LAPORAN PRAKTIKUM

ILMU KIMIA TANAH

Disusun oleh :
ALIF SAIFUDIN
09/286429/PN/11828

LABORATORIUM KIMIA DAN KESUBURAN TANAH

JURUSAN TANAH
FAKULTAS PERTANIAN
UNIVERSITAS GADJAH MADA
YOGYAKARTA
2011

LAPORAN PRAKTIKUM
ILMU KIMIA TANAH

Oleh:
Alif Saifudin
09/286429/PN/11828
Telah diuji tanggal:
Laporan ini telah diterima sebagai syarat memperoleh nilai mata kuliah Ilmu Kimia Tanah

Asisten Praktikum Ilmu Kimia Tanah

Tanda Tangan

Tanggal

Aulia Rahmawati, S.P.

.........................................

.......................................

Sukma Diptyaresmi, S.P.

.........................................

.......................................

Bernadhita Purbosiwi

.........................................

.......................................

Dwista Mahmuda Setyandra

.........................................

.......................................

KATA PENGANTAR
Segala puji syukur Saya panjatkan ke Allah SWT atas segala limpahan rahmat dan
berkat-Nya, sehingga saya dapat menyelesaiakan laporan resmi praktikum Ilmu Kimia Tanah
setelah melakukan praktikum pada tanggal 23 29 April 2011 di Laboratoium Kimia dan
Kesuburan Tanah Jurusan Tanah, Fakultas Pertanian, Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta
yang bertempat di Kuningan.
Laporan ini dibuat sebagai tugas akhir praktikum Ilmu Kimia Tanah yang menjadi satu
rangkaian dengan Mata Kuliah Kimia Tanah dengan SKS 2/1. Laporan resmi kimia tanah ini
dibuat sebagai syarat kelengkapan Mata Kuliah Kimia Tanah. Laporan ini membahas berbagai
sifat kimia tanah dari 3 jenis tanah yang dijadikan bahan praktikum yaitu Inceptisol, Mollisol dan
Ultisol. Ketiga jenis tanah itu diamati sifat-sifat kimianya yang dilakukan dalam praktikum
tersebut yaitu kadar lengas, pH, DHL, N total, bahan organik, KPK, P tersedia, dan humat fulvat.
Semoga penulisan laporan praktikum ini kelak dapat berguna bagi semua orang,
khususnya bagi saya sendiri.
Yogyakarta, Mei 2011

Alif Saifudin

DAFTAR ISI
Lembar Pengesahan............................................................................................................i
Kata Pengantar..................................................................................................................ii
Daftar Isi...........................................................................................................................iii
Daftar Tabel......................................................................................................................iv
Daftar Gambar...................................................................................................................v
Daftar Lampiran...............................................................................................................vi
BAB I : PENDAHULUAN.................................................................................................1
BAB II : TINJAUAN PUSTAKA.......................................................................................2
BAB III : METODOLOGI..................................................................................................6
BAB IV : HASIL PENGAMATAN DAN PEMBAHASAN..............................................11
BABV:KESIMPULAN.....................................................................................................34
DAFTAR PUSTAKA.......................................................................................................35
LAMPIRAN.....................................................................................................................37

DAFTAR TABEL

Tabel 1.1 Kadar Lengas Tanah........................................................................................11

Tabel 2.1 Nilai pH Tanah................................................................................................13
Tabel 3.1 Nilai Daya Hantar Listrik................................................................................16
Tabel 4.1 Kadar N-Total..................................................................................................18
Tabel 5.1 Kadar C dan Bahan Organik............................................................................21
Tabel 6.1 Kadar Kadar P2O5............................................................................................23
Tabel 6.2 Absorbansi Larutan Standar............................................................................23
Tabel 7.1 Kapasitas Pertukaran Kation (KPK)................................................................27
Tabel 8.1 Kadar C Humat dan Fulvat.................................................................................30

DAFTAR DIAGRAM
Diagram 1.1 Kadar Lengas Tanah...................................................................................11
Diagram 2.1 Nilai pH Tanah...........................................................................................13
Diagram 3.1 Nilai Daya Hantar Listrik...........................................................................16
Diagram 4.1 Kadar N-Total.............................................................................................18
Diagram 5.1 Kadar C dan Bahan Organik.......................................................................21
Grafik 6.1 Grafik Standar P-Tersedia..............................................................................24
Diagram 6.1 Kadar Kadar P2O5.......................................................................................24
Diagram 7.1 Kapasitas Pertukaran Kation (KPK)...........................................................27
Diagram 8.1 Kadar C Humat dan Fulvat.........................................................................30

DAFTAR LAMPIRAN
LAMPIRAN 1 : Perhitungan.........................................................................................37
LAMPIRAN 2 : Data Mentah........................................................................................42
LAMPIRAN 3 : Gambar Alat........................................................................................61