Anda di halaman 1dari 53

ANATOMI VETERINER II : ANATOMI UNGGAS

How do birds differ from other animals?


Feathers & Scales Beaks Only one functional ovary & oviduct Ovulate daily Embryo develops outside the body Testes are located inside the males body Pneumatic Bones
(air sacks fused to the bones)

Hair & hide Lips & teeth Two functional ovaries & oviducts Ovulate is cycles Embryo develops inside the body Testes are located on the outside of the body Normal bones
(1/3 organic matter, 2/3 inorganic matter)

BURUNG PURBA
PUNYA GIGI TIGA JARI TERPISAH SAYAP BERKUKU EKOR MEMANJANG DENGAN 18 21 VERTEBRAE CAUDAL

BURUNG MASA KINI


TIDAK BERGIGI OSSA METACARPALIA BERSEJIWA EKOR PENDEK DENGAN 5 8 VERTEBRAE CAUDAL PYGOSTILE

KLAS AVES
SUB KLAS ARCHAEORNITHES ARCHAEOPTERYX

SUB KLAS NEORNITHES 26 ORDO


ORDO ANSERIFORMES ORDO GALLIFORMES ORDO COLUMBIFORMES

HISTORY
The discovery of the fossil of Archaeopteryx lithographica in 1861 linked birds and reptiles. a. The skull resembled modern birds but it had teeth rather than a beak. b. The skeleton was reptilian with clawed fingers, abdominal ribs and a long bony tail. c. Feathers were unmistakably imprinted along the wings.

Archaeopteryx lithographica

SEJARAH PERKEMBANGAN AYAM (Gallus sp.)


1. Gallus gallus (Gallus bankiva = ayam hutan merah) 2. Gallus lafayetti (ayam hutan Ceylon) 3. Gallus varius (ayam hutan hijau / Jawa) 4. Gallus sonneratii (ayam hutan abu-abu)

SIFAT-SIFAT UMUM UNGGAS


KEISTIMEWAAN STRUKTUR Berdarah panas, ditutupi bulu Badan kompak, rangka ringan Sayap dan kaki tumbuh dengan baik INTENSITAS PENGHIDUPAN Kecepatan metabolisme yang tinggi Kecepatan bernafas normal 40-50 tarikan nafas per menit Temperatur normal + 40oC Detak jantung 300 kali per menit

KARAKTERISTIK UNGGAS Vertebrata yang sangat mengalami spesialisasi dan modifikasi

KULIT DAN DERIVATNYA

TIDAK MENGANDUNG KELENJAR KERINGAT


KELENJAR MINYAK : (1) Glandula uropygialis (2) Glandula auriculares

(3) Glandula venti

Glandula auricularis Glandula uropygialis

Membrana nictitans
Ayam dewasa Itik

PIGMENTASI : LIPOCHROME, MELANIN (dari dalam), XANTHOPHYL (dari luar) Ayam produktif : lemas dan berminyak Ayam tidak produktif (tua, sakit) : keras dan kering

BULU (PENNAE)
Saluran-saluran bulu (Pterylae) 10 Saluran bulu utama Bagian kulit yang tidak ditumbuhi bulu Apteria (Apterylae)

STRUKTUR BULU

RACHIS SCAPUS CALAMUS UMBILICUS SUPERIOR UMBILICUS INFERIOR

RAMI (BARBAE) VEXILLA VEXILLUM BARBAE PROX. RADII (BARBULAE) VEXILLUM BARBAE DIST.

MACAM-MACAM BULU
BULU KONTUR : TECTRICES, REMIGES, RETRICES BULU DONS (PLUMAE) BULU DONS HALUS (PULVIPLUMAE) BULU SEPERTI RAMBUT (FILIPLUMAE) BULU SAYAP (REMIGES) : Remiges primarii, remiges secundarii, remiges alulares, remex carpalis. MOLTING (proses pergantian bulu)

SISTEM KERANGKA

FUNGSI :

> >

Sebagai rangka Tempat penimbunan Ca dan P

STRUKTUR TULANG : Cavum medullaris tulang medulla Ossa pneumatici

SKELETON UNGGAS
1. 2. Axial skeleton : tulang-tulang kepala Collumna vertebrales : Ossa vertebrae cervicales (13-14 buah) Ossa vertebrae thoracales (7 buah ossa costales) Os synsacrum dan pygostyle

3.

Extremitas pectoralis
Os furcula, ossa coracoidea, ossa scapulae Tulang-tulang kaki muka

4.

Extremitas pelvicis Tulang-tulang pelvis dan tulang-tulang kaki belakang

Tulang rusuk (Ossa costales) processus uncinatus Tulang dada (sternum) corpus sterni, rostrum sterni, carina sterni (crista sterni) Os carpus dan os metacarpus os carpometacarpus Os tibia dan ossa tarsale os tibiotarsus Ossa tarsale dan os metatarsus os tarsometatarsus

Os tarsometatarsus (kiri-kanan) processus calcaris

SISTEM OTOT
Diaphragma rudimenter Serabut otot merah dan serabut otot putih dark and white meat

Otot-otot Otot-otot Otot-otot Otot-otot

kulit (bulu) : Mm. nonstriati dermatis tubuh (Mm. trunci) ekor (Mm. caudae) sayap : M. pectoralis, m. supracoracoideus,

mm. deltoidei major et minor

Otot-otot kaki Lipatan kulit sayap (Patagia)

OTOT-OTOT SAYAP
Pectoralis largest
Downward beat of flight

Surpacoracoideus raises wings Pectoralis connects to humerus with keeled sternum. Surpacoracoideus connect to coracoid bone with keeled sternum

OTOT-OTOT KAKI
Mostly bone, scales and skin Keeps bird from feeling cold and heat at foot Perching due to special tendons

SISTEM RESPIRASI
Beda dengan mammalia :
Struktur trachea Volume paru-paru konstan Mempunyai kantong hawa Mempunyai syrinx (organ pembentuk suara)

Cavum nasi larynx trachea syrinx pulmo, dan sacci pneumatici

Cavum nasi
Dipisahkan oleh suatu sekat septum nasi

2 3 lamela berstruktur tulang rawan (mirip ossa turbinatio pada mammalia) Concha nasalis rostralis Concha nasalis media Concha nasalis caudalis (tidak terdapat pada merpati dan beberapa jenis elang)

Trachea
Dibentuk oleh cartilagines trachealis yang sempurna Jumlah bervariasi (individual maupun jenis unggas) Pada ayam (termasuk cartilagines trachealis syringis) 125 + 15

Syrinx
Hanya dimiliki unggas, dulu disebut laryngis caudalis Unggas domestik tipe tracheobronchiale Pessulus membrana tympaniformis lat. et med. ligamentum interbronchiale labium lat. et med. Otot-otot syrinx (Mm. syringealis) 7 pasang Ayam tidak punya Mm. syringealis M. tracheolateralis dan M. sternotrachealis

Pulmo
Sepasang, kecil, menempel di kiri dan kanan collumna vertebralis pada septum dorsalis di dalam cavum pulmonale Permukaan berlekuk-lekuk sesuai dengan lajur costae sulci costales Bronchus utama (bronchus primarius) Bronchus secundarii Bronchi medioventrales (4) Bronchi mediodorsales (7-10) Bronchi lateroventrales (4-7) Bronchi laterodorsales (4) membentuk anyaman pulmo reteformis

Parabronchi (bronchi tertier) satuan fungsional paru-paru

Kantong hawa (Sacci pneumatici)


Terdapat 4 pasang dan satu tunggal
Saccus cervicalis (2) Saccus thoracicus cranialis (2) Saccus thoracicus caudalis (2) Saccus abdominalis (2) Saccus clavicularis (1)

Otot-otot inspirasi
Mm. levatores costarum M. scalenus M. costosternalis pars major Mm. intercostales externi

Otot-otot ekspirasi
Mm. intercostales interni M. costosternalis pars minor M. costoseptalis Otot-otot perut

SISTEM PENCERNAAN
Beda dengan mammalia
Cavum oris Oesophagus Tembolok (Ingluvies) Bentuk lambung Adanya sepasang caeca

Cavum oris cavum pharyngis canalis alimentarius kelenjar asesoris Unggas tidak punya bibir, pipi dan gigi makanan langsung ditelan

Cavum oris et pharyngis Ossa maxillae et palati Rostrum Ossa mandibulae

Lingua (lidah ) Apex linguae Corpus linguae Radix linguae papillae linguales,
berbentuk seperti cangkir

Glandulae salivares
Sekresinya untuk menyelaputi partikel makanan mempermudah proses menelan

Gl. oris monostomatis :

Gl. maxillaris Gl. angularis oris polistomatis (Ductuli glandularum oralium)


Gl. palatinae Gl. mandibulares rostrales Gl. mandibulares intermediale Gl. linguales

Gl. pharyngis polistomatis (Ductuli glandularum pharyngealium)


Gl. sphenopterygoideae Gl. mandibulares caudales Gl. cricoarythenoideae

Oesophagus
Pars cervicalis Pars thoracica Glandulae oesophageales Lymphonoduli oesophageales Tonsilla oesophageales

Ingluvies
Pelebaran bagian ventral dinding oesophagus Columbiformes diverticulum dextrum et sinistrum Anseriformes tidak punya, berbentuk gelendong meluas Glandulae ingluviales : Ayam di sulcus ingluvialis Merpati di fundus ingluvialis

Susu tembolok

Gaster
Lambung kelenjar (= pars glandularis)
Isthmus gastris Glandulae proventriculus supf. et profundae papilla proventricularis Eksokrin : pepsinogen, HCl Endokrin : somatostatin, VIP, enteroglucagon Penyakit ND (Tetelo) ptechie pada tunica mucosae

Lambung otot (= pars muscularis)


Facies tendinae : saccus cranialis et caudalis

Otot-otot utama : M. crassus caudodorsalis M. crassus cranioventralis M. tenuis craniodorsalis M. tenuis caudoventralis

Cuticula gastrica Ostium pylorica Glandulae pyloricales (endokrin) gastrin (sel G) somatostatin (sel D)
neurotensin

Intestinum
Intestinum tenue

duodenum jejunum ileum

Diverticulum vitellinum (Meckels diverticle) Duodenum ansa duodenalis mekanisme antiperistaltik Jejunum dan ileum jejunoileum Intestinum crassum sepasang caecum, rectum
Psittaciformes : tidak punya caecum Ciconiiformes : satu caecum Columbiformes : sepasang, rudimenter Ayam basis caeci, corpus caeci, apex caeci

Coccidiosis Eimeria avium

Cloaca
Coprodaeum Urodaeum muara ureter dan saluran genital Proctodaeum : Dorsal bursa cloacalis (Fabricii) Ventral phallus ()

Sexing

Pankreas : ansa duodenalis


Eksokrin : amylase, trypsin, lipase 3 saluran : ductuli pancreaticae Endokrin : insulae pancreaticae
cellulae pancreaticae Sel A : glukagon Sel B : insulin Sel D : somatostatin

Hati (Hepar)
Lobus hepatis sinister et dexter Vesica fellea ductus cysticoentericus

Columbiformes dan Psittaciformes tidak punya

Pulmo

Lien

Plica caecalis

Rectum

Hepar Ventriculus

Intestinum tenue

SISTEM UROGENITALIS
SISTEM URINARIA

Renes tiga gelambir berwarna coklat merah Ureter tidak ada kantong urine langsung ke kloaka (urodaeum) melalui ostium cloacale ureteris Urine dikeluarkan bersama faeces

NEPHRON Tipe kortikal (reptilian type) Tipe medula (mammalian type)

Excretory System
Paired metanephric kidneys
Selective re-adsorption of solutes

Urine formed and passed via ureters to cloaca No urinary bladder Water removed in cloaca and forms uric acid Salt glands, particularly in sea birds

SISTEM GENITALIA
ORGANA GENITALIA MASCULINA
Sepasang testis Ductus epididymis extremitas cranialis et caudalis Ductus deferens bermuara di kloaka (urodaeum) melalui ostium cloacale ductus deferentis Phallus non protudens corpus phallicum medianum Phallus protudens basis phalli, apex phalli

Alat bantu phallus : Corpus vasculare paracloacale proses ereksi Ligamentum elasticum M. retractor phalli relaksasi phallus

Phallus non protudens

Phallus protudens

ORGANA GENITALIA FEMININA


Embrio betina sepasang ovarium dan oviductus Setelah menetas yang kanan mengalami degenerasi (rudimenter) pada ayam betina dewasa, hanya ada ovarium dan oviductus kiri Ovarium kumpulan kuning telur (ova) Oviductus
Infundibulum Magnum

Isthmus
Uterus Vagina

Female Reproductive Tract


Ovary Infundibulum - site of fertilization Magnum - albumin addition Isthmus - membranes Uterus - shell gland Vagina - transport to exterior Sperm storage occurs at various sites in tract in some species

Ovulasi dan Pembentukan Telur


Kuning telur dibungkus oleh folikel stigma pecah (ovulasi)
Vagina
Cuticula 0,3 Kerabang telur 0,2

Infundibulum
Albumin

Magnum

3
1,3

Albumin

Isthmus
Membran kulit telur Albumin Air Kerabang telur

Jam
Kerabang telur 20

Uterus

Telur Unggas
Sel telur (kuning telur) Putih telur Chalazen (tali spiral) Selaput (membran) kulit telur 2 lapis Kerabang telur cuticula

Telur-telur abnormal
Telur dengan kuning telur ganda Telur dengan titik-titik darah Telur dengan titik-titik daging Telur dengan kerabang yang lembek Telur tanpa kuning telur Telur di dalam telur

Telur dianggap lengkap jika tersusun dari yolk atau ovum, dibentuk di ovarium dan memiliki serangkaian lapisan albumin, membran kerabang dan kerabang yang ditambahkan ke yolk melalui oviduct.
Warna telur berasal dari pigmen yang merupakan derivat dari pigmen hemoglobin darah atau pigmen empedu yang merupakan produk dekomposisi dari hemoglobin. Pigmen tersebut adalah porfirin yang berasal dari hemoglobin menimbulkan warna coklat dan olive, serta cyanin yang berasal dari empedu menimbulkan warna biru dan hijau

Review of the Parts of an Egg


Albumen Yolk Shell

Air Cell

Outer Shell Membrane Chalaza

Inner shell membrane

Germinal Disc

Vitelline Membrane

SISTEM SIRKULASI
SISTEM PEREDARAN DARAH DAN LIMFATIKA Darah
Eritrosit berinti Leukosit

Sistem Vaskular
Aorta ascendens tubuh bagian depan Jantung Aorta Arcus aortae Aorta descendens tubuh bagian belakang

Circulatory System
4 chambered heart Closed system Separation of respiratory and systemic circulations Right aortic arch leads to dorsal aorta (left in humans) Larger the bird, slower the heartbeat Nucleated erythrocytes Phagocytes present

Sistem Limfatika
Limpa dan pembuluh-pembuluh limfe Kelenjar thymus Bursa cloacalis (Fabricii) Pada unggas dewasa mengecil hilang Fungsi digantikan oleh limpa

SISTEM SYARAF
Sistem syaraf pusat Sistem syaraf otonom

Nervous and Sensory System


Need well developed brain
Cerebral hemispheres, cerebellum and optic lobes Cerebral cortex less developed Muscle position Equilibrium Visual clues All necessary for movement and balance

Cerebellum coordinates

Poor sense of smell and taste (carnivorous, flightless, oceanic and waterfowl have good tasting ability Hearing good
External ear Middle ear Inner ear Basic arrangement of mammals

Vision
Similar to humans Rods & cones Highly vascularized area near optic nerve called pecten (adds additional nutrients to eye) Fovea may be found in pits on retina
Some birds have two fovea Binocular vision birds
Central fovea for sharp monocular images Posterior fovea for sharp binocular vision

Anda mungkin juga menyukai