ‬ ‫ﺎل ِﱃ ﻟَ ْﻦ ﻳـََﺰ َال َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫ﻮم ( َوﻗَ َ‬ ‫اﳊَ ﱡﻰ اﻟْ َﻘﻴﱡ ُ‬‫ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ ُﻫ َﻮ ْ‬
‫ﺎل اﻟﻨِﱠﱮ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴﻪِ‬
‫اﳋَِْﲑ ﻓَـ َﻘ َ ﱡ َ ُ َ ْ‬ ‫ص َﺷ ْﻰ ٍء َﻋﻠَﻰ ْ‬ ‫َﺣَﺮ َ‬ ‫ﺼﺒِ َﺢ َوَﻛﺎﻧُﻮا أ ْ‬ ‫َﺷْﻴﻄَﺎ ٌن َﺣ ﱠﱴ ﺗُ ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪502‬‬


‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﺐ ُﻣْﻨ ُﺬ‬‫وب ‪ ،‬ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣ ْﻦ ُﲣَﺎﻃ ُ‬ ‫ﻚ َوُﻫ َﻮ َﻛ ُﺬ ٌ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬أ ََﻣﺎ إِﻧﱠﻪُ ﻗَ ْﺪ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ذ َاك َﺷْﻴﻄَﺎ ٌن (( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ﺎل ﻻَ ﻗَ َ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺛَﻼَث ﻟَﻴَﺎل َ‪ s‬أ ََ‪ُ t‬ﻫَﺮﻳْـَﺮةَ (( ﻗَ َ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ :‬ج‪ ٣‬ص‪ ، ١٣٣-١٣٢‬ك‪-٤٠‬وﻛﺎﻟﺔ ‪ ،‬ب‪-١٠‬إِ َذا َوﱠﻛ َﻞ َر ُﺟﻼً ‪،‬‬
‫ﻴﻞ َﺷْﻴـﺌًﺎ اﱁ‪ .‬ح‪ ٢٣١١‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ‪٥٠١٠ ، ٣٢٧٥‬‬ ‫ِ‬
‫ﻓَـﺘَـَﺮَك اﻟْ َﻮﻛ ُ‬
‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ ﻗَـَﺮأَ آﻳَﺔَ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫)ﻗﺎل أﺑﻮ أﻣﺎﻣﺔ(‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫اﻟْ ُﻜﺮِﺳ ِﻲ دﺑـﺮ ُﻛ ِﻞ ٍ‬
‫ت (( َز َاد‬ ‫ﺻﻼَة َﻣ ْﻜﺘُﻮﺑَﺔ َﱂْ ﳝَْﻨَـ ْﻌﻪُ ﻣ ْﻦ ُد ُﺧﻮل اﻟْـ َﺠﻨﱠﺔ إِﻻﱠ اﻟْ َﻤ ْﻮ ُ‬ ‫ْ ّ ُ َُ ّ َ‬
‫ُﳏَ ﱠﻤ ُﺪ ﺑْ ُﻦ إِﺑْـَﺮ ِاﻫﻴ ِﻢ ِﰲ َﺣﺪﻳﺜﻪ‪َ :‬وﻗُ ْﻞ ُﻫ َﻮ ﷲُ أَ َﺣ ٌﺪ ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﻄﱪاﱐ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪ :‬ج‪ ٤‬ص ‪ ٢٦٠‬ح‪٧٤٠٨‬‬

‫ﻮل ﷲِ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬‫ﺎل ‪ :‬ﻗَ َ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛـَﻨَﺎ َﻋْﺒ ُﺪ ﷲِ ﺑﻦ َﺣ َﺴ ِﻦ ﺑﻦ َﺣ َﺴ ٍﻦ ‪َ ،‬ﻋ ْﻦ أَﺑِ ِﻴﻪ ‪َ ،‬ﻋ ْﻦ َﺟ ِّﺪﻩِ ‪ ،‬ﻗَ َ‬
‫ﺼﻼةِ اﻟْ َﻤﻜْﺘُﻮﺑَِﺔ َﻛﺎ َن ِﰲ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ ‪َ " :‬ﻣ ْﻦ ﻗَـَﺮأَ آﻳَﺔَ اﻟْ ُﻜ ْﺮِﺳ ِّﻲ ِﰲ ُدﺑُِﺮ اﻟ ﱠ‬
‫َ‬
‫ُﺧَﺮى ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﻄﱪاﱐ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼة اﻷ ْ‬ ‫ِذ ﱠﻣﺔ ﷲ إ َﱃ اﻟ ﱠ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ ﻟﻠﻄﱪاﱐ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ٢١٣-٢١٢‬ح‪ ٢٦٦٧‬؛ وذﻛﺮﻩ اﳍﻴﺜﻤﻲ ﰲ ﳎﻤﻊ‬
‫اﻟﺰواﺋﺪ‪ ١٤٨/٢ :‬ﻋﻦ اﳊﺴﻦ وﻗﺎل‪ :‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱐ ﰲ اﻟﻜﺒﲑ وإﺳﻨﺎدﻩ ﺣﺴﻦ ‪.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah membiasakan diri membaca ayat kursie (dan surat Al-‬‬
‫‪Ikhlash) setelah shalat fardlu dan sebelum tidur pada malam hari.‬‬

‫ﻮت َوﻳـُ ْﺆِﻣ ْﻦ‬


‫ﻻَ إِ ْﻛﺮ َاﻩ ِﰲ اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ ﻗَ ْﺪ ﺗَـﺒـ ﱠﲔ اﻟ ﱡﺮ ْﺷ ُﺪ ِﻣﻦ اﻟْﻐَ ِﻲ ﻓَﻤﻦ ﻳ ْﻜ ُﻔﺮ ِ ﻟﻄﱠﺎﻏُ ِ‬
‫َ ّ َْ َ ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫ﻚ ِ ﻟْﻌﺮوةِ اﻟْﻮﺛْـ َﻘﻰ ﻻَ اﻧِْﻔﺼﺎم َﳍﺎ وﷲ َِﲰ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻢ )‪(٢٥٦‬‬ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ ٌ‬
‫ََ َ َ ُ ٌ‬ ‫اﺳﺘَ ْﻤ َﺴ َ ُ ْ َ ُ‬ ‫ِ ‪ x‬ﻓَـ َﻘﺪ ْ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 255.‬‬ ‫‪503‬‬


A. MAKSUD AYAT
1. Tidak ada paksaan untuk masuk/memeluk agama Islam, karena
kebenaran itu sudah jelas berbeda dari jalan yang bengkok/sesat
(lihat catatan di bawah sesudah no.3).
2. Orang yang kufur kepada thaghut dan sebaliknya beriman kepada
Allah berarti dia sudah berpegang kepada tali yang kokoh, yang
tidak ada kebengkokan atau kesesatan padanya.
3. Allah itu Maha Mendengar, Maha Mengetahui.
Catatan:
Dalam soal pengertian ayat yang tersebut pada no.1 di atas, ayat ini sudah
mansukh (dihapus) hukumnya dengan ayat-ayat tentang qital
(peperangan). Selanjutnya lihat bagian C no.1 di bawah.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Kebenaran Al-Islam itu sudah jelas dibandingkan dengan segala
macam kesesatan yang ada, sehingga sebenarnya setiap orang
dapat mengetahuinya.
2. Orang yang benar adalah yang mengkufuri segala bentuk thaghut
dan mau beriman kepada Allah.
3. Jika orang memperbandingkan antara Al-Islam dengan ajaran lain
niscaya dengan mudah mendapat bukti kebenaran dan kelebihan
Al-Islam.
4. Segala pernyataan dan keyakinan manusia itu diketahui oleh Allah
dan akan diberikan balasannya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat semisal ayat 256 ini yang sudah mansukh oleh ayat-ayat
saif/qital:
٢٢:(٨٨)‫اﻟﻐﺎﺷﻴﺔ‬ . ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﲟُ َﺴْﻴ ِﻄ ٍﺮ‬
َ ‫ﻟَ ْﺴ‬ ٦:(١٠٩)‫اﻟﻜﺎﻓﺮون‬ . ‫ﱄ ِدﻳ ِﻦ‬ ِ ِ
َ ‫ﻟَ ُﻜ ْﻢ دﻳﻨُ ُﻜ ْﻢ َو‬
2. Ayat-ayat yang dari isinya diketahui sebagai penghapus (nasikh)
ayat 256 ini
‫ﻳﺪ ﺗـُ َﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧـَ ُﻬ ْﻢ أ َْو‬ ٍ ‫ُوﱄ ¦ْ ٍس ﺷ ِﺪ‬ ٍ ِ ‫ﲔ ِﻣﻦ اْﻷ َْﻋﺮ‬ ِ‫ِ ﱠ‬
َ َ ِ ‫اب َﺳﺘُ ْﺪ َﻋ ْﻮ َن إِ َﱃ ﻗَـ ْﻮم أ‬ َ َ َ ‫ﻗُ ْﻞ ﻟ ْﻠ ُﻤ َﺨﻠﻔ‬
‫َﺟًﺮا َﺣ َﺴﻨًﺎ َوإِ ْن ﺗَـﺘَـ َﻮﻟﱠْﻮا َﻛ َﻤﺎ ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻴـﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒ ُﻞ‬ ِ ِ ِ
ْ ‫ﻳُ ْﺴﻠ ُﻤﻮ َن ﻓَﺈِ ْن ﺗُﻄ ُﻴﻌﻮا ﻳـُ ْﺆﺗ ُﻜ ُﻢ ﷲُ أ‬
١٦:(٤٨)‫ اﻟﻔﺘﺢ‬. ‫ﻴﻤﺎ‬ ِ ِ
ً ‫ أَﻟ‬t‫ﻳـُ َﻌ ّﺬﺑْ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ ًا‬
S.Al-Baqarah(2): 256. 504
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬
‫ﺲ‬‫ﲔ َوا ْﻏﻠُ ْﻆ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ َوَﻣﺄْ َو ُاﻫ ْﻢ َﺟ َﻬﻨ ُﱠﻢ َوﺑْﺌ َ‬ ‫ﱠﺎر َواﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬
‫ﱠﱯ َﺟﺎﻫﺪ اﻟْ ُﻜﻔ َ‬ ‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ‬
‫ﲑ ‪ .‬اﻟﺘﺤﺮﱘ)‪٩:(٦٦‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟْ َﻤﺼ ُ‬
‫ﻳﻦ ﻳـَﻠُﻮﻧَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟْ ُﻜﻔﱠﺎ ِر َوﻟْﻴَ ِﺠ ُﺪوا ﻓِﻴ ُﻜ ْﻢ ِﻏ ْﻠﻈَﺔً َو ْاﻋﻠَ ُﻤﻮا‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪١٢٣:(٩‬‬ ‫أَ ﱠن ﷲَ َﻣ َﻊ اﻟْ ُﻤﺘﱠﻘ َ‬
‫‪3. Ayatus Saif (ayat-ayat yang memerintahkan penggunaan pedang‬‬
‫‪untuk penertiban):‬‬
‫‪Saif atas Musyrikien:‬‬
‫ﻳﻦ «ِ ﻓَِﺈ ِن اﻧْـﺘَـ َﻬ ْﻮا ﻓَﻼَ ُﻋ ْﺪ َوا َن إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻓْﺘـﻨَﺔٌ َوﻳَ ُﻜﻮ َن اﻟ ّﺪ ُ‬
‫ِ‬
‫َوﻗَﺎﺗﻠُ ُ‬
‫ِِ‬
‫ﲔ ‪.‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٩٣:(٢‬‬ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟﻤ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻓَِﺈ َذا اﻧْ َﺴﻠَ َﺦ اْﻷَ ْﺷ ُﻬُﺮ ْ‬
‫وﻫ ْﻢ‬
‫ﺼُﺮ ُ‬ ‫اﺣ ُ‬
‫وﻫ ْﻢ َو ْ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َو ُﺧ ُﺬ ُ‬‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬
‫ﲔ َﺣْﻴ ُ‬ ‫اﳊُُﺮُم ﻓَﺎﻗْـﺘُـﻠُﻮا اﻟْ ُﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬
‫ﺼﻼَةَ َوآَﺗَـ ُﻮا اﻟﱠﺰَﻛﺎةَ ﻓَ َﺨﻠﱡﻮا َﺳﺒِﻴﻠَ ُﻬ ْﻢ‬‫ﺻ ٍﺪ ﻓَﺈِ ْن َ‪d‬ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫َواﻗْـ ُﻌ ُﺪوا َﳍُْﻢ ُﻛ ﱠﻞ َﻣ ْﺮ َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٥:(٩‬‬ ‫إِ ﱠن ﷲ َﻏ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬
‫َ ٌ‬
‫‪Saif atas Ahli Kitab:‬‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ِ‪َ ِ«t‬وﻻَ ِ‪t‬ﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ َوﻻَ ُﳛَِّﺮُﻣﻮ َن َﻣﺎ َﺣﱠﺮَم ﷲُ َوَر ُﺳﻮﻟُﻪُ َوﻻَ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﻗَﺎﺗﻠُﻮا اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب َﺣ ﱠﱴ ﻳـُ ْﻌﻄُﻮا ا ْﳉِْﺰﻳَﺔَ َﻋ ْﻦ ﻳَ ٍﺪ َوُﻫ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﻳ ِﺪﻳﻨﻮ َن ِدﻳﻦ ْ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫اﳊَ ّﻖ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ﺎﻏﺮو َن ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٢٩:(٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﺻ ُ‬ ‫َ‬
‫‪Saif atas Munafiqien:‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫‪ s‬أَﻳـﱡﻬﺎ اﻟﻨِ ِ ِ‬
‫ﲔ َوا ْﻏﻠُ ْﻆ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ َوَﻣﺄْ َو ُاﻫ ْﻢ َﺟ َﻬﻨ ُﱠﻢ َوﺑْﺌ َ‬
‫ﺲ اﻟْ َﻤﺼﲑُ‬ ‫ﱠﺎر َواﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬
‫ﱠﱯ َﺟﺎﻫﺪ اﻟْ ُﻜﻔ َ‬
‫َ َ ﱡ‬
‫‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٧٣:(٩‬‬
‫‪Saif atas Ahli Bughat:‬‬
‫ﺎن ِﻣﻦ اﻟْﻤﺆِﻣﻨِﲔ اﻗْـﺘـﺘـﻠُﻮا ﻓَﺄ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ إِ ْﺣ َﺪ ُاﳘَﺎ َﻋﻠَﻰ‬‫َﺻﻠ ُﺤﻮا ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻓَِﺈ ْن ﺑـَﻐَ ْ‬
‫ْ‬ ‫َوإِ ْن ﻃَﺎﺋ َﻔﺘَ ِ َ ُ ْ َ َ َ‬
‫َﺻﻠِ ُﺤﻮا‬
‫ت ﻓَﺄ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْﻷُ ْﺧَﺮى ﻓَـ َﻘﺎﺗﻠُﻮا اﻟﱠِﱵ ﺗَـْﺒﻐﻲ َﺣ ﱠﱴ ﺗَﻔﻲءَ إِ َﱃ أ َْﻣ ِﺮ ﷲ ﻓَِﺈ ْن ﻓَﺎءَ ْ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳊﺠﺮات)‪٩:(٤٩‬‬ ‫ِِ‬ ‫ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ِ‪t‬ﻟْ َﻌ ْﺪ ِل َوأَﻗْ ِﺴﻄُﻮا إِ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻤ ْﻘﺴﻄ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 256.‬‬ ‫‪505‬‬


‫‪4. Riwayat yang menunjukkan diperanginya orang untuk masuk Al-‬‬
‫( ‪Islam, bukan‬‬ ‫) ﻻَ إِ ْﻛ َﺮ َاﻩ ِﰲ اﻟ ِّﺪﻳ ِﻦ‬
‫ت أَ ْن أُﻗَﺎﺗِ َﻞ‬ ‫ﻮل ﷲِ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ ﻗَ َ ِ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤَﺮ أَ ﱠن َر ُﺳ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬أُﻣ ْﺮ ُ‬ ‫َ ُ َْ َ ََ َ‬
‫ﺼﻼََة ‪،‬‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎس ﺣ ﱠﱴ ﻳ ْﺸﻬﺪوا أَ ْن ﻻَ إِﻟَﻪ إِﻻﱠ ﷲ وأَ ﱠن ُﳏ ﱠﻤﺪا رﺳ ُ ِ ِ‬
‫ﻮل ﷲ ‪َ ،‬وﻳُﻘ ُ‬ ‫َُ َ ً َُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ُﻤﻮا ﻣ ِّﲎ د َﻣﺎءَ ُﻫ ْﻢ َوأ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ إِﻻﱠ ﲝَ ِّﻖ اْ ِﻹ ْﺳﻼَِم‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َﻋ َ‬‫َوﻳـُ ْﺆﺗُﻮا اﻟﱠﺰَﻛﺎ َة ‪ ،‬ﻓَﺈِ َذا ﻓَـ َﻌﻠُﻮا ذَﻟ َ‬
‫َو ِﺣ َﺴﺎﺑـُ ُﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﷲِ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﺼﻼَةَ اﱁ‪ ، .‬ح‪٢٥‬‬ ‫خ‪ ، ١٣/١ :‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١٧‬ﻓَِﺈ ْن َ‪d‬ﺑُﻮا َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﱠﺎس َﺣ ﱠﱴ ﻳـَ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻻَ إِﻟَﻪَ إِﻻﱠ‬ ‫م‪ ، ٣٩/١:‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -١٠‬اﻷ َْﻣ ِﺮ ﺑِِﻘﺘَ ِﺎل اﻟﻨ ِ‬
‫ﻮل ﷲِ ‪ ،‬ح‪. ٣٦‬‬ ‫ﷲُ ُﳏَ ﱠﻤ ٌﺪ َر ُﺳ ُ‬
‫ِ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳـَ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻋﺠ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺖ أ ََ‪ t‬اﻟْ َﻘﺎﺳ ِﻢ َ‬‫)ﻋﻦ أﰉ ﻫﺮﻳﺮة(‪َ :‬ﲰ ْﻌ ُ‬
‫ﺎدو َن إِ َﱃ ا ْﳉَﻨ ِﱠﺔ ِﰱ اﻟ ﱠﺴﻼَ ِﺳ ِﻞ (( رواﻩ أﲪﺪ واﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ ‪.‬‬ ‫ِ ٍ‬
‫َرﺑـﱡﻨَﺎ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﻮم ﻳـُ َﻘ ُ‬
‫؛ اﳌﺼﻨﻒ ﻹﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‪ ٧:‬ص‪، ٧٠‬‬ ‫أﲪﺪ‪:‬ج‪ ٢‬ص‪ ٣٠٢‬ح‪٨٠١٣‬‬ ‫ﻣﺴﻨﺪ‬
‫ح‪٣٤١٠٢‬‬ ‫ك‪-٣٠‬اﳉﻨﺔ ‪ ،‬ب‪-‬ﻣﺎ ذﻛﺮ ﰱ اﳉﻨﺔ اﱁ‪.‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah bersungguh-sungguh dalam beriman kepada Allah,‬‬
‫‪dengan mengkufuri thaghut dalam segala bentuknya.‬‬

‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا أ َْوﻟِﻴَﺎ ُؤ ُﻫ ُﻢ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ ﱡ ِ ِ‬


‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ُﳜْ ِﺮ ُﺟ ُﻬ ْﻢ ﻣ َﻦ اﻟﻈﻠُ َﻤﺎت إ َﱃ اﻟﻨﱡﻮِر َواﻟﺬ َ‬
‫ﷲ وِ ﱡ ﱠ ِ‬
‫ﱄ اﻟﺬ َ‬ ‫َُ‬
‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ‫ﻮت ُﳜْ ِﺮﺟﻮﻧَـﻬﻢ ِﻣﻦ اﻟﻨﱡﻮِر إِ َﱃ اﻟﻈﱡﻠُﻤ ِ‬
‫ﺎت أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﱠ‬
‫َﺻ َﺤ ُ‬
‫ﻚأ ْ‬ ‫َ‬ ‫اﻟﻄﺎﻏُ ُ ُ ُ ْ َ‬
‫َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن )‪(٢٥٧‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Allah itu Pengurus bagi orang-orang beriman.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 257.‬‬ ‫‪506‬‬


2. Allah Mengeluarkan orang-orang beriman dari kegelapan (hidup
tanpa aturan Al-Islam) dan Memasukkan mereka ke dalam cahaya
(hidup dengan aturan Al-Islam).
3. Thaghut itu wali bagi orang-orang kafir.
4. Thaghut mengeluarkan orang-oang kafir dari cahaya dan
memasukkan mereka ke dalam kegelapan (hidup tanpa aturan
Allah, tanpa Al-Islam).
5. Orang-orang kafir itu akan menjadi penghuni neraka.
6. Orang-orang kafir itu kekal di neraka.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman tentu menjadikan Allah sebagai kekasih dan
pengurus bagi dirinya.
2. Hidup dengan menggunakan petunjuk dari Allah berarti hidup
dalam cahaya; sebaliknya, tanpa petunjuk Allah berati kegelapan.
3. Thaghut tidak akan membawa kebaikan bagi manusia.
4. Mengikuti thaghut akan menyebabkan orang masuk ke dalam neraka.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat tentang perwalian orang beriman
ِ ِ ‫ﱠﺎس ·ِِﺑـﺮ ِاﻫﻴﻢ ﻟَﻠﱠ ِﺬﻳﻦ اﺗﱠـﺒـﻌﻮﻩ وﻫ َﺬا اﻟﻨِﱠﱯ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا وﷲ وِ ﱡ‬
‫ﲔ‬َ ‫ﱄ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ‬ َُ َ َ َ َ‫ﱡ‬ َ َ ُ ُ َ َ َ َ ْ ِ ‫إِ ﱠن أ َْوَﱃ اﻟﻨ‬
٦٨:(٣)‫آل ﻋﻤﺮان‬
‫ﺼﻼَةَ َوﻳـُ ْﺆﺗُﻮ َن اﻟﱠﺰَﻛﺎ َة َوُﻫ ْﻢ َراﻛِﻌُﻮ َن‬
‫ﻴﻤﻮ َن اﻟ ﱠ‬ ِ ‫إِﱠﳕَﺎ وﻟِﻴﱡ ُﻜﻢ ﷲ ورﺳﻮﻟُﻪ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا اﻟﱠ ِﺬ‬
ُ ‫ﻳﻦ ﻳُﻘ‬ َ َُ َ َ ُ ُ ََ ُ ُ َ
(٥)‫( اﳌﺎﺋﺪة‬٥٦) ‫ب ﷲِ ُﻫ ُﻢ اﻟْﻐَﺎﻟِﺒُﻮ َن‬ ِ ِ
َ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﺣ ْﺰ‬
ِ‫ﱠ‬ ‫ﱠ‬
َ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳـَﺘَـ َﻮل ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َواﻟﺬ‬٥٥)
ِ ِِ ِ ِ ِ
ُ ‫ض ُْﳛﻴِﻲ َوُﳝ‬ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ ِ ‫إِ ﱠن ﷲ ﻟَﻪ ﻣ ْﻠﻚ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو‬
َ‫ﱄ َوﻻ‬ ٍّ ‫ﻴﺖ َوَﻣﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ُدون ﷲ ﻣ ْﻦ َو‬ ََ ُ ُُ َ
١١٦:(٩)‫ اﻟﺘﻮﺑﺔ‬. ‫ﲑ‬ ٍ‫ﺼ‬ِ َ‫ﻧ‬
ِ ِ‫ﱠ‬ ِ َ ِ‫َذﻟ‬
١١:(٤٧)‫ ﳏﻤﺪ‬. ‫ﻳﻦ ﻻَ َﻣ ْﻮَﱃ َﳍُْﻢ‬ َ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا َوأَ ﱠن اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
َ ‫ﻚ ¦َ ﱠن ﷲَ َﻣ ْﻮَﱃ اﻟﺬ‬
Lihat juga:
S.An-Nisa’(4):45; S.Al-Ankabut(29):22; S.As-Sajadah(32):4;
S.Asy-Syura(42):9, 28, 31; S.Al-Jatsiyah(45):19.
2. Orang beriman tidak mengambil wali dari kalangan kafirien

S.Al-Baqarah(2): 257. 507


‫ﺎﺟُﺮوا ِﰲ‬ ‫ﱠﺨ ُﺬوا ِﻣْﻨـﻬﻢ أَوﻟِﻴﺎء ﺣ ﱠﱴ ﻳـﻬ ِ‬ ‫وﱡدوا ﻟَﻮ ﺗَ ْﻜ ُﻔﺮو َن َﻛﻤﺎ َﻛ َﻔﺮوا ﻓَـﺘَ ُﻜﻮﻧُﻮ َن ﺳﻮاء ﻓَﻼَ ﺗَـﺘ ِ‬
‫ُ ْ ْ َ َ َ َُ‬ ‫ََ ً‬ ‫َ ُ‬ ‫َ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺨ ُﺬوا ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ َوﻟﻴ‪º‬ﺎ َوﻻَ‬ ‫ﺚ َو َﺟ ْﺪﲤُُ ُ‬ ‫ﻮﻫ ْﻢ َﺣْﻴ ُ‬ ‫وﻫ ْﻢ َواﻗْـﺘُـﻠُ ُ‬‫َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲ ﻓَﺈ ْن ﺗَـ َﻮﻟ ْﻮا ﻓَ ُﺨ ُﺬ ُ‬
‫ﱠ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٨٩:(٤‬‬ ‫ِ‬
‫ﻧَﺼ ً‬
‫ﱠﺨ ُﺬو َن اﻟْ َﻜﺎﻓِ ِﺮﻳﻦ أَوﻟِﻴﺎء ِﻣﻦ د ِ‬
‫ون‬ ‫ﺑ ِّﺸ ِﺮ اﻟْﻤﻨَﺎﻓِ ِﻘﲔ ِ¦َ ﱠن َﳍﻢ ﻋ َﺬا‪ t‬أَﻟِﻴﻤﺎ )‪ (١٣٨‬اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﺘ ِ‬
‫َ ََْ ْ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫ُْ َ ً ً‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ أَﻳَـْﺒـﺘَـﻐُﻮ َن ﻋْﻨ َﺪ ُﻫ ُﻢ اﻟْﻌﱠﺰَة ﻓَِﺈ ﱠن اﻟْﻌﱠﺰَة « َﲨ ًﻴﻌﺎ )‪ . (١٣٩‬اﻟﻨﺴﺎء)‪(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﻳﺪو َن أَ ْن َﲡﻌﻠُﻮا ِ‬
‫«‬ ‫ﲔ أَﺗُِﺮ ُ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﱠﺨ ُﺬوا اﻟْ َﻜﺎﻓِ ِﺮ ِ ِ‬ ‫‪ s‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ ِ‬
‫َْ‬ ‫ﻳﻦ أ َْوﻟﻴَﺎءَ ﻣ ْﻦ ُدون اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺎ‪ُ F‬ﻣﺒﻴﻨًﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٤٤:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﺳ ْﻠﻄَ ً‬
‫ﺾ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﳍُْﻢ‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ أ َْوﻟِﻴَﺎءُ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺼ َﺎرى أ َْوﻟﻴَﺎءَ ﺑَـ ْﻌ ُ‬ ‫ﻮد َواﻟﻨ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺨ ُﺬوا اْﻟﻴَـ ُﻬ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َ‪ s‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪.‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٥١:(٥‬‬ ‫ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮَم اﻟﻈﱠﺎﻟﻤ َ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ﱠِ‬ ‫ﱠﺨ ُﺬوا اﻟﱠ ِﺬ ﱠ ِ‬ ‫‪ s‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﻳﻦ اﲣَ ُﺬوا دﻳﻨَ ُﻜ ْﻢ ُﻫُﺰًوا َوﻟَﻌﺒًﺎ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٥٧:(٥‬‬ ‫ﱠﺎر أ َْوﻟﻴَﺎءَ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ﻗَـْﺒﻠ ُﻜ ْﻢ َواﻟْ ُﻜﻔ َ‬
‫ﻂ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ﺖ َﳍُْﻢ أَﻧْـ ُﻔ ُﺴ ُﻬ ْﻢ أَ ْن َﺳ ِﺨ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ ﱠِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﱠﻣ ْ‬ ‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ﻟَﺒْﺌ َ‬ ‫ﺗَـَﺮى َﻛﺜ ًﲑا ﻣْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻮﻟ ْﻮ َن اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﱯ َوَﻣﺎ أُﻧْ ِﺰَل إِﻟَْﻴ ِﻪ َﻣﺎ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﰲ اﻟْ َﻌ َﺬاب ُﻫ ْﻢ َﺧﺎﻟ ُﺪو َن )‪َ (٨٠‬وﻟَ ْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ‪َ «t‬واﻟﻨ ِّ‬
‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن )‪ . (٨١‬اﳌﺎﺋﺪة)‪(٥‬‬ ‫ﱠاﲣ ُﺬوﻫﻢ أَوﻟِﻴﺎء وﻟَ ِﻜ ﱠﻦ َﻛﺜِﲑا ِﻣْﻨـﻬﻢ ﻓَ ِ‬
‫ً ُْ‬ ‫َ ُْ ْ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ت أ َْن‬ ‫ﻗُ ْﻞ أَ َﻏْﻴـَﺮ ﷲ أ ﱠَﲣ ُﺬ َوﻟﻴ‪º‬ﺎ ﻓَﺎﻃﺮ اﻟ ﱠﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْرض َوُﻫ َﻮ ﻳُﻄْﻌ ُﻢ َوﻻَ ﻳُﻄْ َﻌ ُﻢ ﻗُ ْﻞ إ ّﱐ أُﻣ ْﺮ ُ‬
‫ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪١٤:(٦‬‬ ‫َﺳﻠَ َﻢ َوﻻَ ﺗَ ُﻜﻮﻧَ ﱠﻦ ﻣ َﻦ اْﻟ ُﻤ ْﺸ ِﺮﻛ َ‬ ‫أَ ُﻛﻮ َن أ ﱠَوَل َﻣ ْﻦ أ ْ‬
‫ﱠﺨ ُﺬوا آَ‪t‬ء ُﻛﻢ وإِﺧﻮاﻧَ ُﻜﻢ أَوﻟِﻴﺎء إِ ِن اﺳﺘَﺤﺒﱡﻮا اﻟْ ُﻜ ْﻔﺮ ﻋﻠَﻰ اْ ِﻹﳝَ ِ‬
‫ﺎن‬ ‫‪ s‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘ ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ َْ ْ ْ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٢٣:(٩‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﳍُْﻢ ﻣْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِﱠ‬
‫ﺎﻫُﺮوا َﻋﻠَﻰ‬ ‫َﺧَﺮ ُﺟﻮُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ د َ‪ِ s‬رُﻛ ْﻢ َوﻇَ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻗَﺎﺗَـﻠُﻮُﻛ ْﻢ ِﰲ اﻟ ّﺪﻳ ِﻦ َوأ ْ‬ ‫إﳕَﺎ ﻳَـْﻨـ َﻬﺎ ُﻛ ُﻢ ﷲُ َﻋ ِﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﳌﻤﺘﺤﻨﺔ)‪٩:(٦٠‬‬ ‫ِ‬
‫إِ ْﺧَﺮاﺟ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠ ْﻮُﻫ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﳍُْﻢ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺲ‬‫ﺐ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻗَ ْﺪ ﻳَﺌ ُﺴﻮا ﻣ َﻦ اْﻵَﺧَﺮة َﻛ َﻤﺎ ﻳَﺌ َ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘَـ َﻮﻟ ْﻮا ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ َﻏﻀ َ‬ ‫َ‪ s‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎب اﻟْ ُﻘﺒُﻮِر ‪ .‬اﳌﻤﺘﺤﻨﺔ)‪١٣:(٦٠‬‬ ‫َﺻﺤ ِ‬ ‫اﻟْ ُﻜﻔ ِ‬
‫ﱠﺎر ﻣ ْﻦ أ ْ َ‬ ‫ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 257.‬‬ ‫‪508‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah berwala’ kepada Allah, dan bara’ (berlepas diri) dari
thaghut serta orang-orang kafir.

‫ﻴﻢ َرَِّﰊ‬ ِ ِ َ َ‫ْﻚ إِ ْذ ﻗ‬ َ ‫ﻴﻢ ِﰲ َرﺑِِّﻪ أَ ْن آ ََ•ﻩُ ﷲُ اﻟ ُْﻤﻠ‬ ِ ِ ‫أَ َﱂ ﺗَـﺮ إِ َﱃ اﻟﱠ ِﺬي ﺣﺎ ﱠ‬
ُ ‫ﺎل إﺑْـ َﺮاﻫ‬ َ ‫ج إﺑْـ َﺮاﻫ‬ َ َ ْ
‫ﺲ‬ ِ ‫ﺸ ْﻤ‬ ‫ِْﰐ ِ ﻟ ﱠ‬Xَ َ‫ﻴﻢ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲ‬ ِ ِ َ َ‫ﻴﺖ ﻗ‬
ُ ‫ﺎل إﺑْـ َﺮاﻫ‬ ُ ‫ُﺣﻴِﻲ َوأ ُِﻣ‬ ْ ‫ﺎل أ ََ‘ أ‬ ُ ِ‫اﻟﱠ ِﺬي ُْﳛﻴِﻲ َوُﳝ‬
َ َ‫ﻴﺖ ﻗ‬
‫ﺖ اﻟﱠ ِﺬي َﻛ َﻔ َﺮ َوﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم‬ َ ‫ب ﻓَـﺒُ ِﻬ‬ ِ ‫ْت ِ”َﺎ ِﻣ َﻦ اﻟ َْﻤﻐْ ِﺮ‬ِ ‫ِﻣﻦ اﻟْﻤ ْﺸ ِﺮ ِق ﻓَﺄ‬
َ َ
ِ
(٢٥٨) ‫ﲔ‬ َ ‫اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan tentang peristiwa perbantahan Namrudz
dengan Nabi Ibrahim as.
2. Namrudz, yang diberi kerajaan oleh Allah, tidak percaya kepada
Allah dan KekuasaanNya.
3. Nabi Ibrahim mengatakan bahwa Allah, Tuhannya, adalah Yang
Menghidupkan dan Mematikan, lalu Namrudz menjawab bahwa
dia juga bisa menghidupkan dan mematikan.
Catatan: Namrudz bermaksud menipu dengan bicara model pokrol,
mengatakan bahwa dia juga bisa menentukan seseorang itu
dihukum bunuh atau dibiarkan tetap hidup, tidak dibunuh.
Dengan silat lidah ini dia menyangka sudah dapat mematahkan
da’wah Nabi Ibrahim.
4. Nabi Ibrahim berganti hujjah dengan mengatakan bahwa Allah
membuat matahari terbit dari arah timur, maka jika Namrudz
merasa berkuasa, hendaklah dia menjadikan matahari terbit dari
arah barat.
5. Dengan hujjah terbitnya matahari ini Namrudz, yang kafir itu,
bingung, tidak dapat membantah lagi.
6. Allah tidak memberi petunjuk kepada orang-orang yang dhalim,
dalam hal ini Namrudz dan orang-orang yang mengikutinya.

S.Al-Baqarah(2): 258. 509


B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Dengan kelemahan hujjahnya, orang yang pada dasarnya kafir itu
tetap berusaha untuk membantah dan menentang Al-Islam.
2. Orang kafir tidak menyadari bahwa kenikmatan yang ada
padanya itu merupakan karunia Allah, sehingga dia tidak mau
mensyukurinya.
3. Hujjah orang kafir itu terpatahkan dengan logika yang
dikendalikan oleh iman.
4. Orang harus menghindar dari berlaku dhalim, jika ingin mendapat
petunjuk Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat tentang perbantahan Nabi Ibrahim dengan penyembah
berhala

ُ ُ‫ﺎﺳﺄَﻟ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ‬ َ َ‫( ﻗ‬٦٢) ‫ إِﺑْـَﺮ ِاﻫ ُﻴﻢ‬sَ ‫َ ِﳍَﺘِﻨَﺎ‬Àِ ‫ﺖ َﻫ َﺬا‬
ْ َ‫ﺎل ﺑَ ْﻞ ﻓَـ َﻌﻠَﻪُ َﻛﺒِ ُﲑُﻫ ْﻢ َﻫ َﺬا ﻓ‬ َ ‫ﺖ ﻓَـ َﻌ ْﻠ‬
َ ْ‫ﻗَﺎﻟُﻮا أَأَﻧ‬
(٦٤) ‫( ﻓَـَﺮ َﺟﻌُﻮا إِ َﱃ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ ﻓَـ َﻘﺎﻟُﻮا إِﻧﱠ ُﻜ ْﻢ أَﻧْـﺘُ ُﻢ اﻟﻈﱠﺎﻟِ ُﻤﻮ َن‬٦٣) ‫إِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَْﻨ ِﻄ ُﻘﻮ َن‬
َ َ‫( ﻗ‬٦٥) ‫ﺖ َﻣﺎ َﻫ ُﺆﻻَ ِء ﻳـَْﻨ ِﻄ ُﻘﻮ َن‬
‫ﺎل أَﻓَـﺘَـ ْﻌﺒُ ُﺪو َن‬ ِ ِ
َ ‫ﰒُﱠ ﻧُﻜ ُﺴﻮا َﻋﻠَﻰ ُرءُوﺳ ِﻬ ْﻢ ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻋﻠ ْﻤ‬
ِ
ِ‫ون ﷲ‬ ِ ‫ُف ﻟَ ُﻜﻢ وﻟِﻤﺎ ﺗَـﻌﺒ ُﺪو َن ِﻣﻦ د‬ ٍ ِ ِ ‫ِﻣﻦ د‬
ُْ ُ ْ َ َ ْ ّ ‫( أ‬٦٦) ‫ﻀﱡﺮُﻛ ْﻢ‬ ُ َ‫ون ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﻳـَْﻨـ َﻔ ُﻌ ُﻜ ْﻢ َﺷْﻴـﺌًﺎ َوﻻَ ﻳ‬ ُْ
ِ ِ ِ ِ
(٢١)‫( اﻷﻧﺒﻴﺎء‬٦٨) ‫ﲔ‬ َ ‫ﺼُﺮوا آَﳍﺘَ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ُﻛْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓَﺎﻋﻠ‬
ُ ْ‫( ﻗَﺎﻟُﻮا َﺣِّﺮﻗُﻮﻩُ َواﻧ‬٦٧) ‫أَﻓَﻼَ ﺗَـ ْﻌﻘﻠُﻮ َن‬
2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak menunjuki
orang-orang dhalim

ُ‫ﺎت َوﷲ‬ َ ‫ِِ ْﻢ َو َﺷ ِﻬ ُﺪوا أَ ﱠن اﻟﱠﺮ ُﺳ‬Ã‫ﻒ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي ﷲُ ﻗَـ ْﻮًﻣﺎ َﻛ َﻔُﺮوا ﺑَـ ْﻌ َﺪ إِﳝَﺎ‬
ُ َ‫ﻮل َﺣ ﱞﻖ َو َﺟﺎءَ ُﻫ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨ‬ َ ‫َﻛْﻴ‬
ِِ ِ
٨٦:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. ‫ﲔ‬ َ ‫ﻻَ ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮَم اﻟﻈﱠﺎﻟﻤ‬
Lihat juga:
S.Al-Ma’idah(5):51; S.Al-An’am(6):144; S.At-Taubah(9):19, 109;
S.Al-Qashash(28):50; S.Al-Ahqaf(46):10; S.Ash-Shaf(61):7;
S.Al-Jum’at(62):5.

3. Ayat-ayat yang menyuruh berhujjah dengan Al-Qur’an


٥٢:(٢٥)‫اﻟﻔﺮﻗﺎن‬ . ‫ﺎﻫ ْﺪ ُﻫ ْﻢ ﺑِِﻪ ِﺟ َﻬ ًﺎدا َﻛﺒِ ًﲑا‬
ِ ‫ﻓَﻼَ ﺗُ ِﻄ ِﻊ اﻟْ َﻜﺎﻓِ ِﺮﻳﻦ وﺟ‬
ََ َ
ِ ‫ﺎف و ِﻋ‬ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ ِ
٤٥:(٥٠)‫ ق‬. ‫ﻴﺪ‬ َ ْ‫َْﳓ ُﻦ أ َْﻋﻠَ ُﻢ ﲟَﺎ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن َوَﻣﺎ أَﻧ‬
َ ُ َ‫ﻟْ ُﻘ ْﺮآَن َﻣ ْﻦ َﳜ‬t ‫ﺖ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﲜَﺒﱠﺎر ﻓَ َﺬ ّﻛ ْﺮ‬
S.Al-Baqarah(2): 258. 510
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jika beradu hujjah dengan orang kafir hendaknya mempergunakan
Al-Qur’an, atau dengan sesuatu tantangan yang secara praktis
mereka tidak dapat melakukannya.

ِِ ِ ‫أَو َﻛﺎﻟﱠ ِﺬي ﻣ ﱠﺮ َﻋﻠَﻰ ﻗَـﺮﻳ ٍﺔ و ِﻫﻲ َﺧﺎ ِوﻳﺔٌ َﻋﻠَﻰ ﻋُﺮ‬
ُ‫َﱏ ُْﳛﻴِﻲ َﻫﺬﻩ ﷲ‬ ‫ﺎل أ ﱠ‬ َ َ‫وﺷ َﻬﺎ ﻗ‬ ُ َ َ َ َْ َ ْ
‫ﺾ‬ ُ ْ‫ﺎل ﻟَﺒِﺜ‬
َ ‫ﺖ ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ أ َْو ﺑَـ ْﻌ‬ َ َ‫ﺖ ﻗ‬ َ ْ‫ﺎل َﻛ ْﻢ ﻟَﺒِﺜ‬َ َ‫َﺎ ﻓَﺄ ََﻣﺎﺗَﻪُ ﷲُ ِﻣﺌَﺔَ َﻋ ٍﺎم ﰒُﱠ ﺑَـ َﻌﺜَﻪُ ﻗ‬Rِ‫ﺑَـ ْﻌ َﺪ َﻣ ْﻮ‬
‫ﺴﻨﱠ ْﻪ َواﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ‬ َ ِ‫ﻚ َو َﺷ َﺮاﺑ‬
َ َ‫ﻚ َﱂْ ﻳَـﺘ‬ َ ‫ﺖ ِﻣﺌَ َﺔ َﻋ ٍﺎم ﻓَﺎﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ ﻃَ َﻌ ِﺎﻣ‬ َ ْ‫ﺎل ﺑَ ْﻞ ﻟَﺒِﺜ‬َ َ‫ﻳَـ ْﻮٍم ﻗ‬
ِ َ ‫ﱠﺎس واﻧْﻈُﺮ إِ َﱃ اﻟْ ِﻌﻈَ ِﺎم َﻛﻴ‬ ِ َ َ‫ِﲪﺎ ِر َك وﻟِﻨَﺠﻌﻠ‬
‫ﻮﻫﺎ َﳊْ ًﻤﺎ‬
َ ‫ﺴ‬ ُ ‫ﻒ ﻧُـ ْﻨﺸ ُﺰَﻫﺎ ﰒُﱠ ﻧَ ْﻜ‬ ْ ْ َ ِ ‫ﻚ آَﻳَ ًﺔ ﻟﻠﻨ‬ َْ َ َ
(٢٥٩) ‫ﺎل أَ ْﻋﻠَ ُﻢ أَ ﱠن ﷲَ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬ َ َ‫ﲔ ﻟَﻪُ ﻗ‬ َ ‫ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﺗَـﺒَـ ﱠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memberikan contoh lain yang perlu diperhatikan:
2. Seorang Nabi lewat di suatu negeri yang sudah binasa, sama sekali
tidak ada penghuninya yang masih hidup.
3. Nabi itu berfikir, membayangkan bagaimana caranya Allah akan
menghidupkan kembali penduduk negeri itu setelah keadaannya
seperti yang dia saksikan itu.
4. Allah mematikan Nabi itu selama 100 tahun, lalu membangkitkan
nya (kembali hidup).
5. Kemudian Nabi (yang dihidupkan kembali setelah mati 100 tahun)
itu ditanya, berapa lama dia terdiam (mati) di situ.
6. Nabi itu menjawab bahwa dia merasa tinggal selama sehari atau
sebagian dari sehari saja.
7. Nabi itu diberitahu bahwa dia telah tinggal (mati) selama 100
tahun dan disuruh memperhatikan makanan dan minumannya
yang tidak mengalami perubahan selama itu.

S.Al-Baqarah(2): 259. 511


8. Nabi itu juga disuruh memperhatikan bagaimana Allah
menghidupkan kembali himarnya, bagaimana tulang-tulangnya
dibungkus dengan daging.
9. Setelah menyaksikan peristiwa itu, Nabi itu merasa faham
(mantap) bagaimana Allah itu Berkuasa atas segala sesuatu.
10. Kejadian atas Nabi itu tadi dijadikan tanda kekuasaan Allah, bagi
manusia sesudahnya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Allah memberikan banyak contoh di dalam Al-Qur’an agar orang
dapat mengambil pelajaran dan memahami ayat-ayatNya.
2. Orang boleh menyelidiki atau mencari tahu sunnatullah, agar lebih
mantap keyakinannya kepada Keesaan dan Kekuasaan Allah.
3. Orang yang hidup setelah mati itu tidak merasakan bahwa masa
kematiannya itu panjang, bahkan merasakannya sangat pendek.
4. Tanda-tanda kekuasaan Allah itu dapat diperoleh di mana saja dan
pada kejadian apa saja, bagi orang yang dapat memahaminya.
5. Orang hendaknya mengambil pelajaran dari segala peristiwa yang
pernah terjadi di masa lalu.
6. Tanda Kekuasaan dan Ke-Esaan Allah itu dapat dilihat dari
ciptaanNya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat lain tentang peristiwa yang menjadi tanda kekuasaan Allah
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻟِﻨَـ ْﻌﻠَ َﻢ أَ ﱡ‬
ِ ْ َ‫ي ا ْﳊِْﺰﺑـ‬
‫ﲔ‬ ُ َ‫( ﰒُﱠ ﺑـَ َﻌﺜْـﻨ‬١١) ‫ﲔ َﻋ َﺪ ًدا‬
ِ ِ ِ ‫ِِﻢ ِﰲ اﻟْ َﻜﻬ‬Ã‫ﻓَﻀﺮﺑـﻨَﺎ ﻋﻠَﻰ آَ َذا‬
َ ‫ﻒ ﺳﻨ‬ ْ ْ َ َْ َ
(١٨)‫ اﻟﻜﻬﻒ‬. (١٢) ‫ﺼﻰ ﻟِ َﻤﺎ ﻟَﺒِﺜُﻮا أ ََﻣ ًﺪا‬ َ ‫َﺣ‬
ْ‫أ‬
٩٣:(٢٧)‫اﻟﻨﻤﻞ‬ . ‫ﻚ ﺑِﻐَﺎﻓِ ٍﻞ َﻋ ﱠﻤﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ِ ْ ‫وﻗُ ِﻞ‬
َ ‫ﺗِِﻪ ﻓَـﺘَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮﻧـَ َﻬﺎ َوَﻣﺎ َرﺑﱡ‬sَ َ‫اﳊَ ْﻤ ُﺪ « َﺳ ُِﲑﻳ ُﻜ ْﻢ آ‬ َ
ِِ ِ ِ ِ ٍ ِ
‫ﺗﻪ أَ ْن‬sَ َ‫( َوﻣ ْﻦ آ‬٢٠) ‫ﺗﻪ أَ ْن َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺗُـَﺮاب ﰒُﱠ إذَا أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺑَ َﺸٌﺮ ﺗَـْﻨـﺘَﺸُﺮو َن‬sَ َ‫َوﻣ ْﻦ آ‬ ِ ِ ِ
‫اﺟﺎ ﻟِﺘَ ْﺴ ُﻜﻨُﻮا إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ َو َﺟ َﻌ َﻞ ﺑـَْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َﻣ َﻮﱠدةً َوَر ْﲪَﺔً إِ ﱠن ِﰲ‬ ِ ِ
ً ‫َﺧﻠَ َﻖ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ أ َْزَو‬
‫ض‬ ِ ‫ات َواْﻷَْر‬ ِ ‫ﺗِِﻪ ﺧ ْﻠﻖ اﻟ ﱠﺴﻤﺎو‬sَ‫( وِﻣﻦ آ‬٢١) ‫ت ﻟَِﻘﻮٍم ﻳـﺘـ َﻔ ﱠﻜﺮو َن‬ ٍ sَ‫َذﻟِﻚ ﻵ‬
ََ ُ َ َ ْ َ ُ ََ ْ َ َ
ِ‫ﺗِﻪ‬sَ‫( وِﻣﻦ آ‬٢٢) ‫ت ﻟِْﻠﻌﺎﻟِ ِﻤﲔ‬ ٍ sَ‫ف أَﻟْ ِﺴﻨَﺘِ ُﻜﻢ وأَﻟْﻮاﻧِ ُﻜﻢ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِﻚ ﻵ‬ ُ ‫اﺧﺘِ َﻼ‬
َ ْ َ َ َ َ َ ْ ََ ْ ْ ‫َو‬
S.Al-Baqarah(2): 259. 512
‫ت ﻟَِﻘ ْﻮٍم ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻌﻮ َن‬‫ﻀﻠِ ِﻪ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِﻚ ﻵَ‪ٍ s‬‬
‫َ َ‬ ‫ﱠﻬﺎ ِر َواﺑْﺘِﻐَﺎ ُؤُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬‫َﻣﻨَ ُﺎﻣ ُﻜ ْﻢ ِ‪t‬ﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َواﻟﻨـ َ‬
‫)‪َ (٢٣‬وِﻣ ْﻦ آَ َ‪s‬ﺗِِﻪ ﻳُِﺮﻳ ُﻜ ُﻢ اﻟْﺒَـ ْﺮ َق َﺧ ْﻮﻓًﺎ َوﻃَ َﻤ ًﻌﺎ َوﻳـُﻨَـِّﺰُل ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺴ َﻤ ِﺎء َﻣﺎءً ﻓَـﻴُ ْﺤﻴِﻲ ﺑِِﻪ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ٍ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮم‬
‫ﻚ ﻵَ َ‪s‬ت ﻟ َﻘ ْﻮم ﻳـَ ْﻌﻘﻠُﻮ َن )‪َ (٢٤‬وﻣ ْﻦ آَ َ‪s‬ﺗﻪ أَ ْن ﺗَـ ُﻘ َ‬ ‫ض ﺑـَ ْﻌ َﺪ َﻣ ْﻮ‪َË‬ﺎ إِ ﱠن ِﰲ َذﻟ َ‬ ‫اْﻷَْر َ‬
‫ض إِذَا أَﻧْـﺘُ ْﻢ َﲣُْﺮ ُﺟﻮ َن )‪(٢٥‬‬ ‫ض ِ¦ َْﻣ ِﺮﻩِ ﰒُﱠ إِذَا َد َﻋﺎ ُﻛ ْﻢ َد ْﻋ َﻮةً ِﻣ َﻦ اْﻷ َْر ِ‬ ‫اﻟ ﱠﺴ َﻤﺎءُ َواْﻷ َْر ُ‬
‫اﻟﺮوم)‪(٣٠‬‬
‫ﻚ ِ¦ َْﻣ ِﺮﻩِ‬‫ي اﻟْ ُﻔ ْﻠ ُ‬ ‫ِِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِِ‬ ‫َوِﻣ ْﻦ آَ َ‪s‬ﺗِِﻪ أَ ْن ﻳـُْﺮِﺳﻞ ِ‬
‫اﻟﺮَ‪َ s‬ح ُﻣﺒَ ّﺸَﺮات َوﻟﻴُﺬﻳ َﻘ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ َر ْﲪَﺘﻪ َوﻟﺘَ ْﺠﺮ َ‬ ‫َ ّ‬
‫ﻜﺮو َن ‪ .‬اﻟﺮوم)‪٤٦:(٣٠‬‬ ‫َوﻟِﺘَـْﺒـﺘَـﻐُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ ِ ِ ﱠ‬
‫ﻀﻠﻪ َوﻟَ َﻌﻠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ ْﺸ ُ ُ‬
‫اﳊ ﱡﻖ أَوَﱂ ﻳﻜ ِ‬
‫ْﻒ ﺑَِﺮﺑِّ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ أَﻧﱠﻪُ‬ ‫َﺳﻨُ ِﺮﻳ ِﻬ ْﻢ آَ َ‪s‬ﺗﻨَﺎ ِﰲ اْﻵَﻓَﺎق َوِﰲ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َﺣ ﱠﱴ ﻳـَﺘَـﺒَـ ﱠ َ‬
‫ﲔ َﳍُْﻢ أَﻧﱠﻪُ َْ َ ْ َ‬
‫ﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ ‪ .‬ﻓﺼﻠﺖ)‪٥٣:(٤١‬‬ ‫ٍ‬
‫َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):73‬‬ ‫;‪S.Luqman(31):31‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):13, 81‬‬
‫;‪S.Fushshilat(41):37, 39‬‬ ‫;‪S.Asy-Syura(42):29, 32‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu Berkuasa atas‬‬


‫‪segala sesuatu:‬‬
‫ﻚ ِﻣ َﻦ ﷲِ َﺷْﻴـﺌًﺎ إِ ْن‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺢ اﺑْ ُﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ ﻗُ ْﻞ ﻓَ َﻤ ْﻦ ﳝَْﻠ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻗَﺎﻟُﻮا إ ﱠن ﷲَ ُﻫ َﻮ اﻟْ َﻤﺴ ُ‬
‫ﱠِ‬
‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻛ َﻔَﺮ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ‬ ‫ِ‬ ‫ض َِ‬ ‫ﻴﺢ اﺑْ َﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ َوأُﱠﻣﻪُ َوَﻣ ْﻦ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫أَراد أَ ْن ﻳـﻬﻠِ َ ِ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َو« ُﻣ ْﻠ ُ‬ ‫ﻚ اﻟْ َﻤﺴ َ‬ ‫ُْ‬ ‫ََ‬
‫ض َوَﻣﺎ ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ َﳜْﻠُ ُﻖ َﻣﺎ ﻳَ َﺸﺎءُ َوﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ ‪.‬‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬‫اﻟ ﱠﺴﻤﺎو ِ‬
‫ََ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪١٧:(٥‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):20, 106, 109, 148, (259), 284; S.Ali Imran(3):29, 165, 189‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5): 19, 40, 120‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):17‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):41‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):39‬‬ ‫;‪S.Hud(11):4‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):77‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):6‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):45‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):20‬‬
‫;‪S.Ar-Rum(30):50‬‬ ‫;‪S.Fathir(35):1‬‬ ‫;‪S.Fushshilat(41):39‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):9‬‬ ‫;‪S.Al-Ahqaf(46):33; S.Al-Hadied(57):2‬‬
‫;‪S.Al-Hasyr(59):6‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):1; S.Ath-Thalaq(65):12‬‬
‫;‪S.At-Tahriem(66):8‬‬ ‫‪S.Al-Mulk(67):1.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 259.‬‬ ‫‪513‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jika hendak tafakkur mendalami kefahaman Kekuasaan dan Ke-
Esaan Allah, hendaklah tafakkur pada ciptaanNya.

َ َ‫ﺎل أ ََوَﱂْ ﺗُـ ْﺆِﻣ ْﻦ ﻗ‬


‫ﺎل ﺑَـﻠَﻰ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ‬ َ َ‫ﻒ ُﲢْﻴِﻲ اﻟ َْﻤ ْﻮﺗَﻰ ﻗ‬ َ ‫ب أَِرِﱐ َﻛ ْﻴ‬ ِّ ‫ﻴﻢ َر‬
ِ ِ َ َ‫وإِ ْذ ﻗ‬
ُ ‫ﺎل إﺑْـ َﺮاﻫ‬ َ
َ ‫ﺼ ْﺮُﻫ ﱠﻦ إِﻟَْﻴ‬ ِ َ َ‫ﻟِﻴَﻄ َْﻤﺌِ ﱠﻦ ﻗَـﻠِْﱯ ﻗ‬
‫اﺟ َﻌ ْﻞ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ‬
ْ ‫ﻚ ﰒُﱠ‬ ُ َ‫ﺎل ﻓَ ُﺨ ْﺬ أ َْرﺑَـ َﻌﺔً ﻣ َﻦ اﻟﻄﱠ ِْﲑ ﻓ‬
(٢٦٠) ‫ﻴﻢ‬ ِ
ٌ ‫ﻚ َﺳ ْﻌﻴًﺎ َوا ْﻋﻠَ ْﻢ أَ ﱠن ﷲَ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ َﺣﻜ‬ َ َ‫ْﺗِﻴﻨ‬Xَ ‫َﺟﺒَ ٍﻞ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ﱠﻦ ُﺟ ْﺰًءا ﰒُﱠ ا ْدﻋُ ُﻬ ﱠﻦ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah memberikan pelajaran dengan mengingatkan apa yang
dilakukan oleh Nabi Ibrahim as.
2. Nabi Ibrahim mohon kepada Allah agar ditunjukkan bagaimana
cara Allah menghidupkan makhluq yang sudah mati.
3. Allah bertanya kepada Nabi Ibrahim – sedang Allah sudah tahu
dan lebih tahu – apakah dia tidak beriman, sehingga bertanya itu.
4. Nabi Ibrahim menjawab bahwa keinginannya itu sekedar
memuaskan perasaannya, agar tidak penasaran tentang cara Allah
menghidupkan mayat.
5. Allah menyuruh Nabi Ibrahim menjinakkan empat ekor burung,
kemudian menyembelih dan membagi-bagi daging burung tadi,
menaruhkannya di beberapa gunung.
6. Kemudian Nabi Ibrahim disuruh memanggil burung-burung tadi,
yang kemudian ternyata burung-burung itu datang kepada Nabi
Ibrahim (padahal sudah disembelih dan dibagi-bagi).
7. Allah itu Maha Gagah, tidak bisa diungguli, Maha Bijaksana,
hukumNya tepat.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA

S.Al-Baqarah(2): 260. 514


1. Orang boleh mencari tahu bagaimana terjadinya segala keajaiban
di alam semesta ini, untuk memantapkan keyakinannya 1.
2. Allah boleh menunjukkan sesuatu yang luar biasa kepada sebagian
hambaNya, karena keistimewaan atau lainnya.
3. Boleh menjinakkan binatang liar.
4. Makhluq yang dihidupkan kembali itu sifatnya tetap sebagaimana
ketika belum mati.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang hamba-hamba Allah yang melihat (ingin
melihat) tanda Kekuasaan Allah: Musa
(٣٨) ‫ﱡﻋ ِﺎء‬ َ ‫ﻴﻊ اﻟﺪ‬
ِ َ ‫ﻚ ذُ ِرﻳﱠﺔً ﻃَﻴِﺒﺔً إِﻧ‬
ُ ‫ﱠﻚ َﲰ‬ َّ ّ َ ْ‫ﺐ ِﱄ ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧ‬
ِ
ْ ‫ب َﻫ‬
ِ َ َ‫ رﺑﱠﻪُ ﻗ‬s‫ﻚ َد َﻋﺎ َزَﻛ ِﺮﱠ‬
ّ ‫ﺎل َر‬ َ
ِ
َ ‫ُﻫﻨَﺎﻟ‬
‫ﺼ ِّﺪﻗًﺎ‬ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﺼﻠّﻲ ِﰲ اﻟْﻤ ْﺤَﺮاب أَ ﱠن ﷲَ ﻳـُﺒَ ّﺸُﺮَك ﺑﻴَ ْﺤ َﲕ ُﻣ‬
ِ ‫ﻓَـﻨﺎدﺗْﻪ اﻟْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ وﻫﻮ ﻗَﺎﺋِﻢ ﻳ‬
َ ُ ٌ ََُ َ ََُ
‫َﱏ ﻳَ ُﻜﻮ ُن ِﱄ‬ ‫ب أﱠ‬ ِ َ َ‫( ﻗ‬٣٩) ‫ﲔ‬ ِِ ‫ﺎ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬º‫ﺑِ َﻜﻠِﻤ ٍﺔ ِﻣﻦ ﷲ وﺳﻴِ ًﺪا وﺣﺼﻮرا وﻧَﺒِﻴ‬
ِ
ّ ‫ﺎل َر‬ َ ‫ﺼﺎﳊ‬ َ َ ً ُ َ َ َّ َ َ َ
‫ﺎل‬
َ َ‫( ﻗ‬٤٠) ُ‫ﻚ ﷲُ ﻳـَ ْﻔ َﻌ ُﻞ َﻣﺎ ﻳَ َﺸﺎء‬ ِ ِ
َ َ‫ﲏ اﻟْ ِﻜﺒَـُﺮ َو ْاﻣَﺮأَِﰐ َﻋﺎﻗٌﺮ ﻗ‬ ِ
َ ‫ﺎل َﻛ َﺬﻟ‬ َ َ‫ُﻏﻼَ ٌم َوﻗَ ْﺪ ﺑـَﻠَﻐ‬
ِ
‫ﻚ‬َ ‫ٍم إِﻻﱠ َرْﻣًﺰا َواذْ ُﻛ ْﺮ َرﺑﱠ‬sَ‫ﱠﺎس ﺛَﻼَﺛَﺔَ أ ﱠ‬ َ ‫ﻚ أَﻻﱠ ﺗُ َﻜﻠّ َﻢ اﻟﻨ‬ َ َ‫اﺟ َﻌ ْﻞ ِﱄ آَﻳَﺔً ﻗ‬
َ ُ‫ﺎل آَﻳـَﺘ‬ ْ ‫ب‬ ِ
ّ ‫َر‬
(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. (٤١) ‫ﻟْ َﻌ ِﺸ ِّﻲ َواْ ِﻹﺑْ َﻜﺎ ِر‬tِ ‫َﻛﺜِ ًﲑا َو َﺳﺒِّ ْﺢ‬
‫ﺎل ﻟَ ْﻦ ﺗَـَﺮِاﱐ َوﻟَ ِﻜ ِﻦ‬ َ َ‫ﻚ ﻗ‬َ ‫ب أ َِرِﱐ أَﻧْﻈُْﺮ إِﻟَْﻴ‬ ِ َ َ‫وﻟَ ﱠﻤﺎ ﺟﺎء ﻣﻮﺳﻰ ﻟِ ِﻤﻴ َﻘﺎﺗِﻨَﺎ وَﻛﻠﱠﻤﻪُ رﺑﱡﻪُ ﻗ‬
ّ ‫ﺎل َر‬ َ َ َ َ ََُ َ
ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ ْ ‫اﻧْﻈُْﺮ إِ َﱃ‬
ُ‫ف ﺗَـَﺮاﱐ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ َﲡَﻠﻰ َرﺑﱡﻪُ ﻟ ْﻠ َﺠﺒَ ِﻞ َﺟ َﻌﻠَﻪ‬ ْ ‫اﳉَﺒَ ِﻞ ﻓَﺈن‬
َ ‫اﺳﺘَـ َﻘﱠﺮ َﻣ َﻜﺎﻧَﻪُ ﻓَ َﺴ ْﻮ‬
ِِ َ ‫ﺖ إِﻟَْﻴ‬ َ َ‫ﺻﻌِ ًﻘﺎ ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ أَﻓ‬
‫ﲔ‬َ ‫ أَﱠو ُل اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨ‬Fََ ‫ﻚ َوأ‬ ُ ‫ﻚ ﺗـُْﺒ‬َ َ‫ﺎل ُﺳْﺒ َﺤﺎﻧ‬ َ َ‫ﺎق ﻗ‬ َ ‫ﻮﺳﻰ‬ َ ‫ﻛﺎ َو َﺧﱠﺮ ُﻣ‬º ‫َد‬
١٤٣:(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬
Lihat juga: S.Ali Imran(3):45-50.
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jika hendak tafakkur mendalami kefahaman Kekuasaan dan Ke-
Esaan Allah, hendaklah tafakkur pada ciptaanNya.

1
Lihat kembali keterangan ayat 259 di atas, pada B.2.

S.Al-Baqarah(2): 260. 515


‫ﺖ َﺳ ْﺒ َﻊ َﺳﻨَﺎﺑِ َﻞ ِﰲ‬ْ َ‫ﷲ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﺣﺒﱠ ٍﺔ أَﻧْـﺒَـﺘ‬ ِ ‫ﻴﻞ‬ ِ ِ‫ﻳﻦ ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ‬
(٢٦١) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ َ َ‫ﻒ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳ‬ ِ‫ﻀ‬َ ُ‫ُﻛ ِّﻞ ُﺳ ْﻨـﺒُـﻠَ ٍﺔ ِﻣﺌَﺔُ َﺣﺒﱠ ٍﺔ َوﷲُ ﻳ‬
ٌ ‫ﺸﺎءُ َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬ ُ ‫ﺎﻋ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah membuat permisalan soal orang yang membelanjakan
hartanya di jalan Allah (untuk berperang memenangkan Al-Islam):
2. Sesuatu yang dibelanjakan di jalan Allah itu akan tumbuh
(menghasilkan pahala) tujuh untai, pada tiap untainya ada seratus
biji ( sehingga satu biji dapat menghasilkan 7 x 100 biji = 700 biji).
3. Allah berkenan melipat-gandakan pahala untuk siapa saja yang
Dia Kehendaki (sesuai keikhlasan dan keadaan orang yang infaq).
4. Allah itu Maha Luas (karuniaNya), Maha Mengetahui (keadaan
dan kepantasan hambaNya untuk menerima balasan).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Untuk mendapatkan kejelasan sesuatu persoalan, ada kalanya
diperlukan pemberian misal atau contoh.
2. Orang yang membelanjakan hartanya di jalan Allah itu tidak
pernah rugi, bahkan membuat dirinya kaya-raya di Akhirat nanti.
3. Besarnya balasan perbuatan baik manusia itu ditentukan Allah,
bukan dengan hitungan/matematika manusia.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang berbagai perumpamaan
‫ث ﻗَـ ْﻮٍم‬ َ ‫ﺖ َﺣ ْﺮ‬ ْ َ‫َﺻﺎﺑ‬
ِ ِ ٍ ‫اﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ َﻛﻤﺜَ ِﻞ ِر‬
َ ‫ﻳﺢ ﻓ َﻴﻬﺎ ﺻﱞﺮ أ‬ َ َ
ِِ ِ
ََْ ‫َﻣﺜَ ُﻞ َﻣﺎ ﻳـُْﻨﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ َﻫﺬﻩ‬
١١٧:(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. ‫ن‬ َ ‫ﻇَﻠَ ُﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺄ َْﻫﻠَ َﻜْﺘﻪُ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ َﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ‬
‫ﺐ إِ ْن‬ ِ ‫ض واﺗـﱠﺒَ َﻊ َﻫﻮاﻩُ ﻓَﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜ ْﻠ‬ ِ ْ ‫وﻟَﻮ ِﺷْﺌـﻨَﺎ ﻟَﺮﻓَـ ْﻌﻨَﺎﻩُ ِ•َﺎ وﻟَ ِﻜﻨﱠﻪُ أ‬
َ َ َ َ ِ ‫َﺧﻠَ َﺪ إ َﱃ اْﻷ َْر‬ َ َ َْ
ِ ِ ‫ﱠ‬
‫ﺗﻨَﺎ‬sَ َÀ ‫ﻳﻦ َﻛﺬﺑُﻮا‬ ِ ‫ﱠ‬ ِ ِ ِ ِ
َ ‫ﻚ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟﺬ‬ َ ‫ﺚ ذَﻟ‬ ْ ‫ﺚ أ َْو ﺗَـْﺘـُﺮْﻛﻪُ ﻳـَْﻠ َﻬ‬ ْ ‫َْﲢﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴﻪ ﻳـَْﻠ َﻬ‬
١٧٦:(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. ‫ﻜﺮو َن‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺼ َ ﱠ‬ ِ ‫ﺼ‬
ُ ‫ﺺ ﻟَ َﻌﻠ ُﻬ ْﻢ ﻳـَﺘَـ َﻔ‬ َ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ‬ ُ ْ‫ﻓَﺎﻗ‬
٢٦:(١٤)‫ إﺑﺮاﻫﻴﻢ‬. ‫ض َﻣﺎ َﳍَﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـﺮا ٍر‬ ِ ‫ﱠﺖ ِﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮق اْﻷ َْر‬ ٍ ٍ ٍ ِ
َ ْ ‫اﺟﺘُـﺜ‬ْ ‫َوَﻣﺜَ ُﻞ َﻛﻠ َﻤﺔ َﺧﺒِﻴﺜَﺔ َﻛ َﺸ َﺠَﺮةٍ َﺧﺒِﻴﺜَﺔ‬

S.Al-Baqarah(2): 261. 516


‫ِﰲ ﻳـﻮٍم ﻋ ِ‬
‫ﺎﺻ ٍ‬ ‫ﱠت ﺑِِﻪ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻒ ﻻَ‬ ‫َْ َ‬ ‫ﻳﺢ‬
‫اﻟﺮ ُ‬
‫ّ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔُﺮوا ﺑَِﺮّ• ْﻢ أ َْﻋ َﻤﺎ ُﳍُْﻢ َﻛَﺮَﻣﺎد ا ْﺷﺘَﺪ ْ‬
‫َﻣﺜَ ُﻞ اﻟﺬ َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪١٨:(١٤‬‬ ‫ﻀﻼَ ُل اﻟْﺒَﻌِ ُ‬
‫ﻴﺪ ‪.‬‬ ‫ﻚ ُﻫ َﻮ اﻟ ﱠ‬‫ﻳـَ ْﻘﺪ ُرو َن ﳑﱠﺎ َﻛ َﺴﺒُﻮا َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﻲء ذَﻟ َ‬
‫اﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ َﻛﻤ ٍﺎء أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎﻩ ِﻣﻦ اﻟ ﱠﺴﻤ ِﺎء ﻓَﺎﺧﺘـﻠَ َ ِ‬
‫ﻂ ﺑِﻪ ﻧـَﺒَ ُ‬
‫ﺎت اْﻷ َْر ِ‬
‫ض‬ ‫َْ‬ ‫َ َ َ ُ َ َ‬ ‫ب َﳍُْﻢ َﻣﺜَ َﻞ ََْ‬‫اﺿ ِﺮ ْ‬
‫َو ْ‬
‫ﺷﻲ ٍء ُﻣ ْﻘﺘَ ِﺪ ًرا ‪ .‬اﻟﻜﻬﻒ)‪٤٥:(١٨‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻴﻤﺎ ﺗَ ْﺬ ُروﻩُ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﺮَ‪ُ s‬ح َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ّﻞ َ ْ‬
‫ّ‬ ‫َﺻﺒَ َﺢ َﻫﺸ ً‬
‫ﻓَﺄ ْ‬
‫ون ﷲِ ﻟَ ْﻦ َﳜْﻠُ ُﻘﻮا‬
‫ﺿ ِﺮب ﻣﺜَﻞ ﻓَﺎﺳﺘَ ِﻤﻌﻮا ﻟَﻪ إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺗَ ْﺪﻋﻮ َن ِﻣﻦ د ِ‬
‫ْ ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫ﱠﺎس ُ َ َ ٌ ْ ُ ُ‬ ‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ‬‫ﺿ ُﻌ َ‬ ‫اﺟﺘَ َﻤ ُﻌﻮا ﻟَﻪُ َوإ ْن ﻳَ ْﺴﻠُْﺒـ ُﻬ ُﻢ اﻟ ﱡﺬ َ‪ُ t‬‬
‫ب َﺷْﻴـﺌًﺎ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَـْﻨﻘ ُﺬوﻩُ ﻣْﻨﻪُ َ‬ ‫ذُ َ‪َ tً t‬وﻟَ ِﻮ ْ‬
‫ﻮب ‪ .‬اﳊﺞ)‪٧٣:(٢٢‬‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺐ َواﻟْ َﻤﻄْﻠُ ُ‬ ‫اﻟﻄﺎﻟ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﱠاﲣ ُﺬوا ِﻣﻦ د ِ ِ ِ‬
‫ون ﷲ أ َْوﻟﻴَﺎءَ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻌْﻨ َﻜﺒُﻮت ﱠاﲣَ َﺬ ْ‬
‫ت ﺑـَْﻴـﺘًﺎ َوإِ ﱠن أ َْوَﻫ َﻦ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ََ ُ َ َ‬
‫ﻛﺎﻧُﻮا ﻳـَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪ .‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪٤١:(٢٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﺖ اﻟْ َﻌْﻨ َﻜﺒُﻮت ﻟَ ْﻮ َ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﺒُـﻴُﻮت ﻟَﺒَـْﻴ ُ‬
‫اﳉَﻨ ِﱠﺔ اﻟﱠِﱵ و ِﻋ َﺪ اﻟْﻤﺘﱠـ ُﻘﻮ َن ﻓِ َﻴﻬﺎ أَﻧْـ َﻬ ٌﺎر ِﻣ ْﻦ َﻣ ٍﺎء َﻏ ِْﲑ آَ ِﺳ ٍﻦ وأَﻧْـ َﻬ ٌﺎر ِﻣ ْﻦ ﻟََ ٍ‬
‫ﱭ َﱂْ ﻳـَﺘَـﻐَﻴﱠـ ْﺮ‬ ‫َﻣﺜَ ُﻞ ْ‬
‫َ‬ ‫ُ ُ‬
‫ﺼﻔ‪º‬ﻰ َوَﳍُْﻢ ﻓِ َﻴﻬﺎ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َوأَﻧْـ َﻬ ٌﺎر ﻣ ْﻦ َﻋ َﺴ ٍﻞ ُﻣ َ‬
‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫ﻃَ ْﻌ ُﻤﻪُ َوأَﻧْـ َﻬ ٌﺎر ﻣ ْﻦ ﲬَْ ٍﺮ ﻟَ ﱠﺬة ﻟﻠﺸﱠﺎ ِرﺑِ َ‬
‫ﻴﻤﺎ ﻓَـ َﻘﻄﱠ َﻊ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِِ‬
‫ُﻛ ِّﻞ اﻟﺜ َﱠﻤَﺮات َوَﻣ ْﻐﻔَﺮةٌ ﻣ ْﻦ َرّ• ْﻢ َﻛ َﻤ ْﻦ ُﻫ َﻮ َﺧﺎﻟ ٌﺪ ﰲ اﻟﻨﱠﺎر َو ُﺳ ُﻘﻮا َﻣﺎءً َﲪ ً‬
‫أ َْﻣ َﻌﺎءَ ُﻫ ْﻢ ‪ .‬ﳏﻤﺪ)‪١٥:(٤٧‬‬

‫ﺲ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟْ َﻘ ْﻮِم‬ ‫اﳊِﻤﺎ ِر َْﳛ ِﻤﻞ أ ْ ِ‬


‫َﺳ َﻔ ًﺎرا ﺑْﺌ َ‬ ‫ُ‬ ‫ﻮﻫﺎ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺜَﻞ اﻟﱠ ِﺬ ِ‬
‫ﻳﻦ ُﲪّﻠُﻮا اﻟﺘـ ْﱠﻮَرا َة ﰒُﱠ َﱂْ َْﳛﻤﻠُ َ‬
‫َ ُ َ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳉﻤﻌﺔ)‪٥:(٦٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ َﻛﺬﺑُﻮا ‪sَ َÀ‬ت ﷲ َوﷲُ ﻻَ ﻳـَ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮَم اﻟﻈﺎﻟﻤ َ‬ ‫اﻟﺬ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):17, 171, 264, 265‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):24‬‬
‫;‪S.Hud(11):24‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):35‬‬ ‫‪S.Al-Hadied(57):20.‬‬

‫‪2. Riwayat tentang membesarnya pahala orang infaq di jalan Allah‬‬


‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮةَ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ٍ ٍِ‬ ‫ﺗَﺼﺪ َ ِ ِ ٍ ِ‬
‫ﺐ ‪َ -‬وإ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﱠق ﺑ َﻌ ْﺪل ﲤََْﺮة ﻣ ْﻦ َﻛ ْﺴﺐ ﻃَﻴّﺐ ‪َ -‬وﻻَ ﻳـَ ْﻘﺒَ ُﻞ ﷲُ إﻻﱠ اﻟﻄﻴّ َ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 261.‬‬ ‫‪517‬‬


‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ ﻓَـﻠُ ﱠﻮﻩُ َﺣ ﱠﱴ ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﻣﺜْ َﻞ‬ ِ ِ ِ ِ‫ ﰒُﱠ ﻳـﺮﺑِﻴﻬﺎ ﻟ‬، ‫ﻳـﺘـ َﻘﺒﱠـﻠُﻬﺎ ﺑِﻴ ِﻤﻴﻨِ ِﻪ‬
َ ‫ﺼﺎﺣﺒﻪ َﻛ َﻤﺎ ﻳـَُﺮِّﰉ أ‬َ َ ّ َُ َ َ ََ
‫ رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬. ‫اﳉَﺒَ ِﻞ‬ ْ
، .‫ﻮل اﱁ‬ ٍ ُ‫ ﻻﻳﻘﺒﻞ ﷲ ﺻﺪﻗﺔً ﻣﻦ ُﻏﻠ‬-٧‫ ب‬، ‫اﻟﺰﻛﺎة‬-٢٤‫ ك‬، ١٣٤/٢: ‫خ‬
ُ
. ُ‫ ﻓَـﻠُ ﱠﻮﻩُ أي َﻣﻬﺮﻩ‬- ٧٤٣٠ ‫ وﻃﺮﻓﻪ ﰱ‬١٤١٠‫ح‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah membelanjakan harta di jalan Allah dengan ikhlas.

ِ ‫ﻴﻞ‬
‫ﷲ ﰒُﱠ ﻻَ ﻳـُْﺘﺒِﻌُﻮ َن َﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﻣﻨ¡ﺎ َوﻻَ أَ ًذى َﳍُ ْﻢ‬ ِ ِ‫ﻳﻦ ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ ِﰲ َﺳﺒ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
ٌ ‫( ﻗَـ ْﻮ ٌل َﻣ ْﻌ ُﺮ‬٢٦٢) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬
‫وف‬ ٌ ‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ”ِِ ْﻢ َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬ ْ‫أ‬
(٢٦٣) ‫ﻴﻢ‬ ِ ‫وﻣ ْﻐ ِﻔﺮةٌ َﺧﻴـﺮ ِﻣﻦ ﺻ َﺪﻗَ ٍﺔ ﻳـ ْﺘـﺒـﻌﻬﺎ أَ ًذى وﷲ ﻏَ ِ ﱞ‬
ٌ ‫ﲏ َﺣﻠ‬ ُ َ َُ َ َ َ ْ ٌ ْ َ ََ
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang yang membelanjakan hartanya di jalan Allah,
kemudian tidak mengungkit-ungkitnya dan tidak melakukan
sesuatu yang menyakitkan berkaitan dengan infaqnya itu, akan
mendapat pahala dari Allah.
2. Orang-orang itu juga tidak akan mengalami ketakutan dan
kesedihan nanti di hari kiamat.
3. Mengucapkan perkataan yang baik atau memberi ma’af itu
merupakan kebaikan dan lebih baik dari pada memberikan
shadaqah kemudian mengiringinya dengan sesuatu yang
menyakitkan.
4. Allah Maha Kaya, tidak berkeperluan kepada hamba-hambaNya,
Maha Santun, tidak tergesa-gesa menyiksa hamba yang bersalah.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Tidak semua orang yang sudah melakukan kebaikan itu akan
mendapat hasil kebaikannya (tergantung keikhlasannya).

S.Al-Baqarah(2): 262-263. 518


‫‪2. Orang yang sudah melakukan kebaikan itu harus menjaga diri dari‬‬
‫‪perkataan atau perbuatan yang dapat merusakkan pahalanya.‬‬
‫‪3. Kebaikan yang sudah dilakukan itu dapat rusak/hilang pahalanya‬‬
‫‪jika dilakukan perbuatan yang tidak baik.‬‬
‫‪4. Ada kalanya kebaikan yang kelihatannya kecil atau sepele itu‬‬
‫‪lebih utama dari pada kebaikan yang secara lahiriyah kelihatan‬‬
‫‪lebih besar atau lebih bermanfaat.‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat tentang suruhan berkata yang baik‬‬
‫ﻮﻫ ْﻢ ِﻣْﻨﻪُ َوﻗُﻮﻟُﻮا َﳍُْﻢ ﻗَـ ْﻮﻻً‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ﻓَ ْﺎرُزﻗُ ُ‬
‫ﻀَﺮ اﻟْﻘ ْﺴ َﻤﺔَ أُوﻟُﻮ اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َواﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َواﻟْ َﻤ َﺴﺎﻛ ُ‬ ‫َوإِذَا َﺣ َ‬
‫َﻣ ْﻌﺮوﻓًﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٨:(٤‬‬
‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺼﻠ ْﺢ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أ َْﻋ َﻤﺎﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻳـَ ْﻐﻔ ْﺮ‬‫ﻳﺪا )‪ (٧٠‬ﻳُ ْ‬ ‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا اﺗـﱠ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻗُﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻَ َﺳﺪ ً‬ ‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ (٧١‬اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻓَ َﺎز ﻓَـ ْﻮًزا َﻋﻈ ً‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Al-Baqarah(2):83, 104; S.An-Nisa’(4):5.‬‬

‫‪2. Hadits tentang suruhan berkata yang baik‬‬


‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـُ ْﺆِﻣ ُﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﻵﺧ ِﺮ ﻓَﻼَ ﻳـﺆِذ ﺟﺎرﻩ ‪ ،‬وﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻳـﺆِﻣﻦ ِ‪ ِ«t‬واﻟْﻴـﻮِم اْ ِ‬
‫ﻵﺧ ِﺮ ﻓَـ ْﻠﻴُ ْﻜ ِﺮْم‬ ‫ِ‪ ِ«t‬واﻟْﻴـﻮِم اْ ِ‬
‫َ َْ‬ ‫ُْ ُ‬ ‫ُ ْ َ َُ َ َ ْ‬ ‫َ َْ‬
‫ﺖ ((‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ُﻤ ْ‬ ‫ﺿْﻴـ َﻔﻪُ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ ‪َ «t‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵﺧﺮ ﻓَـ ْﻠﻴَـ ُﻘ ْﻞ َﺧْﻴـًﺮا أ َْو ﻟﻴَ ْ‬ ‫َ‬
‫رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ﻵﺧ ِﺮ ﻓَﻼَ ﻳـُ ْﺆِذ‬ ‫خ‪ ،١٣/٨:‬ك‪-٧٨‬اﻷدب ‪ ،‬ب‪ -٣١‬ﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻳـ ْﺆِﻣﻦ ِ‪ ِ«t‬واﻟْﻴـﻮِم اْ ِ‬
‫َ َْ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َْ‬
‫َﺟ َﺎرﻩُ ‪ ،‬ح‪ ٦٠١٨‬وأﻃﺮاﻓﻪ ‪٦٤٧٥ ، ٦١٣٨ ، ٦١٣٦ ، ٥١٨٥‬‬
‫‪3. Hadits tentang amalan-amalan yang menghilangkan pahala‬‬
‫ﺎل‪ )):‬أَﺗَ ْﺪ ُرو َن َﻣﺎ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮَة أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ﺲ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎع ﻓَـ َﻘ َ ِ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬إن اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ َ‬ ‫ﺲ ﻓﻴﻨَﺎ َﻣ ْﻦ ﻻَ د ْرَﻫ َﻢ ﻟَﻪُ َوﻻَ َﻣﺘَ َ‬‫ﺲ(( ﻗَﺎﻟُﻮا اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ ُ‬‫اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ ُ‬
‫ﺼﻼَةٍ َو ِﺻﻴَ ٍﺎم َوَزَﻛﺎةٍ َو َ‪ْÖ‬ﺗِﻰ ﻗَ ْﺪ َﺷﺘَ َﻢ َﻫ َﺬا َوﻗَ َﺬ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ف‬ ‫ﻣ ْﻦ أُﱠﻣ ِﱴ َ‪ْÖ‬ﺗﻰ ﻳـَ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﺑ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 262-263.‬‬ ‫‪519‬‬
‫ب َﻫ َﺬا ﻓَـﻴُـ ْﻌﻄَﻰ َﻫ َﺬا ِﻣ ْﻦ َﺣ َﺴﻨَﺎﺗِِﻪ‬
‫ﺿَﺮ َ‬ ‫ﻚ َد َم َﻫ َﺬا َو َ‬‫ﺎل َﻫ َﺬا َو َﺳ َﻔ َ‬‫َﻫ َﺬا َوأَ َﻛ َﻞ َﻣ َ‬
‫ﻀﻰ َﻣﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أ ُِﺧ َﺬ ِﻣ ْﻦ‬‫ﺖ َﺣ َﺴﻨَﺎﺗُﻪُ ﻗَـْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳـُ ْﻘ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻫ َﺬا ﻣ ْﻦ َﺣ َﺴﻨَﺎﺗﻪ ﻓَﺈِ ْن ﻓَﻨﻴَ ْ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﰒُﱠ ﻃُﺮ َِح ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫َﺧﻄَ َﺎ‪ُ s‬ﻫ ْﻢ ﻓَﻄُِﺮ َﺣ ْ‬
‫ﲢ ِﺮِﱘ اﻟﻈﱡْﻠ ِﻢ ‪ ،‬ح‪٦٠‬‬‫اﻟﱪ واﻟﺼﻠﺔ ‪ ،‬ب‪َْ -١٦‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ ،١٨/٨ :‬ك‪ّ -٤٥‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menyebutkan bahwa Allah Maha Kaya‬‬
‫ﺖ َﻣ ِﻦ‬ ‫ﱠﺎس ِﺣ ﱡﺞ اﻟْﺒـﻴ ِ‬
‫َْ‬ ‫ﺎت َﻣ َﻘ ُﺎم إِﺑْـَﺮ ِاﻫ َﻴﻢ َوَﻣ ْﻦ َد َﺧﻠَﻪُ َﻛﺎ َن آَِﻣﻨًﺎ َوِﱠ{ِ َﻋﻠَﻰ اﻟﻨ ِ‬ ‫ت ﺑـَﻴِّﻨَ ٌ‬
‫ِِ‬
‫ﻓﻴﻪ آَ َ‪ٌ s‬‬
‫ِ‬ ‫اﺳﺘﻄَ ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٩٧:(٣‬‬ ‫ﲏ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻌﺎﻟَﻤ َ‬ ‫ﺎع إِﻟَْﻴﻪ َﺳﺒِﻴﻼً َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔَﺮ ﻓَﺈِ ﱠن ﷲَ َﻏ ِ ﱞ‬‫َْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ ﻣ ْﻦ ﺑـَ ْﻌﺪ ُﻛ ْﻢ َﻣﺎ ﻳَ َﺸﺎءُ َﻛ َﻤﺎ‬ ‫ﲏ ذُو اﻟﱠﺮ ْﲪَﺔ إِ ْن ﻳَ َﺸﺄْ ﻳُ ْﺬﻫْﺒ ُﻜ ْﻢ َوﻳَ ْﺴﺘَ ْﺨﻠ ْ‬ ‫ﻚ اﻟْﻐَِ ﱡ‬ ‫َوَرﺑﱡ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِِ ٍ‬
‫ﻮﻋ ُﺪو َن َﻵَت َوَﻣﺎ أَﻧْـﺘُ ْﻢ ﲟُْﻌﺠ ِﺰ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻳﻦ )‪ (١٣٣‬إِ ﱠن َﻣﺎ ﺗُ َ‬ ‫أَﻧْ َﺸﺄَ ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ ذُّرﻳﱠﺔ ﻗَـ ْﻮم آَ َﺧ ِﺮ َ‬
‫)‪ . (١٣٤‬اﻷﻧﻌﺎم)‪(٦‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻊ اﻟْ َﻌﻠ ُﻴﻢ )‪َ (٥‬وَﻣ ْﻦ َﺟ َ‬
‫ﺎﻫ َﺪ‬ ‫َﺟ َﻞ ﷲ ﻵَت َوُﻫ َﻮ اﻟ ﱠﺴﻤ ُ‬ ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳـَْﺮ ُﺟﻮ ﻟ َﻘﺎءَ ﷲ ﻓَﺈ ﱠن أ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬
‫ﲔ )‪ . (٦‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪(٢٩‬‬ ‫ﲏ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻌﺎﻟَﻤ َ‬ ‫ﻓَِﺈﱠﳕَﺎ ُﳚَﺎﻫ ُﺪ ﻟﻨَـ ْﻔﺴﻪ إِ ﱠن ﷲَ ﻟَﻐَِ ﱞ‬
‫ْﻤﺔَ أ َِن ا ْﺷ ُﻜ ْﺮ ِﱠ{ِ َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ْﺮ ﻓَﺈِﱠﳕَﺎ ﻳَ ْﺸ ُﻜُﺮ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔَﺮ‬ ‫اﳊﻜ َ‬
‫وﻟَ َﻘ ْﺪ آَﺗَـﻴـﻨَﺎ ﻟُ ْﻘﻤﺎ َن ِْ‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﲪﻴ ٌﺪ ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن)‪١٢:(٣١‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺈن ﷲَ َﻏﲏﱞ َ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺪ )‪ (١٥‬إِ ْن ﻳَ َﺸﺄْ ﻳُ ْﺬ ِﻫْﺒ ُﻜ ْﻢ‬ ‫اﳊَ ِﻤ ُ‬‫ﲏ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس أَﻧْـﺘُ ُﻢ اﻟْ ُﻔ َﻘَﺮاءُ إِ َﱃ ﷲ َوﷲُ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَِ ﱡ‬ ‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ ﷲِ ﺑِ َﻌ ِﺰﻳ ٍﺰ )‪ . (١٧‬ﻓﺎﻃﺮ)‪(٣٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫َو َ‪ْÖ‬ت ِﲞَْﻠ ٍﻖ َﺟﺪﻳﺪ )‪َ (١٦‬وَﻣﺎ ذَﻟ َ‬
‫ِ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):267‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):68‬‬ ‫;‪S.Ibrahim(14):8‬‬
‫;‪S.Al-Hajj(22):64‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):40‬‬ ‫;‪S.Luqman(31):26‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):7‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):38‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):34‬‬
‫;‪S.Al-Mumtahanah(60):8‬‬ ‫‪S.At-Taghabun(64):6.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah membelanjakan harta di jalan Allah dengan ikhlas, lalu‬‬
‫‪menjaga jangan sampai mengungkit-ungkit pembelanjaan itu dan‬‬
‫‪jangan menyakitkan hati orang, terutama yang menerimanya.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 262-263.‬‬ ‫‪520‬‬


ِ
ُ‫ﺻ َﺪﻗَﺎﺗِ ُﻜ ْﻢ ِ ﻟ َْﻤ ِّﻦ َواْﻷَذَى َﻛﺎﻟﱠ ِﺬي ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻖ َﻣﺎﻟَﻪ‬
َ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗُـ ْﺒﻄﻠُﻮا‬
ِ‫ﱠ‬
َ ‫ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬Iَ
ِ ٍ ‫َﺧ ِﺮ ﻓَﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛﻤﺜَ ِﻞ ﺻ ْﻔﻮ‬ ِ ‫ واﻟْﻴـﻮِم اْﻵ‬x ِ ِ
‫اب‬
ٌ ‫ان َﻋﻠَْﻴﻪ ﺗُـ َﺮ‬ ََ َ َ ْ َ َ ِ ‫ﱠﺎس َوﻻَ ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ‬ ِ ‫ِرَ§ َء اﻟﻨ‬
‫ﺴﺒُﻮا َوﷲُ ﻻَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي‬ ٍِ ِ
َ ‫ﺻ ْﻠ ًﺪا ﻻَ ﻳَـ ْﻘﺪ ُرو َن َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﻲء ﳑﱠﺎ َﻛ‬ َ ُ‫َﺻﺎﺑَﻪُ َواﺑِ ٌﻞ ﻓَـﺘَـ َﺮَﻛﻪ‬
َ ‫ﻓَﺄ‬
ِ
(٢٦٤) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan orang beriman agar tidak membatalkan
(pahala) shadaqah-shadaqah mereka dengan jalan “mengungkit-
ungkit” shadaqah tadi atau dengan jalan melakukan sesuatu yang
“menyakitkan”.
2. Pembatalan pahala shadaqah itu seperti yang dilakukan oleh orang
yang berinfak (membelanjakan harta) dengan riya’, ingin dilihat
orang, tidak beriman kepada Allah dan tidak kepada Hari Akhir.
3. Perumpamaan pahala orang berinfak diringi ungkitan atau
gangguan, dan perumpamaan orang yang riya’, tidak beriman, itu
seperti batu yang di atasnya ada debu, lalu tertimpa hujan lebat,
sehingga batu itu bersih tidak ada sisa debunya sama sekali.
4. Orang berinfak dalam keadaan seperti itu tidak mendapat apa-apa
(di Akhirat) dari segala yang mereka usahakan waktu di dunia.
5. Allah tidak menunjuki orang-orang yang kafir.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Pahala yang sudah diperoleh (dalam catatan) itu masih bisa hilang
disebabkan ulah orangnya sendiri.
2. Orang beriman tidak mengungkit-ungkit “jasa, pemberian” atau
semisalnya, dan tidak mengucapkan atau melakukan sesuatu yang
bersifat menyakitkan orang-orang lemah.
3. Amalan yang dilakukan dengan riya’, tidak ikhlash, tidak akan
diterima Allah dan tidak diganjar.
4. Amalan orang kafir tidak akan diterima Allah dan tidak diganjar.
5. Allah memberikan berbagai perumpamaan untuk menjelaskan
ayat-ayatNya.

S.Al-Baqarah(2): 264. 521


‫‪6. Orang yang pada dasarnya kafir itu tidak akan pernah mendapat‬‬
‫‪petunjuk (dan tidak pernah mau menerima petunjuk).‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat lain tentang suruhan menjaga agar (pahala) amalan tidak‬‬
‫‪rusak:‬‬
‫ﳏﻤﺪ)‪٣٣:(٤٧‬‬ ‫ﻮل َوﻻَ ﺗُـْﺒ ِﻄﻠُﻮا أ َْﻋ َﻤﺎﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫َﻃﻴﻌﻮا ﷲ وأ ِ‬
‫َﻃﻴﻌُﻮا اﻟﱠﺮ ُﺳ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آَ َﻣﻨُﻮا أ ُ َ َ‬
‫َ‪ s‬أَﻳـﱡ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫‪2. Riwayat muflis (orang yang bangkrut) pada hari Kiamat:‬‬
‫ﺎل‪ )):‬أَﺗَ ْﺪ ُرو َن َﻣﺎ‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫َُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬إ ﱠن‬ ‫ﺎع ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ ﻓﻴﻨَﺎ َﻣ ْﻦ ﻻَ د ْرَﻫ َﻢ ﻟَﻪُ َوﻻَ َﻣﺘَ َ‬ ‫ﺲ ؟(( ﻗَﺎﻟُﻮا‪ :‬اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ ُ‬ ‫اﻟْ ُﻤ ْﻔﻠ ُ‬
‫ﺼﻼَةٍ َو ِﺻﻴَ ٍﺎم َوَزَﻛﺎةٍ َو َ‪ْÖ‬ﺗِﻰ ﻗَ ْﺪ َﺷﺘَ َﻢ َﻫ َﺬا‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟْﻤ ْﻔﻠِ ِ‬
‫ﺲ ﻣ ْﻦ أُﱠﻣ ِﱴ َ‪ْÖ‬ﺗﻰ ﻳـَ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﺑ َ‬ ‫ُ َ‬
‫ِ‬
‫ب َﻫ َﺬا ﻓَـﻴُـ ْﻌﻄَﻰ َﻫ َﺬا ﻣ ْﻦ‬ ‫ﺿَﺮ َ‬‫ﻚ َد َم َﻫ َﺬا َو َ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َو َﺳ َﻔ َ‬ ‫ف َﻫ َﺬا َوأَ َﻛ َﻞ َﻣ َ‬ ‫َوﻗَ َﺬ َ‬
‫ﻀﻰ َﻣﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ أ ُِﺧ َﺬ‬ ‫ﺖ َﺣ َﺴﻨَﺎﺗُﻪُ ﻗَـْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳـُ ْﻘ َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫َﺣ َﺴﻨَﺎﺗﻪ َوَﻫ َﺬا ﻣ ْﻦ َﺣ َﺴﻨَﺎﺗﻪ ﻓَِﺈ ْن ﻓَﻨﻴَ ْ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﰒُﱠ ﻃُﺮ َِح ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ ‪،‬‬ ‫ﻣ ْﻦ َﺧﻄَ َﺎ‪ُ s‬ﻫ ْﻢ ﻓَﻄُ ِﺮ َﺣ ْ‬
‫ِ‬
‫واﻟﱰﻣﺬي واﺑﻦ ﺣﺒﺎن واﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ‪.‬‬
‫ﲢ ِﺮِﱘ اﻟﻈﱡْﻠ ِﻢ ‪ ،‬ح‪(٦٧٤٤) ٦٠‬‬ ‫اﻟﺼﻠﺔ واﻵدب‪ ،‬ب‪َْ -١٦‬‬ ‫اﻟﱪ و ّ‬ ‫م ‪ ١٨/٨:‬ك‪ّ -٤٥‬‬
‫ﺎص ‪،‬‬ ‫ﺼ ِ‬ ‫ت ‪ ، ٦١٣/٤:‬ك‪-٣٨‬ﺻﻔﺔ اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ‪ ،‬ب‪ -٢‬ﺷﺄْ ِن ِْ ِ ِ‬
‫اﳊ َﺴﺎب َواﻟْﻘ َ‬ ‫َ‬
‫ح‪٢٤١٨‬‬
‫ﺣﺐ ‪ ، ٢٩٧-٢٩٦/٦ :‬ك‪-١٩‬اﳊﺪود ‪ ،‬ب‪ -‬اﳋﱪ اﳌﺼﺮح ·ﳚﺎب اﻟﻨﺎر‬
‫ﻋﻠﻰ اﻟﺴﺎرق اﱁ ‪ ،‬ح‪٤٣٩٤‬‬
‫ﺼِ‬
‫ﺐ اﱁ‪.‬‬ ‫ﻫـﻖ ‪ ، ٩٣/٦ :‬ك)‪ - (١٢-٦‬اﻟﻐﺼﺐ ‪ ،‬ب‪َْ -١‬ﲢ ِﺮِﱘ اﻟْﻐَ ْ‬
‫‪3.‬‬ ‫’‪Ayat yang menceriterakan keadaan orang yang riya‬‬
‫ﱠِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﻓَـﻮﻳﻞ ﻟِْﻠﻤ ِ‬
‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ ﻳـَُﺮاءُو َن )‪(٦‬‬ ‫ﺻﻼَﺗـِِﻬ ْﻢ َﺳ ُ‬
‫ﺎﻫﻮ َن )‪ (٥‬اﻟﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ َﻋ ْﻦ َ‬
‫ﲔ )‪ (٤‬اﻟﺬ َ‬
‫ﺼﻠّ َ‬
‫َْ ٌ ُ َ‬
‫اﳌﺎﻋﻮن)‪. (١٠٧‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 264.‬‬ ‫‪522‬‬


‫ﱠﺎس َوﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ِ‪َ ِ«t‬وﻻَ ِ‪t‬ﻟْﻴَـ ْﻮِم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ُﻜ ِﻦ‬
‫ﻳﻦ ﻳـُْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُْﻢ ِرَ‪Ú‬ءَ اﻟﻨ ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﱠﻴﻄَﺎ ُن ﻟَﻪُ ﻗَ ِﺮﻳﻨًﺎ ﻓَﺴﺎءَ ﻗَ ِﺮﻳﻨًﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٣٨:(٤‬‬ ‫اﻟﺸْ‬
‫َ‬
‫ﺎﱃ‬‫ﺼﻼَةِ ﻗَ ُﺎﻣﻮا ُﻛ َﺴ َ‬ ‫ﲔ ُﳜَ ِﺎد ُﻋﻮ َن ﷲَ َوُﻫ َﻮ َﺧ ِﺎد ُﻋ ُﻬ ْﻢ َوإِ َذا ﻗَ ُﺎﻣﻮا إِ َﱃ اﻟ ﱠ‬ ‫ِِ‬
‫إِ ﱠن اﻟْ ُﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬
‫ﻛﺮو َن ﷲَ إِﻻﱠ ﻗَﻠِﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٤٢:(٤‬‬
‫ﱠﺎس َوﻻَ ﻳَ ْﺬ ُ ُ‬
‫ﻳـَُﺮاءُو َن اﻟﻨ َ‬
‫‪4. Riwayat tiga orang beramal dengan tidak ikhlas, masuk neraka‬‬

‫ﻮل‪ )):‬أَﱠو ُل‬ ‫)وآﻟِِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳـَ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺎل( َِﲰﻌﺖ رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫) َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫَﺮﻳْـَﺮَة ﻗَ َ ْ ُ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اﺳﺘُ ْﺸ ِﻬ َﺪ ﻓَﺄُﺗ َﻰ ﺑِﻪ ﻓَـ َﻌﱠﺮﻓَﻪُ ﻧ َﻌ َﻤﻪُ‬ ‫ﻀﻰ َﳍُْﻢ ﻳـَ ْﻮَم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ‪َ :‬ر ُﺟ ٌﻞ ْ‬ ‫ﱠﺎس ﻳـُ ْﻘ َ‬‫اﻟﻨ ِ‬
‫ﺎل ﻗَﺎﺗَـ ْﻠ ِ‬ ‫ﺖ ﻓِ َﻴﻬﺎ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺎل َﻛ َﺬﺑْ َ‬ ‫ت ﻗَ َ‬ ‫اﺳﺘُ ْﺸ ِﻬ ْﺪ ُ‬ ‫ﻴﻚ َﺣ ﱠﱴ ْ‬ ‫ﺖﻓ َ‬ ‫ُ‬ ‫ﺎل ﻓَ َﻤﺎ َﻋﻤ ْﻠ َ‬ ‫ﻓَـ َﻌَﺮﻓَـ َﻬﺎ ﻗَ َ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ‬ ‫ِ ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ ﻟِﻴُـ َﻘ َ‬
‫ﻴﻞ ﰒُﱠ أُﻣَﺮ ﺑﻪ ﻓَ ُﺴﺤ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎل ﻓُﻼَ ٌن َﺟﺮىءٌ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻗ َ‬ ‫َوﻟَ ِﻜﻨ َ‬
‫ﱠﻚ ﻗَﺎﺗَـ ْﻠ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْﻢ َو َﻋﻠﱠ َﻤﻪُ َوﻗَـَﺮأَ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﻓَﺄُﺗ َﻰ ﺑِﻪ ﻓَـ َﻌﱠﺮﻓَﻪُ ﻧ َﻌ َﻤﻪُ‬
‫ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﺣ ﱠﱴ أُﻟْﻘ َﻰ ﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر َوَر ُﺟ ٌﻞ ﺗَـ َﻌﻠ َﻢ اﻟْﻌﻠ َ‬
‫ﻴﻚ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن‬ ‫ﺎل ﺗَـﻌﻠﱠﻤﺖ اﻟْﻌِْﻠﻢ وﻋﻠﱠﻤﺘﻪ وﻗَـﺮأ ِ‬ ‫ﺎل ﻓَﻤﺎ ﻋ ِﻤ ْﻠ ِ‬
‫ْت ﻓ َ‬ ‫ﺖ ﻓ َﻴﻬﺎ ﻗَ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ ُ َ َ ُ‬ ‫ﻓَـ َﻌَﺮﻓَـ َﻬﺎ ﻗَ َ َ َ َ‬
‫ْت اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﻟِﻴُـ َﻘ َ‬ ‫ﺎل َﻛ َﺬﺑﺖ وﻟَ ِﻜﻨﱠﻚ ﺗـﻌﻠﱠﻤﺖ اﻟْﻌِْﻠﻢ ﻟِﻴـﻘ َ ِ‬
‫ئ‬‫ﺎل ﻗَﺎ ِر ٌ‬ ‫ﺎل َﻋﺎﱂٌ َوﻗَـَﺮأ َ‬ ‫ﻗَ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬﻪ َﺣ ﱠﱴ أُﻟْﻘ َﻰ ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر َوَر ُﺟ ٌﻞ َو ﱠﺳ َﻊ ﷲُ‬ ‫ﻴﻞ ﰒُﱠ أُﻣَﺮ ﺑﻪ ﻓَ ُﺴﺤ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻗ َ‬
‫ﺎل َﻣﺎ‬ ‫ﺎف اﻟْ َﻤ ِﺎل ُﻛﻠِّ ِﻪ ﻓَﺄُﺗِ َﻰ ﺑِِﻪ ﻓَـ َﻌﱠﺮﻓَﻪُ ﻧِ َﻌ َﻤﻪُ ﻓَـ َﻌَﺮﻓَـ َﻬﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬‫ﻋﻠَﻴ ِﻪ وأَﻋﻄَﺎﻩ ِﻣﻦ أَﺻﻨ ِ‬
‫َ ْ َ ْ ُ ْ َْ‬
‫ﺎل أَﺑُﻮ َﻋْﺒ ِﺪ اﻟﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ َوَﱂْ أَﻓْـ َﻬ ْﻢ‬ ‫ﺐ (( ﻗَ َ‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ َﺳﺒِ ٍﻴﻞ ُِﲢ ﱡ‬ ‫ﺎل َﻣﺎ ﺗَـَﺮْﻛ ُ‬ ‫ﺖ ﻓِ َﻴﻬﺎ ﻗَ َ‬ ‫َﻋﻤ ْﻠ َ‬
‫ِ‬
‫ﺖ َوﻟَ ِﻜ ْﻦ‬ ‫ﺐ َﻛﻤﺎ أَردت )) أَ ْن ﻳـْﻨـ َﻔﻖ ﻓِﻴﻬﺎ إِﻻﱠ أَﻧْـ َﻔ ْﻘ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل َﻛ َﺬﺑْ َ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫ﺖ ﻓ َﻴﻬﺎ ﻟَ َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ َ‬ ‫ُﲢ ﱡ َ َ ْ ُ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ ﻓَﺄُﻟْ ِﻘ َﻰ ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر ((‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫ﻴﻞ ﰒُﱠ أُﻣَﺮ ﺑﻪ ﻓَ ُﺴﺤ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎل إﻧﱠﻪُ َﺟ َﻮ ٌاد ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻗ َ‬
‫ﻟِﻴـ َﻘ َ ِ‬
‫ُ‬
‫رواﻩ أﲪﺪ و اﻟﻨﺴﺂﺋﻲ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ واﻟﺒﻴﻬﻘﻲ واﳊﺎﻛﻢ ‪.‬‬
‫ن‪ ، ٢٤-٢٣/٦ :‬ك‪-٢٥‬اﳉﻬﺎد ‪ ،‬ب‪َ -٢٢‬ﻣ ْﻦ ﻗَﺎﺗَ َﻞ ﻟِﻴُـ َﻘ َ‬
‫ﺎل ﻓُﻼَ ٌن َﺟ ِﺮىءٌ ‪ ،‬ح)‪(٣١٥٠‬‬
‫ﺎن اﻟﻨِّﻴﱠ ِﺔ اﻟﱠِﱴ ﻳـُ َﻘﺎﺗِ ُﻞ‬
‫ﻫـﻖ ‪ ، ١٦٨/٩ :‬ك)‪ (١-٩‬اﻟﺴﲑ ‪t -١٦١ ،‬ب ﺑـﻴ ِ‬
‫ََ‬
‫َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ ﻟِﻴَ ُﻜﻮ َن ِﰱ َﺳﺒِ ِﻴﻞ ﷲِ َﻋﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 264.‬‬ ‫‪523‬‬


‫ك ‪ ، ١٠٧/١ :‬ك‪-٢‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪-‬أ ّن ّأول اﻟﻨﺎس ﻳﻘﻀﻰ اﱁ‪) .‬ح‪(٣٦٤‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa amalan orang kafir itu sia-sia,‬‬
‫‪tidak berpahala:‬‬
‫ﺎب ِﺣﻞﱞ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻃَ َﻌ ُﺎﻣ ُﻜ ْﻢ ِﺣﻞﱞ َﳍُْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﺎت َوﻃَ َﻌ ُﺎم اﻟﺬ َ‬ ‫اﻟْﻴَـ ْﻮَم أُﺣ ﱠﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ اﻟﻄﱠﻴِّﺒَ ُ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎت واﻟْﻤﺤﺼﻨ ِ ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫واﻟْﻤﺤﺼﻨَ ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ﺎت ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫ﺎت ﻣ َﻦ اﻟْ ُﻤ ْﺆﻣﻨَ َ ُ ْ َ َ ُ‬ ‫َ ُْ َ ُ‬
‫َﺧ َﺪ ٍان‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َوﻻَ ُﻣﺘﱠﺨﺬي أ ْ‬ ‫ﲔ َﻏْﻴـَﺮ ُﻣ َﺴﺎﻓﺤ َ‬ ‫ُﺟ َﻮرُﻫ ﱠﻦ ُْﳏﺼﻨ َ‬ ‫ﻗَـْﺒﻠ ُﻜ ْﻢ إِذَا آَﺗَـْﻴـﺘُ ُﻤ ُ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ أ ُ‬
‫ﻂ ﻋﻤﻠُﻪ وﻫﻮ ِﰲ اْﻵَ ِﺧﺮةِ ِﻣﻦ ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫اﳋَﺎﺳ ِﺮ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫َ َ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻜ ُﻔ ْﺮ ‪ْt‬ﻹﳝَﺎن ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﺣﺒ َ َ َ ُ َ ُ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٥:(٥‬‬
‫ور أ َْﻋﻴُـﻨُـ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻟﱠ ِﺬي ﻳـُ ْﻐ َﺸﻰ‬
‫ﻚ ﺗَ ُﺪ ُ‬ ‫أ َِﺷ ﱠﺤﺔً َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ َذا َﺟﺎءَ ا ْﳋَْﻮ ُ‬
‫ف َرأَﻳْـﺘَـ ُﻬ ْﻢ ﻳـَْﻨﻈُُﺮو َن إِﻟَْﻴ َ‬
‫ف َﺳﻠَ ُﻘﻮُﻛ ْﻢ ِ¦َﻟْ ِﺴﻨَ ٍﺔ ِﺣ َﺪ ٍاد أ َِﺷ ﱠﺤﺔً َﻋﻠَﻰ ْ‬
‫اﳋَِْﲑ‬ ‫اﳋَْﻮ ُ‬‫ﺐ ْ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻤ ْﻮت ﻓَﺈذَا ذَ َﻫ َ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻷﺣﺰاب)‪١٩:(٣٣‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫أُوﻟَﺌِ َ ِ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ ﷲ ﻳَﺴ ً‬ ‫ﻂ ﷲُ أ َْﻋ َﻤﺎ َﳍُْﻢ َوَﻛﺎ َن ذَﻟ َ‬ ‫َﺣﺒَ َ‬
‫ﻚ َﱂْ ﻳـُ ْﺆﻣﻨُﻮا ﻓَﺄ ْ‬
‫ِ‬
‫َﻋ َﻤﺎ َﳍُْﻢ ‪ .‬ﳏﻤﺪ)‪٩:(٤٧‬‬ ‫ﻂ أْ‬ ‫َﺣﺒَ َ‬ ‫ﻚ ِ¦َﻧـ ُﱠﻬ ْﻢ َﻛ ِﺮُﻫﻮا َﻣﺎ أَﻧْـَﺰَل ﷲُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫َذﻟ َ‬
‫ِ‬
‫َﻋ َﻤﺎ َﳍُْﻢ ‪ .‬ﳏﻤﺪ)‪٢٨:(٤٧‬‬ ‫ﻂ أْ‬ ‫َﺣﺒَ َ‬ ‫ﻂ ﷲَ َوَﻛ ِﺮُﻫﻮا ِر ْ‬
‫ﺿ َﻮاﻧَﻪُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫َﺳ َﺨ َ‬‫ﻚ ِ¦َﻧـ ُﱠﻬ ُﻢ اﺗﱠـﺒَـﻌُﻮا َﻣﺎ أ ْ‬
‫َذﻟ َ‬
‫‪6. Ayat-ayat tentang orang-orang yang tidak ditunjuki Allah‬‬
‫ﺐ وأَ ﱠن ﷲ ﻻَ ﻳـﻬ ِﺪي َﻛﻴ َﺪ ْ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪٥٢:(١٢‬‬‫اﳋَﺎﺋﻨ َ‬ ‫ْ‬ ‫َﺧْﻨﻪُ ِ‪t‬ﻟْﻐَْﻴ ِ َ َ َ ْ‬ ‫ﻟﻴَـ ْﻌﻠَﻢ أِّ‬
‫َﱐ َﱂْ أ ُ‬ ‫ﻚ َ‬ ‫َذﻟ َ‬
‫ﻮ‪ F‬إِ َﱃ ﷲِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﱠاﲣَ ُﺬوا ِﻣ ْﻦ ُدوﻧِِﻪ أ َْوﻟﻴَﺎءَ َﻣﺎ ﻧـَ ْﻌﺒُ ُﺪ ُﻫ ْﻢ إِﻻﱠ ﻟِﻴُـ َﻘِّﺮﺑُ َ‬ ‫اﳋﺎﻟِ ﱠ ِ‬
‫ﺺ َواﻟﺬ َ‬ ‫ﻳﻦ َْ ُ‬
‫ِِ ِ‬
‫أَﻻَ ﱠ{ اﻟ ّﺪ ُ‬
‫ُزﻟْ َﻔﻰ إِ ﱠن ﷲَ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑـَْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ ِﰲ َﻣﺎ ُﻫ ْﻢ ﻓِ ِﻴﻪ َﳜْﺘَﻠِ ُﻔﻮ َن إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ُﻫ َﻮ‬
‫ﱠﺎر ‪ .‬اﻟﺰﻣﺮ)‪٣:(٣٩‬‬ ‫ِ‬
‫ب َﻛﻔ ٌ‬ ‫َﻛﺎذ ٌ‬
‫ﰊ ﷲُ َوﻗَ ْﺪ‬ ‫ﻮل َرَِّ‬ ‫ﺎل َر ُﺟ ٌﻞ ُﻣ ْﺆِﻣ ٌﻦ ِﻣ ْﻦ آَ ِل ﻓِْﺮ َﻋ ْﻮ َن ﻳَﻜْﺘُ ُﻢ إِﳝَﺎﻧَﻪُ أَﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن َر ُﺟﻼً أَ ْن ﻳـَ ُﻘ َ‬
‫َوﻗَ َ‬
‫ﺻ ِﺎدﻗًﺎ‬
‫ﻚ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ َﻛﺎذ ً‪ t‬ﻓَـ َﻌﻠَْﻴ ِﻪ َﻛﺬﺑُﻪُ َوإِ ْن ﻳَ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟﺎءَ ُﻛ ْﻢ ِ‪t‬ﻟْﺒَـﻴِّﻨَﺎت ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َوإِ ْن ﻳَ ُ‬
‫ف َﻛ ﱠﺬ ٌ‬
‫اب‬ ‫ﺾ اﻟﱠ ِﺬي ﻳَﻌِ ُﺪ ُﻛ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ُﻫ َﻮ ُﻣ ْﺴ ِﺮ ٌ‬ ‫ِ‬
‫ﻳُﺼْﺒ ُﻜ ْﻢ ﺑـَ ْﻌ ُ‬
‫ﻏﺎﻓﺮ)‪٢٨:(٤٠‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 264.‬‬ ‫‪524‬‬


ِ ِ ِ ِ ِ ْ ‫إِ ْن َْﲢ ِﺮ‬
َ ‫ﺻ ِﺮ‬Fَ ‫ص َﻋﻠَﻰ ُﻫ َﺪ ُاﻫ ْﻢ ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳـَ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ ﻳُﻀ ﱡﻞ َوَﻣﺎ َﳍُْﻢ ﻣ ْﻦ‬
. ‫ﻳﻦ‬
٣٧:(١٦)‫اﻟﻨﺤﻞ‬
Lihat juga:
Allah tidak menunjuki orang-orang dhalim:
S.Al-Baqarah(2):258; S.Ali Imran(3):86; S.Al-Ma’idah(5):51;
S.Al-An’am(6):144; S.At-Taubah(9):19, 109; S.Al-ashash(28):50;
S.Al-Ahqaf(46):10; S.Ash-Shaf(61):7; S.Al-Jum’ah(62):5;
Allah tidak menunjuki orang-orang fasiq:
S.Al-Ma’idah(5):108; S.At-Taubah(9):24, 0; S.Ash-Shaf(61):5;
S.Al-Munafiqun(63):6.
Allah tidak menunjuki orang-orang kafir:
S.Al-Ma’idah(5):67; S.At-Taubah(9):37; S.An-Nahl(16):107;

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah mengusahakan agar amalan diterima Allah, dengan
jalan: niat ikhlash karena Allah, sesuai tuntunan, dengan harapan
diterima serta diganjar Allah.
2. Hendaklah menghindari perbuatan tercela, termasuk sikap merasa
sudah berjasa kepada banyak orang.

‫ﷲ َوﺗَـﺜْﺒِﻴﺘًﺎ ِﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ َﺟﻨ ٍﱠﺔ‬


ِ ‫ﺿ ِﺎة‬
َ ‫ﺎء َﻣ ْﺮ‬ ِ ِ ‫وﻣﺜَﻞ اﻟﱠ ِﺬ‬
َ َ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮ َن أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ُﻢ اﺑْﺘﻐ‬
َ ُ ََ
‫ﺼ ْﺒـ َﻬﺎ َواﺑِ ٌﻞ ﻓَﻄَﻞﱞ َوﷲُ ِﲟَﺎ‬ ِ ‫ﲔ ﻓَِﺈ ْن َﱂ ﻳ‬ ِ ‫ﺖ أُ ُﻛﻠَ َﻬﺎ‬ ْ َ‫َﺻﺎﺑَـ َﻬﺎ َواﺑِ ٌﻞ ﻓََﺂﺗ‬ ٍ
ُْ ِ ْ ‫ﺿ ْﻌ َﻔ‬ َ ‫ﺑَِﺮﺑْـ َﻮة أ‬
(٢٦٥) ‫ﲑ‬ ِ
ٌ ‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ﺑَﺼ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengumpamakan orang yang membelanjakan hartanya kare
na mengharap ridla Allah dan dengan keyakinan yang teguh
bahwa Allah akan membalasnya – itu seperti:
2. Sebuah kebun di dataran tinggi yang subur; jika dikenai hujan
lebat, hasil buahnya dua kali lipat dibanding kebun-kebun lain.

S.Al-Baqarah(2): 265. 525


3. Jika tidak ada hujan lebat, hujan sedikit pun cukup membuat
kebun itu menghasilkan buah.
4. Allah Melihat apa saja yang dilakukan hambaNya yang beriman.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang membelanjakan harta di jalan Allah hendaknya dengan
ikhlash dan berharap ganjaran dari Allah.
2. Orang beriman berinfaq di jalan Allah lebih mudah dan lebih
banyak daripada orang tidak beriman.
3. Dalam keadaan tidak berlimpah kekayaan pun, orang beriman
tetap berinfaq di jalan Allah.
4. Setiap yang dilakukan dan dibelanjakan orang beriman itu mesti
dicatat dan dibalas Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang perumpamaan kebaikan dan keburukan
ِ ِ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ
َ ‫ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻧْ َﺴﻠَ َﺦ ﻣْﻨـ َﻬﺎ ﻓَﺄَﺗْـﺒَـ َﻌﻪُ اﻟﺸْﱠﻴﻄَﺎ ُن ﻓَ َﻜﺎ َن ﻣ َﻦ اﻟْﻐَﺎ ِو‬sَ َ‫َواﺗْ ُﻞ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻧـَﺒَﺄَ اﻟﺬي آَﺗَـْﻴـﻨَﺎﻩُ آ‬
‫ﻳﻦ‬
ِ ‫َﺧﻠَ َﺪ إِ َﱃ اْﻷ َْر‬ ِ ِ ِ
ُ‫ض َواﺗـﱠﺒَ َﻊ َﻫ َﻮاﻩُ ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪ‬ ْ ‫( َوﻟَ ْﻮ ﺷْﺌـﻨَﺎ ﻟََﺮﻓَـ ْﻌﻨَﺎﻩُ •َﺎ َوﻟَﻜﻨﱠﻪُ أ‬١٧٥)
ِ‫ِ ﱠ‬ ِ ْ ‫ﺚ أَو ﺗَـْﺘـﺮْﻛﻪ ﻳـ ْﻠﻬ‬ ِ ِ
‫ﻳﻦ‬
َ ‫ﻚ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟﺬ‬ َ ‫ﺚ ذَﻟ‬ َ َ ُ ُ ْ ْ ‫ﺐ إِ ْن َْﲢﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴﻪ ﻳـَْﻠ َﻬ‬ ِ ‫َﻛﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜ ْﻠ‬
َ
ِ
‫( َﺳﺎءَ َﻣﺜَﻼً اﻟْ َﻘ ْﻮُم‬١٧٦) ‫ﺺ ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳـَﺘَـ َﻔ ﱠﻜُﺮو َن‬ َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ‬ ِ ‫ﺼ‬ ُ ْ‫ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻗ‬sَ َÀِ ‫َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬
(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. (١٧٧) ‫ﺗِﻨَﺎ َوأَﻧْـ ُﻔ َﺴ ُﻬ ْﻢ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ َن‬sَ َÀِ ‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ َ ‫اﻟﺬ‬
ِ‫ﱠ‬
ٍ ِ
ٌ ِ‫ﺑ‬Ýَ ‫َﺻﻠُ َﻬﺎ‬
‫ﺖ َوﻓَـ ْﺮ ُﻋ َﻬﺎ ِﰲ‬ ْ ‫ب ﷲُ َﻣﺜَﻼً َﻛﻠ َﻤﺔً ﻃَﻴِّﺒَﺔً َﻛ َﺸ َﺠَﺮةٍ ﻃَﻴِّﺒَﺔ أ‬ َ ‫ﺿَﺮ‬
َ ‫ﻒ‬ َ ‫أََﱂْ ﺗَـَﺮ َﻛْﻴ‬
ِ ‫ﺎل ﻟِﻠﻨ‬
‫ﱠﺎس‬ َ َ‫ب ﷲُ اْﻷَ ْﻣﺜ‬ ُ ‫ﻀ ِﺮ‬ ٍ ‫( ﺗُـ ْﺆِﰐ أُ ُﻛﻠَ َﻬﺎ ُﻛﻞﱠ ِﺣ‬٢٤) ‫اﻟ ﱠﺴﻤ ِﺎء‬
ْ َ‫ﲔ ·ِِ ْذ ِن َرِّ•َﺎ َوﻳ‬ َ
ِ‫( وﻣﺜَﻞ َﻛﻠِﻤ ٍﺔ ﺧﺒِﻴﺜٍَﺔ َﻛ َﺸﺠﺮةٍ ﺧﺒِﻴﺜٍَﺔ اﺟﺘُـﺜﱠﺖ ِﻣﻦ ﻓَـﻮق‬٢٥) ‫ﻟَﻌﻠﱠﻬﻢ ﻳـﺘَ َﺬ ﱠﻛﺮو َن‬
ْ ْ ْ ْ َ ََ َ َ ُ ََ ُ َ ُْ َ
(١٤)‫ إﺑﺮاﻫﻴﻢ‬. (٢٦) ‫ض َﻣﺎ َﳍَﺎ ﻣ ْﻦ ﻗَـَﺮا ٍر‬ ِ ِ ‫اْﻷَْر‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):261; S.Yunus(10):24; S.Hud(11):24;
S.Ibrahim(14):18; S.An-Nahl(16):60; S.Al-Kahfi(18):45;
S.Al-Ankabut(29):41; S.Muhammad(47):15; S.Al-Jum’ah(62):5.

S.Al-Baqarah(2): 265. 526


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah selalu berusaha berinfaq menurut kemampuan dalam
keadaan apapun, dengan niatan ikhlash untuk mendapat ridla
Allah.

ِ ِ ٍ َ‫ﻴﻞ َوأَ ْﻋﻨ‬ ٍ ‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ﻟَﻪُ َﺟﻨﱠﺔٌ ِﻣ ْﻦ َِﳔ‬


ُ‫ﺎر ﻟَﻪ‬ُ ‫ﺎب َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ‬ َ ‫أَﻳَـ َﻮ ﱡد أ‬
‫ﺎر ِﻓ ِﻴﻪ‬ ِ ‫ات وأَﺻﺎﺑﻪُ اﻟ‬ ِ ِ ِ
ٌ‫ﺼ‬ َ ‫َﺻﺎﺑَـ َﻬﺎ إِ ْﻋ‬ ُ ٌ‫ْﻜﺒَـ ُﺮ َوﻟَﻪُ ذُ ِّرﻳﱠﺔ‬
َ ‫ﺿ َﻌ َﻔﺎءُ ﻓَﺄ‬ َ َ َ ‫ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ ُﻛ ِّﻞ اﻟﺜ َﱠﻤ َﺮ‬
(٢٦٦) ‫ت ﻟَ َﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن‬ِ Iَ‫ﻚ ﻳـﺒـِّﲔ ﷲ ﻟَ ُﻜﻢ اْﻵ‬ ِ ْ َ‫َ‘ر ﻓَﺎﺣﺘـﺮﻗ‬
َ ُ ُ ُ َُ َ ‫ﺖ َﻛ َﺬﻟ‬ ََْ ٌ
A. MAKSUD AYAT
1. Allah mengingatkan orang yang berinfaq lalu mengungkit-
ungkitnya atau mengiringinya dengan sesuatu gangguan, bukan
mengharap Ridla Allah dan tanpa keyakinan akan dibalas Allah,
dengan perumpamaan sebagai berikut:
2. Seseorang mempunyai kebun kurma dan anggur, subur karena
ada sungai mengalir di sana, maka dia selalu mendapat buah-buah
dari sana; - kemudian –
3. Tatkala dia sudah sangat tua, mempunyai anak-turun yang lemah
kondisinya, kebunnya itu diterjang angin panas, sehingga terbakar.
4. Allah menerangkan ayat-ayatNya, agar orang mau berfikir
(kemudian tunduk, patuh kepada Allah).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beramal harus ikhlas dan yakin bahwa dia akan dibalas
Allah, maka harus menjaga baik-baik amalannya.
2. Orang harus menjaga (pahala) amalannya dengan menghindarkan
diri dari mengungkit atau menyakiti (semua pihak terkait).
3. Allah memberikan perumpamaan yang mudah difahami manusia,
sesuai dengan keadaan kehidupan manusia (dalam hal ini soal
kebun yang biasa dimiliki orang-orang Arab pada masa itu).
4. Orang dihasung untuk berfikir, merenungkan ciptaan Allah, untuk
membantu dirinya mendekatkan diri memahami ayat-ayat Allah.

S.Al-Baqarah(2): 266. 527


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang berisi anjuran untuk berfikir, memahami ayat-ayat‬‬
‫‪Allah‬‬
‫ْﺐ‬‫ض َواﺗﱠـﺒَ َﻊ َﻫ َﻮاﻩُ ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜﻠ ِ‬ ‫َﻜﻨﱠﻪُ أَ ْﺧﻠَ َﺪ إِ َﱃ اْﻷ َْر ِ‬ ‫وﻟَﻮ ِﺷ ْﺌـﻨَﺎ ﻟَﺮﻓَـﻌﻨَﺎﻩُ ِ”ﺎ وﻟ ِ‬
‫َ ْ َ َ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ ‫ﻚ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟﺬ َ‬ ‫ﺚ َذﻟ َ‬ ‫ﺚ أ َْو ﺗَـ ْﺘـ ُﺮْﻛﻪُ ﻳَـﻠ َْﻬ ْ‬ ‫إِ ْن َﲢْﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴﻪ ﻳَـﻠ َْﻬ ْ‬
‫ﺺ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﻜ ُﺮو َن ‪ .‬اﻷﻋﺮاف)‪١٧٦:(٧‬‬ ‫ﺼ َ‬ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ َ‬ ‫ِ‪Iَ َ°‬ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻗ ُ‬
‫ْﺼ ِ‬

‫ض ِﳑﱠﺎ‬ ‫ﺎت اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻂ ﺑِ ِﻪ ﻧَـﺒَ ُ‬ ‫ﺴ َﻤ ِﺎء ﻓَﺎ ْﺧﺘَـﻠَ َ‬‫إِ ﱠﳕَﺎ َﻣﺜَ ُﻞ ا ْﳊَﻴَﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َﻛ َﻤ ٍﺎء أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
‫ﺖ َوﻇَ ﱠﻦ‬ ‫ض ُز ْﺧ ُﺮﻓَـ َﻬﺎ َوا ﱠزﻳﱠـﻨَ ْ‬ ‫‪ُ ْX‬ﻛﻞ اﻟﻨﱠﺎس واْﻷَﻧْـﻌﺎم ﺣ ﱠﱴ إِذَا أ َ ِ‬
‫َﺧ َﺬت اْﻷ َْر ُ‬ ‫ُ َ َُ َ‬ ‫َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫﺎ َﺣﺼﻴ ًﺪا‬ ‫أ َْﻫﻠُ َﻬﺎ أَﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎد ُرو َن َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ أ ََ• َﻫﺎ أ َْﻣ ُﺮَ‘ ﻟ َْﻴﻼً أ َْو ﻧَـ َﻬ ًﺎرا ﻓَ َﺠ َﻌﻠْﻨَ َ‬
‫ت ﻟِ َﻘ ْﻮٍم ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن ‪.‬‬ ‫ﺼﻞ اْﻵَ‪ِ I‬‬
‫ﻚ ﻧُـ َﻔ ّ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺲ َﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫َﻛﺄَ ْن َﱂْ ﺗَـ ْﻐ َﻦ ِْﻷ َْﻣ ِ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪٢٤:(١٠‬‬
‫ﺸ َﺠ ِﺮ َوِﳑﱠﺎ ﻳَـ ْﻌ ِﺮ ُﺷﻮ َن‬ ‫ﻮ• َوِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎل ﺑُـﻴُ ً‬‫اﲣ ِﺬي ِﻣﻦ ا ْﳉِﺒَ ِ‬
‫َ‬
‫َن ﱠِ‬‫ﻚ إِ َﱃ اﻟﻨﱠﺤ ِﻞ أ ِ‬
‫ْ‬ ‫َوأ َْو َﺣﻰ َرﺑﱡ َ‬
‫ج ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِِ‬
‫ﺎﺳﻠُﻜﻲ ُﺳﺒُ َﻞ َرﺑّﻚ ذُﻟُﻼً َﳜُْﺮ ُ‬
‫ات ﻓَ ِ‬
‫ْ‬
‫)‪ (٦٨‬ﰒُﱠ ُﻛ ِﻠﻲ ِﻣﻦ ُﻛ ِﻞ اﻟﺜﱠﻤﺮ ِ‬
‫ْ ّ ََ‬
‫ﱠﺎس إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟِﻚ ﻵَﻳﺔ ﻟَِﻘﻮمٍ‬ ‫ِ‬
‫َ ًَ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻒ أَﻟ َْﻮاﻧُﻪُ ﻓﻴﻪ ﺷ َﻔﺎءٌ ﻟﻠﻨ ِ‬ ‫اب ُﳐْﺘَِﻠ ٌ‬ ‫ِ‬
‫ﺑُﻄُﻮ¶َﺎ َﺷ َﺮ ٌ‬
‫ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن )‪ . (٦٩‬اﻟﻨﺤﻞ)‪(١٦‬‬
‫ﻀﻰ‬ ‫ﻚ اﻟﱠِﱵ ﻗَ َ‬ ‫ﺖ ِﰲ َﻣﻨَ ِﺎﻣ َﻬﺎ ﻓَـﻴُ ْﻤ ِﺴ ُ‬ ‫ﲔ َﻣ ْﻮِ‪َR‬ﺎ َواﻟﱠِﱵ َﱂْ ﲤَُ ْ‬ ‫ﺲﺣَ‬
‫ﷲ ﻳـﺘـﻮ ﱠﰱ اْﻷَﻧْـ ُﻔ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ ََ َ‬
‫ت ﻟَِﻘﻮمٍ‬ ‫ﻚ ﻵَ‪ٍ I‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ﺴ ¡ﻤﻰ إِ ﱠن ِﰲ ذَﻟ َ َ‬ ‫َﺟ ٍﻞ ُﻣ َ‬ ‫ت َوﻳُـ ْﺮﺳ ُﻞ اْﻷُ ْﺧ َﺮى إِ َﱃ أ َ‬ ‫َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ اﻟ َْﻤ ْﻮ َ‬
‫ﻜ ُﺮو َن ‪ .‬اﻟﺰﻣﺮ)‪٤٢:(٣٩‬‬ ‫ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠ‬

‫ﷲ َوﺗِﻠ َ‬ ‫ﺎﺷﻌﺎ ﻣﺘﺼ ِّﺪﻋﺎ ِﻣﻦ َﺧ ْﺸﻴ ِﺔ ِ‬ ‫ِ‬


‫ْﻚ‬ ‫ﻟ َْﻮ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َﻫ َﺬا اﻟْ ُﻘ ْﺮَآ َن َﻋﻠَﻰ َﺟﺒَ ٍﻞ ﻟ ََﺮأَﻳْـﺘَﻪُ َﺧ ً ُ َ َ ً ْ َ‬
‫اﳊﺸﺮ)‪٢١:(٥٩‬‬ ‫ﻀ ِﺮﺑُـ َﻬﺎ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن ‪.‬‬ ‫ﺎل ﻧَ ْ‬ ‫اْﻷ َْﻣﺜَ ُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):164, 219‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):50‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):3‬‬
‫;‪S.An-Nahl(16):11, 44‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):21-24‬‬ ‫‪S.Al-Jatsiyah(45):13.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 266.‬‬ ‫‪528‬‬


2. Ayat yang menunjukkan orang beriman akan bertemu Allah dan
menghadapi hisab
ِ‫ﱠ‬ ِ ِ ْ ‫ﺼﻼَةِ وإِﻧﱠـﻬﺎ ﻟَ َﻜﺒِﲑةٌ إِﻻﱠ َﻋﻠَﻰ‬ ‫اﺳﺘَ ِﻌﻴﻨُﻮا ِ ﻟ ﱠ‬
‫ﻳﻦ ﻳَﻈُﻨﱡﻮ َن‬
َ ‫( اﻟﺬ‬٤٥) ‫ﲔ‬ َ ‫اﳋَﺎﺷﻌ‬ َ َ َ ‫ﺼ ِْﱪ َواﻟ ﱠ‬ ْ ‫َو‬
(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. (٤٦) ‫اﺟﻌُﻮ َن‬ ِ ‫أَﻧﱠـﻬﻢ ﻣﻼَﻗُﻮ رّ”ِِﻢ وأَﻧﱠـﻬﻢ إِﻟَﻴ ِﻪ ر‬
َ ْ ُْ َ ْ َ ُ ُْ
ِ ِ ِ ِ ِ
َ‫َﱏ ﺷ ْﺌـﺘُ ْﻢ َوﻗَ ّﺪ ُﻣﻮا ﻷَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲ‬
‫ث ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺄْﺗُﻮا َﺣ ْﺮﺛَ ُﻜ ْﻢ أ ﱠ‬ ٌ ‫ﺴﺎ ُؤُﻛ ْﻢ َﺣ ْﺮ‬
َ‫ﻧ‬
ِِ ِّ َ‫َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ُﻣﻼَﻗُﻮﻩُ َوﺑ‬
٢٢٣:(٢)‫ اﻟﺒﻘﺮة‬. ‫ﲔ‬ َ ‫ﺸ ِﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ‬
Lihat juga:
S.Al-Ma’idah(5):105; S.Al-An’am(6):60; S.At-Taubah(9):94, 105;
S.Yunus(10):23; S.Al-Ankabut(29):8; S.Luqman(31):15;
S.Az-Zumar(39):7; S.Al-Jum’ah(62):8.

3. Ayat-ayat lain tentang perumpamaan yang Allah berikan


ِ ‫َﻜﻨﱠﻪُ أَ ْﺧﻠَ َﺪ إِ َﱃ اْﻷ َْر‬
ِ ‫ض َواﺗﱠـﺒَ َﻊ َﻫ َﻮاﻩُ ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜﻠ‬
‫ْﺐ‬ ِ ‫وﻟَﻮ ِﺷ ْﺌـﻨَﺎ ﻟَﺮﻓَـﻌﻨَﺎﻩُ ِ”ﺎ وﻟ‬
َ َ ْ َ َْ
ِ ِ ِ
‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ ‫ﱠ‬
َ ‫ﻚ َﻣﺜَ ُﻞ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟﺬ‬ َ ‫ﺚ َذﻟ‬ ْ ‫ﺚ أ َْو ﺗَـ ْﺘـ ُﺮْﻛﻪُ ﻳَـﻠ َْﻬ‬ْ ‫إِ ْن َﲢْ ِﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ﻳَـﻠ َْﻬ‬
‫ﺺ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠ‬ ِ
١٧٦:(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. ‫ﻜ ُﺮو َن‬ َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ‬ِ ‫ْﺼ‬ ُ ‫ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻗ‬Iَ َ°ِ
‫ث ﻗَـ ْﻮٍم‬
َ ‫ﺖ َﺣ ْﺮ‬ ْ َ‫َﺻﺎﺑ‬ ِ ِ ٍ ‫ﻣﺜَﻞ ﻣﺎ ﻳـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ َﻫ ِﺬﻩِ ا ْﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ َﻛﻤﺜَ ِﻞ ِر‬
َ ‫ﻳﺢ ﻓ َﻴﻬﺎ ﺻ ﱞﺮ أ‬ َ َ ََ ُ َُ َ
‫ آل‬. ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َن‬ ِ
َ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺄ َْﻫﻠَ َﻜ ْﺘﻪُ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ َﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻟَﻜ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ‬ َ ‫ﻇَﻠَ ُﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔ‬
١١٧:(٣)‫ﻋﻤﺮان‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):261; S.Ali Imran(3):117; S.Yunus(10):24;
S.Hud(11):24; S.Ar-Ra’d(13):35; S.Ibrahim(14):18;
S.Al-Kahfi(18):45; S.Al-Hajj(22):73; S.Al-Ankabut(29):41;
S.Muhammad(47):15; S.Al-Jum’ah(62):5.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah beramal-ibadah dengan ikhlas, tanpa ujub, tanpa riya’.
2. Hendaknya membiasakan diri berfikir pada ciptaan-ciptaan Allah,
untuk lebih mendekatkan diri, mengagungkan dan tunduk kepada
Allah.

S.Al-Baqarah(2): 266. 529


‫ﺎت َﻣﺎ َﻛ َﺴ ْﺒـﺘُ ْﻢ َوِﳑﱠﺎ أَ ْﺧ َﺮ ْﺟﻨَﺎ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ‬ ِ ‫ أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا أَﻧِْﻔ ُﻘﻮا ِﻣﻦ ﻃَﻴِﺒ‬I
َّ ْ َ َ َ َ
‫ﻀﻮا ِﻓ ِﻴﻪ‬ُ ‫َ ِﺧ ِﺬ ِﻳﻪ إِﻻﱠ أَ ْن ﺗُـ ْﻐ ِﻤ‬°ِ ‫ﻴﺚ ِﻣ ْﻨﻪُ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن َوﻟَ ْﺴﺘُ ْﻢ‬
َ ِ‫اﳋَﺒ‬ ِ ‫ْاﻷ َْر‬
ْ ‫ض َوﻻَ ﺗَـﻴَ ﱠﻤ ُﻤﻮا‬
(٢٦٧) ‫ﲪﻴ ٌﺪ‬ َِ ‫ﲏ‬
‫َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِ ﱞ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh orang beriman untuk menginfaqkan sebagian
dari hasil usaha mereka yang baik dan dari hasil bumi yang Allah
berikan kepada mereka.
2. Yang diinfaqkan hendaklah barang yang pantas untuk diberikan
kepada orang lain, bukan sengaja dipilihkan barang yang tidak
pantas diberikan, yang dia memandang sebelah mata kepada
barang itu.
3. Allah itu Maha Kaya, Maha Terpuji – tidak berkeperluan kepada
hambaNya, tidak merendah atau meminta kepada hambaNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Selain harta kekayaan yang sudah dimiliki, yang harus dibayar
zakatnya adalah segala tambahan kekayaan, baik dari hasil bumi
maupun lainnya (masing-masing ada aturannya sendiri).
2. Zakat/infaq bukan merupakan barang buangan, maka tidak boleh
dipilihkan dari barang-barang yang jelek (walaupun juga tidak
boleh dipaksakan diambil dari barang-barang terbaik).
3. Pembayaran zakat/infaq bukan untuk keperluan Allah, tetapi
keperluan manusia (yang membayar).
4. Jika ada orang enggan membayar zakat, maka perbuatan itu tidak
akan merugikan atau merendahkan Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat lain tentang anjuran/keutamaan infaq di jalan Allah.
ً‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا َو َﻋﻼَﻧِﻴَﺔ‬ ِ ِ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺘـﻠُﻮ َن ﻛِﺘﺎب‬
ُ َ‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬‫ﷲ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ َ َ َ َ
ِ ِ ِ ِ
ْ َ‫ﻮرُﻫ ْﻢ َوﻳَ ِﺰﻳ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻓ‬ ِ ِ ِ
ُ‫ﻀﻠﻪ إﻧﱠﻪ‬ َ ‫ُﺟ‬
ُ ‫( ﻟﻴُـ َﻮﻓّﻴَـ ُﻬ ْﻢ أ‬٢٩) ‫ﻮر‬ َ ُ‫َﻦ ﺗَـﺒ‬
ْ ‫ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﲡَ َﺎرةً ﻟ‬
(٣٥)‫ ﻓﺎﻃﺮ‬. (٣٠) ‫ﻮر‬
ٌ ‫ﻮر َﺷ ُﻜ‬
ٌ ‫ﻏَ ُﻔ‬
S.Al-Baqarah(2): 267. 530
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا‬ ‫ِ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻪ َرّ”ِِ ْﻢ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬ ‫ﺻﺒَـ ُﺮوا اﺑْﺘﻐَ َ‬‫ﻳﻦ َ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َﳍُ ْﻢ ُﻋ ْﻘ َﱮ اﻟﺪﱠا ِر ‪ .‬اﻟﺮﻋﺪ)‪٢٢:(١٣‬‬ ‫ﺴﻨَ ِﺔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺴﻴِّﺌَﺔَ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َو َﻋﻼَﻧﻴَﺔً َوﻳَ ْﺪ َرءُو َن ْﳊَ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫‪ x‬ورﺳﻮﻟِ ِﻪ وأَﻧِْﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ ﺟﻌﻠَ ُﻜﻢ ﻣﺴﺘ ْﺨﻠَ ِﻔ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﲔ ﻓﻴﻪ ﻓَﺎﻟﺬ َ‬ ‫َ َ ْ ُ َْ َ‬ ‫آَﻣﻨُﻮا ِ َ َ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳊﺪﻳﺪ)‪٧:(٥٧‬‬ ‫َﺟ ٌﺮ َﻛﺒِﲑٌ ‪.‬‬‫َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﳍُ ْﻢ أ ْ‬
‫َﻃﻴﻌُﻮا َوأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻮ َق ُﺷ ﱠ‬ ‫اﲰﻌﻮا وأ ِ‬
‫ﺢ‬ ‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ َو ْ َ ُ َ‬ ‫ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﻣﺎ ْ‬
‫اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪١٦:(٦٤‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن ‪.‬‬ ‫ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):195, 261-262, 265, 274‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):3‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):121‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):35‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):54‬‬
‫;‪S.As-Sajadah(32):16‬‬ ‫;‪S.Asy-Syura(42):38‬‬ ‫‪S.Al-Munafiqun(63):10.‬‬

‫)‪2. Allah hanya menerima yang baik (barang maupun amalan‬‬

‫َﺣ ِﺪ ِﳘَﺎ َوَﱂْ ﻳُـﺘَـ َﻘﺒﱠ ْﻞ ِﻣ َﻦ‬ ‫ِ‬


‫َد َم ِ ْﳊَ ِّﻖ إِ ْذ ﻗَـ ﱠﺮَ ﻗُـ ْﺮَ ً‘ ﻓَـﺘُـ ُﻘﺒِّ َﻞ ﻣ ْﻦ أ َ‬
‫ﲏ آَ‬ ‫ِ‬
‫َواﺗْ ُﻞ َﻋﻠَْﻴﻬ ْﻢ ﻧَـﺒَﺄَ اﺑْـ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٢٧:(٥‬‬ ‫ﺎل إِ ﱠﳕَﺎ ﻳَـﺘَـ َﻘﺒﱠ ُﻞ ﷲُ ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤﺘﱠﻘ َ‬ ‫ﱠﻚ ﻗَ َ‬‫ﺎل َﻷَﻗْـﺘُـﻠَﻨ َ‬‫َﺧ ِﺮ ﻗَ َ‬ ‫ْاﻵ َ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة ﻗَ َ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪ )):‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ‬‫ﲔ ِﲟَﺎ أ ََﻣ َﺮ ﺑِﻪ اﻟ ُْﻤ ْﺮ َﺳﻠ َ‬ ‫ﺐ ﻻَ ﻳَـ ْﻘﺒَ ُﻞ إِﻻﱠ ﻃَﻴِّﺒًﺎ َوإِ ﱠن ﷲَ أ ََﻣ َﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫إِ ﱠن ﷲَ ﻃَﻴِّ ٌ‬
‫ﺎﳊًﺎ إِِّﱏ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ ‫ﺎت وا ْﻋﻤﻠُﻮا ﺻ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ) َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ُﻛﻠُﻮا ﻣ َﻦ اﻟﻄﱠﻴِّﺒَ َ َ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎت َﻣﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ (( ﰒُﱠ ذَ َﻛ َﺮ‬ ‫ﺎل )‪ I‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آﻣﻨُﻮا ُﻛﻠُﻮا ِﻣﻦ ﻃَﻴِﺒ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫ﻴﻢ( َوﻗَ َ َ َ‬ ‫َﻋﻠ ٌ‬
‫ﺚ أَ ْﻏﺒـﺮ ﳝَُ ﱡﺪ ﻳ َﺪﻳ ِﻪ إِ َﱃ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ب‬‫ب َ‪َ I‬ر ِّ‬ ‫ﺴ َﻤﺎء َ‪َ I‬ر ِّ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺴ َﻔ َﺮ أَ ْﺷ َﻌ َ َ َ‬ ‫ﻴﻞ اﻟ ﱠ‬ ‫اﻟ ﱠﺮ ُﺟ َﻞ ﻳُﻄ ُ‬
‫ﺎب‬ ‫ى ِ ْﳊََﺮ ِام ﻓَﺄ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َﱏ ﻳُ ْﺴﺘَ َﺠ ُ‬ ‫ﺴﻪُ َﺣ َﺮ ٌام َوﻏُﺬ َ‬ ‫َوَﻣﻄ َْﻌ ُﻤﻪُ َﺣ َﺮ ٌام َوَﻣ ْﺸ َﺮﺑُﻪُ َﺣ َﺮ ٌام َوَﻣﻠْﺒَ ُ‬
‫ﻚ (( ‪.‬‬ ‫ﻟِ َﺬﻟِ َ‬
‫رواﻩ أﲪﺪ وﻣﺴﻠﻢ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ واﻟﱰﻣﺬي ‪.‬‬
‫أﰊ ﻫﺮﻳﺮة )ﴰﻞ‪ :‬ح‪ ٨٥٧٠‬؛ ﺷﺎﻛﺮ‪ :‬ح‪( ٨٣٣٠‬‬ ‫‪٣٢٨/٢:‬‬ ‫ﺣﻢ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 267.‬‬ ‫‪531‬‬


‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻜ ْﺴ ِ‬
‫ﺐ اﻟﻄﱠﻴِّ ِ‬
‫ﺐ‬ ‫م ‪ ، ٨٥/٣ :‬ك‪-١٢‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪ -٢٠‬ﻗَـﺒُ ِ‬
‫ﻮل اﻟ ﱠ‬
‫َوﺗَـ ْﺮﺑِﻴَﺘِ َﻬﺎ ‪ ،‬ح‪) ٦٥‬ﴰﻞ‪(٢٣٩٣:‬‬
‫ت ‪ ٢٢٠/٥:‬ك‪-٤٨‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﻘﺮآن ‪ ،‬ﺳﻮرة اﻟﺒﻘﺮة‪ ،‬ح‪) ٢٩٨٩‬ﴰﻞ‪(٣٢٥٧:‬‬
‫‪3. Hadits tentang larangan bagi amil memilih barang-barang‬‬
‫‪terbaik milik wajib zakat untuk membayar zakat‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻟَ ﱠﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎس رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﻚ ﺗَـ ْﻘ َﺪ ُم َﻋﻠَﻰ ﻗَـ ْﻮٍم أ َْﻫ ِﻞ‬ ‫ﺎل‪ )):‬إِﻧﱠ َ‬ ‫ﺚ ُﻣ َﻌﺎذًا رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ َﻋﻠَﻰ اﻟْﻴَ َﻤ ِﻦ ﻗَ َ‬ ‫ﺑَـ َﻌ َ‬
‫ﺎب ‪ ،‬ﻓَـﻠْﻴ ُﻜﻦ أَ ﱠو َل ﻣﺎ ﺗَ ْﺪﻋﻮﻫﻢ إِﻟَﻴ ِﻪ ِﻋﺒﺎدةُ ﱠِ‬ ‫ﻛِﺘَ ٍ‬
‫ا‪ ، Ç‬ﻓَِﺈ َذا َﻋ َﺮﻓُﻮا ﷲَ‬ ‫َ ُ ُْ ْ َ َ‬ ‫َ ْ‬
‫ات ِﰱ ﻳَـ ْﻮِﻣ ِﻬ ْﻢ َوﻟَْﻴـﻠَﺘِ ِﻬ ْﻢ ‪،‬‬ ‫ﻓَﺄَ ْﺧِﱪُﻫﻢ أَ ﱠن ﷲ ﻗَ ْﺪ ﻓَـﺮض َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ َﲬْﺲ ﺻﻠَﻮ ٍ‬
‫َ َ ْ ْ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ض َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َزَﻛﺎةً } ﺗُـ ْﺆ َﺧ ُﺬ { ﻣ ْﻦ أ َْﻣ َﻮاﳍ ْﻢ‬ ‫ﻓَِﺈذَا ﻓَـ َﻌﻠُﻮا ‪ ،‬ﻓَﺄَ ْﺧِ ْﱪُﻫ ْﻢ أَ ﱠن ﷲَ ﻓَـ َﺮ َ‬
‫ﺎﻋﻮا ِ”َﺎ ﻓَ ُﺨ ْﺬ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪َ ،‬وﺗَـ َﻮ ﱠق َﻛ َﺮاﺋِ َﻢ أ َْﻣ َﻮ ِال‬ ‫َوﺗُـ َﺮ ﱡد َﻋﻠَﻰ ﻓُـ َﻘ َﺮاﺋِ ِﻬ ْﻢ ‪ ،‬ﻓَِﺈ َذا أَﻃَ ُ‬
‫ﱠﺎس « ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫اﻟﻨ ِ‬
‫ب‪-٤١‬ﻻَ ﺗُـ ْﺆ َﺧ ُﺬ َﻛﺮاﺋِﻢ أ َْﻣﻮ ِ‬
‫ال اﱁ‪ ،‬ح‪١٤٥٨‬‬ ‫خ ‪ ، ١٤٧/٢:‬ك‪-٢٤‬اﻟﺰﻛﺎة ‪،‬‬
‫َ ُ َ‬
‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪. ٧٣٧٢ ، ٧٣٧١ ، ٤٣٤٧ ، ٢٤٤٨ ، ١٤٩٦ ، ١٣٩٥ :‬‬
‫‪Catatan:‬‬
‫‪Tugas Amil Zakat yang benar adalah: menghitung, menetapkan dan‬‬
‫‪mengambil zakat dari wajib zakat, bukan meminta atau menunggu‬‬
‫‪barangkali ada wajib zakat yang berbelas-kasihan, kemudian‬‬
‫‪menyerahkan zakat kepada amil.‬‬

‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa perbuatan baik, infaq, adalah‬‬


‫‪untuk kepentingan pelakunya‬‬
‫وإِ ْن أَﺳﺄ ُْﰎْ ﻓَـﻠَﻬﺎ ﻓَِﺈذَا ﺟﺎء و ْﻋ ُﺪ اْﻵَ ِﺧﺮةِ‬ ‫ﺴ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ‬
‫َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َﺣ َ‬
‫ﺴ ْﻨـﺘُ ْﻢ أ ْ‬‫َﺣ َ‬ ‫إِ ْن أ ْ‬
‫ﱪوا َﻣﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮﻫ ُﻜ ْﻢ َوﻟِﻴَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا‬ ‫ِ‬
‫اﻟ َْﻤ ْﺴﺠ َﺪ َﻛ َﻤﺎ َد َﺧﻠُﻮﻩُ أَ ﱠو َل َﻣ ﱠﺮة َوﻟﻴُـﺘَـ ُّ‬ ‫ﺴﻮءُوا ُو ُﺟ َ‬ ‫ﻟﻴَ ُ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻹﺳﺮاء)‪٧:(١٧‬‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَ ْﻮا ﺗَـ ْﺘﺒ ً‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 267.‬‬ ‫‪532‬‬
‫اﲰﻌﻮا وأ ِ‬
‫َﻃﻴﻌُﻮا َوأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻮ َق ُﺷ ﱠ‬
‫ﺢ‬ ‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ َو ْ َ ُ َ‬ ‫ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﻣﺎ ْ‬
‫اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪١٦:(٦٤‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن ‪.‬‬
‫ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):110, 223, 272‬‬ ‫‪S.Al-Muzzammil(73):20.‬‬

‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah itu Maha Kaya‬‬


‫ﺸﺎءُ َﻛ َﻤﺎ‬ ‫ﻒ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﺪ ُﻛ ْﻢ َﻣﺎ ﻳَ َ‬‫ﺸﺄْ ﻳُ ْﺬ ِﻫ ْﺒ ُﻜ ْﻢ َوﻳَ ْﺴﺘَ ْﺨ ِﻠ ْ‬
‫ﲏ ذُو اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﺔ إِ ْن ﻳَ َ‬ ‫ﻚ اﻟْﻐَِ ﱡ‬‫َوَرﺑﱡ َ‬
‫ٍ‬
‫‪Tidak minta2 disembah‬‬ ‫ﻳﻦ اﻷﻧﻌﺎم)‪١٣٣:(٦‬‬ ‫ﺸﺄَ ُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ذُ ِّرﻳﱠِﺔ ﻗَـ ْﻮم آ َ‬
‫َﺧ ِﺮ َ‬ ‫أَﻧْ َ‬
‫ض إِ ْن‬‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ﻗَﺎﻟُﻮا ﱠاﲣَ َﺬ ﷲُ َوﻟَ ًﺪا ُﺳ ْﺒ َﺤﺎﻧَﻪُ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَِ ﱡ‬
‫ﲏ ﻟَﻪُ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ﷲ َﻣﺎ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪.‬‬ ‫ﺎن ِ” َﺬا أَﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ﻋﻠَﻰ ِ‬ ‫ِﻋ ْﻨ َﺪ ُﻛﻢ ِﻣﻦ ﺳ ْﻠﻄَ ٍ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ ُ‬
‫‪Tidak memerlukan anak‬‬ ‫ﻳﻮﻧﺲ)‪٦٨:(١٠‬‬
‫ﳊَ ِﻤﻴ ُﺪ ‪ .‬اﳊﺞ)‪٦٤:(٢٢‬‬ ‫ض َوإِ ﱠن ﷲَ َﳍَُﻮ اﻟْﻐَِ ﱡ‬ ‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﲏاْ‬ ‫ﻟَﻪُ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫‪Tidak memerlukan dunia.‬‬

‫ﲏ ا ْﳊَ ِﻤﻴ ُﺪ ‪.‬‬ ‫ِ‬


‫ﻓﺎﻃﺮ)‪١٥:(٣٥‬‬ ‫ﱠﺎس أَﻧْـﺘُ ُﻢ اﻟْ ُﻔ َﻘ َﺮاءُ إِ َﱃ ﷲ َوﷲُ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَِ ﱡ‬
‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫‪Tidak berkeperluan kepada manusia, bahkan manusia yang berkeperluan kepedaNya.‬‬

‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ ﻟَ ُﻜﻢ أُﺳﻮةٌ ﺣﺴﻨَﺔٌ ِﰲ إِﺑـﺮ ِاﻫ ﱠ ِ‬


‫ﻳﻦ َﻣ َﻌﻪُ إ ْذ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻟ َﻘ ْﻮﻣ ِﻬ ْﻢ إ ﱠ‘ ﺑُـ َﺮآ ُ‬
‫َء‬ ‫ﻴﻢ َواﻟﺬ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ﻗَ ْﺪ َﻛﺎﻧَ ْ ْ ْ َ َ َ‬
‫ون ِ‬
‫ﷲ َﻛ َﻔ ْﺮَ‘ ﺑِ ُﻜ ْﻢ َوﺑَ َﺪا ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ اﻟ َْﻌ َﺪ َاوةُ‬ ‫ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ وِﳑﱠﺎ ﺗَـ ْﻌﺒ ُﺪو َن ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ ُ‬
‫َﺳﺘَـ ْﻐ ِﻔ َﺮ ﱠن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻴﻢ ﻷَﺑِﻴﻪ ﻷ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﺎءُ أَﺑَ ًﺪا َﺣ ﱠﱴ ﺗُـ ْﺆﻣﻨُﻮا ‪َ x‬و ْﺣ َﺪﻩُ إﻻﱠ ﻗَـ ْﻮ َل إﺑْـ َﺮاﻫ َ‬ ‫َواﻟْﺒَـ ْﻐ َ‬
‫ٍ‬
‫ﻚ أَﻧَـ ْﺒـﻨَﺎ‬ ‫ﻚ ﺗَـ َﻮﱠﻛﻠْﻨَﺎ َوإِﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﷲ ِﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲء َرﺑﱠـﻨَﺎ َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫َﻚ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﻚﻟَ َ‬ ‫َﻚ َوَﻣﺎ أ َْﻣ ِﻠ ُ‬ ‫ﻟَ‬
‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َوا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ َرﺑﱠـﻨَﺎ إِﻧﱠ َ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﻚ اﻟ َْﻤﺼﲑُ )‪َ (٤‬رﺑﱠـﻨَﺎ ﻻَ َﲡْ َﻌﻠْﻨَﺎ ﻓ ْﺘـﻨَﺔً ﻟﻠﱠﺬ َ‬ ‫َوإِﻟ َْﻴ َ‬
‫ﺴﻨَﺔٌ ﻟِ َﻤ ْﻦ َﻛﺎ َن‬ ‫ُﺳ َﻮةٌ َﺣ َ‬
‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (٥‬ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻓﻴ ِﻬ ْﻢ أ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺖ اﻟ َْﻌ ِﺰ ُﻳﺰ ا ْﳊَﻜ ُ‬ ‫أَﻧْ َ‬
‫ﲏ ا ْﳊَ ِﻤﻴ ُﺪ )‪. (٦‬‬ ‫ِ‬
‫ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ ﷲَ َواﻟْﻴَـ ْﻮ َم اْﻵَﺧ َﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮ ﱠل ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَِ ﱡ‬
‫اﳌﻤﺘﺤﻨﺔ)‪(٦٠‬‬
‫‪Tidak minta2 untuk disembah atau tidak disekutukan.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 267.‬‬ ‫‪533‬‬


Lihat juga:
S.Luqman(31):26; S.Muhammad(47):38; S.Al-Hadied(57):24;

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaklah menunaikan ibadah dengan ikhlas.
2. Ketika hendak infaq atau membayar zakat dalam bentuk barang
(bukan uang), hendaklah dipilihkan yang pantas, yang dirinya
sendiri masih merasa layak memakai atau menggunakannya.

ً‫ﻀﻼ‬ ْ َ‫ﺸ ِﺎء َوﷲُ ﻳَِﻌ ُﺪ ُﻛ ْﻢ َﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةً ِﻣ ْﻨﻪُ َوﻓ‬ َ ‫ ُْﻣ ُﺮُﻛ ْﻢ ِ ﻟْ َﻔ ْﺤ‬Xَ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﻳَِﻌ ُﺪ ُﻛ ُﻢ اﻟْ َﻔ ْﻘ َﺮ َو‬
‫اﻟ ﱠ‬
‫ت ا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ ﻓَـ َﻘ ْﺪ‬
َ ‫ﺸﺎءُ َوَﻣ ْﻦ ﻳـُ ْﺆ‬ َ َ‫( ﻳـُ ْﺆِﰐ ا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َﻣ ْﻦ ﻳ‬٢٦٨) ‫ﻴﻢ‬ ِ ِ
ٌ ‫َوﷲُ َواﺳ ٌﻊ َﻋﻠ‬
ِ َ‫ُوﰐ َﺧ ْﻴـﺮا َﻛﺜِﲑا َوَﻣﺎ ﻳَ ﱠﺬ ﱠﻛﺮ إِﻻﱠ أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒ‬
(٢٦٩) ‫ﺎب‬ ُ ً ً َِ ‫أ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Syaithan menakut-nakuti manusia bahwa mereka akan jatuh
miskin jika tidak menthaati syaithan – padahal dia bohong – dan
menyuruh manusia agar melakukan kekejian.
2. Allah Menjanjikan ampunan dan karunia dari Allah kepada
manusia.
3. Allah Maha Luas PemberianNya, Maha Mengetahui siapa yang
pantas mendapat karunia dan ampunanNya.
4. Allah Memberikan Hikmah kepada siapa saja yang Dia Kehendaki.
5. Orang yang diberi hikmah berarti diberi kebaikan yang banyak.
6. Hanya orang-orang yang mempunyai fikiran yang mau ingat
(kepada karunia dan kekuasaan Allah).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Syaithan selalu berbohong dan berusaha menjerumuskan manusia
ke dalam kejelekan dan kehinaan.
2. Orang beriman dan bertaqwa akan diberi ampunan oleh Allah.
3. Hanya orang-orang tertentu yang baik-baik, yang diberi hikmah
oleh Allah.
4. Orang yang berakal mesti mau ingat kepada Allah.

S.Al-Baqarah(2): 268-269. 534


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa syaithan itu menipu‬‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٢٠:(٤‬‬ ‫ورا ‪.‬‬ ‫ﻳَ ِﻌ ُﺪ ُﻫ ْﻢ َوﳝَُﻨِّﻴ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻳَِﻌ ُﺪ ُﻫ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن إِﻻﱠ ﻏُ ُﺮ ً‬
‫ﻀ ُﻬ ْﻢ إِ َﱃ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﺲ وا ْﳉِ ِﻦ ﻳ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوَﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﺾ‬ ‫ﻮﺣﻲ ﺑَـ ْﻌ ُ‬‫ﲔ اْ ِﻹﻧْ ِ َ ّ ُ‬ ‫ﱯ َﻋ ُﺪ ¡وا َﺷﻴَﺎﻃ َ‬ ‫ﻚ َﺟ َﻌﻠْﻨَﺎ ﻟ ُﻜ ِّﻞ ﻧَِ ٍّ‬
‫ﻚ َﻣﺎ ﻓَـ َﻌﻠُﻮﻩُ ﻓَ َﺬ ْرُﻫ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻳَـ ْﻔﺘَـ ُﺮو َن ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪١١٢:(٦‬‬
‫ﺎء َرﺑﱡ َ‬ ‫ُز ْﺧﺮ َ ِ‬
‫ورا َوﻟ َْﻮ َﺷ َ‬
‫ف اﻟْ َﻘ ْﻮل ﻏُ ُﺮ ً‬ ‫ُ‬
‫ﻚ َوَرِﺟ ِﻠ َ‬
‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ِﲞَْﻴ ِﻠ َ‬ ‫ﻚ وأ ِ‬ ‫واﺳﺘـ ْﻔ ِﺰْز ﻣ ِﻦ اﺳﺘﻄَﻌ َ ِ‬
‫ﻚ َو َﺷﺎ ِرْﻛ ُﻬ ْﻢ ِﰲ‬ ‫َﺟﻠ ْ‬‫ﺼ ْﻮﺗِ َ َ ْ‬ ‫ﺖ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﺑِ َ‬ ‫َ َْ َ َْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْﻷ َْﻣ َﻮ ِال َواْﻷ َْوﻻَد َوﻋ ْﺪ ُﻫ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻳَﻌ ُﺪ ُﻫ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ورا اﻹﺳﺮاء)‪٦٤:(١٧‬‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن إﻻﱠ ﻏُ ُﺮ ً‬
‫‪.‬‬

‫َﺪﻩِ َوﻻَ َﻣ ْﻮﻟُﻮ ٌد ُﻫ َﻮ‬


‫ﺸﻮا ﻳـﻮﻣﺎ ﻻَ َْﳚ ِﺰي واﻟِ ٌﺪ َﻋﻦ وﻟ ِ‬
‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﱠﺎس اﺗﱠـ ُﻘﻮا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ َوا ْﺧ َ ْ َ ْ ً‬
‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﺟﺎ ٍز ﻋﻦ واﻟِ ِﺪﻩِ َﺷﻴـﺌﺎ إِ ﱠن و ْﻋ َﺪ ِ‬
‫ﷲ َﺣ ﱞﻖ ﻓَﻼَ ﺗَـﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜ ُﻢ ا ْﳊَﻴَﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴَﺎ َوﻻَ‬ ‫َ‬ ‫ًْ‬ ‫َ َْ َ‬
‫ِ‬
‫ور ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن)‪٣٣:(٣١‬‬ ‫ﻳَـﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜ ْﻢ ِ ‪ x‬اﻟْﻐَ ُﺮ ُ‬
‫ﷲ ﺣ ﱞﻖ ﻓَﻼَ ﺗَـﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜﻢ ا ْﳊﻴﺎةُ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ وﻻَ ﻳـﻐُﱠﺮﻧﱠ ُﻜﻢ ِ ِ‬
‫‪x‬‬ ‫‪ I‬أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﻨﱠﺎس إِ ﱠن و ْﻋ َﺪ ِ‬
‫َ َ َ ْ‬ ‫ُ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬
‫ﻓﺎﻃﺮ)‪٥:(٣٥‬‬ ‫ور ‪.‬‬
‫اﻟْﻐَ ُﺮ ُ‬
‫ﺼﺘُ ْﻢ َو ْارﺗَـ ْﺒـﺘُ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ُﻜ ْﻢ َوﺗَـ َﺮﺑﱠ ْ‬‫ﺎدوﻧَـ ُﻬ ْﻢ أََﱂْ ﻧَ ُﻜ ْﻦ َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا ﺑَـﻠَﻰ َوﻟَﻜﻨﱠ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﺘَـ ْﻨـﺘُ ْﻢ أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﻳُـﻨَ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ور )‪ (١٤‬ﻓَﺎﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﻻَ‬ ‫َوﻏَ ﱠﺮﺗْ ُﻜ ُﻢ اْﻷ ََﻣ ِﺎﱐﱡ َﺣ ﱠﱴ َﺟﺎءَ أ َْﻣ ُﺮ ﷲ َوﻏَ ﱠﺮُﻛ ْﻢ ِ ‪ x‬اﻟْﻐَ ُﺮ ُ‬
‫ﺲ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳـ ْﺆ َﺧ ُﺬ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ﻓِ ْﺪﻳﺔٌ وﻻَ ِﻣﻦ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا ﻣﺄْوا ُﻛﻢ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎر ﻫ َﻲ َﻣ ْﻮﻻَ ُﻛ ْﻢ َوﺑ ْﺌ َ‬ ‫َ ُ ََ ُ ُ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫ُ‬
‫ﲑ )‪ . (١٥‬اﳊﺪﻳﺪ)‪(٥٧‬‬ ‫ِ‬
‫اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang‬‬ ‫‪menunjukkan‬‬ ‫‪syaithan‬‬ ‫‪menyuruh‬‬ ‫‪kepada‬‬
‫‪keburukan‬‬
‫ﺸ ْﻴﻄَ ِ‬
‫ﺎن إِﻧﱠﻪُ ﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ض ﺣﻼَﻻً ﻃَﻴِﺒﺎ وﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ ِ‬ ‫ِ‬
‫ات اﻟ ﱠ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ًّ َ‬ ‫ﱠﺎس ُﻛﻠُﻮا ﳑﱠﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ َ‬ ‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ﺸ ِﺎء وأَ ْن ﺗَـ ُﻘﻮﻟُﻮا ﻋﻠَﻰ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﻋ ُﺪ ﱞو ُﻣﺒِ ٌ‬
‫ﷲ َﻣﺎ ﻻَ‬ ‫َ‬ ‫ﲔ )‪ (١٦٨‬إِ ﱠﳕَﺎ َ‪ُْ X‬ﻣ ُﺮُﻛ ْﻢ ِ ﻟ ﱡﺴﻮء َواﻟْ َﻔ ْﺤ َ َ‬
‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ . (١٦٩‬اﻟﺒﻘﺮة)‪(٢‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 268-269.‬‬ ‫‪535‬‬


‫ﺎن ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَ ِ‬‫ات اﻟ ﱠ‬ ‫ﺎن وﻣﻦ ﻳـﺘﱠﺒِﻊ ُﺧﻄُﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ُﻌﻮا ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠﺸ ْﻴﻄَ َ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫َﺣ ٍﺪ أَﺑَ ًﺪا‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪ْX‬ﻣﺮ ِ ﻟْ َﻔﺤ َﺸ ِﺎء واﻟْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ وﻟَﻮﻻَ ﻓَ ْ ِ‬
‫ﻀ ُﻞ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺘُﻪُ َﻣﺎ َزَﻛﺎ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫َ ُُ ْ َ ُ َ ْ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٢١:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛِﻲ َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫وﻟ ِ‬
‫ﻴﻊ َﻋﻠ ٌ‬
‫ﺎء َوﷲُ َﲰ ٌ‬
‫ﺸُ‬ ‫َ‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa Allah itu maha Pengampun‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗُ ْﻞ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﲢﺒﱡﻮ َن ﷲَ ﻓَﺎﺗﱠﺒِ ُﻌ ِﻮﱐ ُْﳛﺒِْﺒ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َوﻳَـ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫ﻮر‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٣١:(٣‬‬ ‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َرﺣ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ض ﻳَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷَ ْر ِ‬‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﺸﺎءُ َوﷲُ‬ ‫ب َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﺸﺎءُ َوﻳُـ َﻌ ّﺬ ُ‬ ‫َو ﱠ‪َ Ç‬ﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٢٩:(٣‬‬ ‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ٌ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺾ َﻣﺎ‬ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﺑﺒَـ ْﻌ ِ‬
‫اﺳﺘَـ َﺰﳍُُﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ﺗَـ َﻮﻟ ْﻮا ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﺘَـ َﻘﻰ ا ْﳉَ ْﻤ َﻌﺎن إ ﱠﳕَﺎ ْ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٥٥:(٣‬‬ ‫َﻛﺴﺒﻮا وﻟَ َﻘ ْﺪ ﻋ َﻔﺎ ﷲ ﻋ ْﻨـﻬﻢ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َﺣﻠ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َُ َ َ ُ َ ُ ْ‬
‫ﺐ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ َﻋﻠَﻰ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ‪Iَ َ°‬ﺗﻨَﺎ ﻓَـ ُﻘ ْﻞ َﺳﻼَ ٌم َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َﻛﺘَ َ‬
‫ﺎء َك اﻟﺬ َ‬
‫َوإ َذا َﺟ َ‬
‫اﻟ ﱠﺮ ْﲪﺔَ أَﻧﱠﻪ ﻣﻦ ﻋ ِﻤﻞ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ﺳﻮءا ِﲜﻬﺎﻟ ٍَﺔ ﰒُﱠ َ• ِ ِ ِ‬
‫َﺻﻠَ َﺢ ﻓَﺄَﻧﱠﻪُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫ﻮر‬ ‫ب ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪﻩ َوأ ْ‬‫َ‬ ‫َ ُ َ ْ َ َ ْ ُ ً ََ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪٥٤:(٦‬‬ ‫ِ‬
‫‪Lihat juga:‬‬ ‫َرﺣ ٌ‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):173, 182, 192, 199, 218, 225, 226, 235‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):86-89‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):25‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):145‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):3, 34, 39, 74, 98, 101‬‬ ‫;‪S.Al-Anfal(8):69-70‬‬
‫;‪S.At-Taubah(9):5, 27, 91, 99, 102‬‬ ‫;‪S.Yusuf(12):53‬‬
‫;‪S.Ibrahim(14):36‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):115‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):60‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):5, 22, 33, 62‬‬ ‫;‪S.An-Naml(27):11‬‬
‫;‪S.Fathir(35):28, 30‬‬ ‫;‪S.Fushshilat(41):32‬‬ ‫;‪S.Asy-Syura(42):23‬‬
‫;‪S.Al-Hujurat(49):5, 14; S.Al-Hadied(57):28‬‬ ‫;‪S.Al-Mujadilah(58):2, 12‬‬
‫;‪S.Al-Mumtahanah(60):7, 12‬‬ ‫;‪S.At-Taghabun(64):14‬‬
‫;‪S.At-Tahriem(66):1‬‬ ‫‪S.Al-Muzzammil(73):20.‬‬

‫‪4. Ayat-ayat yang menyebut kalangan Ulul Albab‬‬


‫ت ِﻷ ِ‬
‫ُوﱄ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬ ‫ض وا ْﺧﺘِ َﻼ ِ‬
‫ف اﻟﻠﱠﻴ ِﻞ واﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر ﻵَ‪ٍ I‬‬ ‫إِ ﱠن ِﰲ َﺧﻠ ِْﻖ اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷَ ْر ِ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪١٩٠:(٣‬‬ ‫‪ .‬آل‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 268-269.‬‬ ‫‪536‬‬


‫ﻴﺚ ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َ‪ I‬أ ِ‬
‫ُوﱄ‬ ‫اﳋَﺒِ ِ‬
‫ﻚ َﻛﺜْـ َﺮةُ ْ‬
‫ﺐ َوﻟ َْﻮ أَ ْﻋ َﺠﺒَ َ‬ ‫اﳋَﺒِ ُ ﱠِ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻮي ْ‬
‫ﻴﺚ َواﻟﻄﻴّ ُ‬
‫ن ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠٠:(٥‬‬ ‫ﺎب ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َ‬
‫اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫اﺣ ٌﺪ َوﻟِﻴَ ﱠﺬ ﱠﻛﺮ أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ﱠﺎس وﻟِﻴـ ْﻨ َﺬروا ﺑِ ِﻪ وﻟِﻴـﻌﻠَﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ ﻫﻮ إِﻟَﻪٌ و ِ‬
‫َُ َ‬ ‫َ َْ ُ‬
‫ِ‬
‫َﻫ َﺬا ﺑَﻼَغٌ ﻟﻠﻨ ِ َ ُ ُ‬
‫َ‬
‫إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪٥٢:(١٤‬‬ ‫‪.‬‬
‫ص)‪٢٩:(٣٨‬‬ ‫ﺎب ‪.‬‬ ‫ﻚ ُﻣﺒَ َﺎر ٌك ﻟِﻴَ ﱠﺪﺑﱠـﺮوا آ ََ‪I‬ﺗِِﻪ َوﻟِﻴَـﺘَ َﺬ ﱠﻛﺮ أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫ﺎب أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ إِﻟ َْﻴ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻛﺘَ ٌ‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫اﻫ ُﻢ ﷲُ َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ْﻢ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳﺴﺘ ِﻤﻌﻮ َن اﻟْ َﻘﻮ َل ﻓَـﻴـﺘﱠﺒِﻌﻮ َن أَﺣﺴﻨَﻪ أُوﻟَﺌِ َ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ َﻫ َﺪ ُ‬
‫ﻚ اﻟﺬ َ‬ ‫ْ َ ُ َُْ‬ ‫َ َ َْ ُ‬
‫ﺎب ‪ .‬اﻟﺰﻣﺮ)‪١٨:(٣٩‬‬ ‫أُوﻟُﻮ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫ُوﱄ اْﻷَﻟْﺒ ِ ﱠ ِ‬ ‫َﻋ ﱠﺪ ﷲُ َﳍُ ْﻢ َﻋ َﺬا ً َﺷ ِﺪﻳ ًﺪا ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َ‪ I‬أ ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻗَ ْﺪ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ‬
‫ﺎب اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬ ‫أَ‬
‫ﻜ ْﻢ ِذ ْﻛ ًﺮا ‪ .‬اﻟﻄﻼق)‪١٠:(٦٥‬‬ ‫إِﻟ َْﻴ ُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):179, 197, 269‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):7, 190‬‬
‫;‪S.Yusuf(12):111‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):19‬‬ ‫;‪S.Shad(38):43‬‬
‫‪S.Az-Zumar(39):9, 21; S.Ghafir(40):53-54.‬‬
‫)‪5. Ayat-ayat yang menyebut soal Hikmah (bisa untuk mendefinisikan‬‬
‫َﺧ َﺮ ﻓَـﺘُـ ْﻠ َﻘﻰ ِﰲ‬ ‫ﷲ إِ َﳍًﺎ آ َ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ ا ْﳊِ ْﻜﻤ ِﺔ وﻻَ َﲡْﻌﻞ ﻣﻊ ِ‬ ‫ﻚ ِﳑﱠﺎ أ َْو َﺣﻰ إِﻟ َْﻴ َ‬ ‫ذَﻟِ َ‬
‫َ َ َْ ََ‬ ‫ﻚ َرﺑﱡ َ َ‬
‫ﻮرا ‪ .‬اﻹﺳﺮاء)‪٣٩:(١٧‬‬ ‫ﻮﻣﺎ َﻣ ْﺪ ُﺣ ً‬ ‫ﱠﻢ َﻣﻠُ ً‬
‫َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫‪َ Ç‬وَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ْﺮ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳَ ْﺸ ُﻜ ُﺮ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ َوَﻣ ْﻦ‬ ‫َن ا ْﺷ ُﻜﺮ ِﱠِ‬ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ َآﺗَـﻴـﻨَﺎ ﻟُ ْﻘﻤﺎ َن ا ْﳊِ ْﻜﻤﺔَ أ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﲪﻴ ٌﺪ ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن)‪١٢:(٣١‬‬ ‫ِ‬‫ﲏ َ‬ ‫ِ‬
‫َﻛ َﻔ َﺮ ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ ﻏَ ِ ﱞ‬
‫ﺚ ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ َر ُﺳﻮﻻً ِﻣ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ ﻳَـ ْﺘـﻠُﻮ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ آ ََ‪I‬ﺗِِﻪ‬‫ﲔ إِ ْذ ﺑَـ َﻌ َ‬ ‫ِِ‬
‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻣ ﱠﻦ ﷲُ َﻋﻠَﻰ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫ﲔ‬‫ﺿﻼَ ٍل ُﻣﺒِ ٍ‬ ‫ﺎب َوا ْﳊِ ْﻜ َﻤﺔَ َوإِ ْن َﻛﺎﻧُﻮا ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ُﻞ ﻟ َِﻔﻲ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻳُـ َﺰّﻛﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻬ ُﻢ اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪١٦٤:(٣‬‬ ‫‪ .‬آل‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):129, 151, 231, 251‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):48‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):54, 113‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):110‬‬ ‫;‪S.Al-Ahzab(33):34‬‬
‫‪S.Al-Jum’ah(62):2.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 268-269.‬‬ ‫‪537‬‬


D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Jangan mengikuti syaithan, meskipum diancam dengan kejelekan
apapun juga.
2. Hendaknya senantiasa menempuh dan mengusahakan segala yang
menyebabkan adanya ampunan dan karunia Allah.

‫ﲔ ِﻣ ْﻦ‬ ِ ِ ِ ٍ ِ
َ ‫َوَﻣﺎ أَﻧْـ َﻔ ْﻘﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧَـ َﻔ َﻘﺔ أ َْو ﻧَ َﺬ ْرُْﰎ ﻣ ْﻦ ﻧَ ْﺬ ٍر ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻪُ َوَﻣﺎ ﻟﻠﻈﱠﺎﻟ ِﻤ‬
ِ
‫ﻮﻫﺎ‬ َ ‫ﺎت ﻓَﻨِ ِﻌ ﱠﻤﺎ ﻫ َﻲ َوإِ ْن ُﲣْ ُﻔ‬
َ ُ‫ﻮﻫﺎ َوﺗُـ ْﺆﺗ‬ ِ َ‫ﺼ َﺪﻗ‬ ‫( إِ ْن ﺗُـ ْﺒ ُﺪوا اﻟ ﱠ‬٢٧٠) ‫ﺼﺎ ٍر‬ َ ْ‫أَﻧ‬
ِ ِ ِ ِ
ٌ ‫اء ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﻳُ َﻜ ّﻔ ُﺮ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺳﻴِّﺌَﺎﺗ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ‬
‫ﲑ‬ َ ‫اﻟْ ُﻔ َﻘ َﺮ‬
(٢٧١)
A. MAKSUD AYAT
1. Allah Mengetahui apa saja yang diinfaqkan seseorang atau nadzar
yang diniatkannya.
2. Orang yang berbuat dhalim, tidak berinfaq dan tidak menunaikan
nadzar, tidak mempunyai penolong nanti di Akhirat.
3. Melakukan shadaqah dengan terang-terangan itu merupakan
perbuatan yang sangat baik.
4. Melakukan shadaqah secara tersembunyi, langsung memberikan
kepada para faqir (faqir-miskin) itu lebih baik lagi dibandingkan
shadaqah secara secara terbuka (terang-terangan).
5. Orang yang bershadaqah secara sembunyi-sembunyi itu lebih
mudah untuk dihapuskan kejelekan atau kesalahan-kesalahannya.
6. Allah sangat Mengetahui apa saja yang sedang atau akan
dilakukan oleh para hambaNya.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Allah akan mengurus dan membalas apa yang diinfaqkan orang,
dan akan mengurus nadzar seseorang (apakah dia jalankan atau
tidak) dan membalasnya.

S.Al-Baqarah(2): 270-271. 538


2. Orang tidak berinfaq berarti berbuat dhalim kepada dirinya
sendiri; demikian juga orang yang tidak menunaikan nadzarnya;
mereka akan disiksa di Akhirat nanti.
3. Infaq atau shadaqah itu boleh dilakukan secara terang-terangan
dan boleh secara tersembunyi, meskipun yang tersembunyi lebih
baik, lebih utama.
4. Zakat, Shadaqah atau Infaq itu tidak hanya berfungsi
membersihkan harta, tetapi juga membersihkan diri dari dosa.
5. Tidak ada perbuatan manusia yang tidak dibalas oleh Allah.
Catatan:
Maksud dibalasnya perbuatan ini adalah: kebaikan dibalas kebaikan,
keburukan dibalas keburukan, yang kelihatannya baik padahal
hakikatnya buruk (misalnya karena niatnya yang buruk), dibalas dengan
keburukan.

C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN


1. Ayat-ayat tentang perintah, anjuran berinfaq
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا‬ ِ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻪ َرّ”ِِ ْﻢ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ِ ِ‫ﱠ‬
ُ َ‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬ َ َ‫ﺻﺒَـ ُﺮوا اﺑْﺘﻐ‬ َ ‫ﻳﻦ‬ َ ‫َواﻟﺬ‬
٢٢:(١٣)‫ اﻟﺮﻋﺪ‬. ‫ﻚ َﳍُ ْﻢ ُﻋ ْﻘ َﱮ اﻟﺪﱠا ِر‬ ‫ﺴﻨَ ِﺔ اﻟ ﱠ‬
َ ِ‫ﺴﻴِّﺌَﺔَ أُوﻟَﺌ‬ ِ ِ
َ َ‫َو َﻋﻼَﻧﻴَﺔً َوﻳَ ْﺪ َرءُو َن ْﳊ‬
ً‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا َو َﻋ َﻼﻧِﻴَﺔ‬ ِ ِ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺘـﻠُﻮ َن ﻛِﺘﺎب ﱠ‬
ُ َ‫ﺼ َﻼ َة َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬ ‫ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬Ç‫ا‬ َ َ َ َ
ِ ِ ِ ِ
ْ َ‫ﻮرُﻫ ْﻢ َوﻳَ ِﺰﻳ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻓ‬ ِ ِ ِ
ُ‫ﻀﻠﻪ إﻧﱠﻪ‬ َ ‫ُﺟ‬ ُ ‫( ﻟﻴُـ َﻮﻓّﻴَـ ُﻬ ْﻢ أ‬٢٩) ‫ﻮر‬ َ ُ‫َﻦ ﺗَـﺒ‬
ْ ‫ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﲡَ َﺎرةً ﻟ‬
(٣٥)‫ﻓﺎﻃﺮ‬ . (٣٠) ‫ﻮر‬ ٌ ‫ﻮر َﺷ ُﻜ‬ ٌ ‫ﻏَ ُﻔ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ِ ‫ ورﺳﻮﻟِ ِﻪ وأَﻧِْﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ ﺟﻌﻠَ ُﻜﻢ ﻣﺴﺘ ْﺨﻠَ ِﻔ ِ ِ ﱠ‬x
َ ‫ﲔ ﻓﻴﻪ ﻓَﺎﻟﺬ‬ َ َْ ُ ْ َ َ َ ُ َ َ ِ ‫آَﻣﻨُﻮا‬
ِ ِ
٧:(٥٧)‫اﳊﺪﻳﺪ‬ . ٌ‫َﺟ ٌﺮ َﻛﺒِﲑ‬ْ ‫َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﳍُ ْﻢ أ‬
ِ ِ ِ
َ‫ب ﻟ َْﻮﻻ‬ ِّ ‫ﻮل َر‬ َ ‫ت ﻓَـﻴَـ ُﻘ‬ َ ‫ِْﰐَ أ‬Xَ ‫َوأَﻧْﻔ ُﻘﻮا ﻣ ْﻦ َﻣﺎ َرَزﻗـْﻨَﺎ ُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻞ أَ ْن‬
ُ ‫َﺣ َﺪ ُﻛ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻮ‬
ِِ ‫ﺻ ﱠﺪ َق وأَ ُﻛﻦ ِﻣﻦ اﻟ ﱠ‬
١٠:(٦٣)‫ اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن‬. ‫ﲔ‬ َ ‫ﺼﺎﳊ‬ َ ْ َ ‫ﻳﺐ ﻓَﺄَ ﱠ‬ َ ‫أَﺧ ْﱠﺮﺗَِﲏ إِ َﱃ أ‬
ٍ ‫َﺟ ٍﻞ ﻗَ ِﺮ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):195; S.An-Nisa’(4):39.

2. Hadits tentang perumpamaan orang berinfaq

S.Al-Baqarah(2): 270-271. 539


‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ ِ‬ ‫ﻮل ِ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق أ َ‬
‫َﺣ ٌﺪ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣﺎ ﺗَ َ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫) َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ( ﻗَ َ‬
‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬
‫َﺧ َﺬ َﻫﺎ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ُﻦ ﺑِﻴَ ِﻤﻴﻨِ ِﻪ َوإِ ْن‬
‫ﺐ ‪ -‬إِﻻﱠ أ َ‬ ‫ِ ﱠِ‬
‫ﺐ ‪َ -‬وﻻَ ﻳَـ ْﻘﺒَ ُﻞ ﷲُ إﻻﱠ اﻟﻄﻴّ َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَ ٍﺔ ِﻣ ْﻦ ﻃَﻴِّ ٍ‬‫ﺑِ َ‬
‫ِ‬ ‫ﺖ ﲤََْﺮةً ﻓَـﺘَـ ْﺮﺑُﻮ ِﰱ َﻛ ِّ‬
‫ﻒ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَ ِﻦ َﺣ ﱠﱴ ﺗَ ُﻜﻮ َن أَ ْﻋﻈَ َﻢ ﻣ َﻦ ا ْﳉَﺒَ ِﻞ َﻛ َﻤﺎ ﻳُـ َﺮِّﰉ أ َ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ‬ ‫َﻛﺎﻧَ ْ‬
‫ﺼﻴﻠَﻪُ (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫ﻓَـﻠُ ﱠﻮﻩُ أَو ﻓَ ِ‬
‫ْ‬
‫ﺐ َوﺗَـ ْﺮﺑِﻴَﺘِ َﻬﺎ ‪ ،‬ح‪٦٢‬‬ ‫ﺐ اﻟﻄﱠﻴِّ ِ‬‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻜ ْﺴ ِ‬ ‫م ‪ ، ٨٥/٣ :‬ك‪-١٢‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪ -٢٠‬ﻗَـﺒُ ِ‬
‫ﻮل اﻟ ﱠ‬
‫اﻟﻔﺼﻴﻞ ‪ :‬وﻟﺪ اﻟﻨﺎﻗﺔ إذا ﻓﺼﻞ ﻋﻦ أﻣﻪ ؛ اﻟﻔﻠﻮ ‪ :‬اﳌُْﻬﺮ اﻟﺼﻐﲑ إذا ﻓﻄﻢ ‪.‬‬ ‫)‪(٢٣٨٩‬‬
‫‪3. Hadits tentang keutamaan shadaqah secara sembunyi-sembunyi‬‬
‫ِ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﺳ ْﺒـ َﻌﺔٌ ﻳُﻈﻠﱡ ُﻬ ُﻢ ﷲُ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎدةِ َرﺑِِّﻪ ‪،‬‬ ‫ﺎب ﻧَ َ ِ‬ ‫ِﰱ ِﻇ ِﻠّ ِﻪ ﻳـﻮم ﻻَ ِﻇ ﱠﻞ إِﻻﱠ ِﻇﻠﱡﻪُ اْ ِﻹﻣﺎم اﻟْﻌ ِ‬
‫ﺸﺄَ ِﰱ ﻋﺒَ َ‬ ‫ﺎد ُل ‪َ ،‬و َﺷ ﱞ‬ ‫َُ َ‬ ‫َْ َ‬
‫ﷲ اﺟﺘﻤﻌﺎ َﻋﻠَﻴﻪِ‬ ‫ﺎﺟ ِﺪ ‪ ،‬ورﺟﻼَ ِن َﲢﺎ ﱠ ِﰱ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ََْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُ‬ ‫َوَر ُﺟ ٌﻞ ﻗَـﻠْﺒُﻪُ ُﻣ َﻌﻠ ٌﻖ ﰱ اﻟ َْﻤ َ‬
‫ﺎل إِِّﱏ أ َ‬ ‫ﺐ و َﲨَ ٍ‬ ‫وﺗَـ َﻔ ﱠﺮﻗَﺎ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ‪ ،‬ورﺟﻞ ﻃَﻠَﺒـ ْﺘﻪُ اﻣﺮأَةٌ َذ ُ ِ‬
‫ﺎف‬
‫َﺧ ُ‬ ‫ﺎل ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ات َﻣ ْﻨﺼ ٍ َ‬ ‫ْ ََ ُ ٌ َ َْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق أَ ْﺧ َﻔﻰ َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ َﻢ ﴰَﺎﻟُﻪُ َﻣﺎ ﺗُـ ْﻨﻔ ُﻖ َﳝﻴﻨُﻪُ ‪َ ،‬وَر ُﺟ ٌﻞ ذَ َﻛ َﺮ‬ ‫ﷲَ ‪َ ،‬وَر ُﺟ ٌﻞ ﺗَ َ‬
‫ﺖ َﻋ ْﻴـﻨَﺎﻩُ (( ‪.‬‬
‫ﺎﺿ ْ‬‫ﷲَ َﺧﺎﻟِﻴًﺎ ﻓَـ َﻔ َ‬
‫رواﻩ أﲪﺪ واﻟﺒﺨﺎري واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ وﻣﺴﻠﻢ واﻟﱰﻣﺬي واﻟﻨﺴﺂﺋﻲ ‪.‬‬
‫ﺲ ِﰱ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ﻳَـ ْﻨـﺘَ ِﻈ ُﺮ‬ ‫خ ‪ ، ١٦٨/١:‬ك‪-١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪َ -٣٦‬ﻣ ْﻦ َﺟﻠَ َ‬
‫ﺼﻼَ َة ‪ ،‬ح‪ ٦٦٠‬وأﻃﺮاﻓﻪ ‪٦٨٠٦ ، ٦٤٧٩ ، ١٤٢٣‬‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ‪ ،‬ح‪. ٩١‬‬ ‫ﻀ ِﻞ إِ ْﺧ َﻔ ِﺎء اﻟ ﱠ‬‫م ‪ ، ٩٣/٣:‬ك‪-١٢‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-٣١‬ﻓَ ْ‬
‫ﺐ ِﰱ ِ‬
‫ﷲ ‪ ،‬ح‪٢٣٩١‬‬ ‫ت ‪ ، ٥٩٩-٥٩٨/٤:‬ك‪-٣٧‬اﻟﺰﻫﺪ ‪ ،‬ب‪ -٥٣‬ا ْﳊُ ِّ‬
‫ﺎد ِل ‪.‬‬ ‫ن ‪ :‬ج‪ ٨‬ص‪ ، ٢٢٣-٢٢٢‬ك‪-٤٩‬آداب اﻟﻘﻀﺎة ‪ ،‬ب‪ -٢‬ا ِﻹﻣ ِﺎم اﻟْﻌ ِ‬
‫َ َ‬
‫‪٤٣٩/٢ :‬‬ ‫ﺣﻢ‬
‫‪4. Hadits tentang tidak baiknya orang bernadzar‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 270-271.‬‬ ‫‪540‬‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوآﻟِ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬
‫ﺎل‪ )):‬اﻟﻨَ ْﺬ ُر ﻻَ‬ ‫)ﻋ ِﻦ اﺑ ِﻦ ﻋﻤﺮ( أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫َ ْ ََُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ج ﺑِﻪ ﻣ َﻦ اﻟْﺒَﺨ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﺚ‬
‫ﻴﻞ (( ‪َ .‬ﻫ َﺬا َﺣﺪ ٌ‬ ‫ﻳُـ َﻘ ّﺪ ُم َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻻَ ﻳـُ َﺆ ّﺧ ُﺮﻩُ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ ﻳُ ْﺴﺘَ ْﺨ َﺮ ُ‬
‫ﱯ ِﰲ‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫اﻟﺴﻴَﺎﻗَ ِﺔ – وﻗﺎل اﻟ ﱠﺬ َﻫِ ﱡ‬ ‫ﻴﺢ َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﺮ ِط اﻟ ﱠ‬
‫ﺸ ْﻴ َﺨ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َوَﱂْ ُﳜْ ِﺮ َﺟﺎﻩُ ”َﺬﻩ ّ‬ ‫ﺻﺤ ٌ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫ي َوُﻣ ْﺴﻠ ٍﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺺ‪َ :‬ﻋﻠَﻰ َﺷ ْﺮط اﻟْﺒُ َﺨﺎ ِر ِّ‬ ‫اﻟﺘﱠـ ْﻠﺨ ِ‬
‫ك ‪ ، ٣٠٤/٤:‬ك‪-٤٣‬اﻟﻨﺬور ‪ ،‬ب‪-١‬اﻟﻨﺬر ﻻﻳﻘﺪم ﺷﻴﺌﺎ وﻻ ﻳﺆﺧﺮﻩ ‪) ،‬ح‪(٧٩٤٨‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang menyebut soal nasib orang dhalim di Akhirat‬‬
‫ﺺ ِﻓ ِﻴﻪ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱭ ﷲَ ﻏَﺎﻓﻼً َﻋ ﱠﻤﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ُﻞ اﻟﻈﱠﺎﻟ ُﻤﻮ َن إِ ﱠﳕَﺎ ﻳـُ َﺆ ّﺧ ُﺮُﻫ ْﻢ ﻟﻴَـ ْﻮم ﺗَ ْﺸ َﺨ ُ‬ ‫ﺴَﱠ‬ ‫َوَﻻ َﲢْ َ‬
‫ﺎر ‪ .‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ)‪٤٢:(١٤‬‬ ‫ﺼُ‬ ‫اْﻷَﺑْ َ‬
‫‪َ x‬ﻣﺎ َﱂْ ﻳُـﻨَـ ِّﺰ ْل ﺑِ ِﻪ ُﺳ ْﻠﻄَ ًﺎ‘‬ ‫ﻮب اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا اﻟ ﱡﺮ ْﻋﺐ ِﲟَﺎ أَ ْﺷﺮُﻛﻮا ِ ِ‬ ‫َﺳﻨُـﻠ ِْﻘﻲ ِﰲ ﻗُـﻠُ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٥١:(٣‬‬ ‫ﺲ َﻣﺜْـ َﻮى اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬ ‫اﻫﻢ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎر َوﺑ ْﺌ َ‬
‫َوَﻣﺄ َْو ُ ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر َوذَﻟِ َ‬ ‫ِ‬ ‫إِِّﱐ أُ ِرﻳ ُﺪ أَ ْن ﺗَـﺒُﻮءَ ‪ْ ِِq‬ﲦِﻲ َوإِ ْﲦِ َ‬
‫ﻚ َﺟ َﺰاءُ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ﲔ‬ ‫َﺻ َﺤ ِ‬
‫ﻚ ﻓَـﺘَ ُﻜﻮ َن ﻣ ْﻦ أ ْ‬
‫‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٢٩:(٥‬‬
‫ﲔ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﻚ َْﳒ ِﺰي اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬ ‫اش َوَﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫ﱠﻢ ِﻣ َﻬﺎ ٌد َوِﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮِﻗ ِﻬ ْﻢ ﻏَ َﻮ ٍ‬ ‫ِ‬
‫َﳍُ ْﻢ ﻣ ْﻦ َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫اﻷﻋﺮاف)‪٤١:(٧‬‬
‫‪6. Hadits tentang nasib orang dhalim nanti di Akhirat‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒﺪ ﷲ ﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ َرﺿ َﻰ ﷲُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ﺎت ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ‬
‫ْﻢ ﻇُﻠُ َﻤ ٌ‬ ‫ﱡ‬
‫ﺎل‪ )):‬اﻟﻈﻠ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺎت ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ‪،‬‬
‫ْﻢ ﻇُﻠُ َﻤ ٌ‬ ‫ﱡ‬
‫خ ‪ ، ١٦٩/٣ :‬ك‪-٤٦‬اﳌﻈﺎﱂ ‪ ،‬ب‪-٨‬اﻟﻈﻠ ُ‬
‫ح‪٢٤٤٧‬‬
‫اﻟﱪ واﻟﺼﻠﺔ ‪ ،‬ب‪َ -١٦‬ﲢْ ِﺮ ِﱘ اﻟﻈﱡﻠ ِْﻢ ‪ ،‬ح‪(٦٧٤٢)٥٨‬‬ ‫م ‪ ، ١٨/٨:‬ك‪ّ -٤٥‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 270-271.‬‬ ‫‪541‬‬


‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ أَِﰉ ﻫﺮﻳـﺮةَ أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬أَﺗَ ْﺪ ُرو َن َﻣﺎ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َْ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن‬ ‫ﺎع ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ ﻓﻴﻨَﺎ َﻣ ْﻦ ﻻَ د ْرَﻫ َﻢ ﻟَﻪُ َوﻻَ َﻣﺘَ َ‬ ‫ﺲ ؟(( ﻗَﺎﻟُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ ُ‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ ُ‬
‫ﺻﻴَ ٍﺎم َوَزَﻛﺎةٍ َو َ‪ْX‬ﺗِﻰ ﻗَ ْﺪ َﺷﺘَ َﻢ‬ ‫اﻟْﻤ ْﻔ ِﻠﺲ ِﻣﻦ أُ ﱠﻣ ِﱴ ‪ْX‬ﺗِﻰ ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ﺑِﺼﻼَةٍ و ِ‬
‫َ َْ َ َ َ َ َ‬ ‫ُ َ ْ‬
‫ب َﻫ َﺬا ﻓَـﻴُـ ْﻌﻄَﻰ‬ ‫ﺿ َﺮ َ‬ ‫ﻚ َد َم َﻫ َﺬا َو َ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َو َﺳ َﻔ َ‬ ‫ف َﻫ َﺬا َوأَ َﻛ َﻞ َﻣ َ‬ ‫َﻫ َﺬا َوﻗَ َﺬ َ‬
‫ﻀﻰ َﻣﺎ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗُﻪُ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳُـ ْﻘ َ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗِِﻪ ﻓَِﺈ ْن ﻓَﻨِﻴَ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ﻫ َﺬا ِﻣﻦ ﺣ ِِ‬
‫ﺖ َﺣ َ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗﻪ َو َﻫ َﺬا ﻣ ْﻦ َﺣ َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ِح ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ م‬ ‫ُﺧ َﺬ ِﻣﻦ َﺧﻄَﺎ‪I‬ﻫﻢ ﻓَﻄُ ِﺮﺣ ْ ِ‬ ‫ﻋﻠَﻴ ِﻪ أ ِ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴﻪ ﰒُﱠ ﻃُﺮ َ‬ ‫َُْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬
‫‪ ، ١٨/٨:‬ك‪-٤٥‬اﻟﱪّ واﻟﺼﻠﺔ‪ ،‬ب‪َ -١٦‬ﲢْ ِﺮ ِﱘ اﻟﻈﱡﻠ ِْﻢ‪ ،‬ح‪(٦٧٤٤) ٦٠‬‬
‫‪7. Hadits tentang menolong orang madhlum dan orang dhalim‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ٍِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺲ ﺑْ ِﻦ َﻣﺎﻟﻚ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ( ﻗَ َ َ ُ‬ ‫)ﻋ ْﻦ أَﻧَ ِ‬
‫َ‬
‫َﺧ َ ِ‬
‫ﻮﻣﺎ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى‬
‫ﺎك ﻇَﺎﻟ ًﻤﺎ أ َْو َﻣﻈْﻠُ ً‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬اﻧْ ُ‬
‫ﺼ ْﺮ أ َ‬
‫ﺎك ﻇَﺎﻟِ ًﻤﺎ أ َْو‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎرى‪ ، ١٦٨/٣:‬ك‪-٤٦‬اﳌﻈﺎﱂ ‪ ،‬ب‪-٤‬أ َِﻋ ْﻦ أ َ‬
‫َﺧ َ‬
‫ﻮم ‪ ،‬ح‪ ٢٤٤٣‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ﰱ ‪٦٩٥٢ ، ٢٤٤٤‬‬ ‫َﻣﻈْﻠُ ً‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah memperbanyak berbuat baik, tidak usah bernadzar.‬‬
‫‪2. Sebisanya bershadaqah secara tersembunyi, setidak-tidaknya‬‬
‫‪jangan berniat pamer (menunjuk-nunjukkan kepada orang lain).‬‬

‫ﺸﺎءُ َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ‬ ‫اﻫ ْﻢ َوﻟَ ِﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﻚ ُﻫ َﺪ ُ‬ ‫ﺲ َﻋﻠَْﻴ َ‬ ‫ﻟَْﻴ َ‬
‫ﷲ َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻳـُ َﻮ ﱠ‬
‫ف إِﻟَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻓَِﻸَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜﻢ وﻣﺎ ﺗُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن إِﻻﱠ اﺑﺘِﻐَﺎء وﺟ ِﻪ ِ‬
‫ْ َ َْ‬ ‫ْ ََ‬
‫َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﻻَ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٢٧٢‬‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Allah menyatakan Rasulullah tidak memiliki kemampuan untuk‬‬
‫‪memberikan petunjuk kepada orang-orang Arab (di masa itu).‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 270-271.‬‬ ‫‪542‬‬


2. Allah Yang menunjuki siapa saja yang Dia kehendaki.
3. Harta yang dibelanjakan dengan niatan hanya untuk meridlakan
Allah itu akan kembali kepada orang yang membelanjakannya
(nanti di Akhirat).
4. Harta yang dibelanjakan itu ganjarannya akan ditunaikan kepada
orang yang membelanjakannya, tidak akan dikurangkan, tidak
akan dirugikan.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang hanya akan mau beriman jika Allah mengijinkannya,
dengan memberi petunjuk kepadanya.
2. Orang beriman dan berbuat baik itu akan dibalas dengan kebaikan
dan mendapat kekayaan di Akhirat.
3. Hanya amalan yang dilakukan dengan niat ikhlash yang akan
diterima dan diganjar oleh Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat yang menunjukkan bahwa Allah memberi petunjuk kepada
siapa saja yang Dia kehendaki, dan jika tidak, tidak akan ada orang
yang mau beriman
ِ َ‫ﺸﻴﻄ‬ ِ ِ ‫ات اﻟ ﱠ‬ِ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌﻮا ُﺧﻄُﻮ‬I
ُ‫ﺎن ﻓَِﺈﻧﱠﻪ‬ ْ ‫ﺸ ْﻴﻄَﺎن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘﱠﺒِ ْﻊ ُﺧﻄَُﻮات اﻟ ﱠ‬ َ ُ َ َ َ َ
ِ ِ ِ
‫ﻀ ُﻞ ﷲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َوَر ْﲪَﺘُﻪُ َﻣﺎ َزَﻛﺎ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ‬ ِ ِ
ْ َ‫ﺸﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜﺮ َوﻟ َْﻮﻻَ ﻓ‬ ِ
َ ‫ ُْﻣ ُﺮ ﻟْ َﻔ ْﺤ‬Xَ
٢١:(٢٤)‫ﻴﻢ اﻟﻨﻮر‬ ِ ‫ﺸﺎء وﷲ َِﲰ‬ ِ ِ ٍ ‫أ‬
ٌ ‫ﻴﻊ َﻋﻠ‬ ٌ ُ َ ُ َ َ‫َﺣﺪ أَﺑَ ًﺪا َوﻟَﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳُـ َﺰّﻛﻲ َﻣ ْﻦ ﻳ‬ َ
١٦:(٢٢)‫اﳊﺞ‬ . ‫ﺎت َوأَ ﱠن ﷲَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ‬
ٍ َ‫ت ﺑـﻴِﻨ‬
ٍ َ ِ‫َوَﻛ َﺬﻟ‬
ّ َ Iََ ‫ﻚ أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎﻩُ آ‬
ِ ٍِ ِ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
‫ﺎح ِﰲ‬ ْ ‫ﺎح اﻟ ِْﻤ‬
ُ َ‫ﺼﺒ‬ ٌ َ‫ﺼﺒ‬ ْ ‫ض َﻣﺜَ ُﻞ ﻧُﻮِرﻩ َﻛ ِﻤ ْﺸ َﻜﺎة ﻓ َﻴﻬﺎ ﻣ‬ ِ ‫ات َواْﻷ َْر‬ َ َ ‫ﻮر اﻟ ﱠ‬ُ ُ‫ﷲُ ﻧ‬
َ‫ي ﻳُﻮﻗَ ُﺪ ِﻣ ْﻦ َﺷ َﺠ َﺮةٍ ُﻣﺒَ َﺎرَﻛ ٍﺔ َزﻳْـﺘُﻮﻧٍَﺔ ﻻ‬ ‫ﺐ ُد ِّر ﱞ‬ٌ ‫ﺎﺟﺔُ َﻛﺄَﻧﱠـ َﻬﺎ َﻛ ْﻮَﻛ‬
ٍ ‫ُزﺟ‬
َ ‫ﺎﺟﺔ اﻟ ﱡﺰ َﺟ‬
َ َ
‫ﻮر َﻋﻠَﻰ ﻧُﻮٍر‬ ٌ ُ‫ﺴ ْﺴﻪُ َ‘ ٌر ﻧ‬
ِ
َ َْ‫ﺎد َزﻳْـﺘُـ َﻬﺎ ﻳُﻀﻲءُ َوﻟ َْﻮ َﱂْ ﲤ‬ُ ‫َﺷ ْﺮِﻗﻴﱠﺔ َوﻻَ ﻏَ ْﺮﺑِﻴﱠﺔ ﻳَ َﻜ‬
ٍ ٍ
‫ﱠﺎس َوﷲُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء‬ ِ ‫ﺎل ﻟِﻠﻨ‬ َ َ‫ب ﷲُ اْﻷ َْﻣﺜ‬ ُ ‫ﻀ ِﺮ‬ ْ َ‫ﺸﺎءُ َوﻳ‬َ َ‫ﻳَـ ْﻬ ِﺪي ﷲُ ﻟِﻨُﻮِرﻩِ َﻣ ْﻦ ﻳ‬
٣٥:(٢٤)‫ اﻟﻨﻮر‬. ‫ﻴﻢ‬ ِ
ٌ ‫َﻋﻠ‬

S.Al-Baqarah(2): 272. 543


‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):142, 213‬‬ ‫;‪S.Al-An’am(6):88‬‬ ‫;‪S.An-Nur(24):45‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):23‬‬

‫‪2. Ayat yang menunjukkan bahwa Rasulullah tidak akan bisa‬‬


‫‪memberi petunjuk tanpa ijin Allah, meskipun kepada orang yang‬‬
‫‪sebenarnya beliau harapkan imannya.‬‬

‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻬ ِﺪي َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬


‫ﺸﺎءُ َو ُﻫ َﻮ أَ ْﻋﻠَ ُﻢ‬ ‫ﺖ وﻟ ِ‬
‫َﺣﺒَـ ْﺒ َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻚ ﻻَ ﺗَـ ْﻬﺪي َﻣ ْﻦ أ ْ‬ ‫إِﻧﱠ َ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻦ ‪ .‬اﻟﻘﺼﺺ)‪٥٦:(٢٦‬‬ ‫ِ ﻟ ُْﻤ ْﻬﺘَﺪ َ‬
‫‪3. Ayat yang menunjukkan bahwa amalan yang diganjar adalah yang‬‬
‫‪ikhlash:‬‬
‫َﺳﲑا )‪ (٨‬إِ ﱠﳕَﺎ ﻧُﻄ ِْﻌﻤ ُﻜﻢ ﻟِﻮﺟﻪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ َْ‬ ‫ﻴﻤﺎ َوأ ً‬ ‫َوﻳُﻄْﻌ ُﻤﻮ َن اﻟﻄﱠ َﻌ َ‬
‫ﺎم َﻋﻠَﻰ ُﺣﺒّﻪ ﻣ ْﺴﻜﻴﻨًﺎ َوﻳَﺘ ً‬
‫ﷲ ﻻَ ﻧُ ِﺮﻳ ُﺪ ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ ﺟﺰاء وﻻَ ُﺷ ُﻜﻮرا )‪ (٩‬إِ ﱠ‘ َﳔَ ُ ِ‬
‫ِ‬
‫ﺎف ﻣ ْﻦ َرﺑِّﻨَﺎ ﻳَـ ْﻮًﻣﺎ َﻋﺒُ ً‬
‫ﻮﺳﺎ‬ ‫ً‬ ‫ْ ََ ً َ‬
‫اﻹﻧﺴﺎن)‪(٧٦‬‬ ‫ﻗَ ْﻤﻄَ ِﺮ ًﻳﺮا )‪(١٠‬‬
‫ُﲡْ َﺰى )‪ (١٩‬إِﻻﱠ اﺑْﺘِﻐَﺎءَ َو ْﺟ ِﻪ َرﺑِِّﻪ اْﻷَ ْﻋﻠَﻰ )‪(٢٠‬‬ ‫َﺣ ٍﺪ ِﻋ ْﻨ َﺪﻩُ ِﻣ ْﻦ ﻧِ ْﻌ َﻤ ٍﺔ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ ﻷ َ‬
‫اﻟﻠﻴﻞ)‪.(٩٢‬‬ ‫ﺿﻰ )‪(٢١‬‬ ‫ف ﻳَـ ْﺮ َ‬ ‫َﺴ ْﻮ َ‬
‫َوﻟ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوﻳـُ ْﺆﺗُﻮا‬
‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﻳﻦ ُﺣﻨَـ َﻔﺎءَ َوﻳُﻘ ُ‬ ‫َوَﻣﺎ أُﻣ ُﺮوا إِﻻﱠ ﻟﻴَـ ْﻌﺒُ ُﺪوا ﷲَ ُﳐْﻠﺼ َ‬
‫ﲔ ﻟَﻪُ اﻟ ّﺪ َ‬
‫اﻟﺒﻴﻨﺔ)‪٥:(٩٨‬‬ ‫ﻳﻦ اﻟْ َﻘﻴِّ َﻤ ِﺔ ‪.‬‬ ‫اﻟ ﱠﺰَﻛﺎ َة و َذﻟِ َ ِ‬
‫ﻚد ُ‬ ‫َ‬
‫‪4. Hadits-hadits yang menunjukkan‬‬ ‫‪harusnya‬‬ ‫‪orang‬‬ ‫‪beriman‬‬
‫‪melakukan amalan dengan ikhlash:‬‬
‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴﻪِ‬ ‫ﻮل ِ‬
‫ﺖ َر ُﺳ َ‬ ‫ﺎب رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻪ(‪َِ :‬ﲰ ْﻌ ُ‬ ‫اﳋَﻄﱠ ِ‬‫)ﺣﺪﻳﺚ ُﻋ َﻤﺮ ﺑْ َﻦ ْ‬
‫ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ِ ﻟﻨّﻴﱠﺔ ‪َ ،‬وإِ ﱠﳕَﺎ ِﻻ ْﻣ ِﺮ ٍئ َﻣﺎ ﻧَـ َﻮى ‪،‬‬ ‫ﻮل‪ )):‬إِ ﱠﳕَﺎ اْﻷَ ْﻋ َﻤ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬‫َ‬
‫ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ ‪َ ،‬وَﻣ ْﻦ‬‫ﷲ ورﺳﻮﻟِ ِﻪ ﻓَ ِﻬﺠﺮﺗُﻪ إِ َﱃ ِ‬
‫َْ ُ‬ ‫ََ ُ‬
‫ﺖ ِﻫﺠﺮﺗُﻪ إِ َﱃ ِ‬
‫ﻓَ َﻤ ْﻦ َﻛﺎﻧَ ْ ْ َ ُ‬
‫ﺼﻴﺒُـ َﻬﺎ أَ ِو ْاﻣ َﺮأَةٍ ﻳَـﺘَـ َﺰﱠو ُﺟ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَ ِﻬ ْﺠ َﺮﺗُﻪُ إِ َﱃ َﻣﺎ‬
‫ﺖ ِﻫﺠﺮﺗُﻪُ إِ َﱃ ُدﻧْـﻴﺎ ﻳ ِ‬
‫َ ُ‬ ‫َﻛﺎﻧَ ْ ْ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ إِﻟ َْﻴ ِﻪ (( رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬ ‫َﻫ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 272.‬‬ ‫‪544‬‬
‫ﺎن‪ ،‬ح‪،٦٦٨٩‬‬ ‫خ ‪ ، ١٧٥/٨:‬ك‪-٨٣‬اﻷﳝﺎن‪ ،‬ب‪-٢٣‬اﻟﻨِّﻴﱠ ِﺔ ِﰱ اﻷ َْﳝَ ِ‬
‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٦٩٥٣ ، ٥٠٧٠ ، ٣٨٩٨ ، ٢٥٢٩ ، ٥٤ ، ١ :‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ ُﻋ َﻤ َﺮ رﺿﻰ ﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫َﺻﺎﺑَـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤﻄَُﺮ ‪ ،‬ﻓَ َﺪ َﺧﻠُﻮا ِﰱ ﻏَﺎ ٍر ِﰱ‬ ‫ﺸﻮ َن ﻓَﺄ َ‬ ‫ج ﺛَﻼَﺛَﺔٌ ﳝَْ ُ‬ ‫ﺎل‪َ )):‬ﺧ َﺮ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺾ ا ْد ُﻋﻮا‬ ‫ﻀ ُﻬ ْﻢ ﻟِﺒَـ ْﻌ ٍ‬ ‫ﺎل ﺑَـ ْﻌ ُ‬ ‫ﺎل ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺻ ْﺨ َﺮةٌ ﻗَ َ‬‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َ‬ ‫َﺟﺒَ ٍﻞ ‪ ،‬ﻓَ ْﺎﳓَﻄﱠ ْ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻫ ُﻢ‪ :‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِِّﱏ َﻛﺎ َن ِﱃ‬ ‫ﺎل أ َ‬ ‫ﻀ ِﻞ َﻋ َﻤ ٍﻞ َﻋ ِﻤﻠْﺘُ ُﻤﻮﻩُ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﷲَ ِ‪َà‬ﻓْ َ‬
‫ﺐ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎن َﻛﺒِﲑ ِ‬ ‫ان َﺷﻴ َﺨ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺣﻠُ ُ‬‫ج ﻓَﺄ َْر َﻋﻰ ﰒُﱠ أَﺟﻰءُ ﻓَﺄ ْ‬ ‫ﺖ أَ ْﺧ ُﺮ ُ‬ ‫ان ﻓَ ُﻜ ْﻨ ُ‬ ‫َ‬ ‫أَﺑَـ َﻮ ْ‬
‫اﻟﺼ ْﺒـﻴَﺔَ‬‫ِ‬ ‫ى ﻓَـﻴ ْﺸﺮ ِن ‪ ،‬ﰒُﱠ أ ِ‬ ‫َﺟﻰء ِ ْﳊِﻼَ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺳﻘﻰ ّ‬ ‫ْ‬ ‫ب ﻓَﺂﺗﻰ ﺑﻪ أَﺑَـ َﻮ ﱠ َ َ َ‬ ‫ﻓَﺄ ُ‬
‫ﺎن ‪-‬‬ ‫ﺖ ﻓَِﺈذَا ُﳘَﺎ َ‘ﺋِﻤ ِ‬ ‫ﺖ ﻟَْﻴـﻠَﺔً ‪ .‬ﻓَ ِﺠ ْﺌ ُ‬ ‫ﺎﺣﺘَـﺒَ ْﺴ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َوأ َْﻫﻠﻰ َو ْاﻣ َﺮأَﺗﻰ ‪ ،‬ﻓَ ْ‬
‫ﻀﺎﻏَ ْﻮ َن ِﻋ ْﻨ َﺪ ِر ْﺟﻠَ ﱠﻰ ‪،‬‬ ‫اﻟﺼﺒِْﻴﺔُ ﻳَـﺘَ َ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ أَ ْن أُوﻗﻈَ ُﻬ َﻤﺎ ‪َ ،‬و ّ‬ ‫ﺎل ‪ -‬ﻓَ َﻜ ِﺮْﻫ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺖ‬ ‫ﻚ َدأِْﰉ َو َدأْﺑَـ ُﻬ َﻤﺎ ‪َ ،‬ﺣ ﱠﱴ ﻃَﻠَ َﻊ اﻟْ َﻔ ْﺠ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﻓَـﻠَ ْﻢ ﻳَـ َﺰ ْل ذَﻟِ َ‬
‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج َﻋﻨﱠﺎ ﻓُـ ْﺮ َﺟﺔً ﻧَـ َﺮى ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ْﺖ ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ اﺑْﺘﻐَ َ‬ ‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬
‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ‬‫اﻵﺧ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﺎل َ‬ ‫ِج َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪َ .‬وﻗَ َ‬ ‫ﺎل ﻓَـ ُﻔﺮ َ‬ ‫ﺎء ‪ .‬ﻗَ َ‬ ‫ﺴ َﻤ َ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﺐ اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ُﻞ‬ ‫ﺎت َﻋ ِّﻤﻰ َﻛﺄَ َﺷ ِّﺪ َﻣﺎ ُِﳛ ﱡ‬ ‫ﺐ اﻣﺮأَةً ِﻣﻦ ﺑـﻨَ ِ‬ ‫أَِﱏ ُﻛ ْﻨ ُ ِ‬
‫ﺖ أُﺣ ﱡ ْ َ ْ َ‬ ‫ّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َﺣ ﱠﱴ ﺗُـ ْﻌﻄﻴَـ َﻬﺎ ﻣﺎﺋَﺔَ دﻳﻨَﺎ ٍر ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ذَﻟ َ‬ ‫َﺖ ﻻَ ﺗَـﻨَ ُ‬ ‫ﺎء ‪ ،‬ﻓَـ َﻘﺎﻟ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﺴَ‬ ‫اﻟﻨّ َ‬
‫َﺖ اﺗﱠ ِﻖ‬ ‫ﲔ ِر ْﺟﻠَْﻴـ َﻬﺎ ﻗَﺎﻟ ِ‬ ‫ت ﺑَـ َْ‬ ‫ﺖ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺣ ﱠﱴ َﲨَ ْﻌﺘُـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَـﻠَ ﱠﻤﺎ ﻗَـ َﻌ ْﺪ ُ‬ ‫ﺴ َﻌ ْﻴ ُ‬‫ﻓَ َ‬
‫ﺖ‬ ‫ﺖ َوﺗَـ َﺮْﻛﺘُـ َﻬﺎ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫اﳋَ َﺎﰎَ إِﻻﱠ ِﲝَ ِّﻘ ِﻪ ‪ .‬ﻓَـ ُﻘ ْﻤ ُ‬ ‫ﺾ ْ‬ ‫ﷲَ ‪َ ،‬وﻻَ ﺗَـ ُﻔ ﱠ‬
‫ﺎل‬‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج َﻋﻨﱠﺎ ﻓُـ ْﺮ َﺟﺔً ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ﻚ اﺑْﺘِﻐَﺎءَ َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ْﺖ َذﻟِ َ‬ ‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬
‫َﱏ‬‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬ ‫اﻵﺧ ُﺮ اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﺎل َ‬ ‫ﲔ ‪َ .‬وﻗَ َ‬ ‫ج َﻋ ْﻨـ ُﻬﻢ اﻟﺜﱡـﻠُﺜَـ ْ ِ‬
‫ُ‬ ‫ﻓَـ َﻔ َﺮ َ‬
‫ْﺧ َﺬ ‪،‬‬ ‫اك أَ ْن َ‪ُ X‬‬ ‫ﲑا ﺑَِﻔ َﺮ ٍق ِﻣ ْﻦ ذُ َرةٍ ﻓَﺄَ ْﻋﻄَْﻴـﺘُﻪُ ‪َ ،‬وأ ََﰉ ذَ َ‬ ‫اﺳﺘَﺄْﺟﺮ ُ ِ‬
‫ت أَﺟ ً‬ ‫ْ َْ‬
‫ِ‬
‫ﺖ ﻣ ْﻨﻪُ ﺑَـ َﻘ ًﺮا َوَراﻋﻴَـ َﻬﺎ‬‫ِ‬ ‫ﻚ اﻟْ َﻔ َﺮ ِق ‪ ،‬ﻓَـ َﺰَر ْﻋﺘُﻪُ َﺣ ﱠﱴ ا ْﺷﺘَـ َﺮﻳْ ُ‬ ‫ِ‬
‫ت إِ َﱃ َذﻟ َ‬ ‫ﻓَـ َﻌ َﻤ ْﺪ ُ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 272.‬‬ ‫‪545‬‬
‫ْﻚ‬‫ْﺖ اﻧْﻄَِﻠ ْﻖ إِ َﱃ ﺗِﻠ َ‬ ‫ا‪ Ç‬أَ ْﻋ ِﻄ ِﲎ َﺣ ِّﻘﻰ ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ﺎل ‪ I‬ﻋﺒ َﺪ ﱠِ‬
‫ﺎء ﻓَـ َﻘ َ َ َ ْ‬ ‫ﰒُﱠ َﺟ َ‬
‫اﻋ َﻴﻬﺎ ﻓَِﺈﻧﱠـ َﻬﺎ ﻟ َ‬ ‫اﻟْﺒـ َﻘ ِﺮ ور ِ‬
‫ْﺖ‬
‫ﺎل ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ئ ِﰉ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل أَﺗَ ْﺴﺘَـ ْﻬ ِﺰ ُ‬ ‫َﻚ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫َ ََ‬
‫ْﺖ‬
‫َﱏ ﻓَـ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﺖ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أِّ‬ ‫َﻚ ‪ .‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨ َ‬ ‫ﱠﻬﺎ ﻟ َ‬ ‫ئ ﺑِ َ ِ‬ ‫َﺳﺘَـ ْﻬ ِﺰ ُ‬
‫ﻚ َوﻟَﻜﻨـ َ‬ ‫َﻣﺎأ ْ‬
‫ﻒ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ((‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى‪.‬‬ ‫ﻚ ﻓَﺎﻓْـ ُﺮ ْج َﻋﻨﱠﺎ ‪ .‬ﻓَ ُﻜ ِﺸ َ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻬ َ‬ ‫ذَﻟِ َ ِ‬
‫ﻚ اﺑْﺘﻐَ َ‬
‫خ ‪ ، ١٠٥-١٠٤/٣:‬ك‪-٣٤‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪-٩٨‬إِ َذا ا ْﺷﺘـﺮى َﺷﻴـﺌًﺎ ﻟِﻐَ ِﲑﻩِ‬
‫ََ ْ ْ‬
‫اﱁ‪ .‬ح‪ ٢٢١٥‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٥٩٧٤ ، ٣٤٦٥ ، ٢٣٣٣ ، ٢٢٧٢ :‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫) َﻋﻦ أَِﰊ ُﻫﺮﻳـﺮَة( ﻗَ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫ََْ‬ ‫ْ‬
‫ﻀﻰ ِﻓ ِﻴﻪ ﻳَـ ْﻮ َم اْﻟِﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﺛَﻼَﺛَﺔٌ‪َ :‬ر ُﺟ ٌﻞ‬ ‫ﺎس ﻳُـ ْﻘ َ‬ ‫ﻳﻘﻮل‪ )):‬إِ ﱠن أَ ﱠو َل اﻟﻨﱠ ِ‬
‫ﺎل‪:‬‬ ‫ﺖ ِﻓ َﻴﻬﺎ؟ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ َﻋ ِﻤ ْﻠ َ‬ ‫اﺳﺘُ ْﺸ ِﻬ َﺪ ﻓَﺄُِﰐَ ﺑِ ِﻪ ﻓَـ َﻌ ﱠﺮﻓَﻪُ ﻧِ َﻌ َﻤﻪُ ﻓَـ َﻌ َﺮﻓَـ َﻬﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ْ‬
‫ت أَ ْن‬ ‫ﺖ إِ ﱠﳕَﺎ أَ َر ْد َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻛ َﺬﺑْ َ‬ ‫ت ﻗَ َ‬ ‫اﺳﺘ ْﺸﻬ ْﺪ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ِﰲ َﺳﺒِﻴﻠ َ‬
‫ﻚ َﺣ ﱠﱴ ْ‬ ‫ﻗَﺎﺗَـ ْﻠ ُ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻞ ‪ ،‬ﻓَـﻴُـ ْﺆَﻣ ُﺮ ﺑﻪ ﻓَـﻴُ ْﺴ َﺤ ُ‬ ‫ﺎل ﻓُﻼَ ٌن َﺟ ِﺮيءٌ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻗ َ‬ ‫ﻳُـ َﻘ َ‬
‫ِ‬
‫أُﻟْﻘ َﻲ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪َ .‬وَر ُﺟ ٌﻞ ﺗَـ َﻌﻠﱠ َﻢ اﻟْ ِﻌ ْﻠ َﻢ َوﻗَـ َﺮأَ اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن ﻓَﺄُِﰐَ ﺑِ ِﻪ ﻓَـ َﻌ ﱠﺮﻓَﻪُ ﻧِ َﻌ َﻤﻪُ‬
‫ت‬‫ﺖ اْ ِﻟﻌ ْﻠ َﻢ َوﻗَـ َﺮأْ ُ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﺗَـ َﻌﻠﱠ ْﻤ ُ‬ ‫ﺖ ِﻓ َﻴﻬﺎ ؟ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ َﻋ ِﻤ ْﻠ َ‬ ‫ﻓَـ َﻌ َﺮﻓَـ َﻬﺎ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎل ﻓُﻼَ ٌن َﻋﺎﱂٌ‬ ‫ت أَ ْن ﻳـُ َﻘ َ‬ ‫ﺖ إِ ﱠﳕَﺎ أَ َر ْد َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻛ َﺬﺑْ َ‬ ‫ﻴﻚ ﻗَ َ‬ ‫اﻟْ ُﻘ ْﺮآ َن َو َﻋ ِﻤ ْﻠﺘُﻪُ ِﻓ َ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ أُﻟْ ِﻘ َﻲ ِﰲ‬ ‫ئ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ِﻗﻴﻞ ‪ ،‬ﻓَﺄُِﻣﺮ ﺑِ ِﻪ ﻓَ ِ‬ ‫َوﻓُﻼَ ٌن ﻗَﺎ ِر ٌ‬
‫ﺴﺤ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎل ﻓَﺄُِﰐَ ﺑِ ِﻪ ﻓَـ َﻌ ﱠﺮﻓَﻪُ ﻧِ َﻌ َﻤﻪُ ﻓَـ َﻌ َﺮﻓَـ َﻬﺎ‬ ‫آ•ﻩُ ﷲُ ِﻣ ْﻦ أَﻧْـﻮ ِاع اﻟْﻤ ِ‬ ‫اﻟﻨﱠﺎ ِر ‪َ .‬وَر ُﺟ ٌﻞ َ‬
‫َ َ‬
‫ﺐ أَ ْن أُﻧْ ِﻔ َﻖ‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ َﺷ ْﻲ ٍء ُِﲢ ﱡ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ ﺗَـ َﺮْﻛ ُ‬ ‫ﺖ ِﻓ َﻴﻬﺎ ؟ ﻗَ َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻣﺎ َﻋ ِﻤ ْﻠ َ‬ ‫‪ ،‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎل ﻓُﻼَ ٌن َﺟ ﱠﻮا ٌد‬ ‫ت أَ ْن ﻳُـ َﻘ َ‬ ‫ﺖ إِ ﱠﳕَﺎ أَ َر ْد َ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻛ َﺬﺑْ َ‬ ‫ﻚ ﻗَ َ‬ ‫ﺖ ِﻓ ِﻴﻪ ﻟَ َ‬ ‫ِﻓ ِﻴﻪ إِﻻﱠ أَﻧْـ َﻔ ْﻘ ُ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ َو ْﺟ ِﻬ ِﻪ َﺣ ﱠﱴ أُﻟْ ِﻘ َﻲ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( ‪.‬‬ ‫ﻓَـ َﻘ ْﺪ ِﻗﻴﻞ ‪ ،‬ﻓَﺄُِﻣﺮ ﺑِ ِﻪ ﻓَ ِ‬
‫ﺴﺤ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اﻟﺴﻴﺎﻗَﺔِ‬ ‫ﲔ وَﱂ ُﳜْ ِﺮﺟﺎﻩُ ِ” ِﺬﻩِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﺢ َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﺮط اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫َﻫ َﺬا َﺣ ِﺪ ٌ‬
‫َّ‬ ‫ﺸ ْﻴ َﺨ ْ َ ْ َ َ‬ ‫ﺻﺤ ٌ‬ ‫ﻳﺚ َ‬
‫‪ .‬رواﻩ اﳊﺎﻛﻢ وﺳﻜﺖ ﻋﻨﻪ اﻟﺬﻫﱯ ‪.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 272.‬‬ ‫‪546‬‬


‫ﻀﻰ ﻓﻴﻪ ‪،‬‬ ‫ك ‪ ، ١٠٧/ ١ :‬ك‪-٢‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪-‬إِ ﱠن أَ ﱠو َل اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﻳُـ ْﻘ َ‬
‫‪5. Ayat yang menunjukkan bahwa Allah tidak akan mendhalimi‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ﻚ ﺣﺴﻨﺔً ﻳ َ ِ‬ ‫إِ ﱠن ﷲ ﻻَ ﻳﻈ ِْﻠﻢ ِﻣﺜْـ َﻘ َ ٍ‬
‫َﺟ ًﺮا‬
‫ﻀﺎﻋ ْﻔ َﻬﺎ َوﻳُـ ْﺆت ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْﻪُ أ ْ‬ ‫ﺎل ذَ ﱠرة َوإِ ْن ﺗَ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٤٠:(٤‬‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻈ ً‬
‫ن ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪٤٤:(١٠‬‬ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َ‬ ‫ﱠﺎس أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ِ‬
‫ﱠﺎس َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوﻟَﻜ ﱠﻦ اﻟﻨ َ‬
‫ِ‬
‫إ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَﻈْﻠ ُﻢ اﻟﻨ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎل‬‫ﲔ ِﳑﱠﺎ ﻓِ ِﻴﻪ وﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن ‪ I‬وﻳْـﻠَﺘَـﻨَﺎ َﻣ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ ُﻣ ْﺸﻔﻘ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎب ﻓَـﺘَـ َﺮى اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ِ‬
‫َوُوﺿ َﻊ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﻫﺎ َوَو َﺟ ُﺪوا َﻣﺎ َﻋ ِﻤﻠُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ﺎدر ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻫ َﺬا اﻟ ِ‬
‫ﺼَ‬ ‫َﺣ َ‬ ‫ﲑةً إِﻻﱠ أ ْ‬ ‫ﲑةً َوﻻَ َﻛﺒ َ‬ ‫ﺻﻐ َ‬ ‫ﺎب ﻻَ ﻳُـﻐَ ُ َ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫َ‬
‫َﺣ ًﺪا ‪ .‬اﻟﻜﻬﻒ)‪٤٩:(١٨‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚأَ‬ ‫َﺣﺎﺿ ًﺮا َوﻻَ ﻳَﻈْﻠ ُﻢ َرﺑﱡ َ‬
‫ﻳﻊ ا ْﳊِﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ُﲡْ َﺰى ُﻛﻞﱡ ﻧَـ ْﻔ ٍ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ْﻢ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم إ ﱠن ﷲَ َﺳ ِﺮ ُ َ‬ ‫ﺖ ﻻَ ﻇُﻠ َ‬ ‫ﺴﺒَ ْ‬‫ﺲ ﲟَﺎ َﻛ َ‬
‫ﻏﺎﻓﺮ)‪١٧:(٤٠‬‬
‫ث‬ ‫ﺖ َﺣ ْﺮ َ‬ ‫َﺻﺎﺑَ ْ‬ ‫ﻣﺜَﻞ ﻣﺎ ﻳـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ َﻫ ِﺬﻩِ ا ْﳊﻴﺎةِ اﻟ ﱡﺪﻧْـﻴﺎ َﻛﻤﺜَ ِﻞ ِر ٍ ِ ِ‬
‫ﻳﺢ ﻓ َﻴﻬﺎ ﺻ ﱞﺮ أ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َُ ُ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈْﻠِ ُﻤﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺄ َْﻫﻠَ َﻜ ْﺘﻪُ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ َﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻟَﻜ ْﻦ أَﻧْـ ُﻔ َ‬ ‫ﻗَـ ْﻮم ﻇَﻠَ ُﻤﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١١٧:(٣‬‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻚ ﻓَـ َﻌ َﻞ اﻟﺬ َ‬ ‫ﻚ َﻛ َﺬﻟِ َ‬ ‫َﻫ ْﻞ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮو َن إِﻻﱠ أَ ْن َ‪ْk‬ﺗِﻴَـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ أ َْو َ‪ِْX‬ﰐَ أ َْﻣ ُﺮ َرﺑِّ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻨﺤﻞ)‪٣٣:(١٦‬‬
‫ﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ َﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻟَﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah melakukan segala amalan dengan ikhlash dan sabar.‬‬

‫ﺴﺒُـ ُﻬ ُﻢ‬ ‫ﺿ ْﺮً ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬


‫ﷲ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻄﻴﻌُﻮ َن َ‬ ‫ﺼ ُﺮوا ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬‫ُﺣ ِ‬ ‫ِ ِ ﱠِ‬
‫ض َْﳛ َ‬ ‫ﻳﻦ أ ْ‬
‫ﻟ ْﻠ ُﻔ َﻘ َﺮاء اﻟﺬ َ‬
‫ِِ‬ ‫ﺎﻫﻞ أَ ْﻏﻨِﻴﺎء ِﻣﻦ اﻟﺘـ َ ِ‬
‫ِ‬
‫ﱠﺎس‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺄَﻟُﻮ َن اﻟﻨ َ‬
‫ﻴﻤ ُ‬‫ﱠﻌ ﱡﻔﻒ ﺗَـ ْﻌ ِﺮﻓُـ ُﻬ ْﻢ ﺑﺴ َ‬ ‫ا ْﳉَ ُ َ َ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 272.‬‬ ‫‪547‬‬
ِ ِِ ِ ِ
ٌ ‫إِ ْﳊَﺎﻓًﺎ َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮا ﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﺑﻪ َﻋﻠ‬
(٢٧٣) ‫ﻴﻢ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Infaq atau perbelanjaan kamu sebagaimana tersebut dalam ayat
270 dan 271 itu, yang lebih berhak menerimanya adalah orang-
orang yang karena tersibukkan dengan urusan sabilillah, tidak
sempat bekerja mencari nafkah, dia faqir.
Catatan:
Orang faqir adalah orang yang kekurangan, tidak terpenuhi keperluan
hariannya karena memang tidak bekerja. Adapun orang yang bekerja
tetapi tidak tercukupi kebutuhan hariannya disebut miskin, wallahu
a’lam.
2. Orang-orang faqir yang tertahan di jalan Allah (tersibukkan di
jalan Allah) itu, meskipun sebenarnya tergolong faqir, oleh orang
yang bodoh disangka tergolong kaya, karena mereka menahan
diri, tidak mau minta-minta.
3. Kita dapat mengetahui bahwa mereka tergolong fuqara’ dari
tanda-tanda yang terlihat dari kondisi atau keadaan mereka.
4. Fuqara’ yang sibuk di jalan Allah itu tidak mau minta-minta dan
merengek-rengek kepada manusia.
5. Apa saja yang orang infaqkan itu, Allah mengetahuinya (untuk
kemudian dibalas).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Pemegang harta zakat harus memperhatikan fuqara’ yang tertahan
atau tersibukkan di jalan Allah dan memberikan bagian mereka,
selain faqir-miskin yang menampakkan diri dengan perbuatan
atau pengakuan mereka.
2. Orang yang sibuk di jalan Allah, biasanya menjaga muru’ah
(kehormatan diri), tidak mau melakukan perbuatan yang rendah.
3. Memang ada orang yang sedemikian sibuk dan seriusnya dengan
sesuatu urusan (dalam hal ini urusan fie sabilillah), sampai tidak
sempat atau tidak mampu mengurusi mata pencahariannya.
4. Berinfaq boleh dilakukan secara sembunyi-sembunyi atau terang-
terangan, asal tetap ikhlas, dan masing-masing akan mendapat
balasan Allah.

S.Al-Baqarah(2): 273. 548


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang berisi perintah atau hasungan untuk berinfaq di‬‬
‫‪jalan Allah‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣﺎذَا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻟ َْﻮ آ ََﻣﻨُﻮا ِ ‪َ x‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوَﻛﺎ َن ﷲُ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٣٩:(٤‬‬ ‫ِِ ِ‬
‫” ْﻢ َﻋﻠ ً‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا‬ ‫ِ‬ ‫ﺎء َو ْﺟ ِﻪ َرّ”ِِ ْﻢ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬ ‫ﺻﺒَـ ُﺮوا اﺑْﺘﻐَ َ‬
‫ﻳﻦ َ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َﳍُ ْﻢ ُﻋ ْﻘ َﱮ اﻟﺪﱠا ِر ‪.‬‬ ‫ﺴﻨَ ِﺔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺴﻴِّﺌَﺔَ أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ِ‬
‫َو َﻋﻼَﻧﻴَﺔً َوﻳَ ْﺪ َرءُو َن ْﳊَ َ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺮﻋﺪ)‪٢٢:(١٣‬‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ِﺳ ¡ﺮا‬ ‫ِ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﺘـﻠُﻮ َن ﻛِﺘﺎب ِ‬
‫ﺼﻼَةَ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬ ‫ﷲ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬
‫ﻮرُﻫ ْﻢ َوﻳَ ِﺰﻳ َﺪ ُﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُﺟ َ‬
‫ﻮر )‪ (٢٩‬ﻟﻴُـ َﻮﻓّﻴَـ ُﻬ ْﻢ أ ُ‬ ‫َﻦ ﺗَـﺒُ َ‬ ‫َو َﻋﻼَﻧﻴَﺔً ﻳَـ ْﺮ ُﺟﻮ َن ﲡَ َﺎرًة ﻟ ْ‬
‫ﻓَ ْ ِ ِ‬
‫ﻮر )‪ (٣٠‬ﻓﺎﻃﺮ)‪(٣٥‬‬ ‫ﻮر َﺷ ُﻜ ٌ‬ ‫ﻀﻠﻪ إِﻧﱠﻪُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫‪ x‬ورﺳﻮﻟِ ِﻪ وأَﻧْ ِﻔ ُﻘﻮا ِﳑﱠﺎ ﺟﻌﻠَ ُﻜﻢ ﻣﺴﺘ ْﺨﻠَ ِﻔ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﲔ ﻓﻴﻪ ﻓَﺎﻟﺬ َ‬ ‫َ َ ْ ُ َْ َ‬ ‫آَﻣﻨُﻮا ِ َ َ ُ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ٌﺮ َﻛﺒِﲑٌ ‪ .‬اﳊﺪﻳﺪ)‪٧:(٥٧‬‬ ‫َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا َﳍُ ْﻢ أ ْ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):195‬‬ ‫‪S.Al-Munafiqun(63):10; S.At-Taghabun(64):16.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah itu mengetahui perbuatan‬‬


‫‪para hambaNya, meskipun dilakukan secara tersembunyi.‬‬

‫اﻟﻨﺤﻞ)‪١٩:(١٦‬‬ ‫َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺗُ ِﺴ ﱡﺮو َن َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻌ ِﻠﻨُﻮ َن ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬
‫ض َوﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺗُﺴ ﱡﺮو َن َوَﻣﺎ ﺗُـ ْﻌﻠﻨُﻮ َن َوﷲُ َﻋﻠ ٌ‬ ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ﺼ ُﺪوِر ‪ .‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪٤:(٦٤‬‬ ‫ات اﻟ ﱡ‬ ‫ﺑِ َﺬ ِ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Berinfaq hendaklah mendahulukan orang faqir yang tidak menam-‬‬
‫‪pakkan kefakiran, setidaknya jangan sampai melalaikan mereka.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 273.‬‬ ‫‪549‬‬


‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ”ِِ ْﻢ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن أَﻣﻮا َﳍﻢ ِ ﻟﻠﱠﻴ ِﻞ واﻟﻨـ‬
ْ ‫ﱠﻬﺎ ِر ﺳ ¡ﺮا َو َﻋﻼَﻧِﻴَﺔً ﻓَـﻠَ ُﻬ ْﻢ أ‬
َ َ ْ ُْ َ ْ ُ َ
(٢٧٤) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬
ٌ ‫َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang yang senantiasa menginfaqkan harta-benda mereka
secara sembunyi-sembunyi atau terang-terangan, itu akan diganjar
oleh Allah.
2. Pada hari kiamat nanti mereka itu tidak akan mengalami
ketakutan dan tidak mengalami kesedihan.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman senantiasa membalanjakan hartanya di jalan Allah,
tidak pernah berhenti dari perbuatan itu.
2. Berinfaq boleh dilakukan secara sembunyi-sembunyi, boleh secara
terang-terangan.
3. Berinfaq di jalan Allah merupakan salah satu cara untuk
melepaskan diri dari adzab Akhirat.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang beriman itu berinfaq di
jalan Allah
. ‫ﺎﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن‬ ِ ‫ﺐ وﻳ ِﻘﻴﻤﻮ َن اﻟ ﱠ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬ‬
٣:(٢)‫اﻟﺒﻘﺮة‬ ُ َ‫ﺼﻼَةَ َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬ ُ ُ َ ِ ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َن ِ ﻟْﻐَْﻴ‬ َ
‫ﱠت‬ْ ‫ض أ ُِﻋﺪ‬ ُ ‫ات َواْﻷ َْر‬ ُ ‫ﺴ َﻤ َﻮ‬ ‫ﺿ َﻬﺎ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫َو َﺳﺎ ِر ُﻋﻮا إِ َﱃ َﻣﻐْ ِﻔ َﺮةٍ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َو َﺟﻨ ٍﱠﺔ َﻋ ْﺮ‬
ِ ِ ‫ﺴ ﱠﺮ ِاء واﻟ ﱠ‬ ِ ِ‫ﱠ‬ ِ ‫ﻟِﻠ‬
‫ﻆ‬َ ‫ﲔ اﻟْﻐَْﻴ‬ َ ‫ﻀ ﱠﺮاء َواﻟْ َﻜﺎﻇ ِﻤ‬ َ ‫ﻳﻦ ﻳُـ ْﻨﻔ ُﻘﻮ َن ِﰲ اﻟ ﱠ‬ َ ‫( اﻟﺬ‬١٣٣) ‫ﲔ‬ َ ‫ْﻤﺘﱠﻘ‬ُ
(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. (١٣٤) ‫ﲔ‬ ِِ ‫ﱠﺎس َوﷲُ ُِﳛ ﱡ‬ ِ ‫ﲔ َﻋ ِﻦ اﻟﻨ‬ ِ
َ ‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ‬ َ ‫َواﻟ َْﻌﺎﻓ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن َﺣ ¡ﻘﺎ‬ ِ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳ ِﻘﻴﻤﻮ َن اﻟ ﱠ‬
َ ِ‫( أُوﻟَﺌ‬٣) ‫ﺎﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن‬ ُ َ‫ﺼﻼَ َة َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨ‬ ُ ُ َ
(٨)‫ اﻷﻧﻔﺎل‬. (٤) ٌ‫ﺎت ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ”ِِ ْﻢ َوَﻣ ْﻐ ِﻔ َﺮةٌ َوِرْز ٌق َﻛ ِﺮﱘ‬ ٌ ‫َﳍُ ْﻢ َد َر َﺟ‬
‫ﺐ َﳍُ ْﻢ ﻟِﻴَ ْﺠ ِﺰﻳَـ ُﻬ ُﻢ‬ ِ ِ ِ
َ ‫ إﻻﱠ ُﻛﺘ‬Iً ‫ﲑةً َوﻻَ ﻳَـ ْﻘﻄَﻌُﻮ َن َواد‬
ِ
َ ‫ﲑةً َوﻻَ َﻛﺒ‬ َ ‫ﺻﻐ‬
ِ ً‫وﻻَ ﻳـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ﻧَـ َﻔ َﻘﺔ‬
َ ُ َ
(٩)‫ اﻟﺘﻮﺑﺔ‬. (١٢١) ‫ﺴ َﻦ َﻣﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن‬ َ ‫َﺣ‬ْ ‫ﷲُ أ‬

S.Al-Baqarah(2): 274. 550


‫ﻴﻤﻲ‬ ‫ﺼﺎﺑِ ِﺮﻳﻦ َﻋﻠَﻰ ﻣﺎ أَﺻﺎﺑـ ُﻬﻢ واﻟْﻤ ِﻘ ِ‬ ‫ﻳﻦ إِذَا ذُﻛِ َﺮ ﷲُ َو ِﺟﻠَ ْ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ ََ ْ َ ُ‬ ‫ﺖ ﻗُـﻠُﻮﺑُـ ُﻬ ْﻢ َواﻟ ﱠ َ‬ ‫اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ن ‪ .‬اﳊﺞ)‪٣٥:(٢٢‬‬ ‫ﺼﻼَة َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬
‫ِ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ‬ ‫ﺴﻨَ ِﺔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺴﻴِّﺌَﺔَ َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ﲔ ِﲟَﺎ َ‬
‫ﺻﺒَـ ُﺮوا َوﻳَ ْﺪ َرءُو َن ْﳊَ َ‬
‫َﺟﺮُﻫ ْﻢ َﻣ ﱠﺮﺗَـ ْ ِ‬
‫ﻚ ﻳُـ ْﺆﺗَـ ْﻮ َن أ ْ َ‬‫أُوﻟَﺌِ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻘﺼﺺ)‪٥٤:(٢٨‬‬ ‫ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َ‬
‫ﻳﻦ إِ َذا ذُ ّﻛِ ُﺮوا ِ”َﺎ َﺧ ﱡﺮوا ُﺳ ﱠﺠ ًﺪا َو َﺳﺒﱠ ُﺤﻮا ِﲝَ ْﻤ ِﺪ َرّ”ِِ ْﻢ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫إِ ﱠﳕَﺎ ﻳـُ ْﺆﻣ ُﻦ ِ‪Iَ َ°‬ﺗﻨَﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﺎﺟ ِﻊ ﻳَ ْﺪ ُﻋﻮ َن َرﺑﱠـ ُﻬ ْﻢ َﺧ ْﻮﻓًﺎ‬ ‫ﻀِ‬ ‫ﺎﰱ ُﺟﻨُﻮﺑُـ ُﻬ ْﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ َْﻤ َ‬ ‫ﱪو َن )‪ (١٥‬ﺗَـﺘَ َﺠ َ‬ ‫ِ‬
‫ﻳَ ْﺴﺘَ ْﻜ ُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َن ‪ .‬اﻟﺴﺠﺪة)‪(٣٢‬‬ ‫ِ‬
‫َوﻃَ َﻤ ًﻌﺎ َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬
‫ِ‬ ‫اﺳﺘَ َﺠﺎﺑُﻮا ﻟَِﺮّ”ِِ ْﻢ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻮرى ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ ْﻢ َوﳑﱠﺎ َرَزﻗـْﻨَ ُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ‬ ‫ﺼﻼَةَ َوأ َْﻣ ُﺮُﻫ ْﻢ ُﺷ َ‬ ‫ﻳﻦ ْ‬ ‫َواﻟﺬ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﺸﻮرى)‪٣٨:(٤٢‬‬ ‫ﻳُـ ْﻨ ِﻔ ُﻘﻮ َ‬
‫‪2. Riwayat tentang keutamaan orang bershadaqah secara sembunyi-‬‬
‫‪sembunyi‬‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﺳ ْﺒـ َﻌﺔٌ ﻳُ ِﻈﻠﱡ ُﻬ ُﻢ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﺎدةِ َرﺑِِّﻪ‬ ‫ﺎب ﻧَ َ ِ‬ ‫ﷲ ِﰱ ِﻇ ِﻠّ ِﻪ ﻳـﻮم ﻻَ ِﻇ ﱠﻞ إِﻻﱠ ِﻇﻠﱡﻪُ اْ ِﻹﻣﺎم اﻟْﻌ ِ‬
‫ﺸﺄَ ِﰱ ﻋﺒَ َ‬ ‫ﺎد ُل ‪َ ،‬و َﺷ ﱞ‬ ‫َُ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ُ‬
‫ﷲ اﺟﺘﻤﻌﺎ َﻋﻠَﻴﻪِ‬ ‫ﺎﺟ ِﺪ ‪ ،‬ورﺟﻼَ ِن َﲢﺎ ﱠ ِﰱ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﱠ ِ‬
‫ََْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُ‬ ‫‪َ ،‬وَر ُﺟ ٌﻞ ﻗَـﻠْﺒُﻪُ ُﻣ َﻌﻠ ٌﻖ ﰱ اﻟ َْﻤ َ‬
‫ﺎل إِِّﱏ أ َ‬ ‫ﺐ و َﲨَ ٍ‬ ‫وﺗَـ َﻔ ﱠﺮﻗَﺎ َﻋﻠَﻴ ِﻪ ‪ ،‬ورﺟﻞ ﻃَﻠَﺒـ ْﺘﻪُ اﻣﺮأَةٌ ذَ ُ ِ‬
‫ﺎف‬‫َﺧ ُ‬ ‫ﺎل ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ات َﻣ ْﻨﺼ ٍ َ‬ ‫ْ ََ ُ ٌ َ َْ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼ ﱠﺪ َق أَ ْﺧ َﻔﻰ َﺣ ﱠﱴ ﻻَ ﺗَـ ْﻌﻠَ َﻢ ﴰَﺎﻟُﻪُ َﻣﺎ ﺗُـ ْﻨﻔ ُﻖ َﳝﻴﻨُﻪُ ‪َ ،‬وَر ُﺟ ٌﻞ ذَ َﻛ َﺮ‬‫ﷲَ ‪َ .‬وَر ُﺟ ٌﻞ ﺗَ َ‬
‫ﺖ َﻋ ْﻴـﻨَﺎﻩُ (( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎرى ‪.‬‬ ‫ﷲَ َﺧﺎﻟِﻴًﺎ ﻓَـ َﻔ َ‬
‫ﺎﺿ ْ‬
‫ﺲ ِﰱ اﻟ َْﻤ ْﺴ ِﺠ ِﺪ ﻳَـ ْﻨـﺘَ ِﻈ ُﺮ اﻟ ﱠ‬
‫ﺼﻼَ َة‬ ‫خ ‪ ،١٦٨/١:‬ك‪-١٠‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪َ -٣٥‬ﻣ ْﻦ َﺟﻠَ َ‬
‫ح‪ ٦٦٠‬وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‪٦٨٠٦ ، ٦٤٧٩ ، ١٤٢٣ :‬‬

‫ﺼ َﺪﻗَ ِﺔ ‪ ،‬ح‪(٢٤٢٧) ٩١‬‬ ‫ﻀ ِﻞ إِ ْﺧ َﻔ ِﺎء اﻟ ﱠ‬


‫م ‪ ، ٩٣/٣:‬ك‪-١٢‬اﻟﺰﻛﺎة ‪ ،‬ب‪-٣١‬ﻓَ ْ‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Hendaklah senantiasa berusaha berinfaq pada setiap kesempatan,‬‬
‫‪di waktu dan tempat yang mana saja.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 274.‬‬ ‫‪551‬‬


‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ِﻣ َﻦ‬
‫ﻮم اﻟﱠ ِﺬي ﻳَـﺘَ َﺨﺒﱠﻄُﻪُ اﻟ ﱠ‬ ُ ‫ﻮﻣﻮ َن إِﻻﱠ َﻛ َﻤﺎ ﻳَـ ُﻘ‬ ُ ‫اﻟﺮَ ﻻَ ﻳَـ ُﻘ‬ ِّ ‫ْ ُﻛﻠُﻮ َن‬Xَ ‫ﻳﻦ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
ِّ ‫َﺣ ﱠﻞ ﷲُ اﻟْﺒَـ ْﻴ َﻊ َو َﺣ ﱠﺮَم‬
‫اﻟﺮَ ﻓَ َﻤ ْﻦ‬ َ ‫اﻟﺮَ َوأ‬ِّ ‫َﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠﳕَﺎ اﻟْﺒَـ ْﻴ ُﻊ ِﻣﺜْ ُﻞ‬àِ ‫ﻚ‬َ ِ‫ﺲ ذَﻟ‬
ِّ ‫اﻟ َْﻤ‬
‫ﻚ‬َ ِ‫ﺎد ﻓَﺄُوﻟَﺌ‬ ِ
َ ‫ﻒ َوأ َْﻣ ُﺮﻩُ إِ َﱃ ﷲ َوَﻣ ْﻦ َﻋ‬ َ َ‫ﺎءﻩُ َﻣ ْﻮ ِﻋﻈَﺔٌ ِﻣ ْﻦ َرﺑِِّﻪ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ َﻬﻰ ﻓَـﻠَﻪُ َﻣﺎ َﺳﻠ‬ َ ‫َﺟ‬
‫ﺎت‬ِ َ‫ﺼ َﺪﻗ‬ ‫اﻟﺮَ َوﻳـُ ْﺮِﰊ اﻟ ﱠ‬ ِّ ُ‫( ﳝَْ َﺤ ُﻖ ﷲ‬٢٧٥) ‫ﺎب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُﻫ ْﻢ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺧﺎﻟِ ُﺪو َن‬ ُ ‫َﺻ َﺤ‬
ْ‫أ‬
(٢٧٦) ‫ﺐ ُﻛ ﱠﻞ َﻛ ﱠﻔﺎ ٍر أَﺛِ ٍﻴﻢ‬ ‫َوﷲُ ﻻَ ُِﳛ ﱡ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Para pemakan riba itu akan bangkit pada hari kiamat seperti orang
kerasukan setan.
2. Sebab kebangkitan seperti itu adalah karena mereka beranggapan
bahwa jual-beli itu sama saja dengan riba (karena sama-sama
menimbulkan keuntungan bagi pelakunya).
3. Mereka tidak faham bahwa Allah menghalalkan jual-beli dan
mengharamkan riba.
4. Orang yang sudah mendengar peringatan Allah dalam soal ini,
lalu berhenti dari praktek riba, maka hasil praktek riba yang sudah
lewat itu untuknya, sedang urusannya terserah kepada Allah.
5. Orang yang masih kembali kepada praktek riba setelah ada
pemberitahuan ini, akan jadi penghuni neraka, kekal di dalamnya.
6. Allah akan menghapuskan/membinasakan riba dan akan mem-
berikan keuntungan pada shadaqah-shadaqah.
Catatan:
Yang dimaksud dengan menghapuskan/membinasakan di sini adalah
menghapuskan barakahnya di dunia, meniadakan pahalanya di akhirat;
demikian juga dengan “keuntungan” pada shadaqah itu dengan barakah
di dunia serta balasan dan pahala di akhirat, wallahu a’lamu.

7. Allah tidak suka kepada setiap orang yang biasa kafir, yang biasa
berbuat dosa.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Keadaan manusia di akhirat itu seiring dengan kelakuannya
waktu hidup di dunia.

S.Al-Baqarah(2): 275-276. 552


2. Pandangan dan keyakinan seseorang itu akan menentukan sikap
dan perilakunya (dalam hal ini karena pandangan yang salah
terhadap jual-beli dan riba, orang melakukan riba seolah-olah
tanpa beban).
3. Salah satu perbedaan antara orang beriman dengan orang kafir
ialah: orang beriman itu mengerti halal-haram, mengerti kalau riba
itu adalah haram, tidak sama dengan jual-beli yang halal.
4. Orang yang baru beriman tidak dituntut atas perbuatan yang dosa
yang telah lewat, jika beriman sepenuhnya dan ikhlash.
5. Ada urusan selain syirik yang menjadikan orang kekal di neraka.
Catatan:
Dalam soal ini jumhur berpendapat bahwa yang menyebabkan kekekalan
di neraka hanyalah syirik dan kekafiran. Maka “kekekalan” yang
disebutkan pada ayat ini dan semisalnya, diartikan dengan “bukan
kekekalan sesungguhnya”, yaitu hanya untuk menyangatkan. Adapun
kalangan Mu’tazilah berpendapat bahwa orang yang melakukan dosa
besar itu akan kekal di neraka, wallahu a’lamu.
6. Ada perbuatan-perbuatan yang bersifat antagonisme, yang
menimbulkan akibat berlawanan pula (dalam hal ini ada riba yang
haram, tidak barakah, dosa, dan sebaliknya ada perdagangan yang
halal, barakah, tidak dosa). Riba menumbuhkan rangkaian buruk,
perdagangan membawa efek sejahtera, makmur dan mulia.
7. Yang disukai Allah adalah orang dan perbuatan yang baik, yang
meridlakanNya.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menyebutkan perbandingan nasib orang baik dan
orang jahat nanti di akhirat
ِ ِ ٍ ِ ِ ِ ‫ْﻚ ﺣ ُﺪ‬
ُ ُ َ ‫ﺗِﻠ‬
ُ ‫ود ﷲ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪُ َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ‬
‫ﺎر‬
ِ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ‬١٣) ‫ﻴﻢ‬
‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳَـﺘَـ َﻌ ﱠﺪ‬ ِ َ ِ‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟ‬ ِِ
ُ ‫ﻚ اﻟْ َﻔ ْﻮُز اﻟ َْﻌﻈ‬ َ ‫َﺧﺎﻟﺪ‬
ِ ِ ِ
(٤)‫ اﻟﻨﺴﺎء‬.(١٤) ‫ﲔ‬ ٌ ‫اب ُﻣ ِﻬ‬
ٌ ‫ودﻩُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪُ َ‘ ًرا َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ‬
َ ‫ُﺣ ُﺪ‬
َ ‫( َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ْﻞ ِﻣﺜْـ َﻘ‬٧) ‫ﺎل َذ ﱠرةٍ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻳَـ َﺮُﻩ‬
(٨) ‫ﺎل َذ ﱠرٍة َﺷ ¡ﺮا ﻳَـ َﺮُﻩ‬ َ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ْﻞ ِﻣﺜْـ َﻘ‬
(٩٩)‫اﻟﺰﻟﺰﻟﺔ‬

S.Al-Baqarah(2): 275-276. 553


‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):87-88‬‬ ‫;‪S.Maryam(19):59-60‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):81-82‬‬
‫;‪S.Al-Furqan(25):68-71‬‬ ‫;‪S.Al-Qashash(28):66-67‬‬ ‫‪S.Al-Bayyinah(98):6-7.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan kafirnya mereka yang tidak‬‬


‫‪mengharamkan apa yang Allah haramkan (tidak berhukum‬‬
‫)‪dengan hukum Allah‬‬

‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ُِﳛﻠﱡﻮﻧَﻪُ َﻋ ًﺎﻣﺎ َوُﳛَ ِّﺮُﻣﻮﻧَﻪُ َﻋ ًﺎﻣﺎ‬ ‫ﱠﺴﻲء ِز‪َ I‬دةٌ ِﰲ اﻟْ ُﻜ ْﻔ ِﺮ ﻳ َ ِ ِ ﱠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ ﱡﻞ ﺑﻪ اﻟﺬ َ‬ ‫ُ‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ اﻟﻨ ُ َ‬
‫ﺎﺣ ﱠﺮَم ﷲُ ُزﻳِّ َﻦ َﳍُ ْﻢ ُﺳﻮءُ أَ ْﻋ َﻤﺎﳍِِ ْﻢ َوﷲُ ﻻَ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻟﻴُـ َﻮاﻃﺌُﻮا ﻋ ﱠﺪ َة َﻣﺎ َﺣ ﱠﺮَم ﷲُ ﻓَـﻴُﺤﻠﱡ َ‬
‫ﻮاﻣ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٣٧:(٩‬‬ ‫ﻳَـ ْﻬﺪي اﻟْ َﻘ ْﻮ َم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):150-151‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):44‬‬ ‫‪S.At-Taubah(9):29.‬‬

‫‪3. Ayat-ayat yang menunjukkan orang yang mau beriman itu dosa-‬‬
‫‪dosanya yang telah lewat diampunkan oleh Allah‬‬

‫ﻒ َوإِ ْن ﻳَـﻌُ ُ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا إِ ْن ﻳَـ ْﻨـﺘَـ ُﻬﻮا ﻳُـ ْﻐ َﻔ ْﺮ َﳍُ ْﻢ َﻣﺎ ﻗَ ْﺪ َﺳﻠَ َ‬ ‫ِِ‬
‫ﺖ‬
‫ﻀ ْ‬
‫ﻮدوا ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﻣ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﻷﻧﻔﺎل)‪٣٨:(٨‬‬ ‫ُﺳﻨﱠﺔُ ْاﻷَ ﱠوﻟ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎد ﱠ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َﺳ َﺮﻓُﻮا َﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔﺴ ِﻬ ْﻢ َﻻ ﺗَـ ْﻘﻨَﻄُﻮا ﻣ ْﻦ َر ْﲪَﺔ ﷲ إِ ﱠن ﷲَ‬ ‫ﻳﻦ أ ْ‬ ‫ي اﻟﺬ َ‬ ‫ﻗُ ْﻞ َ‪ I‬ﻋﺒَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﺰﻣﺮ)‪٥٣:(٣٩‬‬ ‫ﻮر اﻟ ﱠﺮﺣ ُ‬ ‫ﻮب َﲨ ًﻴﻌﺎ إِﻧﱠﻪُ ُﻫ َﻮ اﻟْﻐَُﻔ ُ‬ ‫ﻳَـ ْﻐﻔ ُﺮ اﻟ ﱡﺬﻧُ َ‬
‫ﷲ َوآ َِﻣﻨُﻮا ﺑِ ِﻪ ﻳَـﻐْ ِﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ ذُﻧُﻮﺑِ ُﻜ ْﻢ َوُِﳚﺮُﻛ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﻋ َﺬ ٍ‬
‫اب‬ ‫اﻋﻲ ِ‬ ‫َﺟﻴﺒ ِ‬
‫َ‪I‬ﻗَـ ْﻮَﻣﻨَﺎ أ ِ ُ َ‬
‫ْ‬ ‫ﻮاد َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻷﺣﻘﺎف)‪٣١:(٤٦‬‬ ‫أَﻟِ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﻃ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ¡ﻤﻰ‬ ‫ﻴﻌﻮن )‪ (٣‬ﻳَـ ْﻐﻔ ْﺮﻟَ ُﻜ ْﻢ ﻣ ْﻦ ذُﻧُﻮﺑِ ُﻜ ْﻢ َوﻳُـ َﺆ ّﺧ ْﺮُﻛ ْﻢ إِ َﱃ أ َ‬
‫َﺟ ٍﻞ ُﻣ َ‬ ‫أَن ا ْﻋﺒُ ُﺪواﷲَ َواﺗﱠـ ُﻘﻮﻩُ َوأ ُ‬
‫ﱠﺮ ﻟ َْﻮُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪ (٤‬ﻧﻮح)‪(٧١‬‬ ‫إِ ﱠن أ َ ِ ِ‬
‫ﺎء ﻻَ ﻳُـ َﺆﺧ ُ‬
‫َﺟ َﻞ ﷲ إذَا َﺟ َ‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya perma’afan bagi apa yang‬‬
‫‪telah lampau, jika orang mau beriman‬‬
‫ﻒ إِﻧﱠﻪ َﻛﺎ َن ﻓَ ِ‬ ‫وﻻَ ﺗَـ ْﻨ ِﻜﺤﻮا ﻣﺎ ﻧَ َﻜﺢ َآ ُؤُﻛﻢ ِﻣﻦ اﻟﻨِ ِ‬
‫ﺸﺔً‬
‫ﺎﺣ َ‬ ‫ﺴﺎء إِﻻﱠ َﻣﺎ ﻗَ ْﺪ َﺳﻠَ َ ُ‬
‫َ َ ْ َ َّ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬
‫ﺳﺒﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٢٢:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎء َ‬
‫َوَﻣ ْﻘﺘًﺎ َو َﺳ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 275-276.‬‬ ‫‪554‬‬


‫َخ‬‫ﺎت اْﻷ ِ‬ ‫َﺧ َﻮاﺗُ ُﻜ ْﻢ َو َﻋ ﱠﻤﺎﺗُ ُﻜ ْﻢ َو َﺧ َﺎﻻﺗُ ُﻜ ْﻢ َوﺑَـﻨَ ُ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ أُ ﱠﻣ َﻬﺎﺗُ ُﻜ ْﻢ َوﺑَـﻨَﺎﺗُ ُﻜ ْﻢ َوأ َ‬‫ُﺣ ِّﺮَﻣ ْ‬
‫ﺎﻋ ِﺔ‬
‫ﺿَ‬ ‫َﺧ َﻮاﺗُ ُﻜ ْﻢ ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺮ َ‬ ‫ﺿ ْﻌﻨَ ُﻜ ْﻢ َوأ َ‬ ‫ﺖ َوأُ ﱠﻣ َﻬﺎﺗُ ُﻜ ُﻢ اﻟﻼﱠِﰐ أ َْر َ‬ ‫ﺎت اْﻷُ ْﺧ ِ‬ ‫َوﺑَـﻨَ ُ‬
‫ﺴﺎﺋِ ُﻜ ُﻢ اﻟﻼﱠِﰐ َد َﺧﻠْﺘُ ْﻢ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎت ﻧِ ِ‬
‫ﺴﺎﺋ ُﻜ ْﻢ َوَرَ ﺋﺒُ ُﻜ ُﻢ اﻟﻼﱠِﰐ ِﰲ ُﺣ ُﺠﻮِرُﻛ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﻧ َ‬ ‫َوأُ ﱠﻣ َﻬ ُ َ‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َو َﺣﻼَﺋ ُﻞ أَﺑْـﻨَﺎﺋ ُﻜ ُﻢ اﻟﺬ َ‬ ‫” ﱠﻦ ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﺗَ ُﻜﻮﻧُﻮا َد َﺧﻠْﺘُ ْﻢ ” ﱠﻦ ﻓَﻼَ ُﺟﻨَ َ‬
‫ِ‬
‫ﻒ إِ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن‬ ‫ﲔ إِﻻﱠ َﻣﺎ ﻗَ ْﺪ َﺳﻠَ َ‬ ‫ﲔ اْﻷُ ْﺧﺘَـ ْ ِ‬‫َﺻﻼَﺑِ ُﻜ ْﻢ َوأَ ْن َﲡْ َﻤﻌُﻮا ﺑَـ َْ‬ ‫ﻣ ْﻦ أ ْ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٢٣:(٤‬‬ ‫ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮرا َرﺣ ً‬ ‫ً‬
‫ﺼ ْﻴ َﺪ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﺣ ُﺮٌم َوَﻣ ْﻦ ﻗَـﺘَـﻠَﻪُ ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ُﻣﺘَـ َﻌ ِّﻤ ًﺪا‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ ﺗَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ‪ I‬أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﻌ ِﻢ َْﳛ ُﻜ ُﻢ ﺑِ ِﻪ ذَ َوا َﻋ ْﺪ ٍل ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻫ ْﺪ ً‪ َ I‬ﻟِ َﻎ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَ ِﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَ َﺠ َﺰاءٌ ﻣﺜْ ُﻞ َﻣﺎ ﻗَـﺘَ َﻞ ﻣ َﻦ اﻟﻨـ َ‬
‫ِ‬ ‫أَو َﻛ ﱠﻔﺎرةٌ ﻃَﻌﺎم ﻣﺴﺎﻛِﲔ أَو ﻋ ْﺪ ُل َذﻟِ َ ِ ِ‬
‫ﻚ ﺻﻴَﺎ ًﻣﺎ ﻟﻴَ ُﺬو َق َوَ َل أ َْﻣ ِﺮﻩ َﻋ َﻔﺎ ﷲُ‬ ‫ْ َ َََُ َ ْ َ‬
‫ﺎد ﻓَـﻴَـ ْﻨـﺘَ ِﻘ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻨﻪُ َوﷲُ َﻋ ِﺰ ٌﻳﺰ ذُو اﻧْﺘِ َﻘ ٍﺎم ‪.‬‬ ‫ﻒ َوَﻣ ْﻦ َﻋ َ‬ ‫َﻋ ﱠﻤﺎ َﺳﻠَ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٩٥:(٥‬‬
‫‪5. Ayat-ayat yang mengisyaratkan adanya perbuatan-perbuatan yang‬‬
‫‪menyebabkan kekekalan di neraka, selain riba‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ ِ‬
‫اب‬
‫ودﻩُ ﻳُ ْﺪﺧﻠْﻪُ َ‘ ًرا َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻟَﻪُ َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ﺺ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ َوﻳَـﺘَـ َﻌ ﱠﺪ ُﺣ ُﺪ َ‬
‫‪durhaka‬‬ ‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٤:(٤‬‬ ‫ﲔ‪.‬‬ ‫ُﻣ ِﻬ ٌ‬
‫وﻣﻦ ﻳـ ْﻘﺘﻞ ﻣ ْﺆِﻣﻨًﺎ ﻣﺘـﻌ ِﻤ ًﺪا ﻓَﺠﺰا ُؤﻩُ ﺟﻬﻨ ِ ِ‬
‫ﺐ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوﻟ ََﻌﻨَﻪُ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟ ًﺪا ﻓ َﻴﻬﺎ َوﻏَﻀ َ‬ ‫َ َ ْ َ ُ ْ ُ َُ َ ّ َ َ َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻈﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪sengaja membunuh mukmin ٩٣:(٤‬‬
‫َﻋ ﱠﺪ ﻟَﻪُ َﻋ َﺬا ً َﻋ ً‬ ‫َوأ َ‬
‫ي‬ ‫ﻚ ِْ‬
‫اﳋ ْﺰ ُ‬ ‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟِ ًﺪا ِﻓ َﻴﻬﺎ َذﻟِ َ‬ ‫ِِ‬
‫أََﱂْ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮا أَﻧﱠﻪُ َﻣ ْﻦ ُﳛَﺎدد ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَﺄَ ﱠن ﻟَﻪُ َ‘ َر َﺟ َﻬﻨ َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٦٣:(٩‬‬ ‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫‪durhaka, menentang Allah‬‬
‫اﻟ َْﻌﻈ ُ‬
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ ِﻫ َﻲ َﺣ ْﺴﺒُـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ﺎت واﻟْ ُﻜ ﱠﻔﺎر َ‘ر ﺟﻬﻨ ِ ِ‬
‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫ﲔ َواﻟ ُْﻤﻨَﺎﻓ َﻘ َ َ َ َ َ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫َو َﻋ َﺪ ﷲُ اﻟ ُْﻤﻨَﺎﻓﻘ َ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٦٨:(٩‬‬ ‫وﻟَﻌﻨَـﻬﻢ ﷲ وَﳍﻢ َﻋ َﺬ ِ‬
‫‪munafiq & kuffar‬‬ ‫اب ُﻣﻘ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫َ َ ُ ُ ُ َ ُْ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 275-276.‬‬ ‫‪555‬‬
‫ﺎء َﳍُ ْﻢ ﻳَـ ْﻮ َم‬ ِ ِ ‫( َﺧﺎﻟِ ِﺪ‬١٠٠) ‫ﻣﻦ أَ ْﻋﺮض َﻋ ْﻨﻪُ ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ َْﳛ ِﻤﻞ ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ِوْزرا‬
َ ‫ﻳﻦ ﻓﻴﻪ َو َﺳ‬َ ً َ َ َ َْ ُ َ َ َْ
berpaling dari peringatan Allah (٢٠)‫( ﻃﻪ‬١٠١) ً‫ﺎﻣﺔ ﲪْﻼ‬ ِ ِ ِ
َ َ‫اﻟْﻘﻴ‬
‫ﺲ اﻟﱠِﱵ َﺣ ﱠﺮَم ﷲُ إِﻻﱠ ِ ْﳊَ ِّﻖ‬ ِ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻻَ ﻳ ْﺪﻋﻮ َن ﻣﻊ‬
َ ‫ﷲ إِ َﳍًﺎ آ‬
َ ‫َﺧ َﺮ َوﻻَ ﻳَـ ْﻘﺘُـﻠُﻮ َن اﻟﻨﱠـ ْﻔ‬ ََ ُ َ َ َ
‫اب ﻳَـ ْﻮ َم‬ ُ ‫ﻒ ﻟَﻪُ اﻟ َْﻌ َﺬ‬
ْ ‫ﺎﻋ‬
َ‫ﻀ‬َ ُ‫( ﻳ‬٦٨) ‫ ًﻣﺎ‬äََ ‫ْﻖ أ‬ َ ‫ﻚ ﻳَـﻠ‬َ ِ‫َوﻻَ ﻳَـ ْﺰﻧُﻮ َن َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ ذَﻟ‬
(٢٥)‫ اﻟﻔﺮﻗﺎن‬. (٦٩) ‘‫اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ َوَﳜْﻠُ ْﺪ ِﻓ ِﻴﻪ ُﻣ َﻬ ًﺎ‬
Syirik, membunuh tanpa hak, zina.

Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):161-162, mati dalam keadaan kafir.
S.Ali Imran(3):86-88, dhalim, kembali kafir sesudah beriman.
S.An-Nisa’(4):168-169, kafir, dhalim.
S.Al-An’am(6):128, orang tidak beriman, bekerjasama dengan jin.
S.At-Taubah(9):68, munafiqien, kafirien.
S.Hud(11):106-107, orang kafir, orang celaka.
S.An-Nahl(16):28-29, mati dalam keadaan mendhalimi dirinya sendiri.
S.Al-Ahzab(33):64-65, kafir.
S.Az-Zumar(39):71-72, kafir.
S.Ghafir(40):69-76, musyrik, kafir.
S.Al-Hasyr(59):17, syaithan dan orang kafir, penyembahnya.
S.At-Taghabun(64):10, kafir, mendustakan ayat Allah.
S.Al-Jin(72):23, mendurhakai Allah dan RasulNya.
S.Al-Bayyinah(98):6, kafir, ahli kitab maupun musyrikien.

6. Ayat-ayat yang menyebutkan jeleknya sifat atau keadaan


orang-orang kafir

‫ﺸ ْﻴﻄَﺎ ُن ﻓَ َﻜﺎ َن ِﻣ َﻦ‬‫ﺴﻠَ َﺦ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻓَﺄَﺗْـﺒَـ َﻌﻪُ اﻟ ﱠ‬ ِ ِ‫ﱠ‬


َ ْ‫ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻧ‬Iََ ‫َواﺗْ ُﻞ َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻧَـﺒَﺄَ اﻟﺬي َآﺗَـ ْﻴـﻨَﺎﻩُ آ‬
ِ ‫َﻜﻨﱠﻪُ أَ ْﺧﻠَ َﺪ إِ َﱃ اْﻷ َْر‬
ُ‫ض َواﺗﱠـﺒَ َﻊ َﻫ َﻮاﻩ‬ ِ ‫( وﻟَﻮ ِﺷ ْﺌـﻨَﺎ ﻟَﺮﻓَـﻌﻨَﺎﻩُ ِ”ﺎ وﻟ‬١٧٥) ‫اﻟْﻐَﺎ ِوﻳﻦ‬
َ َ ْ َ َْ َ
ِ‫ْﺐ إِ ْن َﲢ ِﻤﻞ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ﻳـﻠْﻬﺚ أَو ﺗـﺘـﺮْﻛﻪ ﻳـﻠْﻬﺚ ذَﻟِﻚ ﻣﺜﻞ اﻟْ َﻘﻮم‬ ِ ‫ﻓَ َﻤﺜَـﻠُﻪُ َﻛ َﻤﺜَ ِﻞ اﻟْ َﻜﻠ‬
ْ ُ ََ َ ْ َ َ ُ ُ َْ ْ ْ َ َ ْ َ ْ ْ
. (١٧٦) ‫ﺺ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن‬ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﺼ‬ َ ‫ﺺ اﻟْ َﻘ‬ ِ ‫ْﺼ‬ ُ ‫ﺗﻨَﺎ ﻓَﺎﻗ‬Iَ َ°ِ ‫ﻳﻦ َﻛ ﱠﺬﺑُﻮا‬ َ ‫اﻟﺬ‬
(٧)‫اﻷﻋﺮاف‬

S.Al-Baqarah(2): 275-276. 556


‫ﲔ‬ٌُ ‫ﻮب ﻻَ ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن ِ”َﺎ َوَﳍُ ْﻢ أَ ْﻋ‬
ٌ ُ‫ﺲ َﳍُ ْﻢ ﻗُـﻠ‬ ِ ْ‫ﲑا ِﻣ َﻦ ا ْﳉِ ِّﻦ َواْ ِﻹﻧ‬ ِ ‫وﻟَ َﻘ ْﺪ ذَرأ َْ‘ ِﳉﻬﻨ‬
ً ‫ﱠﻢ َﻛﺜ‬ َ ََ َ َ
َ ‫ﻚ َﻛﺎْﻷَﻧْـ َﻌ ِﺎم ﺑَ ْﻞ ُﻫ ْﻢ أ‬
‫َﺿ ﱡﻞ‬ َ ِ‫ﺼ ُﺮو َن ِ”َﺎ َوَﳍُ ْﻢ َآ َذا ٌن ﻻَ ﻳَ ْﺴ َﻤ ُﻌﻮ َن ِ”َﺎ أُوﻟَﺌ‬ ِ ‫ﻻَ ﻳـﺒ‬
ُْ
١٧٩:(٧)‫ اﻷﻋﺮاف‬. ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْﻐَﺎﻓِﻠُﻮ َن‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
٥٥:(٨)‫ اﻷﻧﻔﺎل‬. ‫ن‬ َ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻻَ ﻳـُ ْﺆِﻣﻨُﻮ‬ ِ ‫إِ ﱠن َﺷ ﱠﺮ اﻟﺪﱠو ِ ِ ِ ﱠ‬
َ ‫اب ﻋ ْﻨ َﺪ ﷲ اﻟﺬ‬ ّ َ
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ‬ ِ ِ ‫ﺎب واﻟْﻤ ْﺸ ِﺮﻛِﲔ ِﰲ َ‘ ِر ﺟﻬﻨ‬ ِ ِ ِ‫ﱠ‬
َ ‫ﱠﻢ َﺧﺎﻟﺪ‬ َ ََ َ ُ َ ِ َ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻞ اﻟْﻜﺘ‬ َ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ‬
٦:(٩٨)‫ اﻟﺒﻴﻨﺔ‬. ‫ْﱪﻳﱠِﺔ‬ َ ِ‫أُوﻟَﺌ‬
َِ ‫ﻚ ُﻫ ْﻢ َﺷ ﱡﺮ اﻟ‬
Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):171; S.Al-Furqan(25):44.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan terlibat dalam riba, memberi atau menerima.
2. Jika selama ini masih terlibat riba, hendaklah segera berhenti dan
bertaubat.

ِ ‫إِ ﱠن اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬


ِ ‫ﺎﳊ‬
ْ ‫ﺼﻼَ َة َوَآﺗَـ ُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َﳍُ ْﻢ أ‬
‫َﺟ ُﺮُﻫ ْﻢ‬ ‫ﺎت َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬َ ‫ﺼ‬ َ َ َ
ٌ ‫ِﻋ ْﻨ َﺪ َرّ”ِِ ْﻢ َوﻻَ َﺧ ْﻮ‬
(٢٧٧) ‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Orang-orang yang beriman, beramal shalih, menegakkan shalat
dan menunaikan zakat, itu akan mendapat pahala dari Allah, pada
hari kiamat nanti.
2. Mereka juga tidak akan merasakan ketakutan dan tidak pula
kesedihan.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Orang beriman mesti melakukan amal shalih, shalat dan
membayar zakat.
2. Hanya orang beriman yang tidak akan merasakan ketakutan dan
kesedihan pada hari kiamat nanti. dunia, orang beriman
mungkin saja merasakan takut & sedih.

S.Al-Baqarah(2): 278-279. 557


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menyebut soal iman dan amal shalih dalam satu‬‬
‫‪kesatuan/rangkaian‬‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﺼﺎﳊَﺎت َﺳﻨُ ْﺪﺧﻠُ ُﻬ ْﻢ َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫ﺎر َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺮةٌ َوﻧُ ْﺪﺧﻠُ ُﻬ ْﻢ ﻇﻼ¡ ﻇَﻠﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٥٧:(٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻬﺎ أَ ْزَو ٌ‬
‫اج ُﻣﻄَﻬ َ‬ ‫ﻴﻬﺎ أَﺑَ ًﺪا َﳍُ ْﻢ ﻓ َ‬
‫ﻓَ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٩:(٥‬‬ ‫ﻴﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﳊ ِ‬ ‫و َﻋ َﺪ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬
‫‪.‬‬
‫ﺎت َﳍُ ْﻢ َﻣ ْﻐﻔ َﺮةٌ َوأ ْ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫َ ُ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫¡‬ ‫ِ‬ ‫إِﻟ َْﻴ ِﻪ ﻣﺮِﺟﻌ ُﻜﻢ َِ‬
‫ْﻖ ﰒُﱠ ﻳُﻌﻴ ُﺪﻩُ ﻟﻴَ ْﺠ ِﺰ َي اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َو َﻋﻤﻠُﻮا‬ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َو ْﻋ َﺪ ﷲ َﺣﻘﺎ إﻧﱠﻪُ ﻳَـ ْﺒ َﺪأُ ْ‬
‫اﳋَﻠ َ‬ ‫َْ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﻴﻢ ﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا‬‫اب أَﻟ ٌ‬‫اب ﻣ ْﻦ َﲪ ٍﻴﻢ َو َﻋ َﺬ ٌ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا َﳍُ ْﻢ َﺷ َﺮ ٌ‬ ‫ﺼﺎﳊَﺎت ﻟْﻘ ْﺴﻂ َواﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ)‪٤:(١٠‬‬ ‫ﻳَ ْﻜ ُﻔ ُﺮو َن ‪.‬‬
‫ﺎر ُﳛَﻠﱠ ْﻮ َن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫إِ ﱠن ﷲ ﻳ ْﺪ ِﺧﻞ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ ِ‬
‫ﺼﺎﳊَﺎت َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬ ‫َُ ُ َ َ َ‬
‫ﻳﺮ اﳊﺞ)‪٢٣:(٢٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﺳﺎ ِوَر ِﻣ ْﻦ ذَ َﻫ ٍ‬ ‫ِﻓ ِ‬
‫‪.‬‬
‫ﻴﻬﺎ َﺣﺮ ٌ‬ ‫ﺎﺳ ُﻬ ْﻢ ﻓ َ‬
‫ﺐ َوﻟ ُْﺆﻟ ًُﺆا َوﻟﺒَ ُ‬ ‫ﻴﻬﺎ ﻣ ْﻦ أ َ‬
‫َ‬
‫ض َﻛ َﻤﺎ‬ ‫ﱠﻬ ْﻢ ﰲ اْﻷَ ْر ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺼﺎﳊَﺎت ﻟَﻴَ ْﺴﺘَ ْﺨﻠ َﻔﻨـ ُ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َو َﻋﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫َو َﻋ َﺪ ﷲُ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﻰ َﳍُ ْﻢ َوﻟَﻴُـﺒَ ّﺪﻟَﻨـ ُ‬ ‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ِﻬ ْﻢ َوﻟَﻴُ َﻤ ِّﻜﻨَ ﱠﻦ َﳍُ ْﻢ ِدﻳﻨَـ ُﻬ ُﻢ اﻟﱠ ِﺬي ْارﺗَ َ‬ ‫اﺳﺘ ْﺨﻠَ َ ﱠ ِ‬
‫ﻒ اﻟﺬ َ‬ ‫َْ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ‬ ‫ﻚ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﺑَـ ْﻌ ِﺪ َﺧ ْﻮِﻓ ِﻬ ْﻢ أ َْﻣﻨًﺎ ﻳَـ ْﻌﺒُ ُﺪوﻧَِﲏ ﻻَ ﻳُ ْﺸ ِﺮُﻛﻮ َن ِﰊ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوَﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َﺮ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ذَﻟِ َ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪٥٥:(٢٤‬‬ ‫ﺎﺳ ُﻘﻮ َن ‪.‬‬‫اﻟْ َﻔ ِ‬
‫َﺟ ٌﺮ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا َﳍﻢ َﻋ َﺬاب َﺷ ِﺪﻳ ٌﺪ واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺎﳊ ِ‬
‫ﺎت َﳍُ ْﻢ َﻣ ْﻐﻔ َﺮةٌ َوأ ْ‬ ‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ ُ ُْ‬
‫ﻓﺎﻃﺮ)‪٧:(٣٥‬‬ ‫َﻛﺒِﲑٌ ‪.‬‬
‫ﺎﳊ ِ‬
‫ﺎت‬ ‫ﺎت أَ ْن َْﳒﻌﻠَﻬﻢ َﻛﺎﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا و َﻋ ِﻤﻠُﻮا اﻟ ﱠ ِ‬ ‫اﺟﺘَـﺮﺣﻮا اﻟ ﱠﺴﻴِﺌَ ِ‬ ‫أَم ﺣ ِﺴ ﱠ ِ‬
‫ﺼ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫ّ‬ ‫ﻳﻦ ْ َ ُ‬ ‫ﺐ اﻟﺬ َ‬ ‫ْ َ َ‬
‫ن ‪ .‬اﳉﺎﺛﻴﺔ)‪٢١:(٤٥‬‬ ‫ﺎء َﻣﺎ َْﳛ ُﻜ ُﻤﻮ َ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ َوﳑََﺎﺗُـ ُﻬ ْﻢ َﺳ َ‬
‫اء َْﳏﻴَ ُ‬
‫َﺳ َﻮ ً‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):25, 82‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):57‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):122, 173‬‬
‫;‪S.Al-Ma’idah(5):93‬‬ ‫;‪S.Al-A’raf(7):42‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):9‬‬
‫;‪S.Hud(11):23‬‬ ‫;‪S.Ar-Ra’d(13):29‬‬ ‫;‪S.Ibrahim(14):3‬‬
‫;‪S.Al-Kahfi(18):30, 107‬‬ ‫;‪S.Maryam(19):96‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):14, 50, 56‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):227‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):7, 29, 58; S.Ar-Rum(30):15, 45‬‬
‫;‪S.Luqman(31):8‬‬ ‫;‪S.As-Sajadah(32):19‬‬ ‫;‪S.Saba’(34):4‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 278-279.‬‬ ‫‪558‬‬


‫;‪S.Shad(38):24, 28‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):58‬‬ ‫;‪S.Fushshilat(41):8‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):22, 232, 26; S.Al-Jatsiyah(45):30‬‬ ‫;‪S.Muhammad(47):2, 12‬‬
‫;‪S.Al-Fath(48):29‬‬ ‫;‪S.Ath-Thalaq(65):11‬‬ ‫;‪S.Al-Insyiqaq(84):25‬‬
‫;‪S.Al-Buruj(85):11‬‬ ‫;‪S.At-Tien(95):6‬‬ ‫;‪S.Al-Bayyinah(98):7‬‬
‫‪S.Al-Ashr(103):3.‬‬

‫‪2. Ayat-ayat yang menyebut shalat dan pembayaran zakat‬‬


‫ﻮل ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﺮ َﲪُﻮ َن ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪٥٦:(٢٤‬‬ ‫ﺼﻼَةَ َوَآﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎةَ َوأَﻃ ُ‬
‫ﻴﻌﻮا اﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬
‫َوأَﻗ ُ‬
‫ِ ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ‬ ‫ﻳﻦ َﻣ َﻌ َ‬‫ﺼ َﻔﻪُ َوﺛُـﻠُﺜَﻪُ َوﻃَﺎﺋ َﻔﺔٌ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬ ‫ﻮم أَ ْد َﱏ ﻣ ْﻦ ﺛُـﻠُﺜَ ِﻲ اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َوﻧِ ْ‬ ‫ﻚ ﺗَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻚ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ أَﻧﱠ َ‬‫إِ ﱠن َرﺑﱠ َ‬
‫ﺴ َﺮ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺎب َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎﻗـ َْﺮءُوا َﻣﺎ ﺗَـﻴَ ﱠ‬
‫ﻮﻩ ﻓَـﺘَ َ‬ ‫ﺼ ُ‬ ‫َﻦ ُﲢْ ُ‬
‫ِ‬
‫ﱠﻬ َﺎر َﻋﻠ َﻢ أَ ْن ﻟ ْ‬
‫ِ‬
‫َوﷲُ ﻳُـ َﻘ ّﺪ ُر اﻟﻠﱠْﻴ َﻞ َواﻟﻨـ َ‬
‫ض ﻳَـ ْﺒـﺘَـﻐُﻮ َن ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﻀ ِﺮﺑُﻮ َن ِﰲ اْﻷَ ْر ِ‬ ‫َﺧ ُﺮو َن ﻳَ ْ‬ ‫ﺿﻰ َوآ َ‬ ‫َن َﻋ ِﻠ َﻢ أَ ْن َﺳﻴَ ُﻜﻮ ُن ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﺮ َ‬ ‫اﻟْ ُﻘﺮآ ِ‬
‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﺧ ُﺮو َن ﻳُـ َﻘﺎﺗﻠُﻮ َن ِﰲ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻼَ َة‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﻴﻞ ﷲ ﻓَﺎﻗـ َْﺮءُوا َﻣﺎ ﺗَـﻴَ ﱠﺴ َﺮ ﻣ ْﻨﻪُ َوأَﻗ ُ‬ ‫ﻀ ِﻞ ﷲ َوآ َ‬ ‫ﻓَ ْ‬
‫ﺿﺎ َﺣ َﺴﻨًﺎ َوَﻣﺎ ﺗُـ َﻘ ِّﺪ ُﻣﻮا ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ َِﲡ ُﺪوﻩُ ِﻋ ْﻨ َﺪ‬ ‫ﺿﻮا ﷲَ ﻗَـ ْﺮ ً‬ ‫َوَآﺗُﻮا اﻟ ﱠﺰَﻛﺎ َة َوأَﻗْ ِﺮ ُ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﳌﺰﻣﻞ)‪٢٠:(٧٣‬‬ ‫ﷲ ﻫﻮ َﺧﻴـﺮا وأَ ْﻋﻈَﻢ أَﺟﺮا واﺳﺘـ ْﻐ ِﻔﺮوا ﷲ إِ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫َ ٌ‬ ‫َُ ْ ً َ َ ْ ً َ َْ ُ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):43, 83, 110‬‬ ‫‪S.An-Nisa’(4):77.‬‬
‫‪3. Ayat- ayat yang menyebut soal naungan Allah dan syafa’at bagi‬‬
‫‪orang beriman, yang Allah Menghendakinya‬‬
‫ﻀﻰ َو ُﻫ ْﻢ ِﻣ ْﻦ َﺧ ْﺸﻴَﺘِ ِﻪ‬
‫ﲔ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ َﺧ ْﻠ َﻔ ُﻬ ْﻢ َوﻻَ ﻳَ ْﺸ َﻔﻌُﻮ َن إِﻻﱠ ﻟِ َﻤ ِﻦ ْارﺗَ َ‬‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ ﺑَـ َْ‬
‫ن ‪ .‬اﻷﻧﺒﻴﺎء)‪٢٨:(٢١‬‬ ‫ُﻣ ْﺸ ِﻔ ُﻘﻮ َ‬
‫ات واْﻷَر ِ ِ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫ﺎﻋﺔُ َِ‬ ‫ﻗُﻞ ِﱠِ‬
‫ﺟﻌُﻮ َن ‪ .‬اﻟﺰﻣﺮ)‪٤٤:(٣٩‬‬ ‫ض ﰒُﱠ إِﻟ َْﻴﻪ ﺗُـ ْﺮ َ‬‫ﺴ َﻤ َﺎو َ ْ‬ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ ﻟَﻪُ ُﻣﻠ ُ‬ ‫ﺸ َﻔ َ‬ ‫‪ Ç‬اﻟ ﱠ‬ ‫ْ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):255‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah menegakkan shalat dan membayar zakat dengan‬‬
‫‪penuh iman dan berharap-harap ganjaran dari Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 278-279.‬‬ ‫‪559‬‬


ِ ِّ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوذَ ُروا َﻣﺎ ﺑَِﻘﻲ ِﻣ َﻦ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ِ‫اﻟﺮَ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺆﻣﻨ‬
‫ﲔ‬ َ َ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
ِ ِِ ِ ِ ٍ ِ ِ
ُ ُ‫( ﻓَﺈ ْن َﱂْ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ﻓَﺄْذَﻧُﻮا ﲝَ ْﺮب ﻣ َﻦ ﷲ َوَر ُﺳﻮﻟﻪ َوإ ْن ﺗُـ ْﺒـﺘُ ْﻢ ﻓَـﻠَ ُﻜ ْﻢ ُرء‬٢٧٨)
‫وس‬
(٢٧٩) ‫أ َْﻣ َﻮاﻟِ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ﺗَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َن َوﻻَ ﺗُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah menyuruh orang-orang yang mengaku beriman agar
bertaqwa kepadaNya, dan meninggalkan sisa-sisa riba yang masih
ada di kalangan mereka, jika mereka benar-benar beriman.
2. Jika tidak mau meninggalkan sama sekali semua riba, maka
dianggap mau berhadapan dan bermusuhan dengan Allah serta
RasulNya.
3. Jika mau bertaubat, modal (pokok harta tanpa ditambah riba)
boleh diambil kembali.
4. Dengan mengambil kembali (hanya) modalnya saja, berarti tidak
berbuat dhalim dan juga tidak didhalimi.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Yang diperintah bertaqwa kepada Allah adalah orang yang
mengaku beriman, bukan orang kafir (karena orang kafir tidak
mungkin peduli kepada Allah dan hukum-hukum Allah).
2. Riba harus ditinggalkan sama sekali, sama saja yang jumlahnya
besar atau kecil.
3. Orang yang benar-benar beriman tidak mungkin masih mau
terlibat dalam transaksi riba.
4. Terlibat dalam transaksi riba berarti terlibat dalam kedhaliman.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat berkaitan dengan riba

‫ﺎﻋ َﻔﺔً َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َن‬


َ‫ﻀ‬ َ ‫ﺿ َﻌﺎﻓًﺎ ُﻣ‬ ِّ ‫ْ ُﻛﻠُﻮا‬Bَ َ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻ‬
ْ َ‫اﻟﺮَ أ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ‬
‫ﻮل‬
َ ‫َﻃﻴﻌُﻮا ﷲَ َواﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬ ِ ‫( وأ‬١٣١) ‫ﱠت ﻟِ ْﻠ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮﻳﻦ‬
َ َ ْ ‫ﱠﺎر اﻟﱠِﱵ أ ُِﻋﺪ‬
َ ‫( َواﺗﱠـ ُﻘﻮا اﻟﻨ‬١٣٠)
(٣)‫ آل ﻋﻤﺮان‬. (١٣٢) ‫ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﺮ َﲪُﻮ َن‬

S.Al-Baqarah(2): 278-279. 560


‫ﺼ ِّﺪ ِﻫ ْﻢ َﻋ ْﻦ َﺳﺒِ ِ‬ ‫ﺎت أ ِ‬ ‫ﺎدوا ﺣ ﱠﺮﻣﻨَﺎ َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ ﻃَﻴِﺒ ٍ‬ ‫ِ ِ ﱠِ‬
‫ﻴﻞ‬ ‫ﺖ َﳍُ ْﻢ َوﺑِ َ‬ ‫ُﺣﻠﱠ ْ‬ ‫ﻳﻦ َﻫ ُ َ ْ ْ ْ َّ‬ ‫ﻓَﺒﻈُﻠ ٍْﻢ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﱠﺎس ِ ﻟْﺒ ِ‬ ‫اﻟﺮَ َوﻗَ ْﺪ ﻧُـ ُﻬﻮا َﻋ ْﻨﻪُ َوأَ ْﻛ ِﻠ ِﻬ ْﻢ أ َْﻣ َﻮ َ‬
‫ﲑا )‪َ (١٦٠‬وأَ ْﺧ ِﺬ ِﻫ ُﻢ ِّ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎﻃ ِﻞ‬ ‫ال اﻟﻨ ِ َ‬ ‫ﷲ َﻛﺜ ً‬
‫اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬ ‫ﻴﻤﺎ )‪. (١٦١‬‬ ‫ِ‬ ‫وأَ ْﻋﺘ ْﺪ َ` ﻟِ ْﻠ َﻜﺎﻓِ ِﺮ ِ‬
‫ﻳﻦ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻋ َﺬا ً أَﻟ ً‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ﷲ وﻣﺎ َآﺗَـﻴـﺘﻢ ِﻣﻦ َزَﻛﺎةٍ‬ ‫ﱠﺎس ﻓَﻼَ ﻳـﺮﺑﻮ ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ َآﺗَـ ْﻴـﺘُ ْﻢ ﻣ ْﻦ ِرً ﻟﻴَـ ْﺮﺑُـ َﻮ ِﰲ أ َْﻣ َﻮال اﻟﻨ ِ‬
‫ََ ُْ ْ ْ‬ ‫َُْ‬
‫ﻀ ِﻌ ُﻔﻮ َن ‪ .‬اﻟﺮوم)‪٣٩:(٣٠‬‬ ‫ﷲ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْ‬ ‫ﺗُ ِﺮﻳ ُﺪو َن وﺟﻪ ِ‬
‫ََْ‬
‫‪Lihat juga: S.Al-Baqarah(2):275-281.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat tentang perintah bertaqwa‬‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ َوﻻَ ﲤَُﻮﺗُ ﱠﻦ إِﻻﱠ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ُﻣ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮ َن ‪ .‬آل‬ ‫ﱠِ‬
‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻋﻤﺮان)‪١٠٢:(٣‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ (١٥‬ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﻣﺎ‬ ‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬ ‫إِ ﱠﳕَﺎ أ َْﻣ َﻮاﻟُ ُﻜ ْﻢ َوأ َْوَﻻ ُد ُﻛ ْﻢ ﻓ ْﺘـﻨَﺔٌ َوﷲُ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أ ْ‬
‫َﻃﻴﻌُﻮا َوأَﻧِْﻔ ُﻘﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ِﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻮ َق ُﺷ ﱠﺢ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ‬ ‫اﲰﻌﻮا وأ ِ‬
‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ َو ْ َ ُ َ‬ ‫ْ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ ُﺤﻮ َن )‪ . (١٦‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪(٦٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻓَﺄُوﻟَﺌ َ‬
‫ُوﱄ‬‫ﻴﺚ ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َ أ ِ‬ ‫اﳋَﺒِ ِ‬
‫ﻚ َﻛﺜْـ َﺮةُ ْ‬ ‫ﺐ َوﻟ َْﻮ أَ ْﻋ َﺠﺒَ َ‬ ‫اﳋَﺒِ ُ ﱠِ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﻮي ْ‬
‫ﻴﺚ َواﻟﻄﻴّ ُ‬
‫ن ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠٠:(٥‬‬ ‫ﺎب ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗُـ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َ‬
‫اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫ﺼ ِﻠ ْﺢ ﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻗُﻮﻟُﻮا ﻗَـ ْﻮﻻً َﺳﺪﻳ ًﺪا )‪ (٧٠‬ﻳُ ْ‬
‫ﱠِ‬
‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪(٧١‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوﻳَـ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻄ ِﻊ ﷲَ َوَر ُﺳﻮﻟَﻪُ ﻓَـ َﻘ ْﺪ ﻓَ َﺎز ﻓَـ ْﻮًزا َﻋﻈ ً‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪(٣٣‬‬
‫ا‪َƒ‬‬‫ا‪ َƒ‬إِ ﱠن ﱠ‬ ‫ﺖ ﻟِﻐَ ٍﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﱠ‬ ‫ﱠﻣ ْ‬
‫ﺲ َﻣﺎ ﻗَﺪ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﱠ‬
‫ا‪َ َƒ‬وﻟْﺘَـ ْﻨﻈُْﺮ ﻧَـ ْﻔ ٌ‬
‫ﱠِ‬
‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﲑ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳊﺸﺮ)‪١٨:(٥٩‬‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺒ ٌ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Ali Imran(3):50, 123‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):131‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):35, 112‬‬
‫;‪S.Al-Anfal(8):1‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):119‬‬ ‫;‪S.Hud(11):78‬‬
‫;‪S.Asy-Syu’ara’(26):108, 110, 126, 131, 144, 150, 163, 179‬‬
‫;‪S.Az-Zukhruf(43):63‬‬ ‫;‪S.Al-Hadied(57):28‬‬ ‫‪S.Ath-Thalaq(65):1.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 278-279.‬‬ ‫‪561‬‬


‫‪3. Riwayat tentang makna taqwa:‬‬
‫ﺿﻲ ﷲ ﻋ ْﻨﻪ ِﰲ ﻗَـﻮ ِل ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﷲ َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ ) اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ‬ ‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒﺪ ﷲ ﺑْ ِﻦ َﻣ ْﺴﻌُﻮد َر َ ُ َ ُ ْ‬
‫ﻴﺢ‬
‫ﺻﺤ ٌ‬
‫ﻳﺚ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻰ ‪َ .‬ﻫ َﺬا َﺣﺪ ٌ َ‬ ‫ﺼﻰ َوﻳُ ْﺬ َﻛ َﺮ ﻓَﻼَ ﻳُـ ْﻨ َ‬
‫ﺎع ﻓَﻼَ ﻳُـ ْﻌ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬أَ ْن ﻳُﻄَ َ‬ ‫ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ ( ﻗَ َ‬
‫َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﺮ ِط اﻟ ﱠﺸ ْﻴ َﺨ ْ ِﲔ َوَﱂْ ﳜُْ ِﺮ َﺟﺎﻩُ ‪.‬‬
‫اﳌﺴﺘﺪرك ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﻴﺤﲔ ﻟﻠﺤﺎﻛﻢ‪:‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ٢٩٤‬ك‪-٢٧‬اﻟﺘﻔﺴﲑ ‪ ،‬ﺳﻮرة آل‬
‫ﻋﻤﺮان ب‪-‬ﻣﻌﲎ “أﻳّﻬﺎاﻟﺬﻳﻦ آﻣﻨﻮا اﺗﻘﻮاﷲَ ﺣﻖ ﺗﻘﺎﺗﻪ ‪.‬‬
‫ِ‬
‫ﺼﻰ َوأَ ْن‬ ‫ﺎع ﻓَﻼَ ﻳُـ ْﻌ َ‬‫ﺎل َﻋ ْﺒ ُﺪ ﷲ‪ )):‬اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ (( َو َﺣ ﱠﻖ ﺗُـ َﻘﺎﺗِِﻪ أَ ْن ﻳُﻄَ َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ﺎل َﻋﻠَﻰ ُﺣﺒِّ ِﻪ (( أَ ْن‬ ‫ﻳُ ْﺬ َﻛﺮ ﻓَﻼَ ﻳُـ ْﻨﺴﻰ وأَ ْن ﻳُ ْﺸ َﻜﺮ ﻓَﻼَ ﻳُ ْﻜ َﻔﺮ ‪ ،‬و)) إِﻳﺘَ ِﺎء اﻟْﻤ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ﻀﻞ ﺻﻼَةِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺗُـ ْﺆﺗِﻴَﻪُ َوأَﻧْ َ‬
‫ﺎف اﻟْ َﻔ ْﻘ َﺮ ‪َ ،‬وﻓَ ْ ُ َ‬ ‫ﺶ َوَﲣَ ُ‬ ‫ﻴﺢ َ‪ َB‬ﱠﻣ َﻞ اﻟْ َﻌ ْﻴ َ‬
‫ﻴﺢ َﺷﺤ ٌ‬ ‫ﺻﺤ ٌ‬ ‫ﺖ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَ ِﺔ اﻟْ َﻌﻼَﻧِﻴَ ِﺔ ‪.‬‬
‫اﻟﺴ ِّﺮ َﻋﻠَﻰ َ‬
‫ِ ِ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔ ّ‬ ‫ﻀ ِﻞ َ‬ ‫ﺻﻼَةِ اﻟﻨﱠـ َﻬﺎ ِر َﻛ َﻔ ْ‬ ‫اﻟﻠﱠْﻴ ِﻞ َﻋﻠَﻰ َ‬
‫ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‪:‬ج‪ ٧‬ص‪ ، ١٢٥‬ك‪-‬اﻟﺰﻫﺪ ‪ ،‬ب‪-١٠‬ﻛﻼم اﺑﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪ ،‬رﻗﻢ‪٣٤٥٤٢‬‬
‫‪4. Keterangan makna dhalim‬‬
‫ﺴﻮا إِﳝَﺎﻧَـ ُﻬ ْﻢ ﺑِﻈُﻠ ٍْﻢ ( ﻗَ َ‬
‫ﺎل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ﱠِ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ ِ‬
‫آﻣﻨُﻮا َوَﱂْ ﻳَـ ْﻠﺒ ُ‬
‫ﻳﻦ َ‬‫ﺎل ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻧَـ َﺰﻟَﺖ ) اﻟﺬ َ‬
‫ﷲ ﻗَ َ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ‪ :‬أَﻳﱡـﻨَﺎ َﱂْ ﻳَﻈْﻠ ْﻢ ؟ ﻓَﺄَﻧْـ َﺰ َل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎب َر ُﺳﻮل ﷲ َ‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫أْ‬
‫ﺸﺮ َك ﻟَﻈُﻠ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ( ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻠﺒﺨﺎري ‪.‬‬ ‫ْﻢ َﻋﻈ ٌ‬
‫ٌ‬ ‫ﷲُ ) إِ ﱠن اﻟ ّ ْ‬
‫ﰱ‪٣٣٦٠ :‬‬ ‫ْﻢ ُدو َن ﻇُﻠ ٍْﻢ ‪ ،‬ح‪ ٣٢‬وأﻃﺮاﻓﻪ‬
‫خ ‪ ، ١٥/١:‬ك‪-٢‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -٢٣‬ﻇُﻠ ٌ‬
‫‪٦٩٣٧ ، ٦٩١٨ ، ٤٧٧٦ ، ٤٦٢٩ ، ٣٤٢٩ ، ٣٤٢٨ ،‬‬
‫ﺻ ِﻪ‪ ،‬ح‪(٣٤٢)١٩٧‬‬
‫ﺎن وإِ ْﺧﻼَ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫م ‪ ، ٨٠/١:‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن‪ ،‬ب‪-٥٨‬ﺻ ْﺪق ا ِﻹﳝَ َ‬
‫‪5. Beberapa riwayat tentang mereka yang berserikat dalam dosa,‬‬
‫)‪jenis riba atau adanya riba fadll (riba karena melebihkan barang‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ آﻛِ َﻞ ِّ‬


‫اﻟﺮَ َوُﻣﻮﻛِﻠَﻪُ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ﺎل ﻟَﻌﻦ رﺳ ُ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ َﺟﺎﺑِ ٍﺮ ﻗَ َ َ َ َ ُ‬
‫اء ‪ .‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫وَﻛﺎﺗِﺒﻪ و َﺷ ِ‬
‫ﺎﻫ َﺪﻳْ ِﻪ َوﻗَ َ‬
‫ﺎل ُﻫ ْﻢ َﺳ َﻮ ٌ‬ ‫َ َُ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 278-279.‬‬ ‫‪562‬‬
‫ْﻛ ِﻠ ِﻪ‪ ،‬ح‪(٤١٧٧)١٠٦‬‬
‫اﻟﺮ وﻣﺆِ‬ ‫ِ‬
‫م‪ ، ٥٠/٥:‬ك‪-٢٢‬اﳌﺴﺎﻗﺎة ‪ ،‬ب‪ -١٩‬ﻟ َْﻌ ِﻦ آﻛ ِﻞ ِّ َ َ ُ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ آﻛِ َﻞ ِّ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل ﻟَﻌﻦ رﺳ ُ ِ‬ ‫ٍ‬
‫اﻟﺮَ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻣ ْﺴﻌُﻮد ﻗَ َ َ َ َ ُ‬
‫ﺎل َوِﰱ‬
‫اﻟﱰﻣﺬي واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ ‪َ ،‬وﻗَ َ‬ ‫وﻣﻮﻛِﻠَﻪ و َﺷ ِ‬
‫ﺎﻫ َﺪﻳْ ِﻪ َوَﻛﺎﺗِﺒَﻪُ ‪ .‬رواﻩ أﺑﻮداود و‬
‫ّ‬ ‫َُ ُ َ‬
‫ﻳﺚ ﺣﺴﻦ ِ‬ ‫ﺎب َﻋﻦ ُﻋﻤﺮ و َﻋ ِﻠ ٍﻰ وﺟﺎﺑِ ٍﺮ وأَِﰉ ﺟﺤﻴـ َﻔﺔَ ؛ وﻗَ َ ِ‬
‫ﻴﺢ ‪.‬‬
‫ﺻﺤ ٌ‬ ‫ﺎل َﺣﺪ ٌ َ َ ٌ َ‬ ‫َ‬ ‫اﻟْﺒَ ِ ْ َ َ َ ّ َ َ َ ُ َ ْ‬
‫ﻛ ِﻠ ِﻪ ‪ ،‬ح‪٣٣٣٣‬‬
‫اﻟﺮ وﻣﻮِ‬ ‫ِ‬
‫د ‪ ، ٢٤٤/٣ :‬ك‪-٢٢‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪ِ -٤‬ﰱ آﻛ ِﻞ ِّ َ َ ُ‬
‫اﻟﺮَ ‪ ،‬ح‪١٢٠٦‬‬ ‫ﺎء ِﰱ أَ ْﻛ ِﻞ ِّ‬
‫ت ‪ ، ٥٠٣/٣:‬ك‪-١٢‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪َ -٢‬ﻣﺎ َﺟ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪)) :‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ٍِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ي ﻗَ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ َﺳﻌﻴﺪ اﳋُ ْﺪ ِر ِّ‬
‫ﺸ ِﻌ ِﲑ َواﻟﺘﱠ ْﻤ ُﺮ‬
‫ﺸ ِﻌﲑُ ِ ﻟ ﱠ‬ ‫ﻀﺔُ ِ ﻟْ ِﻔ ﱠ‬
‫ﻀ ِﺔ َواﻟْﺒُـ ﱡﺮ ِ ﻟِْ ِﱪّ َواﻟ ﱠ‬ ‫ﺐ َواﻟْ ِﻔ ﱠ‬ ‫ﺐ ِ ﻟ ﱠﺬ َﻫ ِ‬ ‫اﻟ ﱠﺬ َﻫ ُ‬
‫ِ‬
‫اد ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَ ْرَﰊ‬
‫اﺳﺘَـ َﺰ َ‬ ‫ﺢ ِ ﻟْ ِﻤ ْﻠ ِﺢ ﻣﺜْﻼً ِﲟِﺜْ ٍﻞ ﻳَ ًﺪا ﺑِﻴَ ٍﺪ ‪ ،‬ﻓَ َﻤ ْﻦ َز َ‬
‫اد أَ ْو ْ‬ ‫ِ‬
‫ِ ﻟﺘﱠ ْﻤ ِﺮ َواﻟْﻤ ْﻠ ُ‬
‫ﻵﺧ ُﺬ َواﻟْ ُﻤ ْﻌ ِﻄﻲ ﻓِ ِﻴﻪ َﺳ َﻮاءٌ ‪ .‬رواﻩ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ واﻟﻠﻔﻆ ﻟﻪ واﺑﻦ ﺣﺒﺎن ‪.‬‬ ‫‪ ،‬اْ ِ‬
‫‪ ،‬ب‪-٣٦٣‬اﻟﺬﻫﺐ ﻟﺬﻫﺐ‬ ‫‪:‬ج‪ ٤‬ص‪٥٠٠ -٤٩٩‬‬ ‫ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‬
‫واﻟﻔﻀﺔ ﻟﻔﻀﺔ ‪ ،‬رﻗﻢ‪(٢٢٤٨٧)١٢ :‬‬
‫ح‪٤٩٩٥‬‬ ‫‪ ،‬ك‪-٢٣‬اﻟﺒﻴﻮع ‪ ،‬ب‪-‬اﻟﺮ ‪،‬‬ ‫ج‪ ٧‬ص‪٢٣٩‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪:‬‬
‫ﺐ إِﻻﱠ ِﻣﺜْﻼً ِﲟِﺜْ ٍﻞ َوﻻَ ﺗَ ِﺸ ﱡﻔﻮا‬ ‫ﺐ ِ ﻟ ﱠﺬ َﻫ ِ‬
‫ﻴﻌﻮا اﻟ ﱠﺬ َﻫ َ‬ ‫)ﻣﺶ‪ (٥١٠٦:‬ﻣﺎ ﻟﻔﻈﻪ‪ )):‬ﻻَ ﺗَﺒِ ُ‬
‫ﻴﻌﻮا اﻟْ َﻮَر َق ِ ﻟْ َﻮَر ِق إِﻻﱠ ِﻣﺜْﻼً ِﲟِﺜْ ٍﻞ َوﻻَ ﺗَ ِﺸ ﱡﻔﻮا ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫ﻀ َﻬﺎ‬ ‫ﺾ َوﻻَ ﺗَﺒِ ُ‬ ‫ﻀ َﻬﺎ َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ‬
‫ﺑَـ ْﻌ َ‬
‫‪ .‬اﻟﻨﺎﺟﺰ‪:‬‬ ‫ﺎﺟ ٍﺰ (( ‪.‬‬ ‫ﺾ وﻻَ ﺗَﺒِﻴﻌﻮا َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ ﻏَﺎﺋِﺒﺎ ﺑِﻨَ ِ‬
‫ً‬ ‫ُ‬ ‫َﻋﻠَﻰ ﺑَـ ْﻌ ٍ َ‬
‫اﳊﺎﺿﺮ واﳌﺮاد وﺟﻮد اﻟﺴﻠﻌﺔ ﺣﻘﻴﻘﺔ ‪.‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺸﺮ ِﻣﻦ أَﺻﺤ ِ ٍ‬ ‫ﻋﻦ ُﳎَ ِ‬
‫ﺎﻫ ٍﺪ ﻗَ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﺎب ُﳏَ ﱠﻤﺪ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬أَ ْرﺑَـ َﻌﺔَ َﻋ َ َ ْ ْ َ‬ ‫َْ‬
‫ِ‬
‫ﻀ َﻞ ‪ ،‬ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ أَﺑُﻮ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ َو ُﻋ َﻤ ُﺮ‬
‫ﻀﺔ ‪َ ،‬وأَ ْرﺑَـ ْﻮا اﻟْ َﻔ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀﺔُ ﻟْﻔ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َواﻟْﻔ ﱠ‬ ‫ﱠ‬
‫ﺐ ﻟﺬ َﻫ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫اﻟﺬ َﻫ ُ‬
‫ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‪:‬ج‪٤‬‬ ‫َو ُﻋﺜْ َﻤﺎ ُن َو َﻋ ِﻠ ﱞﻲ َو َﺳ ْﻌ ٌﺪ َوﻃَ ْﻠ َﺤﺔُ َواﻟ ﱡﺰﺑَـ ْﻴـ ُﺮ ‪.‬‬
‫ص‪ ، ٥٠٠‬ب‪-٣٦٣‬اﻟﺬﻫﺐ ﻟﺬﻫﺐ واﻟﻔﻀﺔ ﻟﻔﻀﺔ ‪ ،‬رﻗﻢ‪(٢٢٤٩٠)١٥ :‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 278-279.‬‬ ‫‪563‬‬


‫ﱠ‬ ِ ِ ‫ﱯ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ‬ ُ ‫ﺎل َِﲰ ْﻌ‬
ُ ‫)) اﻟ ﱠﺬ َﻫ‬:‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ْﻮ ُل‬
‫ﺐ‬ َ ْ ُ َ ‫ﺖ اﻟﻨﱠِ ﱠ‬ َ َ‫َﻋ ْﻦ اَِﰊ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ ﻗ‬
(( ‫ اﻟ ﱠﺰاﺋِ ُﺪ ِواﻟْ ُﻤ ْﺴﺘَ ِﺰﻳ ُﺪ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ٍر‬، ‫ﻀ ِﺔ َوْز ٌن ﺑَِﻮْز ٍن‬
‫ﻀﺔُ ِ ﻟْ ِﻔ ﱠ‬
‫ﺐ َوْز ٌن ﺑَِﻮْز ٍن َواﻟْ ِﻔ ﱠ‬
ِ ‫ِ ﻟ ﱠﺬ َﻫ‬
‫اﻟﺬﻫﺐ ﻟﺬﻫﺐ واﻟﻔﻀﺔ‬-٣٦٣‫ ب‬، ٥٠٠‫ ص‬٤‫ ج‬- ‫ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‬
(٢٢٤٩٤)١٩‫ ح‬، ‫ﻟﻔﻀﺔ‬
َ ‫ﻀ ٍﺔ ِﰲ َﻣ ْﻐﻨَ ٍﻢ إِ َﱃ اﻟْ َﻌﻄَﺎء ﻓَـ َﻘ‬
‫ﺎل‬ ‫س ﻳَـﺘَـﺒَﺎﻳَـ ُﻌﻮ َن آﻧِﻴَﺔَ ِﻓ ﱠ‬ ٌ `َ ُ‫ َﻛﺎ َن أ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫ﺚ ﻗ‬َ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ اْﻷَ ْﺷ َﻌ‬
‫ﺐ‬ِ ‫ﺐ ِ ﻟ ﱠﺬ َﻫ‬ِ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋ ْﻦ ﺑَـ ْﻴ ِﻊ اﻟ ﱠﺬ َﻫ‬ ِ
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬
ِ ُ ‫ ﻧَـﻬﻰ رﺳ‬:ُ‫ﻋﺒﺎدة‬
َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ َُ
ِ ِ
، ‫ﺸﻌ ِﲑ َواﻟﺘﱠ ْﻤ ِﺮ ِ ﻟﺘﱠ ْﻤ ِﺮ َواﻟْﻤ ْﻠ ِﺢ ِ ﻟْﻤ ْﻠ ِﺢ‬ ِ ِ
‫ﺸﻌ ِﲑ ِ ﻟ ﱠ‬ ‫ﻀ ِﺔ َواﻟْﺒُـ ِّﺮ ِ ﻟْﺒُـ ِّﺮ َواﻟ ﱠ‬
‫ﻀ ِﺔ ِ ﻟْ ِﻔ ﱠ‬
‫َواﻟْ ِﻔ ﱠ‬
ِ
. ‫اد ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَ ْرَﰉ‬ ْ ‫اد أَ ِو‬
َ ‫اﺳﺘَـ َﺰ‬ َ ‫ ﻓَ َﻤ ْﻦ َز‬، ‫إِﻻﱠ ﻣﺜْﻼً ِﲟِﺜْ ٍﻞ ﻳَ ًﺪا ﺑِﻴَ ٍﺪ‬
٤٩٩٤‫ح‬ ، ‫اﻟﺮ‬-‫ ب‬، ‫اﻟﺒﻴﻮع‬-٢٣‫ ك‬، ٢٣٨‫ ص‬٧‫ ج‬:‫ﺻﺤﻴﺢ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‬
D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT
1. Hendaklah meninggalkan semua bentuk perbuatan yang
bersifat riba atau mengandung riba.

‫ﺼ ﱠﺪﻗُﻮا َﺧ ْﻴـ ٌﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ‬ ٍ ‫وإِ ْن َﻛﺎ َن ذُو ﻋُﺴﺮٍة ﻓَـﻨَ ِﻈﺮةٌ إِ َﱃ ﻣﻴ‬
َ َ‫ﺴ َﺮة َوأَ ْن ﺗ‬
َ َْ َ َْ َ
‫ﺲ َﻣﺎ‬ ِ ‫( واﺗﱠـ ُﻘﻮا ﻳـﻮﻣﺎ ﺗُـﺮﺟﻌﻮ َن ِﻓ ِﻴﻪ إِ َﱃ‬٢٨٠) ‫ﺗَـﻌﻠَﻤﻮ َن‬
ٍ ‫ﷲ ﰒُﱠ ﺗُـ َﻮ ﱠﰱ ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ‬ ُ َ ْ ً َْ َ ُ ْ
(٢٨١) ‫ﺖ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َن‬
ْ َ‫ﺴﺒ‬
َ ‫َﻛ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Jika seseorang yang berhutang dalam keadaan payah sehingga
belum dapat melunasi hutangnya, maka yang mempunyai tagihan
(berpihutang) disarankan untuk memberi kelonggaran, dengan
jalan membolehkan penundaan pembayaran sampai orang yang
berhutang itu longgar.
2. Jika orang yang mempunyai pihutang tadi menshadaqahkan tagih-
an (pihutang)nya kepada penghutang yang kesulitan membayar
hutangnya, itu lebih baik dari pada dia tetap menagihnya, bagi
orang yang faham.

S.Al-Baqarah(2): 280-281. 564


3. Allah menyuruh manusia agar khawatir terhadap kedahsyatan
hari kiamat, hari di mana manusia dikembalikan kepada Allah.
4. Jika seseorang yang berhutang dalam keadaan payah sehingga
belum dapat melunasi hutangnya, maka yang mempunyai tagihan
(berpihutang) disarankan untuk memberi kelonggaran, dengan
penundaan pembayaran sampai orang yang berhutang itu longgar.
5. Pada hari itu setiap orang akan ditunaikan kepadanya balasan bagi
hasil usahanya waktu hidup di dunia, dan pada hari itu mereka
tidak akan didhalimi.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Aturan Islam tidak hanya dalam soal ibadah mahdlah saja, tetapi
juga menyangkut soal hubungan sesama manusia.
2. Al-Islam mengajarkan agar manusia berbuat baik kepada sesama,
mudah memberikan empati kepada orang yang sedang kesusahan.
3. Menurut ajaran Islam, orientasi hubungan sesama manusia itu
tidak pada kekayaan dunia, tetapi kepada nasihat dan mashlahat.
4. Orang beriman diingatkan agar selalu memperhatikan korelasi
perbuatan di dunia dengan keselamatan di Akhirat.
5. Apa yang dilakukan manusia di dunia ini semuanya akan dihitung
dan menentukan nasib kehidupannya di Akhirat.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
Catatan: menurut sebagian riwayat, ayat 281 ini turun beberapa hari
sebelum Rasulullah wafat, dan merupakan terakhirnya ayat Al-
Qur’an yang turun kepada beliau - lihat Al-Jami’ li Ahkamil
Qur’an (Tafsier Al-Qurthubie):III/375; Tafsier Al-Qur’anil
Adhiem (Ibnu Katsier): I/333; Tafsier Fathul Qadier (Asy-
Syaukanie): I/299.

1. Hadits yang menunjukkan bahwa Dienul Islam adalah nashihat


‫ﻳﻦ‬ ِ
ُ ‫)) اﻟ ّﺪ‬:‫ﺎل‬ َ َ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗ‬ ِ
َ ‫َﻋﻠَْﻴﻪ‬ ُ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ‬
َ ‫ﱠﱮ‬ ‫اﻟﻨِ ﱠ‬‫ى أَ ﱠن‬ ِ
ِّ ‫َﻋ ْﻦ َﲤ ٍﻴﻢ اﻟﺪﱠا ِر‬
ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ )):‫ﺎل‬
َ َ‫ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻗ‬ ِ
َ ‫َوﻟﻜﺘَﺎﺑِﻪ َوﻟ َﺮ ُﺳﻮﻟﻪ َوﻷَﺋ ﱠﻤﺔ اﻟ ُْﻤ ْﺴﻠ ِﻤ‬
‫ﲔ‬ ² ‫ﻴﺤﺔُ (( ﻗُـﻠْﻨَﺎ‬ َ ‫اﻟﻨﱠﺼ‬
. ‫َو َﻋﺎ ﱠﻣﺘِ ِﻬ ْﻢ (( رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬
٩٦‫ ح‬،‫ اﱁ‬... ‫ ﺑﻴﺎن أﻧﻪ ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﳉﻨﺔ‬-٢٤‫ ب‬، ‫اﻹﳝﺎن‬-١‫ ك‬، ٥٣/١:‫م‬

S.Al-Baqarah(2): 280-281. 565


‫‪2. Hadits-hadits tentang keutamaan‬‬ ‫‪orang‬‬ ‫‪yang‬‬ ‫‪memberikan‬‬
‫‪kelonggaran kepada orang lain‬‬
‫ﻮل ِ‬ ‫َﺳ َﻌ َﺪ ﺑْ ِﻦ ُزَر َارةَ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬‫ﺎل ‪ :‬ﻗَ َ‬ ‫َﺣ ﱠﺪﺛَـﻨَﺎ َﻋﺎﺻ ُﻢ ﺑْ ُﻦ ُﻋﺒَـ ْﻴﺪ ﷲ ‪َ ،‬ﻋ ْﻦ أ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲ ﻋﻠَﻴ ِﻪ ِ‬
‫)وآﻟ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﺳ ﱠﺮﻩُ أَ ْن ﻳُﻈﻠﱠﻪُ ﷲُ ﻳَـ ْﻮ َم ﻻَ ﻇ ﱠﻞ إِﻻﱠ ﻇﻠﱡﻪُ‬ ‫ُ َْ َ‬ ‫َ‬
‫ﻀ ْﻊ َﻋ ْﻨﻪُ ‪ .‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱏ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ْﺮ َﻋﻠَﻰ ُﻣ ْﻌ ِﺴ ٍﺮ أ َْو ﻟﻴَ َ‬
‫ِ‬
‫‪ ،‬ﻓَـ ْﻠﻴُـﻴَ ّ‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ ﻟﻠﻄﱪاﱐ‪ ، ٢٣٨ /١:‬ب‪-‬ﻣﻦ إﲰﻪ أﺳﻌﺪ ‪ ،‬ح‪ – ٨٩٤‬وﰱ‬
‫ﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﺒـﻴ ِﺪ ِ‬
‫ﷲ )اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ‪ ٤٩-٤٦/٥:‬و‪ (٧٩‬ﺿﻌﻴﻒ ‪َ ،‬ﱂْ ﻳُ ْﺪ ِر ْك‬ ‫ذﻳﻠﻪ‪َ :‬ﻋ ِ ُ ْ ُ ُ َ ْ‬
‫َﺳ َﻌ َﺪ ﺑْ َﻦ ُزَر َارَة ‪.‬‬
‫أْ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋﻦ ﺳﻠَﻴﻤﺎ َن ﺑ ِﻦ ﺑـﺮﻳ َﺪةَ َﻋﻦ أَﺑِ ِﻴﻪ ﻗَ َ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ ْ َ ْ َُْ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل ﰒُﱠ‬ ‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ (( ﻗَ َ‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮ ُﻣ ْﻌﺴﺮاً ﻓَـﻠَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣﺜْـﻠُﻪُ َ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِﲰ ْﻌﺘُﻪُ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ْﺖ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ (( ﻗُـﻠ ُ‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮ ُﻣ ْﻌﺴﺮاً ﻓَـﻠَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣﺜْـﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫َِﲰ ْﻌﺘُ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮ ُﻣ ْﻌﺴﺮاً ﻓَـﻠَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣﺜْـﻠُﻪُ َ‬
‫ﷲ ﺗَـ ُﻘ ُ‬ ‫ﻚ َ َر ُﺳ َ‬
‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫(( ﰒُﱠ َِﲰ ْﻌﺘُ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ ((‬ ‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮ ُﻣ ْﻌﺴﺮاً ﻓَـﻠَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣﺜْـﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻚ ﺗَـ ُﻘ ُ‬
‫ٍ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن َِﳛ ﱠﻞ اﻟﺪﱠﻳْ ُﻦ ﻓَِﺈذَا َﺣ ﱠﻞ اﻟﺪﱠﻳْ ُﻦ ﻓَﺄَﻧْﻈََﺮﻩُ‬
‫ﺎل‪ )):‬ﻟَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم َ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫ٍ ِ ِ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ (( رواﻩ أﲪﺪ ‪ -‬ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ‪٣٦٠/٥:‬‬ ‫ﻓَـﻠَﻪُ ﺑِ ُﻜ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮم ﻣﺜْـﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ح‪٢٣٧٤٨‬‬

‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮ ُﻣ ْﻌ ِﺴﺮاً‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ ﺑُـ َﺮﻳْ َﺪةَ َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬
‫ﱠﱮ َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ َوَﻣ ْﻦ أَﻧْﻈََﺮﻩُ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ِﺣﻠِّ ِﻪ َﻛﺎ َن ﻟَﻪُ ِﻣﺜْـﻠُﻪُ ِﰱ ُﻛ ِّﻞ ﻳَـ ْﻮٍم‬ ‫ٍ‬
‫َﻛﺎ َن ﻟَﻪُ ُﻛ ﱠﻞ ﻳَـ ْﻮم َ‬
‫ﺻ َﺪﻗَﺔٌ (( رواﻩ أﲪﺪ ‪ .‬ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ‪ ٣٥١/٥:‬ح‪٢٣٦٧٢‬‬ ‫َ‬
‫ﺎدةَ َﻛﺎ َن ﻟَﻪُ َﻋﻠَﻰ َر ُﺟ ٍﻞ َدﻳْ ٌﻦ َوَﻛﺎ َن َ‪ْº‬ﺗِﻴِ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﳏَ ﱠﻤ ِﺪ ﺑْ ِﻦ َﻛ ْﻌ ٍ‬
‫ﺐ اﻟْ ُﻘ َﺮﻇ ِّﻰ أَ ﱠن أَ َ ﻗَـﺘَ َ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎل ﻧَـ َﻌ ْﻢ‬
‫ﺴﺄَﻟَﻪُ َﻋ ْﻨﻪُ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺻِ ﱞ‬
‫ﱮ ﻓَ َ‬ ‫ج َ‬‫ات ﻳَـ ْﻮم ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫ﺎء َذ َ‬ ‫ﺎﺿﺎﻩُ ﻓَـﻴَ ْﺨﺘَﺒ ُﺊ ﻣ ْﻨﻪُ ﻓَ َﺠ َ‬
‫ﻳَـﺘَـ َﻘ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 280-281.‬‬ ‫‪566‬‬
‫ﻚ َﻫﺎ‬‫ت أَﻧﱠ َ‬‫ﺎداﻩُ َ ﻓُﻼَ ُن ا ْﺧ ُﺮ ْج ﻓَـ َﻘ ْﺪ أُ ْﺧِ ْﱪ ُ‬ ‫ﺖ َ‪ُ ْº‬ﻛ ُﻞ َﺧ ِﺰ َﻳﺮةً ﻓَـﻨَ َ‬ ‫ُﻫﻮ ِﰱ اﻟْﺒـ ْﻴ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ ﻋ ْﻨﺪى ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ َﻋ ِّﲎ ﻗَ َ ِِ‬ ‫ﺎل َﻣﺎ ﻳُـﻐَﻴِّﺒُ َ‬ ‫ِ‬
‫ج إِﻟ َْﻴﻪ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎل إ ّﱏ ُﻣ ْﻌﺴ ٌﺮ َوﻟ َْﻴ َ‬ ‫ُﻫﻨَﺎ ﻓَ َﺨ َﺮ َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﺖ رﺳ َ ِ‬ ‫ﺎدةَ ﰒُﱠ ﻗَ َ ِ‬ ‫ﻚ ُﻣ ْﻌ ِﺴ ٌﺮ ﻗَ َ‬ ‫‪ ²‬إِﻧﱠ َ‬ ‫آِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬ ‫ﺎل ﻧَـ َﻌ ْﻢ ﻓَـﺒَ َﻜﻰ أَﺑُﻮ ﻗَـﺘَ َ‬
‫ﺲ َﻋ ْﻦ ﻏَ ِﺮﳝِِﻪ أ َْو َﳏَﺎ َﻋ ْﻨﻪُ َﻛﺎ َن ِﰱ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻮل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ ﻧَـﻔ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ش ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ (( رواﻩ أﲪﺪ ‪.‬‬ ‫ِﻇ ِّﻞ اﻟ َْﻌ ْﺮ ِ‬
‫ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ‪:‬ج‪ ٥‬ص‪٣٠٨‬‬

‫َﺧ ِﺰ َ‬
‫ﻳﺮةً‪ :‬ﻃﻌﺎم ﻳﺘﺨﺬ ﻣﻦ ﳊﻢ ﻳﻘﻄﻊ ﺻﻐﺎرا ﰒ ﻳﻄﺒﺦ وﳚﻌﻞ ﻓﻴﻪ دﻗﻴﻖ ‪.‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yg menunjukkan Allah tidak akan mendhalimi manusia‬‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َوَﻣﺎ َذا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻟ َْﻮ آ ََﻣﻨُﻮا ِ ‪َ ²‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ َوأَﻧْـ َﻔ ُﻘﻮا ﳑﱠﺎ َرَزﻗَـ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوَﻛﺎ َن ﷲُ ‪ْ À‬ﻢ َﻋﻠ ً‬
‫ﻴﻤﺎ‬
‫ﺎﻋ ْﻔﻬﺎ وﻳـ ْﺆ ِ ِ‬
‫ﻚ ﺣﺴﻨﺔً ﻳ َ ِ‬ ‫)‪ (٣٩‬إِ ﱠن ﷲ ﻻَ ﻳﻈ ِْﻠﻢ ِﻣﺜْـ َﻘ َ ٍ‬
‫ت ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْﻪُ‬ ‫ﻀ َ َُ‬ ‫ﺎل َذ ﱠرة َوإِ ْن ﺗَ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ )‪ .(٤٠‬اﻟﻨﺴﺎء )‪(٤‬‬ ‫ِ‬
‫َﺟ ًﺮا َﻋﻈ ً‬ ‫أْ‬
‫ﻚ ِ ْﳊ ِّﻖ وﻣﺎﷲ ﻳ ِﺮﻳ ُﺪﻇُﻠ ِ‬ ‫ْﻚ َآ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪.‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٠٨:(٣‬‬ ‫ْﻤﺎ ﻟﻠ َْﻌﺎﻟ َِﻤ َ‬
‫ً‬ ‫ﻮﻫﺎ َﻋﻠَْﻴ َ َ َ َ ُ ُ‬ ‫ت ﷲ ﻧَـ ْﺘـﻠُ َ‬ ‫ﺗﻠ َ َ‬
‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ﻚ َﻛ َﺬﻟِ َ‬
‫ﻚ ﻓَـ َﻌ َﻞ اﻟﺬ َ‬ ‫َﻫ ْﻞ ﻳَـ ْﻨﻈُُﺮو َن إِﻻﱠ أَ ْن َ‪ْB‬ﺗِﻴَـ ُﻬ ُﻢ اﻟ َْﻤﻼَﺋِ َﻜﺔُ أ َْو َ‪ِْº‬ﰐَ أ َْﻣ ُﺮ َرﺑِّ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻨﺤﻞ)‪٣٣:(١٦‬‬ ‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻤﻮ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗَـ ْﺒﻠ ِﻬ ْﻢ َوَﻣﺎ ﻇَﻠَ َﻤ ُﻬ ُﻢ ﷲُ َوﻟَﻜ ْﻦ َﻛﺎﻧُﻮا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﺎل َﻫ َﺬا‬‫ﲔ ِﳑﱠﺎ ﻓِ ِﻴﻪ وﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن وﻳْـﻠَﺘَـﻨَﺎ َﻣ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﲔ ُﻣ ْﺸﻔﻘ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎب ﻓَـﺘَـ َﺮى اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ِ ِ‬
‫َوُوﺿ َﻊ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﻫﺎ ووﺟ ُﺪوا ﻣﺎ َﻋ ِﻤﻠُﻮا ﺣ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎدر ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ِ‬
‫ﺎﺿ ًﺮا‬ ‫َ‬ ‫ﺼ َ ََ َ َ‬ ‫َﺣ َ‬‫ﲑةً إِﻻﱠ أ ْ‬‫ﲑةً َوﻻَ َﻛﺒ َ‬‫ﺻﻐ َ‬ ‫ﺎب ﻻَ ﻳُـﻐَ ُ َ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫َﺣ ًﺪا ‪ .‬اﻟﻜﻬﻒ)‪٤٩ :(١٨‬‬ ‫ﻚأَ‬ ‫َوﻻَ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻢ َرﺑﱡ َ‬
‫ﻴﺪ ‪.‬‬ ‫ﻚ ﺑِﻈَﱠﻼٍم ﻟِﻠْﻌﺒِ ِ‬ ‫ﺎء ﻓَـ َﻌﻠَْﻴـ َﻬﺎ َوَﻣﺎ َرﺑﱡ َ‬ ‫ﻣﻦ َﻋ ِﻤﻞ ِ ِ ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َﺳ َ‬
‫ﺻﺎﳊًﺎ ﻓَﻠﻨَـ ْﻔﺴﻪ َوَﻣ ْﻦ أ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪٤٦:(٤١‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Ali Imran(3):117‬‬ ‫‪S. At-Taubah(9):70‬‬ ‫‪S.Yunus(10): 44‬‬
‫‪S.An-Nahl(16):118‬‬ ‫‪S.Al-Ankabut(29):40‬‬ ‫‪S.Ar-Rum(30):9‬‬
‫‪S. Ghafir(40):31.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 280-281.‬‬ ‫‪567‬‬


‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Jika menagih pihutang hendaklah dengan cara yang baik.‬‬
‫‪2. Jika orang yang berhutang kepayahan hendaklah diusahakan‬‬
‫‪untuk memberikan kelonggaran, misalnya dengan menunda‬‬
‫‪pembayaran, membebaskan sebagian atau seluruhnya.‬‬
‫‪3. Jika melakukan kebaikan itu semua hendaknya ikhlas, mencari‬‬
‫‪keselamatan dan kemuliaan di Akhirat.‬‬

‫ﱠِ‬
‫ﺐ‬ ‫َﺟ ٍﻞ ُﻣ َﺴ ‪Â‬ﻤﻰ ﻓَﺎ ْﻛﺘُـﺒُﻮﻩُ َوﻟْﻴَ ْﻜﺘُ ْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا إِذَا ﺗَ َﺪاﻳَـ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺑِ َﺪﻳْ ٍﻦ إِ َﱃ أ َ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ‬ ‫ﺐ َﻛ َﻤﺎ َﻋﻠﱠ َﻤﻪُ ﷲُ ﻓَـﻠْﻴَ ْﻜﺘُ ْ‬ ‫ﺐ أَ ْن ﻳَ ْﻜﺘُ َ‬ ‫ْب َﻛﺎﺗ ٌ‬ ‫ﺐ ِ ﻟ َْﻌ ْﺪ ِل َوﻻَ َ‪َ º‬‬ ‫ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ َﻛﺎﺗ ٌ‬
‫ﺲ ِﻣ ْﻨﻪُ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ ﻓَِﺈ ْن َﻛﺎ َن اﻟﱠ ِﺬي‬ ‫ﱠﻖ ﷲَ َرﺑﱠﻪُ َوﻻَ ﻳَـ ْﺒ َﺨ ْ‬ ‫َوﻟْﻴُ ْﻤ ِﻠ ِﻞ اﻟﱠ ِﺬي َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ا ْﳊَ ﱡﻖ َوﻟْﻴَـﺘ ِ‬
‫ﻴﻊ أَ ْن ُﳝِ ﱠﻞ ُﻫ َﻮ ﻓَـﻠْﻴُ ْﻤ ِﻠ ْﻞ َوﻟِﻴﱡﻪُ ِ ﻟ َْﻌ ْﺪ ِل‬ ‫ِ‬
‫ﺿﻌﻴ ًﻔﺎ أ َْو ﻻَ ﻳَ ْﺴﺘَﻄ ُ‬
‫َﻋﻠَﻴ ِﻪ ا ْﳊ ﱡﻖ ﺳ ِﻔﻴﻬﺎ أَو َ ِ‬
‫ْ َ َ ً ْ‬
‫ﲔ ﻓَـ َﺮ ُﺟ ٌﻞ َو ْاﻣ َﺮأ ََ‪ِ Ã‬ن ِﳑﱠ ْﻦ‬ ‫ﻮ` َر ُﺟﻠَ ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﺘَ ْﺸ ِﻬ ُﺪوا َﺷ ِﻬﻴ َﺪﻳْ ِﻦ ﻣ ْﻦ ِر َﺟﺎﻟِ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﻳَ ُﻜ َ‬ ‫َو ْ‬
‫اﳘَﺎ ﻓَـﺘُ َﺬ ّﻛِ َﺮ إِ ْﺣ َﺪ ُ‬
‫ﻀ ﱠﻞ إِ ْﺣ َﺪ ُ‬ ‫ﺸ َﻬ َﺪ ِاء أَ ْن ﺗَ ِ‬ ‫ﺿ ْﻮ َن ِﻣ َﻦ اﻟ ﱡ‬
‫ْب‬‫اﳘَﺎ اْﻷُ ْﺧ َﺮى َوﻻَ َ‪َ º‬‬ ‫ﺗَـ ْﺮ َ‬
‫َﺟ ِﻠ ِﻪ َذﻟِ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﲑا إِ َﱃ أ َ‬ ‫ِ‬
‫ﲑا أ َْو َﻛﺒ ً‬ ‫ﺻﻐ ً‬
‫ﺸﻬ َﺪاء إِ َذا ﻣﺎ ُدﻋُﻮا وﻻَ ﺗَﺴﺄَﻣﻮا أَ ْن ﺗَ ْﻜﺘُـﺒﻮﻩُ ِ‬
‫ُ َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫اﻟ ﱡ َ ُ َ‬
‫ﺎدةِ وأَ ْد َﱏ أَﻻﱠ ﺗَـﺮَ‪Ã‬ﺑﻮا إِﻻﱠ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن ِﲡَﺎرًة ﺣ ِ‬ ‫ﷲ َوأَﻗـ َْﻮ ُم ﻟِﻠ ﱠ‬‫ﻂ ِﻋ ْﻨ َﺪ ِ‬
‫ﺎﺿ َﺮًة‬ ‫َ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ﺸ َﻬ َ َ‬ ‫أَﻗ َ‬
‫ْﺴ ُ‬
‫ﻮﻫﺎ َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا إِذَا ﺗَـﺒَﺎﻳَـ ْﻌﺘُ ْﻢ َوﻻَ‬ ‫ِ‬
‫ﺎح أَﻻﱠ ﺗَ ْﻜﺘُـﺒُ َ‬
‫ﺲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ُﺟﻨَ ٌ‬ ‫ﺗُﺪ ُﻳﺮوﻧَـ َﻬﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﻠَْﻴ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻮ ٌق ﺑِ ُﻜ ْﻢ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َوﻳُـ َﻌﻠّ ُﻤ ُﻜ ُﻢ ﷲُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َوﻻَ َﺷ ِﻬﻴ ٌﺪ َوإ ْن ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ﻓَﺈﻧﱠﻪُ ﻓُ ُ‬ ‫ﻀﺎ ﱠر َﻛﺎﺗ ٌ‬ ‫ﻳُ َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪(٢٨٢‬‬ ‫َوﷲُ ﺑ ُﻜ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َﻋﻠ ٌ‬
‫‪A. MAKSUD AYAT‬‬
‫‪1. Perjanjian hutang-pihutang sebaiknya dicatat dengan keterangan‬‬
‫‪jangka-waktunya.‬‬
‫‪2. Orang yang menuliskan catatan perjanjian itu hendaklah menulis-‬‬
‫‪kannya dengan adil (benar sebagaimana mestinya).‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪568‬‬


Catatan: Adanya sebutan orang yang disuruh menuliskan (juru tulis) ini
dilatar-belakangi oleh banyaknya orang buta huruf pada masa
turun ayat ini, sehingga ada kemungkinan orang yang
melakukan perjanjian itu tidak tahu isi tulisannya. Pada masa
sekarang, jika hutang dilakukan kepada lembaga, sudah ada
petugas yang diserahi menuliskannya.
3. Orang yang diminta menuliskan transaksi/perjanjian itu hendak-
nya tidak jual-mahal, sebagaimana Allah sudah memudahkan ilmu
baca-tulis kepadanya.
4. Orang yang berhutang hendaknya mendiktekan kepada orang
yang menuliskan, isi janji/kesediaannya dalam soal hutang itu.
5. Hendaknya bertaqwa kepada Allah, tidak mengurangkan atau
merugikan sesuatu (ini asalnya ditujukan kepada orang yang
berhutang, walaupun juga berlaku untuk yang menuliskan).
6. Jika orang yang berhutang itu tidak mampu mendiktekan karena
bodoh, lemah atau sebab lainnya, walinya boleh mewakili untuk
mendiktekan dengan adil.
7. Perjanjian hutang-pihutang itu hendaknya dipersaksikan kepada 2
(dua) orang laki-laki yang mereka ridlai.
8. Jika tidak terdapat dua saksi laki-laki, boleh diganti dengan satu
saksi laki-laki dan dua saksi perempuan.
9. Kepentingan dua orang saksi perempuan itu adalah jika yang
seorang lupa, yang lain bisa mengingatkannya.
10. Yang diminta, hendaknya tidak enggan atau menolak bersaksi.
11. Hendaknya tidak bosan untuk menuliskan hutang-pihutang, besar
maupun kecil, sampai pada waktunya masing-masing.
12. Menuliskan hutang-pihutang itu lebih adil di hadapan Allah, lebih
lurus untuk persaksian, dan lebih terjaga dari keraguan.
13. Untuk jual-beli secara kontan sebagaimana yang biasa dijalankan
banyak orang, tidak mengapa tidak dilakukan pembukuan.
14. Untuk jual-beli kontan hendaknya dilakukan persaksian (dalam
praktek sehari-hari diwujudkan dengan nota pembelian, kwitansi
atau faktur).
15. Orang yang diminta menuliskan dan saksi tidak boleh dirugikan
atau dimadlaratkan dengan sebab “tugas”nya itu.

S.Al-Baqarah(2): 282. 569


16. Menyusahkan orang yang diminta menuliskan hutang-pihutang
atau saksi, merupakan pebuatan jelek.
17. Allah mengajari aturan-aturan ini untuk kepentingan manusia,
maka manusia hendaknya bertaqwa kepada Allah.
18. Allah Mengetahui segala sesuatu (termasuk dalam hal ini soal
hutang-pihutang yang dilakukan manusia.

B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA


1. Al-Islam mengajarkan tertib administrasi atau pencatatan segala
sesuatu yang dianggap perlu.
2. Segala perjanjian yang ada ketentuan waktu, hendaknya dibuat
catatan yang jelas, terperinci.
3. Orang yang diberi amanah harus menjaga dan berbuat adil
padanya (dalam hal ini: menuliskan perjanjian hutang-pihutang
sebagaimana mestinya).
4. Kepandaian seseorang itu sebenarnya merupakan karunia Allah,
yang tidak bisa diperoleh tanpa perkenanNya.
5. Orang yang mempunyai keahlian hendaknya memanfaatkan
keahlian itu untuk orang lain yang memerlukannya (meskipun
boleh menerima imbalan).
6. Urusan mu’amalah boleh diwakilkan kepada orang lain, kecuali
jika ada aturan khusus untuk itu.
7. Persaksian dua orang perempuan itu setara dengan persaksian
seorang laki-laki.
8. Urusan mu’amalah tidak sama sekali terlepas dari soal ibadah,
bahkan bersandar kepada ketaqwaan kepada Allah.
9. Seseorang yang memberikan persaksian bisa saja lupa atau salah,
dan boleh diingatkan agar memberikan persaksian dengan benar.
10. Saksi dan juru tulis berhak mendapat upah, ongkos, biaya lain atau
gantinya secara pantas jika dianggap perlu.
11. Membukukan perjanjian hutang-pihutang, mempersaksikan jual-
beli dan semisalnya itu tidak wajib, tetapi lebih baik dari pada
tidak melakukannya.
12. Al-Islam mengajarkan tolong-menolong dan saling memberikan
manfa’at kepada sesama, dalam kehidupan bermasyarakat.

S.Al-Baqarah(2): 282. 570


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat yang menyuruh berbuat adil, kepada siapapun‬‬

‫ﺖ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ‬ ‫اء ُﻫ ْﻢ َوﻗُ ْﻞ آ ََﻣ ْﻨ ُ‬ ‫ِ‬


‫ت َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮ َ‬‫اﺳﺘَ ِﻘ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ أ ُِﻣ ْﺮ َ‬‫ﻚ ﻓَﺎ ْدعُ َو ْ‬‫ﻓَﻠِ َﺬﻟِ َ‬
‫ت ﻷَ ْﻋ ِﺪ َل ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َرﺑﱡـﻨَﺎ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُﻨَﺎ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺎب َوأ ُِﻣ ْﺮ ُ‬‫ِﻣ ْﻦ ﻛِﺘَ ٍ‬
‫ﲑ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ُﺣ ﱠﺠﺔَ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َْﳚ َﻤ ُﻊ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوإﻟ َْﻴﻪ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫اﻟﺸﻮرى)‪١٥:(٤٢‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﱠﺎس أَ ْن َﲢْ ُﻜ ُﻤﻮا‬‫ﲔ اﻟﻨ ِ‬ ‫إِ ﱠن ﷲَ َ‪ُْ º‬ﻣ ُﺮُﻛ ْﻢ أَ ْن ﺗُـ َﺆدﱡوا اْﻷ ََﻣ َﺎ`ت إِ َﱃ أ َْﻫﻠ َﻬﺎ َوإِذَا َﺣ َﻜ ْﻤﺘُ ْﻢ ﺑَـ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﲑا اﻟﻨﺴﺎء)‪٥٨:(٤‬‬ ‫ﻟ َْﻌ ْﺪل إ ﱠن ﷲَ ﻧﻌ ﱠﻤﺎ ﻳَﻌﻈُ ُﻜ ْﻢ ﺑﻪ إ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن َﲰ ًﻴﻌﺎ ﺑَﺼ ً‬
‫ﷲ َوﻟ َْﻮ َﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ أَ ِو اﻟ َْﻮاﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ‬‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ُﻛﻮﻧُﻮا ﻗَـ ﱠﻮ ِاﻣﲔ ِ ﻟ ِْﻘﺴ ِﻂ ُﺷﻬ َﺪاء ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ﲑا ﻓَﺎ‪ ُ²‬أ َْو َﱃ ‪َ ِِÀ‬ﻤﺎ ﻓَﻼَ ﺗَـﺘﱠﺒِ ُﻌﻮا ا ْﳍََﻮى أَ ْن ﺗَـ ْﻌ ِﺪﻟُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫واْﻷَﻗـْﺮﺑِ َ ِ‬
‫ﲔ إ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻏَﻨﻴ‪Â‬ﺎ أ َْو ﻓَﻘ ً‬ ‫َ َ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٣٥:(٤‬‬ ‫ﺿﻮا ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒِ‬ ‫َوإِ ْن ﺗَـ ُ ْ ُ ْ ُ‬
‫ﺮ‬‫ِ‬ ‫ﻌ‬ ‫ـ‬ ‫ﺗ‬ ‫َو‬
‫أ‬ ‫وا‬‫ْﻮ‬‫ﻠ‬
‫ً‬ ‫َ‬
‫اء ِ ﻟ ِْﻘ ْﺴ ِﻂ َوﻻَ َْﳚ ِﺮَﻣﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺷﻨََﺂ ُن ﻗَـ ْﻮٍم‬
‫ﲔ ‪ُ ²‬ﺷ َﻬ َﺪ َ‬
‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ُﻛﻮﻧُﻮا ﻗَـ ﱠﻮ ِاﻣ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲑ ﲟَﺎ‬ ‫ب ﻟﻠﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إ ﱠن ﷲَ َﺧﺒ ٌ‬ ‫َﻋﻠَﻰ أَﻻﱠ ﺗَـ ْﻌﺪﻟُﻮا ا ْﻋﺪﻟُﻮا ُﻫ َﻮ أَﻗـ َْﺮ ُ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٨:(٥‬‬ ‫ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫وﻻَ ﺗَـ ْﻘﺮﺑﻮا ﻣ َ ِ‬
‫ﺴ ُﻦ َﺣ ﱠﱴ ﻳَـ ْﺒـﻠُ َﻎ أَ ُﺷﺪﱠﻩُ َوأ َْوﻓُﻮا اﻟْ َﻜ ْﻴ َﻞ‬ ‫ﺎل اﻟْﻴَﺘ ِﻴﻢ إِﻻﱠ ِ ﻟﱠِﱵ ﻫ َﻲ أ ْ‬
‫َﺣ َ‬ ‫َ َُ َ‬
‫ِ‬
‫ﺴﺎ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ َوإِذَا ﻗُـﻠْﺘُ ْﻢ ﻓَﺎ ْﻋﺪﻟُﻮا َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َواﻟ ِْﻤ َﻴﺰا َن ِ ﻟْﻘ ْﺴﻂ ﻻَ ﻧُ َﻜﻠّ ُ‬
‫ﻒ ﻧَـ ْﻔ ً‬
‫ﺻﺎ ُﻛ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻜ ْﻢ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن‬ ‫ﷲ أ َْوﻓُﻮا َذﻟِ ُﻜ ْﻢ َو ﱠ‬ ‫َذا ﻗُـﺮﰉ وﺑِﻌﻬ ِﺪ ِ‬
‫َْ َ َْ‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪١٥٢:(٦‬‬
‫ﺸ ِﺎء َواﻟ ُْﻤ ْﻨ َﻜ ِﺮ‬
‫ﺎن َوإِﻳﺘَ ِﺎء ِذي اﻟْ ُﻘ ْﺮَﰉ َوﻳَـ ْﻨـ َﻬﻰ َﻋ ِﻦ اﻟْ َﻔ ْﺤ َ‬
‫إِ ﱠن ﷲ ‪ْº‬ﻣﺮ ِ ﻟْﻌ ْﺪ ِل واْ ِﻹﺣﺴ ِ‬
‫َ َ ُُ َ َ ْ َ‬
‫ﻜ ْﻢ ﺗَ َﺬ ﱠﻛ ُﺮو َن ‪ .‬اﻟﻨﺤﻞ)‪٩٠:(١٦‬‬ ‫َواﻟْﺒَـ ْﻐ ِﻲ ﻳَ ِﻌﻈُ ُﻜ ْﻢ ﻟ ََﻌﻠﱠ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪571‬‬


‫َﺻ ِﻠ ُﺤﻮا ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻓَِﺈ ْن ﺑَـﻐَ ْ‬ ‫ِ‬ ‫وإِ ْن ﻃَﺎﺋَِﻔﺘ ِ ِ‬
‫اﳘَﺎ َﻋﻠَﻰ اْﻷُ ْﺧ َﺮى‬ ‫ﺖ إِ ْﺣ َﺪ ُ‬ ‫ﺎن ﻣ َﻦ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨِ َ‬
‫ﲔ اﻗْـﺘَـﺘَـﻠُﻮا ﻓَﺄ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َﺻ ِﻠ ُﺤﻮا ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬﻤﺎ ِ ﻟ َْﻌ ْﺪلِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ت ﻓَﺄ ْ‬‫ﺎء ْ‬ ‫ﻲء إ َﱃ أ َْﻣ ِﺮ ﷲ ﻓَﺈ ْن ﻓَ َ‬ ‫ﻓَـ َﻘﺎﺗﻠُﻮا اﻟ ِﱵ ﺗَـ ْﺒﻐﻲ َﺣ ﱠﱴ ﺗَﻔ َ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳊﺠﺮات)‪٩:(٤٩‬‬ ‫ِِ‬ ‫ْﺴﻄُﻮا إِ ﱠن ﷲَ ُِﳛ ﱡ‬ ‫وأَﻗ ِ‬
‫ﺐ اﻟ ُْﻤ ْﻘﺴﻄ َ‬ ‫َ‬
‫‪2. Ayat-ayat yang berisi suruhan bertaqwa kepada Allah walaupun‬‬
‫‪dalam kaitan soal mu’amalah‬‬
‫ﺎب ُﻛﻠِّ ِﻪ َوإِذَا ﻟَُﻘﻮُﻛ ْﻢ ﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬ ‫ُوﻵء ُِﲢﺒﱡﻮﻧَـﻬﻢ وﻻَ ُِﳛﺒﱡﻮﻧَ ُﻜﻢ وﺗُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ِ ﻟ ِ‬ ‫ﻫﺎ أَﻧْـﺘﻢ أ ِ‬
‫ْ َ‬ ‫ُْ َ‬ ‫َ ُْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ََﻣﻨﱠﺎ َوإذَا َﺧﻠَ ْﻮا َﻋﻀﱡﻮا َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ُﻢ اْﻷ ََ`ﻣ َﻞ ﻣ َﻦ اﻟْﻐَْﻴﻆ ﻗُ ْﻞ ُﻣﻮﺗُﻮا ﺑﻐَْﻴﻈ ُﻜ ْﻢ إ ﱠن‬ ‫ِ‬
‫ﺴ ْﺆ ُﻫ ْﻢ َوإِ ْن‬ ‫ِ‬ ‫ﷲ َﻋ ِﻠﻴﻢ ﺑِ َﺬ ِ‬
‫ﺴﻨَﺔٌ ﺗَ ُ‬ ‫ﺴ ْﺴ ُﻜ ْﻢ َﺣ َ‬ ‫ﺼ ُﺪوِر )‪ (١١٩‬إ ْن ﲤَْ َ‬ ‫ات اﻟ ﱡ‬ ‫َ ٌ‬
‫ﻀ ﱡﺮُﻛ ْﻢ َﻛ ْﻴ ُﺪ ُﻫ ْﻢ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ إِ ﱠن‬
‫ﱪوا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻻَ ﻳَ ُ‬ ‫ﺼ ْﺒ ُﻜ ْﻢ َﺳﻴِّﺌَﺔٌ ﻳَـ ْﻔﺮ ُﺣﻮا ِ‪َÀ‬ﺎ َوإِ ْن ﺗَ ْ ِ‬‫ﺗُ ِ‬
‫ﺼُ‬ ‫َ‬
‫ﻂ )‪ . (١٢٠‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫ﷲَ ِﲟَﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ُِﳏﻴ ٌ‬
‫ﺎب ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫ﻳﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜﺘَ َ‬
‫ِ ﱠِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻟَﺘُـ ْﺒـﻠَ ُﻮ ﱠن ِﰲ أ َْﻣ َﻮاﻟ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔﺴ ُﻜ ْﻢ َوﻟَﺘَ ْﺴ َﻤ ُﻌ ﱠﻦ ﻣ َﻦ اﻟﺬ َ‬
‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َﻋ ْﺰِم‬ ‫ﱪوا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻓَِﺈ ﱠن ذَﻟِ َ‬ ‫ﻳﻦ أَ ْﺷﺮُﻛﻮا أَذًى َﻛﺜِﲑا َوإِ ْن ﺗَ ْ ِ‬
‫ﺼُ‬ ‫ً‬
‫ِ ﱠِ‬
‫َوﻣ َﻦ اﻟﺬ َ َ‬
‫ُﻣﻮِر ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٨٦:(٣‬‬ ‫ْاﻷ ُ‬
‫ﺼﻠِ َﺤﺎ‬ ‫ﺎح َﻋﻠَْﻴ ِﻬ َﻤﺎ أَ ْن ﻳُ ْ‬‫اﺿﺎ ﻓَﻼَ ُﺟﻨَ َ‬ ‫ﻮزا أ َْو إِ ْﻋ َﺮ ً‬‫ﺸً‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌ ِﻠ َﻬﺎ ﻧُ ُ‬ ‫َوإِ ِن ْاﻣ َﺮأَةٌ َﺧﺎﻓَ ْ‬
‫ﺢ َوإِ ْن ُﲢْ ِﺴﻨُﻮا‬ ‫ﺸﱠ‬ ‫ﺲ اﻟ ﱡ‬ ‫ﺼﻠْﺢ َﺧﻴـﺮ وأ ِ ِ‬
‫ُﺣﻀ َﺮت اْﻷَﻧْـ ُﻔ ُ‬ ‫ْﺤﺎ َواﻟ ﱡ ُ ْ ٌ َ ْ‬ ‫ﺻﻠ ً‬ ‫ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲑا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٢٨:(٤‬‬ ‫َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ ً‬
‫ﺻﺘُ ْﻢ ﻓَ َﻼ َﲤِﻴﻠُﻮا ُﻛ ﱠﻞ اﻟ َْﻤ ْﻴ ِﻞ‬ ‫وﻟَﻦ ﺗَﺴﺘ ِﻄﻴﻌﻮا أَ ْن ﺗَـﻌ ِﺪﻟُﻮا ﺑـﲔ اﻟﻨِ ِ‬
‫ﺴﺎء َوﻟ َْﻮ َﺣ َﺮ ْ‬ ‫َ َْ ّ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َْ ُ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺼﻠ ُﺤﻮا َوﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻮرا َرﺣ ً‬ ‫ا‪َ َƒ‬ﻛﺎ َن ﻏَ ُﻔ ً‬ ‫وﻫﺎ َﻛﺎﻟ ُْﻤ َﻌﻠ َﻘﺔ َوإ ْن ﺗُ ْ‬ ‫ﻓَـﺘَ َﺬ ُر َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٢٩:(٤‬‬
‫وف أَو ﻓَﺎ ِرﻗُﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫وف َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا ذَ َو ْي‬ ‫ﻓَِﺈذَا ﺑـﻠَ ْﻐﻦ أَﺟﻠَﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄَﻣ ِﺴ ُﻜﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫ُ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُْ‬ ‫َ َ َُ ْ‬
‫ﻆ ﺑِ ِﻪ ﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻳـ ْﺆِﻣﻦ ِ ‪ِ²‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫ُ ُ‬ ‫ﻮﻋ ُ َ ْ‬ ‫ﺎدةَ ‪ ²‬ذَﻟ ُﻜ ْﻢ ﻳُ َ‬
‫ﺸ َﻬ َ‬ ‫َﻋ ْﺪل ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪572‬‬


‫ِ‬
‫ﺚ ﻻَ‬ ‫َواﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَ ِﺧ ِﺮ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ َﳐَْﺮ ًﺟﺎ )‪َ (٢‬وﻳَـ ْﺮُزﻗْﻪُ ِﻣ ْﻦ َﺣ ْﻴ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺐ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻮﱠﻛ ْﻞ َﻋﻠَﻰ ﷲ ﻓَـ ُﻬ َﻮ َﺣ ْﺴﺒُﻪُ إِ ﱠن ﷲَ َ ﻟ ُﻎ أ َْﻣ ِﺮﻩ ﻗَ ْﺪ َﺟ َﻌ َﻞ ﷲُ‬ ‫َْﳛﺘَﺴ ُ‬
‫ﺴﺎﺋِ ُﻜ ْﻢ إِ ِن ْارﺗَـ ْﺒـﺘُ ْﻢ‬ ‫ﻟِ ُﻜ ِﻞ َﺷﻲ ٍء ﻗَ ْﺪرا )‪ (٣‬واﻟﻼﱠﺋِﻲ ﻳﺌِﺴﻦ ِﻣﻦ اﻟْﻤ ِﺤ ِ ِ ِ‬
‫ﻴﺾ ﻣ ْﻦ ﻧ َ‬ ‫َ َْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ّ ْ ً‬
‫ﻀ ْﻌ َﻦ‬ ‫َﺟﻠُ ُﻬ ﱠﻦ أَ ْن ﻳَ َ‬ ‫ِ‬
‫ت اْﻷَ ْﲪَﺎل أ َ‬
‫ﻀ َﻦ َوأُوﻻَ ُ‬‫ﻓَ ِﻌ ﱠﺪﺗُـ ُﻬ ﱠﻦ ﺛَﻼَﺛَﺔُ أَ ْﺷ ُﻬ ٍﺮ َواﻟﻼﱠﺋﻲ َﱂْ َﳛ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َﲪْﻠَ ُﻬ ﱠﻦ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ َْﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ ِﻣ ْﻦ أ َْﻣ ِﺮﻩِ ﻳُ ْﺴ ًﺮا )‪ (٤‬اﻟﻄﻼق)‪(٦٥‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menyebut soal persaksian dan syarat diterimanya‬‬

‫ﺎح ﻓَِﺈ ْن َآﻧَ ْﺴﺘُ ْﻢ ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ُر ْﺷ ًﺪا ﻓَﺎ ْدﻓَـ ُﻌﻮا إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬
‫َواﺑْـﺘَـﻠُﻮا اﻟْﻴَـﺘَ َﺎﻣﻰ َﺣ ﱠﱴ إِذَا ﺑَـﻠَﻐُﻮا اﻟﻨّ َﻜ َ‬
‫ﻒ‬ ‫ﻮﻫﺎ إِ ْﺳ َﺮاﻓًﺎ َوﺑِ َﺪ ًارا أَ ْن ﻳَ ْﻜﺒَـ ُﺮوا َوَﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻏَﻨِﻴ‪Â‬ﺎ ﻓَـﻠْﻴَ ْﺴﺘَـ ْﻌ ِﻔ ْ‬‫أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ َوﻻَ َ‪ُ ْB‬ﻛﻠُ َ‬
‫وف ﻓَِﺈذَا َدﻓَـ ْﻌﺘُ ْﻢ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ أ َْﻣ َﻮا َﳍُ ْﻢ ﻓَﺄَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا‬ ‫وﻣﻦ َﻛﺎ َن ﻓَ ِﻘﲑا ﻓَـﻠْﻴﺄْ ُﻛﻞ ِ ﻟْﻤﻌﺮ ِ‬
‫ً َ ْ َ ُْ‬ ‫ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺣﺴﻴﺒًﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٦:(٤‬‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوَﻛ َﻔﻰ ‪َ ²‬‬
‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ُﻛﻮﻧُﻮا ﻗَـ ﱠﻮ ِاﻣﲔ ِ ﻟ ِْﻘﺴ ِﻂ ُﺷﻬ َﺪاء ِ‬
‫‪َ ²‬وﻟ َْﻮ َﻋﻠَﻰ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ أَ ِو‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ِِ‬
‫ﲑا ﻓَﺎ‪ ُ²‬أ َْو َﱃ ‪َ À‬ﻤﺎ ﻓَﻼَ ﺗَـﺘﱠﺒِﻌُﻮا ا ْﳍََﻮى‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻟْﻮاﻟ َﺪﻳْ ِﻦ َواْﻷَﻗـْﺮﺑِ َ ِ‬
‫ﲔ إ ْن ﻳَ ُﻜ ْﻦ ﻏَﻨﻴ‪Â‬ﺎ أ َْو ﻓَﻘ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أَ ْن ﺗَـ ْﻌ ِﺪﻟُﻮا َوإِ ْن ﺗَـﻠْﻮوا أ َْو ﺗُـ ْﻌ ِﺮ ُ ِ‬
‫ﲑا ‪.‬‬ ‫ﺿﻮا ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ ً‬ ‫ُ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٣٥:(٤‬‬

‫ت ِﺣﲔ اﻟْﻮ ِ‬
‫ﺻﻴﱠ ِﺔ‬ ‫ﺎدةُ ﺑَـ ْﻴﻨِ ُﻜ ْﻢ إِذَا َﺣ َ‬ ‫ﱠِ‬
‫َﺣ َﺪ ُﻛ ُﻢ اﻟ َْﻤ ْﻮ ُ َ َ‬ ‫ﻀ َﺮ أ َ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﺷ َﻬ َ‬
‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ض‬ ‫ان ِﻣ ْﻦ ﻏَ ِْﲑُﻛ ْﻢ إِ ْن أَﻧْـﺘُ ْﻢ َ‬
‫ﺿ َﺮﺑْـﺘُ ْﻢ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫َﺧﺮ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺛْـﻨَﺎن َذ َوا َﻋ ْﺪل ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ أ َْو آ َ َ‬
‫ﺎن ِ ِ‬
‫‪ ²‬إِ ِن‬ ‫ﺼﻼَةِ ﻓَـﻴـ ْﻘ ِﺴﻤ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻮﻧَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ اﻟ ﱠ ُ َ‬ ‫َﺻﺎﺑَـ ْﺘ ُﻜ ْﻢ ُﻣﺼﻴﺒَﺔُ اﻟ َْﻤ ْﻮت َﲢْﺒ ُ‬ ‫ﻓَﺄ َ‬
‫ارﺗَـﺒـﺘﻢ ﻻَ ﻧَ ْﺸ َِﱰي ﺑِ ِﻪ ﲦََﻨﺎ وﻟَﻮ َﻛﺎ َن ذَا ﻗُـﺮﰉ وﻻَ ﻧَ ْﻜﺘﻢ َﺷﻬﺎدةَ ِ‬
‫ﷲ إِ ̀ﱠ إِذًا‬ ‫َْ َ ُُ َ َ‬ ‫ً َْ‬ ‫ْ ُْْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠٦:(٥‬‬ ‫ﲔ‪.‬‬ ‫ﻟ َِﻤ َﻦ اْﻵَﲦ َ‬
‫اﻟﻔﺮﻗﺎن)‪٧٢:(٢٥‬‬ ‫ور َوإِذَا َﻣ ﱡﺮوا ِ ﻟﻠﱠ ْﻐ ِﻮ َﻣ ﱡﺮوا ﻛِ َﺮ ًاﻣﺎ ‪.‬‬
‫ﻳﻦ ﻻَ ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪو َن اﻟ ﱡﺰ َ‬
‫ﱠِ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪573‬‬
‫ﻴﺼﻪُ ﻗُ ﱠﺪ ِﻣ ْﻦ ﻗُـﺒُ ٍﻞ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل ﻫ َﻲ َر َاو َدﺗْ ِﲏ َﻋ ْﻦ ﻧَـ ْﻔﺴﻲ َو َﺷ ِﻬ َﺪ َﺷﺎﻫ ٌﺪ ﻣ ْﻦ أ َْﻫﻠ َﻬﺎ إِ ْن َﻛﺎ َن ﻗَﻤ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ)‪٢٦:(١٢‬‬ ‫ﺖ َو ُﻫ َﻮ ﻣ َﻦ اﻟْ َﻜﺎذﺑِ َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَ ْ‬
‫ﻓَ َ‬
‫وف َوأَ ْﺷ ِﻬ ُﺪوا َذ َو ْي َﻋ ْﺪ ٍل‬‫وف أَو ﻓَﺎ ِرﻗُﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫ﻓَِﺈ َذا ﺑـﻠَ ْﻐﻦ أَﺟﻠَﻬ ﱠﻦ ﻓَﺄَﻣ ِﺴ ُﻜﻮﻫ ﱠﻦ ِﲟَﻌﺮ ٍ‬
‫ُ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُْ‬ ‫َ َ َ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻆ ﺑِﻪ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻳُـ ْﺆﻣ ُﻦ ِ ‪َ ²‬واﻟْﻴَـ ْﻮم اْﻵَﺧ ِﺮ‬ ‫ﻮﻋ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻴﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎد َة ‪َ ²‬ذﻟ ُﻜ ْﻢ ﻳُ َ‬‫ﺸ َﻬ َ‬ ‫ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوأَﻗ ُ‬
‫ﳚ َﻌ ْﻞ ﻟَﻪُ َﳐْ َﺮ ًﺟﺎ ‪ .‬اﻟﻄﻼق)‪٢:(٦٥‬‬ ‫َوَﻣ ْﻦ ﻳَـﺘ ِﱠﻖ ﷲَ َْ‬
‫ﺎﺳﺘَ ْﺸ ِﻬ ُﺪوا َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ﱠﻦ أ َْرﺑَـ َﻌﺔً ِﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ ْن‬ ‫ﺸﺔَ ِﻣﻦ ﻧِ ِ‬
‫ﺴﺎﺋ ُﻜ ْﻢ ﻓَ ْ‬
‫ِ‬
‫ﲔ اﻟْ َﻔﺎﺣ َ ْ َ‬
‫ِ‬
‫َواﻟﻼﱠِﰐ َ‪ْº‬ﺗ َ‬
‫ﻮﻫ ﱠﻦ ِﰲ اﻟْﺒـﻴ ِ‬ ‫ِ‬
‫ت أ َْو َْﳚ َﻌ َﻞ ﷲُ َﳍُ ﱠﻦ‬ ‫ﻮت َﺣ ﱠﱴ ﻳَـﺘَـ َﻮﻓﱠ ُ‬
‫ﺎﻫ ﱠﻦ اﻟ َْﻤ ْﻮ ُ‬ ‫ُُ‬ ‫َﺷ ِﻬ ُﺪوا ﻓَﺄ َْﻣﺴ ُﻜ ُ‬
‫ﺳﺒِﻴﻼً ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٥:(٤‬‬ ‫َ‬
‫ﺎت ﰒُﱠ َﱂ ‪ْº‬ﺗُﻮا ِ‪َÏ‬رﺑـﻌ ِﺔ ُﺷﻬ َﺪاء ﻓَ ِ‬ ‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﻳـﺮﻣﻮ َن اﻟْﻤ ْﺤﺼﻨَ ِ‬
‫وﻫ ْﻢ ﲦََﺎﻧِ َ‬
‫ﲔ َﺟ ْﻠ َﺪ ًة َوﻻَ‬ ‫ﺎﺟﻠ ُﺪ ُ‬
‫َْ َ َ َ ْ‬ ‫َْ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ َ َُْ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٤:(٢٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺎد ًة أَﺑَ ًﺪا َوأُوﻟَﺌِ َ‬
‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟْ َﻔﺎﺳ ُﻘﻮ َ‬ ‫ﺗَـ ْﻘﺒَـﻠُﻮا َﳍُ ْﻢ َﺷ َﻬ َ‬
‫َﺣ ِﺪ ِﻫ ْﻢ‬
‫أ َْرﺑَ ُﻊ‬ ‫ﺎدةُ أ َ‬ ‫ﺸ َﻬ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَ َ‬ ‫ِ‬
‫اﺟ ُﻬ ْﻢ َوَﱂْ ﻳَ ُﻜ ْﻦ َﳍُ ْﻢ ُﺷ َﻬ َﺪاءُ إﻻﱠ أَﻧْـ ُﻔ ُ‬
‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺮُﻣﻮ َن أَ ْزَو َ‬
‫ﱠِ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫اب أَ ْن ﺗَ ْﺸ َﻬ َﺪ‬ ‫‪ ²‬إِﻧﱠﻪ ﻟ َِﻤﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫ات ِ ِ‬ ‫ﺎد ٍ‬
‫أ َْرﺑَ َﻊ‬ ‫ﲔ )‪َ (٦‬وﻳَ ْﺪ َرأُ َﻋ ْﻨـ َﻬﺎ اﻟ َْﻌ َﺬ َ‬‫ﺼﺎدﻗ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َﺷ َﻬ َ‬
‫ﻀﺐ ِ‬ ‫ﺎذﺑِﲔ )‪ (٨‬و ْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َﺷﻬ َ ٍ ِ‬
‫ﷲ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ إِ ْن َﻛﺎ َن‬ ‫ﺴﺔَ أَ ﱠن ﻏَ َ َ‬ ‫اﳋَﺎﻣ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺎدات ِ ‪ ²‬إِﻧﱠﻪُ ﻟ َِﻤ َﻦ اﻟْ َﻜ َ‬ ‫َ‬
‫ﲔ )‪ . (٩‬اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬ ‫ِ‬
‫ﺼﺎدﻗ َ‬
‫ِ‬ ‫ِﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬
‫‪4. Hadits tentang orang yang enggan memberikan manfaat ilmunya‬‬
‫‪kepada orang lain‬‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺘَ َﻢ ِﻋﻠ ًْﻤﺎ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺎس َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺎدةُ ﺗَ ُﻜﻮ ُن َﻋ ِﻦ‬ ‫ﺸ َﻬ َ‬‫ﺎل‪ِ :‬ﻫﻲ اﻟ ﱠ‬ ‫ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻪُ أُ ْﳉِ َﻢ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﺑِِﻠ َﺠ ٍﺎم ِﻣ ْﻦ َ` ٍر (( ﻗَ َ‬
‫اﻟ ﱠﺮﺟ ِﻞ ﻳ ْﺪﻋﺎ َﳍﺎ أَو ﻻَ ﻳ ْﺪﻋﺎ وﻫﻮ ﻳـﻌﻠَﻤﻬﺎ وﻻَ ﻳـﺮ ِﺷ ُﺪ ﺻ ِ‬
‫ﺎﺣﺒَـ َﻬﺎ إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ ﻓَـ ُﻬ َﻮ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ َ َ ْ ُ َ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ ُْ‬
‫ْﻢ ‪ .‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱐ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﻫ َﺬا اﻟْﻌﻠ ُ‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪ ، ٢٣٢/٥:‬أﺑﻮ ﺻﺎﱀ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ‪ ،‬ح‪١٠٦٨٩‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪574‬‬


‫ا‪َ ُƒ‬ﻋﻠَْﻴ ِﻪ)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺘَ َﻢ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﱠ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ‪ ،‬ﻗَ َ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬
‫ﺠ ٍﺎم ِﻣ ْﻦ َ` ٍر (( َﱂْ ﻳَـ ْﺮ ِو َﻫ َﺬا ا ْﳊَ ِﺪ َ‬
‫ﻳﺚ َﻋ ْﻦ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻋﻠ ًْﻤﺎ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أَ ْﳉَ َﻤﻪُ ﷲُ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﺑِﻠ َ‬
‫ِِ ِ ِ‬ ‫ﻟ َْﻴ ٍ‬
‫ﻴﻞ ﺑْ ُﻦ َﻋ ْﻤ ٍﺮو ‪.‬‬ ‫ﺚ إِﻻﱠ أَﺑُﻮ اْﻷ ْ‬
‫َﺣ َﻮ ِ‬
‫ص ‪ ،‬ﺗَـ َﻔ ﱠﺮ َد ﺑﻪ إ ْﲰَﺎﻋ ُ‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪ ٢٥٤/١١:‬ح‪٩٤٧‬‬ ‫رواﻩ اﻟﻄﱪاﱏ ‪.‬‬
‫ﺎل‪َ ) :‬ﻣ ْﻦ َﻛﺘَ َﻢ ِﻋ ْﻠ ًﻤﺎ ِﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أَ ْﳉَ َﻤﻪُ ﷲُ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْ ِﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﺑِِﻠ َﺠ ٍﺎم ِﻣ ْﻦ‬
‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗَ َ‬
‫̀ﱠ ٍر ( رواﻩ اﺑﻦ أﰉ ﺷﻴﺒﺔ ﻣﻮﻗﻮﻓﺎ ‪ .‬ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‪ ، ٣١٦/٥:‬ك‪-١٩‬‬

‫ح‪٢٦٤٤٥‬‬ ‫اﻷدب ‪ ،‬ب‪-١٧٥‬ﰲ اﻟﺮﺟﻞ ﻳﻜﺘﻢ اﻟﻌﻠﻢ‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻦ ﻋﺒﺪ ﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻟﻌﺎص أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ﻗﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺘَ َﻢ ِﻋ ْﻠ ًﻤﺎ أَ ْﳉَ َﻤﻪُ ﷲُ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْ ِﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﺑِﻠِ َﺠ ٍﺎم ِﻣ ْﻦ َ` ٍر (( َﻫ َﺬا إِ ْﺳﻨَﺎ ٌد‬
‫ﺲ ﻟَﻪُ ِﻋﻠﱠﺔٌ ‪،‬‬ ‫ﲔ َﻋﻠَﻰ َﺷ ْﺮ ِط اﻟ ﱠ ِ‬
‫ﺸ ْﻴ َﺨ ْﲔ َوﻟَْﻴ َ‬ ‫ﻳﺚ اﻟْ ِﻤ ْ‬
‫ﺼ ِﺮﻳِّ َ‬ ‫ﺻ ِﺤﻴﺢ ِﻣﻦ ﺣ ِﺪ ِ‬
‫َ ٌ ْ َ‬
‫ِ‬
‫ﺼ َﺤﺎﺑَﺔ ﻏَْﻴـ َﺮ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة َرﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ‪-‬‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻋﺔ ﻣ َﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ٍ‬ ‫َوِﰲ اﻟْﺒَ ِ‬
‫ﺎب َﻋ ْﻦ َﲨَ َ‬
‫وواﻓﻘﻪ اﻟﺬﻫﱯ ‪ .‬رواﻩ اﳊﺎﻛﻢ ‪.‬‬
‫‪ ،‬ك‪-٢‬اﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ب‪-‬ﻣﻦ ﺳﺌﻞ ﻋﻦ‬ ‫اﻟﺼﺤﻴﺤﲔ‪١٠٢/١:‬‬ ‫اﳌﺴﺘﺪرك ﻋﻠﻰ‬
‫ﻋﻠﻢ ﻓﻜﺘﻤﻪ اﱁ‪ .‬ح‪) ٣٢١‬ﻣﺶ‪ ، (٣١٨-‬وواﻓﻘﻪ اﻟﺬﻫﱯ ‪.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Jika bertransaksi hutang-pihutang atau jual–beli kredit hendaklah‬‬
‫‪dicatat dengan tertib.‬‬
‫‪2. Jual-beli kontan hendaknya disertai dengan saksi (atau bukti‬‬
‫‪berupa nota kontan dsm).‬‬
‫‪3. Segala mu’amalah hendaknya tetap didasari dengan taqwallah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 282.‬‬ ‫‪575‬‬


‫ﻀﺎ‬ً ‫ﻀ ُﻜ ْﻢ ﺑَـ ْﻌ‬ُ ‫ﻮﺿﺔٌ ﻓَِﺈ ْن أ َِﻣ َﻦ ﺑَـ ْﻌ‬
َ ُ‫َوإِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َﺳ َﻔ ٍﺮ َوَﱂْ َِﲡ ُﺪوا َﻛﺎﺗِﺒًﺎ ﻓَ ِﺮَﻫﺎ ٌن َﻣ ْﻘﺒ‬
‫ﺎدةَ َوَﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻜﺘُ ْﻤ َﻬﺎ‬َ ‫ﺸ َﻬ‬ ‫ﱠﻖ ﷲَ َرﺑﱠﻪُ َوﻻَ ﺗَ ْﻜﺘُ ُﻤﻮا اﻟ ﱠ‬ ِ ‫ﻓَـ ْﻠﻴُـ َﺆ ِّد اﻟﱠ ِﺬي ْاؤُﲤِ َﻦ أ ََﻣﺎﻧَـﺘَﻪُ َوﻟْﻴَـﺘ‬
ِ ِ
(٢٨٣) ‫ﻴﻢ‬ ٌ ‫ﻓَِﺈﻧﱠﻪُ آَﰒٌ ﻗَـﻠْﺒُﻪُ َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﻋﻠ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Jika orang melakukan transaksi hutang-pihutang sedang dalam
keadaan safar, lalu tidak mendapatkan juru tulis, maka sebagai
gantinya dapat dilakukan cara gadai, yaitu barang orang yang
berhutang ditahan oleh orang yang berpihutang kepadanya.
2. Jika kedua belah pihak (yang berhutang dan yang berpihutang)
saling percayai, boleh juga transaksi itu tidak disertai gadai.
3. Orang yang dipercayai (dalam hal ini orang yang berhutang),
hendaklah menunaikan amanat itu sebagaimana mestinya dan
bertaqwa kepada Allah.
4. Allah melarang dari menyembunyikan penyaksian, karena orang
yang menyembunyikan penyaksian itu dosa hatinya.
5. Allah Mengetahui apa saja yang dilakukan manusia.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Penulisan transaksi hutang-pihutang itu tidak wajib dan tidak
mutlak, boleh diganti dengan gadai atau bahkan cukup dengan
saling mempercayai.
2. Untuk urusan mu’amalah, orang juga harus berdasar taqwa
kepada Allah, bukan urusan dunia yang terlepas dari Syari’at.
3. Penyaksian itu tidak boleh disembunyikan.
4. Apa saja yang dilakukan manusia di dunia ini akan dipertang-
gung-jawabkan di hadapan Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Ayat-ayat yang menyebutkan soal amanah

‫ﲔ أَ ْن َْﳛ ِﻤ ْﻠﻨَـ َﻬﺎ‬ ِ َ‫ض وا ْﳉِﺒ‬ ِ ‫ﺿﻨَﺎ اْﻷَﻣﺎﻧَﺔَ َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱠ‬


ْ ‫إِ ̀ﱠ َﻋ َﺮ‬
َْ ‫ﺎل ﻓَﺄَﺑَـ‬ َ ِ ‫ﺴ َﻤ َﺎوات َواْﻷ َْر‬ َ
ِ
ً ُ‫ﺴﺎ ُن إِﻧﱠﻪُ َﻛﺎ َن ﻇَﻠ‬
٧٢:(٣٣)‫ اﻷﺣﺰاب‬. ً‫ﻮﻣﺎ َﺟ ُﻬﻮﻻ‬ َ ْ‫َوأَ ْﺷ َﻔ ْﻘ َﻦ ﻣ ْﻨـ َﻬﺎ َو َﲪَﻠَ َﻬﺎ اْ ِﻹﻧ‬

S.Al-Baqarah(2): 283. 576


‫ِ‬ ‫إِ ﱠن ﷲ ‪ْº‬ﻣﺮُﻛﻢ أَ ْن ﺗُـ َﺆدﱡوا اْﻷَﻣ َﺎ` ِ‬
‫ﲔ اﻟﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس أَ ْن َﲢْ ُﻜ ُﻤﻮا‬ ‫ت إِ َﱃ أ َْﻫﻠ َﻬﺎ َوإِذَا َﺣ َﻜ ْﻤﺘُ ْﻢ ﺑَـ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُُ ْ‬
‫ﲑا ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻟ َْﻌ ْﺪل إن ﷲَ ﻧﻌ ﱠﻤﺎ ﻳَﻌﻈُ ُﻜ ْﻢ ﺑﻪ إن ﷲَ َﻛﺎ َن َﲰ ًﻴﻌﺎ ﺑَﺼ ً‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٥٨:(٤‬‬
‫ﻮل َوَﲣُﻮﻧُﻮا أ ََﻣ َﺎ`ﺗِ ُﻜ ْﻢ َوأَﻧْـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن )‪(٢٧‬‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﻻَ َﲣُﻮﻧُﻮا ﷲَ َواﻟ ﱠﺮ ُﺳ َ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪.(٢٨‬‬ ‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬‫َوا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَﱠﳕَﺎ أ َْﻣ َﻮاﻟُ ُﻜ ْﻢ َوأ َْوﻻَ ُد ُﻛ ْﻢ ﻓ ْﺘـﻨَﺔٌ َوأَ ﱠن ﷲَ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ أ ْ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪(٨‬‬
‫ِ‬
‫اﳌﻌﺎرج)‪٣٢:(٧٠‬‬ ‫ﻳﻦ ُﻫ ْﻢ ﻷ ََﻣ َﺎ`‪ْ ِِÓ‬ﻢ َو َﻋ ْﻬ ِﺪﻫ ْﻢ َر ُ‬
‫اﻋﻮ َن ‪ .‬اﳌﺆﻣﻨﻮن)‪ ٨:(٢٣‬و‬ ‫ﱠِ‬
‫َواﻟﺬ َ‬
‫‪2. Riwayat tentang persaksian, sebagaimana tersebut pada kaitan‬‬
‫‪ayat sebelum ini:‬‬
‫ِ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬
‫ْﻤﺎ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻪُ‬
‫ﺎل‪َ )):‬ﻣ ْﻦ َﻛﺘَ َﻢ ﻋﻠ ً‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱯ َ‬ ‫ﺎس َﻋ ِﻦ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺎدةُ ﺗَ ُﻜﻮ ُن َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ِﻞ‬ ‫ﺸ َﻬ َ‬‫ﺎل‪ِ :‬ﻫﻲ اﻟ ﱠ‬ ‫أُ ْﳉِ َﻢ ﻳَـ ْﻮَم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﺑِِﻠ َﺠ ٍﺎم ِﻣ ْﻦ َ` ٍر (( ﻗَ َ‬
‫ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳُ ْﺪ َﻋﺎ َﳍَﺎ أ َْو ﻻَ ﻳُ ْﺪ َﻋﺎ َو ُﻫﻮ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤ َﻬﺎ َوﻻَ ﻳُـ ْﺮ ِﺷ ُﺪ َ ِ ِ‬
‫ﺻﺎﺣﺒَـ َﻬﺎ إﻟَْﻴـ َﻬﺎ ﻓَـ ُﻬ َﻮ ﻫ َﺬا اﻟْﻌﻠ ُ‬ ‫َ‬
‫‪ .‬رواﻩ اﻟﻄﱪاﱐ ‪.‬‬
‫اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪ ، ٢٣٢/٥:‬أﺑﻮ ﺻﺎﱀ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ‪ ،‬ح‪١٠٦٨٩‬‬
‫‪3. Ayat-ayat yang menyebut soal persaksian dan syarat diterimanya:‬‬
‫‪lihat kembali keterangan C.3 hal.573.‬‬
‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah Mengetahui apa yang‬‬
‫‪dilakukan manusia dan keadaan mereka‬‬

‫ﺴﻮ َق َوﻻَ ِﺟ َﺪ َ‬
‫ال‬ ‫ﺚ َوﻻَ ﻓُ ُ‬ ‫ض ِﻓﻴ ِﻬ ﱠﻦ ا ْﳊَ ﱠﺞ ﻓَﻼَ َرﻓَ َ‬‫ﺎت ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻓَـ َﺮ َ‬
‫ﻮﻣ ٌ‬ ‫ا ْﳊَ ﱡﺞ أَ ْﺷ ُﻬ ٌﺮ َﻣ ْﻌﻠُ َ‬
‫ﺞ َوَﻣﺎ ﺗَـ ْﻔ َﻌﻠُﻮا ِﻣ ْﻦ َﺧ ٍْﲑ ﻳَـ ْﻌﻠَ ْﻤﻪُ ﷲُ َوﺗَـ َﺰﱠو ُدوا ﻓَِﺈ ﱠن َﺧ ْﻴـ َﺮ اﻟ ﱠﺰ ِاد‬ ‫ِﰲ ا ْﳊَ ِّ‬
‫ﺎب ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪١٩٧:(٢‬‬ ‫ُوﱄ اْﻷَﻟْﺒَ ِ‬
‫ﻮن َ أ ِ‬ ‫اﻟﺘﱠـ ْﻘﻮى واﺗﱠـ ُﻘ ِ‬
‫َ َ‬
‫اء ِ ﻟ ِْﻘ ْﺴ ِﻂ َوﻻَ َْﳚ ِﺮَﻣﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﺷﻨََﺂ ُن ﻗَـ ْﻮٍم َﻋﻠَﻰ‬ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨﻮا ُﻛﻮﻧُﻮا ﻗَـ ﱠﻮ ِاﻣ ِ‬
‫ﲔ ‪ُ ²‬ﺷ َﻬ َﺪ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ﲑ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب ﻟﻠﺘﱠـ ْﻘ َﻮى َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺧﺒ ٌ‬ ‫أَﻻﱠ ﺗَـ ْﻌﺪﻟُﻮا ا ْﻋﺪﻟُﻮا ُﻫ َﻮ أَﻗـ َْﺮ ُ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٨:(٥‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 283.‬‬ ‫‪577‬‬


‫ﱠﺨ ُﺬوا ِﻣ ْﻦ‬
‫أَم ﺣ ِﺴﺒـﺘﻢ أَ ْن ﺗُـ ْﺘـﺮُﻛﻮا وﻟَ ﱠﻤﺎ ﻳـﻌﻠَ ِﻢ ﷲ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ ﺟﺎﻫ ُﺪوا ِﻣ ْﻨ ُﻜﻢ وَﱂ ﻳـﺘ ِ‬
‫ْ َْ َ‬ ‫ُ َ ََ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ْ َ ُْْ‬
‫ﻴﺠﺔً َوﷲُ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪.‬‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ َوﻟ َ‬
‫ُدون ﷲ َوﻻَ َر ُﺳﻮﻟﻪ َوﻻَ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪١٦:(٩‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻫﻮد)‪١١١:(١١‬‬ ‫ﲑ‪.‬‬ ‫ﻚ أَ ْﻋ َﻤﺎ َﳍُ ْﻢ إِﻧﱠﻪُ ِﲟَﺎ ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ ٌ‬ ‫َوإِ ﱠن ُﻛﻼ‪ Â‬ﻟَ ﱠﻤﺎ ﻟَﻴُـ َﻮﻓّﻴَـﻨـ ُ‬
‫ﱠﻬ ْﻢ َرﺑﱡ َ‬
‫ﻴﻞ ﻟَ ُﻜ ُﻢ ْارِﺟﻌُﻮا‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮﻫﺎ َﺣ ﱠﱴ ﻳُـ ْﺆ َذ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوإ ْن ﻗ َ‬ ‫َﺣ ًﺪا ﻓَﻼَ ﺗَ ْﺪ ُﺧﻠُ َ‬ ‫ﻓَِﺈ ْن َﱂْ َِﲡ ُﺪوا ﻓ َﻴﻬﺎ أ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺲ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻴﻢ )‪ (٢٨‬ﻟ َْﻴ َ‬ ‫ﻓَ ْﺎرﺟﻌُﻮا ُﻫ َﻮ أَ ْزَﻛﻰ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﻋﻠ ٌ‬
‫ﻮ‪ Ã‬ﻏَْﻴـ َﺮ َﻣ ْﺴ ُﻜﻮﻧٍَﺔ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﻣﺘَﺎعٌ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َﻣﺎ‬ ‫ﺎح أَ ْن ﺗَ ْﺪ ُﺧﻠُﻮا ﺑُـﻴُ ً‬ ‫ُﺟﻨَ ٌ‬
‫ﺼﺎ ِرِﻫ ْﻢ َوَْﳛ َﻔﻈُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ﺗُـﺒ ُﺪو َن وﻣﺎ ﺗَ ْﻜﺘُﻤﻮ َن )‪ (٢٩‬ﻗُﻞ ﻟِﻠ ِ ِ‬
‫ﲔ ﻳَـﻐُﻀﱡﻮا ﻣ ْﻦ أَﺑْ َ‬ ‫ْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ََ ُ‬ ‫ْ‬
‫ﺼﻨَـ ُﻌﻮ َن )‪. (٣٠‬‬ ‫ﻚ أَ ْزَﻛﻰ َﳍُ ْﻢ إِ ﱠن ﷲَ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﻳَ ْ‬ ‫وﺟ ُﻬ ْﻢ ذَﻟِ َ‬ ‫ﻓُـ ُﺮ َ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬
‫ِ‬
‫ْﺴ ُﻤﻮا ِ ‪َ ²‬ﺟ ْﻬ َﺪ أ َْﳝَﺎ‪ْ ِِÕ‬ﻢ ﻟَﺌِ ْﻦ أ ََﻣ ْﺮﺗَـ ُﻬ ْﻢ ﻟَﻴَ ْﺨ ُﺮ ُﺟ ﱠﻦ ﻗُ ْﻞ ﻻَ ﺗُـ ْﻘ ِﺴ ُﻤﻮا ﻃَ َ‬
‫ﺎﻋﺔٌ َﻣ ْﻌ ُﺮوﻓَﺔٌ إِ ﱠن‬ ‫َوأَﻗ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻨﻮر)‪٥٣:(٢٤‬‬ ‫ﷲَ َﺧﺒِﲑٌ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َرﺑِّ َ ِ‬ ‫َواﺗﱠﺒِ ْﻊ َﻣﺎ ﻳُ َ‬
‫ﻮﺣﻰ إِﻟ َْﻴ َ‬
‫اﻷﺣﺰاب)‪٢:(٣٣‬‬ ‫‪.‬‬
‫ﻚ إ ﱠن ﷲَ َﻛﺎ َن ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َﺧﺒ ً‬
‫ﲑا‬

‫ِ‬ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﱠ ِﺬﻳﻦ آَﻣﻨُﻮا اﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲ وﻟْﺘَـ ْﻨﻈُﺮ ﻧَـ ْﻔﺲ ﻣﺎ ﻗَﺪﱠﻣ ْ ِ ٍ‬
‫ﺖ ﻟﻐَﺪ َواﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ إِ ﱠن ﷲَ َﺧﺒ ٌ‬
‫ﲑ‬ ‫ََ ْ ٌ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اﳊﺸﺮ)‪١٨:(٥٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﻓَﺂ َِﻣﻨﻮا ِ ِ‬
‫ﺧﺒِﲑٌ ‪ .‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪٨:(٦٤‬‬ ‫‪َ ²‬وَر ُﺳﻮﻟ ِﻪ َواﻟﻨﱡﻮِر اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْـ َﺰﻟْﻨَﺎ َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َ‬ ‫ُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):234, 271; S.Ali Imran(3):153, 180‬‬
‫;‪S.An-Naml(27):88‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):94, 128, 135; S.Al-Isra’(17):17, 30, 96‬‬
‫;‪S.Luqman(31):16, 29‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):27‬‬ ‫;‪S.Al-Fath(48):11‬‬ ‫;‪S.Al-Hujurat(49):13‬‬
‫;‪S.Al-Hadied(57):10‬‬ ‫;‪S.Al-Mujadilah(58):3, 11, 13‬‬
‫;‪S.Al-Munafiqun(63):11‬‬ ‫‪S.Al-Furqan(25):58.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 283.‬‬ ‫‪578‬‬


Demikian juga:
S.Al-Baqarah(2):215, 227, 231, 244, 273; S.Ali Imran(3):92, 119, 154;
S.Al-Ma’idah(5):7, 97; S.Al-An’am(6):101; S.Al-Anfal(8):43;
S.At-Taubah(9):15, 44, 78; S.Yunus(10):36. S.An-Nahl(16):28.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Hendaknya mempelajari juga ajaran Islam tentang bagaimana
bermu’amalah dengan sesama, agar dapat melakukannya dengan
baik.
2. Jika melakukan transaksi keuangan, hutang-pihutang atau yang
semisalnya, sebaiknya dilakukan pencatatan dengan teliti.

ِ
ُ‫ض َوإِ ْن ﺗُـ ْﺒ ُﺪوا َﻣﺎ ِﰲ أَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ أ َْو ُﲣْ ُﻔﻮﻩ‬ ِ ‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر‬ ِ ‫ﺴﻤﺎو‬
َ َ ‫ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ‬ƒ‫ﱠ‬
‫ﺸﺎءُ َوﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء‬ َ َ‫ب َﻣ ْﻦ ﻳ‬ ِ
ُ ‫ﺸﺎءُ َوﻳـُ َﻌ ّﺬ‬َ َ‫ﺎﺳ ْﺒ ُﻜ ْﻢ ﺑِ ِﻪ ﷲُ ﻓَـﻴَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳ‬
ِ ‫ُﳛ‬
َ
(٢٨٤) ‫ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Semua yang ada di langit-langit dan bumi ini kepunyaan Allah.
2. Apa saja (dosa) yang dilakukan manusia secara terang-terangan
atau secara sembunyi-sembunyi, Allah akan melakukan hisab
atasnya.
3. Setelah hisab atas orang yang berdosa, Allah akan memberi ampun
kepada siapa yang Dia kehendaki dan menyiksa siapa yang Dia
kehendaki.
4. Allah Berkuasa atas segala sesuatu (termasuk mengampuni atau
menyiksa siapa saja yang Dia kehendaki dari kalangan orang-
orang yang berdosa).
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Semua amalan manusia akan dihisab (dihitung) dan kemudian
dibalas oleh Allah.
2. Tidak semua orang akan mendapat ampunan dari Allah dan
selamat dari siksaNya.

S.Al-Baqarah(2): 284. 579


‫‪3. Orang sebaiknya berharap dan berprasangka baik kepada Allah‬‬
‫‪dan senantiasa mohon ampun kepadaNya.‬‬
‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa segala sesuatu yang ada‬‬
‫‪ini adalah milik Allah‬‬
‫ﻳﻦ ﻳَـ ْﺒ َﺨﻠُﻮ َن ِﲟَﺎ آ ََ‪ُ Ã‬ﻫ ُﻢ ﷲُ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ِﻠ ِﻪ ُﻫ َﻮ َﺧ ْﻴـ ًﺮا َﳍُ ْﻢ ﺑَ ْﻞ ُﻫ َﻮ َﺷ ﱞﺮ‬ ‫وﻻَ َْﳛﺴ ﱠ ﱠ ِ‬
‫ﱭ اﻟﺬ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫ض‬‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫اث اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﲑ ُ‬‫َﳍُ ْﻢ َﺳﻴُﻄَﱠﻮﻗُﻮ َن َﻣﺎ َﲞﻠُﻮا ﺑﻪ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ َو‪ ²‬ﻣ َ‬
‫ﺧﺒِﲑٌ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٨٠:(٣‬‬ ‫َوﷲُ ِﲟَﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن َ‬
‫ٍ ِ‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫وِ‬
‫ﻳﺮ ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٨٩:(٣‬‬ ‫ض َوﷲُ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَﺪ ٌ‬ ‫‪ُ ²‬ﻣﻠ ُ‬
‫ْﻚ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ِ ْﳊَ ِّﻖ ﻣ ْﻦ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺂَﻣﻨُﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوإِ ْن‬ ‫ﺎء ُﻛ ُﻢ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ ُ‬
‫ﱠﺎس ﻗَ ْﺪ َﺟ َ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﻨ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪.‬‬ ‫ﻴﻤﺎ َﺣﻜ ً‬ ‫ض َوَﻛﺎ َن ﷲُ َﻋﻠ ً‬ ‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺗَ ْﻜ ُﻔ ُﺮوا ﻓَِﺈ ﱠن ‪َ ²‬ﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪١٧٠:(٤‬‬
‫ﻚ ِﻣﻦ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﷲ‬ ‫ﻴﺢ اﺑْ ُﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ ﻗُ ْﻞ ﻓَ َﻤ ْﻦ ﳝَْﻠ ُ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠن ﷲَ ُﻫ َﻮ اﻟ َْﻤﺴ ُ‬
‫ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻛ َﻔ َﺮ اﻟﺬ َ‬
‫ض َِ‬ ‫اد أَ ْن ﻳـ ْﻬﻠِ َ ِ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ‬ ‫ﻴﺢ اﺑْ َﻦ َﻣ ْﺮَﱘَ َوأُ ﱠﻣﻪُ َوَﻣ ْﻦ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻚ اﻟ َْﻤﺴ َ‬ ‫َﺷ ْﻴـﺌًﺎ إِ ْن أ ََر َ ُ‬
‫ﺸﺎءُ َو ﷲُ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ض َوَﻣﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ َﳜْﻠُ ُﻖ َﻣﺎ ﻳَ َ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬
‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫وِ‬
‫ْﻚ اﻟ ﱠ َ َ‬‫‪ُ ²‬ﻣﻠ ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ﻳﺮ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٧:(٥‬‬ ‫ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء ﻗَﺪ ٌ‬
‫ﺐ َﻋﻠَﻰ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ اﻟ ﱠﺮ ْﲪَﺔَ‬ ‫ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬
‫ض ﻗُ ْﻞ ‪َ ²‬ﻛﺘَ َ‬‫ات َواْﻷ َْر ِ‬ ‫ﻗُ ْﻞ ﻟ َﻤ ْﻦ َﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫ﺴ ُﻬ ْﻢ ﻓَـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟَﻴﺠﻤﻌﻨﱠ ُﻜﻢ إِ َﱃ ﻳـﻮِم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ﻻَ رﻳ ِ ِ ﱠ ِ‬
‫ﻳﻦ َﺧﺴ ُﺮوا أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫ﺐ ﻓﻴﻪ اﻟﺬ َ‬‫َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َْ َ‬
‫ﻻَ ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َن ‪ .‬اﻷﻧﻌﺎم)‪١٢:(٦‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):107, 116, 255‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):109, 129‬‬
‫;‪S.An-Nisa’(4):126, 131, 132, 171‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):18, 40, 120‬‬
‫;‪S.Al-A’raf(7):158‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):116‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):55, 66, 68‬‬
‫;‪S.Ibrahim(14):2‬‬ ‫;‪S.An-Nahl(16):52‬‬ ‫;‪S.Al-Hajj(22):64‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):42, 64‬‬ ‫;‪S.Al-Furqan(25):2‬‬ ‫;‪S.Ar-Rum(30):26‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 284.‬‬ ‫‪580‬‬


‫;‪S.Luqman(31):26‬‬ ‫;‪S.Saba’(34):1‬‬ ‫;‪S.Az-Zumar(39):44, 63‬‬
‫;‪S.Asy-Syura(42):4, 12, 49‬‬ ‫;‪S.Az-Zukhruf(43):85‬‬
‫;‪S.Al-Jatsiyah(45):27‬‬ ‫;‪S.Al-Fath(47):4, 7, 14‬‬ ‫;‪S.An-Najm(53):31‬‬
‫;‪S.Al-Hadied(57):2, 5, 10‬‬ ‫;‪S.Al-Munafiqun(63):7‬‬ ‫‪S.Al-Buruj(85):9.‬‬

‫‪2. Ayat yang menunjukkan bahwa setiap orang itu akan diperlihat-‬‬
‫‪kan kepadanya semua amalannya‬‬
‫ﺎل َﻫ َﺬا‬‫ﲔ ِﳑﱠﺎ ِﻓ ِﻴﻪ وﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن وﻳْـﻠَﺘَـﻨَﺎ َﻣ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب ﻓَـﺘَـ َﺮى اﻟ ُْﻤ ْﺠ ِﺮﻣ َ‬
‫ﲔ ُﻣ ْﺸﻔﻘ َ‬
‫ِ ِ‬
‫َوُوﺿ َﻊ اﻟْﻜﺘَ ُ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﻫﺎ َوَو َﺟ ُﺪوا َﻣﺎ َﻋ ِﻤﻠُﻮا‬ ‫ِ‬ ‫ﺎدر ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﻟ ِ‬
‫ﺼَ‬ ‫َﺣ َ‬ ‫ﲑًة إِﻻﱠ أ ْ‬ ‫ﲑًة َوﻻَ َﻛﺒ َ‬‫ﺻﻐ َ‬ ‫ﺎب ﻻَ ﻳـُﻐَ ُ َ‬ ‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫َﺣ ًﺪا ‪ .‬اﻟﻜﻬﻒ)‪٤٩:(١٨‬‬ ‫ﻚأَ‬ ‫ﺎﺿ ًﺮا َوﻻَ ﻳَﻈ ِْﻠ ُﻢ َرﺑﱡ َ‬‫ﺣ ِ‬
‫َ‬
‫ﺎل ذَ ﱠرةٍ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻳَـ َﺮﻩُ )‪َ (٧‬وَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ْﻞ ِﻣﺜْـ َﻘ َ‬
‫ﺎل ذَ ﱠرةٍ َﺷ ‪Â‬ﺮا ﻳَـ َﺮﻩُ )‪(٨‬‬ ‫ﻓَ َﻤ ْﻦ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ْﻞ ِﻣﺜْـ َﻘ َ‬
‫اﻟﺰﻟﺰﻟﺔ)‪(٩٩‬‬
‫‪3. Beberapa ayat lain soal hisab‬‬
‫ﻳﻦ َﱂْ ﻳَ ْﺴﺘَ ِﺠﻴﺒُﻮا ﻟَﻪُ ﻟ َْﻮ أَ ﱠن َﳍُ ْﻢ َﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﱠِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِِ‬
‫ض‬ ‫اﺳﺘَ َﺠﺎﺑُﻮا ﻟ َﺮّ‪ُ À‬ﻢ ا ْﳊُ ْﺴ َﲎ َواﻟﺬ َ‬ ‫ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ْ‬
‫ﱠﻢ‬
‫اﻫ ْﻢ َﺟ َﻬﻨ ُ‬
‫ﻚ َﳍُ ْﻢ ُﺳﻮءُ ا ْﳊِﺴ ِ‬
‫ﺎب َوَﻣﺄ َْو ُ‬ ‫َ‬ ‫ﲨ ًﻴﻌﺎ َوِﻣﺜْـﻠَﻪُ َﻣ َﻌﻪُ ﻻَﻓْـﺘَ َﺪ ْوا ﺑِ ِﻪ أُوﻟَﺌِ َ‬
‫َِ‬
‫ﺎد ‪ .‬اﻟﺮﻋﺪ)‪١٨:(١٣‬‬ ‫ﺲ اﻟ ِْﻤ َﻬ ُ‬ ‫ِ‬
‫َوﺑ ْﺌ َ‬
‫واﻟﱠ ِﺬﻳﻦ َﻛ َﻔﺮوا أَ ْﻋﻤﺎ ُﳍﻢ َﻛ ٍ ِِ ٍ‬
‫ﺴﺒُﻪُ اﻟﻈﱠ ْﻤ َﺂ ُن َﻣﺎءً َﺣ ﱠﱴ إِذَا َﺟﺎءَﻩُ َﱂْ‬
‫ﺴ َﺮاب ﺑﻘ َﻴﻌﺔ َْﳛ َ‬
‫َ ُْ َ‬ ‫َ َ ُ‬
‫ِ‬
‫ﻳﻊ ا ْﳊﺴ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ﺴﺎﺑَﻪُ َوﷲُ َﺳ ِﺮ ُ َ‬ ‫َﳚ ْﺪﻩُ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ َوَو َﺟ َﺪ ﷲَ ﻋ ْﻨ َﺪﻩُ ﻓَـ َﻮﻓﺎﻩُ ﺣ َ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪٣٩:(٢٤‬‬

‫ﺎف أَ ْن ﻳُـﺒَ ِّﺪ َل ِدﻳﻨَ ُﻜ ْﻢ أ َْو أَ ْن‬ ‫ﻮﺳﻰ َوﻟْﻴَ ْﺪعُ َرﺑﱠﻪُ إِِّﱐ أ َ‬
‫َﺧ ُ‬ ‫وﻗَ َ ِ‬
‫ﺎل ﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮ ُن ذَ ُر ِوﱐ أَﻗـْﺘُ ْﻞ ُﻣ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت ﺑ َﺮِّﰊ َوَرﺑّ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻮﺳﻰ إِّﱐ ُﻋ ْﺬ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل ُﻣ َ‬ ‫ﺎد )‪َ (٢٦‬وﻗَ َ‬ ‫ﺴَ‬ ‫ِ‬
‫ﻳُﻈْﻬ َﺮ ﰲ ْاﻷ َْر ِ‬‫ِ‬
‫ض اﻟْ َﻔ َ‬
‫ﺎب )‪ . (٢٧‬ﻏﺎﻓﺮ)‪(٤٠‬‬ ‫ِﻣ ْﻦ ُﻛ ِﻞ ُﻣﺘَ َﻜٍِّﱪ َﻻ ﻳُـ ْﺆِﻣ ُﻦ ﺑِﻴَـ ْﻮِم ا ْﳊِﺴ ِ‬
‫َ‬ ‫ّ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫‪S.Ibrahim(14):51.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 284.‬‬ ‫‪581‬‬


‫‪4. Ayat-ayat yang berisi suruhan bertaubat dan memohon ampun‬‬
‫ت‬ ‫ﺎﻋﺎ ﺣﺴﻨًﺎ إِ َﱃ أَﺟ ٍﻞ ﻣﺴ ‪Â‬ﻤﻰ وﻳـ ْﺆ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ َ َُ‬ ‫اﺳﺘَـﻐْﻔ ُﺮوا َرﺑﱠ ُﻜ ْﻢ ﰒُﱠ ﺗُﻮﺑُﻮا إﻟ َْﻴﻪ ﳝَُﺘّ ْﻌ ُﻜ ْﻢ َﻣﺘَ ً َ َ‬ ‫َوأَن ْ‬
‫اب ﻳَـ ْﻮٍم َﻛﺒِ ٍﲑ‬ ‫ﺎف َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ َﻋ َﺬ َ‬ ‫َﺧ ُ‬ ‫ﻀﻠَﻪُ َوإِ ْن ﺗَـ َﻮﻟﱠْﻮا ﻓَِﺈِّﱐ أ َ‬ ‫ُﻛ ﱠﻞ ِذي ﻓَ ْ‬
‫ﻀ ٍﻞ ﻓَ ْ‬
‫‪ .‬ﻫﻮد)‪٣:(١٣‬‬
‫ﺴﻰ َرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ أَ ْن ﻳُ َﻜ ِّﻔ َﺮ َﻋ ْﻨ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﻮﺣﺎ َﻋ َ‬ ‫ﺼ ً‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا ﺗُﻮﺑُﻮا إِ َﱃ ﷲ ﺗَـ ْﻮﺑَﺔً ﻧَ ُ‬ ‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎر ﻳَـ ْﻮ َم ﻻَ ُﳜْ ِﺰي ﷲُ‬ ‫َﺳﻴّﺌَﺎﺗ ُﻜ ْﻢ َوﻳُ ْﺪﺧﻠَ ُﻜ ْﻢ َﺟﻨﱠﺎت َﲡْ ِﺮي ﻣ ْﻦ َﲢْﺘ َﻬﺎ اْﻷَﻧْـ َﻬ ُ‬
‫ﲔ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َو ِ‪َْ Ï‬ﳝَﺎ‪ْ ِِÕ‬ﻢ ﻳَـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن‬ ‫ﻮرُﻫ ْﻢ ﻳَ ْﺴ َﻌﻰ ﺑَـ َْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻣ َﻌﻪُ ﻧُ ُ‬
‫اﻟﻨِ ﱠ ﱠ ِ‬
‫ﱠﱯ َواﻟﺬ َ‬
‫ﻚ َﻋﻠَﻰ ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲ ٍء ﻗَ ِﺪ ٌﻳﺮ ‪.‬‬ ‫ﻮرَ` َوا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ إِﻧﱠ َ‬ ‫ِ‬
‫َرﺑﱠـﻨَﺎ أ َْﲤ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ ﻧُ َ‬
‫اﻟﺘﺤﺮﱘ)‪٨:(٦٦‬‬
‫‪Lihat juga: S.Hud(13):52, 61, 90.‬‬

‫‪5. Ayat-ayat yang menunjukkan Allah Maha Pengampun‬‬


‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻗُ ْﻞ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ُﲢﺒﱡﻮ َن ﷲَ ﻓَﺎﺗﱠﺒِ ُﻌ ِﻮﱐ ُْﳛﺒِْﺒ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َوﻳَـﻐْﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذُﻧُﻮﺑَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫ﻮر‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪٣١:(٣‬‬ ‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َرﺣ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ض ﻳَـﻐْ ِﻔ ُﺮ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَ َ‬
‫ات َوَﻣﺎ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺸﺎءُ‬ ‫ب َﻣ ْﻦ ﻳَ َ‬ ‫ﺸﺎءُ َوﻳُـ َﻌ ّﺬ ُ‬ ‫َو‪َ ²‬ﻣﺎ ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬
‫آل ﻋﻤﺮان)‪١٢٩:(٣‬‬ ‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫وﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬‫َ ُ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓَﻤﻦ َ‪ِ Ã‬‬
‫ﻴﻢ‬
‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ﻮب َﻋﻠَْﻴﻪ إ ﱠن ﷲَ ﻏَ ُﻔ ٌ‬ ‫َﺻﻠَ َﺢ ﻓَﺈ ﱠن ﷲَ ﻳَـﺘُ ُ‬ ‫ب ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ ﻇُﻠْﻤﻪ َوأ ْ‬ ‫َْ َ‬
‫اﳌﺎﺋﺪة)‪٣٩:(٥‬‬
‫ﷲ وﻳﺴﺘـ ْﻐ ِﻔﺮوﻧَﻪ وﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٧٤:(٥‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫أَﻓَ َﻼ ﻳَـﺘُﻮﺑُﻮ َن إِ َﱃ َ َ ْ َ ُ ُ َ ُ ٌ‬
‫ﺎب وأَ ﱠن ﷲ ﻏَ ُﻔ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﻴﻢ ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪٩٨:(٥‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ا ْﻋﻠَ ُﻤﻮا أَ ﱠن ﷲَ َﺷﺪﻳ ُﺪ اﻟْﻌ َﻘ ِ َ َ ٌ‬
‫َﺳ َﺮى إِ ْن ﻳَـ ْﻌﻠَ ِﻢ ﷲُ ِﰲ ﻗُـﻠُﻮﺑِ ُﻜ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ًﺮا‬ ‫ِ ِ‬ ‫أَﻳﱡـﻬﺎ اﻟﻨِ ﱡ ِ‬
‫ﱠﱯ ﻗُ ْﻞ ﻟ َﻤ ْﻦ ِﰲ أَﻳْﺪﻳ ُﻜ ْﻢ ﻣ َﻦ اْﻷ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ‪.‬‬ ‫ﻮر َرﺣ ٌ‬ ‫ﻳُـ ْﺆﺗ ُﻜ ْﻢ َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﳑﱠﺎ أُﺧ َﺬ ﻣ ْﻨ ُﻜ ْﻢ َوﻳَـ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ َوﷲُ ﻏَ ُﻔ ٌ‬
‫اﻷﻧﻔﺎل)‪٧٠:(٨‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 284.‬‬ ‫‪582‬‬


Lihat juga:
S.Al-Baqarah(2):173, 182, 192, 199, 218, 226; S.Ali Imran(3):89;
S.An-Nisa’(4):25; S.Al-Ma’idah(5):3, 34; S.Al-An’am(6):54, 145;
S.Al-Anfal(8):69; S.At-Taubah(9):5, 27, 91, 99, 102; S.Yusuf(12):53;
S.Ibrahim(14):36; S.An-Nahl(16):115; S.An-Nur(24):5, 22, 33, 62;
S.An-Naml(27):11; S.Fushshilat(41):32; S.Al-Hujurat(49):5, 14;
S.Al-Hadied(57):28; S.Al-Mujadilah(58):12; S.Al-Mumtahanah(60):7, 12;
S.At-Taghabun(64):14; S.At-Tahriem(66):1; S.Al-Muzzammil(73):20.

D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT


1. Jangan melakukan perbuatan dosa, apalagi jika secara terang-
terangan.
2. Jika terlanjur melakukan satu perbuatan dosa, hendaklah segera
memohon ampun dan beraubat kepada Allah.

‫ َوَﻣﻼَﺋِ َﻜﺘِ ِﻪ َوُﻛﺘُﺒِ ِﻪ‬²ِ ِ ‫ﻮل ِﲟَﺎ أُﻧْ ِﺰ َل إِﻟَﻴ ِﻪ ِﻣﻦ رﺑِ ِﻪ واﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨﻮ َن ُﻛ ﱞﻞ آَﻣﻦ‬ ُ ‫آ ََﻣ َﻦ اﻟ ﱠﺮ ُﺳ‬
ََ ُ ُ َ َّ ْ ْ
‫ﻚ‬ َ ‫ﻚ َرﺑﱠـﻨَﺎ َوإِﻟَْﻴ‬ َ َ‫َﺣ ٍﺪ ِﻣ ْﻦ ُر ُﺳ ِﻠ ِﻪ َوﻗَﺎﻟُﻮا َِﲰ ْﻌﻨَﺎ َوأَﻃَ ْﻌﻨَﺎ ﻏُ ْﻔ َﺮاﻧ‬
َ‫ﲔأ‬
ِِ
َ ْ ‫َوُر ُﺳﻠﻪ ﻻَ ﻧُـ َﻔ ِّﺮ ُق ﺑَـ‬
(٢٨٥) ُ‫ﺼﲑ‬ ِ ‫اﻟْﻤ‬
َ
A. MAKSUD AYAT
1. Rasulullah dan semua orang mukmin beriman kepada Al-Qur’an,
kitab yang Allah turunkan kepada beliau.
2. Semua (Rasulullah dan orang beriman) mengimani Allah, para
Malaikat Allah, kitab-kitab Allah (Taurat, Zabur, Injil, Al-Qur’an),
serta para Rasulullah.
3. Orang beriman tidak memisah-misahkan soal keimanan kepada
para Rasulullah, yaitu bahwa semua diutus menyampaikan risalah
kepada ummat masing-masing.
4. Orang beriman (diajari untuk) menyatakan mau mendengarkan
dan mentaati perintah Allah, memohon ampun kepada Allah, dan
meyakini bahwa dia akan kembali kepada Allah.

S.Al-Baqarah(2): 285 583


B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Al-Qur’an itu dari Allah, diturunkan kepada Rasulullah
shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa sallam, bukan karangan beliau
sendiri atau selainnya.
2. Sebelum Nabi Muhammad shallallahu 'alaihi (wa alihi) wa sallam
juga sudah ada para Rasul yang diutus Allah dan menerima kitab
dari Allah.
3. Orang beriman mesti mendengarkan dan taat kepada Allah, serta
mengharap ampunan dari Allah.
4. Orang beriman mengharap ampunan Allah karena dia yakin akan
bertemu Allah.
C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN
1. Keutamaan ayat 285-286 S.Al-Baqarah
(‫)وآﻟِ ِﻪ‬ ِ ِ ُ ‫ﺎل رﺳ‬ ٍ
ِ ‫ﻮد اﻟْﺒ ْﺪ ِر ِي ر‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ ُ َ َ َ‫ﺎل ﻗ‬ َ َ‫ﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨﻪُ ﻗ‬ َ ّ َ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ َﻣ ْﺴ ُﻌ‬
‫ﻮرةِ اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮةِ َﻣ ْﻦ ﻗَـ َﺮأَ ُﳘَﺎ ِﰱ ﻟَْﻴـﻠَ ٍﺔ َﻛ َﻔﺘَﺎﻩُ (( رواﻩ‬ ِ ِِ
َ ‫)) اْﻵﻳَـﺘَﺎن ﻣ ْﻦ آﺧ ِﺮ ُﺳ‬:‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬
. ‫اﻟﺒﺨﺎري‬
، ‫ﺷﻬﻮد اﳌﻼﺋﻜﺔ ﺑﺪرا‬-١١‫ ب‬، ‫اﳌﻐﺎزى‬-٦٤‫ ك‬، ١٠٧‫ص‬ ٥‫ج‬: ‫خ‬
٥٠٥١ ، ٥٠٤٠ ، ٥٠٠٩ ، ٥٠٠٨ :‫وأﻃﺮاﻓﻪ ﰱ‬ ٤٠٠٨‫ح‬

‫ﻴﻢ‬ِ ُ ‫)) أُ ْﻋ ِﻄ‬:‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِ ِﻪ( وﺳﻠﱠﻢ‬ ِ ‫ﻮل‬ َ َ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ذَ ٍّر ﻗ‬
َ ‫ﻴﺖ َﺧ َﻮاﺗ‬ َ ََ َ ْ ُ َ ُ ‫ﺎل َر ُﺳ‬َ َ‫ﺎل ﻗ‬
‫ﱮ ﻗَـ ْﺒ ِﻠﻰ (( ﻣﺴﻨﺪ‬
‫ش َﱂْ ﻳُـ ْﻌﻄَ ُﻬ ﱠﻦ ﻧَِ ﱞ‬ ِ ْ‫ﺖ َﻛ ْﻨ ٍﺰ ِﻣﻦ َﲢ‬
ِ ‫ﺖ اﻟ َْﻌ ْﺮ‬ ِ ‫ﺳﻮرةِ اﻟْﺒـ َﻘﺮةِ ِﻣﻦ ﺑـ ْﻴ‬
ْ َْ َ َ َ ُ
١٥١‫ ص‬٥‫ج‬ :‫أﲪﺪ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ اﻧْـﺘُ ِﻬ َﻰ ﺑِ ِﻪ إِ َﱃ‬ ِ ِ ِ ‫ﺎل ﻟَ ﱠﻤﺎ أُﺳ ِﺮى ﺑِﺮﺳ‬ ِ ‫ﻋﻦ ﻋﺒ ِﺪ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ‬ َ ‫ﻮل ﷲ‬ َُ َ ْ َ َ‫ﷲ ﻗ‬ َْ ْ َ
ِ
‫ج ﺑِﻪ ﻣ َﻦ‬ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ُ ‫ﺴﺎد َﺳﺔ إِﻟَْﻴـ َﻬﺎ ﻳَـ ْﻨـﺘَ ِﻬﻰ َﻣﺎ ﻳُـ ْﻌ َﺮ‬ ‫ﺴ َﻤﺎء اﻟ ﱠ‬‫ﺳ ْﺪ َرة اﻟ ُْﻤ ْﻨـﺘَـ َﻬﻰ َوﻫ َﻰ ِﰱ اﻟ ﱠ‬
‫ﺾ ِﻣ ْﻨـ َﻬﺎ‬ ِ ِ ِ ُ ‫ض ﻓَـﻴـ ْﻘﺒﺾ ِﻣ ْﻨـﻬﺎ وإِﻟَﻴـﻬﺎ ﻳـ ْﻨـﺘ ِﻬﻰ ﻣﺎ ﻳـﻬﺒ‬
ُ َ‫ﻂ ﺑِﻪ ﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮﻗ َﻬﺎ ﻓَـﻴُـ ْﻘﺒ‬ َ ْ ُ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ ُ ِ ‫اﻷ َْر‬
‫ﺎل ﻓَﺄُ ْﻋ ِﻄ َﻰ‬
َ َ‫ ﻗ‬. ‫ﺐ‬ ٍ ‫اش ِﻣ ْﻦ ذَ َﻫ‬ ٌ ‫ﺎل ﻓَـ َﺮ‬ َ َ‫ﺸﻰ( ﻗ‬ ِ َ ‫ﺎل )إِ ْذ ﻳـ ْﻐ‬
َ ‫اﻟﺴ ْﺪ َرةَ َﻣﺎ ﻳَـ ْﻐ‬
ّ ‫ﺸﻰ‬ َ َ َ‫ﻗ‬

S.Al-Baqarah(2): 285 584


‫ﺲ‬ ‫ﺼﻠَﻮ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َ ِ ِ ﱠ‬ ‫رﺳ ُ ِ‬
‫اﳋَ ْﻤ َ‬ ‫ات ْ‬ ‫)وآﻟﻪ( َو َﺳﻠ َﻢ ﺛَﻼَ ً‪ Ú‬أُ ْﻋﻄ َﻰ اﻟ ﱠ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮرة اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮة َوﻏُﻔ َﺮ ﻟ َﻤ ْﻦ َﱂْ ﻳُ ْﺸ ِﺮ ْك ِ ‪ ²‬ﻣ ْﻦ أُﱠﻣﺘِﻪ َﺷ ْﻴـﺌًﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻢ ُﺳ َ‬
‫َوأُ ْﻋﻄ َﻰ َﺧ َﻮاﺗ َ‬
‫ﺎت ‪.‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪ .‬اﳌﻘﺤﻤﺎت‪ :‬اﻟﺬﻧﻮب اﻟﻌﻈﺎم اﻟﱴ ﺗﻘﺤﻢ أﺻﺤﺎ‪À‬ﺎ ﰱ اﻟﻨﺎر ‪.‬‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﻘ ِﺤ َﻤ ُ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫م ‪:‬ج‪ ١‬ص‪ ، ١٠٩‬ك‪-١‬اﻹﳝﺎن ‪ ،‬ب‪ -٧٨‬ذ ْﻛ ِﺮ ﺳ ْﺪ َرة اﻟ ُ‬
‫ْﻤ ْﻨـﺘَـ َﻬﻰ ‪ ،‬ح‪٢٧٩‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬


‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ﻳﻞ ﻗَﺎﻋ ٌﺪ ﻋ ْﻨ َﺪ اﻟﻨِ ِّ‬ ‫ﺎل ﺑَـ ْﻴـﻨَ َﻤﺎ ﺟ ِْﱪ ُ‬ ‫ﺎس ﻗَ َ‬‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ب ِﻣﻦ اﻟ ﱠ ِ ِ‬ ‫َِﲰﻊ ﻧَِﻘﻴ ً ِ ِ ِ‬
‫ﺴ َﻤﺎء ﻓُﺘ َﺢ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم َﱂْ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َ ٌ َ‬ ‫ْﺳﻪُ ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﻀﺎ ﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮﻗﻪ ﻓَـ َﺮﻓَ َﻊ َرأ َ‬ ‫َ‬
‫ض َﱂْ‬ ‫ﻚ ﻧَـ َﺰ َل إِ َﱃ اﻷ َْر ِ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َﻣﻠَ ٌ‬ ‫ﻚ ﻓَـ َﻘ َ‬‫ﻂ إِﻻﱠ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﻓَـﻨَـ َﺰ َل ِﻣ ْﻨﻪُ َﻣﻠَ ٌ‬‫ﻳُـ ْﻔﺘَ ْﺢ ﻗَ ﱡ‬
‫ﻮرﻳْ ِﻦ أُوﺗِﻴﺘَـ ُﻬ َﻤﺎ َﱂْ ﻳُـ ْﺆﺗَـ ُﻬ َﻤﺎ ﻧَِﱮﱞ‬ ‫ﻂ إِﻻﱠ اﻟْﻴَـ ْﻮ َم ﻓَﺴﻠﱠﻢ وﻗَ َ ِ ِ‬ ‫ﻳَـ ْﻨ ِﺰ ْل ﻗَ ﱡ‬
‫ﺎل أَﺑْﺸ ْﺮ ﺑﻨُ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ف ِﻣ ْﻨـ ُﻬ َﻤﺎ إِﻻﱠ‬ ‫ﺎب و َﺧﻮاﺗِﻴﻢ ﺳﻮرةِ اﻟْﺒـ َﻘﺮةِ ﻟَﻦ ﺗَـ ْﻘﺮأَ ِﲝﺮ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻓَﺎﲢَﺔُ اﻟْﻜﺘَ ِ َ َ ُ ُ َ َ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ﻗَـ ْﺒـﻠَ َ‬
‫أُ ْﻋ ِﻄﻴﺘَﻪُ‪ .‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ واﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ ،‬وﻫﺬا ﻟﻔﻆ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬
‫ﻀ ِﻞ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪:‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ١٩٨‬ك‪-٦‬ﺻﻼة اﳌﺴﺎﻓﺮﻳﻦ ‪ ،‬ب‪ -٤١‬ﻓَ ْ‬
‫ﻮرةِ اﻟْﺒَـ َﻘ َﺮةِ ‪ ،‬ح‪٢٥٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫اﻟْ َﻔﺎﲢَﺔ َو َﺧ َﻮاﺗ ِﻴﻢ ُﺳ َ‬
‫ْﻜﺘَ ِ‬
‫ﺎب‬ ‫ﻀ ِﻞ ﻓَ ِﺎﲢَ ِﺔ اﻟ ِ‬
‫وﺳﻨﻦ اﻟﻨﺴﺎﺋﻲ‪، ١٣٨/٢:‬ك‪-١١‬اﻹﻓﺘﺘﺎح ‪ ،‬ب‪ -٢٥‬ﻓَ ْ‬
‫‪2. Ayat-ayat lain yang menunjukkan bahwa Al-Qur’an itu dari Allah,‬‬
‫‪bukan karangan manusia‬‬
‫ِ ِِ‬ ‫ﱠﺎس ِﲟَﺎ أ ََر َ‬ ‫ِ‬ ‫إِ ̀ﱠ أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ إِﻟَﻴ َ ِ‬
‫ﲔ‬‫اك ﷲُ َوﻻَ ﺗَ ُﻜ ْﻦ ﻟ ْﻠ َﺨﺎﺋﻨ َ‬ ‫ﲔ اﻟﻨ ِ‬‫ﺎب ِ ْﳊَ ِّﻖ ﻟﺘَ ْﺤ ُﻜ َﻢ ﺑَـ َْ‬
‫ﻚ اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫َ ْ‬
‫ﻴﻤﺎ ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪١٠٥:(٤‬‬ ‫ِ‬
‫َﺧﺼ ً‬
‫ون ِ‬
‫ﷲ إِ ْن ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ‬ ‫أ َْم ﻳـ ُﻘﻮﻟُﻮ َن اﻓْـﺘَـﺮاﻩُ ﻗُﻞ ﻓَﺄْﺗُﻮا ﺑِﺴﻮرةٍ ِﻣﺜْﻠِ ِﻪ وا ْدﻋُﻮا ﻣ ِﻦ اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُﻢ ِﻣﻦ ُد ِ‬
‫َ ْ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫ﲔ ‪ .‬ﻳﻮﻧﺲ)‪٣٨:(١٠‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﺎدﻗ َ‬ ‫َ‬
‫ْﻜﺘﺎب ﻳـﺘـﻠَﻰ ﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ إِ ﱠن ِﰲ َذﻟِﻚ ﻟَﺮﲪﺔ و ِذ ْﻛﺮى ﻟِ َﻘﻮمٍ‬ ‫أَوَﱂ ﻳ ْﻜ ِﻔ ِﻬﻢ أَ̀ﱠ أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻴ َ ِ‬
‫َ َ َْ ً َ َ ْ‬ ‫ﻚ اﻟ َ َ ُ ْ َ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ََْ ْ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت)‪٥١:(٢٩‬‬ ‫ﻳُـ ْﺆِﻣﻨُﻮ َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 285‬‬ ‫‪585‬‬


‫اﳊﺠﺮ)‪٩:(١٥‬‬ ‫إِ ̀ﱠ َْﳓ ُﻦ ﻧَـ ﱠﺰﻟْﻨَﺎ اﻟ ِّﺬ ْﻛ َﺮ َوإِ ̀ﱠ ﻟَﻪُ َﳊَ ِﺎﻓﻈُﻮ َن ‪.‬‬
‫ﲔ ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس َﻣﺎ ﻧُـ ِّﺰ َل إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻟ ََﻌﻠﱠ ُﻬ ْﻢ ﻳَـﺘَـ َﻔ ﱠﻜ ُﺮو َن ‪.‬‬ ‫ﺎت واﻟ ﱡﺰﺑ ِﺮ وأَﻧْـﺰﻟْﻨﺎ إِﻟَﻴ َ ِ ِ‬
‫ﻚ اﻟ ّﺬ ْﻛ َﺮ ﻟﺘُـﺒَـِّ َ‬ ‫ِ ﻟْﺒَـﻴِّﻨَ َ ُ َ َ َ ْ‬
‫ِ‬
‫اﻟﻨﺤﻞ)‪٤٤:(١٦‬‬
‫ﲔ َﳍُُﻢ اﻟﱠ ِﺬي ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا ﻓِ ِﻴﻪ َو ُﻫ ًﺪى َوَر ْﲪَﺔً ﻟِ َﻘ ْﻮٍم‬ ‫ِ‬
‫ﺎب إِﻻﱠ ﻟﺘُـﺒَـِّ َ‬
‫وﻣﺎ أَﻧْـﺰﻟْﻨَﺎ َﻋﻠَﻴ َ ِ‬
‫ﻚ اﻟْﻜﺘَ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ َ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﻨﺤﻞ)‪٦٤:(١٦‬‬ ‫ِ‬
‫ﻳُـ ْﺆﻣﻨُﻮ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):23-24, 99‬‬ ‫;‪S.An-Nisa’(4):166; S.Al-Furqan(25):5-6‬‬
‫;‪S.Al-Anfal(8):41‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):2‬‬ ‫;‪S.Al-Anbiya’(21):10‬‬
‫;‪S.An-Nur(24):34‬‬ ‫;‪S.Al-Ankabut(29):47; S.Az-Zumar(39):2, 41‬‬
‫;‪S.Al-Hasyr(59):21‬‬ ‫‪S.At-Taghabun(64):8.‬‬

‫‪3. Ayat yang menunjukkan kelebihan satu Rasul atas lainnya, dan‬‬
‫‪salah satu kelebihan Rasulullah atas sekalian Rasul adalah beliau‬‬
‫‪diutus untuk semua manusia, bukan satu kaum saja‬‬
‫ﻀﻬﻢ َدرﺟ ٍ‬ ‫ﻀﻬﻢ ﻋﻠَﻰ ﺑـﻌ ٍ ِ‬ ‫ﺗِﻠ َ‬
‫ﺎت‬ ‫ﺾ ﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ َﻣ ْﻦ َﻛﻠﱠ َﻢ ﷲُ َوَرﻓَ َﻊ ﺑَـ ْﻌ َ ُ ْ َ َ‬ ‫ﻀﻠْﻨَﺎ ﺑَـ ْﻌ َ ُ ْ َ َ ْ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱡﺮ ُﺳ ُﻞ ﻓَ ﱠ‬
‫ﺎء ﷲُ َﻣﺎ‬ ‫وح اﻟْ ُﻘ ُﺪ ِ‬‫ﺎت َوأَﻳﱠ ْﺪ َ`ﻩُ ﺑُِﺮ ِ‬ ‫وَآﺗَـﻴـﻨَﺎ ِﻋﻴﺴﻰ اﺑﻦ ﻣﺮَﱘَ اﻟْﺒـﻴِﻨَ ِ‬
‫س َوﻟ َْﻮ َﺷ َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َّ‬ ‫َ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺎت َوﻟَﻜ ِﻦ ا ْﺧﺘَـﻠَ ُﻔﻮا‬ ‫ﺎءﺗْـ ُﻬ ُﻢ اﻟْﺒَـﻴِّﻨَ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﱠ‬
‫ﻳﻦ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪﻫ ْﻢ ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ َﺟ َ‬ ‫اﻗْـﺘَـﺘَ َﻞ اﻟﺬ َ‬
‫َﻜ ﱠﻦ ﷲَ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ُﻞ‬‫ﻓَ ِﻤ ْﻨـﻬﻢ ﻣﻦ آَﻣﻦ وِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﻣﻦ َﻛ َﻔﺮ وﻟَﻮ َﺷﺎء ﷲ ﻣﺎ اﻗْـﺘـﺘـﻠُﻮا وﻟ ِ‬
‫ُ ْ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ ََ َ‬
‫َﻣﺎ ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ ‪ .‬اﻟﺒﻘﺮة)‪٢٥٣:(٢‬‬
‫ﺎك ﻟِﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس‬ ‫ﻚ َوأ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬‫ﻚ ِﻣ ْﻦ َﺳﻴِّﺌَ ٍﺔ ﻓَ ِﻤ ْﻦ ﻧَـ ْﻔ ِﺴ َ‬ ‫َﺻﺎﺑَ َ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦ ﺣ ٍ ِ ِ‬
‫ﺴﻨَﺔ ﻓَﻤ َﻦ ﷲ َوَﻣﺎ أ َ‬ ‫َﺻﺎﺑَ َ ْ َ َ‬ ‫َﻣﺎ أ َ‬
‫ﺷ ِﻬﻴ ًﺪا ‪ .‬اﻟﻨﺴﺎء)‪٧٩:(٤‬‬ ‫رﺳﻮﻻً وَﻛ َﻔﻰ ِ ِ‬
‫‪َ ²‬‬ ‫َُ َ‬
‫ﱠﺎس ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﲑا َوﻧَﺬ ًﻳﺮا َوﻟَﻜ ﱠﻦ أَ ْﻛﺜَـ َﺮ اﻟﻨ ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎك إِﻻﱠ َﻛﺎﻓﱠﺔً ﻟﻠﻨ ِ‬
‫ﱠﺎس ﺑَﺸ ً‬ ‫َوَﻣﺎ أ َْر َﺳﻠْﻨَ َ‬
‫ﺳﺒﺄ)‪٢٨:(٣٤‬‬
‫‪4. Ayat yang menunjukkan orang akan kembali kepada Allah dan‬‬
‫‪bertemu dengan Allah‬‬
‫اﻟﻨﻮر)‪٤٢:(٢٤‬‬ ‫ﲑ‪.‬‬ ‫ات واْﻷَر ِ ِ ِ ِ‬ ‫ْﻚ اﻟ ﱠ ِ‬ ‫و ﱠِ‬
‫ض َوإ َﱃ ﷲ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬‫ﺴ َﻤ َﺎو َ ْ‬ ‫‪ُ ƒ‬ﻣﻠ ُ‬ ‫َ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 285‬‬ ‫‪586‬‬


‫ﺲ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﲔ َوَﻣ ْﻦ ﻳَـ ْﻔ َﻌ ْﻞ ذَﻟِ َ‬
‫ﻚ ﻓَـﻠَْﻴ َ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ﱠﺨ ِﺬ اﻟْﻤ ْﺆِﻣﻨﻮ َن اﻟْ َﻜ ِﺎﻓ ِﺮﻳﻦ أَوﻟِﻴ ِ‬
‫ﺎء ﻣ ْﻦ ُدون اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬
‫َ ََْ‬ ‫ﻻَ ﻳَـﺘ ِ ُ ُ‬
‫ﲑ‬ ‫ﷲ ِﰲ َﺷﻲ ٍء إِﻻﱠ أَ ْن ﺗَـﺘﱠـ ُﻘﻮا ِﻣ ْﻨـﻬﻢ ﺗُـ َﻘﺎ ًة وُﳛ ِّﺬرُﻛﻢ ﷲ ﻧَـ ْﻔ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺴﻪُ َوإ َﱃ ﷲ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬ ‫ََ ُُ ُ َ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ‬
‫‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٢٨:(٣‬‬

‫ﺿﻞﱠ إِذَا ْاﻫﺘ َﺪﻳـﺘﻢ إِ َﱃ ِ‬


‫ﷲ‬ ‫ﻀ ﱡﺮُﻛ ْﻢ َﻣ ْﻦ َ‬ ‫ﺴ ُﻜ ْﻢ ﻻَ ﻳَ ُ‬ ‫ﱠِ‬
‫َ ُْ ْ‬ ‫ﻳﻦ آ ََﻣﻨُﻮا َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ أَﻧْـ ُﻔ َ‬
‫َ أَﻳﱡـ َﻬﺎ اﻟﺬ َ‬
‫ﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن ‪ .‬اﳌﺎﺋﺪة)‪١٠٥:(٥‬‬ ‫ﻣﺮِﺟﻌ ُﻜﻢ َِ‬
‫ﲨ ًﻴﻌﺎ ﻓَـﻴُـﻨَـﺒِّﺌُ ُ‬ ‫َْ ُ ْ‬
‫َوﻻَ ﺗَ ِﺰُر َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أُ ْﺧ َﺮى َوإِ ْن ﺗَ ْﺪعُ ُﻣﺜْـ َﻘﻠَﺔٌ إِ َﱃ ِﲪْ ِﻠ َﻬﺎ ﻻَ ُْﳛ َﻤ ْﻞ ِﻣ ْﻨﻪُ َﺷ ْﻲءٌ َوﻟ َْﻮ َﻛﺎ َن ذَا‬
‫ِ ﱠِ‬
‫ﺼﻼَ َة َوَﻣ ْﻦ ﺗَـ َﺰﱠﻛﻰ‬
‫ﺐ َوأَﻗَ ُﺎﻣﻮا اﻟ ﱠ‬ ‫ﺸ ْﻮ َن َرﺑـﱠ ُﻬ ْﻢ ِ ﻟْﻐَْﻴ ِ‬
‫ﻳﻦ َﳜْ َ‬ ‫ﻗُـ ْﺮَﰉ إِ ﱠﳕَﺎ ﺗُـ ْﻨﺬ ُر اﻟﺬ َ‬
‫ِ ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِﱠ‬
‫ﲑ ‪ .‬ﻓﺎﻃﺮ)‪١٨:(٣٥‬‬ ‫ﻓَﺈﳕَﺎ ﻳَـﺘَـ َﺰﱠﻛﻰ ﻟﻨَـ ْﻔﺴﻪ َوإ َﱃ ﷲ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫ﺖ ِﲟَﺎ أَﻧْـ َﺰ َل ﷲُ ِﻣ ْﻦ‬ ‫اء ُﻫ ْﻢ َوﻗُ ْﻞ آ ََﻣ ْﻨ ُ‬ ‫ِ‬
‫ت َوﻻَ ﺗَـﺘﱠﺒ ْﻊ أ َْﻫ َﻮ َ‬ ‫اﺳﺘَ ِﻘ ْﻢ َﻛ َﻤﺎ أ ُِﻣ ْﺮ َ‬ ‫ﻚ ﻓَﺎ ْدعُ َو ْ‬‫ﻓَِﻠ َﺬﻟِ َ‬
‫ت ِﻷَ ْﻋ ِﺪ َل ﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َرﺑﱡـﻨَﺎ َوَرﺑﱡ ُﻜ ْﻢ ﻟَﻨَﺎ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُﻨَﺎ َوﻟَ ُﻜ ْﻢ أَ ْﻋ َﻤﺎﻟُ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﺎب َوأ ُِﻣ ْﺮ ُ‬ ‫ﻛِﺘَ ٍ‬
‫ﲑ‪ .‬اﻟﺸﻮرى)‪١٥:(٤٢‬‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻻَ ُﺣ ﱠﺠﺔَ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوﺑَـ ْﻴـﻨَ ُﻜ ُﻢ ﷲُ َْﳚ َﻤ ُﻊ ﺑَـ ْﻴـﻨَـﻨَﺎ َوإﻟ َْﻴﻪ اﻟ َْﻤﺼ ُ‬
‫ﺲ إِﱠﻻ َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َوﻻَ ﺗَ ِﺰُر‬ ‫ﺐ ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ﷲ أَﺑْ ِﻐﻲ َر‪َ Â‬و ُﻫ َﻮ َر ﱡ‬ ‫ﻗُﻞ أَﻏَﻴـﺮ ِ‬
‫ب ُﻛ ِّﻞ َﺷ ْﻲء َوَﻻ ﺗَ ْﻜﺴ ُ‬ ‫ْ َْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أُ ْﺧ َﺮى ﰒُﱠ إِ َﱃ َرﺑِّ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﺮِﺟ ُﻌ ُﻜ ْﻢ ﻓَـﻴُـﻨَـﺒِّﺌُ ُﻜ ْﻢ ِﲟَﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﻓﻴﻪ َﲣْﺘَﻠ ُﻔﻮ َن ‪.‬‬
‫اﻷﻧﻌﺎم)‪١٦٤:(٦‬‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):46, 156‬‬ ‫;‪S.Ali Imran(3):55‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):18,48‬‬
‫;‪S.Al-An’am(6):60‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):4, 23‬‬ ‫;‪S.Hud(11):4‬‬
‫;‪S.Al-Anbiya’(21):93‬‬ ‫;‪S.Al-Mu’minun(23):60; S.Al-‘Ankabut(29):8‬‬
‫;‪S.Luqman(31):14-15‬‬ ‫;‪S.Ghafir(40):3‬‬ ‫;‪S.Qaf(50):43‬‬
‫;‪S.Al-Mumtahanah(60):4‬‬ ‫‪S.At-Taghabun(64):3; S.Az-Zumar(39):7.‬‬

‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬


‫‪1. Hendaklah mentaati Allah dan Rasulullah, serta banyak memohon‬‬
‫‪ampun kepada Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 285‬‬ ‫‪587‬‬


َ‫ﺖ َرﺑﱠـﻨَﺎ ﻻ‬ ْ َ‫ﺴﺒ‬
َ َ‫ﺖ َو َﻋﻠَْﻴـ َﻬﺎ َﻣﺎ ا ْﻛﺘ‬ْ َ‫ﺴﺎ إِﻻﱠ ُو ْﺳ َﻌ َﻬﺎ َﳍَﺎ َﻣﺎ َﻛ َﺴﺒ‬ ً ‫ﻒ ﷲُ ﻧَـ ْﻔ‬ ُ ّ‫ﻻَ ﻳُ َﻜ ِﻠ‬
ِ ِ
‫ﺻ ًﺮا َﻛ َﻤﺎ َﲪَﻠْﺘَﻪُ َﻋ َﻠﻰ‬ ْ ِ‫ﺗُـ َﺆاﺧ ْﺬ َ` إِ ْن ﻧَﺴﻴﻨَﺎ أ َْو أَ ْﺧﻄَﺄ َْ` َرﺑﱠـﻨَﺎ َوﻻَ َﲢْ ِﻤ ْﻞ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ إ‬
‫ﻒ َﻋﻨﱠﺎ َوا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ‬ ُ ‫ﻳﻦ ِﻣ ْﻦ ﻗَـ ْﺒ ِﻠﻨَﺎ َرﺑﱠـﻨَﺎ َوﻻَ ُﲢَ ِّﻤﻠْﻨَﺎ َﻣﺎ ﻻَ ﻃَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ﺑِ ِﻪ َوا ْﻋ‬ ِ‫ﱠ‬
َ ‫اﻟﺬ‬
ِ ِ
(٢٨٦) ‫ﻳﻦ‬ َ ‫ﺼ ْﺮَ` َﻋﻠَﻰ اﻟْ َﻘ ْﻮم اﻟْ َﻜﺎﻓ ِﺮ‬ َ ْ‫َو ْار َﲪْﻨَﺎ أَﻧ‬
ُ ْ‫ﺖ َﻣ ْﻮﻻَ َ` ﻓَﺎﻧ‬
A. MAKSUD AYAT
1. Allah tidak membebani seseorang kecuali sesuai dengan kemampu
an yang Allah berikan kepada orang itu.
2. Setiap orang akan mendapat balasan atas perbuatan yang sudah
dia lakukan di dunia ini; orang berbuat baik akan dibalas dengan
kebaikan bagi dirinya, orang yang berbuat jelek dibalas dengan
kejelekan yang harus dia tanggung.
3. Allah mengajari kita untuk berdo’a, memohon kepada Allah agar:
3.1. Allah tidak menyiksa kita apabila kita lupa atau melakukan
kesalahan.
3.2. Allah tidak membebani kita dengan bebanan yang berat
sebagaimana yang Allah telah bebankan kepada kaum terda
hulu sebelum kita.
3.3. Allah tidak membebankan kepada kita sesuatu yang kita
tidak mempunyai kemampuan padanya.
3.4. Allah mema’afkan kita, memberikan ampunan dan
mengasihani kita.
3.5. Kita mengakui bahwa Allah adalah Wali/Pengurus kita, dan
kita memohon agar ditolong untuk mengalahkan orang-orang
kafir.
B. PENGERTIAN YANG DAPAT DIAMBIL DARINYA
1. Semua bebanan yang Allah tetapkan atas manusia itu mesti bisa
dijalankan oleh orang yang normal.
2. Tidak ada orang yang bisa melepaskan diri dari tanggung-jawab
atas perbuatan dirinya.
3. Orang perlu minta tolong kepada Allah untuk dapat menegakkan
Al-Islam.

S.Al-Baqarah(2): 286 596


‫‪C. AYAT DAN RIWAYAT YANG BERKAITAN‬‬
‫‪1. Ayat & riwayat yang menunjukkan orang harus berusaha‬‬
‫)‪menjalankan perintah sekuat tenaganya (sesuai kemampuannya‬‬
‫اﲰﻌﻮا وأ ِ‬
‫َﻃﻴﻌُﻮا َوأَﻧِْﻔ ُﻘﻮا َﺧ ْﻴـ ًﺮا ﻷَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ُﻜ ْﻢ َوَﻣ ْﻦ ﻳُﻮ َق ُﺷ ﱠ‬
‫ﺢ‬ ‫اﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ َو ْ َ ُ َ‬ ‫ﻓَﺎﺗﱠـ ُﻘﻮا ﷲَ َﻣﺎ ْ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ)‪١٦:(٦٤‬‬ ‫ﻚ ُﻫ ُﻢ اﻟ ُْﻤ ْﻔ ِﻠ ُﺤﻮ َ‬‫ﻧَـ ْﻔ ِﺴ ِﻪ ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ِ‬ ‫ﲔرِ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ‬ ‫ﱠﱮ َ‬ ‫ْﺖ اﻟﻨِ ﱠ‬ ‫ﺖ ِﰉ ﺑَـ َﻮاﺳﲑُ ﻓَ َ‬
‫ﺴﺄَﻟ ُ‬ ‫ﺎل َﻛﺎﻧَ ْ‬ ‫ﺿ َﻲ ﷲُ َﻋ ْﻨﻪُ ﻗَ َ‬ ‫ﺼٍْ َ‬ ‫َﻋ ْﻦ ﻋ ْﻤ َﺮا َن ﺑْ ِﻦ ُﺣ َ‬
‫ﺻ ِّﻞ ﻗَﺎﺋِ ًﻤﺎ ‪ ،‬ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﺗَ ْﺴﺘَ ِﻄ ْﻊ‬
‫ﺎل‪َ )):‬‬ ‫ﺼﻼَةِ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻋ ِﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ِ‬
‫َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺐ (( ‪ .‬رواﻩ اﻟﺒﺨﺎرى‬ ‫ﺎﻋ ًﺪا ‪ ،‬ﻓَِﺈ ْن َﱂْ ﺗَ ْﺴﺘَ ِﻄ ْﻊ ﻓَـ َﻌﻠَﻰ َﺟ ْﻨ ٍ‬‫ﻓَـ َﻘ ِ‬
‫خ ‪ :‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ٦٠‬ك‪ -١٨‬ﺗﻘﺼﲑ اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-١٩‬إِذَا َﱂ ﻳ ِﻄ ْﻖ ﻗَ ِ‬
‫ﺎﻋ ًﺪا‬ ‫ُْ‬
‫‪١١١٦ ، ١١١٥‬‬ ‫ﺐ ‪ ،‬ح‪ ١١١٧‬وﻃﺮﻓﺎﻩ ﰱ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ َﻋﻠَﻰ َﺟ ْﻨ ٍ‬ ‫َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬ذَ ُر ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫وﱏ َﻣﺎ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻗَ َ‬
‫ﻚ َﻣ ْﻦ َﻛﺎ َن ﻗَـ ْﺒـﻠَ ُﻜ ْﻢ ﺑِ َﻜﺜْـ َﺮةِ ُﺳ َﺆاﳍِِ ْﻢ َوا ْﺧﺘِﻼَ ِﻓ ِﻬ ْﻢ َﻋﻠَﻰ‬ ‫ﺗَـ َﺮْﻛﺘُ ُﻜ ْﻢ ﻓَِﺈ ﱠﳕَﺎ َﻫﻠَ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫أَﻧْﺒِﻴَﺎﺋ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎ ﻧَـ َﻬ ْﻴـﺘُ ُﻜ ْﻢ َﻋ ْﻨﻪُ ﻓَﺎﻧْـﺘَـ ُﻬﻮا َوَﻣﺎ أ ََﻣ ْﺮﺗُ ُﻜ ْﻢ ﻓَﺎﺋْـﺘُﻮا ﻣ ْﻨﻪُ َﻣ ْ‬
‫ﺎاﺳﺘَﻄَ ْﻌﺘُ ْﻢ ((‬
‫ﻣﺴﻨﺪ أﲪﺪ‪:‬ج‪ ٢‬ص‪٢٤٧‬‬ ‫أﺧﺮﺟﻪ أﲪﺪ ‪.‬‬
‫‪2. Ayat-ayat yang menunjukkan bahwa orang akan mendapat‬‬
‫‪balasan dari setiap amalannya‬‬
‫ﷲ وَﻛ ِﺮﻫﻮا أَ ْن ُﳚ ِ‬
‫ﺎﻫ ُﺪوا ِ‪َْ Ï‬ﻣ َﻮاﳍِِ ْﻢ َوأَﻧْـ ُﻔ ِﺴ ِﻬ ْﻢ‬ ‫ف رﺳ ِ ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫َ‬ ‫ﻮل َ ُ‬ ‫ِح اﻟ ُْﻤ َﺨﻠﱠ ُﻔﻮ َن ِﲟَْﻘ َﻌﺪﻫ ْﻢ ﺧ َﻼ َ َ ُ‬
‫ﻓَﺮ َ‬
‫ِ‬ ‫ِﰲ ﺳﺒِ ِ ِ‬
‫ﱠﻢ أَ َﺷ ﱡﺪ َﺣ ‪Â‬ﺮا ﻟ َْﻮ َﻛﺎﻧُﻮا‬ ‫ﻴﻞ ﷲ َوﻗَﺎﻟُﻮا ﻻَ ﺗَـ ْﻨﻔ ُﺮوا ِﰲ ا ْﳊَِّﺮ ﻗُ ْﻞ َ` ُر َﺟ َﻬﻨ َ‬ ‫َ‬
‫ﲑا َﺟ َﺰاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ِﺴﺒُﻮ َن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻀ َﺤ ُﻜﻮا ﻗَﻠﻴﻼً َوﻟْﻴَـ ْﺒ ُﻜﻮا َﻛﺜ ً‬‫ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮ َن )‪ (٨١‬ﻓَـﻠْﻴَ ْ‬
‫اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪(٩‬‬ ‫)‪. (٨٢‬‬
‫ِ‬ ‫‪ ²‬ﻟَ ُﻜ ْﻢ إِذَا اﻧْـ َﻘﻠَْﺒـﺘُ ْﻢ إِﻟ َْﻴ ِﻬ ْﻢ ﻟِﺘُـ ْﻌ ِﺮ ُ‬‫ﺳﻴﺤ ِﻠ ُﻔﻮ َن ِ ِ‬
‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ إﻧﱠـ ُﻬ ْﻢ ِر ْﺟ ٌ‬
‫ﺲ‬ ‫ﺿﻮا َﻋ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ ﻓَﺄَ ْﻋ ِﺮ ُ‬ ‫ََ ْ‬
‫ن ‪ .‬اﻟﺘﻮﺑﺔ)‪٩٥:(٩‬‬ ‫ِ‬
‫ﱠﻢ َﺟ َﺰاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜﺴﺒُﻮ َ‬ ‫اﻫ ْﻢ َﺟ َﻬﻨ ُ‬‫َوَﻣﺄ َْو ُ‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪597‬‬


‫وﻣﺎ أَﻣﻮاﻟُ ُﻜﻢ وﻻَ أَوﻻَ ُد ُﻛﻢ ِ ﻟﱠِﱵ ﺗُـ َﻘ ِﺮﺑ ُﻜﻢ ِﻋ ْﻨ َﺪ َ` ُزﻟْ َﻔﻰ إِﻻﱠ ﻣﻦ آَﻣﻦ و َﻋ ِﻤﻞ ﺻ ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ‬ ‫َْ ََ َ َ َ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ََ َْ ْ َ ْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ﻒ ِﲟَﺎ َﻋ ِﻤﻠُﻮا و ُﻫﻢ ِﰲ اﻟْﻐُﺮﻓَ ِ‬
‫ﺎت آَﻣﻨُﻮ َن ‪.‬‬ ‫ﻀ ْﻌ ِ‬ ‫ﻚ َﳍُ ْﻢ َﺟ َﺰاءُ اﻟ ِّ‬ ‫ﻓَﺄُوﻟَﺌِ َ‬
‫ُ‬ ‫َ ْ‬
‫ﺳﺒﺄ)‪٣٧:(٣٤‬‬

‫اء ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ِ‪ َ َÜ‬ﺗِﻨَﺎ َْﳚ َﺤ ُﺪو َن‬ ‫ﻚ ﺟﺰاء أَ ْﻋ َﺪ ِاء ِ‬


‫ﷲ اﻟﻨﱠﺎر َﳍﻢ ِﻓﻴﻬﺎ َدار ْ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﳋُﻠْﺪ َﺟ َﺰ ً‬ ‫ُ ُْ َ ُ‬ ‫ذَﻟ َ َ َ ُ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪٢٨:(٤١‬‬

‫ف َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ َوﻻَ ُﻫ ْﻢ َْﳛ َﺰﻧُﻮ َن )‪ (١٣‬أُوﻟَﺌِ َ‬ ‫ﱠِ‬


‫ﻚ‬ ‫اﺳﺘَـ َﻘ ُﺎﻣﻮا ﻓَﻼَ َﺧ ْﻮ ٌ‬ ‫ﻳﻦ ﻗَﺎﻟُﻮا َرﺑﱡـﻨَﺎ ﷲُ ﰒُﱠ ْ‬ ‫إِ ﱠن اﻟﺬ َ‬
‫ﻳﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َﺟ َﺰاءً ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪(١٤‬‬ ‫ِ ِِ‬
‫ﺎب ا ْﳉَﻨﱠﺔ َﺧﺎﻟﺪ َ‬ ‫َﺻ َﺤ ُ‬ ‫أْ‬
‫اﻷﺣﻘﺎف)‪(٤٦‬‬
‫ِ‬ ‫ﻓَ َﻜﺎ َن َﻋ ِﺎﻗﺒَـﺘَـ ُﻬ َﻤﺎ أَﻧﱠـ ُﻬ َﻤﺎ ِﰲ اﻟﻨﱠﺎ ِر َﺧﺎﻟِ َﺪﻳْ ِﻦ ِﻓ َﻴﻬﺎ َوذَﻟِ َ‬
‫ﲔ ‪ .‬اﳊﺸﺮ)‪١٧:(٥٩‬‬ ‫ﻚ َﺟ َﺰاءُ اﻟﻈﱠﺎﻟ ِﻤ َ‬
‫ِ‬
‫اﻹﻧﺴﺎن)‪٢٢:(٧٦‬‬ ‫ﻮرا ‪.‬‬ ‫إ ﱠن َﻫ َﺬا َﻛﺎ َن ﻟَ ُﻜ ْﻢ َﺟ َﺰ ً‬
‫اء َوَﻛﺎ َن َﺳ ْﻌﻴُ ُﻜ ْﻢ َﻣ ْﺸ ُﻜ ً‬
‫ﺎب اﻟْﻴَ ِﻤ ِ‬ ‫ﺲ ِﲟَﺎ َﻛﺴﺒ ْ ِ‬
‫ﲔ )‪ . (٣٩‬اﳌﺪﺛﺮ)‪(٧٤‬‬ ‫َﺻ َﺤ َ‬‫ﺖ َرﻫﻴﻨَﺔٌ )‪ (٣٨‬إِﻻﱠ أ ْ‬ ‫ََ‬ ‫ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬
‫ﻓَ َﻜﻴﻒ إِذَا ﲨﻌﻨ ِ ٍ‬
‫ﺖ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ‬
‫ﺴﺒَ ْ‬
‫ﺲ َﻣﺎ َﻛ َ‬ ‫ﺐ ِﻓ ِﻴﻪ َوُوﻓِّﻴَ ْ‬
‫ﺖ ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬ ‫ﺎﻫ ْﻢ ﻟﻴَـ ْﻮم ﻻَ َرﻳْ َ‬
‫ََ ْ َ ُ‬ ‫ْ َ‬
‫ن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪٢٥:(٣‬‬ ‫ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َ‬
‫وﻣﺎ َﻛﺎ َن ﻟِﻨَِ ٍﱯ أَ ْن ﻳـﻐُ ﱠﻞ وﻣﻦ ﻳـ ْﻐﻠُﻞ ‪ِ º‬‬
‫ْت ِﲟَﺎ ﻏَ ﱠﻞ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ ﰒُﱠ ﺗُـ َﻮ ﱠﰱ ُﻛ ﱡﻞ ﻧَـ ْﻔ ٍ‬
‫ﺲ َﻣﺎ‬ ‫ّ َ ََ ْ َ ْ َ‬ ‫ََ‬
‫ن ‪ .‬آل ﻋﻤﺮان)‪١٦١:(٣‬‬ ‫ﺖ َو ُﻫ ْﻢ ﻻَ ﻳُﻈْﻠَ ُﻤﻮ َ‬
‫ﺴﺒَ ْ‬
‫َﻛ َ‬
‫‪Lihat juga:‬‬
‫;‪S.Al-Baqarah(2):85, 281; S.An-Nisa’(4):12-13‬‬ ‫;‪S.Al-Ma’idah(5):29, 85‬‬
‫;‪S.Yunus(10):27‬‬ ‫;‪S.Thaha(20):76‬‬ ‫;‪S.As-Sajadah(32):17‬‬
‫;‪S.Az-Zumar(39):34‬‬ ‫;‪S.Ar-Rahman(55):60‬‬ ‫‪S.Al-Waqi’ah(56):24 dst.‬‬

‫‪3. Ayat yang menunjukkan bahwa amalan baik itu sekecil apapun,‬‬
‫‪tetap akan dibalas Allah‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪598‬‬


‫ﱠِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﺴﺘـﺒ ِﺸﺮو َن ﺑِﻨِﻌﻤ ٍﺔ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﻳﻦ‬
‫)‪ (١٧١‬اﻟﺬ َ‬ ‫ﲔ‬
‫َﺟ َﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺆﻣﻨ َ‬ ‫ﻴﻊ أ ْ‬ ‫ﻀ ٍﻞ َوأَ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳُﻀ ُ‬ ‫ﷲ َوﻓَ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َْْ ُ‬
‫ﺴﻨُﻮا ِﻣ ْﻨـ ُﻬ ْﻢ‬
‫َﺣ َ‬
‫أْ‬
‫ِ‬
‫ح ﻟﻠﱠﺬ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ِ‬
‫َﺻﺎﺑَـ ُﻬ ُﻢ اﻟْ َﻘ ْﺮ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻮل ﻣ ْﻦ ﺑَـ ْﻌﺪ َﻣﺎ أ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫اﺳﺘَ َﺠﺎﺑُﻮا ﱠ‪ ƒ‬واﻟ ﱠﺮ ُﺳ ِ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫ﻴﻢ )‪ . (١٧٢‬آل ﻋﻤﺮان)‪(٣‬‬ ‫َﺟ ٌﺮ َﻋﻈ ٌ‬‫َواﺗﱠـ َﻘ ْﻮا أ ْ‬
‫ﻚ‬‫ﺎت ذَﻟِ َ‬ ‫ﺴﻴِﺌَ ِ‬ ‫ﺼﻼَةَ ﻃَﺮَِﰲ اﻟﻨـﱠﻬﺎ ِر وُزﻟًَﻔﺎ ِﻣﻦ اﻟﻠﱠﻴ ِﻞ إِ ﱠن ا ْﳊ ِ ِ‬ ‫َوأ َِﻗ ِﻢ اﻟ ﱠ‬
‫ﱭ اﻟ ﱠ ّ‬ ‫ﺴﻨَﺎت ﻳُ ْﺬﻫ َْ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪(١١٥‬‬ ‫َﺟ َﺮ اﻟ ُْﻤ ْﺤﺴﻨ َ‬ ‫ﻴﻊ أ ْ‬‫اﺻِ ْﱪ ﻓَِﺈ ﱠن ﷲَ ﻻَﻳُﻀ ُ‬ ‫ﻳﻦ )‪َ (١١٤‬و ْ‬ ‫ذ ْﻛ َﺮى ﻟﻠ ﱠﺬاﻛ ِﺮ َ‬
‫ﻫﻮد)‪(١١‬‬
‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻚ ِﻣﺜْـ َﻘ َ ٍ ِ‬
‫ات أ َْو ِﰲ‬ ‫ﺻ ْﺨ َﺮة أ َْو ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫ﺎل َﺣﺒﱠﺔ ﻣ ْﻦ َﺧ ْﺮ َد ٍل ﻓَـﺘَ ُﻜ ْﻦ ِﰲ َ‬ ‫ﲏ إِﻧﱠـ َﻬﺎ إِ ْن ﺗَ ُ‬
‫َ ﺑُـ َﱠ‬
‫ﻟﻘﻤﺎن)‪١٦:(٣١‬‬ ‫ﲑ‪.‬‬ ‫َﻄ ٌ ِ‬ ‫ْت ِ‪À‬ﺎ ﷲ إِ ﱠن ﷲ ﻟ ِ‬ ‫ْاﻷَر ِ ِ‬
‫ﻴﻒ َﺧﺒ ٌ‬ ‫َ‬ ‫ض َ‪ُ َ º‬‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﻚ ﺣﺴﻨﺔً ﻳ َ ِ‬ ‫إِ ﱠن ﷲ ﻻَ ﻳﻈ ِْﻠﻢ ِﻣﺜْـ َﻘ َ ٍ‬
‫ﻴﻤﺎ‬
‫َﺟ ًﺮا َﻋﻈ ً‬ ‫ﻀﺎﻋ ْﻔ َﻬﺎ َوﻳُـ ْﺆت ﻣ ْﻦ ﻟَ ُﺪﻧْﻪُ أ ْ‬ ‫ﺎل ذَ ﱠرة َوإِ ْن ﺗَ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ َ ُ‬
‫اﻟﻨﺴﺎء)‪٤٠:(٤‬‬
‫ب‬‫ﺐ ﻻَ ﻳَـ ْﻌ ُﺰ ُ‬ ‫ﺎﻋﺔُ ﻗُ ْﻞ ﺑَـﻠَﻰ َوَرِّﰊ ﻟَﺘَﺄْﺗِﻴَـﻨﱠ ُﻜ ْﻢ َﻋ ِﺎﱂ اﻟْﻐَْﻴ ِ‬‫ﺴَ‬ ‫ﻳﻦ َﻛ َﻔ ُﺮوا ﻻَ َ‪ْB‬ﺗِﻴﻨَﺎ اﻟ ﱠ‬ ‫وﻗَ َ ﱠ ِ‬
‫ﺎل اﻟﺬ َ‬ ‫َ‬
‫ﻚ َوﻻَ‬ ‫َﺻﻐَ ُﺮ ِﻣ ْﻦ ذَﻟِ َ‬ ‫ض َوﻻَ أ ْ‬ ‫ات َوﻻَ ِﰲ اْﻷ َْر ِ‬ ‫ﺴﻤﺎو ِ‬ ‫ﻋ ْﻨﻪ ِﻣﺜْـ َﻘ ُ ٍ‬
‫ﺎل ذَ ﱠرة ِﰲ اﻟ ﱠ َ َ‬ ‫َُ‬
‫ﲔ ‪ .‬ﺳﺒﺄ)‪٣:(٣٤‬‬ ‫أَ ْﻛﺒَـﺮ إِﻻﱠ ِﰲ ﻛِﺘَ ٍ‬
‫ﺎب ُﻣﺒِ ٍ‬
‫ُ‬
‫‪Lihat juga:‬‬ ‫;‪S.At-Taubah(9):120‬‬ ‫;‪S.Yunus(10):61‬‬

‫‪4. Ayat-ayat yang menunjukkan adanya berbagai persaksian atas‬‬


‫‪perbuatan manusia, sesuai dengan pembebanan atas mereka‬‬
‫)‪(anggauta tubuh dll‬‬
‫َوأَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوأ َْر ُﺟﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪ (٢٤‬ﻳَـ ْﻮَﻣﺌِ ٍﺬ‬ ‫ﻳـﻮم ﺗَ ْﺸﻬ ُﺪ َﻋﻠَﻴ ِﻬﻢ أَﻟ ِ‬
‫ْﺴﻨَـﺘُـ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﲔ )‪(٢٥‬‬ ‫ا ْﳊَ ﱠﻖ َوﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻤﻮ َن أَ ﱠن ﷲَ ُﻫ َﻮ ا ْﳊَ ﱡﻖ اﻟ ُْﻤﺒِ ُ‬ ‫ﻳُـ َﻮﻓّﻴ ِﻬ ُﻢ ﷲُ دﻳﻨَـ ُﻬ ُﻢ‬
‫اﻟﻨﻮر)‪(٢٤‬‬
‫اﻟْﻴَـ ْﻮ َم َﳔْﺘِ ُﻢ َﻋﻠَﻰ أَﻓْـ َﻮ ِاﻫ ِﻬ ْﻢ َوﺗُ َﻜ ِﻠّ ُﻤﻨَﺎ أَﻳْ ِﺪﻳ ِﻬ ْﻢ َوﺗَ ْﺸ َﻬ ُﺪ أ َْر ُﺟﻠُ ُﻬ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻜ ِﺴﺒُﻮ َن ‪.‬‬
‫ﻳﺲ)‪٦٥:(٣٦‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪599‬‬


‫ِ‬
‫وﻫﺎ َﺷ ِﻬ َﺪ‬ ‫ﻮزﻋُﻮ َن )‪َ (١٩‬ﺣ ﱠﱴ إِذَا َﻣﺎ َﺟﺎءُ َ‬ ‫ﺸ ُﺮ أَ ْﻋ َﺪاءُ ﷲ إِ َﱃ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻓَـ ُﻬ ْﻢ ﻳُ َ‬ ‫َوﻳَـ ْﻮ َم ُْﳛ َ‬
‫ﻮد ُﻫ ْﻢ ِﲟَﺎ َﻛﺎﻧُﻮا ﻳَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪َ (٢٠‬وﻗَﺎﻟُﻮا‬ ‫ﺎرُﻫ ْﻢ َو ُﺟﻠُ ُ‬‫ﺼُ‬ ‫َﻋﻠَْﻴ ِﻬ ْﻢ ﲰَْ ُﻌ ُﻬ ْﻢ َوأَﺑْ َ‬
‫ﻮد ِﻫ ْﻢ ِﱂَ َﺷ ِﻬ ْﺪ ُﰎْ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا أَﻧْﻄََﻘﻨَﺎ ﷲُ اﻟﱠ ِﺬي أَﻧْﻄَ َﻖ ُﻛ ﱠﻞ َﺷ ْﻲ ٍء َو ُﻫ َﻮ‬ ‫ِﳉﻠُ ِ‬
‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫َﺧﻠَ َﻘ ُﻜ ْﻢ أَ ﱠو َل َﻣ ﱠﺮة َوإِﻟ َْﻴﻪ ﺗُـ ْﺮ َﺟﻌُﻮ َن )‪َ (٢١‬وَﻣﺎ ُﻛ ْﻨـﺘُ ْﻢ ﺗَ ْﺴﺘَﱰُو َن أَ ْن ﻳَ ْﺸ َﻬ َﺪ‬
‫َﻋﻠَﻴ ُﻜﻢ ﲰَْﻌ ُﻜﻢ وﻻَ أَﺑﺼﺎرُﻛﻢ وﻻَ ﺟﻠُﻮ ُد ُﻛﻢ وﻟ ِ‬
‫َﻜ ْﻦ ﻇَﻨَـ ْﻨـﺘُ ْﻢ أَ ﱠن ﷲَ ﻻَ ﻳَـ ْﻌﻠَ ُﻢ‬ ‫ْ ْ ُ ْ َ َُْْ َ ُ ْ َ‬
‫ﻓﺼﻠﺖ)‪(٤١‬‬ ‫ﲑا ِﳑﱠﺎ ﺗَـ ْﻌ َﻤﻠُﻮ َن )‪. (٢٢‬‬ ‫ِ‬
‫َﻛﺜ ً‬
‫‪5. Riwayat tentang adanya persaksian dan do’a untuk perbuatan‬‬
‫‪manusia, sesuai dengan pembebanan atas mereka‬‬

‫ﻮت ِﰲ اْﻟﺒَ ْﺤ ِﺮ ‪.‬‬ ‫ﺎل‪ُ :‬ﻣ َﻌ ِﻠّ ُﻢ ْ‬


‫اﳋَْﲑ ﻳَ ْﺴﺘَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮﻟَﻪُ ُﻛ ﱡﻞ َﺷ ْﻴ ٍﺊ َﺣ ﱠﱴ ا ْﳊُ ُ‬ ‫َﻋ ِﻦ اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ‬
‫ﺎس ﻗَ َ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ ‪ .‬اﳌﺼﻨﻒ‪:‬ج‪ ٥‬ص‪ ، ٢٨٥‬ك‪-١٩‬اﻷدب ‪ ،‬ب‪١١٨‬‬
‫‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﺎء ﰲ ﻃﻠﺐ اﻟﻌﻠﻢ وﺗﻌﻠﻴﻤﻪ ‪ ،‬ح‪(٢٦١٠٤) ٢‬‬
‫ﻮل‪)) :‬‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َو َِﲰ ْﻌﺘُﻪُ ِﻣ ْﻦ ِﻓ ِﻴﻪ ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬
‫ﺖ رﺳ َ ِ‬
‫ﻮل ﷲ َ‬
‫ٍ‬
‫)أﺑﻮﻫﺮﻳﺮة(‪َ :‬ﲰ ْﻌ ُ َ ُ‬
‫ﺲ ‪ ،‬و َﺷ ِ‬ ‫ﺻ ْﻮﺗِِﻪ وﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪ ﻟَﻪُ ُﻛ ﱡﻞ رﻃْ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻫ ُﺪ‬ ‫ﺐ َوَ ﺑ ٍ َ‬ ‫َ‬ ‫اْﳌَُﺆذّ ُن ﻳُـ ْﻐ َﻔ ُﺮ ﻟَﻪُ َﻣ َﺪى َ َ‬
‫ﺴﻨَﺔٌ َوﻳُ َﻜ ّﻔ ْﺮ َﻋ ْﻨﻪُ َﻣﺎ ﺑَـ ْﻴـﻨَـ ُﻬ َﻤﺎ ((‬ ‫ِ‬
‫ﺐ ﻟَﻪُ َﲬْﺲ َوﻋ ْﺸ ُﺮو َن َﺣ َ‬
‫ﺼﻠَﻮة ﻳُ ْﻜﺘَ ُ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫أﺧﺮﺟﻪ اﻟﺒﻴﻬﻘﻰ ‪ .‬اﻟﺴﻨﻦ اﻟﻜﱪى‪ :‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٣٩٧‬ك‪ -‬اﻟﺼﻼة ‪ ،‬ب‪-‬‬
‫رﻓﻊ اﻟﺼﻮت ﻻذان ‪.‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )):‬اﻟ ُْﻤ َﺆ ِذّ ُن ﻳُـ ْﻐ ٍﻔ ُﺮ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰊ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة ﻗَ َ‬
‫ﺲ (( ‪ .‬رواﻩ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ ‪.‬‬ ‫ﺼ ِّﺪﻗُﻪُ ُﻛ ﱡﻞ َرﻃ ٍ‬
‫ْﺐ َوَ ﺑِ ٍ‬ ‫ﻟَﻪُ ﻣ ﱠﺪ ِِ‬
‫ﺻ ْﻮﺗﻪ َوﻳُ َ‬
‫َ َ‬
‫اﳌﺼﻨﻒ‪ :‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٢٠٤‬ك‪-٢‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪ -٣٦‬ﻓﻀﻞ اﻷذان وﺛﻮاﺑﻪ ‪،‬‬
‫ح‪٢٣٤٩‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪600‬‬


‫ﺲ َِﲰ َﻌﻪُ ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ اﺑﻦ أﰊ ﺷﻴﺒﺔ‪.‬‬ ‫ﺎل اﻟْ ُﻤ َﺆ ِذّ ُن ﻳَ ْﺸ َﻬ ُﺪ ﻟَﻪُ ُﻛ ﱡﻞ َرﻃْ ٍ‬
‫ﺐ َوَ ﺑِ ٍ‬ ‫ﻋﻦ ُﳎَ ِ‬
‫ﺎﻫ ٍﺪ ﻗَ َ‬ ‫َْ‬
‫اﳌﺼﻨﻒ‪ :‬ج‪ ١‬ص‪ ، ٢٠٥‬ك‪-٢‬اﻷذان ‪ ،‬ب‪ -٣٦‬ﻓﻀﻞ اﻷذان وﺛﻮاﺑﻪ ‪ ،‬ح‪٢٣٥١‬‬
‫‪6. Riwayat yang menunjukkan adanya hisab atas segala perbuatan‬‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻗَ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻮل ﱠِ‬
‫ﺎل‪ )):‬أَﺗَ ْﺪ ُرو َن َﻣﺎ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ا‪َ ƒ‬‬ ‫َﻋ ْﻦ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮَة أَ ﱠن َر ُﺳ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل‪ )):‬إِ ﱠن‬ ‫ﺎع ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ﺲ ِﻓﻴﻨَﺎ َﻣ ْﻦ ﻻَ ِد ْرَﻫ َﻢ ﻟَﻪُ َوﻻَ َﻣﺘَ َ‬ ‫ﺲ ؟(( ﻗَﺎﻟُﻮا اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ ُ‬ ‫اﻟ ُْﻤ ْﻔﻠ ُ‬
‫ﺻﻴَ ٍﺎم َوَزَﻛﺎةٍ َو َ‪ْº‬ﺗِﻰ ﻗَ ْﺪ َﺷﺘَ َﻢ‬ ‫اﻟْﻤ ْﻔ ِﻠﺲ ِﻣﻦ أُ ﱠﻣ ِﱴ ‪ْº‬ﺗِﻰ ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ﺑِﺼﻼَةٍ و ِ‬
‫َ َْ َ َ َ َ َ‬ ‫ُ َ ْ‬
‫ب َﻫ َﺬا ﻓَـﻴُـ ْﻌﻄَﻰ‬ ‫ﺿ َﺮ َ‬ ‫ﻚ َد َم َﻫ َﺬا َو َ‬ ‫ﺎل َﻫ َﺬا َو َﺳ َﻔ َ‬ ‫ف َﻫ َﺬا َوأَ َﻛ َﻞ َﻣ َ‬‫َﻫ َﺬا َوﻗَ َﺬ َ‬
‫ﻀﻰ َﻣﺎ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗُﻪُ ﻗَـ ْﺒ َﻞ أَ ْن ﻳُـ ْﻘ َ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗِِﻪ ﻓَِﺈ ْن ﻓَﻨِﻴَ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ﻫ َﺬا ِﻣﻦ ﺣ ِِ‬
‫ﺖ َﺣ َ‬ ‫ﺴﻨَﺎﺗﻪ َو َﻫ َﺬا ﻣ ْﻦ َﺣ َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ِح ِﰱ اﻟﻨﱠﺎ ِر (( ‪ .‬رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ ‪.‬‬ ‫َﻋﻠَﻴ ِﻪ أ ُِﺧ َﺬ ِﻣﻦ َﺧﻄَﺎ ﻫﻢ ﻓَﻄُ ِﺮﺣ ْ ِ‬
‫ﺖ َﻋﻠَْﻴﻪ ﰒُﱠ ﻃُﺮ َ‬ ‫َُْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اﻟﱪ ‪ ،‬ب‪َ -١٦‬ﲢْ ِﺮ ِﱘ اﻟﻈﱡﻠ ِْﻢ ‪ ،‬ح‪(٦٧٤٤)٦٠‬‬
‫م ‪:‬ج‪ ٨‬ص‪ ١٨‬ك‪ّ -٤٥‬‬
‫ْﺖ‪ :‬اﻟﻠﱠﻬ ﱠﻢ ﻳ ِﺴﺮ ِﱃ ﺟ ِﻠﻴﺴﺎ ﺻ ِ‬ ‫ﺎل ﻗَ ِﺪﻣ ُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﳊًﺎ ‪.‬‬ ‫ﺖ اﻟ َْﻤﺪﻳﻨَﺔَ ﻓَـ ُﻘﻠ ُ ُ َ ّ ْ َ ً َ‬ ‫ﻴﺼﺔَ ﻗَ َ ْ‬ ‫َﻋ ْﻦ ُﺣ َﺮﻳْﺚ ﺑْ ِﻦ ﻗَﺒِ َ‬
‫ا‪ ƒ‬أَ ْن ﻳـﺮُزﻗَ ِ ِ‬ ‫ْﺖ إِِّﱏ َﺳﺄَﻟ ُ‬ ‫ﺖ إِ َﱃ أَِﰉ ُﻫ َﺮﻳْـ َﺮةَ ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬
‫ﻴﺴﺎ‬‫ﲎ َﺟﻠ ً‬ ‫ْﺖ ﱠَ َ ْ َ‬ ‫ﺎل ﻓَ َﺠﻠَ ْﺴ ُ‬ ‫ﻗَ َ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻳﺚ َِﲰﻌﺘﻪ ِﻣﻦ رﺳ ِ ِ‬ ‫ﺎﳊﺎ ﻓَﺤ ِّﺪﺛْ ِﲎ ِﲝَ ِﺪ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َْ ُ ْ َ ُ‬ ‫ﺻ ً َ‬ ‫َ‬
‫ﷲ ﺻﻠﱠﻰ ﷲ َﻋﻠَﻴ ِﻪ )وآﻟِﻪ(ِ‬ ‫ﻮل ِ‬ ‫ﺖ َر ُﺳ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺎل َﲰ ْﻌ ُ‬ ‫ِ‬
‫ﻟ ََﻌ ﱠﻞ ﷲَ أَ ْن ﻳَـ ْﻨـ َﻔ َﻌ ِﲎ ﺑِﻪ ‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ﻮل‪ )):‬إِ ﱠن أَ ﱠو َل ﻣﺎ ُﳛﺎﺳ ِ‬
‫ﺻﻼَﺗُﻪُ‬ ‫ﺐ ﺑِﻪ اﻟ َْﻌ ْﺒ ُﺪ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َﺎﻣﺔ ﻣ ْﻦ َﻋ َﻤﻠﻪ َ‬ ‫َ َ َ ُ‬ ‫َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻳَـ ُﻘ ُ‬
‫ﺎب َو َﺧ ِﺴ َﺮ ﻓَِﺈ ِن‬‫ت ﻓَـ َﻘ ْﺪ َﺧ َ‬ ‫ﺴ َﺪ ْ‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﻓَـ َﻘ ْﺪ أَﻓْـﻠَ َﺢ َوأ َْﳒَ َﺢ َوإ ْن ﻓَ َ‬ ‫ﺻﻠُ َﺤ ْ‬‫ﻓَِﺈ ْن َ‬
‫ب َﻋ ﱠﺰ َو َﺟ ﱠﻞ اﻧْﻈُُﺮوا َﻫ ْﻞ ﻟِ َﻌ ْﺒ ِﺪى ِﻣ ْﻦ‬ ‫ﺎل اﻟ ﱠﺮ ﱡ‬‫ﻀﺘِ ِﻪ َﺷ ْﻰءٌ ﻗَ َ‬ ‫ﺺ ِﻣ ْﻦ ﻓَ ِﺮﻳ َ‬ ‫اﻧْـﺘَـ َﻘ َ‬
‫ﻚ‬ ‫ﻀ ِﺔ ﰒُﱠ ﻳَ ُﻜﻮ ُن َﺳﺎﺋُِﺮ َﻋ َﻤﻠِ ِﻪ َﻋﻠَﻰ ذَﻟِ َ‬ ‫ﺺ ِﻣ َﻦ اﻟْ َﻔ ِﺮﻳ َ‬ ‫ِ‬
‫ﺗَﻄَﱡﻮ ٍع ﻓَـﻴُ َﻜ ﱠﻤ َﻞ ‪َÀ‬ﺎ َﻣﺎ اﻧْـﺘَـ َﻘ َ‬
‫(( أﺧﺮﺟﻪ اﻟﱰﻣﺬي ‪ .‬ﺳﻨﻦ اﻟﱰﻣﺬى‪:‬ج‪ ٢‬ص‪ ، ٢٧٠-٢٦٩‬ك‪-٢‬اﻟﺼﻼة‬
‫ﺼﻼَةُ ‪ ،‬ح‪٤١٣‬‬ ‫ﺐ ﺑِ ِﻪ اﻟ َْﻌ ْﺒ ُﺪ ﻳَـ ْﻮ َم اﻟ ِْﻘﻴَ َﺎﻣ ِﺔ اﻟ ﱠ‬
‫ﺎﺳ ُ‬‫‪ ،‬ب‪-(٣٠٥)١٩٣‬أَ ﱠول َﻣﺎ ُﳛَ َ‬
‫‪7. Hadits tentang dima’afkannya orang beriman dari perbuatan yang‬‬
‫‪terpaksa atau lupa‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪601‬‬


‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ُ )):‬ﲡَ ﱠﻮُز ﻻُﱠﻣ ِﱵ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬‫ﺴ ِﻦ ﻗَ َ‬ ‫ا ْﳊَ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ‬
‫ﺮﻫ ْﻮا َﻋﻠَْﻴ ِﻪ (( ‪ .‬أﺧﺮﺟﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮزاق ‪.‬‬ ‫اﺳﺘُ ْﻜ ُ‬ ‫ِ‬
‫اﻟﻨّ ْﺴﻴَﺎ ُن َواْﳋَﻄَﺄُ ‪َ ،‬وَﻣﺎ ْ‬
‫ﺣ ُﻢ ﺑِ َﻌ ْﺒ ِﺪﻩِ ح‪٢٠٥٨٨‬‬
‫اﳌﺼﻨﻒ‪ ٢٩٨/١١:‬ب‪ ُƒَّ -‬أ َْر َ‬
‫)وآﻟِﻪِ(‬ ‫ِ‬ ‫ﺎل رﺳ ُ ِ‬ ‫ﺎس ر ِ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻗَ َ َ ُ‬ ‫ﺿﻲ ﷲُ ﺗَـ َﻌ َﺎﱃ َﻋ ْﻨﻪُ ‪ ،‬ﻗَ َ‬ ‫اﺑْ ِﻦ َﻋﺒﱠ ٍ َ‬ ‫َﻋ ِﻦ‬
‫اﺳﺘُ ْﻜ ِﺮُﻫﻮا‬ ‫وﺳﻠﱠﻢ‪ )):‬إِ ﱠن ﷲ َﻋ ﱠﺰ وﺟ ﱠﻞ َﲡَﺎوَز ﻷُ ﱠﻣ ِﱵ َﻋ ِﻦ ْ ِ ِ ِ‬
‫اﳋَﻄَﺄ َواﻟﻨّ ْﺴﻴَﺎن َوَﻣﺎ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ‬ ‫ََ َ‬
‫َﻋﻠَْﻴ ِﻪ (( ‪ .‬أﺣﺮﺟﻪ اﻟﻄﱪاﱐ ‪ .‬اﳌﻌﺠﻢ اﻟﻜﺒﲑ‪:‬ج‪ ٥‬ص ‪ ٢٩٧‬ح‪١١١١٠‬‬
‫‪8. Riwayat tentang perlunya minta tolong kepada Allah, dalam‬‬
‫‪urusan ibadah mahdlah maupun mu’amalah:‬‬

‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ َﻛﺎ َن ﻳَـ ُﻘ ُ‬ ‫ِ‬ ‫س أَ ﱠن رﺳ َ ِ‬ ‫َﻋﻦ َﺷﺪ ِ‬


‫ﻮل ِﰱ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫َُ‬ ‫ﱠاد ﺑْ ِﻦ أ َْو ٍ‬ ‫ْ‬
‫ﺎت ِﰱ اْﻷَﻣ ِﺮ واﻟْﻌ ِﺰﳝَِﺔ َﻋﻠَﻰ اﻟ ﱡﺮ ْﺷﺪِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َ‬ ‫ُﻚ اﻟﺜـﱠﺒَ َ‬ ‫ﺻﻼَﺗﻪ )) اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ إِِّﱏ أ ْ‬
‫َﺳﺄَﻟ َ‬ ‫َ‬
‫ﺴ ًﺎ`‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎدﺗِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ُﻚ ُﺷ ْﻜ َﺮ ﻧِ ْﻌ َﻤﺘِ َ‬
‫ﻴﻤﺎ َوﻟ َ‬ ‫ُﻚ ﻗَـﻠْﺒًﺎ َﺳﻠ ً‬ ‫َﺳﺄَﻟ َ‬
‫ﻚ َوأ ْ‬ ‫ﻚ َو ُﺣ ْﺴ َﻦ ﻋﺒَ َ‬ ‫َﺳﺄَﻟ َ‬ ‫َوأ ْ‬
‫َﺳﺘَـ ْﻐ ِﻔ ُﺮ َك‬ ‫ُﻚ ِﻣﻦ َﺧ ِﲑ ﻣﺎ ﺗَـﻌﻠَﻢ وأَﻋﻮذُ ﺑِ َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ ﻣ ْﻦ َﺷ ِّﺮ َﻣﺎ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُﻢ َوأ ْ‬ ‫َﺳﺄَﻟ َ ْ ْ َ ْ ُ َ ُ‬ ‫ﺻﺎدﻗًﺎ َوأ ْ‬ ‫َ‬
‫ﻢ (( ‪ .‬رواﻩ اﻟﻨﺴﺂﺋﻰ ‪ .‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨَﺴﺎﺋﻰ‪ ، ٥٤/٣ :‬ك‪-١٣‬اﻟﺴﻬﻮ ‪ ،‬ب‪ ، ٦١‬ح)‪(١٣١٢‬‬
‫ِ‬
‫ﻟ َﻤﺎ ﺗَـ ْﻌﻠَ ُ‬
‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ ﻓَـ َﻘ َ‬ ‫ِ‬ ‫َﺧ َﺬ ﺑِﻴ ِﺪى رﺳ ُ ِ‬ ‫َﻋﻦ ﻣﻌ ِ‬
‫ﺎل‪:‬‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﻮل ﷲ َ‬ ‫ﺎل أ َ َ َ ُ‬ ‫ﺎذ ﺑْ ِﻦ َﺟﺒَ ٍﻞ ﻗَ َ‬ ‫ْ َُ‬
‫ﻮل‬
‫ﺎل َر ُﺳ ُ‬ ‫ِ‬
‫ا‪ ƒ‬ﻓَـ َﻘ َ‬‫ﻮل ﱠ‬ ‫ﻚ َ َر ُﺳ َ‬ ‫ِ‬
‫ْﺖ َوأ ََ` أُﺣﺒﱡ َ‬ ‫ﻚ َ ُﻣ َﻌﺎذُ (( ﻓَـ ُﻘﻠ ُ‬ ‫ِ‬
‫)) إِِّﱏ ﻷُﺣﺒﱡ َ‬
‫ﻮل ِﰱ ُﻛ ِﻞ ٍ‬ ‫)وآﻟِ ِﻪ( َو َﺳﻠﱠ َﻢ‪ )) :‬ﻓَﻼَ ﺗَ َﺪ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب‬‫ﺻﻼَة َر ِّ‬ ‫ّ َ‬ ‫ع أَ ْن ﺗَـ ُﻘ َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ ﷲُ َﻋﻠَْﻴﻪ َ‬ ‫ﷲ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻚ (( رواﻩ اﻟﻨﺴﺂﺋﻰ‪ .‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨَﺴﺎﺋﻰ‪:‬‬ ‫أَﻋ ِّﲎ َﻋﻠَﻰ ِذ ْﻛ ِﺮ َك َو ُﺷ ْﻜ ِﺮ َك َو ُﺣ ْﺴ ِﻦ ﻋﺒَ َ‬
‫ﺎدﺗِ َ‬
‫‪ ، ٥٣/٣‬ك‪-١٣‬اﻟﺴﻬﻮ ‪ ،‬ب‪ ، ٦٠‬ح)‪(١٣١١‬‬
‫‪D. PERINGATAN PRAKTIS KAITAN DENGAN AYAT‬‬
‫‪1. Dalam menjalankan perintah hendaknya diusahakan sepenuhnya,‬‬
‫‪sekuat tenaga.‬‬
‫‪2. Hendaknya rajin berdo’a dan minta pertolongan kepada Allah, termasuk‬‬
‫‪dalam soal beribadah agar diberi kemauan dan kemampuan untuk ibadah‬‬
‫‪kepada Allah.‬‬

‫‪S.Al-Baqarah(2): 286‬‬ ‫‪602‬‬


JADWAL WAKTU SHALAT SEPANJANG TAHUN
DAERAH SEMARANG, MAGELANG, YOGYAKARTA, SOLO & SEKITARNYA
JANUARI
TANGGAL MAGHRIB ‘ISYA IMSAK SHUBUH TERBIT DLUHA DZUHUR ‘ASHAR
01-05 18.02 19.16 03.59 04.29 05.27 05.51 11.46 15.10
06-10 18.05 19.20 04.01 04.31 05.30 05.54 11.49 15.14
11-15 18.07 19.21 04.04 04.34 05.32 05.56 11.51 15.15
16-20 18.08 19.21 04.07 04.37 05.35 05.58 11.53 15.16
21-25 18.09 19.22 04.10 04.40 05.37 06.00 11.54 15.16
26-30 18.09 19.22 04.12 04.42 05.39 06.01 11.55 15.15
31-03 18.09 19.22 04.14 04.44 05.40 06.03 11.56 15.14
FEBRUARI
04-08 18.08 19.18 04.16 04.46 05.41 06.04 11.56 15.12
09-13 18.07 19.17 04.17 04.47 05.42 06.05 11.56 15.10
14-18 18.06 19.15 04.19 04.49 05.43 06.06 11.56 15.08
19-23 18.05 19.14 04.21 04.51 05.44 06.06 11.56 15.04
24-29 18.03 19.13 04.22 04.52 05.44 06.06 11.55 15.00
MARET
01-05 18.01 19.10 04.22 04.52 05.44 06.06 11.54 14.57
06-10 17.59 19.08 04.22 04.52 05.44 06.06 11.53 14.59
11-15 17.57 19.05 04.23 04.53 05.44 06.06 11.52 15.01
16-20 17.54 19.03 04.22 04.52 05.43 06.06 11.50 15.01
21-25 17.52 19.00 04.22 04.52 05.43 06.06 11.49 15.02
26-31 17.49 18.58 04.21 04.51 05.42 06.06 11.47 15.02
APRIL
01-05 17.47 18.55 04.20 04.50 05.43 06.07 11.47 15.03
06-10 17.44 18.52 04.19 04.49 05.41 06.05 11.44 15.02
11-15 17.42 18.51 04.19 04.49 05.41 06.05 11.43 15.01
16-20 17.40 18.49 04.18 04.48 05.41 06.05 11.42 15.01
21-25 17.37 18.46 04.17 04.47 05.40 06.04 11.40 15.00
26-01 17.35 18.45 04.16 04.46 05.40 06.04 11.39 14.59
MEI
02-06 17.34 18.44 04.17 04.47 05.41 06.05 11.39 14.59
07-11 17.32 18.43 04.16 04.46 05.41 06.05 11.38 14.58
12-16 17.31 18.43 04.16 04.46 05.42 06.06 11.38 14.58
17-21 17.32 18.44 04.17 04.47 05.43 06.08 11.39 14.59
22-26 17.31 18.43 04.17 04.47 05.44 06.08 11.39 14.59
27-01 17.31 18.44 04.18 04.48 05.45 06.10 11.40 15.00
JUNI
02-06 17.31 18.44 04.19 04.49 05.46 06.10 11.40 15.00
07-11 17.31 18.45 04.20 04.50 05.47 06.11 11.41 15.01
12-16 17.32 18.46 04.21 04.51 05.48 06.13 11.42 15.02
17-21 17.33 18.47 04.22 04.52 05.49 06.15 11.43 15.03
22-26 17.34 18.48 04.23 04.53 05.50 06.15 11.44 15.04
27-02 17.35 18.49 04.24 04.54 05.51 06.16 11.45 15.04
JULI
03-07 17.36 18.50 04.25 04.55 05.52 06.16 11.46 15.08
08-12 17.38 18.51 04.26 04.56 05.53 06.17 11.47 15.08
13-17 17.39 18.52 04.26 04.56 05.53 06.18 11.48 15.08
18-22 17.40 18.52 04.26 04.56 05.53 06.17 11.48 15.08
23-27 17.41 18.53 04.26 04.56 05.52 06.17 11.48 15.08
28-02 17.41 18.53 04.26 04.56 05.52 06.16 11.48 15.08

TANGGAL MAGHRIB ‘ISYA IMSAK SHUBUH TERBIT DLUHA DZUHUR ‘ASHAR


AGUSTUS
TANGGAL MAGHRIB ‘ISYA IMSAK SHUBUH TERBIT DLUHA DZUHUR ‘ASHAR
03-07 17.42 18.53 04.26 04.56 05.51 06.15 11.48 15.08
08-12 17.42 18.52 04.25 04.55 05.49 06.13 11.47 15.07
13-17 17.42 18.52 04.23 04.53 05.47 06.11 11.46 15.03
18-23 17.42 18.51 04.22 04.52 05.45 06.09 11.45 15.05
24-28 17.42 18.51 04.20 04.50 05.43 06.07 11.44 15.03
29-02 17.41 18.50 04.18 04.48 05.40 06.04 11.42 15.00
SEPTEMBER
03-07 17.41 18.49 04.16 04.46 05.37 06.02 11.41 14.57
08-12 17.40 18.48 04.13 04.43 05.35 05.59 11.39 14.55
13-17 17.39 18.48 04.11 04.41 05.32 05.55 11.37 14.52
18-23 17.38 18.46 04.08 04.38 05.29 05.52 11.35 14.48
24-28 17.37 18.46 04.05 04.35 05.26 05.48 11.34 14.44
29-03 17.37 18.46 04.03 04.33 05.24 05.46 11.32 14.41
OKTOBER
04-08 17.36 18.45 03.59 04.29 05.21 05.43 11.30 14.36
09-13 17.36 18.45 03.57 04.27 05.19 05.41 11.29 14.32
14-18 17.36 18.46 03.55 04.25 05.17 05.38 11.28 14.33
19-23 17.36 18.45 03.52 04.22 05.15 05.37 11.27 14.35
24-28 17.36 18.45 03.49 04.20 05.13 05.36 11.26 14.38
29-02 17.37 18.47 03.47 04.17 05.12 05.35 11.26 14.40
NOPEMBER
03-07 17.38 18.48 03.46 04.16 05.11 05.34 11.26 14.44
08-12 17.40 18.53 03.45 04.15 05.11 05.34 11.27 14.45
13-17 17.41 18.54 03.44 04.14 05.11 05.33 11.27 14.47
18-22 17.43 18.56 03.44 04.14 05.11 05.34 11.28 14.50
23-27 17.45 18.59 03.44 04.14 05.11 05.35 11.30 14.53
28-01 17.47 19.01 03.44 04.14 05.12 05.36 11.31 14.55
DESEMBER
02-06 17.49 19.04 03.45 04.15 05.14 05.38 11.33 14.58
07-11 17.51 19.07 03.46 04.16 05.16 05.39 11.35 15.00
12-16 17.54 19.09 03.47 04.17 05.17 05.41 11.37 15.03
17-21 17.56 19.11 03.48 04.18 05.19 05.43 11.39 15.05
22-26 17.59 19.14 03.51 04.21 05.22 05.46 11.42 15.08
27-31 18.01 19.16 03.53 04.23 05.24 05.48 11.44 15.10
TANGGAL MAGHRIB ‘ISYA IMSAK SHUBUH TERBIT DLUHA DZUHUR ‘ASHAR
Ditambah (menit) Ditambah (menit) Dikurangi (menit) Dikurangi (menit)
Purworejo 1 Garut 10 Klaten 1 Malang 9,5
Pekalongan 2 Sumedang 10 Surakarta 2 Surabaya 10
Banjarnegara 2 Cicalengka 10 Kudus 2 Bangil 10
Pemalang 3 Purwakarta 11 Juana 3 Bangkalan 10
Kebumen 3 Bandung 11 Ngawi 4 Pasuruan 10
Banyumas 4 Bogor 12 Nganjuk 4 Lumajang 12
Purwokerto 4 Krawang 12 Blora 4 Probolinggo 12
Tegal 4 Cianjur 12 Rembang 4 Besuki 13
Brebes 4 Jakarta 12 Madiun 5 Jember 13
Cirebon 5 Sukabumi 13 Pacitan 5 Pamekasan 13
Jatibarang 6 Tanggerang 14 Ponorogo 5 Bondowoso 14
Ciamis 6 Rangkasbitung 15 Tuban 7 Sumenep 14
Cilacap 7 Menes 16 Kediri 7 Situbondo 15
Tasikmalaya 8 Banten 16 Mojokerto 8 Banyuwangi 17

Disebarluaskan oleh: anamuslim.org (WA 0878 3601 3279)


Telegram: t.me/kotobjawi (karya arab putra bangsa)

Anda mungkin juga menyukai