Rencana Dan Estimate Real of Cost

H ilri';i,liar' [b,ahim
ffi*
ESTfI\{A1 'E
RtrALofCOS,-I-,; ,,2" )(.'\\
,r{rA" ,'(.)\l\.0:,
-))',i'\:
i,;,('.,,
,)u . X.
ih-L\ r
T\iI
a
I
B--_.,,-.
.'\.r
Er-f,
')..,
.
\-\..t\'.:*i
I
rI
il.
l'
'l(
,'. .)r('
n..r,,n.
' ':t* {rr, il:a:!*t'
{,
[^r
tr,
il
I
1
I
I
RENCANA DAN ESTIMATE
REAL OF COST
I
I
j1
I
i
I
t\
lr,
\
kmkosipil.blogspot.com
WdrymoagffiRa
Kqnlor
Pernqoron
IJA(API ,Jl.SowoRoyoNo.
m
f
MEDAN, Komplel6Wortowon.Jl.
18,Telp.(02l)4717c/l9,47m988
PEHNB ru, Jl. Roiowoli Gg. Anggrek No. 73 Rt, m2/04
Letter Press No. 9, Telp. (061) 6614057
KedLngscri$Jkoiodi. Telp. (0761) 24815 P DANG, Jl, Beringin IVC No. 16, Belonfi Bdot. Telp. (0751)
NDt \lG,
57725IPAtElff l{G, Jl.NunllrnonRt.50No. 1839A"SekplerEohz0lltlelp,(071l)364567
YOGYAHRIA, Jl, Dernokcn Bcru TR lll l{o. 767 Gg.
Jl. Rmco Monycr ll{o. ]9, Ielp. (U22) 73m5l
Kencngolegokep,Ieh.02T4)620306 ISEMAR IlG, Jl.JerukVllll,lo. 16Rt. 10/04,LanpedqSernorong
BAYA.i.DuhhKr.pcngX/'XlNo.25,Telp.(031)5671.l86r[i I(^SAR,
SelotcnTets.024)8317232
'l
Pen rndrcn Euni Permoto Hiou Jl. tutton Alouddin Blok A6 No. 6. Telp. (04 1 l ) 8658 7 r E NJARill SlN,
Komdeks Ki Hoior Dewontoro. Jl. Rotu Zoleho No. 169. Gg. 7 Rt. ]9. Bonjor Timur Telp. (051 l) 257559
I
I
l$n
!B
vuwwowM
.;1
Inand
q
i
SYATYCNfld ry YNYSXVIfld .
ISIN)IflJ. .
unrxflIlsuv
ry AIdIS XINXflJ. YATSISYHY}\I .

trtrtrs
XNJNN
'LSOC'ilOffiIil
fl'L\nrtlruSfl
NIY(I
YNIYCNIflIT
rrrlrlBrql rBIltIcBfl 'H
L-
BA 01.54.0335
I
ir
RENCANA DAN ESTIMATE REAL OF COST
Oleh
H. Biehtiar Ibrahim
Diterbitkan oleh PT Bumi Aksara

Jl. Sawo Raya No. 18
lakafia13220
@
Hak cipta dilindungi undang-undang. Dilarang memperbanyak
buku ini sebagian atau seluruhnya, dalam bentuk dan dengan
cara apa pun juga, baik secara mekanis maupun elektronis,
terrnasuk fotokopi, rekaman, dan lain-lain tanpa izin tertulis
dari penerbit.
,Cetakan pertama, Agustw 1994
Cetakan kedua, Desember 1996

Cetakan ketiga, Januari 2001
Perancang kulit, Eddi Rose
Dicetak oleh Sinar Grafika Offset

ISBN 979.525-208-4
Perpustakaan Nasional: Katalog Dalam Terbitan (KDT)
IBRAHIM, Bachtiar
Rencana dan Estimate Real of Cost/Bachtiar Ibrahim.
Cet. 3. - ]akarta: Bumi Aksara, 2001.
x,274 hlm.; 25 cm.
Bibliografi
rsBN 979-52G2A84
1.
Teknik Bangr"rnan.
I. Judul.
690
MILIK
Prcpinqi Jawa Timur
66
1mm[m4
I rrnqel ftmfntfin6'auie1,et
'Bnuns e1p1
FBq e,{qeeJusu epe u8oung
'ueEuepel uep tredereq ueftnp qnued qerec Eue,(
)pse
nfnueru 'erusrur4do qnmd uzfinp qaptrepu ?qoc elq 'rrBDIruEp r.mueN 'ldsp?rl
Fsq
tnft:4q ueftnp ftnpueqrp BIIq' IUB refunduntu unpq Frl lpq BqBsn
efot
uap ftre{
'ueuep8rnd:eq
Wqel
Eurl rydeq-{edeg usp Brspn"S trupl rellsd BruBIue1 leWd erlrues pep rmftreqtrnru
rrBJBs rrBp {Bm{ ualdereqErnur 'srlnqJal uep Req Eueuas ue8rnp unsn(uad 'nlr {nu1 'etund
-rrns IJ?p qnet Euer( uerfeduad undneur ualBru >peq 'uz6ueropl >1e,(ueg efes nIJaJ
'ueeueslepd wftnp ue1rellJaq Eue,{ meyrnel
eferg uep ue8unlrne; 'ud4lnseuuel umleq Euef nuntr4 ueun8ueg e,(erg ur1:equffiuau
Tn1rm r,IBIBr '1u:16uerp (eledl.{ uereEtuy) $oJ JO IeaU eletunsA uep Brlecr.lag Inpnf
'rso3
jtg TyflU flyrttrJsfl NV11 VNVf,NtrU ppnt uuftnp sF)trBJd E r'rpeC ueunEueg e,(e1g
wrt6Etry BuEilr\I ue1eu uapfedrnu Br.IBsrueq unsnfuad lngasral pq uap uepe,(rn6
'treefra:pd w6tredel e4 unfta1ftrcf ulleratu rlur;nmgel e,{rm{nrndral Euernl urrlqeqe,{rnru
e8Etmt 'r.rndurnr ns1e 1lun rydurcp1 n1es tu?lup efuqel IJelEu ue8rnp ueletu BJe1rre
6uexq '6Eur.1 uerunEre6 uep uaunte; qe6rcue14 q?loryS eped urnp4grq
rp >leftreq 'um11eu ulry
trereffiav supcueu n4nq-qnq uelBtu
urlsru uup er(erg
'ueefte1ad uetuedel "JBlrrB

tp us1r1nsol p6eqreq murruru sues
-{BIed usp B \srssqsu 'lv\srs epd ryz(ueq qrseru lnqesrel n4nq 4efueq rrBDIes IJB(I
ftmpe8 uetrn8treq ueeueslepd uBIBp
.rep 'Jnplelsrv/pdrg >pnp1 BAsrssgq4
6rm&urce4req uep 1etmruaq 6ue{
apreu Feq
J4119 emsrs 1n1tn1 Brue1ruq 'e,{uqeFunl reseq drupc rseuslJeq Eue,t uerlerftred eporur
'e"r(usruafes uap ftrnpeg ueun8ueg e,(urg uere6Euy srrBcrn1 Eue14 qng
azftnp
UYINIVCNId YI\flX
I\rws vugtwms
#sR>\-o
s7
#9
IsNldoud I^roIÎn |wYrulDrlld
NiIIÎ![Wdgq I{VAVIIA\
UOJ}\I\9r)I VTVdIDI
'snPe)
deqet Eueftre6 e$wl ueur8uaqtue4 uped SueqruMrnur pdep uap 4e,{ueq rHpni yl
rulnq ualqJerred er;csn t8oures 'uat8Jsr,lErnd uolredtues rurel srprnd uped e,{unp1y
ue8uedel p etreslepd-eues4epd
peq qngunru 1rtrres rr:p t6nf lrunftreq {Fqel ntull uBssnlJaqe,(rcd BIrBrBs rn1aloul
rreasrlspmqred qequrernru Eul&uss Ip '1ul rqnq edqtqral wftnp IIETI?pnu-qEpnIAI
'uer#uz urfuilnfrDd ureFp uaSuerqe4 usp usrIBIBse{ 1aqHB p"[q esrq ez(urrys
r,I?les susru tp us{sBnrueur umpq 8ua( ueetra>pd nnur 1eqp4 Wssur uaputftrad xunDru
r.rrrusu'1uI tereg ?ra1enms p urEueq elg redsp ftra( 4a(ueq qBIq a{uqn8tunsag
e.Ee:r,dpp requrt8 ure8rnp rdaptnp
sUes rusq?dtp rlepnur u?p qareral sepf &uJnc uagfesp Eua( unpeg uzunftrqun6 sr(elg
wrdfuy ftruufinu rlcnce n1us qslBs re8eqas tpq rzEuus lur rqnq lsqr.pru nus;
ftrpeg wunftrg a(erg trere88uy suBcuoll lru{el Z qng uup I rDIng uanpedred
uep qnmp(LEru rseaorEr TIBIBpB
e1ru4slI uBp srlerueJ ruIng
tsoC
Irrl
Jo
IEaU
'8wpe4 (fiotorrpl uatprprnd rrsrIFI
IBIBg)J.dTg JtrLS runOuelmsued ''cs'grunIBr(Ureqlpeg'H?r?pm?g ueftrererl.,ISOC
'
_[O
TVmf
flIyfiIISg
Nv11
vNVf,NfiU,
rolng uegqreuad ryuq nque,(mru
lury
NIYINtrNIVSYIEI
,6rzs'scpd-,,,rs:Efosid.l.q"tnl'up*sqrs'D.qr
I\ruVg \ntflLvwns IsNldoud

Hnnn Nwflttr)lgd NglÎg,twdfl o Ilv/t\ruua uorhlvr
wnnn N\,"yntflxgd Ngl^tg.twdgo
I!^
?
vlll
KA^TA SAMBUTAN
Salah satu faldor yang menunjang usaha pudngkatan mtilu pendidikan pada sekolah
Teknologr Menengah (STM) adalah tersedianya buku-buku pelajaran kejuruan teknik yang
memadai baik junrlah rnaupun mtrtunya, sebagai buku pqangan siswa ataupun pedoman
persiapan mengajar bagl guru di sekolah.
Sehubungan dargan usaha peningkatan mutu pendidikan ini kami menyambut baik
dan mengfrargai sekali prakarsa saudara H. BACHTIAR IBRAHIM B.Sc., pensiunan
Guru STM - BLPT Padang yang telah menulis dan menerbitkan buku yang berjudul.:
RENCANA DAN ESTIMATE REAL OF COST.
Menunrt hemat kami uraian dalam buku ini cukup jelas, ringkas dan mudah dipahami
karena dalam penyajiannya dilengkapi dangn simulasi dan gambar daail yang diperlukan.
Buku Rencaru dan Estimate Real of Cost ini adalah renovasi menyeluruh dari perpaduan
buku 1 dan buku 2 Teknik Rencana /llrgaran Biaya Bangunan Gedung.
Dengan terbifirya buku ini telah menambah koleksi buku pogetahuan di bidang teknik
yang dapat di pakai oldr siswa atau guru STIvI, tenrama jurusan Bangrman Gedung
sebagai pelengkap'buku pak* yangtelah ada di sekolah.
.Eiharapkan penulis selalu untuk menyempumakan penulisan buku selanjutnya, ss
llnggp parerbitan berikutnya dapat disajikan lebih baik dan sernpuma sesuai dargan perkembangan Ilmu Pengetahuan dan teknologi. Semoga buku iltr bermanfaat bagr Padidikan
Keterampilan siswa dan mahasiswa guna menunjang Pemban$nan Jangka Panjang Tahap
Kedua.
Padang November 1993

KEPALA BALAI LATIHAN PENDIDIKAN
TEKNIK ( BLPT ) PADANG
\
ffi*
Drs.
BATIUS
99r
991
99I
8tI
lsoc Jo IBQI alBtuqsg ueunsns 'g

uegreErc6 'V
ISOJ iIO TYIn{ ![VI^[IS!I
r8rcp1uel{1 'A
uaefte1e6 usn1Bs
ueqreEua4 'V
TEI
gedn uenpg rF.tv11rzuB6 'O

rrBrIBg rrBnlBS etwpl rBUrE( 'C
gedn uep uBrIBg BsllBuV 'g
ver
LTI
9ET
tel
II
8ZI
NZ
ez
tz
NVVNIIDIAdNVOJYSVSUVH'I
VAVIB NYUVCCNV VNVJNf,U : VNOS)I NVICVS
rIeunsns f,
ueefrele4 eurnlo1
uue!:e1e6 eurnlo1 rrBre{l g

ueefta1etr aumlo1 uergeEue4 'V
I{
IT,
NVVffiD{irdrs\rxrsn)vsrun.ro^'n
'rI
ZZ
TSE}IUBS
EI
c
{
bI
9I
9I
x
I:
I:
6t
8I
LI
-l
OZ
f,
g
OI
7,t
II
BuBctE)r
llrlslT rsBls]sq 'I

uesn) qBUe( 'zI
puoJEId er-rBcr-ra)I 'I I

de;1 ewcrnll '91
m - g ue8uop6 6
tr
a w6uoro4 'g
I
1 ue6uop6 '1
Is"puod rIsrIe(I g
plyEuldues IBduBI 'g
rreue) Eqdrueg
ryduel
'y
Euqepg ledruel 'g

e.>ptr\l
nedwea '7
r{BUe([
'I
XIIJSES){VSIÎVC
xllJsas
'E
'z
Nru{N NVI-L{!I9N!Id 'I

NVICVg
I
XI
:
xflrsgg uvghtvc
Nv(
xuJ,sgg
nIvsfl)I
'
usnFr.IBpr.red
repe8rn6
ep;
ISI UYIIVO
XI
1s1
to{oq
il
1..
l''
x
Daftar Isi
3. PERSENTASEBOBOTPEKERJAA}{
A. Pengertian
B. Uraian Bobot Pekerjaan
C. SusunanBobdPekerjaan
4. TENAGAKERIA
A. Pengertian
B. Uraian TanagaKerja
C. Susunan TanagaKerja .
5. BAHAN/]VIA'TERIAL
A. Pengertian
B. Uraian Bahan
C. SusunanBahan
6. TrME SCTfiDULE (RENCANTA KERIA)
A. Pengertian
B. Uraian Rencana Kerja .
C. Dagram "S' .
BAGIAN KETIGA
1. VOLUME
PENGETAHUAN LAPANGAN
A. VolumeKayu
B. Junlah BatangKayu / IW
C. Volume Gorong-gorong .
2. UKURAN.
A. Luas
B. Isi..
C. Berat....
D. Panjang
.
3.
4.
.
.
169
769
170
189
193
193
194
215
221
221
'
'..1.. "
222
239
242
242
242
249
251
253
2s3
256
258
261
26t
26t
262
263
DAFTARBAJA
265
RUMUS PRAKTIS
267
267
A. BidangDatar....
B. BmdalRuang
C. Bidang BanyakBeraturan
DAFTAR PUSTAKA
270
274
277
:
rIEredsr,rB4. rlqgl lelseq
rgqulg8 usldueued rrEE lularuosl rrep rolBlntuls ?F,endle:tr- uq[due1p 'uee[re1ed eumlo^
uepeq-tnpeq ftrqqErnur snEqeles 1e$eq requrr8 ?ceqtueru uoltppntueru {nxrn
'
'e,(e1q uereEEue unsn(uaru Bprle

le?s eped StnXrz8ral
gedn trenps e8reg uep uBI{Bg uetr1es Snqe4eut 'e,{e1g ue.re8Euy ueunsndmd usnc" nlerls
uap&ueu Eued
e1erurlsfl r.rBp srrecr.IoU uerle,(tnd uenln1 ue8mp Fnsas
1so3
Jo
IBeI
'8ue:r1es rnunl epue tuef
e8;rr4ut6;rnp'6e1 ueaapr {Bpl} 'mqesn1rF,rcq eles n1ral '066I Lrnqu} eped uurldsgrp
qepl gedn uun1es 6req trrp uBWq rlutqes e8req '$o3 Jo IBaU elerupsg ueunsnfuad ruBIeO
'gedn trenps et:aqwp ueqeq rrunles r8req qelo urrplrrelp e8n['enpe1 uep euregad roplq
Eudues p e,{e1g t:r-tffiilr- e,{qrce>1 Jeseq ualn}uetr,tu {n1m Fqs1e>lp eueurrr8eqeg
'ueefta1ed ueftredel
!p Fsrl derBs rnurelrp ftre,( srplerd mturu-snturu us{}BeJflrptuetu u?p 'efeq -regep mprlntu
ue8ueqtu44rerrup uqeunEredureur
nsle
nlens
'ueeLroled
eumlon
tuqffimru erec
"pueq ueuepEuad
EssnEueu {eprlEuef s{eJeu ertltr- p ry,(ueq 'ue6uedel
urryesepreg
ry
'sF{eJd snuru-snurnu
e[eg regeg
uu8uequr; usp 'ueJDIlf 'aumlo1
',,9,, ruuJEerg usp empeqcs
uBr{Bq
:e
1e ;1
eturl
urp etrey e3ewT qeprn[uercrn

uee[e1e4 loqog esqnsred
lso] Jo IBo)I erurDsg

uee[re4a6 uBn]BS rtu11 uBrBJn
'ueefte1e4
>p$eg
errmlo1
rl?p
rsqrueg mBqrueIAI
Jo1elnturs usp
J?gtueg uesulefuatr
{e}seg
{a}seguEFq uesepltn6
:3npex
:n }B s aX
'rrer{Bqruel
rrepuq n}Bs r.rep 'ue1Bur 1o1od

uBpeq enp
urpJq
a1etu4sil rrep Brrecue1 rrerrnsns e,(ruesep epe4
lsoJ
IJep
Jo
IelU
'e{e1q tlr-tffiue ueunsn (ued urBIBp serrrrBued/euesrlepd
rtsnnpl 11nnpf Bl\srseqetu/81(srs urlgspnuretu e68rm{ '(undurn:)

lodruopl n1es ruelsp
eduur.el ueleru ue8mp ye1eur erv$re p (>fqD lp{ret tuqes epes 'sr11e-rd uep reseprnur
tuef pqleq eped uquqelp Wqel '$o) Jo Iee)I e1eur4sg uzp BuBcue)I usunsns
fttnpeg ueuntueg e,{erg uertSftry uelfe{r.Ed epopur nElB rrence n}sns
uuledrueu e1BdN efielguere8Euy srrBcuog nB]B tso3 Jo IBo)I eleru4sg uup ?trecrro)I
NVnlnHV(INgd
IX
uDnlnqDpuad
xii
Pendahuluan
F{al-hal yang berkaitan dengan pelaksanaan pekerjaan, syarat-syarat teknis dan

administrasi, peraturan pemerintah, dan orang-orang yang terkait di dalamnya, akan di
kupas dalam buku DOKUMEN PELELANGAN.
{else8 tequruD
uBp >lelseg
N'tYSf)t NIYICYS
r
t
009'187'tl
009't8t
000'00r'z
qBlurnf
000'92
9'L
08
000'09I
9e
000'09
wqrs16.111
eErqplunl
'dU
000'000 zI
'd[
9 x 9't
Lx g
0I
8
zw
tueg t6g
ue1run1
tfg
4npql t6g
E
7,
I
'oN
ueefte1e4 uerern
errmlo^
(uonqofl nsox otpt{
ua,ta8&uv :
to{De
'(uerrs:1ef rcsu:l eferq rlr-tffirlrusunsndued us)lrBqtur8AIeru ]BdBp {n}un 'qolroo rBpe{es us)llreqp
IuI rIBly\Bq I([
'4rlel Br?cos ftuqqp fulr.A 6wque6tnp Bpeqreq r{ner nlelrel
{sp4
e{erq uerettue edrJBurBu undne1e16
'4rl3l Brecos 8uqppp Etre,{ e,(erq tlr-:rffirlr.
ISLTBI
ssnl
lu
fug
IrBnlBs
t6req urueu
'rBsB>1
depeqr4 r.rBruoped rBBBqes lu:ledrp resul e,(erq uetffilxtr 'rs1rrel senl (.ru) 6asred tepru
de4tranps eEreq uqeunETp Jesr:l eterqvelrffir:r- unsn{ueu tuslep ueruoped le8aqeg
(ue4s,IBD UVSYX
yAyIf, |MVfX)NV
'I
:
ruEeqas ererJ
uulp{elrp pdep e,{e1g ueretEuy unsnduetu urBIeO
frullJaq
Zueftnp
'e{eqerng uup unpueg
<e;.ru4e1
uequnp4 (ruEg uoled <uspel I Ip BFoI r6erueil qedn trep uBqBq et:eq udrnp
Bpeqreq uepe4 Ip B[e{ frauelt qedn urp uerpq e?:rq ef,u1rzsru qotuoo peqeg
ufta>1 e8ernl qedn uep ueqeq eSreq treepeqrad euerrl uu>lqeqasrp 'qereep Eursetu-Eursetu
Ip Epeq-speqJeq UelIB eues Er.rB,{ ueun8ueq vped e,\eq ur-rcffiw1 'pre,(s rqnrcureru usp
lelrueo 'pyp1ue8rcp Eunlnpp Euef, u?unEueq IJep 6req ur4edrueur eferg uauEEuy
'nqasr41e,{or6 nep truunEueg rreBrrB$leled uu8rnp uu8trnqnqreq 6uef ue1 eferq-ederq
eges 'gedn r.rcp r.rBr.{Bq {nun ualnlredrp tue,,( e,{erq e,{rqefueq ue6un1n1red,{eppe 1e,{ord
ne}u LrBunEusq qens (6uaoor8eg) eferg uerffiuy suecrro)I ue8rnp pnsleurp ftrua
nnrun N\rrruucNfld'I
Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek
2.
AIYGGARAN BIAYA TELITI

Yang dimaksud dargan Anggaran Biaya Teliti, ialah anggaran biaya bangturan atau
proyek yang dihitung dengan teliti dan cerrnat, sesuai dugan ketentuan dan syarat-syarat
penyusunan urggaran biaya. Pada angaranbiaya kasar sebagaimana diuraikan terdahulu,
harga satuan dihitrurg berdasarkan harga taksiran setiap luas lantai m1 Taksiran tersebut
haruslah berdasarkan harga yangwajar, dan tidak terlalu jauh berbeda dengan harga yang
dihitung secara teliti.
Sedangkan penyusr.man anggaran biaya yang dihitung durgan teliti, didasarkan atau
didukung oleh
a. Bestek.
Gunanya untuk menentukan spesifikasi bahan dan syarat-syarat teknis.
Gambar Bestek.
Gtmanya untuk menentukan/marghitung besamya masing-masing volume peke{aan.
c. Harga Satuan Pekerjaan.
Didapat dan harga satuan bahan dan harga satuan upah berdasarkan perhitungan
analisa BOW.
b.
BOW singkatan dai Burgerlijke Openbare WerkBnialah suatu ketmtuan dan ketetapan
umum yang ditetapkan oleh Dir BOW tanggal 28 Pebruan 1921 Nomor 5372 A pada
zaman Pemenntahan Bel anda.
Analisa BOW hanya dapat dipakai tmtuk pekerjaan padat karya, yang memakai
peralatan konvensional.
Anggaran Biaya Bangunan Bertingkat

Dibawah ini diberikan harga bangr,uran bertingkat berdasarkan Keputusan Drektur
Jenderal Cipta Karya untuk dikaahui dan dimaklumr Harga satuan rata-rata per m2
tertinggr banguun bertingkat turtuk gedung pemerintah sebagai berikut
.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
Bangunan 2lantai
Bangunan 3 lantar
Bangturan 4lantar
1,090.
Banguran 5 lantar
Banguran 6 lantar
r.162: X
Bangruran 7 lantar
Bangturan 8 lantai
1,120.
1.135.
1.197 .
X
X
x
x
r.236.X
1,265"X
Dalam hal ini. harga X adalah llarga Dasar Gedung Bertingkat per m2, dargan tinggr
banguran bertingkat Gedung Pemerintah tidak boleh lebih dari 8 (delapan) lantai, termasuk
lantai dasar.
sele eI Jools uzp relnrurp sleq
Zil ue6uesed w6rcp
e1eq
nteq uep Eurpurp
erlrues
'e
'8umqg uuuf.rerp4 'g IBsBd

sd, : rd
1 ue:nduec ue6mp IIR{ n}eq w8uesed Irep }snqlp 1ull n}q Is"puod q
'wped rcdures rre ue8uep ueJrsrp uep rlsed ueftnp rsup e,{ueps
0Z Ieqeps lu>l nleq uep uprel Euedruelsuey 'e
-e1es 'edru ueDIr.uepos unsns rp 8ue,(
ur
1sBpuod uuuf.rerp4 'Z IBsBd

(Euzftrrruee) ueefteled uesepirnd tuBIBp rrurqn1e>l-uetUuap>l uep Ilqep reqrueg
.>plseq rBquBC
uolresepraq uDIrqBIIp 'rur uee[re1ed uuleuesleleu ruBI( 'c
le1sag
'erundures uep resales u"peel tuelep efuuulqeredueu uerpnue{
usp 'uer{eqrrre1 uep uedersred ueelre1ed us)det,{uaru 'ueefte1ed $V-lBlB'el:e>1retn1
uulerpe,(rmu 'uBqBq-uBr{eq lUBcBru ep6as uopuelepueru uBp !}ndrpru rur uee[re1e6 q

zW O?'IL + senl ue8rnp Etueln se1rp11 qeruru unEuequa;4i : uee[.ra1a4 BruBN e
sluaf 'I IBsBd
uuu[.ra1atr
SIN)IUI IYUVAS-IYUVAS NV(I NYU{IIYUSd

:
lDIUeq rr6eqes
snn1e1 1e:e,{s
uqlJaqlp rur qea\Bq rO
-1ere,{s uBp uEJnJBrad ef,rrcrcyte rp le}seg qo}uoo ede;eqeq
'Ielseq :eqrue6 uup
Ielseq Ervlue ue8unqnq eueu,xr.Eeq 'sepf q1qe1 Eue^( uereqrur6 w4ledyptnru eun8 ualrern
-p uqe 8ue,{ snopl uernlerad ue@eqes e,{ueq 'se}e Ip lnqasle} uernlerad e8pel geq
'srjDIeI r.r?p r.JBJqeJed 'f,
'rsEJlsrulurpvrreJnleJed q
'I'unlu1l rJBJnlJed 'e
: urBI Brelua uepeq e8p peqlp {e}seq e.{uunurn
Bpsd 'rueqedry qepnu uep selal dqnc pulre]'edru ueqnuapes uslreJnrp Euef 'p16rnu
Errcf. uenlered nlens qelrye le]seq rpel '1a.{or4 nep ueunEueg ueefteled n}srls uBeues
uDtnptad wereqam( epueleg BsBr{Bq Irsp Isreq 1e}seg
-1e1ad Totots-1o"rotg uDp
Yf,ISf,ft'Z
a
o
'
w
N
_,,.,/,
b.
c.
sesuai dengangambar.
Pasangan kedap air (cementraam) campuran lPcl.2 Ps dipasang setinggi 20 cm di
atas permukaan lantai dan 150 crn di atas permukaan lantai kamar mandi dan WC.
Pasangan batu bata yang lain, selain yangtersebut di atas, di pasang dengan campuran
1Pc:4Ps.
Pasal
a.
b.
c
d
4.
Pekerjaan Kayr,"
Semua kayu yang dipergunakan harus cukup kering dan berkualitas baik. Tidak diperkenankan marggwrakan kayu bermata untuk batang tekan/tzik.
Ukuran-ukuran kayr urtuk seluruh macam peke{aan, harus sesuai dengan yang tercantum dalam gambar dan penjelasan pekerjaan.
Untuk kayu kuda-kuda, rangka atap, dan rangka loteng harus drresidu.
Setiap kusen harus diben angker sesuai dengan gambar dan tidak dibenarkan memakai
paku sebagai gartr angker. Bagan-bagian kusen yang menyentuh pasangan diben
merue.
5. Penutup.
t{al-hal yang belum jelas baik dalam gambar maupun dalam berita acara aanwijzing
pelaksana harus menanyakan pada Dreksi, hingga pelaksana morgetahui dan memahami ruang lingkup (scope) pekerjaan sebelum pekerjaan dimulai.
Walaupun dalam bestek lni tidak lengkap tercantum satu per satu baik mengenai keur
bahan-bahan dan lain sebagainya tetapi tercantum dalam AV, (Algemeene Voor de
aannemrngbij opanbare werken in Indonesian) tarrWl28 Mei 1941 Nomor 9 bijlad
Nomor 14571, maupun dalam Building Code (Peraturan Bangunan) yang disusun oleh
Lembaga Puryelidikan Masalah Bangtrnan Direkorat Jenderal Cipta Karya Departe.
men Pekerjaan Umum maka pekerjaan tersebut harus dikerjakan dan bukan merupa-
Pasal
a.
b.
kan pekerjaan tambahan.

Dari pasal 2 sub b dijelaskan bahwa campuran spesi pondasi batu kali I Pc : 4 Ps,
dan pasal 3 sub b dan c campuran spesi pasangan batu bata untukterasraaml Pc: 2
Ps, sedang untuk pasangan batu bata yang lain mernakai campuran I Pc : 4 Ps.
Contoh dan kutipan pasal demi pasal dan peraturan dan syarat-syarat tekrus
tersebut di atas, dapat disimpulkan bahwa bestek dan gambar bestek merupakan kunci
pokok (tolok ukur) dalam menentukan kualitas, kuantitas dan ruang li"gkup (scoope)
pekerjaan. Pasal 1 sampai datgan pasal 5 di atas, bukan merupakan unrtan sebenamya
dan syarat-syarat telals tapi hanyalah sekadar turtuk memberikan gambaran dalam
huburgannya durgan tiap pekerjaan.
r38uq nndner.u Jeqel uerruln-r.rgrruIn us{umueolp >lgpl} ur,lueprrcd reqrueg epe4

'00I : I n4 ue8uepued reqr.uC 'n
1ee1funnup1o1eq Em: 1ou'1r8ue1-tr8uey r8Eurl'n1urd uep epprcf
8uq >1ep1 'rsepuod rsssp :e.,(qesnu ,w;i'mllrep (lpQ e6np unpecre] srueq w6uo1
-od requeS eped 'rs1ru1suo{ n}Bnses ualnpnper ne}B
uulselairnu 1n1un e,{u
{slel
-ueny:eda>1 lrunuetu rnlnquatu uep Eueplleu ur6uolod ysp
lrlpJe] ue8uopd rBqlUBc
'00I : I n4 w6uopd reqLuBC 't
( - ) ep,rel uaqlp reluul r4e&\eq rp uerruln wp ( + ) epuel ueqrp
reluBl uBp IDIlUe,r r{ErB uEJru{n Bntues '{oqtuq ue8uesed uBp us)lBpeqp uopq IJsp
(3uer1) ruolol requEC '00'0 + ue8rnp Iepuellp (pQ e8np ue8rnp Inpq qturu Irluel
dele 1n1tnq ue8mp renses seleluep Fqe] qrqel snpd-snpd sut8 ueftnp
drle suEE ;eque8rp e8ni qernp epe4 'snpd sue8 w6rcp requt6rp (qcqmnoq) sere
ue8ueraued :eque8 uelSurpes 'seyef uu8tnp ]grlrel epptnl uep nlurd reqrurB ffiurq
'reluel IrEp ru 00'l + 8urps (8uedtue1) 1ede1
reqrue8 uulsrlnpru qeuep rBquBC

'00I : t nd q"mp rBqtuec
7.
'uey(o.r
up
qeuel seleq sue8 euecueU
ue8uenqued rleJnls euecue5
'rlelnq
le
't8ed
uep uele[euecueg
'
rrBruB Ier.l er.rBsr.reu
'ueun8ueq
{e1el euecue5
: uBp urpre] 009 : I ne]P- ooz: I nd 'rsnJrs reqluec I

: uBp urpre] Ielseq requec
e,,(erg ueruffiuy euecueg unsn{ueru tuelsp undneu'ueel:e1ed dols uep selrlsq uol
-nluaueu tuelep ryeq.(;n1n 1o1o1) >1o1od rcuq urledrueu {e$aq uep le}seq rBqruEC
ueefteled (1e1seq) 1ercAs-1erc,\s rrep uerern uep uetrdruel ueledrueu
Ialsaq .rEquBD resoq qrqel 8ue,( (ue.lnry1 uu8urpueq:ed : nO e1u1s ue8mp resep Jrupp
requu8 usp 'euu3ue5 Bld JBqruS uerctn uep uelnluel reque8 qBIBpB Ielseq reqrueC
Xf,Isffl
UYflIAMC 'g
bangunan. Gambar pandangan
lugkap
dengan dekorasi yang disesuaikan dengan
perencnnaan.
Gambar Rencana Atap PU
: 100
Gambar rencana atap menggambarkan bentuk konstruksi renczma atap lengkap dengan
kuda-kuda, nok gording muurplaaUreng baloh hookeper, keilkeper, talutg air, usuk/
kasau dan konstruksi penahan, dorgan jelas.
6.
Gambar Konstruksi PU I : 50.

Gambar konstruksi terdiri dari
Gambar konstruksi beton bertulang.
Gambar konstruksi kayu.
Gambar konstruksi baja.
Lext$ap dengan ukuran-ukuran dan perhiturgan konstruksinya.
:
7.
Gambar Pelengkap
Gambar pelengkap terdiri dari :
Gambar listrik dari PLN.
Gambar sanitair.
Gambar saluran pembuang air kotor.
Gambar saluran pembuang air hujan.
Di bawah ini diberikan daftar gambar bestek yang telah diberi nomor seri A sampai N
dengan perincian sebagai berikut
lI.
I'
rfi
!1
[]
ill
1. DENAH
2. TAMPAK MUKA
3. TAMPAK BELAKANG
4. TAMPAK SAMPING KANAN
5. TAMPAK SAMPING KIRI
6 DENAHPONDASI
7. POTONGANI-I
A
B
C
D
E
F
8. POTONGANtr-tr
9. POTONGANI M-M
10.
11.
12.
13.
14.
RENCANA KAP
RENCANAPLAFOND
DENAHKUSEN
INSTALASILISTRIK
RENCANIA SANITASI
:H
:I
:J
:K
:L
:M
N
latsag
I-
0e0
tt0ro
I
Ir
ll
l"'
I
I
0sz
I
I
I
I
002
.I
I
t 0s0
+
I
+-
roquo)
Sl.t
-f
Sz.i
;-
@z :-9q7
-rgt!
'
MUKA f-B-l
sKALA 1:10. --1:D
TAMPAK
II
:l** . r:i
lalsag rDqwDg
W
t2
t:ll-l
EHI
r-li-h
t=El
l-:1,
--
-r=il=r
ru
lu
TAMPAK SAMPING T-E-]
J7
at'
az
u
-\
W'
V
I
!
!
t
I
i
t4

?50
{50F-
2.@
__-___-_____-_-F
---r_ 2.oo_+t.25 _+_t.75_+_
++
il
300
050
r.50
+l
rl
I
I
20
tl
I
I
II
3.50
,;i
I
I
Lofo
+
t.oo
1I
,50
rl
100
+
i
0.70
J
+l
0.s0
0.70
o.co
++
rl
il
--+-1.50
1l-00-f-
t.@
-*-
3.OO
DENAH PoNDASI
sx^L^
r:roo
-F
TFI
u_J
sI
ffi;
0( 0l
0st
-__-____F_
--+
oft -*-
0l
---+OS
'+-
o6
r0l{*
ata
tl0
trc
./
..- oqjr.elt
la$ag loqaog
t6

6.25
3.7s
3.r2
2.72
252
2.rO
+ 1.50 -t--{--
--e 130 #
3.0o --------r-
=331
7.50
3.0o ----+----
POTONGAN
SKALA
r:roo
TH
-iF
L-lllJ
LI
ftTi]ttil
oor: r v'rvxs
___.{+ oo s _____f_- oo.? +ogF

--r oEr
06 -t+ort-
-+
gtl'
sz't'
s60:
szo
@r
0rz'
z9z
uz
zrt
stt
v$ag loqwo9
-{-o'r
'
olop r.ng 8ib
RENCANA
sx^L^
r:roo
KAP -J--]
UJ
20
-+ lO0 -t-
6I
lalsag
t+
I
I
(Tl
oo".
o.,n,.
LT-J ONOJV]d VNVSN3U

-f oor-f
oo -+
ooz
+ oot-t-
osr
oor-!
o.r
lJI c.o
oor
ctp
x-.
+
3!z
.
001
0st
00r
05(
00c
I
+
0s0
00(
00t
+
gar
toqwo)
+.
szr
.+
@.r
_+
@a
_{sot
o+
r.l0
+-
{.r0+- ,.o -+ r.@ +r.t! + lr! -t+
o!o
't
r.gO
t.oo,
,.@
+
I
t.lo
29
I
I
L
I
+
,,,
:i
o!o
-l- l.!o +
1.6
F r0o -F
DENAH
I 0o
-t
KUSEN
sx^LAr:too
ITI
LIJ
t0 t0
_-T
ffi;;
IZ
)latsag
toqwDg
r
n5ot-
2oo
--t-
2oo
--+ril -F tr! -+
.L
olo
rt0
t
I
2@
350
t!o br0
l
I
t.m
+
2m
0.50
o*ro
!0o -f+ r50+1.o I 2.@ i

RENCANA SANITAS| [-Nl
sx^Lî:too
-trtr
ISOMETRIK
LANTAI & SANITASI
r
xJuq e{rqe{ueq r4epunluu>lresepreq tun1qp
rcun>I
etunlo1
lwpenq
x ,e>1Eue Euefued qBro,nf n1rc.,{ '1ereq u,,lJ,s,pJeq ftrqqrp rseq relEue eumlo^
lsanl nup Eueftred uqresepJeq Euqnfp 4rrldsq eumlo1
i efure8eqes uep'runrse de:1 ue fuedfiasred,e64as
Iuedes 'de1e Eueprg-E*eprg senl qeJumtnlrc,{ 'senJ uolres"pJeq Eunlgrp dep eumlo^
lerues 8ue.(
Euedurer.Fd sgnl x Euefurd nlre.,( 'rsr uDIJBsBpreq tuntrqp
IIs{ nl?q rstpfrod etunlo^
: xDIIJeq re8zqes ueryeEuad rc.,{undruatu ss}8
Ip etunlo^ 6urbetu-Eursr;41
'u,(rnpE8unses
aumlo^ urledrueru Etre,(

gz
nlsq rsepuod eunlon
'ueirles u]elBp elunlon
,u
\e4
IIsnceI
uoTurelar.u ef,uqn8Etrnses ru rulep ounlo^ r{Blue>1nq 'qsnq LI tueue1 rcurul uBp ?I
0t uopq
rseq raxpue 'ru 97 ryeJdsll 'zu otl dw lew 9Z IIs{ nlBq rsepuod eunyozr rgadas .uuelre4ad
olunlo^ Eurseru-8ursBr.u uBnles BÂqBq se;ef ur8rcp mqslalrp ledep sele qoluoJ y"c
lp
wnq tI
At Ol
ru
8Z
I
9Z :
rsaq:e1tue eumlo1
>lwldsrl etunlo1
'a
eurnlo^
tUBuBl rcuDl
dele aunlon
zu 0f
ew
Uell nleq rsupuod eumlo1
lrulueq rrBeqes qoluoJ edereqeq uu:greqlp
1ul rIB^trBg
'c
q
'e
IC
'rrBnleseI nles tuelep ueefreled uepuq etunlon qelunf

ur4urepu
'(e,{utpE8unses rsr) arunlol uelednraur g?Fe,Inq 'ueelre1ed n ns (rsulrqq) etunlon
pe1 uee[:a>pd tseltqrq ru8uqes Fqasrp r8nt atunlon 'uBn]Bs n]Bs ruBIBp ueetreled eun
e,(qe,{u?q qBIUnf 8un1ffiwu qeler 'uEElialed npns erunlol uegrcp pnsleurrp guea
-1ozr
I{\rvfuf)Ifld grAnToA Nylruf,eNud .v
N\TYfUf)Tfld ISYXIflIDVtrIAIIITOA''
tc
24
B.
URAIAN VOLUME PEKERJAAN
Yang dimaksud dengan uraian Volume Pekerjaan, ialah menguraikan secara nnci
besar volume atau kubikasi suatu pekerjaan. Meriguraikan, berarti mengtutung besar vg'
lume masing-masing pekerjaan sesuai dergan gambar bestek dan gambar dqail.
Sebelum menglutung volume masing-masing pekerjaan, lebih dulu harus drkuasai
membaca gambar bestek berikut gambar detail/penjelasan. Untuk itu, perhatikan gambar
mulai dari Denah A sampai Rencana Sanitasi i/, masing-masinggambar dilargkapr dengan
Simulasi dan gambar Isometrik, glrna memudahkan melihat bagran penting rang trdak
terlihat pada gambar bestek.
Susuun uraian pekerjaan ada dua sistem yaitu

1. Susunan sistem lajur-lajur tabelaris.
2.
Susturan sistem post-post.
Volumepekerjaan disusur sedemrkian rupa secara sistematis dengan lajur-lalurtabelans,

dengan purgelompokan mulai dari I. PEKERJAAN PONDASI sampai
pEKEzu.uN
PERLENGKAPAN LUAR
D bawah ini diberikan susunan uraian pekerjaan tersebut.
DAFTAR URAIAN PEKERJAAN

No. URAIAN PEKERJAAN
I.
PEKERJAAN PONDASI
Permulaan
a.
b.
c.
d.
Pembersihan Lapangan
Memasang Bouwplank
Direksi Keet
Los Kerja
Penggalian
Galian Tanah Pondasi
Urugan Kembali ll4 Galian
Pasangan Pondctsi Batu Kali
a.
b.
3.
1.
a.
b.
c.
II.
Urugan Pasir bawah Pondasi

Aanstampang Batu Kali
Pas Pondasi Batu Kali
PEKERJAAN BETGNIDINDING
Beton Bertulang
a. Beon Sloof
b.
c.
d.
e.
f.
Tiang Praktis
RengBalok
Balok Konstrl
Kuda-kuda Beton
Plat Beton
X.
uoohaya4
rnrBABBd Jd ulqo sBd .q

solod Jd ulqn sBd 'e
totuoTtm&tmsa4
ueErun 'q
r
.Z
rrse4
r{BrrBI ue8n:n 'e

WUlttottDg 1q tn8rul
TVINVA N\rYfufl)Ifld IA
denluetrnse1 .e
.I
rralesJod
y:
7:
uapyod dotnl
uBre$eld q
1 8urpurq
1 Eurpurq
uBJe$eld 'e
uualsald
,z
.I
NYUIISUTd trI\rVfUDIAd'.1
tuBIBq puo,IBId r68ur6 sa1 f,
rrlt g x Z Ispl-lsry JBn'I puoJel6 Eueseunyl q
urury IBqq {eldlrl puoJeld Euuszun;1 e
puo{o14 Swswueli
ptroJeld erltlsg nplseU 3
(lelsrerre) renT puo,Jela erfiq1 q
rUBIB(t puoJBId
qturg
pto{Dtd totDtl
cNo{vTd tl\.vfllf}Ifd'.u
Aresaql q
Eunqere4
0E
S'11g
0Z S'11g dely
n(ey
Euesuuql
btt'
.re>y6uy4nog-rnog t
BpDI-epn) nprseu J
uee[:a1a6
ueeftap4
ruaunl\
ueE'unqtues
retln1 uede4
uede4 1uu1dse1
dely opuua uee[:e1a6 q

epDI-Bpn) uee[re1a6 z
doty olSuay uop fuy
{vrY Nvc d\DI tr\rvfuf,)Iad Itr

.talEuy4noq-fnog
ue8uese6 rlnlrn{rn141 8ue,{ ndey nn14
elepuef uBp n]uld uasn)
uasnx
, : I >loquIel
z : I {oquI.)l
sBd
sBd
q
'e
Sutpun
E: Z: I roJ uoleg
Suolwag 4ol uopg
'e
$DfqnxpwnpA',
r
I
ryepadeg
.e
Iorluox lBg 'p

IPIH) leqsu 'c
g: t: I uolegl8qsf, 'q
Eunpeg 8u1111e; uernles 'e
w)uDlDH 'I
uvoT Nvdv)I9NflTusd rr\wfufl)rfa 'x
p
lrBBrX
'e
Jnol{
eulJo
Jolo) JrV rselslsrrJ ue6ueseure4 'c

qrsJeg JrV rsEIBlsuJ uu8ueseue4 q
rlalesrod 4o16uo( psoD[ 'e
'tlY lsplplsl,q wrp tsnlwt
rBIeI?s
ues
rBIotBS
p>16tig
ry1uo; do15
dnorg 6uua>1e7
se4
il
.l
:l
:l
il
'z
'A
'e
'p
ge/Y\ 0, x (,1j-ndrue1 'c

ndtuel ue6uzserua4 q
-reh6
ruElc rsslBlsul
IATVTVC NV'T\DICNfl TUUd
sBd
'e
TUrslI 'I
II\rVfUtr){giI .)(I
rsnlBf rIsp nlurdi^resnx IBcIFI
'c
rylsIAI w8tnp Etnpqo pcuor\tr
'q
Fo >lq ueftnp Euepl tsotnI I
uuleqrp) 6ue,( n(ey tecua14l 'e
uo1oca&ue4 'I
T{YUIId\DVIVJ NVVfUf,)Ifld'IIIA
'q'g Eeelg xZ uorun UBUBI tcun) q
uolrN salletunad 'e
nuny73uruuo33ua4
rsnlef rselqr.Ie^ sBd 'c
ruru I IBqeI oIeN ecB) sBd q
r.ulu g IBqeJ ecB) sEd 'e
$ryDf do1al ocoy
ulpueg 'q
uerur8m6 ocsN Blepuel
Poo
\ IeeI
nlud
'e
Dlapuaf/n|uld
'I
V'Ifl(INff NV(I NINId N\TVfUI)IIiI IIA

la$ag roqwog uop ry$ag :npsax uorSog
4.
VolumdKubikasi
Pekerjaan
27
Setelah susunan uraian pekerjaan tersusun dengan rapi dan sistematis dengan
I sampai pekerjaan X, maka anda dapat memulai menyusgn data-
pengelompokan pekerjaan
data volume pekerjaan.
Data-data volume pekerjaan yang anda susun berikutnya, merupakan dokumen

pekerjaan/proyek yang harus disimpan. Sesuai dengan daftar uraian pekerjaan, anda dapat
mernulai data-data volume pekerjaan dari nomor I.l.a. Pembersihan Lapangan sampai
nomor X. l.e. Septictank.
PEKERJAAII PONDASI
Pemulaan
1u Penbersihan Lapangan
1.
Panjang
Lebar
Luas
16,70 m
13,50 m
Panjangxlebar
Volumel.la=;i{,i;#'o
L2,5r45 tr
Penjelasan I. I a.
l)
2)
Pe mb
rs
ihnn Lapangan.
Pembersihan lapangan adalah membersihkan lapangan dan sekitamya, tempat bangunan akan didirikan.
Lapmganharus dibersihkan dari humus-humus tanah dan kotoran-kotoran yang ada di
3) i3itl?;**,
lapangan dilakukan sekeliling bangunan dengan

ngunan sebelah luar.
300, 750
13
300
50
Gambar l.la Pembercihan Lapangan
j^r^*
tm
dari as
ba-
'
28
lb.
Memasang Bsvwplank
:
13,70 m (' ,r''"1 "i "1'7' f 'r' sO-l
10,50 m .1,rj ' + /' :. ;: .', t,' '".,
Panjang
Lebar
: 2x(panjarg+lebar).
Keliling
:
:
Volume
(I.1b.)
2x(13,70 + 10,50)
2 x24,20 m
48,40 m
Penj e las an I. 1 b. Me mcs an g Bouwp lank.
1)
Bouwplank adalah papan ukur, untuk menentukan peil/duga lantai dan laak as-as
d-ding bangunan.
2)
3)
As bangunan ditandai dengan paku dan diberi tanda panah dengan cat merah.
Sisi sebelah atas papan bouwplank dikaam rata, dengan ukuran biasa ( 3 x25 x 400 )
4)
5)
6)
on,dantiarry5x7xl00.
Volume dapat dihitung berdasarkan volume dalam m3, dan dapat pula dihitung dalam
panjang (meter).
Pemasangan papan bouwplank pada as (sumbu) bagan dalam bangunan, tergantung
pada besar kecilnya bangtrnan.
1,00 m
Panjangtiang
Jaraktiangketiang : 2,00 m
48,40 / 2,00: 24,2 + 25 Bh.
Banyak tiang
: (0,03 x 0,25 x 4) m
(3-x 25 x 4,00) on
Ukuran papan
: (0,05 x 0,07 x l) m
(5x7xl-00)crn
Ukuran tiang
48,04 x0,03,xb,25) : 0,3630 m3
Volume papan
:25x1*Q-Q5r}Q7
: 0,0875 m3
Volumetiang
:
:
:
:
Jumlah
Kayu terbuang 10%
Volume
:
:
:
t5o
0,4505 m3
0,0450 m3
0,4055
-JI
,O'J
l..'"I
[.+
+5_q 754-1
rlLor,
ro
'--- 50
-l-
Gambar l.1b Memasang Bouwplank-
m3
tI
til
[:]
(3) ueun6uB BuBcuaU

(g) e['tay so'I pl'trBquBC
(V)
pey lqarlg cl'trBquBo
ffi,1
Elonl
E1
'leuelBru
uap
uedrur,{ueu
lBIs
ryrun EuupnE pnqlp 'e[-re1 so1 ue8uep uBqBleqesleg (g
Eqptnp
rc,(undrueru rypp usp ms dsle eprq-BprDl 'n(a1 8tre4 IJBp Irlprq etral p18tnq7so1 (Z
e,(ure8eqes ur?l-rnel rJBp rsaq ueef:e1ed'uppual rnsru1'n1urd'epn1
lenqrueu n-redes ueefte4ed uu>leue$leleru ledural qqlrye'efte4 1e>1Ernq7so1 (t
'
-"pe
'DQaX soT 'PI'7 uosvla{ua4

,rtr
0O'82
(Pt'D aumlo1
zuSz:t.II,x L :
u 00'? :
UOO,L
sBn'I
rEqeT
Euefue6
ohay
'ueun8ueq JBlDIes
so7 ?I
uapedruelrp
rrBp 'urllutptp uerle Eue,{ ueunEueq er(qne4 resaq qalo uu>ln}uelrp 1oo{ r$leJrp TTEJDII} (g
efudnlnces w8uereued uep
ms de1e 1oquel uoleq TBITBI 'qurs
1a1du1Ernp1
'le;nrry ueunEueq qeppe 1eaI r$ler(T (Z
unsns ueded Eupup 'nde4 ftieq uep
lrrprel
ueeftaled ueeues
-1epd uele6al Bmues
'rservr8ueru
uap rser.rrpJoo8treru
leftue] qFp? 1eeI r$laJrq (f

'pax Nlan(I c1'7 uosolafua4
zrtr 00'9I
zu00'9l:rutx9:
u 00'
00'9
ru
(c1 $ eun1o6
sBn.I
:
:
rBqe.I
Euefue4
,,ax
;r
i
li
lr
IL
>tuBldrnnog
Ilrlatuosl
q L'l
!s\a4o 2I
JBquBo
0 uo19
ooz
:l
-tr :9!e
uo
ls
uoo[taqa1 rcDqqnx/aunpA',
30
2.
Penggalian
2o-

Galian tanah pondasi terdiri dari
1)
Galian tanah pondasi induk.
Sumbu Datar
Sumbu Tegak
Nomor
Panjang
A-O
B_M
6,00
3,50
3,20
3,70
c-Q
D-Q
E-Q
m
m
m
m
I_D
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2,20 m
10,70 m
G-Q
H-A
2.1
10,20 m
F_J
J_F
K-A
L_E
M_A
N_A
,o-A
P_C
Q-D
2.r0
Jumlah :
39,50 m
Panjang sumbu (tegak + datar)

Panjanggalian pondasi induk
Panjang
Jurrlah
:
:
2,50 m
5,00 m
1,75 m
4,50 m
3,00 m
3,50 m
4,50 m
1,50 m
4,00 m
2,00 m
32,25 m
39,50 + 32,25:7T,75 m
71,75 m
Penampang Galian.
Perbandingan miring 5 : I
Turgg galian (h): l,18 m
X:l:1,18:5
5X:1,18x
1,18
:0,236m
Lebar garian
atas
i:'lli#x
Luas penampang
1,30
il,,''
1,772
1,18
=
Volumegalia,
1rt1248 m2
71,75x 1,81248
130,04544 m3
J# c"}-}*- W^''4l
'
(O pfs H g pls V) nqruns

)IUISTIOSI
I
*1--"'lt"d
\i
'-iil>
.r*y-T
;--
-\
-/
'A
f "\J\
t!
-d\--r* 1"'tl
-'
:-2
rl)'l
Y'1t')'/5
.5_ I
8t1
'/
-ri'l-
,,ffi,r
3
I
uootua1a4
NnpqnXPunPA
OCgv
'f
32
:i2
D
#*
)9'-'
\.
"o)*.-
_--
SuDb!
7T
'ueefte1ed
UTBIBP IDIsdp ledep nqurns tua5ls tleDllurtp
Euq5lttnw
eumlol
fuepes'xz duqSpp tIBIel zJ erlorex'
elyw
ueftnq ftm4pp t{"pt
1g
zl:
I{
X I tunfrq
-lp r{Blel Z{ senl 'qBUBd r{BrB runrnu g nqums IrEp IBInU tuqqEueru nplel1't'g
X I Eunlrq
senl 'qeud r.{BrB gunueur V nqums IrBp IBIntu ftrnlqEuaru nplel1 Z'g
-lp gelal
Z{
'sslB mpns 8uedruetnd senl :
: tJ 'I'g
Z{
{upruosl
:F{ueq
re8eqes 'BZ'I
reqtue5 ueftnp ualsepfip pdep nqurns ualsrs ue8rcp eurn
BIIg
'V ssleq ue8rcp

nqums
rffiEnffi-Erusxe r4Bp nqtu
%/
nqums ur4edrueu (O - D
redues H JB1ep nqums uep O sslsq
V
ueftnp rcdues V -.D rpep nqums uep (0 - g ur8rnp redues O - V) lt8el nqutns
'prfi4
g'0 FBp ryqelEuqnp e,(ep

ue8uap 'pn1 drupc tue,( qeurr utuBIBpeI ledectntu rcdrues 'uu>lsruellp sruBl{ L{BuB}
rrBIIrB y4eu'"unl84 S'0 lr?p Eue.rnl Eurupp B,(Bp ue8mp tepf qlseu rssep LIBUB1
'rw@1. g'0 u1ur'pru1 drupc
Eue,( ftrqnp ?f,Bp ue8uep lsped qeual e,{uurelep qelo uerFIIelP qeue1 w\16 tuBIBC
'Eunduel qeue1 usp 'sBpec qeu4'rtsed rnduec
-req r4erle} qalede 'qeue1 rnplru$ eped Sunpe8rel'nl,rlue] ue6uunuel rc,(undueur
TTBIIBC
lwuod
"u 6ll8r'7el
9L8tZ'7, + tt9t0'\El
eu 9L8|Z'Z
9ZZ'Ox 96'6
u 96'6
zu 9ZZ'0
tlDuDJ
utitlog
--
9,I :
'og'7 uosvla{ua4
(ee'D aumlo1
eumlo^
(z + t) rsepuod qgugl
uEllEB
seral ueqe8 oumlo1

T,
09'0 x
09'0 + 0r'0
w\e8
ur;fE
[u 9'I
TU
uoofuat1a4
Suedurem6
(c) seral rsepuod ueqe8 Eue[ue4

(q) serer rsepuod UEIIeB Eueiue4
(e) ser4 rsepuod ueqe8 Euelue6
'serel rsspuod qeuel
ueryC
(Z
$Dfqnxpwnp4',
34

320
wMl""
' C"ro"r
:*-*
l.2a Galian PondasiTeras
2b.Urugan Kemhali 1/4 Galian

Volume galian : 132,28419 m3.
Urugan kembali ll4 x galiarr
Volume urugan ll4 x 132,28419 m3
Volume (L2b).
33,071m2
Penjelasan 1.2b. Urugan Kembali.
1.
2.
3.
Urugan/timbunan kembali ialah mangisi sleuf/alur yang tidak terisi oleh pondasi.
Pengisian dilaksanakan setelah pondasi mngeras dan diisi lapis demi lapis sampai
padat, hingga tidak ada penurunarVpenyusutan.
Dalam Analisa BOW (A 17), untuk timbunan bangunan perumahan diambil rata-rata
1/4 (seperempat) galian.
URUGAN KELIBALI t/,4 GALIAN
PONDAS| EATU KALI

ANSTAMPANG
-A-
URUGAN
PAS-IR
|..vt
O9't
:
:
ru g6'6
9L'e
09'I :
916'zl
zru
gI'0
(c)setaf ftredure5ueeEuefue4
(q) serelEueduqsuuetuefire4
(a) serelftre&ue$uBe Eue[ue4
surel EueduBlsusv 'Z
:gI'0xgL'IL :
: 06'0 x OZ'0 :
:
w SL'IL
'rBlep nqums a
ryEal nqums
er.unlo^
6uedurern6
6treltre4
Euedru4suey t
l'
a
go y nqog EuodtuoSsuoy.q g. 1
lsBpuod rlBriBg r;sr6 ua6nJn Be'l JBquBg

{-__
zEJt______-___
l,
ffi
'm:aZ
l,r
eool
t,i\
,l)
/tll
,1\
,'
/|
\i
/trr
,lrl
/l/t
/l'\ll
--J-
,l
---_.{
,l
L__-----I__-_
tt,
t-'-------f
'l1e{ nf"q Euedua}sueB usp ressp

uesrdeJ re8eqes
uesrdul Bueru tp
tedtues rre ue8mp ueJrsrp ?un rlse4 'Z
mqesre1
luped
r{Brrs} uzuprcd r.rep urlleqred
qBIBr
qemeq p lsed ue8n:n e,(ueung 'I
rsspuod
4ntun
'ttsod uo&ru2 'og'7 uoso1afua4
ew lgZZg'e :
ftredruem4x8ue1ftf,':
zu 8ZES0'0
,(eg'D eumloA
st:(-
eumlo1
80'o x
zto'o +
o''l
: Jrsed ue8run Suedureue4
UZE{L
zE0'0 +
0'I
ttrzio'o:x7,' gt0'0
s4e reqe-I
g0'0
g0'0 : -:
:
x
x9
l:x
s : g00'0
ru 80'0 rrn g Eu4 uep 1 : 9 Eqrry ueturpueqra6
ttr
rsupuod tuefued: ue8n:n Euefue4
g[lL:
lsapuod rlo*tog tlsod uo8nqlt;.1

l1ry qBf, Isupuod uu8uusu4 g'1
uoopaqa4 NDTrqnXpunpA',
36

Penampang aanstampang
0,20 x 0,40
0,08 m2
9,95 x 0,08
Volume
0,796
Volume (I3b )
m3
13,711 m3
Penjelasan 1.3b. Aanstampang Batu Kali.
l. Aanstampang batu kali adalah batu yang disusun sedemikian rupa, setebal 20 qn.
Disiram durgan pasir dan air sampai padat dan celah-celah batu bensi seluruhnya.
2. Aanstampang batu kali gunanya ialah untuk menerima beban dari pondasi dan me.
mindahkannya ke dasar tanah.
3. Lebar aanstampangtergantungpada lebarpondasi, ditambah 20 cm kiri kanan pondasi.
---r
i-----l
__F_j
i-
I
I
I
.l
1l
q/
\/
\/
tl
I
..J.-.
--1
lro
-tt
lo,o8
Lo
r
M
t40l-
Gambar l.3b Aanstampang Batu Kali

3c.
Pondasi Batu Kali
1.
Pondasi (sumbu datar + sumbu tegak)

71,75 m
0,70 + 0,30
Panjang :
Penampang
Volume 2.
x 1,00:0,5
m2
71,75 x0,5
:35,875
m3
Pondasi teras
Panjang :
9,95 (parjelasan l.2a.bagtan2)

0,15 + 6,36
Panampang
x 0,50
2
Volume
0,1125
9,95 x0,1125
Volume (I 3c.) Pondasi Batu Kali
1,119375 m3 +
36,994375
m'
l/
U 56.I :
u 0o'z
ru 00',
rx 0g'I
0g',
ru
rx 0g'
ru 00't
ru 0g',
ut gL'!
ru 00'g
w oz'z
i\-\
qBlurnf u 0g'68 :
o-o
f,-d
v-o
Iu 0r'0t
V_N
uoz'z
V _'AI
III0z'0l
!I -1
v-x uote
d-f
a- I
V-H
uoe't.
IIIQ$'[
ru00'g
rslBp nquns
o -c
f-d
D-E
b-o
o-c
11I
-g
o-v
'tr
ENIONI(UNOIf,g NI\rVfU[)Tfld
.I
ry6al nqrung
loots uoreg
8uupl.rag uofeg
oI
!tB) nlBS lsBpuod ct'lJBquIBc

Inpu! lrDPtDd
3oJal 13optDd
+----oFr-l
-+-Tcro__t
o9
ts-o, *
-l._.-l-
:ai I
.+"1
ioztrF
Bo'o:L
ozo
"i
orI
-+;rrffi
,sed rnd..,nr repe) ',ere,(s rqnuaueu

-uau
Eue,{
rrsed;ftJff.[Elrffi'Tr1l#;
ue8uep sd t . c4 1 rsads ue8rnp edru uurlnuepes unsnsp

IIs)l nlBq ue6uese4
qsue] ueulnured qEÂeq Ip tu I redtues tU 0g'0 IBruIuFu rsepuod rBsBp rrErulep
-a{ n}l euaJe) 'neJr.uer rursnru Ip IEII rleus} eped leRr-1wr nw rsntu lnsns .rsoJo
uesrua8 uwl ete,;ua 'r.ulHl qalo nlnrrBrndry qrssru 8ue,{ qeuel uesrdey-uesrdel qerrreq
IP re]el:el srueq e6n['1eped qeuB] se18 Ip ry}al:q sruB[{ ureles EunsEuel rsepuod rBse(
'ruBIBp
r8prl B^rq4el 'reseq dnlnc Eue,( Euqnp e,tep w6mp leped qeuel
e[q uuleun8rp '(uorlepunog molleqs) plEuep rsepuod nere EunsEurl ,.rp,ro4
uesrdel
'ledrueps
-,
t
z
.upue uBus)Ier
-redruetas urun}qeloq repll rsgpuod 'urel-urel ugp
rgedes
IUnq edwa6
rcn1e,{6-e[fr uep 'e,n8raq u?qeg-usqoq 'ylpr,S praq depeq:e1 ueun8ueq uullq,]s
+1uruelrou ledep e8Eurq'edru ueqruepes uu1ftm11qredp srueq ueun8urq rrrp.ro4 .I
'UoX aDg rcDpuod .cE.J uosolafua4
L,
uoohaqa4 tsqtqnx/auryoA
.,
7
:
Perrampang sloof - 0,15 x0,20 :
Volume sloof (II.la) .:71,45 x 0,03 :
Panjang
sloof
:39,50 + 31,95
71,45 m
0,03 m2
2,1435 m3
looo
t
l.so
I
1,*
I
iuo
l70
.,i5orlogPq, 30q
Gam{rr l!.1a Beton Sloof

1b.
Tiang Praktis.
Lo9*
Panjang
0,15 x 0,15
Penampang
Jumlah trang
Volume 33 buah tiang
0,0225 m2
3,60 x 0,0225
0,081 m3
33 buah
33 x 0,081
Volume (II.lb)
2,673
Volume
m3
0 90
,r
I
I 30
I
I
i
-L
II
,,"l
t ,ol
jl
LOO
o30
+
0.
ro
,1.
++
o.ro
+l
l
qL'I ytHl=tstost
( ,.-'
<t
\./
\/
/
/\
_-J
gNVdflVtsNVv
.t/
oz7o, sooB
qrluiv-ua,rwl-'
.9t
stuBrd 6ue;1 q['lt rBquBc
uoo[ta1a4
tryrqnxPwnPA'?
f
Ic
Reng Balok
Panjang reng
balok :
Penampang rang balok
Volume
(II lc
71,75 m
:
71,75 x 0,030 :
:0,15
x0,20
0,030 m2
2;1525 m,
Penjelasanll (1a, lb, Ic).
1.
Panjang
2.
3.
galian:
panjang pondasi
panjang rang balok
Panjang sloof
71,75 m
(z.ta.).
Pekerjaan terdiri dari beton sloof, reng baloh tiang praktis, kuda-kuda baon dan
leufel. Masing-masing baglan dikegakan sesuai datgan P.B I 1971 N.l-2.
Campuranbeon I
Pc:2Ps:3 kerikil.
4,,,-
.'/z'- ,. ,aa,,t;- -a
xY
,'
./,
'-a.
*'
/7<;
'.''-o*
a"o*
t.L -4
^t*
*f/*o
161?
.j*J'o
3{f
ctl
l.o
6y-
:'
"9{*"
6c)
to-9
ISOMETRIK BIDANG
Ld. Balok Konsul
D bawah ini diberikan uraian volume dan gambar isometrik konsulfleufel (a) sampai
deigan (f) sebagai berikut :
Leufel (a).
* Bis beton
Panjang
Penampang
Volume
:
:
2,85 + (2x0,925)
0,08 x 0,40
4,7 x0,032
:
:
:
4,7000 m
0,0320 m2
0,1504 (n3
r
i
slu
(60'0
* 9I'0) x (9t'0 x z) -
r890'o
90roo'o - gtzLo'o
(oo'o x 0L'0 x
gI'I)
ru 06'0
tu ol'o
Iu
gI'I
erunlo^
FqEI
reqel
tuefue4
r.roBg
IBBId
Eue[,ma
tu g8'o
ftreduem4
JatzLz0'0 :zeo'ox gg'0

twZ,0'0 : 0?'0x90'0
{.
eu,rnlo^
uoFq
srg
,*
(O pgnet
(e)
ienet rBquBg
deto' 'gz6to'
'Ie18l >lolBg
eu 92962'0
eu 6296d0
eunlon
l6Zt8'0
eu
eu
0i09I'0
9LO'Ox 96'E
ew 97962'O
(e)
uoBq lBld
uopq slg
eurnlo^
ftredueua4
09'0 x 9I'0
zu 009L0'0
8*f*a
(ss'o"T)+g\'z
ur 00096'E
Ielel
eu 62968'0
60'0x 919'rx98'z
ur 60'0
ur
uoofuat1a4
IolBg
eurnloA
IBqEI
r3qe.I
ftiefue6
uopq lseld
9r9'I
VI 98,2
rcqtqnxpurrloA .,
r
42
Balok latei : Tidak ada

: 0,0272
Bis baon
m3
0,0684
m3
0,0956
m3
beton :
:
Volume (b)
Plaat
Catztzn: Volume tiang yang manyatu durgan plat beton
:
:
, orTo
-f--.-1.
2x0,15x0,15x0,09
0,00405 m3
lHl+
I""h*
+ ]o,zo ' I"^rii,
to,lo
f--f
Gambar Leufel(b)
Leufel (c)
Bis beton
Panjang
3,35 + (2 x0,925)
0,08 x 0,40
5,2 x0,032
Panampang
Volume
Plaat beton
Panjang
Tebal
3,35 m
1,345 m
0,09 m
Volume
3,35x1,345x0,09
Balok latei
0,1664 m3
0,4055175 m3
5,2000 m
0,0320
rrf
Lebar
:
:
:
3,35 + (2 x0,35)
0,15 x 0,50
Panjang
Penampang
Volume
Bis beton
4,05 x0,075
Plaat beton
Balok latei
Volume (c)
0,1664000 m3
0,4055175 m3
0,3037500 m3
0,8756675 m3
4,05000 m
0,07500 m2
0,30375 m3
(og'o
eu
eu 99t696'0 :
+ su00009It'0 :
:
:
9[['0:
eu gEZO6lt'0
eu 00??902'0
9ZI I0'0
'
9297,8'0
* gI'o x gt'o) - (gto'o x ge'r)
(p) eum1o6
relBl IolBg
uopq}?ld
slg
=uo,q
rolBl {olBq
ueftnp qefmu ftre,{ EuBn eumloA - Euedrueued x ftretue6
0569I'i
:
:
zu 91686'?
zu 99618'0
eu 9E?,0611'O
:
:
zu gL1'O
u 09'?
zu
0g'0 x gI'0
06'0 + 9'0 + ol't
eurnlo^
Etredtuern4
ftrefue6
IelBl
{olBg
Pld senl
grg'o x L6'0
IBqEI
60'0 x gI6g6',
tu 60'0
eurnlo^
ru gtg'0
ur L6,o
rBqaT
Eue[ue4
grE'I x 0I't
w gle'I
le1d
tu 0I't
:
rw llgOZ'O
zu 002t0'0
u ooozt'g
senl
rBqe'I
ftre[ue4
uopq lBEld *
Euedrueira4
0r'0 x g0'o
eurnlo^
zto'ox 7l'g
9?8'0+tz'l+glE'l
:
ftrefue6
uopq srg *
(p) prna't
-#
oc
ool
",I
uoohatla4
rsufqnxpunpA .,
#o50
loo
+oF45--*
tl
tslqE
Gambar Leufel(d)
Leufel (e)
Bis beton
Pajang
Penampang
:
:
Volume
Plaat beton
Panjang
Lebar
Tebal d
Volume
Beton latei
1,18 + (2
x0,925)
0,08 x 0,4
3,O3 x0,032
:
:
:
3,03000 m
0,03200 m2
0,09696 m3
0,089739 m3
:
:
0,07500 m2
0,13875 m3
1,18 m
:
:
:
0,845 m
0,09
1,18 x 0,845 x 0,09
Panjang
PanamPang
Volume
Bis baon
Plat beton
Balok latei
Volume (e)
:
:
:
:
1,85 m
0,15 x 0,50
1,85 x 0,075
0,096960 m3
0,089739 m3
0,138750 m3
0,325449 m3
eu 9609L8'0
9I'0
lu
Q) eun1ol
F0?l{oFg
uopq srg
tu 8r9II'0
uoqeq lBId
eu 96219I'0
eu 9I'0
9ZII0'0 - 9Z9ll'O
(og'o x gl'o x sl'o) - (g[o'o x s6'I)
09'o x 9I'0
zu 9L0'0 :
lu 96'I
aurnloA
fueduan6
6uefue4
:
eu 96219I'0
Ia}?l{olBg
:i
eumlo^
60'0x918'0x6L'I
Euefue6
6L.I
JBqql
ru 918'0
P IEqEI
ru 60'0
UI
eu 8t9II'0
zu 0020'0
tu 00019'
Euedueue4
6ue[ue4
0r'0 x 80'o
(97,6'0xT) + 6L'l
: uopq rld
eurnlo^
zô'oxl9'E
uopq
(e)
slg
*
(l) prne't
plnel rBquBC
uoohala4 rsDrtqnxpanpA .,
, 0.845
+-J,AA__.--F
Gambar Leufel (f)
Dari uraian leufel (a) sampai dengan leufel (f) di atas didapat hasil seb"gai berikut
Volurne Leufel (a) : 0,84294 m3
Voii:nie Leufel (b) : 0,0956 m3
Volume Leufel (c) : 0,87566751rf
Volume Leufel (d) : 0,9694635 m3
Volume Leufel (e) : 0,325449 m3
Volume Leufel (f1 : 0,3876095 m3
Volume
(tr.ld )
3,4967295 m3
Penjelasan (II.ld.) Balok Konsul
1.
2"
3.
4.
Volumetiangyangmenyatu dengan balok latei:0,15 x 0,15 x 0,50:0,01125 m3.

Uraian masing-masing volume tersebtrt di atas yang dilengkapi dengan data-data
volume beserta gambar peragl
Pada umumnya jarak tiang ke tiang ditentukan dari sumbu ke sumbu (as ke as). Karena ukuran tiang ditentukan 15 x 15 cm, maka ukuran pasangan tembok antara
pinggr tiang dargan pinggr tiang : panjang sumbu - 2 x 1'512 cm : panjang sumbu
(as) - 0,15 m.
Leufel ialatr plat atap beserta bis beton yang menyatu dengan tiang dan balok latei.
r
wlll'l : 9L'e :9Zll'9 :
ggl'zx g'z :
:
:
SL'E: 9'Z
gL'E'.9'Z
tilg
l7li{x gL't
99I'Z: liIil
t)J: IqA
: lggftretue6
ru 998'0 :
I([O
9L,E:9LIZ,E :
9'Ix99l'Z: I(IOxga't
;L'e :9'l : 991'Z: IOO
Tf,V:I(Iv: IJJ:I(IO
: Iqq8uettre6
I,Jtr99l'z
UI LZIOET,I
LZTOEE,TXZII IJ3
IJ3
Jgxzll
srgLA
SL'8I
:
9Z'99
(sz'gs\ +zJE :
z)BllT
: Ic3
rs
zJB
z)88
z)B,t
?Z9O'VI +
)g.T,lt
zJE
ls/t) +dcszti : dcs)

.(rcs) +.(rcc) : dcs)
: g:v > : If,f,g v IrEo
"0t
(t) uopq Bprul-spn)

uopg Dpml-opnx 2I
tnsuo) IolBg ueladuaued 3I'lt JBqUBC
uoohaqa4
NufqnxpunpA'f
r
Bagian Kesltu: Bestek dan Gambar Bestek
FFI
FFl :CCl
FFI : 2,165
Panjang
:
:
:
3,75 x FFI
:
FF1
3,00:3,75
3,O0 :3,75
3,00 x2,165
6,495
:3,75
Panjang kuda-kuda beton
1,732 m
(l)
AC + BC + CC1 + 3 DDl + 2EEr+ 2 FFr + (3 x0,70)+ 0,50

4,33 + 4,33 + 2,165 + 2,599 + 2,996 + 3,464 + 2, 1 + 0,50
22,373 m
TAMmK MU( A
F
o
Dg
, r50 , t00
Et
C1
F1
125 , o.75,
300
TAMPAK ATAS
--r-:--l-t'-l
loo
lzo
ISciJlETRIK
Gambar
ll.ld Kudakuda Beton (t)
vr)
(Z) uoreg
Bpmt{pny p1.'1rBquBg
szf----6Fz
xullr{osl
vxnfl xvdhlv].
eut
E0'0
('at'D
79L6O'l
aumlo1
x lgg'gt
pq-pq Euufiueua4
zu 0'0
0z'0 x gI'0
tu 189'9
eurnloA
trreduern4 x ftrehre4
IIZ,IT
ELE,ZZ
(Z) uopq Bprq-pq ftrefue4

Suefue6
(t) uopq prq-Epq
tt flz,rl
09'0 + 99tz + (evft x z) + EE't + t't
09'0+If,J+IOqZ+Jg+JV
(Z)
(t epq-spq
epq-epq
uBIBrn
teq)
6ue[ue4
ggl,Z
133 Euefue4
gL't.
t\ tll'l :
gzll'g
I((
--:-:
gZtt'9 :
:
:
:
g'Zx g9I'Z
gL'E'.9'Z
9L'E:9'Z
I(I(JiL'E
lot(JgL'e
991'Z:I(IO
tJJ: IOO
1qq tuefue4
(t sprDl-spq rrBrern telry1) ggl'Z:)1ZIL
IJJ
tE'f: Jg :
rnqBB>lrp
3V
cgvvtrBo
(Z) uopg Bpnll-Bpny

6n
uoofua1a4 ffD1rqnx/aunloA
50
:KUDA KUDA BETON

BERTULANO (2I
RANGKA BETON BERTULANG
REITO BAIJ()K
TIANO
KUDA. KUDA EETON BERTULANO
1J
rf, Plat Beton:

Perhatikan gambar II. 1f2
Penjelasan 1
Fl
t
1,58 x
: 8cm
Volume : Flx
0,65
:
:
1,027
n{
0,08m
1,027x0,08
0,08216 m3
0,089552
0,01924
Penjelasan 2
FZ
(1,90x0,65)-(0,34x0,34)
1,235 - 0,1156
8 cm:0,08 m
Volume
1,1194
r*
1,1194 x 0,08
m3
Penjelasan 3
: 0,37 x 0,65 : A,2405 rfi

F3
t
- 8cm: 0,08m
Volume : 0,2405x0,08
nf
Penjelasan 4
Perhatikan gambar
Penampang
Trngg
Volume
II.lA. (bak cuci)
bak -- '2 x (0,50 + 0,34) x 0,08
:
:
:
0,1344
rrf
0,20 m
0,1344 x 0,20 :0,02688 m3
t-
r
(l) uoreg
lBtd
ll't! rBquBe
-r.---ooZ------.ooi-r
-_l_
|
|
99
0t
._tl_ ocl.
I oQr
rd.6-l-
c9l
9'l
9Zt
g
Eto
ga'o
goto
oo'o
s&'o
o
6'o
q8l
: Z FeqW ournlol
leq sslB aulnlo^ 'g

'>pq Suptnp Eqlp1 eumlo1 'e
(nnc 1eq) 7 ueseplua4 'V
SunlqSuu
urBIBp
r,p";Tffi tr#';ffiiffiJ'tr1":JH
ruBr,p rr@q
2
'g0'0: un g p1d pqel 'I
'(1upuros1
rcqur6 pqq) uesepftnd uepeq n FeqW rndep uopq p1d eurnlozr ftruq6ueru {n}un
'uotag tDtd (fi'1) uosvla{ua4
eut
eu
goLZT'O
Gt'D
7 ueselafue6
eu 299680'0
uesepltn6
eu 8ZI9t0'0
IU lz610'0
1u80'0
uoohatla4
oumlo1
7 uusep[rn4
1 ueseplue4
Iu 9I280'0
uopq pyd eulnlo1
8ZI90'0:
{Bq eu.mlo^
8tz6o0'0 + 88920'0
eu 8?2600'0
80'0 x 99I I'0 :1x {
zw
IS
eurnlo^
: rc8
99II'0: lt'!
{Bq SBIB }
{Bq SBIB {
x tE'o
wufqnx/aunpry',
{
52
E-5--as<tZOO
,'
-t
'
216
_4
50
l*'?j--34 -t-l- l=
lzo
r67
Gambar
ll.lf Plat Beton (2)
ts
I
v
erLt
gO66Le'O
:
:
eu 9[100'0
gI'0 x sI'0 x g0'0
98?I0'0 + 990ggt'0
98rI0'0:9tI00'0x II
qsnq
IT :
qBNq
(eZ'l) eumlo1
qsnq I I eumlo^
lneu nlBs el'Unlo^
(,Id
qBnq,
z :
qenq
qsng z
eu 99099'0
eu 8ZSZ8I'0
Ifd
ZTd
Ifd : peu >lefueg

uesq (meu) rydu6
gzgzgl'o x :
>lBg
r.IBnq
eumlo^
z
z
eurnlo^
z6'0x rg6l'0 :1x { :
utZ6,O : ryq Eur1
zu t86I'0: 80'0 x 8b'Z :
:
:
.{
g0'0 x (rg'0 + L'o) x 7,
1eq Eueduremd
rprrer.u
(e) uofeg rBld
lL'l
>l"g (t
L
Suupgag {BI uo1af,
'ez
g:z:Ito)uorag
rBqurBg
t
-t
-r teot-t'
,r1r{
{cg
_-rk
t-'
tr
E:
"11.i[
>t-
*<iI
*
szl
..1 I i lll-----JV'\
uoohaya4 rcmfqnx/auryoA
.,
54
Penjelasan 0L2a) Beton Cor.

Volume Bak Mandi Luas bidang x tebal
volume Neut/umpak Kusen Tingg Netrt
1.
2.
Panampang
x banyaknya
kusen.
Gambar ll.2a Beton Cor 1 : 2 3 (1)
,54r
-t--- -
---------r
,62,
_-t-_---r.
#
.70
Gambar l!.2b Beton Cor 1 : 2 : 3 (1)
neut/umpak
SS
ew v99998'l
ztu 9r08t'I I
zr'ox9r08t'tI:
zt
Elv'l x oL'o
L'l x oL'o
ztu 0I0t0'I
0lzIZ'I
0z'I
998'0 x
znr oz6Eo'I
zrJit
eurnlo^
c sEtl'I
q sEn'I
B SA1'I
ztu 9L8I
I'8
x
IJJV V sBn',I
99r'7x gL't
I uopq eprq-Bprul Iogun] uu8uese6
(Z) ueFeg
eu
99999'81 7l'Ox8E9'l9I:eurnlo^
u Z['0 : r;.rc Zl:Y$que6uesed pqel
zuBtg'l9l
gca'tg
rslPP ngums
"tr
ry6a1nqun5
Gegsp lctllD zu Z0I'16 :
(t) ue@eg *
: uBFBq edereqeg uep urprq, : I Ioqtu4 ue8ueseg
I rtoqaaluo&unso4 'qt
,:
;li;:,tr:i,:;::,::,*#*Ti"t
zu EEO'LZ :
lO9'Zl :
6zl'll :
(rloq..rer ue6rlcsed ssnl rzusp leWD zu

(Ioq...rar ue8uesed ssrll regsp 1BWD zu
retep nqums
11e'fr4
ngtuns
Z: I rtoqualuo&uost4 ag
Supqq 'e
uasny (Iedun) maN rBquBC
9iZ:l
rodurry ln5
N1--
-//l-'
lequr!_L
uIrJS
><z
uoo[tas1a4
Nultqnx/aunloA
',
56
Bagan (3)
Pasangan tembok kuda-kuda be.;on2
3,75 x 2,16
x2 :
:
Luas
Luasa :0,50x1,443
8,11875 m2
0.72150 m2
8,844025 m2
8,844025 x0,12
Volume
Volume bagian I
Volume bag1an2
Volume baglan3
1,06283 m3
18,556560 m3
1,365654 m3
1,061283 m3
Volume
(II 3b)
2O,983497 m3
Penjelasan II.3b.
1.
2.
3.
4-
Tebal pasangan tembok (dinding)
12 6;11: 0,12 m.
Speciecampuranpasangantembok 1pc:2ps dan 1pc:4ps. sainggr+ 20cmdi
atas
lantai dan + 1,50 m di atas lantai kamar mandi dan lantai dapur diJasangan
tembok
dargan campuran I pc : 2 ps sedangkan pasangan tembok yang lain pc] ps.
t
+
Dalam morghiturg luas pasangan tembok kuda-kuda baon I a^ Z ntn pergunakan
"
gans sistem segtiga, guna memudahkan manghitung bagian-bagian
sqgitiga.
untuk morghitung luas pasangan dirdirg tiap-tiap bagar, dijrrakai r[t"- sumbu
tElak dan sumbu datar (perhatikan gambar isometrik pasangan dinding
tembok dan
daftar luas pasangan).
y'_-.'--1
-...
->'
v
'y'-/.
-./ - ?h"
o*
.t:a
"eF$
."1.,*
.-t
.61
zo
a-oo{t*
.P6
6o./-
o.uj
ISOMETRIK BIDANG
SumbutegakA&B
{t-
r
0
d
r:0
0
0s
Dl
\,
ot0
3:
mr
1
DI
l^{
0sz
x *{ro
.t
0s
zD
0sl
@E
sil'fszt
r'
0)z
9 J 3 0 38V
jgtg'tg
80'I
80'I
0008'0
ooTL'or
9Ltg'6
I09I.I I
IZL9,Z
OI7,I,I
ztI6'8
8280'S
19'o
9Z60'7,
IETI,7,
vrtg'o
v9'0
80'I
9Z9l'O
09rg'0
9L6I'g9198'l
NLTI,L
8I'6
olog'zl
OIL6,OZ
Er89'0
LI69,9
96.I I I
OOZ,
a-0
J-d
oo?'vl
00t'9
v-o
V_N
V-IÎ
OOZ,9I
000'6
19'o
s1,89'0
000'8I
OOZ,9I
7,9'l
y9'o
z9'r
ooSl'7,
9Zl6'Z
008'0I
lg'o
9ZIL,O
oo9'7,I
9L9L,O
OOIL,Z
ZT89,E
808I'I
-'I
v-)I
d-f
o-I
09L'9
qEFunI
0r7
6Z
8Z
LZ
9'Z
9'7.
v'z
t'z
T,'Z
V-H
r'7,
nquns 'c
"roN(I
689'Lr ozot',t' ''oaii'tt

00t9',
tolr'z
8Zg0'g
8999'9
tr)snx
ftieprg
096L'97,
88.II
,08'0
r{Blumf
00,9tI
D-c
z9'gt
IZ,E
996'E
09929't
zzgg'oz
9r8g'0I
9lo8'g
f-d
o-v
09'lz
z9'f
9Z6L,T,
9l8I'gI
09'7,I
19'o
D-o
D-c
Z9,II
z9'62
9l'z
zg'l
zg'l
9Z60'e
9199'O
L986,9
26, L
80'I
09It'I
gZIg'0
{oqtuel
{oqulel
z:l
l:L
.-re*p nqums uup
LS
uootuaya4 :rlnlrqnx/awryoy
lu'el
0-s
zE'.1
w-g
nqums
ssnT
qBlurnf
uolaB
sBn'I
nqums runueru
uBrBJn
Ll
9'l
sI
n'l
t'I
z'l
I'I
oN
*JLi', :tr:r*:;
ooo-r,
.t
I
58
1.
URAIAN DIITDING SI]MBU TEGAK
1.1.
DindingA-O
A.
B.
Luas dinding A - O
Panjang : 2,00 + 1,00+ 3,00
Tinggi :
Luas :
6,00x3,60
Luas dindingtiang baon
Tinggi :
Lebar :
Luas :
C.
D.
3,60 m
Luas
6,00 m
21,60
r*
3,60 m
(2 x 0,15) + (1 x
3,60 x
0,45
0,15) :
0,45 m
1,62 m2
tembokl :2
Luas :
:
:
(1"55 * 1,85; + (0,25 x0,85) + (0,25 x 2,85)

2,8675 + 0,2125 + 0,7125
3,7925 mz
Luas tembok 1 : 4
LuasD
: A-(B+C)
: 21,60 - (I,62 + 3,7925)
16,1875 m2
t
I
J60
It
I r 5t
l_r
i 'rs _l[oesp
-F?oo-+rool
r50
+-
l-_-
5
-f
3.00 __l_
?.8
Gambar 1.1 Dinding A - O
i.2 Dinding B - M
A.
Luas dinding B
:
l inggr :
Luas :
Panjang
B.
IvI
3,50 m
3,60 m
3,50 x 3,60
Luas bidangtiang baon
Tingg :
Lebar :
Luas :
:12,60 rrf
3,6C m
0,15 m
3,60 x 0,15
:0,54
m2
tl'\
-\
ztu
9L08'9
(sz6o'E+29't)-29'tr
-)
(J+O-V - qssnT
:
[ {oquD}ssn1 'o
t\ Ct
-'
': :
zu 9z6o'e
9L98'Z + 9[80'0 + 9lI'0 :
(98'I x gg'I) + (gt'O x gZ'O\ +(gg'O x 9Z'O) :
ssn.I
')
:r:
I
Ioquelssnl
ssn'I
zu Z9'l: 9?'0 x 09't :
rugr'0:g['0xE : rBqe.J
u 09'E : 6EuI
:uopqftre48ueprg senl g
ssnT
zwzg'll:9'Exz'E :
: EuI
u 9'E
uZ'E :
tuefue6
:b-CBupupsenl V
O-CBupulg'g'1
y1- g Euppulg
f.____
1-Cf
os
Z't rBquBg
c _-_-+
Z --, 1.lll-r-
slo
t1
6rO
zlt
s81
09t
lt
zu L9t6'9
eE99'9
(stss'o + 8999'9 + ?9'o)
- 9'Zr
- g'zr
(o+c+O-V :
Esen'I
:r:I>loqulelsBnT
ssnl
zw 9L99'O: 9Z'Zx 9Z'O
w9z'z
zu 8999'9
:
:
rBqeT
tt gZ'O : EurI
:z: I loquelsenl 'o
nnt6'Z + lleg'Z
sBnl
r)
: ursrul ssr1l f,
(z( r x z9'z\ + (tz' z x
Br'
rsnfqnxpunpA',
uoohaqa4
r
-{-
3 60
o*t
1-
+ostful.:r
1-- -
3zo
85 --1
i"
----1
Gambar 1.3 Dinding C - Q
1.4. Din,tingD_e.
A.
LuasdindingD-Q:
: 0,70 + 2,50 + 0,50 :3,70 m

Tinggy : 3,60 m
Luas : 3,70 x 3,60 : 13,32 r*
B. Luas bidang tiang beton
Tingg : 3,60 m
Lebar : 0,15 + (2 x 0,15): 0,45 m
Luas -- 3,60 x 0,45 : 1,62 rfi
Panjang
C. Luas Tembokl :2:

Luas :f,f,!-,il';:l-;11';
D.
;:i'
+ (o'zs x o'35)
0,8125 m2
Luastembokl:4:
LuasD
t&#2+o'082s)
=
1
360
,=j
f---r'rs
--t05+
-{o.Il--?50 --+-
450
-brl
___+_----250_{et_
Gambar 1.4 Dlnding D - Q
zuJ Z6'L:OZ'ZX 09'E

ru 09'
OZ'Z:0g'I + 0L'0
ur
:
:
:
ssnl
6EurI
fuef.rea
:f -{turpupsenT "V
1-
g 3upu111 9'1
g - 3 6u;putg 9.t rBquBC

oot f-ot.
T- osl
oor {--_}
-i* cei r.aorr-f
f crr J tsol-
zw ZZ98'07,
(glb'r
ttt gg,g
ost
-J
lef
stt---=16[-
Slgg'g - (,9'67, :
- T,9'62 :
+ 8zgo's + gr'z)
(o+c+g)-v : flsenl
:r: I ]OqtuelsBn'M
.
sBnl
zw gIl'I : gg'g x gz'o :
El,l + tt,l + gt,z + gg,0 : rBqe,J
an
gZ'O
6EurI
Z: I {oquque8uesedsunl
zu 8280'9 :
IOII,Z + IZL9,Z :
(Zg'2,
ssn'I
+ (7,9'2, (,0'I) :
Z6'0)
: rcsru[ Suau sanl
ssnT
zw gI'7: 0g.0 x 0g.g :
: reqe.I
: 6EuI
ru09'0:(SI'0+9I'0)+(gI'0 xO
u 09'e
' uoFQ Sue4Eueprq
ru 0Z'g
zw zg'62: 0g. x 0z.g

ru
09'E
L,O
O9'Z + Og'Z + Og'Z +
senl
f,
.g
: ssn.I
: 6EnI
: Eueftre6
:D-gBwpurpsenl V
O-uBqpuru'9'1
uoofuat1a4
rcDlqnx/awryoA .,
62
B.
Luas bidang ruang kusefl

Ti"ggr : 3,60 m
Lebar : 2x0,15:0,30m
Luas : 3,60 x 0,30: 1,08 m2
C. Luas ruang kusen
Luas
D.
Luas pasangan tembok 1 : 2
Luas
:
:
E.
o',Xtr;o'#'
f,f:r;:'i,'lu:rt''"
x o'43) m
0,804 m2
Luas pasangan tembok

Luas
4ro4+0'804)
it.ill.-:'
t-
)@
767
l;;
1l
+o\ro sl
---l oroF r 50
Gambar 1.6 Dlnding F - J
1.7. Dinding
A.
G-
LuasdindingG-Q:
: 0,70 + 3,50 + 2,50 + 2,00 + 1,50 + 0,50: 10,70 m

Tingg : 3,60 m
Luas 10,70 x 3,60 : 38,52
B. Luas bidangtiang baon
Tingg : 3,60 m
Lebar : 6x0,15:0,90m
Luas : 3,60 x 0,90 :3,24rrf
Panjang
tr.:'2
C.
Luas ruangkusen:
Luas
i'l#I;':'ir8
=iii?-
x r'30) + (t'22 x 0'52)
l:
r
ut
:Z:
zu 9L89'0 :
:
g{Zx 9Z'O
I {oqru4
ue8uesed
sEn'I
senl'61
zu 808['I :
It'lxz}'o : ssn'I
:rrrsrultueru senl
sen'I
zw l9o : 9I'0 x 09't :
: rsqe'I
u
9I'0
: 6twl
tu
: uopq
zu 00'6
09'f,
Eue4ftirPtq
'C
sanl 'g
ssn'I
o9'Ex 09'z :
u 09' : EtnI
ur1g'Z : trel.rea
:V -HEuPurP senl V
Y-ESqpqg'1'7
UVIYC IflI,{OS 9NI(INIO NVTYUIT
O - C outputo
-"t- osl--r- oo r f'-*d -t1'-
r-l
r '-l-
scr
-1
l- 8lt
'7
Z'l rBquBg
o5.----r-*--.
r--
h-
5t
ost
se
---*-1e.op.
c---l
lsof
0ll
77l
-l-i
zw 96L'92 :
- Z9'8t :
- z9'gE :
(o+C+g)-V :
gLL'rl
(99a't + eg'l + lz't)
gsBnT
senf iI
:, : I loquF1w6uese6
zw 996'E :
9Z60'Z + 9298'l
9Z60'7+(91'Lx gZ'0) :
(gg'I rgt'I)+(gt'g+s8'I +g['I +gt't+gg'0)x 9z'o :

senT
Z: I {oque}ut8uusedsenl
:
uoohaya4
61
rsulrqnx/auqoy',
r7
I
Bagian Kesalu: Bestek dan Gambar Bestek
E.
LuasPasangantembok 1 : 4
LuasE A-(B+C+D)
: 9,00 (0,54 + 1,1808 + 0,5875)
: 9,00 -- 2,3083
: 6,6917 nf
'f
I
I
I
I
I
I
I
t-
360
I
I
+-
Gambar 2.1 Dlnding H - A
2.2.
Dindiry I
A. Luasdindingl-D:
: 2,00 + 1,25 + 1,75: 5,00 m

Tingg : 3,60 m
Luas : 5,00 x 3,60: 18,00 m2
B. Luas bidangtiang baon
Tinggr : 3,60 m
Panjang
Lebar :3x0,15:0,45m
Luas :
C.
Luasruangtembokl:2:
Luas : (0,25x 1,85)+(1,55 x
:
:
D.
3,60x0,45 :L,62nfr
2,9425 rrf
Luas pasangan tembok I : 2
LuasE
1,60)
0,4625 + 2,48
:
: A-(B+C+D
: 18,00 - (1,62 + 3,8532 + 2,9425\
:
18,00
9,5843
8,4157
rrf
J - r outpulo g.z rBquBc
-fsr r rr
--1-- 09
ssr
+
09[
I
zu lL'Z
zo'e - gL'g
(81'z + r9'o) - 9L'9
:
:
(c+O-V :
ssnT
: , : I {oquel ue6uuse4 sanl
.O
:Z:
ueBuesed senl
I
{oque1
J
lg,O: gI.0 x 09,t :
sBn,I
zw
gl,z:
zu
gI'0 :
tu
sg.I
0g.I x
:09,t. x
09,I
:
tu
09'E
sBn.I
Jeqe.I
g*I
ru 09'
: uo1ag EueuEusprq
zw 9L,g
sen.J g
sBn.I
6E*J
ru 09'I : tuetue4
:{-fEtnpurpsenl V
g-f tuIpq(.s.3
o - I outputo z'z EquBc
_F
-l--
ser__1_ I
oer
z:r
_l__10.a__+
scl -t
-fi on1-
rFo
-,1_
T ,I.
.1, +
TI
77J liL
11
1
uoofiatla4 $ufqnx/auryoA
.,
r
66
2.4.
DindingK-A
A. LuasdindingK-A:
:
Ttngg :
Luas :
0,50 + 2,00 + 2,00:4,50 m

3,60 m
4,50 x 3,50 16,20
Panjang
B.
Luas bidangtiang beton
3,60
C. Luas ruang kusen
Luas
x0,45:1,62m2
:
=;'.21;i''3I : 2
Luas
E.
Tingg : 3,60 m
Lebar : 3x0,15:0,45m
Luas :
D.
tf
'r',12x
+ o'83 + r'85)
!t#
0,7575 m2

Luas
I :4
o'757 5)
= U*'*"'u"o
tlI
roo
,1,
bl
--fl1r-i,il'-j+'65--r--*sol--z
oo I
zoo
-L
Gambar 2.4 Dinding K - A
L -E
LuasdindingL-E:
2.5. Dinding
A.
:
Tingg :
Luas :
Panjang
B.
3,00 m
3,60 m
3,00 x 3,60: 10,80 m2
Luas bidang tiang beton
Tingg :
3,60 m
uootta>1a4
(98'2,
{nzL'ol
gg't 0g'zl
- o9'zl
(08'o + 80'I)
:
.\
:
:
(c+O-V -
(Issnl
, : t loqunl ueStresed seirl
zlu 08'0
97,IL'O + 9[80'0
SZ'0) +
:
'O
:
:
(gg'6x 9Z'O) :
ssn'I
Z: t loquelue8uese6 senl J
:0t'0 x 0g' :
ru0t'0:gI'0xZ :
zu 80'[
u 09'E :
sen'I
JEqe.I
6turl
: uolaq Eue4Eurprq
zu 9'ZI
09' x gg'E
sanl
sBn-I
u 09' : Eur1
ur 0g' :00' +09'0 : Enf.rea
:V
sanl 'V
-Wtwpup
V-ni8upu1g.9.7
3 - 1 6u;putg S'Z rBquBC
i_.___
oor-i-
f-- sgr-=t
1
09[
I
cu 9Lt9'6
9Z9Z'I - 0g'0I
GctL'o+rg'o)-o8'ol
(C+O-V : (ssnT
: I {oqueluu8uesed senl
zu gZlL'O :
:Z:
zut
lg'0:
'o
gg'7x gz'0 :
sBnT
I {oqunlut8tresed senl
g['0 x 09't :
u gI'0
sBn.I
.rBge'J
tsnfqnx/auqoA .,
Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bastek
!
t]
_{,+__
___.1_
*p!l-.=------roo ---
l----roo
------.1
Gambar 2.6 Dlnding M - A

2.7. Dinding N
A.
-A
LuasdindingN-A:
:
Tinggi :
Luas :
1,50 + 3,00: 4,50 m

3,60 m
4,50 x 3,60 : 16,2 r*
Luas bidangtiang beton :
Tingg : 3,60 m
Panjang
B.
Lebar : 2x0,15:0,30m
Luas : 3,60 x 0,30: 1,08 m2
C.
Luas ruang kusen
Luas :
:
:
(0,92 x2,62) + (1,02

2,4IO4 + 2,6724
5,0828 m2
x2,62)
Luas pasangan ternbok 1 : 2

(0,43 x 1,55)+(1,83 x0,25)
0,6665 + 0,4575
:
Luas :
:
1,124
nf
Luas pasangantembok 1 : 4
LuasD
- A-@+C+D)
:
:
16,2
76,2
(1,08 + 5,0828
+ 1,124)
- 7,2868
8,9132
nf
+l
'i'i
1 o.er+ t ro? _
*._ t 15Jl_.u rs
I
-tso
-]-r.oo
Gambar 2.7 Dinding N - A
ft
160
,60
llLt
r
zw
9L98'l
.
nzng'6 - l'll
- l'll :
(o+3+O-V:
(gvg'o + lLIS' L+ 80'I)
ossnl
:, : I
ue8uzsed
{oqurl
zu 9t9'O :
gZtl'o+9zLZ'O :
(eL't x gZ'O) +(9g'0x 9Z'O) :
I 1oqtu4 ut6uesed
:Z:
zw
(l|Zx
senf iI
sen1
senl 'q
ILIS'L :
zzoL' t. + llt 6'z + 808I'I

sBn'I
EL'l) + (29'Z* Zl'I) + (W'l x Zg'0) :
:uesruIEuerusenl J
zru 80'I : 0E'0 x 09' :
tu0E'0:9I'0xz :
:
ru
09'
ssnT
rsq*f
6EtnI
uoFg EueBtuBprq
00'r:00'
tu
l'Vl :09'e x 00'? :

ul09'E :
ztn
rt|g'o
+ ,s'o)
I loqunl
-d
Ol'g:
'V
SqpuI(I '6'7
:
gssnl
senl
ue8uesed
I uesq
:Z:
gst
senl 'g
ssnl
6ErnI
+ 00'[ : 6trefuz4
:f,-dftnptnpsenl
f,
ltEl'Z :
ztn
0l'9
- ot'9
6992'E(9260'7, +
(o+3+g)-v :
,
v - o outputo 8'z rBquBc
: I 1oquol ue8tresed senl

zu 9260'Z :
senl
9'I x 99'[
Z:
zwttlg'} :
1{OxTtl
T1
I
ll
'A
'61
ssn1
Etreru
zw lg'O: gI'0 x 09'e :

:
:
sanl 'f,
ssn'I
u gI'0
u 09'E
09c
l,+
zttt
JBqo'I
6ftnJ
: uopqBtreaStreprq senl'g
x Og'I
sBn.I
O9'E
u 09't :
0g'I :
EuI
Eue[uu6
ur
:
y - gEtnpurp senl 'V
Y-OSqpuKI'3'7
uoofuaqa4
NqtqnxpumpA',
,
70
T
360
VL
I
t_tt2 _l
-108sf
rso I rool
l--
-r73 ___1
?
Bs
+-- roo-f
Gambar 2.9 Dindlng P - C
2.lO.Dinding Q -
A.
I)
LuasdindingQ-D:
B.
: 2,00 m
Tinggi : 3,60 m
Luas : 2,O0 x 3,60 :7,20 nf
Luas bidangtiangbaon
Tinggi : 3,60 m
Lebar : 0,15 m
Luas : 3,60 x 0,15 :0,54 rrf
C.
Luas Fasanganterrbok
D.
Luas pasangantembok
Panjang
Luas :0,25x1,85
: 0,4625 nf
LuasD
: A-(B+C)
: 7,20 - (0,54 + 0,4625)
:7,20-1,0025
6,1975
tf
T
I
3F0
{-ts
011.00
l-
r.85
I
I
2.oo |
Gambar 2.10 Dlndlng O - D
3.00
---l-
r
ttt
08'l + zt'lll
at
g|Oxzx
0d0
\
zll'l'l
un z6tz\
ar 0(,6'17,1
tu 0g'L :
:
Iu
woz\
oz\
ru09'0:
IU00't :
u9?'0:
u9t'0:
t,
gr'oxzxl
gl'ox I x z
g['OxrxI
gl'gxrxg
gt'oxxI
gI'0xtxt
EUeFI nderl % Ot
ft.rettre6
zttrt
UI
IZ,6
ttzl'62 :
ru 96'9
oL'gz
ur
ll'L
rt
IU IL,LI
tu 96'9I
msn4 e8upg
z dedtJ. 'L
I d edtr '9
I A EdII 'S
't
7, I adlL
I f edlre
z ldeqJ 'z
I fd EdII 'I
rcsn1n{r1Euefueg
ttr tZ'6: 80'E x :

ru g0., : fz,l + ,g.I
(29'OxZ) +(ZO'O*Z) :
qsnq
:
t
:
:
ttr Zl'62: gZ'L x t
tugZ,L:12,9 +10,2
(ca'z*z) +(zo'txz)
qsng
7 g Euefueg
6ue[ue4
1
z:
qsnq
, g8'z * gf'z
c) + (ze'o x
t)
qBnq
+ (Zg'Zx Z) +
:
:
Are[.,rBa
l
l
z f edtr
Euefueg
Euufue4
I f AdII
714 Euefue;
:
:
(e
Euefue4
Z
eL\ +gz'l +rz'g +\L'g

+(Zg'Z x Z) + (sg'zxZ)
+(ll'(,xZ)
'0
I EdII (q
6 Euefue6
ftretrn6
I A EdII (s
71tulr.,ri.n4
:
:
g:
ez'T, + lg'E + lz'g + \L'g

,
(gt'tx Z)
t)
z d edtr
4 Eue[ue6
Euefue4
t :
ut96'9:81't.xZ:
8?'t :
(Z{O*
?01 + W'Z :
x Z) :
Z) + (ZZ't
L :
ttt bl,
06'[ + tg't
(0'I , g) +(8t't x )
qsnq I
tiloL'92:lt'g x g :
It,g :
(w'r,
U IL,LI
tZ'Z + (8I'I
qBNq I
tu 96'9I
t.L'I
Id EdII G
SuBfrred
fd
ftrefue6
I fd EdII (t
uirsnN v,
qsnq I
oPPuaf uoP nrur.4
uesn>J
IL
uoopatla4
.,
$bfqnxfaunpy .,
r
72
l34,ll2 x 0,08 x 0,16 :1,7166
Volume
Volume
G.aa)
\,716G m3
Penjelasan (II.4a) Kusen Pintu danJendela

t. Dalam menghitung volume kusen, jumlahkanlah panjang seluruhnya + l}yo kayu hilang x penampang order (pesanan).
2. Penampang order (pesanan): (8 x 16) cmr, penampang jadi : (6 x 14) cm.
{sot-
l.OO
--f- ?oo -l- r.rs -l-. lr5 -lI
o50
3&
'io
'io
l0 70
+
roo
150
rio
o.50
oro
+
or0
,r11
+
1
17,
rlr
215
ll?
,l!
r3s
t_
$[
"''o^ ,o''
N * ""'"
rtb'tu.
Gambar ll.tla Kusen Plntu & Jendela
iodi
teo{
t-
rq
t
tu z6e6'91: zttt zL|l'z + zog'il : (qt'U) aump1

u99lz'0 : (tttg'Oxg)xg :
zur zLe(z :
Zdedf
u 882'0 : (ItrO'Ox7)xg': Idadp
u
: (tttO'Oxy)x7:
88ZE'0
IAedll
u ?l9I'0 : (II9O'Oxy)x1 :
Zf.edr]
ru zzg'0 : (tttO'Oxp)xg: Ifedp
WEEZI,O :
(tttO'Ox6)x1 :
Zfdedp
: (tttg'Oxg)x1 : tfdedp
VEEZilO
zwzoS'll:9t'0 x 89'86
u 89'86
ru 8r'gt
lo'gz
: ursrul
t8urpl senl
senl
ExgI'9:2{0+(29'Zxd :
tf gZ'9:20'f +(79'ZxZ) :
:
:
:
=
:
tJ
Zxgl'E:(Zg'O xZ) {CZ'Ixd

9'Z + 9{Z: (Og'I x 7) + (8I'I x Z)
9x Zg't :(tt'txZ) +(Ze'gx Z)
lL'| + EZ'Z + 88't + 9'E + Z9'Z
8t'0 + EL'l + ll'Z + 98'7, + Z9'Z
ru 96'9
ttr 96'l
ttr O9'ZZ
uI z8'0t
UT
28,6
Zdedpqq E
I dedllqq,
I Aedllqq Z
Z ,f edll gq I
I Idedpqq S
Id edllqq Z
t fd od$ qq I
'ueau?sed{nrn(rntur*^
*rlIff{,r
tmttmso4 qnyaf,uelq tuot r{oy yauta141
+-;i,
u^l.q.t r"r^.n +N
lpor uornqn +
,"1
f-l
4 J^t...r vo,ar'-l itI
rsnfqnypuqoA .,
!
!
+=r----1-
fl
:L
.e
!ao! uornrn
uoofuala4
,:oll
----+
l E
{E
74
Penjelcuan 01.4b) Memeni kryu.

1. Memeni kayu yang menyentuh pasangan, ialah bidang kusen yang langsung menyentuh pasangan.
2. Volume mari kayu: Panjang yang mnyentuh pasangan x lebar kusen jadi (: la) cm.
+ Luas daun telinga kusen t0,04
m2.
t'j2:lbuoh
t0c
262
{-
-l-_
6s
lr3
--F-F
I
l;I 'j:I l,;:Î i;,r',"*
ill I I '--2'2|
-F
Otz
-1-
-r-
tt0
___t
1n
-t- 102
262
l
{-
092-+
Bldong fBaglwt
Yong Dlmcnl/Mc
nycntuh furcngon
16
v'
rolouv/fnoq.rno ct'll rBquBg
-rrff
t
g
\onq [ : ad
ltonq
t:
IO
i-l
'1onq 1: !l
qonq l: !ld
8I fgt'gf :
:
t{
gSg'O
rust'o:
t{onq I: lfd
tgg'g x g,
8g'[ x gg'g
rucg+0e
(ry'D eumlo1
ropue fnoq r.Fnq I 1ereg
relEue poq ftreluu6
uftSS'I:C
ur
ugI:p
efeq regiup uu:lressprag
{enq
qznq31 :9xE:7,dedr]
qvnqnz -9xl - Idadp
qBnqz
IAedp
-ZxI
qenq, :lxl:
7,Iedr]
: rxg : Iledp
8t :
LIBnqgz
r{sngg :gxI:
qsnqg :gxI:
zldedp
Ildedll
're4ftrelatoq urrleppd reqrueE rrrrlJesepreg
o4tuV4noq-fiog ?,
9L
uoohala4 rsqrqnxpump1',
76
III.
1.
PEKERJAAN KAP DAN ATAP

Kap dan Rangka Atap
la
Pekerjaan Kuda-kuda
Dari
kuda-kuda
ABC (Gambar Itr.la) diketahui.
<A : <B:30o
II2 AC:IIZBC
CD
AD : BD:3,75
ACz : CDP+Af,P
AC2 : (ll2 ACf + (3,75Y
AC2 ll4 AC2 + 14,0625
4 \C2 : AC2 + 4x14,0625
3 ACz : 56,25
56,25
:18,75
ACz
3
18,75: 4,33
AC
U2 AC:2,165
cD
AD : EF :3,75
ED : DF:CD:2,t65(<Cl :<D2:<E:60')
l) Ukuran 8/12
15,000
Balok tarik :2 x7 ,5O
8,660
Kaki kuda-kuda:2x4,33
2,165
Makelar CD
4,330
Skor DE + DF :2x2,165
4 bh
kuata-kuda
:4 x 30,155
120,620
12,700
Nok Gording
2)
Ukuran 6/12
3)
Balokpangapit:
4x2x3,75 :
Skorangin : 6x 4 : 24,00:
Ukuran 6/15
Gording 5 x12,70 +
Uraian volume :
8ll2
6112
6115 :
11,5:
133,32 x 0,08
l0 % kayuhilang
Volume
(Itr.la)
133,32m
30,00
54,00
75,00 m
x0,12 :
54,00 x 0,06 x
75,00 x 0,06 x
30Jss
0,12
0,15
:
:
:
:
1,279872 m3
0,388800 m3
0,675000 m3
2,343672 m3
0,234367 m3
:2,578039
m3
Penjelasan III.la.
Panjang bagan lruda-kuda dapat dihitwrg berdasarkan titik-titik sinrpul A B, C, D, E
dan F seperti uraian di atas dan dapat juga dihitung dagan metgukur panjang bagan
kuda-kuda drkali dengan skala gambar.
l.
r
vtoL'zl tw :
:
u80902t'I
at gLZSlgl'g
:
: f,Y :
I
tgg
cg
er(uanqgs Eueftred rpel
u Bosozql,r:lA: itv
t:
00'6 +
*t:
00'6 :
zN :
?fli
?fl{
?EV n
9Z'Z + ?f,V nfi :

.W
209'I + dW ZtD :
.g{
{v zll: tglt'o0:v >'aav v IrB(I
80'0A: Cg
ut sLZStSl's:
t,
80'0e :9Z\6:
z)8.
9Z'06 : z)dE
: z)6't
: 238
: 238
9Z'06+z3E
nfi,
zSL't+XCAZfi)
9299'27, + zJE
z(E+fl):
)gz/l:JY ZlI
:f
z)8
(I3
I
V>
"Qf
mqsla{lp (qt'm requreg) 3gV V IrB(I
'do7y o48aty uoopala4 -qI
]8 : JV
xvx= oJ
.ot = Y7
+-
s(c
r 7r
E hI
o
09'L
-+--
r,
r----]---
sr
c--i-
{- ,r",-l-- Eter-+: srer-{- srer-{-
'nde1 ereru refimdureru

wloq rer pq-Eprul {pe1EuB}eq uep urrplEuepq
'Euolonnur nlpx\ (ftrepD
1apdle1ry1Eue,( ndu4 ualr?sepreq qupl Etrellq n&e1-6 Ot
{qrIl
LL
uoo[tq1a4
Nafqnxpunp1 .,
7
2 x luas E BB, CC, - (AE x 1,20)
2 x (12,70 x 5,484827 5) - (L7320508
Volume atap
(2 x69,6573)
Volume
2,07846
139,3146 -2,07846
(Itr.lb)
137,2361m2
Ae
PEKERIAAN RANGKA ATAP
1c. Pekerjaan LisPlank PaPan
Parjelasan gambar
Dari
*
*
4*
3*
*
x
:
:
(l)
,i
(tt2xY + 12 \
(t/4)r)+ I
: )(2+4
-4
-- 413:1,333
=@:1,1547 m
LuasF: 3 x (112x 1,00x 0,5773):0,8659m2
x 1,20)
.t
6L
uoohala1 tsqtqnx/auryoA
.f=--
ool--..}
1
00
0st
-+ 66tyl-- g(1-{-
zut 6VIL'E
1618'z + 9s98'0
.tlr 16lg,z
(gosz'o
xr9r'g)xz
eurnloA
8ueftn8 trerele[ senl
E el,rea
l8l'9
(e) 6Eur1
g6s7'o
OOgVEuefueB
w:alel
'f
-"
r
Penjelasan gambar (2)
Dari F
:
:
Y
4*
3*
X
(U2XY+|,oG
Ll4X+1,00
K+4,00
:4,00*:413:1,333
:{S:1,1547 m
LuasF
: 2x(ll2xl,00x 0,5773) :0,5773 rrf
Jajarangenjang ABCD
:
:
:
Luasjajarangenjang
:
:
Volume:0,5'773 + 2,8494
Panjang
Tinggi (a)
5,484
0,2598
2x(5,484x0,2598)
2,8494rf
3,4267 rrf
*m+
+r0o+-
ft
orG
Ir.o.srrr
(o,o'1."
++
oto
{-
too
I8
uoohaqa4
-l--
orr{-.
o{'r I
oE
o6g-
zw
9l9L(?l
(ct'm) eumlo^
.u' 00I$ :
, rrBsBlerud
zu 00I8'E
E rrBsBlerrrrd
zw LgZl't
z rrBsBlefrrrd
zw 6VIL'E
I uBs?lafurd
: Irsp lrrprq ueded {ueldsdlT ueefte1e6
zu [g'E
oE'ox oL'zI
0'0
OL'ZI
ssnl
6EurI
Euefue6
(p) requlet uesephra4
ztu
[8' :
ssnT
zw 9E'O :
0g'0 x 0Z'I
0'0 :
OZ'l
zw 9l'E: 0'0 x og't I
0t.0
I
0g.I
sBnT
EtoI
AreFrBa
sBn
6tul
E refilea
g) ruqtue8 uBsBIe frled
$nfqnxpuryoy',
E2
td
'Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

Pekerjaan Papan Ruiter
Panjang
Volume ([.1d)
le
12,70 m
l2,10m
Memeni Sambungan Kayu

Memeni sambrurgan kayu dan lobang diperkirakan sebagai berihrt
0,12x0,12x2 : 0,0288m2
0,08 x 0,12 : 0,0086 m2
0,06x0,12x2
:
:
0,0144nf
0,0518 m2
Untuk I buah kuda-kuda t 15 sambungan

Untuk 4 buah kuda-kuda : 4 x 15 x 0,0518
3,168 m2
Volume (Itr le)
I
t?
I
l.J
Residn
Kud*huda
Untuk mencari residu kayu kuda-kuda, perhatikan pekerjaan kuda-kuda

telah diuraikan untuk i'nasing-masing ukuran sebagai berikut :
Panjang 8ll2 . . . . 133,32 m
Keliling
Luas
8112.
...0,4
133,32 x 0,40
Panjang 6112. .. .
Keliling 6112....
Luas
Panjang
54,00 x 0,36
6115 .
...
:
:
54,00 m
0,36 m
75,00 m
Keliling 6115 ....

0,42m
Luas 75,O0x0,42
Volume(m.lf.)Residu
Penjelasm III.U
1.
.t
53,328nf
19,440
=
:
IIIla.
yang
nf
31,500 m2
1041268tr
Dalam mmghitung luas residu hda-karda harus dihitung jumlat panjang masingmasrng ukuran.
8{ 8tz'8
84p'7
-I,TF3|.
MO
._.to-r*il'l-a'i''6f dil-tir st' oil
--
1. -
- -'r-
l-
'
----t
1Z'lxZ :
rlsng7 :
4OZ1 : Zx 09'0 :
urur
x rrrru g Og
:
tu
49'z :
09'0
W1dB.,leueumlo1
1reld&le.t{edueg
peldftnr genq I ]erag
peld ftnr uerrulll
peld Ercr fueFrea *
peldeunlon
ZX 9Z,T
utfuZ :
:
g:
ErtLt'o
ruur
gZ'l:
El L;Z'O
rreg
pe1drcqe1
peld leqe;
ulru 09
tu
Ertt9'z
00I + SZ: lo8oeq peldftrutue4 *

lrloq etunlo^
LEZ,OXZ:
qBnq
z:
Poq ry,{ueg
gg'I x gI'0 :
fnoq r.Ienq I lereg
tul6l gg'I :1noq C
urur 9I : p
ru
gI'0: rln gI :
lLl'oxg:
:
gg'1
E*f,.r"a
fnoq geng
fnoq
0t'0: m
lnoQ
noq eu,rnlo^
poq 1e,ftreg
qsnqg
EIVL7'O : gg'I x 0t'0 :
uprl
tu
EI889'9 :
t{Engzl
tlVLt'O :
0E
lLl'OxZ,l
urtu
I 1ereg
9t
poq Euehre6 *
ft) uosola{ua4
eu.mlo^
gxz :
89'I x 0'0 :
u 0'0
urA gg'I
poqledueg
rnoq r{Enq I preg
: $oq Etre[ue4
urc O
rnoq
urur
gI
serlcru$uoJle?}s ueilegel us)lJesBpJeg
(fi wsop[ua4
oqtuyfioq_uofl
'EqHeX x ftrefue6: eurnlo1
8u1gpy
'rrBJruIn Euseu-Euseur
wotua1a4
A1
,e
7,
$Dfqnxpuryo4 'f
t
I
.r.
|'N
27
'i],
H-s\Is
, o tl--
rtor
ls
rt0t_L?-lo, l5
-.0
its
rB.t
Smmr5Omm
ru-,;T,-1:-r?
:6lf_ .._r_
r
&r Hl
t'
Smmr5omm
t--o---
l?
Penjelasan (3)
Panjangbeugol
d:
Berat
16
mm
:94 cm
Gbeugol:
l buatrbeugol :
Banyakbeugol
Voumebougol
:
:
l-
0,94 m
1,58 kglm
0,94x 1,58
1,4852k9
2buah
2x1,4852
Panjang bor.t : 30 cm:0,30 m

d: 16 mm G bottr : 1,58 kglm
: 0,30 x 1,58 : 0,474kg
Berat I buah borfr
: 2 buatt
Banyak bout
: 2x0,474
Volume borf
Paqiang raryplazi : 32sn:0,32m
Ukuran rngplaat : 5 mmx 50 mm G = Zkdm
: 0,64 g
Berat 1 buah rirg bout: 0,32 x 2
:
2 buatr
Banyakrengplaat
Volumerangplaat : 2x0,64
2,9704k9
0,948k9
1,28 kg
:5,1984k9
s8
Er
rgr'z
Sivv'r:
8l ZL'O
Erudo
leeld8wtoumlo1
ZL'1*Z :
peyd8mlry,(ueg
qenqZ :
Z x 9t'O : peld Etnr qrnq i lereg
leeld8rnr uerrulll
peld Errer Suefue4
ut@>tZ : g r.uu 0g x r.tr.u g :

ru 9['0: {u3 9t :
LTZ,OX t. :
t :
I{Bnq
El L;Z'O: gg'I x gI'0
up1
ru
g9'1
moq umlo^
poq ry.(ueg
moq qsnq I lereg
tuur 9I p
moq
moq 6uefue4
gI'0: un gI :
@) uoswla{ua4
---l-r--T-r.
----le.-...-.....-
rtrs\s-l
ffi
uuOS ruu-6
EI s6t'o
8r6to
96t'Ox 7 :
r{m9 Z :
E4
x 9Z'0 :
96{O:
8g'I
tup>l gg'I :
elunlo^
poq 4e,(ueg
noq qsnq I ]Breg
moq
u ;Z'O:M gZ
urru 9I : p
poq Euetueg
C
g)
uosolo{ua4
SI
l--5_- -3i -rSS\S:r--11
-tf-
4F
EI
g6t'0:
moq etunlo^
gS'I x gZ'O : moq qenq I lereg

tup>t gS't : xloq C urru 9I : p
u gZ'O: w gZ :
poq Eue[ue4
(fl
uoohaya4
uosola[ua4
rcDfqnxpuryoA',
Volume bouUangker
Penjelasan
Penjelasan 2
Penjelasan 3
Purjelasan 4
Penjelasan 5
Penjelasan 6
Volume
5,688 kg
8,219 kg
5,1984 kg
0,395 kg
0,79
(m lg)
Lg
2,151 kg
22,44041<9
MemasangAtap BJLS
Luas memasangatap: luas memasang ruryf,aatap
(Lihat penjelasan m. I b)
Volume (III.2a): 137,2355 m2
Mernasang Perabung BJLS 30.
Panjang perabwrg : Panjang papan ruiter

(Lrhat penjelasan trl lc) : CCI : 12,70 m
Volume (m.2b)
:12,7
Al
t-
A.
+----
9.10
L8
uooha4a4
9O'9 :
:
0i'8 :
W,E
9t'7 :
0L't
\L'n
zx98'I ""
zxsS'I ""
""
"''
rxge'T
zxgt'z
Llg
7,119
Llg
zllg
(9) uesephn6
0r'0I
w'9
0?'0I
zx98'z " "

zx98'z " "
""
"
--
oL'9
zxgt'.,
oL'l
oL'l
7,x
9t'(,
Lls
7,119
Llg
zug
(g) uesrpttn6
0r'0I
w'g :
0t'0I :
0L'9
oL'l
zx98'2 ""
zx 98'7, '
z9t'(,""'
zx 9t'7.
oL't
Llg
Zllg
L/9
zllg
(7) uesepttn4
99'll :
0I'01
I x 98'l
98'I
Ix90'8 ""
zxgo't " "
1,9
Ix98'2 ""
txgg'z " "
99'8
9g'z
9t'z
s0't
Llg
T,ll9
X 9T,Z
Llg
T,ll9
(g) uesephn4
9'nz
t'v7,
,x98't ""
tx98't ""
zxgt'? ""
Exg{l " "
O'.EI
99.I I
0L'8
90'e
Ll;
zll9
L/9
7,119
(7) uesepluta6
OV,ZT
nfe:
9Z,SI
zx ;t't
zx g,'t
7,xs&(,
0L'9
oL'9
99'8
""
\s-gd""
Lts
zt/9
Ll;
zus
-(1) ueselatrn6
,.ttolDe puofnl4 o4&uoy
puoJBId
aI
{oIBg 'I
(NOdV-Id N\nVfUt){Ud'Ar
tsoltqnxpunpA',
88

Penjelasan (7)
6112....3,35x2
1,85x1 :
8,55
5/7 ....1,85x1
1,85
6112....2,85x2
5,70
517 ....2,85x2
:
14,25 :
1,10x1
6,80
8,65
Penjelasan (8)
.... 1,60x2
....1,60x1
6/12 . .. . 1,35x2
517 ....1,35x1
6112
3,20
517
1,60
2,70
5,90 :
1,35
2,95
Penjelasan (9)
... 1,35x2 : 2,70

5/7 ....l,35xl
6112....1,85x2 :3,7
5/7 ....1,85x1
: 6,40 :
6112 .
1,35
1,85
3,20
Daftar Balok Plafond
5x7
6x12
Penjelasan
1
15,25
24,6
10,10
14,65
10,40
10,40
6
7
8,40
6,05
14,25
8,65
5,90
6,40
2,95
3,20
110,25
88,25
8
9
Volume 6112
Volume
5/7
....
110,25 x0,06 x0,12

88,25 x 0,05 x 0,07
l0%kayuhilang
Volume (IV.la)
L2,40
24,L
10,40
10,40
:
:
0,7938m3
0,3089 m3
: 1,1027 m3
: 0,ll
-- VW m,
D
o
3
o
=
D
-+!r3r-H*6-fi--r
---___+_
.}
_+__
oOOO
!---+
___+_
i*p*
tr
g
xo
'1,
o
o
o
o
o
GI
IlJar II ro)ri
\--l11
I
'r-J[-'L-
\E
::
:
Ii
i
o
o)
'l
t' ot]
|-\<-n lur
\
ln- l*-ru]
I
I
:
I
lo
l=-Y-
F)il 4
E++
l-i1
l-{
(,l
1-
-\
t\)
uoohaqa4 $DpqnxplunpA
68
'f
Bagian Kesatu Bestek dan Gambar Bestek
ISOMETRII(
W'*
DETAIL . C
\-1,u, ./,.
/rz
ISOMETRIK C
1b.
Rangka Plafond Luar (Overstek).

Penjelasan (1)
Panjang6/12
F1
F2
F3
F4
:
F5
FV :
0,5773 m
I,00+2,20
1,1.547+I,70
1,4426+1,00
0,8660 + 0,70 + 3,4633 + I
3x0,5773
3,20 m
2,8547 m
2,4426 m
6,0293 m
1,7319 m
16,8358 m
\-rnourboul /12
t6
ew
9l0l'O :
wgLlz'9ll :
ru
ru
tlr LL;L'LZ
g uesepltra4
oo'ze
lu 8690'z
ofze
116l'99 x zI'0 x g0'0
u116l'gg
IU
Iu
:
:
ueseplrn4
uesepfrn4
uesephn6
919B'rcl:r-1uerBr1
eurnlo^
og'tl
7 uesepftre4
OL,ZI
ur 989I'ZI
tu 89t8'9I
OL,ZT
ot'zf
uesepfrn6
g ueseplrn6
1 ueselefua4
7119tuelnd uere{l {.
(00'I , t) +(O[ZtxZ)
g19Awln4
7119turcllr-1
uosvlafua4
(fl
u00'Zt
ru
0s'I +(00'I "r) +0S.t +(0g.II x z)

g19tunfn1
00', + 0g'I + os't + os'I + 00,t
7119a.*1rc4
0g'rl
(g) uoswla{ua4
u 8680'EZ
ru
UJ
:
0988'Zx7:
ttll'lx[ :
E6ZE,IXI:
T,LL';
66ZT,T
IuI6L86,ZI
{
zl
I{
y19tu;r-firc4
tu 989I'ZI
ru 0988'z
0988'Z
u Eell'E
09'I+09'0+ewfI
Zl
09'I+e6ze'r: Id
w e6z8'9
71ptulr.flr-4
Q) uoso1a[ua4
U LLSL,LZ
6lzt,zl
rtr
6IEL,L
VJ
:
tLLg'Oxt :
AiI
eEgf|+(998'0 + ttgt'E) 7 :
9{
gZll'IxZ: t{
LlgI'Ix : e {
(00'I x Z) +(OZ'Z*Z) :
Z J.
tLL{OxZ: I{
ttt Z,ggg,T,
w llgl'E
ru
ol'g
LU 9I9T,I
2198.n\n4
,sullqnxPunloA
',
Gambar Bestek
92
115,2475 x 0,05 x 0,07
:
:
:
0,4034 m3
0,8080 m3
0,0808 m3 +
0.8888 m3
I:"o
l-c
1,,"
l'""
I26o
|
I
I
I ['"
liI J,"
ll
I .l'""
Rangka Plafond Luar (Overstek)
l."I:,
t2.1
zrrr
g8I'I9 =
zru ?6'02 : gZ'OxgZ'LB :

?r,Jglz'uf : 9'0X08'III :
furfBX uugZ'LB :
AnnBX ugB'III :
wlZ'y :
:
ru9'0
LEsenrI
zlgsewl
gg8wftlr,1
7119&:r.;ftlr.1
: pdep.rel ptrgzld
regrep tuepp (puoptd ulfiusg ?I'AD uuetrelgd epe6
{opq
anryoq Wo{o14 to sola {ue 4
puolol4 otltuoy nnxay
wofuary4 rsu4rqnxpun
lo1',
Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bastek

Penj elas an PlaJond
Luar (we rs te k).
fV.lb.
6112 Penjelasanl
Pada porjelasan
Rangka plafond overstek.
:
Penjelasan 2 :
Penjelasan 3 :
Penjelasan 4 :
16,8358
12,1586
14,50
12,70
56,1944 m
517
Penjelasan
27,7577
25,5898
32,00
32,40
Pejelasan 2
Penjelasan 3
Penjelasan 4
t17,7475 m
:
L;cas 517
Luas 6/12
0,36 :
0,28 :
56,1944 x
117,7475 x
nf
nf
:53,1992rrf
61,180
Residu plafond dalam

Residu plafond luar
Volume
20,2299
32,9693
(IV lc.)
nf
53,4893mf
114,3792 m2
Rencana Balok PlalondlLoteng
s6
zrn
ELL?,O
98oe'z
zu e899'll
6TEL\
9[88'S
6296,7
oz'z
tx(Ix ELLi'O) : A{ssn1

EEgl'Exol,'I : g{sBnl
(998'0 +gztr'r)r : ?{ssn'I
LngI[xoL'I: t{ssnl
00'Ix0z'z: z{sBnl
Qla4uao)
oor
__F_
oOI
ELLg'}x00'I I{sBn.I
(fi uosalafua4
nn7 puolol4 Euostuel4J
___hol_{_
OEI
9Z
-_+
or0
050
-1
t
I
os
I
ooa
!.
_l
t
0ga
00!
I
(,
ost
I
I
f
,
00t
-lJ r j
,@
l
osr
(8
alt
c50
t
-i-
srl--+-s
r-]-Ooz---+-
OSr
-+
( eZ ru) eumlo1 '
flL :
ssn-I' ' 6tuun5

ssn'I ' " g8ueng
sunl' 48uenA
ssnT "'
9&renA
g Strena
ssnT '
sen.I .... yEuena
sen.I .. . EEuena
sBn.I .... gftrarA
"" lEueng
9'I x 00'z
sL'l x 9'f
(g'I x
+(00'2,
00't)
SZ'I)
9'Zx OO'Z
9'Zx OO'E
9'Zx OO'e
(l'0 * 00'Z) + (9' x 00'E)
(9'0 ,00'I) + (00', x g'r)
09't x 00'E
929'Z
9L8, L
9,L
9,L
6,TT
9'8I
9'0I
ssn1
uo 7o
p u olo 14
t uo srua y4J vc
puoJBId 8uusuuel41
uoohaqa4 rsnfqnx/aunpA
.,
Penjelasan (2)
LuasFl :
LuasF2 :
LuasF3 :
LuasFY :
:
:
:
:
:
1,50x4,3293
1,50x1,4433
1,00x2,886
(0,5773x1)x2
6,49395
2,16495
2,886
1,1546
12,6995 m2
Penjelasan (3)
Luas
(1,00 x 4,00) + (1,50 x 3,50) + (1,00 x
4,00):
Penjelasm (4)
Luas :1,00x12,70
I
2
Parjelasan 3
Parjalasan 4
Penjelasan
Penjalasan
:
:
13,25
12,70
53,3178
14,6683
12,6995
12,25
12,70
Volume
GV.2b).
Catatan:
F.,r: Bidang vertikal terhadap dinding dan denah yangtinggtnya
:0,5773.
ll2
x:
l/2 x 1.1541
t X: sisi miring set tiga F dagan < A: 30o

+ AB : CD : 5,4848275 berdasarkan penjelasan data Itr.lb. pekerjaan rangka atap sisi
miring atap : 5,484275 + (tiga angka dibelakang koma).
* Lhrtuk mendapatkan luas plafond overstek yangmiring, lebih dulu harus dicari panjang
sebenamya kemiringan tersebtrt x panjangplafound yang keluar dari dinding.
,1"
t
I
t
I
T
I
ts
I
i
,:o
i'
ut
t
t-
so
-1l
uoofuatla4
06e
-l
1
I
osa
ool
0)
@l
+
+
0r0
os0
00I
I
I
00r
{
I
0st
ti
gt
osr
00c
-_J
olo
t
-#-
S{
!--l_S
r_F_goa_{_
u 0g'g6 :
0?9 :
Iu
0r'0[ :
ut
0r'ol
ru
0g't
ru
o6's
ur
ru or'g :
:
ru 0g'I
[ :
IdJo?'Ll:
osr
_J_
(cZ.nD eumlo1
(98'I + gE'I) x Z : tuefue4
(6)Arru uesepfrn4
(gE'I + Og,l) x Z : 8ue[ue4
(g) tueru uesephn4
(99'0 gE't
x Z : tueftre6
+
+
98'Z)
(a) Amu uesepftn4
(98'I gE'Z) x T, : 8ue[ue4
+
(9) Euaru uesepftn4
(98'z gB'Z) x Z : Euefue4
+
(9) Euau uesepfua4
(98'7, +
x Z : tuefue6
98'Z)
(7) fueru ueseplrn4
(90't + 98'Z) x Z : Eref.rea
(g) ftreru
uesepfin4
ftre[ued
(ge'l + ge'l) x z,
(7) Euenr uesepfrn6
ol'zr :
til
(g' + gg,Z) x Z
Euetue4
(1) Enuru uesepftn6
'BZ'AI urBIEp prroJeld requre8 uur1psqred
ano1oq puo{o14
tt&Eug sa7
rsafqnpurrloA .,
V.
1.
la
PEKERJAAN PLESTERAN
Plesteran
Plederan Dinding
:2
Berdasarkan penjelasan [L3a. dan 3b. dari daftar sebagai berikut

Sumbu tqgak
74,429
Sumbu datar
12,604
rrf
27,033
Jumlah luas :2 x 27,033
54,066
r*
Pemasangan turap porselen pada purjelasan V.2a5,4956

Ruang 7
8,077
Ruang 8
8,1925
Ruang 9
21,7651nf
54,066
21,7651
Volume
(V.la)
:32,3009
m2
Daftar : Luas pasengan tembok menurut sumbu tegak dan sumbu datar.
l.
SumbuTegak.
Uraian
No,
Sumbu
A-O
B_M
c-Q
D-Q
E-Q
Jumlah
Luas
Bdon
21,60
1,62
12,60
0,54
r1,52
1,62
1,62
13,32
F-J
29,52
7,92
G-Q
39,52
:135,00
Jumlah
Luas
Tembok
Tembok
3,7925
0,5575
3,0925
0,8125
16,1875
I:2
2,16
1,4150
1,08
3,24
0,804
3,955
11,88
l:4
5,9367
Bidang
Kusen
5,5658
6,9075
10,8875
20,8622
3,62560
26,7950
+ 14,4290
+ 91,1020
6,69L7
0,5843
5,0828
2,4104
4,5300
+17,599
2. Sumbu Datar.
2.t.
))
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.1o.
Jumlah
H-A
I_D
J_F
K_A
L_E
M_A
N_A
o-A
P_C
Q-D
9,000
0,54
0,5875
18,000
1,62
5,760
0,54
2,9425
2,4800
16,200
1,62
0,7575
10,800
0,54
0,7125
9,5475
12,600
16,200
5,400
14,400
1,08
1,08
0,8000
1o,7200
8,9132
2,133L
4,8576
0,54
r,1240
2,0925
0,6450
o,4625
+9,19
+ 12,6040
7.200
:115,56
0,54
1,08
1,1809
3,5932
2,7400
11,1501
2,6724
5,0929
0,6344
7,8174
6,r975
+ 63,5350 + 20,9710
ru sZEgg'1,
gZEOt'l :
gg'Zx glg'l
g?' :
gg'o x gzLZ'g :
99'O : 0I'0 +(80'0 * 7) + Ot'O :
w gZLZ'g:9g'Zx(926'Oxd :
:
zw 9681t'0?
zu 90889'LI
lLt'\Lt :
pldsenl
srq ssnT
g8uedruern6
Euefrn4(e Ie ne.I
uefeq
ede-regeq FBp
'p
lrlprel
ne.I rJBre$eld
'3 ueseplrn6
:
"w
eurnlo^
9ZOll8'}xZ :
zu 9Z0tt8'8
uere1sayd
senl
{ogtuel ssrlT
'g uer8eq
zu 609L'ZZ
zu 9t08'IlxZ :
9i08'II :
zu
qt tr ueseleftPd ePea
'z uopq ePrul-Bpnx
'7 ue6eq qt'tr
'I
tw
trerelsaldsenl
{oquElsen-I
LIBsBIeftnd ePe6
uopq Bprul-spnx
'g uosv1a{ua4
LEZ'981x Z eu.rnlo^
LEZ'981
9O:I'Z
uopq Eueprq senl

I{oquelsBn"J
'y uosola[ua4
LLI'lgl
r:
(p1'n ueselalued) Psuol
'(q uep
{oleg ')
'(et'U ueselaltnd) uopq Bprul-sPn) 'g

eg uesep[rnO ry6q nqums r.rep re]Bp nqums V
Feqp ? : I rrBre$e1d Suqffirntu {nun
: uesepftred uBpeg edereqeg
y:
0
d
0
N-
0l
Eulparg uDt4seld 'ql
or0
JS t
c5lo
a,
Dl
TI
o
0sz
.JS
t-x
*oc
cxl I
[ ----r---1-
(Ie
09t
sil
i5z1 -@z
T+p
.,
uoohatla4 Bnfqnx/aunpry
0,85
Leuvel b)Panjang
Penampang
0,40 + (2 x 0,08)+ 0,10)
Luas bis
Luas plat
0,85 x 0,66
0,70 x 1,15
0,66
0,561
0,805
1,366
3,35 x(2 x0,925)

0,40+(2x0,08)+0,10)
6,2x0,66
1,345 x3,35
Leuvd c)Panjang
Penampang
Luas bis
Luas plat
n*
6,2
0,66
4,O92
4,50575
8,59775 m2
1,345 x 5,25 xO,845

0,40+(2x0,08)+0,10)
5,97 x0,66
Leuvel d)Panjang
Penampang
Luas bis
5,97
0,66
3,9402
4,1695
3,10 x 1,345
0,97 x 0,845
Luas plat
0,81965
8,92935
Paumpang
1,8 x (2 x0,925)
0,40+(2x0,08)+0,10)
0,66
Luas bis
Luas plat
3,33 xO,66
1,18 x 0,845
2,1978
0,9971
Leuvel e)Panjang
3,33
3,1949
I,79 x(2x0,925)
O,4O+(2x0,08)+p,10)
3,31 x 0,66
1,79 x 0,845
Leuvel f) Panjang
Penanpang
Luas bis
Luas plat
nf
fl*
3,31
0,66
2,1846
1,51255
:
:
3,69715
444,59135fr
nf
33,6684 m2
Jumlah plesteran dagan matek
PeijelasanA
Peijelasan
PenjelasanC
: 370,474 m2
:
40,44895 m2
33,6684
m2
Volume (V.lb)
2.
Turap Porselen
2a
Pasangaa Turap Porcel.an

Pekerjaan turap porselen terdiri dari beberapa ruang dan bidang sebagai
1)
Ruang(7)dapur.
DindingBC
Tinggi : 1,55-0,37
I$ar : 2,00-0,15
:
:
1,18 m
1,85 m
berikrr
IOI
zw
|LZZ'Z
tu ge',[
6tul
0I'0+S9'I :
J?qe"f
g'I x gg'I
gI'0-09'I :
ru 99'I
zu9ZlT'L
LIL,I
9961'9
:
:
zLz'o
sBnl
q3&urpu1q
(3)8uena (z
.ZEO
9Ll'l
Icnc
{eg
rndep
--SE9T :
:
:
gg'0
ggZ'Z
g1([t
ztrt
ur9'I
p6
gg8tnpup senl
g3 ftrpup senl
gy ftnptnp senl
39ftnpup suttl
: uawp)
ssn'I
oz'ox gt'l
tu 0Z'0 :
@ql
:t{yxf:6ql1e;
'Dnc 1,,9
zu 9Ll'l
*OSb:
zrlr
gtg'O
9L9,0
(,t
09'0x09'I :
9'[-mdop I{
09'0 x
to14
zut gl'O
zu 980'I
sBn'I
0L'0 x 99'I
: p{ sal.I
09'0 x 06'0
oL'o
ss'I
zu 88'0 :
.ru ggzb :
zu 89I'l
zw 992'Z
zu 97,2'0
zttr gl'z
zu gZZL'l
Jqe"f
6ErnI
'9,i1tutwto
J?qe'I
09'I
tL'o
pd sBrl'I
ssn'I
x 0g'0
(02'0 +
Lt'0)
09'I x tL'O
6EurI
i)
Sutput1
0g'0 x 9t'o : P{ ssnT

senl
09'[ x gg'I
:
:
09'I
"
rBgqt
gg'I 6EtnI
gYBurP4q
- cu l09l'O :
q{
gr'oxTl'o:
B{
EZ'o x 8I'I
'cM
og
tm8og
uup
gI'I
senT
68I'0
IILZ,O
zwt}l'Z :
gg'I x
uoofuaqa4 BDltqnx/aunloA'?
t02
Dinding CF
Luas
(1,55 x 0,70) + (1,65 x 0,90)
:
Dinding DE
Luas
Dinding EF
Tingg
Lebar
Luas
1,085
1,485
2,57mf
CF
7,57 m2
: 1,65 m
: (t,35-0,92) :
: 1,65 x0,43 :
Catatan:
Luas dinding CD
Luas dinding CF
Luas dinding DE
Luas dindingEF
Bak Mandi
Volume
Bak Mandi
Luas alas
:
:
0,43
0,7095 m2
2,2275
2,57
2157
: 0.70es
\,,|,]ul-
=
: O,49 #
0,70 x 0,70
:
4 x (0,70 x 0,92) : 2,576 rrf
Luas dinding
3)
ll,l43
m2
3,066 m2
Ruang (9)
Dinding AB
Luas
(1,55 x 0,70) + (1,15 x i,65)

1,085 + 1,8975
2,9925 rrf
Di:uling CD = AB
Luas
Dinding BC
Trngg
Lebar
Luas
Bak
Mmdi
Luas alas
Luas dinding
2,9825
tf
1,65
1,50-0,15 :
1,65 x 1,35
1,35
: O,'10xO,70
4 (A,70
x0,92)
2,2275 m2
:0,49
2,576
:
:
8,1925
:3,066tf
Catatan:
Luas dindingAB
Luas dinding CD
2,9825
2,9825
Luas dindingBC
2,2275
Bak mandi
Ruang 7
Ruang 8
Ruang 9
Volume
(V.la)
:7,2426
i ll,l43
I1,2585 +
--29,6441m2
3,066 m2
11,2585 m2
_t___ 0o. ..-,_+--FO{-F-!6O
osr
-l-
__+
osl =-F
-l--o4a
fil:+
sz
r-
+
i
I
I
5r0- {
srlt
F38:
s?o +
ouo
.rr
I
1
"'i
tr
i'i
'l'i
Ir
I
5.
l
I
oj
.t
uonfuaqa4 tsnltqnx/auryoA
104
r5s
!889
-0 25
-0
3s
_12 5
:lll
-{-
rso
--+
\.
r3s
__f
t t-]
]-r,0.
rf
r85
'rl
ll,
\1L PEKERJAAI\
LANTAI
1.
Umgan di BawahLantai
1a.
Ilrugan tanah di Bawah Lmrtai

Di bawah lantai
l)
Luasruargl:
Luas ruang 2 :
Luas ruang 3 :
3x3,50
(4x 4,50) + (l x0,50)
(3x 2,50) + (2xO,70
Luasruang4:3x2,50
Luasruang5:3x2,50
Luasruang6:2x2,50
Luas ruang 7 :
Ltras ruang 8 :
(3x
1,5
2,00) + (1,25x 1,5)
xl,'15
Luasruang9:2x1,50
: 10,50
: 18,50
: 8,9
:7150
:
7150
5,00
:
:
7,875
2,625
3100
= lTrr'z
0lo
T
q5r
+
0sa
+
ooz
+
o91
.l
oto T
'I Srr{SZrl oOl*
cu S40dl
ew 9L99'0
+
ol'o
+
t60
004
+
ool
-l
_.l-
c'r -{-
-l-' o 6'0 -$.

-+ o(o -+-'totdto0
ot0
0st
I
0s'r
I 050
o60
010
0l'0
g
o'0
T
ooa.1 t0s0
(et'In) erunlo1
:
+ ctu
990'0
9Z9I'0
ol'o x os'o x gz'E
eu,mlo^
ru 0['0
ru 0g'0
LU
IBgAI
rBqrf
tualira
gZ,E
c sDtal
eu
oI'0 x 09'0 x oI'I
eurnlo^
ru 0I'0
ru 0g'0
FqEI
reqeT
ftre[ue6
ru 0I'I
eu
9t'0 :
s2tal
eurnlo^
0['0x0s'Ix00'
Iu
ru
Iu
0I'0
0s'I
00't
IBqEI
rBqa'[
Euefue6
o sotal
161
'serel rBtrrBI rIBâBq
ewll'L :
uoofuat1a4
oI'oxl'IL:
ru 0I'0 :
(Z
eurnlo^
rIBrrBl uuErun
pqel
$npqnxpumpA',
106
Ib.[Jrugan Pasir di Bmoah Lantai

1) Di bawah lantai
Luasruang8+9
2)
5.625
0,10 m
5,625 x0,10
71,40 - 5,625:65,775 m
20 crn:0,20 m
65,775 x 0,20
0,5625 + 13,155 m3
Tebal urugan pasir

Volume
Luas ruang I sldT
Tebal urugan pasir
Volume
Volume urugan pasir
0,5625 m3
13,155 m3
13,7175 m3
Di bawah lantai teras

Teras (a)
Panjang
Lebar
Tebal
Porampang
:
:
3,00 m
1,50 m
0,10 m
3,00 x 1,50 x
:
:
1,10 m
0,50 m
0,10 m
0,10 :
0,45 m3
Teras (b)
ParUang
Lebar
I
Tebal
Parampang
1,10 x 0,50 x 0,10
Teras (c)
Panjang
Lebar
Tebalt
:
:
:
Penampang
--
0,055 m3
3,25 m
0,50 m
0,10 m
0,1625 m3
3,25 x 0,50 x 0,10
+
+
0,45 0,055 0,1625
0,6675 m3
13,7I75 + 0,6675
14,385 m3
:
Volume
:
Volume (1) + (2):
Volume (VI.lb) -
[o_11gom
:ffi
- 025
- o.3s
-t25
- t( 5
-rs3
| '-l-
t qA
r03Q-
070.1
1',38
-l--*
m2
LOt
uoohaya4
zw
l9'7L
tw 9t9't
ztu 86'0
:
:
zu 929'5 -
Efs :
911,99
(qZ
n) aumlo1
L'OxL'OxZ tprretu
IBq {nun ruledlelEueru sanl
6 13 ftreru senl
lot?d/unly rd ulqn uotuost4 'qz
+ gZ9'I
I g'0 :
Og't:
(eZ n)
g'Ox gZ't, :
og'o x ze'I
g'Ix :
eumlo1
c sBJeI
q s8rel
BseJeI
sBJoI
Lpls I turng
ulqn
: solod cd
ql lA uesephred urrl4Brped
solod
5t:
.Z
IBIUBT uu8uuse4
DZ
)d urq1 uo&uoso4
0l
Fl-oco-+-
o 70
500s90
-+
010
t+
060
sto-
o?o
OIO
szD6
++
[8-
v-Ivl30
cufqnx/aunpA',
+so+-
r0o
---f-
zoo
lrs-F l,t +
-+
3ls _-F lol+
50
t50
30c
{t
i
I
?oo
lr2
I+
I
I
350
Polot
@ lrbrn
25C
I
I
I
+
roo
ttI
1
3:o
r3o
roo{
50
150
-l
,-ls0-.1-100-F- ?oC- +
300----+-
VIL PEKERJAAI\ PINTU DAN JEI\IDELA
l.
la
Plntu/Jendela
Pintu Teak ll/ood
TipePJl:
lbuah
Turgg : 2,10 m
Lebar l,l2m
Luas :2,10x1,12
TipePJ2:
2,352n*
lbuah
Trngg :' 2,10 m

Lebar l,l2m
Luas :2,10x1,12
TipePl : 4buah
Tinggr : 2,10 m
Lebar : 0,90 m
Luas : (2,10x0,90)x4
TipeP2 : 3buatt
Tinggi : 2,10 m
Lebar : 0,80 m
Luas : (2,10x0,80)x3
Volume(Vtr.la)
2,352nf
7,56
m2
5,04 m2 +
:11,3O4fr
isf' trl
q,s .
u/_'rr.x_s
qq.l -, t'r'd'3dll
r'I
;l'!il'
ti'
i, i:i-- '
ii
;ru
f
'
oor,rllvirrslr
NSSNY HVNSO
-|-- oot --{- oor {ot
r"'
osr
-f
*to
-l
oa0
ti
".-t,
090
I
I
00'l
05t
oor
0l
01
0tt
!
I
-.,
i
I
:oo
06r"
Jo
:i.i
,i
-l- lr * srrl or {- or -tot}

4
BJl
rypll nn4d uesedrq
.:
'Blnules rsrsod gBP

{eJetraq us)lB
qBlel tuBPIg usp rBIBP twprq depery4 srunl {631 sruBg
n-Ird rInBP ssnl ftmil.trA.IeuI n1trd eumlol
'nluld reqel x nlrnd 68u4
nluld 't
tuqffirnW Z
'
(eyeprnf uep n1rrd uolBlalred qeuap 'EI'm r?qu6 1qq)

n1trd Etrsur-Etrseur {sBI ue:Inlro1rp nFP Wqel 'n1nd eurnlon Sun1xfiuoru unpqes I
'BI'ILA uospp{uad
iirl
60r
i:l i L'
1:
uoohatla4
rsqtqnxpwnloA'f
110
'V
2
lmfl,
It
f+
10
5
262
n'ff=
utr-l
i-- so-- --f,I toz
,!t
.{
5i(-AL-^
t4
e2
TYPE. P2.=
-l
TYPE.Pl.=4.bh
3i(ar-l-l :io
- go
-,6,.
lbh
:56.--
MH
l@
,l-1Q-r6,-
tt V*:-=4d
650osol14
-il-::--t,-.-;-:-.llll8
.4
-1-=82---+ {-+
IY8_E-_._J-!l_U,n
SMLA I.50
TYPE.J.2 = l.bh
--
-ixh-n
io
-}.+
III
!t!r ll.P
lulllP
oIBN punx llBlePllBleo
urolop r.toP lorllllP
oIBN Blopuar
o,oq,,,frI
(qt
8L
II
II
LZ
0t
OI
OI
rFlrrtru
oryBu
m)
eumto1
rIn8o
(,f
If
Ifd
7fd
I
t
1e,(ueg
adlr
uouoBua4 q orloN oPPu"[

uoofua1a4 ,sutfqnxPunrloA
v
c
I
oN
oltuoY 'qI
',
112

,,,: . r..
Penjelasan WI.lb
l. Untuk menghitung volume rangka jendela nako, ialah menghitung Uanyilnya jumlah
2.
3.
daun naao yang terpasarg pada masing-masing tipe.

Jendela nako dapat dikatakan sebagai jandela hiasan yang berfi.ngsi memasukJ<an cahaya dan udara.
Jendela nako bila ditinjau dari sqr keamanan kurang baik : walarryun telah diberi besi
penganurn, karena mudah dicongkel-congkel. Dalamhal ini harus diberi besi pnganum
yang dirancang tersendiri.
4.
Dalam menghitr:ng jun lah dan nako turtuk masing-masingtipe jendela kita dapat pula
mengfritr:ng kaca nako yang diperlukan.
2.
Kaca Tetap/Jalusi
2uPasang Kaca Tebal5 mnt
TipePJl: lbuatr
Trngg
1,58 m
:
Lebar
0,92m
Luas
1,58 x 0,92
TipePl2
Tingg
L,ebar
Luas
:
:
:
:
1,4536
2 buatl
2,r2m
0,25 m
: 1,06 m2 +
: 2,5136 m2
(2,12x0,25)x2
Volume (Vtr.2a)
2b.Kaca Nako Tebal 5,,ttpa
VU tU
Perhatran penjelasan
TipePJl:
lldaun
Trrgg
Lebar
Luas
TipePl2
Panjang
0,65m
Lebar
Luas
0,14
^q X;
Tipe J
30
daun
Lebar
r
I
x o,f+) xjao
Luas
TipeJ 2
1o
Panjang
0,50 m
0,14 m
Luas
,;
cI r,3
E-l*";-'
0,70m i
0,14 m f]
(0,70
T-gg
Lebar
,Ji*.n*;-.",
(0,65xqld
I
:
:
nf
daun
ii
-t- ai..
(0,50 x 0,14)
Volume
1Pm*mS
(Vtr.2b)
7,O21 mz
i)
09 : I V'IV)S
qqz=l^3d^l
-a
L-_-_--J-
l'l
.1-t..:
7f
r---t zf
l?l
'tu
_f
tr?9'0
'.i
",
r':
"i ..
.i
;iii
j
i f ..!,1 t,t'
-h_:-??t,"
9t
E Oil g
HlAl
'lJ m.{
(cz
+ ,ru 9p6yg'g :'

ew t9t6l'o :
gt x e
ru 09'16 :
-63 :
l'{
'ji
j.i
1r1
i 1iit?1t r r. .!!1.!; -,
f-r iiiir'iii'ii
,; l''r; 1r:
I trri,. i .. :/-.
uD eumlo^
E*Fq 6fe{ % Ot
8I'0
0'0 x 09'16
,,
::
tU
tuefue4
1e.(ueg
gI'I
ftrefued
ZIadl,L
Eret-,.ea
f pfi':i!-]
|L'gI
rr.::.iij
eurnlo^
ndurlftrduem6
ftiefue4
SXSI'I
qBnq g :
ti l1 , I,
, :ii.)r;rii
gZxZB'1 :
ru giO&rry
qenq9z:gx$:
;
i
lrr Z8'0 :
,. I r).,:ii.r
i
Tiir;i{,
9lxZ6'O :
, ...;!,i,.i.ii.
,i,i,, .; ' i ,- tu
j 8'[,_,.
f ,, ,1p
,qanggt:Exg:
wz6'o :
" '\ lllriili
ri:itlrii
ut l'OZl jj]ul/i-1
OZx ZO'l
:lrlrrii
qsnqgz:Vxg:
Ii ":r:'
IJZO'I
Idedll
llilxi.]
ljii;.,rra. i.
ry'(ueg
Eueftled
edlJ.
II
Eue[ue4
1u,(ueg
tuefue6
Zdedll
ftre[ue6
>pfueg
tuefue6
ir.'.",i
I lrr -
.r
i-.iriti ut
I x 9t'
qmq I
:
:
ftrefue6
4e,{ueg
u gE'E :
lutg1'll
-.
uooha4a4 ,sqtqnx/awnpA
fuefue4
Id EdII
gxgS'Z :
:
y1.:
Euefue4
>1e'(tfeg
1,.,.
,.*,t&jI ,=, ,,?fffi,,.
,
I Id
:..',"::-. ',,
uege
gII
EOII
p,!p d Eul,rt-,ax;e*.,".q
ry,sg4.,,,,,,
t sntof ,sztlrue,A Eun st1 t 7
',
tt4
Penjelasan 7.2c.
1. Ukuran bersih papan ventilasi : (2 * 15) cm, sedang ukuran pesanan atau order ialah
(3 x 18) cm.
2. Lhtuk menghltr:ngpanjangpapan jalusi masirg-masingtipe, dihitungpanjang selunfinya
x 5 (karena jumlah papan jalusi 5 buah baris setiap tipe).
3.
3u
Penggantung/I(unci
Peumclles Nilon
Tipe PJ I
Peumelles:
I buah
lx3
3 buah
I buah
Tipe PJ 2
Foumelles:
Tipe P
Feumelles
lx3
4x3
TipeP 2
3 buah
4 buah
3 buah
12 buah
Peumelles:3x3
9 buah
Volume (W.3a) :
3b.Kunci Tanam Union
TipePJl
TipePJ2
TipePl
TipePZ
27 buah
x Slaag
: lxl
: lxl
:4xl
:3xl
Volume
:
:
(VII.3b)
I buah
I buah
4 buah
3buah +
9 buah
Vt
ffi
lopiri xlor
fagrcl
irng
X
go t
6noL
k unel
unci lailon6m
{_-
oo I
_---+
,+
rf
li
zutZ01gl'69
ziu )Lg[Yl
tw
(BI lg,Qeunyon
,b06t'lZl :
zw ZIO6{7Zy
zw
EE;'Z x
Ee{Z:
r.releqle{ftrf ndq }sJ eurnlo6

BLI{ e9 : puogeld BLlt'E; ssnl IpBf
?I'0 x 999'9L
IsH-fsH r.IBnq 999'<9l
{nlrn
zIU
sEn'I
Tur?f<o :
fI'Ox [ :
Eulge) x Euultre6 : IsDl-Isq qsnq I ssn'I
:
: (90'0
u
+
ZO'O)XT,
IsH-lsHEuWteX
tl'g
, ru 00'I
Ispl-lsq fttefue6
: ru I ruplep IspI-lspt {e,(ueg
999'.9l
qsnq
(qZ
ru ueseplrnd
90.0
IT
1eWI) Ztu
un
(f
S)
IsDI-Isry (1e1sreao) retll PuoJBId
BLI{eg:
ruc I : IsH-lsH BrBltrB IBJBf

IBqeI ru3 I : Ispl-lsH regel
vr.c
z:
zlrr glgL'lf :
Ig't
I8'
LgZl'E
6L'lal.1-(ct
serFI
7 uesephn6
g
uesephn6
g uesephra4
1uesepftn4
6ltL'E :
m requtB ueryeqred) >pe1dsd1lBctEI I
: Fsp IrlpJal uBlBWIq tue{ n(q leillalll

uDroqlpN Sunt( ntoy ro)u?N f,I
uuluca8ua4 'I
N\rultd\f,xlxvl
SII
uoohaqa4
Nvvfufixtrd IIIA
Nnfqnx/auryo4',
Bagian Kesaty: Bestek dan Gambar Bestek
116
1b.
Mengecat Loteng dengan teak
Ruangl :2,85x3,35
Ruang2
Ruang
Ruang
Ruang
Ruang
Ruang
oil
,. ,.i
'11.,r1
.,i/
"r
9,5475
(4,35x3,85)+ (0,85 x0,5)
:''fi.tlzs'
16,7475 + 0,425
3 =
(2,35 x 0,925) + (3,05 x 1;85)

2,17375 + 5,6425
2,o: x2,35
,.*;.,i6,6975
2,85 x2,35
+',.i4,3475
1,85 x2,35
(2,85 x 0,925) + (1,10 x 1,35)
,:
5,2725 + 1,485
6
7
Ruang8 :
./.! r
nf
'; , 7,81625
: 6,6975
I i,
',
1,35x1,60
Ru:urg9 :'1;S5x1,35
Volume(VItr lb)
:
M ats.
r"i
Plesteian.
'|1"'
Perhatikan Pekerjaan
32,30d9'rtf
5.1a. PlesteranDinding 1 : 2
5.lb. Plesteran Difidiqg I : 4 ''* 444;5913: rrf
Ic. Mencd D ihdh@.
de ng a n
ia: :i
ir
r r,
ri'r
!;:.,1,r
ir
l i..l ;,r' r i tll,, i

;1iLi,ii
i .,t::,...
';.i.i-!i;r!
Volume(VItr.la):
Mencat (Kusen + Pintu + Ialusi).
,
,,,,-, i
t; t.;i
i,i i..i-
!ili::f
td
I i;
Li.;:
).
..
1.
: (2 x 0,06) + 0,15
Luas :98,68*0,/7..,...,
Keliling
0,27 m
:26,6436m
4 sisi perhatikan gambar Z.+i.'

Panjang
PJl
P!'2'
[ :: '.,-,:'.:
P 2.-. ..:.,.:'-=
J 1'", .,. ,,'-=
.-!-:'ii
..
2.
1
LII
uootuaqa4
zu
Ja tZOg'tOt
lrl'It
909.?t
(pt ml)
IsnlBf
toso'6t
nlrrd
eumto1
't
'Z
:I]"*,"n
I{ox 9'16 :
(sl'o+zo'o)xz:
?ll'Ie
ru rt'O
ru 9'I6
ssn'I
Eqgtex
Eueftre6
I x 8I'I
I{mq s
ur 6'9
Euefue6
1er(ueg
Euefue4
8I.I
ZI
u9'07 :
ur
1e,(ueg
Euefue6
z8'o
Euefue6
9Zx 78'O
qsnq9z:9x9
II
gl x z6'0
8'tI
Ew[ue6
Eue[ue6
z6'o
4e{ueg
qBnqsI:Ex9
T, d.
wl'07 :
ftrefue6
ledueg
ftieftre6
OZXZO,I
r.IBnq0z:lx9
zo'l
ut gL'9r
Id
tuefue6
98'Z
7, fd
E el.r"a
lefueg
qsng s
1e,{ueg
Euefue4
9E't
Euefue4
I x gE't
I{Bnq s
s x s8'z
ur 97'vl
Ifd
rsnlBf }8cuetr [
,t
Nufqnx/aunpA ',
ll8
D(
l.
PEKERJAAN PERLENGKAPAN DALAM
Listrik
|a.
Pasangan Instalasi Dalam

Lampu Pijar
LampuTL :
Volume
(lX.la)
titik
3titik
17 titik
14
tttTlxo
lb.
Pemasangan Lampu Piiar

Volume
(lX.lb)
l4 titik
Lc. Lampu TL 2 x 40 Watt

Volume
ld
tLAFO|{
(IX.lc)
(lX ld)
IIIIIIIIIEII
3 buah
ffi
1 buah
fiffi
Zekering 2 Group
Volume
'ffiffi.
le.
Stop Kontak
Volume
(X.le)
=-:==-r':-i=:j=
6 buah
trol roil?^x lt{lot , aiDl
lf,
Sakelar Seri
Volume (IX l0
2 buah
"uu'
t^r:t.â tEnt Irllot l
Ig.
Sakelor Engkel
Volume (IX lg)
l0 buah
lat(ttan E,lott(
Daroutl,
qenq I
wnq 8
qsnq z
I{Enq 9I
?I
qBNq
qenq
tl
qenq
{:_
Y
p
fl_.fl
tU
G)
dnorg Z xog esng
.L
eprv reIals
uep >1epoy dolg
ues rBle{es
uoge6ftiqlg
p{6ug rBIe{BS
11ndue1
-o
re[r; ndurel
)NIN!Ig
HV'Ili{ff mslus
VWVN
'9
'9
't
7,
'oN
XTUISII ISVTYISNVNVCNVSYIAIf, d
NYHYfl UVIf,V(I
6II
uoofuat1a4
,sqtqnxpunpA .,
120
a_-_
lnstalasi Listrlk
Sanitasi dan Instalasi
Air
2aKloset fongkok Porselen

Volume (D(.2a)
2 buah
-+..__
ato
il@l fcz
-.t
__a
120
Bagiin Kesatu: Bestek dan Gambar
Bestek
lnstalasl Llstrik
Sanitasi dan Instalasi

2 a- K loset
Jongkok Porselen
Volume
-*-
Air
(X.2a)
2 buah
rt
..-
ato
il@l fcz
tal
l->.
i60
@o^
@c,r,
ov
u g1g'Ll:
96'0+97,I'I+gL'I + gL'I + gLI'6 * tt '
(cZ'XI) aumlo1
,1,
t*t*$
totoy tlv lsDlorsul ao&uosmue4

HISUSB UIV ISVIVISNI
sou!p--Ard_--
,ro
Jale$l
uolx
%+
oor[
0I'I
uggffez :
+ 08'8 + 0I'g + gLt',l +
og',I + 9Z'O+ (0t'0 + 1) x
(qZ
.X)
g:
erunto1
Euefrrc4
p
,zll
qls"tag
4V lsDlvrsuI ao&uosouta4
uoopala4 rsa{qnxpuryory .,
122
ISOMETRIK
LANTAI & SANITASI
2d
Kran
Volume (IX'2O
Flour Drain
Volanu QX.ze)
2 buah
,4/'=-:-\
,\
llF^-ll
.W
t\
-\
/l
EZt
uoofuala4
9L,6
(qt'D eumlo1
zw 9L'9 : 00'[ x 9L'9
uI 00'[
w 9L'9
ssn'I
rBqe'I
tuefue6
z
zul:
Ix?:
sBn'I
sBn.I
tuI
TUi :
rBqeT
ftre[ue4
I d ssn.I
g:t;IuoragroqDa'qI
ueln\
r.c
E
"o.otcr
r'l'l
,rc -'ydr.q
rrc
uBJnps uBlBdureuod
;L tl--
u g'ie :
u9'6 :
:
USZ
- -1
cor-r
(et'D
9'ZIXZ
eurnlo1
dn1nue1rrernles
?{nqJe} uBJnlBS
uotnps
Eunpag Eulp1ay
aI
'x
UVflT NViI\DICNI TUgd t\IYvfEt)tflil
.I
uBuBIEH
rsofqnxpuqoy'f
L24
Bagian Kesatu: Bastek dan Gambar Bastek
--_--f.
Solurott
l??bulo
rs
r5
-I
I
r5
+I
1e Rabat Kerikil
Luas F I
Panjang =
Lebar
Luas
12,5 m
1,00 m
12,5 mx 1,00
12,5
1,75 m
1,50 m
1,75 x 1,50
2,625
rfi
L5rl25
m2
nf
Luas F 2
Panjang
Lebar
Luas
Volume
1d Bak Kontrol
(X ld).
IJkuran30x30=2buah
Volume
(X.lc)
+
?0
-+L0 ------l
'lotll gZ: IJsr{ I ut?Fp ftrero (nps) us{qnng,p Eued rry

I
: fDIIreq rc8eqes ug)Fltre$p
Iuelcndes (u6uel) Eueru edtueseq ttrnlffitn* ry,f.r6
.ru
.rmu
'u
umrnru Jt? rnurns uep Tleprrdes IBJB1
7 uedesered yep usp
91
'uedesered rnurns e>l us)Isruerp us)p rurBIB
sesord trdrcp ulqesJ3l rrBrol
-ol susul rF '(eftra) uerolo{ ueduu(uau fedunf (Dftre}) Eueru qeppe
ryep4dag
E,I
eItI
lu
lu
ru
ru
slu
ru
ru
ru
ru
lu
't
.E
>rn[t 'l
IPIIJEX
8uese6rse6 |
Erun qeuea 'l

'r{
JAd/s?C edld
s1eg n1eg treSuese4 '8

rrBJe$eld
Euepueg uoFE 'e

JoJ uopg .P
Erun rrse6 'c
IFXqegftrcduelsuey 'q
rIBu4 uellB9 'e
rDIIreq re8eqes Fprnsrelftrqntrrp pdep 4uepadas eumlo1 'I

'e1'y uusepfue4
IIBnq
Z:
(et'X) etunlo1
tluoqcydag z7
lorluol re8
*or?-
@
o9
-t orf
r ---------T
I
t
I
I
L
F
I
I
I
I
I
I
tI.
*F+
nr=,
uo6uo6od L
I
I
____J
rl
,tn-
tof
gzt
uoofuatla4
oz +ot
rsufqnx/awnpA',
126
Untuk 15 orang dibutuhkan

25 orangdibutuhkan
50 orang dibutuhkan
ruangan 15 x25: 3751t

ruangan : 25 x25 : 6251t
nxmgan : 50 x 25: l250lt
Untuk menentukan ukuran numgan adalah
: X xY xZ
625 liter : 0,625 m3 : X xY x Z
1250 liter : 1,250 m3 : X xY xZ
X : Panjang ruang Y : Lebar ruang Z :Tr:rW] nxmg.
375liter:0,375
m3
Untuk X, Y, dan Z sagaja dipilih dalam bentuk angka ideal rurtuk surtu nxmg.
Harga tersebut dapat dihittng seperti pada ruang 375 liter 0,375 m3 1,00 x
0,75 x 0,50, dan seterusnya.
+2sF40
+25|-t25
2s+40 + ?5F
fro
60
60
L
I
70
l,o
20
--l- 65
--f-
175
------f 6s
-+-
Septictank Komplit
t
I
t
95
25
.l-
EruE
l?5r
-+25
t-
125
l25Pa0 Ps;-
?s
/.0
25
!
LZI
iiil Ioo
lrt
rii
3'r'
i
s!
Efr
o r-'I
Ei
i
{
8
+
f iir'
g.s
E=
!iD
==
U,
o. I
!rl
E,[1,I
'*t
-@
3A
!,
tri
I
I
=.r
xa?-aJ
'!'
o
o
}t,
,'i
E r!-f
I
3rl! T
trril
ul
-tll
o
o
{ti
Elri
E r---l
uoofua4a4
tsufqnx/auryoA .t
128
C.
SUSUNAN VOI,TIME PEKERJAAN

URAIAN PEKERIAAN
No.
VOLTIME
SATUAN
Urut
L
I
a.
b.
c.
d.
2
Pebersihan Lapangan
225,45
m2
Memasang Bouwplank
Dreksi Keet
48,40
15,00
m2
Los Kerja
29,00
mz
132,28
33,07
m3

Ungan Kembali 1/4 Galian
Pasangan Pondnsi Baru Kali

a. Urugan Pasir Bawah Pondasi
b. Aanstampang Batu Kali
c. Pas Pondasi Batu Kali

tr. Pf,KERJAAN BETON/DINDING
Beton Berrulang
a. Beton Sloof
b. Tiang Praktis
c.
d.
e.
f.
2
m3
m3
36,99
m3
2,15
m3
2,67
m3
Reng balok
2,15
m3
Balok Konsul
3,49
m3
Kuda-kuda Beton
Plat Beton
1,09
m3
0,22
m3
0,37
m3
3,24
20,98
m3
Beton Cor
| :2 :3
PasTembok
I :2
PasTembokl:4
Kusen
a. Kusen Pintu dan Jendela
b Meni Kayu yang Menyentuh Pasangan
c.
Botrt-bout/Angker
Itr. PEKERJAAN KAP

I
3,82
13,71
Dinding
a.
b.
4
m3
Beton tak berrulang
a.
3
m2
Penggalian
a.
b.
J
PEI(ERJAAN PONIDASI
Permulaan
Bout-bout/Angker
1,77
m3
16,93
43,13
m3
kg
DAI\[ ATAP
Kap dan RangkaAtap

a. Pekerjaan Kuda-kuda
b. Pekerjaan Rangka Atap
c. Peke{aanLesplankPapan
d. Pekerjaan Papan Ruiter
e. Memeni Sambungan Kayu
f. Residu Kuda-kuda
g.
m3
2,57
m3
t37,23
m2
14,76
12,70
m2
3,16
m2
101,26
m3
22,44
ks
zlu
ZVJ
ztrr
zw
08't0I
t9'9Ll
69't9
9I,6EI
rsnlef usp nlurd uesnx
lBrueIA[
>plsw ueftnp tupqq ]mual{

IIO IBoI ue8rnp EmPl rctnl4l
UBpWFX ?ued n ey ]Bcuetr [
'c
q
'e
uoqocaBua4
NYUTT{\TXIIV)
qq
qq
LZ
ZO, L
IO,Z
ztlr
19'o
zw
|tJI
unBp
8L
't
sBd ''
puoJeld:Eu6 sa1 'c

Euuseurel,l q
TE,E9
ztJl
09'96
IU
ot'zt
zvl
69'Wn
zlll
v9'6r.
zul
9L,L
[u
latuD7 uo8uoso4
rtse4 ut8n:n q
88'rI
[U
rnIVAEled Jd urql sBd q

solod )d urq) 'sBd 'e
19'v
I9,ZL
zur
poo \ IBoI nturd 'e

Dppuafrqutd
LI
zttl
OE,
NWfUfl)If,iI'IIIA
'q'g
xZ
Eeelg
uorun
tuBrrBI xcuny q'
uolrN selpurned 'e
nuny13un4uo33ua4
rsnlBf rsElrIIeA
uru s IBqeI o{eNBcBx sBd q

scBx sBd 'e
tuuI
s
Ieqol
$rypf dnral ocoy
ueut6tn4 oJBN elepuaf e$uug q
ruru , IBqq {eldyI puoJBId Eueseruepe
OI,IL
zvr
T,
VTf,(INff NVO NINId NYVfU[)Itrd'IIA

ZIJI
qeuel ue8run 'e

lptuUT tlD,trog tp uo8ntl
TVINVT NYVfUtr)Ifid 'IA
uelesJod dernl ue8uese4 'e
ualaslod
do.r,t 1
7 : 1 turpu4l rrerelseld q
'e
7 : 1 EuPutq uerelseld
'uDtalsald
NYutrISf,Td
uTBIBO
68'0
ZZ,I
lu
etu
puoJBId u>tA.rsy , ;IseU

l rusg
(>1e1srene)
r4Eueg
7,
rsrr'IpuoJeld
uTBIBO PuoJBId
'e
puo{o14 t1o1og
EZ, LEI
ZIIT
uooha4a4 ,snltqnx/awryoA
t{\rvrutr)Ifld'A
tuc a x Z IsH-lsl) rurl'I puoJel4
puo{o14 Suos'DuaIN
L9'60l
OL,ZI
tu
EIIÎN'IOA
NVruVS
6Zl
(NOf,VTiI NYvfU[)TfiI 'AI

0t S'11g Eunqere4 ttreseuel4l q
0Z STfg
dzly8treseuel4l 'e
dpty
.Z
lrun
NWNGDIAdNVI\rUN
'oN
',
r.30
No.
URAIAN PEKEzuAAN
Urut
VOLUME
SATUAN
D(. PEKERIAAN PERLENGKAPAN DALAM

Listrik
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
2
LampuTl.2x40watt
17
l4
J
ttk
ttk
ttk
Pas Zekering Group
bh
Stop Kontak
6
2
trk
Sakelar Seri
Sakelar Engkel
Sanitair dan Instalasi Air

a. Kloset Jongkok Porselen
b. Pemasangan Instalasi Air Bersih
c. Pemasangan Instalasi Air Kotor
d. Kraan
e. Flour Draine
X.
I
Pas Instalasi Dalam

Pemasangan Lampu Pijar
t0
bh
bh
bh
23,O2
m2
17,62
m2
bh
bh
PEKERJAANPERLENGKAPANLUAR
Halaman
a.
b.
c.
d.
e.
Saluran Keliling Gedung

RabatBaon 1 :3 :5
Rabat
Krihl
Bak Kontrol
Septicptank
34,50
9,75
t5,12
bh
2
2
m2
m2
bh
'efielg uBTBEEuV
euesueu
YNOIXNYIOYfl
IEI
uI
i 000'9 '4{
{ez / 009', 'df,

/ 000'9 4{
tu
ueqeg unles
Jrsed 'c
uelues .Z
N}89 'I
IIgI
6rc11rege(
,.
'Jrsed, : rnlrros trerndruec

1
ueftnp IIg)I n]Bq ue8uesed sru I {qun ueefte1e4 ua-llBs tf,Jrc118trqffiuaul BJBc qoluoJ
ueftnp rsnses 'rrgasrel qBlpsl Eurseu-Er.rseru ualnpnpq urlsepfrp rur r.IBABq r(I
'ueefrale6 usrq"S etu14uep'qedn rlBlUBS dtull.trBr{Bg uerUBS rflrc11: n1led
uenn8ueq eferq ur-tffirte unsn(ueu 1gglsp us{spaqp srueq ftre,( qBII}sl efip epV
'uetrnftreg e,(erg uerffiuy unsndr:au tuelBp ueuroped re8eqes uaptnrEredp
1edep rilsstu
1!\Og BsrlBue 'ueqrurep unuBN 'efte1 BEeu4 gedn undneur usqBq >peg 'uuuntuequred ue
-qnfnqel ue8rcp 6el ueaepr >lep4Euef 71\Og BsrIBrrB ue&q edereqeq epe efes n$al
.preq
'11rlps eues uuleunEredp
redep {Bpp A\Og esqsrre
1uleruaporu
ue1e1ercd ue>leun8redueur Eue,( ueefteled IEeq uelEuepes 'lBuorsrreûo>l uelelend
ralBurer,u fuJP.fi, etl,:u>1]ped ueeftopd 4nrun us)letnrEredp ]Bdep efueg
1l\Og BsrIsuV
'spu?pg rrur.IBluuelrr
dvuv,Mz Bp?d V Zrg ror.uoN IZ6I
Fauqed 97 Vffivvt16og '-16 uqdeplrp Eue,{ urnurn uBdB}epI r.rBp uBnI.re}DI n1ens qBIBr
(rcrye16 e;eqmd6 eltrpeErng)
Bsrt?rrB ueruleund erec rcser8ueru ndtueu
A\og
71\og
srueq Eueroeses uooka4ad uoryDS
o3,ro11
Eunlffiueu
uep
unsn(ueu umpqes
'ueefte1ed rss)lol usp ueresed p s[e{ freluF,tqedn
uep ueqBg uBn}es 6rcqeped
ueuopefueq srueg le,(ord7ueunftrcq npns eferg uure88uy unsnduau uep ftrqffirmu
rrrelep
Bpeq-Bpeqreq qpreBp depes p e[re1 r8euq qedn uep uBrIEg rIun1es 6wy1
IpBf
'gedn uetuss t6.lup1rzuB(t ue>letueurp EuE(
rzusp rnes utelsp lelecrp uep ue11nduq1p Iss{ol1p urryedeprO el:o4 eFlewl qBdn
'upqog uDryoS o3"ro11 to{oq urrleursurp Eued regep n}Bs tuBIBp
uognduqp 'ugresed p redepp ueqegtF.rcg'srsrlerre ueEuqqred ue)lJ?sspJeq e[e>1 r6ern1
qudn uep uBqBq e6:eq qepml'.{elel uookatla4 uDntDS o7toll ue8rnp pnsrleurp ftrea
NIYIIUtrgNf,d Y
NT\ilVfUf,)T[d NVNTYS YCUVH
'I
tr
134
Bagian Kedua: Rencana Anggaran Biaya
DaftarHarga Satuan Upah
1. Tukangbatu Rp 3 500 /hari

2. Kepala Tkg Batu Rp 4.000 i hari
3. Pekerja fu. 2.500 / hari
4. Mandor Rp. 3.500 / hari
Sebagai sumber harga satuan bahan dan harga'satuan upah didapat di pasaran, ternpat
lokasi pekerjaan akan dilaksanakan. Sedangkan Harga Satuan Pelccrjaan, didapat dari
analisa bahan dan upah sesuai dengan komposisi pasangan batu kali dengan campuran 1
Semen : 4 Pasir.
Dari komposisi campuran di atas, kita dapatkan analisa G 32h yang berbunyi sebagai
berikrt "I mi pasangan mocam A mmalai perelat I Semen Portland, 4 Pasir (G 19)."
: RP 7 .200
I,2 m3 batu kali
@ RP 6.000
:
0,958 tong sernen 4,0715 ak @ Rp. 4 500: Rp. 18.321,75
: RP. 3.132
0,522 m1 pasir
@ RP 6.000
Bahan
1,2 tukang batu
0,12 kepala tukang batu
3,6 pekerja
0,18 mandor
Upah
Pekerjaan
Satuan
Harg;a
RP. 28.653,75
RP 4.200
: Rp 480
@ Rp 2.500: RP 9.000
@ RP. 3.500: RP. 630
@ RP 3.5000:
@ Rp 4.000
RP. 14.310
Bahan + Upah
Rp. 28.653,75 + Rp. 14.310
Rp.
B.
1.
42.963'75
ANALISABAHANDANUPAH
Analisa Bahan
Yang dimaksud dengan analisa bahan suatu pekerjaan, ialah menghittng banyalmya/
volume masing-masing bahan, serta besamyabiaya yang dibutuhkan.
Dari contoh sebelumnya yaitu analisa G 32 h yang berbunyi 1 m3 pasangan dari
maslm A (pasangan batu kali) memakai perekat Semen Portland : 4 Pasir (G 19)
diperlukan
Bahan (Ana[sa G 32 h)
1,2 mt batu
7.200
@ Rp 6.000
0,958 tong semen @ 170 kg: 4,0715
Rp
4.500
Rp.
18.321,75
@
kali
0,522 m3
pasir
Jumtah
: Rp
:
zak
@ Rp 6.000: Rp 3.132
=-np.z&B$rs
Bahan (Analisa G 19)
D[ tefipat-ternpat, yang terdapat harga kapur dan semen merah sangat mahal atau
jelelq sebagai pangganti perekattras baster, dapat dipakai perekat ebagai berikut, I bagian
Semen Portland dan 4 bagran pasir, memberikan 3,46bagjanperekat. Jadi tiap m3 perekat
diperlukan:
0,29 m' sefiren portland (2,132 tong)
1,16 m3 pasir.
'8X
(Of
eletre
efqeraq
uatues
8uo1
t
Oqt)
1
'lerursep
ueppqued
eueJs{
epeqreq
u,uns
Suol
rrerpg ue4qeuad
r.rBp 'q
esrletre eped uerueg Euol
$lepq1
696'0
ZE
lrser4
D
996'6
'EX Ol :6uepe4 @ures
{ez I
'tS,OSZ't:
e.,(r4ereq
uerues
ur I
:uesephntr
'6I g BsrIBuE w8mp eduueftrnqnq
efqese Bueru uep septue8uap 1eqlral'sele lp rrereJn IJBO
uBp 1{ Z
g BsrIBr.rB $leput
'ti,
euZZ{O g(rx9l'o:
:
lw LO'l
:
:
EXOI l8>l;Zt'tgt
EXOtt IE>lgzt'tgl
8x osz't x 9oI'o
tuol696'6
Ey,gzr't9l
eut
Z'I:
gi'o
JrsEd
rJetuas
eu 90tI'0
6Z'Ox
: rrDllreq re8eqes ucr{Bq uelnpedrp llsil n1eg ue8uesed r.u I {n}un rpef
nluq w6uesed ,tu 1 du11
Ileil n1eq urp
ru
clu
9l'0: 1elered ur4npedrp lrll
9I'I :
ue:llelnqtp ru 9gI'I : r.u

: E>l tt FN S' Zgt
Euol 7E1' 7
E>lg'Zgt.
ern
Iqpeq
:E l,
OSZ't x 6Z'0
y :
rrsed uEFBq
eu 6Z'0
6Z'0: uulllelnqry eu 6gZ'0
:r
9n'E
uerues
uepeq t
rr6eqas ueqeq Eurseru-Eurseu uulny:edrp lu1e-led rtu 1 de11
:r.]ta:edgt't
uuopB
L,Z
y49L9'oxl
r.e ftt
).
uep teped Bpueq
,t')/t4
,j,./t
9t05
II 09'0
1,
i
uurlqnlnqrp rrsed ue6eq y
gL'o
*uop" Iq
I
4e Iq ge'o
uep reped Bpmq FI Ig'O uelgnlnqry rlerues ueFeq t
: uulnpedrp rrse4 tre6eq t : rntues uBFBq 1 ue:ndruec rsrsodruo;
'e,{uure1 ucp n1es etvll.rc ue8unqnq uuerure8uq usp'Bsrlerre Eurseru
-turseur qepul nep uepeq-ueFeq lrnsnpuetu BqoJ Btpl'sele Ip c uep 'q 'e uerern uBC
9{9,
'61 6 esqeue ueEmp LlZt

D etetue ue8unqnll 'c
C BsrlBrre ruBIBp e>l uu>plnsetulp ueqeq uenls e8req qeleps
n}Bq ur6tresed ,ru 1 q
nsed ,ut 779'9
'QZt
1edeplp tnqesral e?rcg) gL'tgg'g(, dg: e,{e1q uulpln}nqry IIq
uarues
II)l
\ez gILo'o
nleq
eut
z'I
: uer{Bq Irsp Flpre} Ilu>l ntuq ue8uesed ,ru 1 'e

]rulueq rr6eqse ueryndrursrp ledep sele rp ueseleftnd uep urern
sgI
uoohaqa4 uoryog o8to17 '1
7
136
2.
Analisa Upah
Yang dimaksud dengan analisa upah suatu pekerjaan ialah, mengfritung banyahrya
tg;taga yang diperlukan, serta besamya biaya yang dibutuhkan untuk pekerjaan tersebtrt.
Dalam analisa G 32 a, indeks tanrga kerja turtuk 1 m3 pasangan batu kali sebagai
beriktrt
1,2 tukang batu
:
0,l2kqalatukang batu
3,6 pekerja
0,18 mandor
llkalnrga satuan upah kita masukkan ke dalam analisa G 32 a, maka upah terlmrga
kerja marjadi
1,2 tukang
batu
0,12 Kepala tukang
3,6pekerja
mandor
batu
0,18
Upah
@ RP. 3.500:
@ Rp 4.000
RP.
4.200,-
: Rp. 480,RP' 9.000,2.500:

RP
@
@ RP. 3 500::P----!l!r
: Rp. 14.310,-
Dari uraian di atas terlihat durgan jelas, bahwa yang dimaksud dengan upah ialah
jun lah torrrga+ biaya yang dibutuhkan, wrtuk 1 m3 pasangan batu kali.
Jika persamaan (analisa G 32 a) di atas kita sederhanakan, wrtuk 100 m3 pasangan
batu kali, maka persamaan menjadi
120 tukangbatu
100 x 1,2
12kqalatukang batu
100 x 0,12
pekerja
360
100 x 3,6
18 mandor
100 x 0,18
Tentu biaya yang dibutuhkan akan menjadi 100 x Rp. 14.310: Rp. 1.431.000,:
Penjelasan
1.
Untuk I tenuga kepala tukang (pasangan batu kali) harus mengepalai tukang batu sebanyak
1,210,12: l0 tenag;a.
2.
untuk I tenagamandor, harus mengepalai pekerja sebanyak 3,6/0,18 :20 tenaga.
C.
DAFTAR : HARGA SATUAIY BAHAN
URAIAN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kayu Bakesting
Balok-balok Banio
Papan Banio
Pasir Pasang
Pasir Urug
Pasir Bdonflepoh
Kerikil Beton
Kerikil Urug
Tanatl Timbun/Tanah Urug
Batu Kali
Rp.
Rp.
Rp.
100.000/m3
160.000/m3
175.000/m3
6.000/m3
4.000/m3
6.000/m3
6.500/m3
5.000/m3
3.500/m3
5.000/m3
Rp.
Rp
Rp
Rp
Rp
Rp.
Rp
dU
I 000'n
d[
yeqt00o'n
yeq
y"Ill000'n d[
d[
d[
d[
FIsq / 009 E
yvt4l 009't
fe3
tualnl
eleday
rsag8uapl epday
npgEueryl eleday
nfeySur4nl
roPuBII
P3 tua1n1
rseg tur4na
qeg ftrap1
Irsrl / 009't
Irsr{ / 009' d[
dU
Irstl / 00s
yeq I 009'7, d[
efreleg
NVIVUN
HViIO NVIIIYS YOUVE
dU
dU
Eueleq/OOO SI
6{
Eueleq/0gg'O
dU
qalq/O9t
qBnq009'z
qBnq/009'
d[
qalq/000'0,
dU
qBn(V00g
dU
dU
qarq/o09
qsnq/000
dU
d[
{rnQ/00t
FeJ/09'I
dU
: UVJ.Iw(I 'o
uas rBIe>lES
,zlt f,Ad Edtd
,,, )Ad Bdld
IIBJX
'w
'0n
'6t
'8t
'9e
Iev@ug rBIe)PS
.LE
erreJ( Jnol{
Iepoy
dolg
seq; EuualeT
lelduro; rn 0t aL ndruel
tlo^ Ozzlnell. 97 re[r4 ulog
r[ur g ecex
'9t
',t
'cc
'T,t
'It
'0t
,NT,
n>ISd
d[
d[
d[
d[
d[
d[
'97,
uolBId
dU
'92
arrEIAI 183
.LZ
eurBl(\ ]BJ
]83
d[
d[
d[
nprseu
dU
Ryoos
d[
wlo9L
tltoouz
tryoos t
ayoos't
Wooo'z
Ettooz't
4toztt
Byooq
IBIeW000'02
IBIeq/000'0I
Ipory000'0zI
dU
dU
dU
dU
!po>y000'06
qBnq/000'0
qsnry000'9t
qsnq/000 I
q"nql09z
olep q8ueg
JBSEO
ra>lEuv 1noq-trrog
d[
uoofua4a4 uonpg
o&tog
'67,
'82
'zz
.IZ
'02
'6I
'8I
,LI
'9I
0t STfgBueS
OZ STfg EIES
rnlesrod >1o1Euo1 1esoDl
uoluo ruBuel punx
uoleg rseg
pool(\ IeeJ
ruru p *1e1du1
?ee1g
,EZ
'9I
'nr
{Bpd ulqn
sefleulned
d[
d[
qBrl(VOsz
dU
4w1009't
qalq/O9
Lel
lez F>t
On
.II
Bleg n18g
'tI
solod cd ur(ul
@ SvrydrIetuas
'zl
le8
,
e{
'1
138
Rp
10.
Kepala TukangKayu
11.
Kerani
t2.
Kepala Kerja
3 500 /hari
Rp. 4.000 / hari
t3.
l4
Jaga Malam
Rp
Pelaksana
Rp.
E.
4.000 / hari
fu
2.500 / hari
5.000 / hari
URAIAN HARGA SATUAI\I PEKERIAAI\I
Sebegaimana telah dijelaskan terdahulu bahwa Analisis ialah ketentuan umum yang
ditetapkan durgan Surat Keputusan Dir. Bow tangal2S Pebruari 1921 No. 5372 A.
Dalam analisis BOW. telah ditaapkan axryka (inde$ jumlah toraga dan bahan untuk
satu satuan pekerjaan.
Di bawah ini diberikan skema Harga Satuan pekerjaan.
HARGA SATUAN PEKERIAAN
BAIT\N + UPAIT
Pada bagian terdahulu telah diuraikan cara manglritturg harga satum I m3 pasangan
Kali dengan harga Rp. 42.963,175.
Yang dimaksud durgan uraian harga satuan pekerjaan ialah manguraikan masingmasing harga satuan pekerjaan, mulai dari nomor l.la. Pekerjaan Pembersihan Lapangan
sampai X. le. Pekerjaan Septictank.
Di bawah ini diuraikan harga satuan pekerjaan, sebagai berikrs :
Pondasi Batu
6I
(qedn usrlgq)
trefluqrqrod
resep ueEuep
+
"u
rs{errq usrqes e8reH
da11 ssnl us{rsseploqrr$Ie}lp 1edep
p;
(t
'r11uusupfue4
pex Is{erl(
:(sz'oa du+ozz't 'dy) uzufreleduznps rf,.:,11
9Z,L9I'Z'df,,
,ru de4rrqelrp rrenles tf,.lr,11
000'09'du
9Z'L96'df,:
693' dU
698'
'rIT
dU]r/I
6n 'du :
ool d[:
oT,E d[ :
z 'df, :
008
'QI @ ropuqq y19'g

OOS'
OOS'Z'qI @ epe1e4 g7.g
000', 'qt @ turlfn1 eleday 96'6
009' fu @ n(e1ftia1n1g'g
Lt
t'wxnfi :
r{Bdn
0zz'I 'du
d[:
\ct 'qr:
00r'r
002'I 'dU @ rqedEI OI.0

000'oor dU @ (ftrecued a treded) uII0.0
: ualnpedrp 4ruldnoq Etreseureu
{u;Iancg
9Z'96r
dU
:
:
1 Suettre4
3uusuue141
09'296'I 'dU x Oyt:zru I serl'I
s7'g6l 'df,
0$'196'I 'df,
09'l,g
.qI.I
ueefte>p4 rlsn1Bs 6tu11
009't 'qI @ ropueru 9ZO'O

009'Z 'df, @ etraled ;L,O
d[
d[
sl,8'I
I V'uV
:
:
rlBdn
uBr{eg
: ue4npedrp ueftredel ueqrsrequred

ztu 0[ senl
ur8uudul uBqrsregtred
?I'I
rrBBlnured 'I
ISY(NOiItrl\rYf[f,)If,.I I
NYIVUN
N\/vfUTXf,iI NVOIVS YEUYH NVTYUIT : IBIJBO
uoohala4 uontog o?to11
.1
140
URAIAN
Bahan
Semen
zak
@Rp:RP
@Rp :Rp.
:m3
:m3
:m3
:m3
:m3
Pasir
Kerikil
Batu kali
Papan
Triplek
@RP:RP
@Rp:Rp
@Rp.:Rp
Kaca
Rangka nako
:h!
:m3
:bh
:bh
:m3
:dn
Paku
-- kg
Atap seng BJLS 20

Kayu balok
Closet - Jongkok
Kunci taman
@Rp :RP
@Rp.:Rp
@Rp:Rp.
@Rp:RP
@RP:RP
@ Rp.:Rp.
@Rp :Rp.
@RP:RP
Jumlah
Upah
Bahan + Upah: Rp. (a + b)
Harga. satuan ditaksir :
a+b
: Rp
: Rp
(a)
(b)
= RP. 60.000kn'?
l5
2) Luas lantai
3x5:15m2
I.1d"
Los Kerja
Harga satuan peke{aan ditaksir fiap
m2
Penjelasan I.1d. Los Kerja

1)Harga sahmn los kerja dapat ditaksir tiap m2 berdasarkan bahan
+ upah.
Bahan:
Atap seng BJLS 20
Kayu balok
Papan
m3
m3
Paku kg
@Rp:RP
@RP:RP
@Rp.:Rp
@Rp.:Rp.
Jumlah (a)
RP'
UPah O)
RP.:RP
RP
Bahan+Upah:Rp (a+b)
Harga satuan ditaksir:
a+b
28
Ro. 20.000/m'z
4:
28 rfi
2) Luas lantai 7 x
3) Kita dapx juga menghitung berdasarkan analisis
D. 1 1 ll2 x !..ll.D. 10 yaitu los kerja terbuka.
Rp. 20.000
I
009'8 'dll
000'Z 'df,
009'9 df,
:
:
.dU
000.,
@tnn rrsed.ru g,g
OO0'9.qI@ F{n}Bq ru I.I
T,'iJ^'w : usrIBg
'uerypedrp Euoso>1n1eg
eu 1 Eueseurau {nun
qufl Suuduqsuuy
I1uX
1 P,efueur
'ur
lnsns usrIe rrrruJrslp uep tsrrp qeleps ern z,f lreunqun
Jlspd (Z
lsed uaplred1p sldel lruop sr.dq ueureJrûad
ew
Z'I
{nseruJq ueun?ueq urepp
989
9'dU
s8t
lsed sru I truunqtup gI .v 'uV urel?q (I

'ugl uusupJue4
'aD qean + ust{sg
: (ss|du
.fu
SE d[:
+ oog't
009 E 'dU
009'Z
0s, 'df, :
'ft
@ ropueru 1g'g
@ efte1ed gg'g
8I 'V'uV
008', df, :
rledn
000'7 'dU @ rrsed
gI
evt Z'I
'v'uv : rrBrIBg
.r;su6
uu8rull
'ue1p6 e,(e1q
x lll Etut-exr-t EuqFIIp ueun8ueq {qun ur:ptuel1p lI.v snrlsue

urulep euuru 1p lpquro{ ueBrun neye wr1r6 srlleq {equo{ 1sfuery
.qg.l uusup[ua4
09'296't 'du
ueefre4ed uBnles d-rc11
09'z96'I 'du
--=du:
os28
009't'dU @ rcynut 9Z60

009'Z dU @ et:e4ed gL'O
IV 'uV V/t: LI V 'q/ : qedn
grsI df,:
usqeg
lsquay uu8nrn
09'296'I'dU
09'296't 'du
oIr8---rffi
9t8
ueefteled uBrUBs rf,.w11
'dU
009't
@ ropuetu 9T,O'O
00S'Z 'dU @ ef:ened gL'O
r 'df, :
IV uV : qdn
: rrBrIBg
:uelnpedrp uege8 ur I {n}un

q8u8l uBIIB9
lsBpuod
NYIVUN
TTT
uoofuaqa4
towog oStog
'7
142
Harga
URAIAN
NO.
Upah
1,5
0,075
Satuan
Pekerjaan
An. G.2.
Pekerja @ Rp. 2.500
Mandor @ Rp. 3.500
Rp
Rp
3.750
262,50
Rp. 4.012,50
Bahan +
L3c.
Upah: Rp. 8.600 + Rp. 4.012,50:
Rp.12.612,50
Pasnng Pondasi Batu Kali
Untuk I mr pasangan batu kali dengan perbandingan 1 semen

4 pasir diperlukan
Bahan : An. G. 32 h
: Rp 7.200
1,2 mt batu kali @ Rp. 6.000
: Rp. 18,32L,75
: Rp. 3.132
4,0715 zat semen @ Rp 4.500

O,522 m3 pasir @ Rp. 6.000
RP
Upah : An. G.32 a

1,2 Tukang batu @Rp
3.500
0,12 kep. tukang @ Rp. 4.000
3,6 Pekerja @ Rp 2.500
0,18 Mandor @ Rp. 3.500
Rp
Rp
Rp
Rp
Rp.
Bahan +
II.1a.
Upah: Rp.
28.653,75 + Rp. 14.310
Beton Sloof
bdon bertulang dengan qrmpuran
2 pasir : 3 kerihl diperlukan :
Bahan : An. G.41
0,82 m3 kerikil @ Rp. 6.500 : Rp 5.330
0,54 m3 pasir @ Rp. 6.000 : Rp 3.240
3&?5q
8,5 zak semen @ Rp. 4.500 :
m3
1 semen :
If
Rp
46.820
Ilatrbaon:An. G.4l
2.500 : Rp. 15.000

3.500 : Rp. 1,050
0,3
I tk. batu @ Rp. 3.500 : Rp. 3.500
6
pekerja @ Rp.
mandor @ Rp.
0,1 kep.tukang@Rp 4.000:
Y_
Rp.
am
19.950
28.653,75
4.200
480
9.000
630
14.310
Rp.42.963,75
EtI
000'Og d[: tledn+ftDsopqropuog: f

Eu4saleqqeql :lr
099'62 'dU :
gLggil d[ :
:
:
:
0S6'6I 'dU :
01g9n 'dU :
tledn +rroBq rseg uBrIBg

A
uorq qed61 b
d
:IPI?PB
uopq ueqeg
ur:punqqredp sn-reqftref mtroduol EueFueq uopq eu I Ipef

009'Z 'dU @ elnned
000'0I 'df,
099'6(, dU
000'0, 'dU
: uopq rue-rr,{rnuTru:lEuoquent
000'O0I
ft
@ ftr4se1eg eiu ?.0
:usr{Bg
996'Z 'dU x 0I
zu 0[
=.-____lyrlBPc
09[
Z 'du
s96
O8r*-C:
9E d[ :
00S :
:
:
OOZ
rrrllslrJ
zu
0I IpBI
Iu I delJ
uoppedp uopg
002'I'dll@n4edE;
OO9'
dU
dU
'dU
.dU
009'Z
'df,
g'{'rry
6uqse4eg r.Iedn
uappedrpuru 1 dep uopq uqBleJ
9z'r
:+
97,r
lg:jildu:
000'99
ooo'qq 'dU
'd[
:
" r/e
009.2 'dU @ eke>p4 6

000,? fu @ Euu:p1daX e
009' 'dU @ p"q 6uulp1 6
'z'I srsrcuv
OOt depuopq lseq qedn
000'I 'qI @ (perprnq) prrel

009 'dU @ (auegayoor) Iseg
:
:
99 d[
fo
@ ropuEll 19.6
@ efte>p4 Z,O
000', dU @ Euapl.day g0.0

009''d[ @"^ttsuopg 9.0
:
gL1gnt'du:009tII'dux
Iseq 4 SZt uappedrp ftrepueq uoFg cu I

oo9'LII 'du: (oos'or + 969'99 'dg)
qedn + treqBg
qBdn
___
r'i
'l
^
009'ZZ 'dU :
000.2I dU :
It d[ :
0OS
Q
'du
000 89
OOO'Z d[
000
Q or t
uopq rsaq uBrIBg
ueefta1a6
'oN
NVIYUN
usnrES
t,?,rcH
uooha4a4 uonrug
oStog
.1

Harqga
URAIAN
NO.
Bahan + Upah
Catatan
Satuan
Pekerjaan
Rp.293.295
l) Beton ialah
suatu bahan bangunan yang dibuat dari campuran

kerikil (batu pecah) dalt^ ar dengan
Semen Portland (S.P.), pasir,
perbandingan tertentu.
2) Semen @ortland Cement) sejenis perekat bila diberi air akan

menjadi keras. Jadi air berfungsi sebagpi katalisator yang mempercepat proses beton.
3) Yang dimaksud beton di sini ialah beton bertulang dengan
fikasi sebagai berikut

3.
1.
klasi
Beton Konvensional.
3.2. Beton Komposit.

3.3. Beton TeganganTinggi.
3.3.1. Ultimate Strength Design.

3.3.2. Pre Stressed Concrete.
3.3.3. Pneumatic Concrete.
4) Kita tidak akan menguraikan beton bertulang secara teknis karena
hal tersebut di luar maksud buku ini. Dari jenis beton di atas,
maka beton Konvesional inilah yang biasa memakai Analisis
BOW.
Beton Konvensional inilah beton bertulang yang masih dalam
batas-batas teori elastis dengan
Eb:
E5
n:
Modules kekenyalan/tegng;Nrbeton yang dipakai dalam

kglcmz.
Modules kekenyalan/tegfig;an besi yang dipakai dalam
k{cmz.
Perbandingan kekenyalan dari baja dan beton.

15 adalah nilai maksimum.
nilai
n:
By
Eb.
5) Jumlah bahan dan terlag;a untukbeton.

Bahan unhrkbeton An. G.4l
0,82 m3 kerikil.
0,54 rn3 pasir
340k9
Ztong Sp @ RP. l70kg
Semen Padang berat 40 kg?*
2 tong:340140: 8,5 z.ak
ILlb. Tiang Praktis

p : Bahan beton
q : Upah baon
v:
upah
w: Upahbakesting
x : Bahan bakesting
Bahan besi baon +
:
:
:
:
:
y = Bongkarbakesting+menyiram:
Jumlatl bahan + uPah
Rp
RP
Rp
46.820
19.950
146.875
I(P. 29.650
Rp. 40.000
Rp. 10.000
Rp. 293.295
gtl
d\
962'E6Z
dt
962'E6Z
: uBTnlredrp lPure{ g : rrsBd z : Eures I

ucJndurec ue8tnp Euepueq IBI uoraq ur I
I roJ uopu
e z zz
AZT,
qedn + ueqeq r{Blurnf
000'0t dU :ueriluetu aftrqse4eq-re18uog : ,{

6ur$opq usr.Ieg - x
0oo'0, d[
Eu4se>pq qedn :
099'67, dU:
^\
gLB'gnI 'dU :
tledn
rsequBqeg :
+uopq
^
uopq qedn : b
096'6I 'df, :
uopq uegeg : d
oz8'9n 'du
uopf, tBId
}III
qedn + ueqeq qBFunI
000'0I dU :
000'0t d[ :
099'.62
gLg'gvl
096'6I
d[:
d[ :
:
dU
oz8'9n 'du
urerrûau a ftr4se4eq re:16uog :

ftr4se1eq r.rBr.IBg :
Eu4se4eqqedn :
t{edn+uopqrsequBqEg :
uopq qedn :
uopq uegeg :
f
x
m
^
b
d
uofeg BpruI-Bpnx
.EITI
qedn + uBqBq qBlrunf
962 t6(,',dY,
000'01 dU :
000'0, d[ :
uerduaur a8uqseleqrelEuog
ftnre>1eq uer4eg
:
:
:
:
uopq qedn
uopq ueqeg
096'61 6U :
oz89i d[:
r{edn + uopq rseq uer4eg
099'62 d[ :
gLg'gil 'dU :
ftr4se>1eq
qedn
.(
x
m
^
b
d
Fs.rox{IBf,
967,'t6Z
d\
'prfl
rledn + uer{Bq qepxnf
dU :
d[ :
gLg'gnI
000'01
000'0,
099',67,
dU
du
096'6I 'dU :
oz{gn d[ :
rue:L(rleru
a Eu;se1eq ru48uog :,{

Eur6eleq r.reqeg : x
Eu4soleq qedn : ,r\
:
qedn + uo1ag rsaq uBr{Bg
uopq qedn
uopq ueqeg
rppg
:
:
^
b
d
3ue11
ueefraqa4
.JI'II
'oN
NVIVUN
usnres
e.?ry1
uDDltilpd uonsog o8tolq
'1
16

Har1ga
URAIAN
NO.
Bahan : An. G.41

0,83 m3 kerikil @ Rp. 6.500
0,54 m3 pasir @Rp. 6.000
8,5 z,ak seinen @ Rp. 4.500
Upah
Satuan
Pekerjaan
: Rp. 5.330
: Rp. 3.240
: Rp 38.250
-r -Z.tr ,
An. G.41
2.500 : Rp 15.000
3.500 : Rp 1.050
I Tukang batu @ Rp. 3.500 : Rp 3.500
0,1 Kep. Tukang @ Rp 4.000: Rp. 400
6 Pekerja @ Rp.
0,3 IVlandor @ Rp.
tr_r:tIBahan +
IL3a.
upah: Rp. 46.820 + 19.950:
Pasangantembok
w.66.770
I :2
I m3 pasangtembok 1 : 2 diperlukan
Bahan : An. G.33 a
450 bh batu bata @ Rp 50
5,14 z,at sernen @ Rp. 4.500
0,333 m3 pasir @ Rp. 6.000
: Rp 22.500
: Rp 23.130
: Rp 1.998
Rlp. 47.628
Upah
An. G.33 a
1,5 Tkg batu @ Rp. 3.500
0,15 Kep. tW@Rp.4.000

4,5 Pekerja @ Rp. 2.500
0,225lv[mdor @ Rp. 3.500
Bahan + Upah
IL3b.
:W.47.628
PasanganTembok
600
11.250
787,50
Rp.
17.887,50
+ Rp. 17.887,50
I :4
pasangtembok 1 : 2 diperlukan
Bahan An.G.33 h
1 m3
5.250
Rp
Rp
Rp
Rp
Rp 50 : Rp 22.500
450 bh batu bata @

3,16 z.ak semen@ Rp.
0,406 m3 pasir @Rp.
4.500
6.000
: Rp. 14.220
: Rp. 2.436
Rp. 39.156
Rp.65.15,50
r./
'Z'l 'tuy 4oquq re>pue

9Z'909
d[
edueuau Et OOt depes

reliuy4noq-pog
.J}TI
:92'9Zt 'dU+OSt'dU:
9Z'gZl
d[ :
979'.7n'df,.
dtr
918
009'zI dU
000'
097,',92
X'uV + 8I'X'uV : IIedII + trst{Bg

gZg'Zn'dU x OOt/t nnunu zru I
009''fu @ toEsylgT'g
009'Z 'dU @ e[.te4e6 9
000't 'dU @ ftqn1'dey g['O
dU
d[
oog't'QI @tn84a9'7
(resep
pce8mu zu 00I) Zl'uV

qBdn
0gI
I
009
'dU :
'df, :
008'I 'df, x gt/I Ilrlrueru ztu I

00S'I df, @ nnunu 81.1'l
I rnunru zu 0I) 8.I'X'uV
(uepf x
uu;uusu4 qque,{ue141 auu,{ n (uy

009'8I
dU
*r-#HT
.q'TI
: oo9lil'du + ooo'9rl 'df,: qgdn + ueqgg

000'06I 'dU x t/e gque p qedn
ooglcil d[:
000'06I'du
009
tr
001'z
000'0
00r'rI
d[
d[
092'I 'dU @ [e,6n8 Wdn,u
d[
000'9zr
tt
00S t df,@ropuuyq9'6
009'Z dU @ elnne471
.df,
dU
dU
d[
000'9zI
000.,
@Elt.de) 9.
t'dU @niq 'Ag 9E
009
qedn
000'09I dU @ uasn4 n(u4 eu I'I

: rrBrlBg
:
uolnpedrp rcsn1n(u1rru
slepuef u8p nluld uesnx
??TI
0S'r88'[I 'dU + qSt'O 'df,: t{edn + UBI{Bg

09'188'rI 'dU
09'zt0'19'du
d[:
09, L&L
09z lr d[:
dU:
009
dU:
009.t
.qI
@ rcpw,S,t11g77,g
@ epe4e1g'y
009'Z
'4I
000'r'df, @W 'day gI'0

009't'dU @rp'eqB119'1
092'9
t'g'rrv :
qedn
uee[a1e4
,ON
NVIVUN
I.I"nres
16.lr.H
Lil
uoottaqa4 uonlog
ottog
'7
lat
Harga
URAIAN
NO.
Bahan
110 kgbesi @ Rp 600
Satuan
Pekerjaan
Upah
66.000
Rp
9tukangbesi @Rp.3 500

3 Kep tukang @ Rp 4.000
9 pekerja @ Rp. 2.500
:
:
31.500
12.000
Rp
Rp
Rp
22.500
Rp
66.000
Bahan + Upah:
Rp. 132.000
Rp. 66.000 + Rp 66
Harga 1 l<g: 1/100 x Rp. 132.000
000 :
IIL1a.
Rp.
Pekerjaan Kuda-kuda
Untuk I
Bahan
m3 kayu kuda-kuda
Upah
diperlukan
1,1 m3 balok-balok @
Rp
160.000
fui. F.23
36 Tkg UaV" @ Rp. 3 500
3.6Kup.tkg@ Rp. 4 000
12Pekeqa @ Rp. 2.500
0,6lUandor @ Rp. 3.500
Rp.
176.000
Rp
Rp
Rp
Rp
126.000
Rp.
172.500
14.400
30.000
2.100
Upah3l4 x Rp. 172.500 : Rp. 129.375

Bahan + Upah
: Rp. 176.000 + np. L29.375:
mlb.
1.320
Rp 305.375
Mengerjahan Rangka Atap.

Untuk mengerjakan 1 m2 rangla atap diperlukan
Bahan : An.F.19
: Rp. 90
0,075 kgpaku kasau @ Rp. 1.200
:Rp 30
0,025 kgpaku ring @ Rp. 1.200
: Rp. 1.776
Rp
160.000
m'
kay,
0,0111
@
: Rp 500
0,4 m2 upah gergaji @ Rp. 1.250
:
w.
Upah
2.3e6
An. F.18
0,1 Tkgkaw@Rp.3.500
0,01 Kep. flrg@ Rp. 4.000
0,15 Pekerja @ Rp. 2.500
0,0075 Mandor @ Rp. 3.500
Rp 350
40
Rp
Rp 375
Rp
26,25
w.79L,25
Bahan +
Upah: Ib. 2.396 + Rp. 791,25
Rp. 3.187,25
f')
/
9Z'909 'dU
tz
:92'gzl dU + OSt d[ :
) uv + 8I'x'uv: qedn + usLIBg
gz'g7t dU : gzg'Zn'dU
r, OOyt
nnur.,ru zru I
97,9 7,V dd
dU
918
009
t'dU @ toptlry,4g7'g
009'7,r d[
00s Z QI @eln4e6g
000','dU @Etlr1nt '&X gt'g
000't d[
00S''df, @tw84a9'g
092'92 dU
(resep leceEueru zu 00I) EZ')'uV
: qBdn
08I dU : 008 I 'dU " Ot/t : rtrluntu ztu I
00S I dU @ In,.o* tlz'l
008'I 'du
zu 0I) 8I')'uV
(uepix I
ruetuatu
: uEr{Eg
uufursutr qnlue{ua1,q
o9'7,9e'Z ',dE
:9Y9'I'dU
9r9'I
9LE
07,r
090'r
+ 09'LI8
8uu,t n(uy 1ueueIAI | 'at'm

'dU: qedrl + trBI{Bg
'dU
dU: 092'I dU @{dtnffiunlurq?dn
'0
'de) fg'O
000 ? dU @8tt
df, @"ê1E11 t'0
rre 0Z'{'uV : r{Bdn
d[:
d[:
009
0g'rlg 'du
0 dU :
dU:
002
dU
tu
tu
tu
tu
008'z
dU
698
6n
001
07,t
dU @"ietEt9T,O'O
ue 0z'9, 'uv : u8qeg

. ualnpedrp .re1rn-r ueded ur 1
Jellng uudu6 uuu[.rer1e6 | 'p l'm
698
dU
968'9
\zt
000gtl fu@uededeu9f00'0
O'.'LBL
,9t
du
du
gtt s
dU + EOg
009
S'dU:.IEdn +ueqeg
t'dU
@ ropuu141 719'6
00SZ dU@ettc,4e4g7'g
000 7 dU @Btt.&X 80.0
df, @ "Ii.qEry g'g
IZ d'uV : qd61
009
@ ueded eu t0'0
000'StI fu
t'O
002
dU@"tedQ
er.unlo^ uslelec
:
uulnpedrp
]Bqll
: uBr{Bg
ueded >1ue1dse1 ,u
uudu41uu1dse1 uuu[.rer1e;
.rt.m
uoohatla1 uoruog oBtrtlT 't
6lI
150
Itr.1f.
Residu Kuda-kuda
Luas I m2 residu kuda-kuda diperlukan

Bahan : An.K.1 untukluas 10 m2
0,5 liter residu @ Rp. 200 : Rp. 100
Bahan untuk I m2:

1/10 x Rp. 100: Rp. 10
Upah : An.K.23 (100 m2 mengecat dasar)
7,5 Tukang @t@Rp.3 500
Rp. 26.250
0,75 Kep. tukang @ Rp. 4.000
Rp 3.000
5 Pekeija @ Rp. 2.500
Rp. 12.500
0,25 Mandor @ Rp. 3.500
875
Rp
PpnLlrs
Upah urtuk
I m2: 1/100 x Rp.42.625

Rp l0 + Rp 426,25 :
Rp
Harga satuan
Itr.1g.
436,25
Bout-bout/Angker
Setiap 100 kg menernpa angker ternbok An I 2.
Bahan
1 10 kg besi @ Rp. 600
Rp 66.000
:
Upah:
9 Tukang besi @ Rp 3.500
3 Kep.tukang @ Rp 4.000
9 Pekerja @ Rp. 2.500
Rp. 31 500
Rp 12 000
Rp 22 500
Rp. 66.000
Total Upah
fll.2a.
Bahan +
Upah: Rp. 132.000
Harga I
kg:
1/100 x Rp. 132.000
Rp
1.320
MemasangAtap BJLS.20
1 m2 memasangatzp
diperlukan
Bahan:An.H.B.
0,8597 hl seng @ Rp. 6.000
0,037
I kg pak,
seng @ RB. 2.500
Rp.
5 158,20
Rp
92.75
Rp. 5.250,95
.Upah:An.H.B.
0,2 Tukang kaW @ Rp. 3.500
0,02 Kep. tukang @ Rp. 4.000
0,1 Pekerja @ Rp. 2.500
0,005 Mandor @ Rp. 3.500
Rp
Rp
Rp
Rp
Rp.
700
80
250
17,50
1.047,50
Upah:9/10 x Rp. 1.047,50 : Rp. 942,75

Bahan + Upah: Rp. 5.20,95 + Rp. 942,75:
Rp. 6.193,7
9LZ O9Z
'dt
st8
:9LB'IL
It
SL8
dU + OOf
gtl 'df,:
qedn + LrBtIBg
du
dU:
da:
000'9
009'zs
d[:
009'T,t
8tI
dU:
00gt df,@topuugtlgT'g
009 Z'dU @el.n4e19
000,
.dU
@8,rcaq.&X g.I
009 'df, @
E1
"Aet84a
'I'{'uV
:qedn
d[
002 r du @qedfue
n.(q rtu I'I
d[
du
000'09I
@
1o1eq
Ig'uv :uBqBg
: rlalnpedrp puogeld y>fiuu rtu I {n}un
rBnrl puoJug uq8uuy
oon'z
000 9tI
du
00r
:
:
(r1a1s.re,ro)
:9L8'IL 'dU + oof'gll du:
;LZO9Z dd
9t8
It
918
.qI
AI
I{Edn + u?qefl
dU
dU
00s'zl du :
000'9 du :
:
oo9'7,9 dU
00S dU@topvvy197'g
000,
009
00S Z dU @ elrc4atr 9
dU @fircry 'de; g'I
dU @"Aurt 'Atf Et
I'g'uV:qedn
00r
8tI
du
OOn'1, dU :
000'9tI d[ :
:
002 I df, @ ruVdErtZ

000'09I dU @ 1o1eq n{q eu I'I
Id uv : rrBrlBg
uulnpedp puogeld v>ftrlr-t etu I Inlun

uB1uO puoJBId
: 09I dU + ZZ;e 'dU :

09I
ttooha>1a4 unntog
o8tog
rq8uull
.BI'AI
.{Bdn + uer{Bg
dU
0g'zg du :
0t dx:
09'a8 da :
zz9't d1
da:
,9
89n't da:
00S
000,
@e!e4a497g'g
Qt
0t'H'uV :qedn
dU @ qed E{ qtzO'g
dU @8rcs Iq 8/9'0
000
dU
dU
Euapl deX
SZOO.O
@
dU @ t.eq
SZo'o
009
00S
: uulnpadrp
0I'H uv : uBqBg
dnpmu >lnlun
1 ue8unqnq
Sunqura6 8uusuuetr4l
O0's'Ifg
ISI
'1
152
Harga
URAIAN
NO.
IV.Lc.
Satuan
Pekerjaan
Residu Rangka Plafond
Luas I m2 rmgf,a plafond diperlukan

Bahan : An.K.l urtuk luas 10 m2
0,5 liter residu @ Rp. 200 : Rp. 1.00
:
Bahan r.nrtuk I m2
1/10 x Rp. 100
: Rp. 10
that : An.K.23 (100 m'zmengecat dasar)
: RP
l,s@cat@Rp.3.500
0,75 Kep. tukang @ Rp. 4.000 : RP
Rp

0,25 Mandor @ Rp. 3.500
Rp
26.250
3.000
12.500
875
Rp. 42.625
Ihah untuk 1 m2:
1/100 x Rp. 42.625
Harga satuan :
IY.2a.
Rp.
Rp. 10 +
426,25
W.
426,25
Rp.
436,25
Memasang Plafond Triplek

1 m2 plafond triplek 4 m/m diperlukan :
Bahan : llhat c,atatan 4.2a.
Rp 3.472
0,347 2 helai @ Rp. 10.000
64,86
Rp
0,03243 kgpaku @ Rp. 2.000
Rp. 3.536,86
Ihah:
An.F.7
0,8 Tkgkayrt@ Rp. 3.500

0,08 Kep. tukang @ Rp. 4.000
0,28 Pekerja @ Rp. 2.500
0,014 Mandor @ Rp. 3.500
Rp. 2.800
Rp
Rp
Rp
320
700
49
Rp-3-869
IJpatr diambil
3/4 x Rp. 3.869
Bahan + Upah
rv.2b.
:
:
Itp. 2.901,75
Rp. 3.536,86 + Rp. 2.901,75:
Memasrng Plafond Luar

I m2 memasang plafond overstek (luar) dari hsi-kisi ukuran
2x5 qndiperlukan:
Bahan : (lihat catatan berikut)
: Rp 3.749,85
l6,666bhkisi-kisi @W.225
0,05952 kgpaku I ll2' @Rp. 1.200: Rp. 71,42
Rp. 3.821,27
Rp. 6.438,61
916'I
'dU
99'11,8 'dU
'd[
:
Or'89
O0O'9'dU
@ rcedctu rII0.O
'QI ueures 4lsz ggLl.O
gZ'08 'dU :
009't
@
rI0g'9 'rrv : rrBrIBg
uappedp g : 1 Etnpurp uerelseld.ur 1
:
g: l tupuguBreNeIA
OLI't 'dU + Stt 'dU:
otl'I du
OU 'dU :
:
090'I 'dU
-----..-9LL 'dE,
'df, :
9
OLL d[ :
Wtt
"BI A
+ usrlBg
gg't 'dU @ Eur4n1'da; 0'O

009''qI @$q'Ery7'g
0Z'{'uV :rlBdn
002'I 'dU @ n{edE{
O6t 'dU @
SOO,0
u I,I
: rrBrIBg
: ur4npedp r6Eurd sal ur I
uB1u(I puoJBId
r63urr
saT
'cz'Ar
(qqOtS +:,zil t n:,pdalt t)

EIZSASO'O: ?06I100'0 x 0g : rupd qenq 69
n:pd qsnq I p-reg (9
E1 tOOt
tOO'1: ,Zlt
'qBnq
qsnq 999'9t x 6 p1etue1 opd {e,(ueg (t

0S qmq 866'6,
'lspl-Fpl
qsng
ru I x ru I serrl {qun IpBf (e
1edsprat zru I
999'9I
rsDJ-rsDt rlsnq I Suefued Brreru .rp rlenq 999'9I
ru
00'I
ru 90'O urc (t + S)
:
:
*001
-I
Euetue4
url urulep Ispl-lsq tetueg (Z

'urc 1 : >prefw6uep 'urc (g x
7) ue.roln rspl-rspl Irsp
zu gLIE'tg: renl puogeld ueef-ra1ed orunlol uTBIBO (I
p1pret ?ue[
.qZ.AI uusulafua4
LZ,O69'L'6u
698
699'e'
d\ + LZ'IZS't
dU
qBdn + uBrIBg
df,
d[
6n
0OS
dU @ ropuuy41y16'9
ooL fu
oo9'z du @ epa>pag7'6
O(,e fu
000, dU @ Alrfnr'day 80.0
008'Z dlI =
009 'df, @"i"lE11 8'O
,'il'uv
: r{Bdn
uee[ra1e4
NYIYUN
usnrBS
ON
eBlr"H
SI
uooha1a4 uontog
o?tog
.1
154
Bagian Kedua: Rencana Anggaran Biat,a
Upah. An.G.48
0,15 Tkg batu @ Rp.
0,015 Kep. tukang @ Rp 4.000
0,4 Pekerja @ Rp.
0,02 Mandor @ Rp.
3.500
2.500
3.500
Harga satuan: Rp. 871,65 +
v.tb.
Harga
URAIAN
NO.
PlesteranDindingl:4
I m2 plesteran dinding I
Satuan
Pekerjaan
Rp
: Rp
Rp.
Rp
s25
60
1.000
70
-r-fi"
Rp 1.655:
: 4 diperlukan
2 s26,6s
Bahan: An.G.50.q
0,1085 zak semen @ Rp. 4.500

0,01393 m3 pasir @ Rp. 6.000
Rp. 488,25
Rp
83,58
yi1!"
Upah. At.GA1
batu@Rp.3.500 Rp 700
4.000 Rp 80
2.500
Rp. 1.000
3.500
Rp 70
0,2 Tkg.
0,02 Kep. tukang @ Rp.
0,4 Pekerja @ Rp
0,02 Mandor @ Rp.
Rp.
Harga satuan
Y.2a.
Rp. 571,83 + Rp. 1.850
1.850
Rp. 2.421,83
Pasangan Turap Porselen
ukuran l0 x 20 diperlukan
Bahan : An Supplemen 4 (0,01.G.14)
50 bh ubinporselen @ Rp. 250
Rp 12.500
0,01 m3 perekat G.14
0,14688 zak semen @ Rp 4.500 : Rp
660,96
0,0095 m3 pasir @ Rp. 6.000
Rp
57
1 m2 porselen
13.217,96
Upah:2 x An.G.69
0,25 Tukang batu @ Rp. 3.500
0,025 Kep. tukang @ Rp. 4.000
0,5 Pekerja @ Rp. 2.500
0,025 Mandor @ Rp. 3.500
Rp
Rp
Rp
Rp
875
100
t.250
87,50
2.3t2,50
2 x G.69
2 x Rp. 2.312,50 Rp. 4.625

rurba satuan: Rp. 13.217,96 + W. 4.625:
w.T7.842,e6
z0'8r0't I'du
7,f069Z'dU + gt'lg
7,9'06g'(,'dU
t'S dU -
uen]Bs t,f.tu11
0g'ZI 'Z
.df, x
ilI
0s'zI'z'du
d[
09'L8
0sz'l d[
d[
d[
00I
918
00S' 'dU @ iopurg,q 979'6
009'Z dU @ efrela4 9'g
000,
dU @
tuelpl'dex
gZ0'0
009' df, @ Eur4na 9g'g

g uauelddng : qBdn
0t'L9I'g 'du
09,Z'T
ol'7,99'l
dU
dU
000
:
9 dU @.rrsed eu gLtZO'O
dU @ Catez ZLgt'O
009
]rulueq re8eqes tI'g lullered eu gZ0'0
dU :00S', fu @ xrncrnru {nun f,d lw ST,O'O

092 dU @.qqn qq SZ
'uV : rrErIBg
09,ZII
092'9 dU
g uauelddng
: ualnpedrp Jd ulgn reIrBI zru I

Jd urqll uu8uusu4
solod
d[
019't
6[
s8I'S
'e7'IA
:ggt 'qI + 00t't 'dU: uerUes e8rql
98l, df,
9E d[
ogL dU
00,
'df,
ropuq4l 19'9
00S dU
@
'df,
009 Z
@ epe1e4 E'g
gI'V'uV:r{Bdn
000,
@tnn rrsed.tu
dU
1'1
: rrBr{Bg
: uurppedrp rrsed ue8run.u 1

uuin-r1
.rrsu4
099 dU
9t d[
929 d[
098
dU
009
.qI.IA
dU @ ropuuy4l 1g'g
0092 dU@eln4e497'g
9I'V'uV :qedn
009't df, @ Eru. r4eus] ru I(I
: uBr{Bg
: unppedp qeuel w6n:n ,u 1
qsuel uu6n-r11
.BI'IA
uee!e>1a6
'oN
NYIVUN
rrBrues
r-?.lp;H
SSI
uoohatla4 uoryog
o8tog
'1
f56
Harya
URAIAN
NO.
Satuan
Pekerjaan
Penjelasan VI.2a.
1) Dalam Analipis Supplemen 3 (analisis tarnbahan) memasang I
m2 lantai ubin semen memakai perekat I kapus '. 2 pasir diperlu-
kan: 0,025 m3 perekat G.6

2) Karena kita memakai perekat I semen : 2 pasir, tentu 0,025 m3
perekat G.6. ditukff dengan 0,025 perekat G.14.
3) An.G.14 1 m3 perekat semen portland:3,456 tong@ 170 kg
587,52k9.
Semen
:0,025
:
Pasir :
:
vr.2b.
587,52
x-
40
0,3672 zak
0,025 x 0,95
0,02375 m3
m3
Pasangan Ubin PC Petali/Alur

1
m2lantai ubin PC diperlukan
Bahur : Supplemen 3
25 bh ubin @W 2s0
: R . 6.250
0,O25 z.akPC untuk mencuci @ Rp 4.500: Rp 112,50
0,025 m3 perekat G.14 sebagai berikut
0,3672 z.akPC @ Rp. 4.500
0,02375 m3 pasir @ Rp. 6.000
Upah:
Supplemar,
3.500
0,25 Tukang @ Rp.

0,025 Kep. tukang @
Rp 4.000
: Rp 7.652,40
: Rp 142,50
Rp.8lr/0
:
Rp
: Rp
0,5Pekerjr @Rp.2.500
0,025 Mandor @ Rp. 3.500
Rp.
Rp
875
100
1.250
87,50
!_:lEl
I ll4 xRp.2.312,50 Rp. 2.890,62

Harga satuan: Rp. 8.157,40 + Rp. 2.890,62:
\{IL1a.
Rp. 11.048,02
Pintu Teak Wood
I m2 Teak wood diperlukan :

Bahan: An.F,30
0,036 m3 kaW @ Rp. 175.000
0,69444 hl teakwod @ Rp. 15.000
0,2 kgpaku @ Rp. 1.200
:RP
:RP
:RP
Rp.
6.300
10.416,60
240
16.956,60
gt'tzo'87,'d\
Og'LBI'L 'df, + 86'Stg'Et 'dU - rrEnts t6:vg

09'L8I'L 'df,: 09t'82'dlx Vlt
:
rr$l4p
qBqo
o9r'82 'du
'dU
86'9t8'9I
d[
d[
d[
d[
Iz
0s
000'9
00n'7,
000
009't 'dU @.ropuey41 1'9

009't 'dU @ efrc>p47
000'i 'dU @ turlpl'day 9'O
00S'g 'df, @ ntrE-4Euo1n1 9
9'{'uV:q?dn
dU
86'666'tr
d[
d[
008
9E
OOZ
'dU @
rqedal
eO'O
002 'dU @ n rtsel ury

mol zu I
g6'666'tt ry
:usr{Bg
:
uelnpedp tuu g deBl ecerl Sueseureu ,tu
uu
98n',C
d[
002'
009 r 'du
sz9 d[
00I d[ :
sL9 d[ :
,82'r
luqa;
drle; ucry fursu;
dU + SgZ't'dg
002'I 'df,
.BZ'IIA
uenps e6-reg
009'I 'dUxr/
00S'Z 'df, @ eln4eAgT'g

000 , dU @ 6urlp1.dex 920.0
009't 'dU @ Iseq 8ua1n1 gg'g
0I'guv:qedn
dU
OSn d[ :
98 d[ :
@wp, 2ueurf,lrad Iseq tu I
0S? dU
928 'dU @ e>$ru eur5
: rrBrIBg
: wrppadrp oIBu Blopuef a1ftrer unBp I Tnlun

q8uug .qI.IIA
uuuuBue4 uep o{BN Blepuef
0I'?0'9t'du
09'LLj'61 dU + 09'9S6'9I dU - rlenles 6tu11
0g'tr0'6I 'du
ffi---w:
009't 'df, @ ropuuy4l 999'9
ogzt d[:
:
009'I
009'Z
du
000,
000'?I du :
009
'fu
dU @
@ e[e1e4 E'1
E*ln1.da) r'0
nrq8uqnl
df, @
0t'{'uV :qedn
uee!re1a4
'oN
NVIVUN
usruss
e.?retl
LSI
'1
uoohatla4 uowog o7to17
158
Harga
URAIAN
NO.
vrr.2b.
Satuan
Pekerjaan
Pasang Kaca Nako tebal5 mm
I m2 memasangkac,atd.ap
5 mm diperlukan
Bahan:
: RP 14.999,98
: RP 800
4 m les kaca @ Rp. 200
36
0,03 kg patu @Rp. I 200 : RP
lm2kaca @Rp 14.999,98
Upah:An.F.36
6 Tukang kay" @ RP. 3.500
0,6 Kep. tukang @ Rp. 4.000
0,1 Mandor @ Rp. 3.500
Rp.
15.835,98
Rp
Rp
Rp
Rp
2l.000
2.400
5.000
350
Rp. 28.750
Upah ditalsir
l/4 x Rp. 28.750: RP. 7.187,50

Harga satuan: RP. 15.835,98 + Ib 7.187.50
VII.2c
Rp. 23.023,48
Ventilasi Jalusi
1 m3 Ventilasi Jalusi diperlukan
Bahan
1,1 m3 kayu banio @ RP 175.000

2 Kgpaku @ Rp. 1.200
192.500
Rp
Rp
2.400
Rp_lr4l00
Upah: An.F.34
9 Tukang kay" @ Rp. 3.500
0,15 Mandor @ Rp. 3.500
Rp. 31.500
Rp
Rp
Rp
3.600
7.500
w.
43.rzs
525
Upah:
ll20 xRp. 43.125 :F-P.2.156,25
Harga satuan: Ib. 194.900 + Rp. 2'156,25:
VII.3a.
Memassng Peumels Nilon
Urtuk meinasang I bh Peumels diperlukan

Bahan:
Rp. 500
sekrup
botrt
6 bh
@RP 25
1 bh engsel @
Rp
Rp.
Rp
500
150
650
Rp.197.056,25
09'069'6I'du
o9'L86'rI'dU
09'29(, d[
o;L't d[
00I d[ :
918'L dl
00S't 'fu @ ropuq4l 919,9

009'Z 'dr @ elleqe4g'1
000'? fu @ tuqnl'dey gZO'0
00S'
'dU @ tYt firc>1n1 97' 7

6 munlddng uV : rledn
or8', 'du
089'9 df, : 000 Z dU @ depfilelu t@ El tg'C

0gl'z df, :
00S'I 'dU @ nsep tyr?1-1t'I
'uV : rrBr{Bg
6 rcuelddng
:uerppedrp
delffirnur teJ x Z uep rnuelduretu 'pdurepueu 'resep 1ec
x I) pBf gepl ftref 1ec ueqeq ue8rnp pceEueur zru 0I {ntun
uutoq5ey Surd n,(uy 1uruel I
:09'06t't
'dU +
OOZ
SI dU:
.BIIIIA
$edn + LrBtIBg
0g'06t', 'dU : 0g'Z96 IZ df, x Z'O: e'I t'{'uv x Z'0

(ptt"tp) rl$le1 Ip ruerrBt nunl Etreseuretu qedn
09'296'IZ 'dU
09'z9z
Og[E
0r8'I
00I'9I
002
9I
'dU
009 t
@ ropuEal 949'9
009'Z 'dU @ e[re1e6 9'1
dU
dU
dU
dU
000', dU @tulrtro 'de) 9r'0

009't 'df, @ "AulEualnl 9'p
B'It'{'uV:qudn
du
OOZ fu
000'9I dU :
9Z dU @n^q dnqes qq g
000 9I dU @ rueuel Iclrn{ qq I
: ueq?g
qq 1 Eueseuau {n}u6
: uulnpedrp rueuel IotrrDI

3uu1g
rusue;, lcuny 3uusuue141
: El'919'l dU + OSq 'dU:
w'967,'(,'dul
tr'9r9
I df,:
.qETIA
I{Edn + ueqs{
o9'296'rz'du*910'0
:
lsryr1p gedn
09'z96'rz 'du
09,Z9Z
09[e
0t8'I
00I'9I
'df,
00S t
009
dU
dU
dU
dU
000
@ ropuery 919'9
dU @ efrele6 9'1
7 dU @&m7nlr1.da) 9r.0
009
'dU
n^qtuqnl
9'7
B'l'd'uv :qedn
NVIVUN
6SI
uoohaya4 uonwg oZto11
'1
150
Harga
URAIAN
NO.
10
Satuan
Pekerjaan
m2cat:Rp. 7.810+ Rp. 11.987,50:Rp.
Hargasatuan
Penjelasan
19.797,50
lm2e,at:lll}xRp. 19.797,50:
VIII.I'a.
I
I
w.
t.e7e,7s
Dalam An. Supplemen 9 untuk setiap 10 m'diperlukan

I
l,42kgcat dasar (l x cat dasar) dan 2,84kgcat kilap (2 x cat kilap).|
VIII.lb. Mencat Loteng dengan
Teak
Oil
:
Bahan:fui.K.l
Untuk setiap l0 m2 :
Teak Oil diperlukan
Rp
2,5liter teak oil @ Rp. 3.000

Upah:An.K.23.
Untuk setiap 100
7.500
m2
: RP. 26.250
0,75 Kep. tukang @ Rp. 4.000 RP 3.000
RP. 12.500
RP 875
0,25 Mandor @ Rp. 3.500
T,5Tukangclait@Rp.3.500
Bahan:
Upah saiap 1 m2:
1/10 AN.K.1 + (l/100.An.K.23)
1/10 x Rp. 7.500 + (1/100 x 42.625) x Rp. 750 + Rp. 426,25
:Rp.1.176,25
Rp. 1.176,25
VIILlc. Mencat Dinding dengan Matek

Untuk 100
Bahan:
m2
mmcat dinding dengan matek diperlukan
15 galon cat matek @
2 buah ku"s @ Rp.
Rp 6.000
1.000
: Rp. 90.000
: RP. 2.000
!g-:1ool
Upah: An.G.53
l Tukang Cat@Rp.3.500
Rp 3.500
: RP. 400

Ufltuk 100
m2 mencat
Rp.
Rp.
18.900
(bahan + tpatr):
Rp. 110.900
dindirg:
(Rp. 92.000 + Rp. 18.900)
Ilaryasatuan I m2cat: l/100xRP.
VIILld"
15.000
I10.900:Ib.
1.109.
Mencet KusenlPintu dm Jalusi
Ifttuk l0 m2 mangecat dargan balun
(l x
2 x cat mengkilap)
cat yang telah jadi
cat dasar mendempul, memplamur dan
Rp.
1.109
000'09 'du
0st'0I 'df,
:rr$lslP wdn + uBrIEg

dno.rg 8quep2 su;
osz'r 'qr
?r')il
rrslepp qedn
0OO', 'dU :
000'Z 'dU @ mOV etoq qenq Z
009'9 'qt : , 0s9 d[ @ A\0] x z 1r Lozz, oJen + dex t
1a ndtuel Id? Tl I {n1tnr uqnpedrp Eue,( ueqeg
./!\ 0? x
ooLz qr
00I
00t't'du
098 d[ :
O9Z d[ :
'dU
O9Z
71; nduul uu8uusuued

rls{s}p Eueseueru {nnrn
0S8 eI @ w^ 0, BIoq qq
'df, @ ftrnpe6TptroEetdEunrg
: yde >p1
I {ntn uappedrp tuef

ru[4 nduul
I
t
uegeg
uu8uusuruetr
'qrxr
'e{uuerges e6req ?urseur-Eurseu Eun}HIp rrep uulqesrdp

1e>(Eue
JBIo{Bs 'uos JBIe{Bs te1uo1 dop rgedas 'de Ttp uenps e8req
eped
edusnreqes ?ue{ 'ueelreled uerem ue6uep renseg (g
lnseuuel
'lde
{tp qrunles {qun
r,trffiued
ue8ueseued lnseurrel qelol mqo6-rq de n11ef,erg (7
1eqe1
'ueurrleJ regep uped JBUBprel uep 'N.Id
uup uenfnlesrad pdepueur qe1e1 Eue( Jotelslsul qalo uu4ufta1-rO
rse[Blsu1 ue8ueseue4 (1
usp 'lde {IlF qefunf ualrasepreq {UNII
'BI)il
uBlBlEJ
:09'L6g'02 'dUxOyt :le)zvr I rrrrqs rtr.rcp1

+ OIg'l 'dg : pc .ru 91
gL'690'7'df,
lslulrp IdB )flf 1 edelg

uu1u(I ISBIBNqI uu8uusuuuatr
000's du
?I'XI
OS'L69'OZ'dU: Og'l.g L'T,t 'dE
09,L\L'ZI 'dY
09'z9z
dU
09Lt
006
009't 'qI @ ropuq4l 949'9

009'Z dU @ efrela4 9'1
d[
6[
918'L
000 'dU @ ftrqm '*:X tZZ'g

00S df, @tsctuur4n7g7'7
d[
6 ueueyddn5
0r8't
uV : qedn
'du
08es'fu:
000
oEI'Z dU :
dU @ delffiueru tec81-Vg'Z
009't 'qI @ lraseptrrB1.T,t,I
6 uaunlddng'uv : rrErIBg
I9I
ttoofutqa4 uonng
o&tog
.1
162
IX.1e.
Pas Stop
Kontak
Bahan :
I buah stop kontak
Upah ditaksir
: Rp 750
: Rp. 1.000
: Rp. 1J50
Bahan + Upah
Stop kontak dinilai satu ttk
Harg;a
rx.1f.
api: Rp. 5.000
satuan:
Rp
6.750
Pas Sakelar Seri

Bahan :
I buah sakelar
: Rp 750
:
Upahditaksir Rp. 1.250
seri
Rp. 2.000
Bahan + UPah
IX.1g
Pas Sakelar Engkel

Bahan :
1 buah sakelar engkel
Upahditaksir
: Rp 600
: Rp. 1.250
Bahan + Upah
IX.2a.
Rp
Memasang Kloset
Bahan :
1 bh kloset jongkok porselen @
Pasir + Semen
Upah ditaksir
Rp 20.000 : Rp
20.000
2.000
5.000
: Rp
: Rp.
Bahan + Upah
rx.2b.
1.500
Upah tukang ledeng + pekerja diperkirakan

Bahan + Upah
:
:
Rp. 1.650
Rp. 2.250
Rp 3 900
Instalasi Air Kotor

Bahan:
1,1 m VC O.4" @ Rp.
2.000
Rp. 2.200
Upah:
Tkg ledeng + Pekerja ditaksir : Rp. 2.000
Bahan + Upah :
rx.2d.
Rp. 27.000
Instalasi Air Bersih

Bahan:
1,1 m pipa @ Rp.
IX.2c.
1.850
Rp. 4.200
Kran
Bahan:
I bh kran @ Rp 2.500
Upah telah termasuk pada pekerjaan pipa
Rp. 2.500
09I'E
dU
df,
999 91
000'8I 'du + sos'tt
909'ZS 'dU
zu I
0gI'
909 Z9
LrBntBs
6tv11
'du:
,tu dep usrlles r.?,w11
000'8r df,
ooz
og'r
000', 'fu @ Euopl'da; g0'0

009'e df, @qeq8ur4n;9'6
du
du
090'I d[
009't 'dU @ ropue141 9'6

009 Z 'dU @ efrele4 9
000'9I 'du
: qBdn
90s r 'du
00Og d[ :
d[ :
d[ :
1OZ'EZ
00S
OOL'L
du
009
dU
0I
10'816
000'9 'dU @ tsedrtu 9'0

dU
@rtn
6Z'9
:Zuotgtz'I
000 t dU @ qe:n,d n1eg eu I'I

?, c'uv : rrBr{Bg
9 : e : I uerndruec uopq,tu I
uol3f, lBqBu
:
rlurnles
'qrx
19,906.Z.dU + 0r.ZI0 g dU
1 Euelued {n1m uen}Bs 6tvp1
zwl99'9Z9Z'dy x ,tu 91'1
zu gI'I sutll In]un
n9'506'7, dU
: ur4npedrp uerelseld
gg,gZSZ N:
999r dU:
99'Ir8 d[:
gr'9
uv :
qBdn
q09CuV :ueqeg
(Z
uerelseld
ualnlredrp
(et uerern
1BWI
1
zlu
I
{n}un
Z'.
S)
eewl1LL'99 'dg x
71'9
'tu
Ot'ZlO'B
:
d[ :
uelnpedrp ue8tresed eu
ott 99 'du :
0s6'6I d[ :
oz8'9t d[ :
ZI'0Inlun
I7C uV
qedfl
Ircuv : uBqBg
: 'eZ'Z rIBrBrn pLIII urllnlredrp ueEuesed
,u I {n}un (I
'(e1'9 uep 'eZ'Zuercn 1eq1) qedn uep

uer{Bg uu>ppedrp Eunpet Eqgle>1 IIBrn["s tu 00' I Suetued {nrun
Sunpag Sqgpy uBrnIBS
'3r'x
'ro1o{ rrc edrd uee[.re1ed eped Inseuue] qelel qedn
009
d[
@ eurerp JnolJ L{q I
,*ro:T;
'ez'xl
uue[re1a6
'oN
NVIVUN
uenles
eBrcH
uoohaqa4 uonyog
9I
o8tog
'1
lU
Harya
URAIAN
NO.
Satuan
Pekerjaan
Penjelasan 10.lb.
Rabat Beton
1 m3 beton dengan
0,06 m
tebal6
1,00 m
cm :
:
lebar
panjang :
volume :
1m3
1,000 m
0,06
m3
1m3
tebal rabatbeton 6 cm
1m3
16,666m2
0,06 m
Jadi 1 m3 beton dapat dijadikan luas 16,666 m2 dengan teb..l

0,06 m
beton :
dengan tebal 0,06 m :
Harga
m3
Jadi 1 m'zrabat
16,666 mz
Rp. 52.505
beton:
52'505
= RP' 3' 150
16.666
X.1c.
Rabat Kerikil
Brhan tambah upah ditaksir tiap-tiap
setebal 10 cm
x.rd.
X.le.
m2
F.p
1.200
BakKontrol
Bahan + Ihah ditaksir :
Rp
2.000
Septictank
llarga satuan ditaksir
Rp.300.000
Penjelasan
X.le.
l.
Harg;a satuan septictank ditaksir Rp. 300.000 perbuah, di mana

harga satuan tersebut tidak mengikat dan dapat dihitung tersendiri berdasarkanvolume, harga satuan bahan, dan hargp satuan
upah.
2. Mateilhhanyang dibutuhkan untuk sepictank sebagai berikut :
Aanstampangbatukali ......
m3
......
m3
Pasirurugpasirpasang ......
m3
Pasanganbatubata
Betoncor
Platbeton
Besibeton
PipaudaraGas)
Buisbeton/Pvc
Uuk
Kerikil
......m3
......m3
......m3
......m3
......rn3
: Frl rrullreg
tsoC Jo IBqI dlsru$sg usrnsns rped (ueef-te1ed uenles e8req uolo1) g tuo1o1 IUBIBP e>l
rplurlqnssu ueeftopd rrBrRBs eEruq uep'(eumpl uo1o1) ruolo{ tuFp e{ qeprappssur
uee[re1ed atrmlol rrBrBJn psz11 'ueelre1ed uercrn turseur-Etnseru Joruou ueftnp rsnses
a6rql uep ueefte1a4 eumlon nrsa:l ue&q n:[nq BPBd
uYrpemlp qeplueetreryd r.rBrq?S
'trl?l-t
rBI rrBP
(SAD ueunfueg ur:prplre4 rrl4

(6uung lqerlq) ueseme8ua4 e,(e1g
(rso3 t6tseq) ursuecuared ei(e1g
'ue6un1unaX
: gr>llreg rt8eqes
mqesrq urel e{erq-e,{erg
ue6ueppd r.reuln>loq qnq urslep sqeqrp uulls Ilqas

-:o1efr.l.q-eferg 'uulgnssur1p
efe8uas ueefte4ed ueeueslepd ue6rnp ueStmqnqeq
IspR
uer#uy nB}B lso3 Jo IBoU e1ztu4sg urBIO
Eue,( ue1 e,(eq-e,(erq e,{ugntEunseg
o.{Vvfuaxga NVmVS VOx\rH x !INn'IOA) 3

:
:gVll
m{lreq rc8eqas uulpdtursrp pdep umum Brcos
'uelrDltues-req tue,( uee[re1e6 uErT?S 6tu11

ue8rnp eumlo6 uerpryad pseq 8utseur-Eursstu psp t{Bpunf qeppe (ue"rd8ue) ef,slq B,t\qBq
pay arowtisg urrunsns'Z,vEFeqWea,
sepf ueftnp
tn>llraq
rq11p
ledsp
woX{o
1u1
'1e,{ord nup ueeftelad uesuBs
-1epd uu8rrep ueftrnqnq:eq Euef ue1 er(erq-eferq eges 'srsrpue ualJesepJeq efte>1 t6euel
qedn uep uBqeq {nun uappedrp 6ue,{ eferq e,(tqe,(ueq EmlqEueru qeler 4e,(or4 nep
ueunEueg nlens eferg ueretEuy BIrr{Bq uelsepfip rTBIal r-r4 ru1nq IBAIe uepeq epe6
N\ilIUflENfld Y
ISOJ f,O TYflU flIYIÎIISfl
'Z
99I
166
B.
SUSUNAI\I ESTIMATE REAL OF COST.
No.
Urul
URAIAN PEKERJAAN
VOLU.
ME
STN
HARGA
SATUAN
JUMI.AH
HARGA
JUMI-AH
BESAR
RP.
PEKERJAAN POIIOASI
Permulaan
PerSercilran Lapargan
25,15
rC
196,25
4.24,',fi
b.
Memasang BouwPhnk
Dleksi Keet
4,4
ilP
2.187,25
105.862,90
15,00
lt?
60.000,00
900.000,00
Los K6rlr
28,00
rf
20.(m,m
560.mo,00
132,28
rf
1.962,50
259.599,50
39,07
tng
1.962,50
64.89S,87
3,42
13,71
irf
]lf
12.612,fi
36,99
]IP
42.963.75
c.
d.
2.
Penggalian
a.
b.
3.
GalianTanahPondasi
Unrgan Kertal % Galan
Pasangan Pondasi Batu KaI

Unrgan pasibaerah pondaei
b.
c.
AarnstarparE Balu I(aI

Pas Pondasi Bdu IGI
5.585
Jumhh(1+2+3)
ll.
1.610.107,46
324.499,37
21.33,-,70
172.917,37
1.589.229,1
1.783.1181,17
= Rp.
3.718.088,00
PEXERJAA]a BETOT{rDll'lDlNG
Beton Bertulang
2.
Beton Sloof
2,15
rrP
2Si.295
630.584,25
b.
Ti.urg Praktb
2,67
,rf
293.295
783.097,65
c. Ring Balok
d. BahkKonsul
e, Kuda-kuda Beton
2,15
rf
zgts..45
6(x).584,25
3,49
nf
2S.295
1.023.599,55
1,09
rf
m.E5
319.691,55
f.
o,2.
rP
2St.295
64.524,90
3./152.082,15
0,37
Iri?
6.770
24.7U,90
24.7U,90
PhtBeron
Beton Tali Bertuhttg

Beton Corl:2:3
a,
3.
Dinding
a PasTentokl:2
b. Pas Tentok 1 :4
4.
3,24
rf
65.515,50
212.270,22
20,98
Bf
57.(X3,50
1.1X5.772,63
544.635,00
1.409.(x2,85
Kusen
a Kusen Pintu dan Jendeh

b. Meni Kayu yang Menyentrh
c. Bout-bouuAngker
Pasangan
1,71
nf
318.500,00
16,$
rrts
/li},13
rrP
606,25
.t.320,00
Jumhh(1+2+3+4)
10.269,81
56.S11,60
= RP.
611.830,41
5.t197.6d1.31
I1I. PEKERJAAI{ l(AP DAl{ ATAP

1.
2.
Kap dan Rangka Atap
a
b.
c.
d.
PekeriaanKud&kuda
PekerFanRanokaAfaP
e.
Mernni SatYbungan Kayu
l.
g.
Resi& Kuda-kuda
Pekeriaan Leplank paPan

Pkoriaan
P+an Ruiter
Bout-bouuAngker
2,57
rP
137,23
tff
3.187,25
7U.813,7s
437.W,32
14,76
Jrt
9.764,00
14/..'t16,U
12,70
tf
2.%2,fi
3,16
r01,26
if
llf
606,25
1.915,75
M,25
u.1746;8
2.,4
lqg
1.320,00
29.620,80
137,2i
r*
6.1C},70
849.961,45
12,7
fif
3.682,00
46.761,lo
Atap
MomasangAtaPBJLS2o
b.
Mernasarp Perabung BJLS
Jumlah(1+2)
305.375
30.ms,75
= Rp.
1.472.031,69
a1,6..722,45
236t.754,54
)fl
fi)o'9
(x)o'98
)flr
ooa'z
fi)r'62
TJ
LI
rcfa narcl ueftEsetuaa .q

urEPo lse|e|srl
il'to [YdDr0N31u3d ]3d

,0'a'e}60'l
to'ztg'tao'L
s?d ?
{{s!-l
'l
xt
qqunr
rlIJ
60t't
L9'ZS9'SZ9
,.U
9Z'690'Z
08'r9B'9]Z
e9'92?
69'e9
9r'681
zru
9Z'626'r
lz'zw'gLz
,ll
lfl'glJ'l
9e'9!6''2
0a'ro]
UEP r[uld/uasn) lPcuan 'p

taPW ueouep 6upqg pcuen 'c
lsfllEr
IO )tsol ueouaP 6uop1 Ieilron 'q

ftre,(nlzypa,eyl e
uE{Prlll)l
uryce0ue3
Nwndv)t/Ivct{wfu:Dt3d'ill^
zr'0e8'69c'1
l t'8te'8ez
'du =
09',!e'921
r9'o00'29
(e+Z+1)qqurnp
09'(b9'6t
'*'96z'Z
qq
qq
6
LZ
qg fuq5 lg uqun ureusltcuny 'q

sq|ellnad ?
uollN
;ounly0uque66ue6
8t'zte'tl8
to'z
J.IJ
89'tzo'8,z
6r'LLZ'g|
zo'L
)u
st'g,o'tz,
z8'rz9't9t
sz'990'26]
z8'0rr'90!
4t
,6'0
gAt'Z
00'0e8't!
unEp
tt)
depl ecey
pooM)Palqurd ?
08'zt
uarE6irad oIEN qapuan qDuEU .q
8L
qspuaPqurd
'du =
tg'zL
t)
w't
ztu
z0'8ro'!r
z0'8r0'l r
6't60'r08
!8'Z!rZ'!S
'z
't
)3d'tur
(Z+t)qqurnf
88'il
5rx
00'98t'9
oa'zga'LL
rnMp{elad
solod
'
cd urqn'sed 'q
cd urqn'sed 'r
rcruq ue6uese3
or'os l'z I
'e
lsqPr lsEttuen sed 'o

urrl I le(pl oIEN EcE}{ sr"d 'q
utug le(plPcEx srd 'P
tsrtJep
5'6tZ'1t8
0t'r0'9 '
06'68e'ezg
v'r30N3n Nvo nlNld
,t'909?96
tL'99t'Z9S
9L,L
,lll
00'0ts',
09'266't
rrs;e6
'z
ue6rup 'q
qeuel uuorup
e1ur1 qeiueg
p ue6rul
'l
lvltM NWfU:il3d 'l

9!'elz'989't
-Grs'sz,
"du =
ee's98'829
(Z+])r{Elr,unf
sfi'z?a'Ll
{n
t9'&
uqaerod
&rnl ue0reseg
.e
uqesro6 dernl
z8'Lta'Lgl-'l
0'ze
#r
99'929'Z
6Z'0t9'ts
6t'tw
tt)
a'izyz
80'LSZ'9LO'r
':
7:
efz69'ee9'r
uerc1sold
't
.A
(7+ 1)qepnp
L9'60t
#l
ot'tL
ztu
t9'8ar'9
9Z'911.'6S'
J-lr
lz'069't
tu
9i6't
09'e86'18r
6Z'896'60?
._
rt's
uepg puopld
09'96
9LZ'092
9L'WL'ZZZ
tso) {o paa aruu!|sg
'z
I Dtxruo uetotsold 'q

1 6nrpu;6
uElqsaH
Nw3ts3]d t{wPUiD3d
'du =
,9'A$t'1SO'!
68'0
*tr
9Z'9e'
ts'wa'/t
so1 'c
rt06ttt4
ucaxzrspl-lsDl
Jen-l puoptd ftrPsetuan 'q

urtl 9ogdr1puop13 Dueseuen e
puop16 Dueseuran
61'026'929
zz'l
*u
9LZ'O9Z
os'get'90e
'z
puopl6e16ueg npsau 'c

(qalueno) renl puop16 alOueg 'q
ureP6 puoPld olfi.rg e

puoPtd IqPS
oNoJv'Id NWrU:Dt3d
L
Lgl
't
.At
'z
Bagian Ke&ta: Rencana Anggaran Biaya

1
c.
Lampu TL 2 x 40 watt
d. Pas Zekering
e. Stop Kontak
f.
g.
2.
Group
Sakehrset
Sakelar Engkel
bh
10.750
32.2fi
bh
50.ooo
50.000
40.500
rk
6.750
.bh
2.000
4.OOO
10
bh
1.850
18.500
54.m0
259.650.00
Sanitasi dan lnstahsi Air
KlosetJongkokPorselen
bh
b.
27.ON
Pemasangan lnstabsiAiBercilr
c.
B,O2
3.9(x)
88.77A
17,62
d-
Pemasangan lnstalasi Air Kotor

Kraan
4.no
e.
Flour Draine
74.@4
7.500
7.000
bh
2.500
bh
s.500
Jumhh(1+2)
= Rp.
n2.282,OO
t191,932,00
X. PEK. PERLENGXAPAI{LUAR
Hataman
a Saluran Kelihg Gdnng

b. Rabat Beton -t :3:6
c. RabatKerikl
d. RabatKontsol
e.
Septictank
34,50
9,75
15,12
2
10.918,04
tff
3.r50,00
fi.712,fi
1.200,00
18.144,00
bh
bh
2.000,00
300.000,00
Jumlah
ry
V
'VI
PEKERJ,I!"ANIPLAFOND
PEKERI.A,ANIPLESTERAN
VII
PEKERIAANI PINTU DAN JENDELA
PEKERIAA}ILAI{TAI
VItr PEKERIAA}I CAT DAN KAPURA}I
D( PEKERIAAT{ PERLENGKAPAN DALAI\4

X PEKERIAANIPERLENGKAPA}ILUAR
Terbilarg:
4.mo,oo
600.000,00
= Rp.
RDKAPITT]LASI
I PEKERJAAJ\IPONDASI
tr PEKERIAA}i BETON DAN DINDING
ru PEKERIAAN KAP DAI\[ ATAP
Jwnlatl
Dibulatkan
376.672,38
1.029,528,88
Rp 3.718.08E,00
Rp .5.497.660,31
Rp 2.368.754,54
Rp 1.633.592,43
Rp 1.686.713,15
Rp 964.505,14
Rp 1.369.850,42
Rp 1.094.842,04
Rp 491.932,00
Rp.
Rp
1.029.528,88
19.855.466,91
Rp. 19.855.467
(Sernbilan belas jr.ta delapan ratus lima puluh lima ribu empat ratus
nam puluh tujuh rryiatr).
Total general hasil perkalian Volume &nHarg Satuan Pekerjaan sebagaimana dapat
dilthal pada Rekapitulasi di atas berjtrmlah Rp. 19.855.467, menpakan harga bangunan.
mtrru.
rottrl'dpqpgaslE 6Dd = .d.g.il
wuflwgrEEg =
waf-rrp6wrwgeE-q1
.S11
=
**;**t
a-gg
ljn,g
:Yowrx
@"Fl
'sulers
ue8rcp
pdep
tralrequetrp
srp
p ueetraled roqog es4uesrad rrBrBrn IrBo
'BruoIftrappq
p
Furlsep enp rpefinur r.raf1elnqp
eserresJed : ust"lBJ 'er(upmps
ueefreled
0/ozz'0:
depeqr4
pqog
er(ureefre>pd
essl
aleu edqnrnps
,pri
-ursrrd
ders qepr uetuedel uswsrequred ueetre>p4 *"rd.r",

:
o/oZZ'0
%00I x
Lgt'998'61
9Z'96t x gl'927,
uzunEueg 16;r,11
o/o00l
x
usrqBs
8tu11x eumlo1
ueftredel uerysreqrrrrd uee[re1e4 ]oqog esquesord
1.9?'99g'6l 'dU
dU
9l'927
ueunEtreg e8rc11
9Z'96I
"^
rrBrBBs r,?,rcp1
eulnlo^
'w6uede1
r.rer.IrsJegu.red'e
I' I
: ueefteled a(qesru qopoc le8eqeg

'o/o00l
IBIIurp e}{qnmps deys qepl ueefteled BIrq uBp L9n'ggg'61'dg usunsueq eEnqle,leq
'sele Ip 'g'V.)I UIBIBP mqslolrp eueurc8eqes '%00t IBIIqp efuqn-rnps ders ueefte1ed
'a{uprnps ders ueefteled uu8rnp Eurptreqrp .ders
qepr ueefteled pqog esqu sred treErcp pns:pturp Euel
uuef-re1ad uasrad edrueseq
IIYIIUfl9Ntr'I Y
N\ryfuDlfld IOflOfl [SYINflSUfld'g
69r
170
Di
bawah
ini
diberikan uraian masing-masrng bagan bobot pekerjaan mutai dari
nomor:
I. la. Pembersihan Lapangan.
lb.Bouwplank.
lc.Direksi Keet.
ld.dan sterusnya sampai dangan no. X.1e.
B.
URAIAN BOBOT PEKER.IAAI\I

Persentase
URAIAN
NO.
Bobot
Fekerjaan
Lla.
Pembensihan Lapangan
: 225,45 m2
Volume
Harga satuan : Rp.
196,25
:
HargaBangunan
Rp. 19.855.467
PBP:
VolumexFlarga safiran
l00o/o
Harga Bangunan
225,45
196,25
19.855.467
0,0022
r.lb.
x 100%
100%
o,22yo
Memasnng Bounplank
Volume
Hargasatuan
HargaBangunan
PBP:
48,40 m2
: Rp 2.187,25
: Rp. 19.855.467
Volume xHarga satuan
l00o/o
Harga Bangunan
48,40 x 2.187,25
19.855.467
0"0053
Llc.
IXrdrsiKcet
L00o/o
x l00o/o
: 15,00 m2
Itargasatuan : Rp. 60.000
Ihrga Bangunan : Rp. 19.855.467
Volume
0,53 yo
o/o EE'O
o/o00I
%00I x
usluBs
%00I x E0o'0
t9r's98'6I
09'296'l x Lo'ee
rrB[lrftrsg E6tv11
ter4lxeumlo^
t9r S58'6I 'dU :

'du :
:
09'z96'l
:
:
dgd
uemtueg d.lr,P1
uErges
eftq1
elrmlo1
etJ LO'EE
lBqueyurtttrll
o/o E'l
o/oDl x
'qzI
tI0'0 :
L9t'998'61
%00I
09'296'lxqz'ztl
uzurSueg tf.rc11
: d8d
%00I x
uenles tfueg x eump1
L9n'g9B'6I dU : ueunEueg etu11
dU :
r.rrnles rfteH
09'z96'l
eu
6lt8Z'ZEl
ournToA
IsBpuod |{BUBI uB!IB9
47T
o/o0OI x ZBZO'O
o/o Z8'Z
19n'.998'61
o/o0lx
000'02 x 8z
e8ul1
ueunEnzg
%00I x
rrunlBs 6tYp1x aumlo1
Lgn'ggg'61
000'OZ
'df, :
'dU :
:
dgd
uew8ueg r6:e,17
t6:r.g
rrrnlBs
surnlo^
zu 00'82
u[re11 so1
o/o
E9'?
o/o0}l x
?II
ZSZO'O
L9n'998'61
%00I x
000'09 x 9I
uemftrg
%00I x
?6rc11
uBnps 6tY11x eumlo6
dgd
ueefrela4
'oN
NVIVUN
lowg
esquesJad
uoohaqa4 pqog asoruasnd '
ILt
172

Persentase
URAIAN
NO.
Bobot
Pekerjaan
I.3a.
Urugan Pasir
Volume
3,82
m3
5.585
Hargasatuan : RP
HargaBangunan : RP 19.855.467
PBP:
Volume x flarga satwrn
100%
100%
Harg? Bangunan
3,82 x 5.585
19.855.467
0,0011x 100%
r.3b.
o,ll
0,97
0/o
Aanstampang BatuKali
Volume
13,71
m3
Hargasatuan : RP. 12.612,50

PBP:
13,71
x 12.612,50
19.855.467
0,0087
L3c.
100%
Paseng Pondasi Batu
Volume
Hargasatuan
HargaBangunan
PBP:
100%
100%
Ilarga Bangunan
Kali
36,99 mt
: RP 42-963,75
: RP. 19.855.467
Volume x Harga satuan
100%
100%
lTarga Bangunan
36,99 x 42.963,75
:
IL1a.
19.855.467
0,080
100%
o/o
Beton Sloof
: 2,15 nf
Ilargasatuan : RP. 293.295
IlaWBangrrnan : RP. 19.855.467
Volume
PBP:
llzrga Bangunan
2,15 x293.295
x 100%
100%
19.855.467
0,0318
100%
3,18
0/o
8l'E
o/o
9l'9
o/o
19't
o/o
:
%00I x
%00I x I9t0-0
L9t 998'6t
962',e67,
%001
x 60'I
uuun8ueg r6.Jg11
x
r,rEn}?s
sdtgf{x aurnlo r\
-------=L9n'ggg'61 d[ :
'dU :
96T, E6Z
:
eui
60'I
:.Igd
tretrnftreg tf.rc1q
uerqBs etrc11
eurnlo^
uopf, Bpn)I-Bpnx
.EIII
o OOI x9190'0
Lgn'998',61
%00I x
962't6zx
6t't
ueunErleg r,.:e11
%00I x
usr"qBs
r:r11x eumloA
Lgt'9sg'61 d[ :
g6Z't6Z dU :
:
eu
d8d
ueurSueg t6reH
uen1es r6:Y1q
eumlo^
6?'t
InsuoxIoFfl
o/oO0l
.PI'II
x8tt0'0 :
L9n'998',6r
%001x
%00t x
962't67,x
;t'Z
uetrnftreg r;r1q
usnlBs r6,wp1x aumlo6
Lgn'ggg'61 d[ :
S6T, E6Z d[ :
:
eu
: dfld
ueun8ueg r,lr11
uetu?s r.rcp1
err.mlo^
9l'z
rlopg
o/o
16'E
o/oO0l x
3ue11
.JIII
r6t0'0 :
L9n'998'61
%00I x
%00I x
s6z E6(,x L9'Z

ueunEueg e8rc11
rrun1rs e,6l:11x eumlo1
L9n'g9g'61
d[ :
g6(,'E6Z d[ :
ew
Lg'z
dgd
ueun8ueg etrc11
un]"s rrc11
eurnlo^
splprd 3uq1
'qr'tr
uoohaya4 pqog asDruasrad '
eLt
174
tr.lf.
Plat Beton
: 0,22 m1
Hargasatrxm : RP 293.295
Volume
PBP:
100%
Harga Bangunan
0,22 x293.295
100%
19.855.467
0,0033
fr..Za.
0,33
100%
0A
BetonCorlzZzt
: 0,37 m3
66.770
Hargasatuan : RP
:
19.855.467
RP
HargaBangunan
Volume
PBP:
100%
100%
Harga Bangunan
0,37 x66.770
t9.855.467
0,0012
II.3a.
0,t2%
100%
PasenganTembokL:2
: 3,24 m3
:
65.515,50
Hargasatuan RP
:
RP 19.855.467
HargaBangunan
Volume
PBP:
100%
Harga Bangwran
3,24 x 65.515,50
19.855.467
0,0107
tr.3b.
100%
x 100%
r,o7
0h
PasanganTembokl:4
Volume
Llarga satuan
HargaBangunan
PBP:
20,983497 m3
: RP 57.043,50
: RP 19.855.467
100%
100%
Harg;a Bangunan
20,98 x 57.043,50
19.855.467
0,0603
100%
6,03
yo
o/o
96'E
%00I x 9680'0
19n',998 6r
%00I x
gLE'gOEy. Lg,Z
ueunftrug PfJ"17
%00I x
rrBruBs e,w11x
:
g1e d[ :
L9n'999'61 dU
gLE
elunlo^
dgd
ueun8ueg r6'rc11
rrerues e8rc11
eurnlo^
eu L9'Z :
BpnrI-BpnX uuulra1etr
o/o
?I'm
oh}u x 67,00'0
6Z'O
19n',998'61
%00r
oet'r x Er-Et
uetrnEueg r6,rc11
%00I x
dgd
usrqBs r6J.11x eumlo^

ueur6ueg v8rc11
L9n'958'61
OZE
cu
% s0'0
d[ :
d[ :
rrBruBS r,Ercp1
:
eumlo^
.re18uy4noq-1nofl
[I'ti
.J''II
%001 x s000'0
19n',998'6r
o/o001
9Z'909 x 6'9I
ueunEueg ,aJgI1
o/o0Ol x
dgd
rrBrlBs s,J:11x aumlo^

ueuntueg e,6rc11
L9n'999'6t d[ :
d[ :
:
9Z'909
uEn]Bs r6'rc1q
eurnlo^
eu 6'9I
uu8uusu6 qqua,(ue1q 8uu{

o/o
rL'Z
n(ey
FertreIAI zur
I 'qrT
%00t xtLzo'o
L9n 998',6t
%001
009'gI Ex
lL'I
uermEueg E,rc17
%00I x
6tu11x eumlo^
lrsrrlBs
: dgd
L9n'ggg'6l dU : ueun8ueg e8rc1q

00S'8It dU : uetUes e8rc11
eurnloA
eu [L'I :
Blapuef uBp quI;I uesnx
SLI
uoofuat1a4
at'rf
rcqog asoruasnd .t
176
m.lb.
Mengerjakan Rangka AtaP
Volume
137,23 mz
Hargasatuan : RP
HargBangunan : RP
3.187,25
19.855.467
Volume x llarga satuan

Harga Bangrman
137 ,23
x 3.187,25
19.855.467
III.lc.
0,0220
100%
100%
2.20 %
Pekerjaan Lesplank PaPan
: 14,76 m2
9.764
Hargasatuan : RP
:
RP 1q.85-5.467
HargaBangunan
Volume
100%
100%
Harga Bangrrnan
14,76 x 9.764
19.855.467
0,0073
100%
---:
0,73
0/o
: 12,70 m
:
2.362,50
Hargasatuan RP
:
19.855.467
RP
HargaBanguran
Volume
PBP =
100%
100%
Harga Bangunan
12,70 x2.362,50
19.855.467
0,0015
fil.Le.
x l00o/o :
o,l 5 o/o
Memeni SambrmganKayu
:3,t6m2
Volume
llargasatuan
HargaBangunan
P.BP:
: RP
606,25
: RP 19.855.467
llarga Bangunan
3,16 x 606,25
100%
x 100%
19.855.-i57
0,0001
100% --
0,01oh
Yo eZ'O
:
Yo00I x
%001 x Ez00'o
780'LnB'6t
.289',X L,ZL
uBunEr.rBg
%00rx
r,rsnlBs
6tvp1
r8rzu x eumlo^
ZBO'Lng'6t d[ :
dU :
:
289'E
zar
L'ZI
uBunft.rcg
dgd
?F.Jg,p1
usnles 6tv11
aurnlo^
6C'SI1 f, Sunqu.reg 3uusuue141

o/o
8Z'l
'qz'm
= %001 x SZIO'O
19t,',998'61
oh00l x
L,E6T'9 X
TZ,
ueun8ueg
Yo00I x
LT,I
e,Erc11
rrBnl8s e,6tu11x aumlo^
: dgd
L9n 99g'61 d[ -_- treun8ueg eF.rc11

dU :
uen1es r,rc1q
L't6r'9
zwtZ'Ltl:
eumlo^
gZ'STffl duly
% 9r'0
3uusuua141
'vz'm
%0U x 9100'0
L9n's98 6r
%00t x
OZI.'I X T?,ZZ
ueunEueg rrcp1
%00txuEnlBs ddtu1l
^ x etunlo^ :dgd
L9n'ggg'61 dU : ueun8ueg frrc11
d[ :
un]Bs tF:vp1
:
elunloA
OZT'T
ew
?l'Z(,
rarlSuy4noq-;nofl
o/o
EZ'O
'3t'm
%00t x tz00'0
6t
L9V'998
Yo00I x
9z'9ti x gz'rol
uenn8ueg r.:rp1
%00I x
6rcp1x erunlo1
uBnlBS
L9V'ggg6I
dU :
:
:
ueuntueg
dg
9Z,9EI
dgd
eF.rc1q
rrenlas rF.rc11
etunlo^
zu 9Z'IOI
Bpn)I-Bpnx nppeu
uoohaqa4
LLI
Irm
pqog asoruaslad .t
,/
178
IV.1a.
Rangka Plafond Dalam

Volume
Harga satuan
t.22
m3
: Rp 250.275
HargaBangunan : Rp. 19.855.467
PBP:
t00%
Harga Bangunan
I 22 x250.275
100%
19.855.467
0,0154
rv.lb.
x 100% :
1.54
o/o
l.l2
o/o
0.24
o/o
Rangka Plafond Luar (everstek)

Volume
= 0,89 m3
Harga satuan
250.275
Rp 19.855.467
Harga Bangrnan
: Rp.
:
PBP:
r00%
Harga Banguran
0.89
x 250.275
x 100%
19.855.467
0,0ll2x
IV.1c.
100%

: 109,67
Volume
Harga satuan
Rp
:
HargaBangunan :
PBP:
Rp.
:
m2
436,25
19.855.467
100%
Harga Bangunan
109,67 x436,25
100%
t9.855.467
0,0024
IV.2a.
100%
Memasang Plafond Triplek

: 71,40 mz
Volume
6.438,61
Harga satuan
: Rp.
PBP:
too%
Harga Bangunan
71,40 x 6.438,61
100%
19.855.467
0,0232
100%
2,32yo
IV'O
o/o
zl'g
oh
%00I x
YoOOt xZlgO'O
L9t',9s8'6r
E\'IZV'|,x
6E'lll
treuntueg ?,EJg[1
%00t x
uBnl8s
6tu11x eumlo^
Lgn'ggg'6l
eB'IZt'7,
d[ :
d[ :
dgd
uBuntr.rBg tf,,JgL1
uentss
6tu11
eumlo^
xw 6{lll :
7: l SupulgrrBreNela
.qI
%00t x Ir00'0
L9n'998'6r
%00rx
%00I x
99'929'7,x O{Z,
neuntueg t.3.wp1
usnls r6,J.11x eumlo^
L9n'ggg'6l dU :
99'9(,9'(, d[ :
zu OE'ZE
: ilgd
ueunEueg rrcp1
rren]Bs rw11
eumlo^
g: l Sqpugrrure$eld
?I'A
: %0u x 9600'0
L9n 998'.61
%00I x
9V6'I x 09'96
ueunEueg
o/o00l
6wp1
rrsrues r6:u1qx otunlo1
L9n'999
9n6'I
6I d[ :
dU :
dgd
ueun8ueg rF.w11
usrles trc11
eurnlo^
zu 0g'g6 :
uB1u(I puoJBIdl63urr se1
%0u
.TZ'^J
x Lozo'o
L9n'ssB
%00I x
%00I x
LZ'069'Lx
6I
It'[g
ueun8ueg r'rcp1
6tv11x eumlo1
uenlzs
L9n'S9g'61 d[ : ueun8ueg r'rc11

LZ'069'L dU : usr4es eF.rc11
etunloA
zw IE'89 :
rBnrl puoJul4 Suusuual4y .qZ
uooha:1a4 loqo& asDruasrad
6Lt
AI
.e
180
Bagian Ked4a: Rencana Anggaran Biaya
Y.2u
Pasangan Turap Porselen

: 29,64 m2
Volume
17.842,96
Harga satuan
RP 19,855.467
HargaBangunan
: RP
:
PBP:
Volume xHargt satuan
x 100%
Harg;a Bangtrnan
29,64
17.842,96
100%
tq.855.467
0,0266x
VI.la.
2,66
100%
0/o
Urugan Tanah
: 7,76 m2
4.510
Hargasatuan : RP
:
RP 19.855.467
HargaBanguran
Volume
PBP:
100%
100%
Harga Bangunan
7,76 x 4.510
19.855.467
x 100% :
0,0018
vI.lb.
Urugan Pasir
Volume
0,18 %
14, 88 m2
5.185
Hargasatuan : RP
:
RP. 19.855.467
HargaBangunan
PBP:
100%
100%io
Harga Bangunan
14,88
x 5.185
19.855.467
0,0039
x 100%:
0,39
4,03
yo
YLZa. Pasengan tlbin PC Polos
Volume
Hargasatuan
HargaBangunan
PBP:
72,51m2
: RP 11.048,02
: RP 19.855.467
l00o/o
Harga Bangunan
72,51
11.048,02
l00o/o
t9.855.467
0,0403 xlOO%o:
9Z'O
o/o
fl't
o/o
86'0
o/o
eZ'O
o/o
\t'EZO'.ET d[:
rlsrrles r,6tup1
:
ournlo^
IBqeI o{BN BcsX 8uusu4 'rtz'rr^
ztrt ZO'L
uur
:%OU x tZ00'0
Lgn'998'6r
%00I
%00I x
8I,EZO'EZX TO,Z
netrn8ueg r6rc11
rrBrues e,rc1qx eumlo1
L9?'998'61 d[
gl'EZ6tZ dU
lO'Z
:
:
:
dgd
ueunftreg e8w11
usn1es t6.rcp1
eurnlo^
uu S"w1uqel dupl ucu113uusu4
.EZ'ITA
%00I x 8600'0
L9r'998',61
%00I x
98t',Zx8L
dgd
L9n'9gg'61 d[ : ueun8treg e6rc11

ggn'Z
dU
:
rreruBs
r6.w11
MBP 8[ :
eurnlo^
uuuu8ueg uBp olpN Blepuef EISusU .qI.IIA
o/oOOI
,I t0'0
L9n'998'6r
%00I x
or'tio'9tx ot'Ll
L9n'9996t dU
OI'7EO'9; dU
zu Ot'Ll
:
:
:
dgd
ueunftregt8rcpq
6rc1q
eurnlo^
uBntBS
poo,&l
:
0600r x
{BeI nruld .BITIA
%001x 9200'0
Lgn'998'6r
z0'8t0'I I x l9'l
ueun8ueg etrc11
: dgd
o/o001x
us-nles r6,wy1x erunlo1
L9n'gg1'61
ZO'g?0'I
'df, :
:
dU
b9'l :
ueunEueg r';r11
usnles e6.:ryq
"ur
rnMepd
JiI qqn
eumlo^
uu8uusutr
'qzIA
uee[re1a6
'oN
NVIVUN
loqog
eseluesJsd
IgI
uoofuat1a4
pqog asoruasrad

Fersentase
URAIAN
NO.
Bobot
Pekerjaan
IlargaBangunan
PBP:
: Rp 19.855.467
Volume xllarga satuan
xl00%
Harga Bangunan
7.02x23.023,48
x 100%
19.855.467
0,0081
VII.2c.
x 100%:
0,81yo
Ventilasi Jalusi
: O,54 m2
197.056,25
Harga satuan : Rp
llargzBanguran : Rp 19.855.467
Volume
PBP:
x 100%
llarga Bangunan
0.54
x 197.056,25
x 100%
19.855.467
0,0054
VIL3a.
x 100%:
0,54
0/o
Memasang Peumels Nilson
: 27 bvah
2.296,43
Hargasatran : Rp
:
HargaBangunan Rp 19.855.467
Volume
PBP:
x 100%
Harga Bangunan
27 x2.296,43
x 100%
19.855.467
0,0031
x 100%:
0,31yo
2 x Slaag
: 9 buatr
Harglsatum : Rp. 19.590,50
IlargaBangunan : Rp. 19.855.467
vrl.sb. Memasang Kunci Tqnnm

Volume
PBP:
Volume
xllzrga
satuan
l00o/o
Ilarga Bangunan
9
19.590,50
l00o/o
19.855.467
0,0089
x 100%:
0,99
0/o
oh
60'l
Yo00l x
o/o0Ol
:%001x
6010'0
Lgn'998'61
9L'690'7, x 0g'?0I
uBunEuBg ?,6rcp1
usnlBs ?6,J11x aumlo^
Lgn'ggg'61 du :
gL'6go'z d[ :
usunEuBg
usnlBs
: dgd
6tv11
6tv11
eurnlo^
zu 08'?0I :
.rsnpf uBp nlurrruesnx lBcuel{
%99'Z
o/o001x
?IItrA
%00t x 99zo'o
Lgt'598'61
60I'I x eg'gLl
uBunEu?g
Yo00I x
usnles
?6.Jg,p1
t,rcgxaumlo^
L9n'ggg'61
60I'I
d[ :
d[ :
dgd
ueunftrug rf,,typ1
u?nps ef,:uS1
eump1
ztlu E9'9Ll :
.CITIIA
{etqru uuiuap Sumqq 1uouel4l
ohSO
%00I x
8t00'0 :
L9n'998'6r
%00tx
97'9Ll'r x 69'7,9
uenn8ueg 6w11
: dgd
YoO0l x
rrenles 8te11x eumlo1
L9t'999'61 dU : uemEueg r,?'rc11
gz'gLl'l
d[ :
trsn]Bs rF.rc11
:
eurnlo^
uuiuap Sualoltrouel^J .qITIIA
6g'tg
zw
IIO
o/o
IBaI
:%0U x 610'0
L9n'998'6t
6t'l
%00I x
o 00rx
9L'616'r x gt'6tI
ueunfueg e,6:r11
6rc11x eumlo1
rrEtUBs
dgd
L9n'ggg'61 d[ : treuntueg t,?.rc11

gL'6L6't dU :
rraqes ef.rcp1
eurnlo^
zu SI'6I :
uEtBqIpX Sura n(ry pruetr{tr
uoohatla4
e8I
pqog asDruasrad
?IIIIA
rE4
[.la
I Pemasrr,gan Instalasi Ddam

17 ttk
Volume
Hargasatwm
HargBangunan
:
: Rp
5.000
: Rp. 19.855.467
Ilarga Bangunan
17 x 5.000
:
DLlb.
100%
100%
19.855.467
0,0043
0,43
x 100%:
I Pemasangan LamPu
yo
Pijar
: 14 buah
2.100
Hargtsatuan : RP
:
Rp 19.855.467
HargaBangrnan
Volume
PBP:
xl00%o
Hzrg;a Bangunan
14
x 2.100
100%
19.855.467
0,0015
100%:
0,15 %
LX.lc. I Pemasangan LamPu TL 2 x 40W
Volume
Hargasatwur
HargaBangunan
: 3 buah
: RP. 10.750
: Rp 19.855.467
100%
100%
Harga Bangunan
3
10.750
19.855.467
0,0016
x l00o/o:
0,16
yo
0,25
0/o
LX.ld. I Pas Zckcring GrouP
: l buatt
llargasatuan : RP. 50.000
HargaBangrrnan : RP. 19.855.467
Volume
PBP:
Ilarga Bangunan
I x 50.000
100%
100%
19.855.467
0,0025
x 100%:
ZO'O
o/o
60'0
o/o
LZ'|
o/o
o/oo0l
w0'Lzx7,
uuurfireg t6:r.,11
rrBnles
LZOO'O
L9n'998'6t
%00t x
%00I x
t8rql x eump1
L9n'gg1'61 d[ :
:
OOSLZ
dU
rPnq z
dEd
ueunEuug r6tup1
uunles t6tu14
eurnloA
FsoDI Suusruel4l
?z)il
:%0Ol x 6000'0
L9n'998',61
%00t
098'I x 0I
ueufueg
%00I x
e6lep1
rrunlas ef.lrp1x eurnlo1
L9n'gg9'6t
0gg'I
d[ :
d[ :
dgd
usn]Bs r,6tu11
eurnloA
rBprtBS sBd
p$ug
o/oOOl
ueurEtreg r6rcp1
qsnqol :
Srlo
x 2000'0
19n',998'6r
%00I x
00,O'Z)( Z
ueunEueg e6.rc11
%00I x
aumlo1
r,runles e6.tup1x
dgd
L9t'998'6t dU : ueunftrg r6.:rpq
'df, :
z:
000'Z
r,rBnlBs r6.rc11
eurnlo^
qBnq
r,res rBIe)Fs sBd
:%001x
YIOZ'O
uoopatla4
pqog asDtuasrad
Ir.)(I
0Z0O'0
L9n'998'61
o/o001
091'9 x 9
uetmEueg rf.;r1q
%00I x
etwgx
rrrnlBs
: dgd
eu.mlo1
L9n'ggg'6t d[ : ueuntueg rrc11

OgL'g dU : rrztr1es 6tv11
:
eurnlo^
{B}uoX dolg su4
)nr 9
S8I
'erxl
'
1E6
D(2b. I Instdasi Air Bersih
: 23,02m
:
Hargasatuan Rp
3.900
Harga Bangunan : Rp 19.855 467
Volume
PBP:
Volume xHarga sattran
100%
l00o/o
Harga Bangunan
23,02x3.900
1e.85s.467
0,0045
100%:
O.+S
D(.2c. i Instalasi Air Kotor
: 17,62m
:
Harga satrurn
Rp
4.200
HargaBangunan : Rp 19.855.467
Volume
PBP
x 100%
ITzrga Bangunan
17,62x4.20O
D(2d.
te&ss
467
0,OO37
100%io
100%:
0,37 %
lKran
Volume
: 3 buatr
Hargasatuan : Rp.
2.500
HargaBangunan : Rp 19.855.467
PBP:
Ilarga Bangrrun
3 x 2.500
re.8ss.467
0,0004
100%
100%
I
x100o/o:
O,O4%
IX.2e. I Flour Draine
: 2 buah
Harga satuan : Rp
3.500
Volume
PBP
Volume xllarga satuan
100%
100%
Harga Bangunan
2
x 3.500
19.85s.467
0,0003 x 100%:
0,03
yo
%00t x
t
:o/oDl x ZO00'0
,9r'998'6I
000'zxc
usunftI?g Eftup1
: dgd
%00I x
uBruBs 6tu11x eumlo^
t9r'gs8'6l 'dU : usunEuEg t8.reg
dU :
rrrlxt"s t6141
:
eurnlo^
000'Z
qsnq
o/oO0l
p4uox{Bf,
6000'0 :
L9t'998'61
o/o00l x
%00I x
ooz'Ixzl'gl
uuunfueg ?6w11
rrsrqes e6ty11x erunlo1
L9t'998'6t dU :
OOT,'I d[ :
zwzl'gl :
E
dgd
uemEueg r'lr11
uentes
6tv11
eurnlo^
LDI.rrex|BqBf,
:o/o001x 9t00'0
L9n'998'61
%00I x
09I' x 9L'6
ueun8ueg t6,rc9
: dgd
%00I x
uBnles 6rc11x eump6
L9n'998'6t dU : wunftrcg tfrcp1
'dU :
rrBrues e8lrpl
gL'6 :
eurnlo6
0gI'
ztlu
optr lBqsf,
i
I
o/o0ol x 610'0
L9n'998'6r
o/o001x
,0'gl6'0t x g'lE
urunfueg r6rcp1
: dgd
%00I x
usftlBs 6tu11x eumlo1
L9n'ggg'61 dU : uuuntueg rf.;r,p1
'dU :
rrentes rF.llqq
,0'816'0I
an 9'lE :
au.rnlo^
Swpeg Sqgeyur.rqug
uoohala4 pqog asotuasod '
ltE

Persentase
URAIAN
NO.
Bobot
Pekerjaan
X.1e.
Septictank
Volume
2 buah
Hargasatuan : RP 300.000
PBP:
Volume xHarga satrxm
100%
Harga Bangunan
2 x 300.000
rca%
t9.855.467
0,0302
x 100%:
3.02%
r
6Z'0
s0'0
tL'7
re$uvTpoq-Ilog
dusssd qnrua/fuol{ 8ur[
rueYrl
slePuri uBpnrrtrd uesnx

g0'
ea'g
LO'l
OL,LZ,
'c
'q
't
.B
tlOStt)
t: I {oquels8d
z:IIoqrEaIssd
'q
'a
!
g
Eutwtq
l'L
:z:Irocuopg
zr'0
zt'o
.E
tuolnyag tloluoPg
gI'
'q
Euul
16'e
'c
1o1egBual
gI'
Fsuo){oIBg
9I'S
uoFgEPruI-8PnX
I9.I
uoqegrqil
e'0
sq1ar4
xm
,Lm
z
E
{Et
o
z
Jools uolag
'a
Iz
zI
o
'a
&topuag uolag
?,LI
rrse4 uutnrn
I I.O
l?)l n$g rs8Prrod s8d

5ry qug turduepuuy
ls'0
00'8
g6'g
llox
TI.8I
't
'q
.E
wDg lsDryod uo&uoso4
'e
IsEPuod rI8u8I UEIIBC
'q
t/I grquql ffinr1
UBIIB9
E'0
0'I
m
m
x
I
z
uot1o33ua4
Eg'7
'q
ryeldrrnog 8wsuueyrl
s'0
Fexrs:Pno
eg'l
ef.ra; so1
z8'z
I0lai,eg.
z
!
o
z
.P
'B
uu{lurdq urqsreqrued
ZZ,O
E'
'c
12
ubolnabd
0I'8
ueF"s'qns
uBtstJa{ad
rosos
NVIVICfY
NYYIIT)TTiI IOgOfl NYNITSNS 'J
6gI
uoofua1a4
pqog asoruasrad 't
190
BOBOT
KEGIATAN
Fekerjaan
z
I
a.
Peke{aan Kuda-kuda
3,95
Peke{aan Rangka Atap
2,20
c.
Peke{aan Lesplank Papan
0,73
d.
Peke{aan Papan Ruiter
e.
Memeni SambmganKayu
0,01
f.
ResiduKuda-kuda
0,23
o
b'
Bort-bord/Angker
0,15
o.
tr
UJ
o
=
4,51
a.
Me,masang Atap BJLS 20
4,28
b.
Memasang Perabmg BJLS 30
0,23
2,90
Balok Plafond
o
z
o
l!
0,15
11,93
Atap
UJ
Sub. Bagian
7,42
Kap dan Rangka Atap
q.
Bagan
a.
Rangka Plafond
1,54
b.
Ranglra Plafond (Ove,rste$
t.t2
c-
ResiduRangka Plafond
Memasang Plofond
lu
V
lu
a.
Memasang Plafond Triplek tebal 4 mm
b.
Memasang Plafond Luar Kisi-kisi
c.
Les Pinggtu Triplek
o-
tr
2.
z<z
8-24
0,24
5,34
2,32
Ix
2,07
0,95
5,83
Plesteran
I
-,E
E IIJ
PlesteranDinding
:2
0,41
Y tl,
b.
PlesteranDinding
1:4
5,42
o-J
o-
Turap Porselin
lrl
uJ
lu
2.
A.
8,49
Pasmgrn TureP Porselen
2,66
0,57
Urugon Di bawah Lantai
a.
Urugm Tanah
b.
Urugan Pasir
Pasangan Lantai
lrl
2.
2,66
0,18
4,86
0,39
4,29
e.
Pas.
Ubin PC Polos
4,03
b.
Pas.
UbinPC Petak
0,26
uE8.rx
io'o
mol{
e0'0
LE,O
gl'o
roloy
J.rV
eur8r(I
rsEslsul ur6ursaua4
rllsr"g rrv rseppul urfluaseue6

ualesJod
L7'O
lofuolpsoly
.tlv lsDlotsul
9I.I
uoP
'e
?
'c
,t
J
Ires rBle{8s
zo'o
lefirgrqeryg
60'0
Iquo1
ndual
nduul
tr'0
re[r4
'z
'q
'a
tlotluos
'e
dors
gl'z
oz'o
&rorg Eurele2 'su4
sz'0
$?,{ O} x 1 11
9I'0
EqEC rs8lslsul 'sBd
El'o
uufluusaue4
.P
PF
m
za
I om
aa
z!
'c
cr>
t-2
'q
'a
,lws!7
0e'I
rsnlBl rrEP nlud/uasnx
:1apru uetuap 6qpqO lucuel I
gg'z
rcuehl
60'I
gE'0
79'S
p6 rye1 uetuep 6uap1
uepqp;
6'I
Euz{
1ucue141
ndu; pcue11
'p
o=
>-
'c
,q
J
{T
.B
uoru1 u?usJ rcrnl)
'q
'a
uoINselleuned
E.O
xm
>x
!m
CT
!c-
>>
z2
uolocaEuo4
clt
3ee1g x7
68'0
I
Ieqal o{8N ?c8) 'sBd
r8'0
usBfrolad
s IBqeI B3BX 'sBd
'
'c
'q
3
z
{
'7,
C
'e
E'
z(zm
rsnpydolal ocoX
06'9
e$urg
sN BIepueI
Poo1ll
uzdeg
1'
=
ounSyEunyoB&ua4
0z'l
rsnlsl rss[Ilua^ 'ssd
,E'0
uu
uu
EZ,O
8E.I
uuwu8ua4
86'0
?r't
{8aI nlurd
DPpuar
zl'b
rrB6Bg'qns
lo80s
'q
,2
o
m
/ ntutd
NVIV!C3)
uooftaqa4 rcqog asoruasod .
16I
KEG!ATAN
2e
u{t
c.4
ltl o-z
>a
1.
Sub. Bagiaa
a.
Salrran Keliling Gefing
b.
RabatBetonl:3:5
c.
Rabat
d.
BakKontrol
0,02
e.
Septictank Komplit
3,02
1,90
0,16
5,19
0,09
Kerikil
REKAPITI]LASI PERSENTASE
PEKERJAA}.{PONDASI
PEKERIAAT{ BETON & DINDING
PEKERIAA}I KAP& ATAP
ry. PEKERIAAN PLAFOND
V. PEKERIAA].{ PLESTERAN
VI. PEKERIAA}I LANTAI
VII. PEKERIAAN PINTU & JENDELA
VItr.PEKERJAA}I CAT & KAPURAN
IX. PEKERJAAI{ PERLENGKAPAN DALAM
X.
Bagjal
5,19
Jumlah
L
tr.
Itr
Ekerjaan
Halaman
c,
\uf
rrj <
rY
BOBOT
lOOo/o
IOU/o
Rp 3.718.088,00
Rp 5.497.660,31
Rp 2.368.754)4
Rp 1.633.592,43
Rp 1.686.713,i5
Rp 964.505,14
Rp 1.369.850,42
Rp 7.094.842,A4
Rp. 491.932,00
PEKERJAAI{PERLENGKAPANLUAR Rp. 1.029.528,88

: Rp. 19.855.467,N
Juml ah
100%
18,71o/o
27,70
0/o
Ll,g3
0/o
8,24
0h
g,4g
o/o
4,96 yo
6,90
0/o
5,52
0/o
2,46
yo
5,lg
yo
100 00 %
suss-euBsraq efterpq
ufte>p6 :
:
JoPr.rsru
(ft
d
h[
rl?rrBlrrerlt8 du t rrrr11rssrlftreur uurls 'usq (nps) 1 urBIEp

gZ0'O + d gt'O) u:p.leru mrlsplfp s"lr Ip uusupfind geq
: ur4Jndusp
fedep ulBI slu:l ueSrcq
WI
d0
m{yeq w8eqes
roprrE4J uep efre>p4
w9T,
d09t
efuHersluB ue8upueqre6
w97,
rrBIIsf {lqq reptu 000'I : ( d Og,

: pefrnru
rrrlle uerucsred aluru 000'I ropleJ ue&np u{Frgp 1nqasr4 traeues-rad snpel u;lrf
'ueqt6>pqn4repurl
ru
: (a
9ZO'O
;L'O
:
re8uqes uesuesred uduap ualsrlsrpepo{Ip 1edsp grqesrel uergeSue6
m{ueq
Irar ntes ru?lep qtu4 uery6 ,u 1 uurlpseqEueur ue:p I I gZO'0
ue8uap Br,uas-?ursreq eftopg
'?,rAr{Bq uerUeftpd redurdureu ss}B Ip (a48ue) {apul
d
!.'$
'ropuEAI szo'o
'efte1e4
:r,?etlriturrppedrp
'rIBrrBl,ru
1 rlt8ft"reu
gL'O
V srsrleuv
lnfun uelnpedrp
fulr.f,e,Eets1r{Bpmf er{rueseq ngef 'e{wunleqos qopoc ue;greqlp r,IBIel Erreturt6eqeg

'uee[-re4ed usn]sq n1:es UBIBp ueefre>pd rrBFBq urryesepdrntu >p1rn
fulr,[, e?elat rIBFrrn[ e,(ruesaq LIElel DgaX oSoual ueftnp pns4eurp Euea
uafppgrp
NVIJ,UflENftI Y
Yf,Uf,)t YCYNIL'V
6r
194

Seandainya volume galian tanah 130 m3, maka telraga yang diperlukan adalah sebagai
berikut
Pekerja
Mandor
:
:
130 x
130 x
0,75
0,025
97,50
3,25
Dengan tenaga 97 ,50 pekerja dan 3 ,25 mandor akan menghasilkan galian tanah I 3 0 m3
dalam jangka t hari.
Dari contoh di atas dapat diketahui bahwa pengertran tanaga kerja ialah jumlah toraga
yang dibutuhkan untuk menyelesaikan satu kesatuan pekerjaan.
Berikgt ini diuraikan ju"rlah ter;oga kerja masing-masing bagtan pekerjaan, dengan
penjelasan bahwa pada harga satuan pekerjaan yang ditaksir misalnya 9. PEKERJAAN
PERLENGKAPAN DALAMtidak diuraikan jun lah taagaketja.
B.
URAIAN TENAGA KERJA
URAIAN
No.
L1a
Tenaga
Penbersihan Lapnngan
Volume
225,45 m2
Jurnlah tanaga dibutuhkan
o'75Pekeiax225'45
t0
0,025 Mandor x225,45
--r
- 16,90g75
0,56362
t,.,.1
16,91 P
0,56
9,68
TK
10
Perbandingan to:r.ga:
1
0,025 M
M:30
Catatan:
Llb.
Upah pembersihan lapangan ditaksir l/10 dari galian tanah

(1/10 An.A1)
Tenaga terpakai = 1/10 jumlah tenaga An.Al.
Memasang Bouwplanh
Volume
0,8 Tk
48,4 m
48,40
9,68
0,8 Tk x 48,40
0,968
3,38
O,97KTK
0,28 P x 48,40
3,38 P
l-
d0:I^tI
W
z8o'0
O.O
:69902,0
nt Iz'0
9ll'l
d.9t'r
IO.O
0E
d 0'0
Efutrrt ut8trpuBqred
zg'ExroPuq^t I0<0
zg'e x Brre)Ied 0'0
eumlo^
eru 98' :
r.sBduBSrun
I'V'uV77I FIIupqedn
?'I
: uBlBlBJ
0E
t 920'0
d.;L'O
: tE'ercl ue8urpueqre6
I
t:
fr
li
doz'9
I8002'9
TLO,TE x
ropuql l 920'0
v
LO'ee x Bfte>led
zw LO'EE
gl'g
eurnlo^
guqruelluu8nrl
I
0
d0:I^tI
'qz'r
roPuql I gz0'0
efte1e6 91'6
fu,nttre6tnPueqre6
OILOE,E
IAI IE.E
dlz'66
ztlElz'66
'
6'gr,?erta+
l8z'zIxroPuslI920<0
yZ'ZEI x e[re1e6 91'6
eumlo^
eu \z'zEl
IsBpuodqBuBI UBIIB0
qepnt x 971 :pqedrele?euel

're
12.I
'{'uv r/I ppp qedn x
: uBlBlES
d0z:III
I/{ rI0'0
oz
d 8z'0
I )IX 80'0
0I xJ 8'0
XIOI:XJXI
: e8eualue8urpueqre4
_n
,69I'0
hI LI.O
0r'8, x I{ ,I0'0
NVIV)IN
e8erml
oN
opatla4 o?oua1 .,
56I
Bagian Kedwr: Rencana Anggaran Biaya
URAIAN
No.
L3b.
Aanstampang BatuKaIi
Volume
13,71mx
13,71 :
0,075 Mandorxl3,7l
x
1,5 Pekerja
Perbandingan
24,5555
1,02832
:
:
20,57 P
1,03
tunga:
l,sP _20
fI tM:;;l
0,075M I
L3c.
Taaga
Pasang Pondasi Batu
Kali
Volume : 36,99 rrf

l,2TBtx36,99
0,12 KTBI x36,99
:
3,6P x36,99
0,18 M x36,99
44,39TBt
4,44KTBI
44,388
4,4388
133,164
133,16 P
6,65898:
6,66
Perbandingan tanaga:
l,2TBt _
10
KTBI
3,6P _ 20
0,18 M
0,12
ILLa.
Beton Sloof
Volume
2,15 m3
Taagauntukmengerjaln I
:
0,3M x2,L5 :
lTBt x2,15
0,1KTBt x2,15 :
6P x2,15
m3 beton
fu.G.41 (q)
t2,90 P
12,90
M
2,l5TBt
0,22KrBt
0,64
0,645
2,15
0,215
Perbandingan tellraga:
6 P :20
I
0,3M
lTBt
_
O,l KTBI
IM:2OP
l0
I KTBt
l0 TBt
Tatag;a untuk mangerjakan setiap 110 kg besi
314. 1.2.
314x9 TBs x 2,15

314x3 KTBs x2,15
14,512
4,837
14,51 TBs
3l4x9P
l4,5lL
l4,5lP
x2,15
IKTBs:3TBs + 3p
4,83 KTBS
r
xrol
H LT,O
d.t'9
xlx
: xtxI
.
t'I
L9Z'O
lE'g
9EE,I
xJ ge'tl
rrqeq
9t'El
ur 1 ry1un
:
:
:
:
I
0I
9'0
xl
90'0
XIX
Lg'zxl I I0'0 x 0I
L9'Zx d Z'0 x 0I
Xf,X 9O'0 x 0I
L9'Z x
L9'Zx XL g'0 x OI
(lr0's'g'uv
fup1eg zu 0I uapf-reftnut
d E+sglE:
>1qm
etuuel
SELXI
zzo'81 Lg'zx d.6xt/E

LOO'9 : Lg'Zxsgf,X exilE
L9'7x sgl6 x r/g
zzo'81 :
'Z'I'uV ilE:rsgQ 911 uapfre&nury1m tterc1
lgJX I'0
d z0'8I
IO'9
sg.l z0'8I
}g,t
0I :
dOZ
1SLX I
}gI I
OI
IAI '0
}1[ I
LqZ'O
fustut8urpueqre6
L9'7x
lglx I'0
lgII
Lg'Zx
zlg'Z
I08'0
tt'C'tl
d9
0z
:
lglx [z'o
?gT Lg,Z
,rI08'0
dzo'9i.
(b)
L9,ZX IAI .0
d9
ozo'9r L9'zx
uolaq ru 1 uoptreftnu{ftu.n ef;,etn7

Lg'z : eumlo^
sp{Brd Surg
d I9'8
Ig'g: gl'zx6 7:
.qIII
uerr,{mruTrafluoqunu {n1rm e6em;
doz: I[
IAI IO.O
d.z'o
xlx
xt0I:xtxI
0I
:
9IZ'O
ot'l
iLO'l :
,\zz'o
o'l
xJx 80'I
xJ 9t'0I
iL'Ol
90'0
xI.
s'0
r8a4urftnpueqre6
gll1x141 I0'0 x 0I
il'zxd z'0 x 0I
9l'7 X.XLX g0'0x 0I
.= 9(7xxl.g'0IOI
(nn)
g's't.w
uopq ru I {nunBu4saryq rur 61 urrp[re8tntir r8utaa
NVIYUO
t6em1
L6l
opaqa4 oZoual
'oN
.,
l9E
Bagian Ke&u: Rencana Anggaran Bioya
URAIAN
0,2
20
0,01
I
T aag;a trntuk membonglor/maryiraml
lM:20P
:
4 P x 2,67
0,680
10,68 P
Bdok
Volume : 2,15 mt
Reng
Tenaga trntuk mengerjakan

12,90
m3
betsr An.G.51 (q)
6 P x2,15
0,3M x2,15 :
I TBt x 2,15 :
2,15
M
2,l5TBt
0,1KTBt
0,215
O,22KTBI
x2,15:
Perbandingan
6P
t$agl
lM:20P
I
l0
I TBt
O,l
0,64
20
0,3
12,90P
0,645
KTBt
I KTBt
Teiaga untnk mengerjakan 110 kg besi
2,15 :
314x3 KTBs x2,15 :
3/4 x9 P x 2,15
314
x9
TBs x
10
:314
TBt
An.l.2.
14,5293
14,53 TBs
4,8431
4,84 KTBS
14,5293
14,53 P
IKTBs:3TBs + 3 P
Taraga untuk mengerjakan 10 m'zbekesting dalam setiap 1m3
beton: l0 x An.F.8 (W)
l0 x 0,5 TKx2,l525
10 x 0,05 K-TK x 2,1525 :

l0 x 0,01
Mx2,1525 :
Pe,rbandfugan
tataga:
0,5
lK
10,
0,05
r.TK
0,2
0,01M
I
20
10,7625
10,76
1,0762
1,08
TK
KTK
4,31P
0,2152
0,22I[,.I
I KTK: 10TK
lM:2OP
Tenaga mttrk munbolgkar/menyiram
iLld"
BdokKonsul
Volume : 3,49 m3
:4
Px
2,1525:8,61
lgl.0l :
l8.L)t I
d0Z:I4[I
_:
OI
07,
lglx
t'o
t'o
I^t
lgl,
d9
: eEemlue6urpuaqe4
rg.f,x
II'o
60I'0
60'I x l8.LX t'0

60'I x lg.l I
60'I x IAI '0
60'I :
lgl I'I
6ZtO
nt '0
g'9:
g'g
(b)
6o'Ixd
tt'S'uv uopg ur 1 uulpftaEtnwry+ln z8ane1

eru
60'[ :
eurnlo1
troletr BpnrBpnx
d 66'I
h[ 9'o
d 66'9
xrx
9g6'tl
91,'I
xJ 8r'[I
rur
?III
L96t'E x d ?: ueru(mupr:firoqueu 4nut eEatnl

L96l',xW I0'Ox0t
L96t'ExdZ'0x0t
XIX S0'0 x OI
L96lE'0 :
866'9 :
9lL'l :
gt'Lt :
L96l'E x
Lg6v't, x xI 9'0 x 0t
0t0 g'g'uv rrcpq
rppn etanl
d?pes ur?Fp fuaseqeq rru 91 uopfre8tnur
dE+ sgJE: sgJ)l

209-87 :
L96l't xd6xll
898'L : L96l'E x sgIX t.x t/.
709'tZ :
L96l'E x sgl 6xilt
Q Ot t uerlefteftnu {npn e6uuel
do9'ez
sg.Lx I8'L
sgJ 09'Ez
'Z'
llury ?/
l&t 0I :
doz
IsaQ
_:I
OI
I
18.lX I
I^t I
s'0
9'E
tt'C'rr
lgIX I'0
}gJ
d9
fu,gueStnpueqre4
L96te'A :
L96l'E :
610'1
86'02 :
I gO't
(b)
. IAI E.O
0z
:
lgrx
lg.l
I
drc
6f x lg.lx
Z'0
6l'tx l{,l I
6l'tx
ru '0
6l'tx d
rropq ftu 1 uuqefreErnu 4nfun t6uue1
NVIVUO
e8eml
fil
otuary4 o?oua1
'oN
.,
200
URAIAN
No.
Tenaga
Tenaga
tntuk mange{akan I l0 kg besi :314 An.l.2.
314x9 TBsx 1,09

3/4 x3 KTBs x 1,06
:
:
7,358
2,460
7,36 TBs
2,46 KTBS
3l4x9Pxl,09 :7,358
7,36P
IKTBs:3TBs+3P
Tenaga untuk margerjakan 10 m2 bekesting ttrrtuk
An.F.8 (W)
x 0,5 TK x 1,09
10 x 0,05 KTK x 1,09
10
:
:
m3 beton
5,45
5,45
0.55
0,545
10x0,2Px1,09 :2,19
l0x0,0lMxl,08 : 0,109
0,5 TK
10
O,O5
KTK
0,2
2,2 P
0,11
1KTK:
_20
Taag;a tnrtuk menrbongfur/menyiram: 4
ILlf,
10TK
1M:2OP
0,01M
TK
KTK
Px
1,09
4,39
4,4P
Plat Beton
Volume
0,22
Talrag;L untuk mengerjakan I m3 beton An.G.41 (q)
P
1,32
0,3 M x0,22
0,066
x0,22
:
:
lTBtx0,22
:
0,1 KTBI x0,22
Perbandingan
I
6P
1,32P
0,07
0,220
0,022
taagp:
20
0,3
TBt
O,I
KTBI
I
l0
1
KTBI
IO
TBt
Tauga untukmangerjalrafl 110 kgbesi :314 An.l.2.

314 x9 TBs x 0,22 : 1,485
314x3 KTBs x0,22 : 0,495
3/4
x9P
0,22TBt
O,O2 KTBt
x0,22
1,49 TBs
O,5O
. 1,485
1,49P
IKTBs:3TBs+3P
Talag;t untuk mogerjakan l0
An.F.8 (W)
m2 bekesting
KTBS
urtuk I
m3
btsl
'
'
lgJ.
['.I
Ll'lE
98r'0 :
'qeII
tNgzz'o
"d
lgl)
g't
9I'O
rgl.
9'I
urftnpueqre4
lZ'Exl1i.gZZ'O
lZ'-Ex d g'l
lZ'E x ts,lx SI'0
lZ'ExlgJ- 9'I
uaFpxrqp eEeq qepnl

errmlo^
ZZ'Z
3II
lgrx I'0
lgJ. I
d9
0z
W[.0
OI
I
t8eelue8upueqre6
II'0 :
dzz'z
8g'0
v
: 86'0Zxlgl S'I
: uurypnqp t8euqqepnl
e-Irn\o
errr g6'02 :
I {oquetr ur8ursr4
t:
_:
tro.-:^rl
0z
I
0I
: e8euaf
6ZL'O :
69'rI
98', :
W '.0
d o9'rl
lg.lx
6,'0
Lg't
tgl
#lZ':
Z: Irpqqeauu8ursr;
F;:**-i
Foz:r^fl
:
LE}'o :
LE'o :
:
lg.lx ro'0
lg,l l,'o
W II.O
Le'oxtglx I'o
l,'o x lg,L I
L1'OxropuqlJ'0
L9'Oxeftop6
etttLE'O
e.
d 6'0
-.
eumlo1
zr r roJ uolef,
AZT,
Z{OX 6 7 : uetu(rnruTru:ltuoqunu:fqrn eEsuef

T
W IO.O
d 0Z ='IAI I
XJ.
nl z0'0
d.ll.'o
d z'o
I
0I
0I : XIXI
Z0'0 :
ll'O :
II'0 :
xlx II'0
XI I.I
0t't
)IX
xI
90'0
g'0
ZZ'O xW IO:0 x 0I
ZZ'OxdZ'OxOI
0t
gO'0 x
ZZ'OrXIX
xl
zz'ox
g'0 x oI
NYIVUN
etewa
'oN
o[tap4 o8oua1 .,
l0Z,
Bagian Kedw: Rencana Anggaran Biaya
URAIAN
No.
x20,98:
0,15 KTBI
4,5 Px20,98 :
0,225Mx20,98
Tataga
3,15
3,147
KTBt
94,41P
94,41
4.72i[,'d
4,720
Perbandingan ter.aga:
TBt :
0-15 KTBI
l0
4,5
20
0,225
1,5
fr.4a.
I KTBI
t-:. , t
1M:
IO
TBt
20P
Kusen Plntu dan Jendela
Volume
Jumlah
1,71 m3
tunga dibtrtuhkan
314x36 TKxl,Tl :
3l4x3,6KTKx l,7l :
3l4xl2 Px1,71
3l4x 0,6 M xl,7l
Perbandingan
36 TK
3,6
KTK
tzP _
0,6M
II"4b.
TK
4,62Y{rK
46,L7
46,17
4,617
15,39
15,39 P
0,7695
"0,77
I,27
TC
taaga:
:10
lKTK:
10TK
20
1
MemeniKayu yang MenyentuhPassngan
Volume
16,93
fif
Jumlah tenaga dibutuhkan
'1,5 TC x 16,931100 : 1,270

0,75 KTC x 16,931100: 0,127
5 Px16,931100 :0,846
Mx 16,931100
Perbandirgan tilaga:
10
7,5 TC
0,25
KTC I
5 P
:20
I
0,25 M
0,13 KTC
0,85 P
0,042M
0,O42
IKTC:
IOTC
0,75
lM:20P
Cateten:
Upah
m2 cat
dasar: 1/100 x An.K.23
Tenagiaterpali: l/100 x An.K.23
r
rXL 0I
-' : XL)tr
'*^ L'l
r*
:
I [ f.'I
d.69'02
xL) f,t'I
)JZL,EI
6Z0'l :
989'02
I
-:oI
XIX I0'0
xt
I'o
eEeurluduprregJea
EZ'LelxI t 9LOO'O
Z'LEtxdSI'O
ZLE'I : EZ'Lel x XLX tO'O

ZL'EI :
eZ,'LElxXf, I'O
ua1lprtqtp utanr qepnl
: elunlo1
:
zw EZ'LEI
dqyt$urgurrptretuelq .qIItr
Z'd'uV r,?evetqulumf x 975: ppdrot8euel

EZ'd'uV x t/g IBIIU1p qedn
: uBlElBJ
1
-:oz
I
OI
E.ryI
fffi:*"1
I^[
9I.I
16'9
6'69
xJ
EI,ET,
xlx
I I g'0
7,1
XIX 9't
XJ.
9E
:fuquuftnptreqra6
Lg'Zx I t 9'0 x t/t
Lil't
Lg'Zx d.ZtxtlE
EI'EZ :
686'9 : L9'Z x XJ) g'Ex ll|
6t'69 : Lg'Zx>lI gtxtlt,
:uellqnrnqrp e8eue4qeFunf
eulnlo^
ew L9'Z
Bpn l-Bpnyuuufre1etr
?IIII
'Z'I'uV
:
&EeS (Z
x
I
0OI/I
Isoq?{
'Z'I 'uV
&IleS (I
S,I
mlsd
Ip
00I
Is3q
: uBlslsS
d+sgJ: sgIxI
d g8'
sg.lx 6z'I
sgJ 88'E
eEeea
01,
OOllEl'Etxd6
288'E:
e8erclut8urpuugre6
16z'l : oollil'et x sgJ.x e

OOyZtet x sgJ 6
88' :
: usryFrnqp e8eelqepnl
84.E1'EV : eulnlo1
relSuypnoq-1nof,
NVIVUN
."TT
'oN
ohaqa4 o8oua1 .p
204
Bagian Ked.ua: Rencana Anggaran Biaya
URAIAN
No.
0,15 P :_ 20
0,0075
III.1c.
1M:20P
Pekerjaan Lesplank Papan
Volume
14,76 m2
Jurnlah to:raga dibutuhlan
0,8 TK x 14,76
KTK x14,76
Perbandingan
tilag
0,8 TK
O,O8
11,809
1,1809
:
:
0,28Px14,76
0,014 M x14,76
0,08
m1d.
Taaga
11,91
4,133
0,2066
4,13 P
0,21 M
10
1
KTK
0,28
0,014
TK
I,I8 KTK
_20
KTK: l0 TK
1M
20P

Volume
12,70 m
Junrlatr
t$ag dibduhkan
0,3 TKxl2,70 :
0,03KTKx12,70 :
3,El
3,8I TK
KTK
0,381
0,38
Perbandingan trrlragl
0,3 TK
O,O3
ITI.le.
10
KTK
IKTK:10TK
Memeni SambunganKayu
Volume
3,16 m2
dibrfirhlan
Jurnlah tenaga
:
0,75 KTC x 3,16/100 :
5 Px3,l6ll00 :
0,25Mx3,16/100 :
7,5TCx3,16/100
Perbandingan
0,075.
t$ag
TC :
KTC
0,05 P :
0,0025 M
0,0075
10
0,24 TC
0,02 KTC',
0,237
0,A23'l
0,158
0,0079
0,16 P
0,01M
KTC: l0 TC
20
Catetan:
- UPah dinilai 1/10 x An.K.18
- Ten4gaterpakai: 1/10 x jumlah tenaga
e6eaqqepnf x 0116:@ryr,?eaaa 8'HlrV x 0I/6IBI.rulp q"dn : uslBl8c
dOZ:h[I
XL0I:XI) I
:
Ltg'O
tge'zt
OLI'Z
Z,tVZ
I t z9'o
dgE,ZT
NTN LI,Z
Nl
oL'lz
:
:
-:OZ
'
IAI gO0'O
drb
xl:{
zo'o
xl
0I
z'o
fur1nrft.rpueg-ra4
6'0 x Z'Ll x
I{ S00'0
6'oxEz'LElx d. I'o
: 6'0x EZ'LEIXXLXZO'0
: 6'Ox EZ' LElx X[ Z'0
qepunl
: rrsrpp$qrp
6eue1
eumlo^
zw
EZ'LEI
g3'S.1ftr
dqy
8uusnuel41
az\il
rfte1e6+sql: sELXI
: f,elurrlueEurptreqre4
9610'Z :
OOllll'ZZx iI6
zELg'A : OOlltl'ZZ x s.LX
9610'7 :
Oolttl'0zx ssI6
: uolr1nfrq1p t6etn1 qepnl
?1W'ZZ : eurnlo1
ro1Euy4noq-1nof,
d.zo'z
s[Lx [9'0
sglZo'z
z'x'uv x 0I/I plru1p qedn
'6rm
: [RfBl83
dOZ:
SLo'O
3I
9[00'0
JIX
9o'0
0z
Ilt
I
IAII
JI0I:CI)I
OI
9Z'O :
90'9 :
69L'0 :
69'L:
I t gz'o
d g0'9
Jrx
)L
9['0
69,L
9Z0o'0
: t6a4tre8urpueq;e4
0OI/02'I0I xIA[ 9Z'O
O0I/92'IOI xd 9
00I/92'IOI x 3IX 9r'0
OOItgZ'lilxJLg'L
qepnl
: usrlr,Frnqp e8eual
ewgz'lol eurnlo^
Epn)FBpnXnpFqf,
NVIVUO
e8ewa
ohaya4 o?oue1
SOZ
}IItr
'oN
'f
Bagian Ke&u: Rencana Anggaran Biaya
URAIAN
No.
Talerg;a
m.2b. Memasang P6valrrng BJLS.3O
Volume
Jumlah
12,7 m
tilaga dibtfuhkan
:
0,0025 Y{fKxl2,7 :
0,02
TKxl2,1
0,32
0,03
0,3175
0,03175
TK
KTK
Perbandingan trllrrg;a:
TK
0,25
l0
I KTK:
0,025 KTK
lV.1a.
10
TK
Rangka Plafond Dalam
Volume
1,22m3
Jumlatl tnaga dibduhkan
15
TKxl,Z2 :
1,5 KTK x1,22:

5 Pxl,22 :
0,25Mx1,22 :
TK
I,83 KTK
18,30
18,30
1,83
6,10 P
0,30 M
6,10
0,305
Perbandirgan tenaga:
15
l0
TK
l KTK:
10
TK
I,5 KTK
5P
0,25
rv.lb.
:-
20
lM:20P
Rangka Plafond Luar (everstek)
Volume
0,89 m3
dibutuhkan
tollaga
Jumlah
0,89
15 TK x
1,5 KTK x 0,89
13,35
13,35
5 Px0,89 :
0,25 Mx 0,89 :
1,34
1,335
4,45
0,225
TK
KTK
4,45P
0,22][i{
Perbandingan trrlaga:
15
TK
10
I KTK: l0 TK
1,5 KTK
5 P
0,25 M
fV.1c.
_20
lM:20P
ResiduRmgfre Plefond
Volume
JSmlah
109,67
tilagl dibutuhkan
109,671100 :
:
15 TC x
1,5 KTC
x 109,671100
16,451
1,645
16,45 TC
1,65 KTC
r
doz: rII
XI0I :Xf,>I I
:
WWL\ :
:
nt sL'o
TE6,II
>ljL>l
tr
86826'il
zlggz'l
Lz'l
lZl99'Zl
99'zl
:
:
I
OZ
nt tlo'o
d 8z'0
xlx gc'o
OI
xf, 8'0
6eue1w6t4pueqp6
SLI.E'ESXI4[}I'O
&Ll'eSxdSZ'0
gLlf}gx xf,x 800'0

8l,I'tSxXl 8'O
uzlllprqlP 6eualqePnl
ztuBLlE'Eg
rsnrl
puoJiBLI
eurnlo6
tursruelq l'qz'rrr
ett"uer qBluml x Vlt : talodrel dlsueJ. t'd'uv x t/ rEIIulp qsdn -
: rBlBlBJ)
doz: ruI
nt 9L'0
d 66'tt
xrx 8z',
>TT
l,/lttto'o
oz
d 8z'o
xI) 80'0
XJ.0I:XI)I
:
L6lL'0 :
i66'll :
V\Z'I
l8'zl :
OI
xf, 8'0
z8euegut8upwqre6
9L'0
x Ol'ILxW ?IO'0
gL'Ox Af lLx d 8Z'0

:9L'0x OI'IL X XLX 80'0
gL'ox0t'ttxxI 8'0
: Us)IrF$qIp e6eqqepnl
eurnlo1
zu1?'ll
lpld.rrJ, puoJelil Suusrualq
I8,ZI
cz')'uv x 00I/I I?tptpqedn
?Z'AI
: uBlBlBJ
w sz'o
dOZ: h[I
d9
3rx 91,'0
OZ
CI 0I :3IX I
f,I
OI
9,L
:e8uelueftrptreq-re6
Egl'9
d 8r'9
ILZ,O
w Lz'u
rf,ewa
LW
00ltL9'601xrl[ 9z'0
00I/19'60I x d I
NVIVUN
'oN
ottzqa4 o?oua1 'y
URAIAN
No.
IV.2c.
Tenaga
Les Plnggir Plafond Dalan
Volume : 96,60 m
Jurrlatr tilaga dibtruhkan :
0,3 TK x 96,60 : 28,98
0,03 KTK x
96,60:
2g,gg
2,90
2,898
TK
KTK
Perbandingan taraga:
0,3
TK
l0
I KTK: l0 TK
O,O3KTK
V.1a
PlesteranDinding
Volume :
I :2
32,30
Jumlah tnaga dib$utrkan :

0,15 TBtx 32,30 4
4,845
0,015 KTBt x32,30
0,4
Px32,30
0,02 Mx32,30
Perbandingan tr:ragt
TBt :
0,015 KTBI
0,4P
_
0,15
0,02
v.lb.
Volume :
20
IO
TBt
1:4
0,02 KTBt x444,39
0,4 Px444,39
0,02 M x444,39
0,2 TBt
lM:20P
444,39 m2
dibrtruhkan
444,39
Perbandhgan
0,65
I KTBI
tilagl
0,2 TBt x
12,92P
0,646
l0
PlesteranDinding
Jurnlah
0,4845
12,920
4,95 TBt
0,48 KTBt
88,88 TBt
8,89 KTBt
88,878
8,8878
l'17,757
g,g87g
177,76P
8,89M
tilagA
10
I KTBI
KTBt I
0,4 P
:20
I
0,02 M
IO
TBt
0,02
Y.2a.
Pgnngxn Turap Porsdcn
Volume
29,64 m2
Jumlah tnaga dibtrutrkan
0,25 TBtx29,64 :
7,41
7,4lTBt
r
:
lgI0I :
I
t
dOZ
IAII
I
OZ
18.IX I
I
oI
Y
I [ 920'0
s'0
lg.LX 920'0
lg.t ,zb
: fu:e1rn8urpueq-re6
I
I
e6992'Z
Le699'ZZ
IgT99,ZZ
9L8tE'9t
IN LZ,Z
d.zE'91
E699Z,Z
T[{T>T LZ,Z
:
:
Ix
I9'ZLXI [ gZO'0
lxlg'zLxd
I x l9'7,L x lgIX
us{rFinqp
6etlo1
g'o
gZ0'O
IrdI9,ZLXIgL
9Z,O
qeprnl
lg'ZL : eurnlo1
mql uutuusr4
rolod Jd
d0:
azl
nt I0'0
IAII
OE
iI
E.O
:tfewtur6'upueqre6
: gg'tl x IAI I0'O

t9l't :88'?Ixd t'0
88tI'O
W !I.O
d fi't
:rlB)Flnlnqlp efur4qBll'unf
ur 8g'rl :
errmlo1
rpe4uuEnrg
d9Z: hlI
I t g0'0
.qIIA
IO.O
gL'Lx,l[ I0'0
gL'Lxd,gz'o
: uurg.lnpqtp
9?,
d szx
:r6ur4treftnpueqra4
810'0 :
016'l
d.t6'r
e8eqtlepnl
eutgL'L
errmlo1
urtnrq
I
0I
doz: III
rs't 0I
?ITA
I gZ0'0
g'0
lgJ.x 920'0
lIX I
lgI
0I
gz'o
eEeml ue8trpueqre6
t\tL'o
lllL'o
d.z8'll
tgI>IlL'o
19'6Zx,lt gz0'0
l9'6zx d g'0
t9'6zx lgJX gZ0'O
z8'll
TIL,O
NVIVUN
e8ernl
602
'oN
ohatla4 o?oual .y
fi
fr
210
URAIAN
No.
Catatan:
- Upah dinilai I x An. Supllemen
vr.2b.
Tenag;aterpakai:
1x
Tenaga
3.
jumlah tenaga-.
Pasnngan Ubin PC Petak/Nur
Volume
4,64 m2
Jumlah tenaga dibrfuhkan
0,25 TBtx4,64xl :
0,025 KTBt x4,64xl :
0,5 Px4,64xI :
0,025Mx4,64x1 :
Perbandirgan
0,25
TBt
0,025
KTBI
0,5P_
0,025
l,16
l,16 TBt
0,116
2,32
0,116
0,12 KTBt
tilaga:
l0
1
20
2,90P
0,12l,[d
KTBt
IO
TBt
lM:20P
Catatan:
Upahdinilai I x Supplemen
3.
WLla. PintuTcakWood
Volume:17,30m2
TK x17,30 :
0,4 KTK x17,30
69,20
l,3P x17,30
0,065Mx17,30
6,92
22,4
1,124
:
:
69,20 TK
6,92KJK
22,50P
l,l2ll/{
Perbandingan Taraga:
4TK
0,4
vrl.lb.
10
1
KTK
1,3
0,065
20
KTK:
IOTK
1M:2OP
Rangka Jendda Nako dan Pergnrnan
Volume
78 daun
Iumlatr tnaga dibttuhkan :

14,625
314xO,25 TBs x
I,4625
3/4x0,O25 TBs x 78
78
Perbandingan
0,25 TBs
0,025 KTBs
14,63 TBs
1,46 KTBs
t$ag9:
_10
1
I KTBs
l0 TBs
xlx
rz'0
'.tLefz,
EtZ'| : .Alg'0 XXIX 6'0

zAlg'0 x xL 6
El'z :
rlafFftqlp eteml qepnl
:
zlu
tg'o :
eulnlo^
plnlBf ls8Bma
Y?rloqqepunf x y:rp>ludta4e.?wel
qedn
g'd'uv x
%:
IBIIUIp
.JUIIA
: uElslBJ
dOZ: I4[I
iIZ
OZ
IT I.O
xlx
XIOI :)f,LX I
9'0
xt9
OI
: r8,asaut8upueqre6
IAt
iLI'O :
Ig.E
e90'I
9'0I
8I'0
d Is't
xex s0"I
xJ,
9'01
%ZO'LX IAI
'AZO,LX
rAZ0'L x
xJx
['0
7,
9'0
rhzj'L x xL
zwZ$L
uru
S 1uqel o{BN
eurnlo1
ucuy
8uEsu"tr
'qrtrA
6aaqqepunf x yr:yu4rdlcyc6eue1.
g'd'uv x%Vlqrp qedn
: uBlBlES
dOZ:
IAII
dz
oz
IAI I.O
xL)
XJ0I:XIXI
9'0
xI
OI
:e,t,ernaueftrpueqre6
090'0
I t 90'0
0E'0
iAlo'z x ,\I ['0

rAlo'zx d z
00'I
d 00'I
ZO'e
>IL
xf,x
0t'0 :
rAlo'z x xlx 9'o

rAlO'Zx Xl 9
O'E
zttl1'Z :
uru
elunlo6
S lBqol dB1eI uoul18uusu4
: prpdrel 6eue;
gI'H'uV xnrc\eq.tilp Wdn
.BZ'IIA
Swqrppunt'/e
: uElBlBS
ii
'oN
NVIV)IN
e6,ewa
1:
I
i
ii'
ll7,.
oha1a4
otoual
.y
$
il
212
URAIAN
No.
Tolrag;a
3 Px0,54r/2 :0,81
0,15M x0,54Yz : 0,040
0,81P
0,04
Perbandingan Tanaga:
9TK
:10
I
0,9 KTK
3 P
_20
0,15 M
I KTK: l0 TK
lM:20P
Catatan:
Upah dinilai
VIL3a
erlergEa
:%x
terpakai :
An.R.34
% x jt:rll'lah tenaga
Memasang Pemels Nilon
Volume
27
fuah
Jumlah terraga dibutuhkan
4,6 TKx27 x0,O75

0,46 KTK x27 x0,075
1,5 P x27 x0,075
0,075 M x27 x0,075
9,315
9,32TK
0,9315
0,93 KTK
0,34 P
0,15 M
3,0375
0-15187
Perbandingan Ta:erg;a
4,6
TK
10
KTK:
10
TK
0,46 KTK
1,5
0,075
_20
1M:20P
Catatan:
- Upah dinilai 0,075 x An.F.3l.a
vIL3b. Memasang Kunci Tanam 2 x Slaag

Yolume : 9 buatt
Iumlah taraga dibutuhkan
4,5TKx9x0,2 :8,28
0,46KTKx9x0,2:
01,5 P x9x0,2
0,075 Mx 9 x0,2
:
:
8,28 TK
0,83 KTK
2,',1 P
6,323
2,7
0,135
0,14
Perbandingan Tanaga:
4,6
TK
10
0,46 KTK
1,5
0,075
_20
1
I KTK:
10
TK
1M:20P
f,JX 8t'0
)I
LL,I
99Ll'O : 00I/I x g'gLl x 3IX I'0

99L'l =
00l/lx E9'9Ll x CI I
:ue:fpxrqrp e6erue4qepmf
eu E9'9Ll : eurnlo^
,Ieryru uu8uep Aqpqg1uruel I
I')'uV x 0I/I
p11u1p
qedn
.,I'IIIA
: uslBlBJ
doz: I II
f,IOI:f,IXI
r\l9z'0
07,d9
9,L
3I
OI
9r'o
3rx
:fianluettnpuuqre6
IAI 9I.O
d 8I'
g'0
f,ry
)L
}L,I
00I/I x 6'89 x I I
00I/Ix69'e9x d
00I/I x 6g'E9x f,n 9r'0

00I/I x 69'E9x)L9'L
LLL,I
gZ'O
z69t'0
,8I.8
LLI,O
: ut:ltprnqrp e8elur4 qBIunI

69'89 : eumlo^
zvr
IIO
{BeI 8ue}oA turuel4tr .qIIIIA
6 uaureldng x 9171 repup qedn

2
OI
SIOI:f,IXI
_:I
oz
dOZ:
IAII
aglrle)
9'I
9[O'0
IAtr
JL>l9zz'0
f,I
9Z,Z
:6ewauuErnptreqre4
tlo'r
IAI
0I/I sI'6tI
x ,\l sro'o
ZL8'02 :
0I/ISI'6EIX d 9'I
:
gI'6tI x)LN97,Z'O
: olllx
0I/I x 9l'6ilx)LSZ'Z
d 'O.I
L8'07,
oEI'E
80t'I
JIX
IT.IT
f,I 'I.T
uoltprnqrp
zu
v?elueit qBFunI
9l'6tl
eumlo^
UB;rqIIaX 8ue,{ n (uy lBcuel4tr

e?eaq
?I1IIA
qelurnlz'g : pledret e8euel e'Ig'{'uv x Z'0IBIr-up qedn : uBlulBJ
opatla4
ottual
'oN
NVIVUN
rt,erusa
IZ
.y
URAIAN
No.
Tenga
tanagt:
Perbandingan
lTC
O,I KTC
10
I KTC:
Catatan:
Upah dinilai 1/100 x An.G.53
Tenaggaterpakai:
l/100 x jumlah
-
10
TC
tetrag;a
Mcncat KusenlPlntu dan Jdusi
Volume
104,80 m2
Iumlah tcnaga dibuutrkan
1/10 :
0,225YJCx 104,80 x l/10 :
1,5 P x104,80xlll0 :
0,075M x104,80x1/10 :
2,25 TC x 104,80 x
23,58
23,59 TC
2,358
2,36Y\IC
15,72
15,72P
0,786
0,79
Perbandingan tanaga:
2,25 TC
: l0
0,225YJC-I
1,5 P _20
0,075 M
I
KTC: l0 TC
lM:20P
Cataten:
- UFh dinilai l/10 x Suplemen 9
- Tenaga terpakai : lll0 x jumlah teaaga
x.lb.
RrbrtBeton
Volume : 9,'15m2
Jumtah tnaga dibtfrutrkan
6 Px9,75 :58,5
:
:
0,3 M x 9,75
0,5 TBtx9,75
KTBt x9,'15 :
Perbandingan taraga:
0,05
6P
0,3
:20
0,5 TBt
0,05
:
KTBt
Catatan:
I
l0
I
58,5 P
2,96I0/d
2,925
4,875
0,4875
4,89 TBt
0,49
1M:20P
I KTBt
10
TBt
KTBt
sr
H
D
oQ
P
Ed
g
l,
6
ts
o
(A
FO
ts
s
q
FE
FF
iX
*E
SL
2
tlIE
Fl
o
v
l,
4
FU
Fd
l,A
b
q
TD
X
E
ts
o
B
E
E
E
oc
:,
P
sa
c fra
E
0E
l,
fd
D
0
Ei.
s3
$
x
sE'
tr
X
&
so
do
xo
E
d
D
co
!.)
F
d
6
a
x.
F.l
ts
E
E
F
F
o
o
8.
I
U
Ei'
o
F
o
sr
E
o
cr
EI
o
D
q
G
X I
0a
&
tr
o
c
Fts
o
l,A
EI
ts
a!
5
o\
o\
P
o ItJ
6
t,
(J)
o
oo
l.J
t.J
o\
TJ
o
o
tJ
u)
CZ
l9
EI
o-
:f,
TE
\
p
a
a
e
H
Lr
z
E
u,
(,
F
l.J
t,
tj)
tf)
c
D
FU
z
o
X
trl
EE
o\
\o
tD
o.3
EE
o\
EU
5
5
5
t.)
xlrl
vEI
z,
(r)
o
o
o
(,
o\
o\
o\
o\
{o
o\
u)
u)
z
z
8E
sE
o
D
F
r<
E
E
D
l,
zo
oo
E,
t,
N)
o
o\
o
o
c-t ,{
trt
{\o
E'
(E
EI
0
00
(})
o
rl
i\,
{o\
(,
tr,
5
5
tJ
())
\o
i\)
t\)
oo
-o
{o
t,
\o
o\
rl
c
x
ED
C)
rn
u,
o
Fl
DP"\ad
SlZ,
otDual ',
ta
:ii
fi
Bagian Kedtn: Rencana Anggaran Biaya
216
tcl
Fr
o
U'
EI
o o
z
P
o
\o
\a
(?l
6l
\o
FI
(n
('l
tf
(r)
o\
(f)
F
tq
(,
t6
ct
t\
t\
E
P
,lq
>
Ic)
f.o
o.'
6l
t@
t
t\
(i
o
6l
o
v}
o
\o
\o
o
*
$
+
o
Io
\Ot(l-
6l
6l
6l
to
YI
\o
(.)
@
@
(7)
o\
(?)
c.)
N
d
$t
6t
tri
6
6
gr
d
A4
sl
+
+
o
o
(r)
\o
\o
o
o
00
6l
F
c}
Gl
(vt
to\
o\
6l
6l
c{
o
6l
(.I
t\
t
(.)
*e
t\t
A
la
V
o
U)
;rl
al
\o
Iz
o,
(o
o\
\o
\o
to\
o
!+
6l
F
Ir
F\
o
o
\o
o\
(?I
(7)
d
+
+
+
o\
N
0
(a
tr
d
ao
E
qt
6
6
xI
4
d
gI
ao
EI
c
o
E1
Or
E,
z
&
D
ja
o
(ll
dE
z>
tr
tr
b0
Io
C)
ct
tI
E
q!
:
:
c!
tI
la
6
Or
J'
a
&
tr
'ri
Io
0
F{
tq
E
Fi
a
cl
sq)
qi
tI
6l
o0
o
a,
E
6
E,
so
oi
6
o
:r
qi
z
e
6
arl
9P
E
6
rr)
U
6 la.
2s
OJ
{
E
5
B
o
tr
3s
HY
!q
tsls
at
E'
ct
'E
cql
sl
'h
6E
ql
A
&I
ql
a.
0'
&
Fl
6
qt
ct
Lc,
x()
Pr
E{
qi
.o
0t
0)
JI
0)
ri$
d
HA
Llr,
I
16
r
g
rt'
g
c
ts
D
0
D
EI
GI
E.
E.
E
F
E
x
o
?'
F
o
c 7 3
IF
H
D
6
b
E'
G)
rE
!
s
B"
B
lL
I
B
lil
D
D
b
fE
R
B
It
D
t, r
D
ar.
r.
a!
B'
ar.
f
E
U
D
b
B
l!
F
.!
d
I
3
g
D
tG
I
G
ts
D
!,
et
e
(iI
Ed
F
t,
ga
ID
g
D
6
a
E
GI
ts
E'
t,
E
>
F
E
!n
F
n
a.
F
X
E.
b
F
a
b.
a
.D
F
ra
F
rE
g
g
u,
D
B
e
E
ts
xD
T,J
o
o
F
o
dI.
D
tD
B
cF
o
(r)
ts
5
E
B
-l
v
z
Dpv4ad oSoual
'f
2r8
*H
cl
a
EI
hl
ao
E,
.E
p:
H:
a
6
a)
ql
b
o
6l
Pr
ao
o
a
6
M:
H;
(!)
I6
i)
sq)
F-
q)
a
d
oo
6
o
c
A
ci
:i
T\
!i
6
oo
tr
(!)
tr
d
Ie
A
o
o
ql
FI
F
ti
zs
E6
E
6
0
!t
t-
ao
AE
.:
IL
tr
oo
A
E
E,
ZB
Ja
E
6
6
.v
Or
&
ci
.5
dF
Er
I6
o
o
HS
il
Or
.E
-d
C)
P.
.H
ti
TT
u;
u;
19
or
HS
A\
ci
'.1
tr
D
6
z(t
C)
3
D
\l
B
ai
!e
C'
oo
EI
7
r,
E'
!g
?
g
)
6
ts
tr
B
rtl
t
ru
?
B'
B
D
t,
6
U
t,
D
FE
$;I{
F aB
ri t
E C!x
d
zE
6
x
E
ill:
2
t
E
E.
t
I I 3I
I a
o
D
E.
a
B'
ll
tF x
g
GI
GI
x.|
a.
E
Ef
I
E
a
b
FS
TE
$E
E
I
X
a
o
D
rE
o.
Fl
D
z Ec
a
r.l
El'
p
frs
L
{x
E'
S
I.
!t
N)
F.)
o
E3
F
l)
E
D
b
fd
!
ul
f iz
D
o
D
D
6
o
ci
6
o'
CT
F)
tt
x
b
tt
6
.|'
a
a'
(.).
a'
F
cr
D
cd
b
B
B
E
B
D
D
GI
tn
x
>
z,
t,
\t
CA
\o
N)
o
5
,{o
{-
lJ)
o
5
(,
o
o
5
o
oo
EE
o
o
o.3
o
o
r,
eF
EU
o
@
t,
\o
(,
s!,J
X
hr,
o
(,
ts
Ft
xC
Ed
trl
t)
l.)
r,
5
{{
c,
5
6
o\
(,
2,
lJ)
H
ED
!.J
b.)
t)
5
u)
\o
(,
FJ
t,)
cE
x
(,
o
hJ
c.l
x
2
o
rn
(a
t\)
t,
6lZ
ot
(,
r,
5
{{
o
.l
tlcd otutel 't
220
a
a\
tr
af
6
ta
6
rrl
(,
la
oA
3
F
.n
F
@
oo
cf
GI
.r'
la
GI
t<
.t{
(J
ol
\o
o
o(
(t)
V
P
rl
!v
CI
lq
Or
E]
rt
FI
l.n
5
F
o
(t
(n
o,
.t
cl
\o
\e
of
se
>
0
cvl
of
tt
oo
f.o
o.'
&
FI
&
vEl
lq
n)
c,
E]
z
1
5
o
t
x
6t
tL
ao
C!
5i)
(u
N
o
q,
c)
d)
)a
6
EI
uo.
o
Fl
U)
Ei
.E
.r)
c)
d)
JI
c
(n
JI
ql
(t)
.i
B
L
B
o
o
o
a
6
co
to
q
qt
oo
E
6
6
qt
ztsl
.!
Io
-v
'oD
o
ql
I()
o
ct
d
b
to
I
(l)
ts
6
E
6
or
t)
tr
tr
J'
ri
Ei
dt
!)
dE
z>
ti!
q
N
tsI
d
oo
EI
6
6
qt
a,
o
tr
oo
rl
oo
z
FI
Itrti
ax
..8
XE
F
,jl
Iql
6
6
6,
ts
d)
r-
:
:
ql
o
qi
o
o
vo
ql
o)
p
&
&
JI
c
la
U)
'd
'qonloo
r8cgas afes Euqrnd
tuel( e(.rsq
arqgp
Suef
.'wqeq sursns regp rrrBIBp
IpEf
.Srrqtffi
IBPD usrFlqnQrp Eue/( uswq e,ftop(ueq 'rlsrpyp 6ue/( uee[re1ed uerqBs

',1\Og sIsqeIIB uurpun8nduretu 6ua( qerer uapernrp 6ue{ rJErIBg qeprnt ernqeq 'uesepfrnd
uetrcp ueefteled Eurseu-turs?u uerFlnnqrp Eued uer{Bq ualrcrnrp FI fDIIreg

'usr4eq srsrpqy'
-qnmgrp fuez( uzqeq
(aFuV) {epql x aumlo1
: uaepe4ed ue&qnnm nps {n$n urll

q"funf s^\rlBq truryndrursp pdep 'sep p uesepfind uep goluoo ueq
eu 99'6I
4w 6Z'891.
eu
B4Btu
8I'9i
zz{ox gg'Lt.
>lvz glLo'lx gg'LE

Z'l x 99'Le :
ettr
'rtu g9'at rlBlurnles uulnepur 'sru
JrsBd
lruE s
Ig)I ntBg
: rrullraq rc8eqes usril1nmqrp Euetf treqeq Wprnf

uur1nq 11u{ n1eg uetr.resed eumlol B}s{ Ispuv
'xsed
lez glLo'l:
,ut
77{g
rreurrs tuol g96'0

Ie:l nlBq eutZ'l
qz'D
: rrsrleg
uelnpedrp Jrsed
srsqsuv
, : Eluros
1 uernduec ueBtnp IIs{ nrq ue8uesed ,ru 1 'er(tnunpqes uEIrBJnrp r.IBle}srJ8ru1E8eqes

'ueefte1ed ueruese{ n1es urBIBp treelre1ed uepBq urrpesep,(rcu
{n1rm urrfpIrq
-rp Eue.{ uBqeq qBFUnf e,(ruesaq qBIBr Iuue}qru ne1e trBgeg ue8rnp pnsleurp Euea
NVTIUfl9N[d V
T$TIUIIYI,IVNYI{Vfl
'S
tzz
B.
URAIAN BAHAN
URAIAN
Nomor
I.1a.
Pembersihan Lapangan
Tidak ada
Bahan
r.1b.
ahan
Memasang Bouwplark
Volume :
Bahan
48,40 m
Ifuyu/papan bouwplank
: 48,40 x 0,011 m3 :
- Paku :
48,40
0,532m!
4,49 kg
x0,10
Catatan:
Bahan An.F37 untuk memasang 1 mbouuplankdiperlukan
0,011 rn1 kay/paan bouuplank
0,10 kgPaku
UruganPasir
Volume :3,82m3
Bahan
unrg
Pasir
3,82
4,58 m3
1,2
Catatan:
Bahan An.A.18
Untuk memas,rng 1 m3 urugan pasir diperlukan
I,2m3
Aanstampang
BatuKali
Volume :
13,71 m3
Bahan
pasir.
- Batukali :: 13,71x 1,1 :.

- Pasir urug l37l x 0,5 :
15,08 m3
6,85 m3
Catatan:
Batmn An.G.2.
Untuk memalxrng 1 m3 Aanstampangbatu kali diperlukan
l,1m3batulli
0,5 m3 pasir urug
Pasang Pondesi
Volume
Bahan :
- Batrrkali
BatuKeli
36-99 m3
36,99x1,2
Semen :36,99x4,0715
- Pasir :
36,99 x0,522
44,38
m3
150,60 zak
19,30
m3
lu
ueryrlredp sp{erd ftrerJ .ul
IHUoI cur Z8'O

fueseuau ryrrun
Ir'g'rrv usq?g 'I

: uBlBlES
l'1x
90'I
?.te'g
L9'Z
Etr4sopgndql
nfryueqeg'g
Zx L9'Z
9Zl x L9'Z
?.sL'ege
:
:
leltasy
Iseg
- 'z
rsag uBr{Bg
g'Bx
:
L9'7,
:
:
>w 69'ZZ
,g'O x L9'Z
zg'0 x Lg'z
rtu f'l
tu 6l'Z
rxruns Jrsed -
Iquex
uoFfl rrstlBg
L9'Z : eulnlo1
sn;Frd tuqf
(Eupspleg)
rubl *n l'O g'd'uv usq"g
l",tr?)At Z
Fega 94
'z'I'uv
'qr'tr
'
uErIBg 'z
uoruos ;4vz, g'B
lsed ;u rg'O Jp[.uq eur z8'0 {nlun 'I

In'9'uv usrlBg
: uaplredpgools uopg 4u y ?ueseueu
cu 98'0
r'0 x gI'Z
:
:
*ioE'l
Els/Bgz
: uRlslEJ
(tupsa4eq) rtl(ey
n{uyueqeg'g
T,x gf'Z :
:
9Zl x 9I'Z
IEAeX Iseg rseg usr.lEg
: g'g x gI'Z :
: tfOx gl'Z :
: zg'}x 9I'z :
ew L7'81
eu 9I'I
in gL'l
lDualowflDqog
uurplradp
11u{ n1eq rsepuod ?u?ssd
'z
ueuns Jrsed - 't
IPIIrax
rJopg
gI'Z
eru
r.rBr{Bg
eurnlo1
Jools
uopg
'rrsed,ur ZZS'y
ueruss )lvz gllo't
Ils)lnleq eurz'l
:
.ut 1 ?ueseueu
q
's'r'II
{qun
ze'9'uv usrpg
: uul8lsc
NVIVUN
uBqBg
EZZ
JOruoN
',S
224
URAIAN
Nomor
0,54 m3 pasir
8,5 zaksemen
l2skgbesi
2kgka$nt
ahan
2. Bahan An.l.2.
3. Bahan An.F.8
ILlc.
0,4 m3 kayu @ekisting)
Reng Balok
Volume : 2,15 tr
1 Bahan Beton
:
Pasir :
Semen :
Kerikil
2,15 x 0,82
2,15 x 0,54
1,76 m3
1,16 m3
2,15 x8,5
18,28 m3
2. Bahan Besi
- Besi ::
- Kawat
2,15
2,15
3. Bahan Kayu
Kayu (Bekisting)
Catatan
268,75k9
4,30 kg
125
2
2,15 x0,4
0,86 m3
1. Bahan An.G.41
Untuk memasang 1 m3 Ring Balok diperlukan

- 0,82 rni kerikil
0,54 m3 pasir
8,5 zak semen
2. Bahan An.L.2.
- 125 kgBesi
2 kgKawat
3. Bahan An.F.8
r[1d.
BalokKonsul
Volume
3,49 m3
1. Bahan Beton
Kerikil:3,49 x0,82
Pasir : 3,49 x 0,54
2,86 m3
1,88 rn3
Semen :3,49x8,5
29,66 z"k
2. Bahan Besi
- Besi ::
- Kawat
3,49x125
3,49
3. BahanKayu
Kayu @ekistfutg)
Catatan:
1" Batpn An.G.41
Untuk memasang
436,25k9
6,98 kg
3,49
x0,4
m'Reng Balokkonsul diperlukan
1,39 m3
{
I
ur
880'0
Ertr'o
: l'OxZZ'O: (tuqsppg) nduy -
:
:
4a L9'l
Ero{L(,
ewZl'O
etu
9I'0
xzz'o
gzl x zz'o
g'BxZZ'O
?g'OxZZ'1
nl(ryuuqeg'g
:-
18 {sx -
Isag
rseg usr.IBg 'z
z|'oxzz'o:
ueuns JIsBd
IFIITo){
- 'I
uoPS usrlBg
{tz7'o:
eurnlo^
uopf, lBIa
.JI'tr
(Eupsgag) n(e4 .ur y'6 8'{'uv usqeg '

Z 1at\BXE{
FagftI
'z'I'uv
eu t'0
Er St'z
Ersz'gtt
;Zt -
uBqBg 'z
ueluas lvz s'8 nsed;u iS'O IPIITaI lu Z8'0 : uoplredp uoFqpruI-pn;;u 1 Eueseuleu ln1ull
Ir'9'rIV usrlBg 'I
: uslsls3
(tuasopg) ndey -
,'0 x 60'I
n.,(ey ueqeg 'g
g'g x 60'I
l9'0 x 60'I
60'I
:
:
z x 60'l : lB1l\sx gZI x 60'I :

Iseg -
Iseg uBr{Bg 'z
4w 9Z'6
elu 69'0
elu 68'0
Z8'0 x
:
:
:
ueuas Jrsed -
Ipllrex
uolag usr{Bg
'I
60'I : aurnlo^
uoleg Bpnll-Bpnx
sru
(Euttsgeg) nl(url ,ur
'ar'tr
r'0 -
8'J'uV usrlBg
1e,trs;R4
'E
Z -
FegR{ szt 'Z'i'uV uBrIBg

ueues lvz s'8 rsed,ur lS'0 Ip[re{ cur z8'0 -
uer.lBg
'Z
NVIV)IN
JOruoN
SZ,L
louatDl
IPotlDS
'S
2?6
URAIAN
Nomor
Catatan
Bahan
1. Bahan An.G.41
Untuk memasang
m3
Plat Beton diperlukan
0,82 m3 kerikil
0,54 m3 pasir
8,5 zak semen
2. Bahan An.1.2.
lzskgBesi
2kgKatuar
3. Bahan An.F.8
II.2a.
BetonCorl z2zt
Volume
0,37 m!
Bahan Beton Cor
- Kerikil ::
- Pasir :
- Semen
Catatan
0,37 x 0,82
0,37 x 0,54
II3a.
0,31
0,20
0,37 x 8,5
m3
m3
3,14 z.ak
Bahan An.G.41
Untuk mengerjakan
0,82 m3 kerikil
0,54 m3 pasir
:
:
m3
Beton Cor diperlukan
8,5 zak semen
PasanganTembok
I :2
Volume :3,24m3
Bahan
- Batubata : 3,24x450 ::
- Sernen :: 3,24 x'5,14
3,24 x0,333
- Pasir
Catatan
Untuk menge{akan 1 m3 Pas tembok
ILIb.
bh
16,67 zak
1,07 m3
Baha$ An.G.33 m
t.459
I : 2 diperlukan
,150
bh Batu bata
5,L4 zak semen
0,333 mr pasir.
PasanganTembok 1 : 4
Volume
20,98 m3
Bahan:
- Batu bata
:
- Sernen ::
- Pasir
20,98 x 450
20,98 x 3,16
20,98 x 0,406
:
:
9.44t
bh
66,30 z,ak
8,51
m3
uaplredpEuunqr4
$slo/&l
etlr
I'I :
1lr
+Epn{-prDI;tu
I x o/o0l + I
I {qunusqqg
: uBlBlBJ
: l'lx Lg'Z: {oFg -
Eg'Z
:usrlBg
{t Lg'Z : eurnlo1
Bptr{-BpnyuuuJrerp4
.SIfl
00I
t't ---- rJt

^
0I I
Isoq
"a
:ualnlredp nSw FeqEl1 I {qun ITBIPS
: uBlcluS
00I
Ertf Lt
0I I x
I''
:usrlBg
E{ El'El : etunlo1
rel8uypnoq-Fof,
'rueureru
uu4nl.redp us?uessd qnluefueru EuBd n](al zlu
B>tZ't
.J?II
I ruetueln[ Tnlun
gI'x'uv
usqsg
: uElBl"J
Erze'oT,
Z'l x E6'9I
rlreruel
I-
:usr{Bg
eurnlo6
elu 6'9I :
ur8rusr4 qnpe,(uetrq 3uu,( nl(uy ;ueuelt
tdult +r
'qr'tr
l't -
:ugrl
-nlredp elepuef u?p qurd uesn; .ul
Eueseueu Inlun u?qg

: uulsls)
Me;1 -
I'I x IL'I :
eu 88'I
eu
:uEr{g
eurnlo^
lL'l :
Blepuef uBp
nlulduasnx
.B?II
'JIsBd ,ur 90t'0 uetues iw,gl'E 09, -
4Bq nleg gq
:
urryyredp, : I )pgrual
sed ru 1 uapfta?ueru
ryrun
II '9'uV uBrlsg
: uElulsS
NVIV)IN
uBr.lBg
LT,Z
JOruoN
lDuaplqlruoqog 's
22t
URAIAN
m1b.
Bahan
PekerjaanRanglra Atap
Volume
137,23 m2
Bahan:
- Paku kasau ::
- Paku reng :
- Kayu
137,23 x 0,075
137,23 x0,025
137,23 x0,Olll
10,29kg
3,43 kg
:
:
1,52fif
Catatan:
Bahan An.F.19.
Untuk memasang I m2 rmg$aatap diperlukan

- 0,075 kgPaku Kasau
- 0,025 kgPaku Reng
III.1c.
0,0111 m'kayu
Pekerj aan Lesplanh PaPan
Volume
14,'16 m2
:
:
14,76 x 0,033
x0,l
14.76
Bahan unhrk 1 m2 peke{aan les plank papan diperlukan

0,033 m3 papan
Itr.1d.
0,1kgPaku
PekerjaanPapan Ruiter
Volume
12,70 m
Bahan:
- Papan :
- Paku :
12,70
12,70
x0,0045:
x0,025 :
Catatan:
Untuk memas:rng
Itr.1e.
m pekerjaan ppan ruiter diperlukan
0,0045 m3 Papan
0,025kgPaku
Memeni SambmganKayu
Volume :
tsatran:
3,16 m2
Ivlemeni 3,16x0,12':
Catatan:
Bahan An.K.l8
Untuk I m memeni sanrbungan kayu diperlukan :
mff.
A)2kgmemeni.
Resitlu Kuda-kuda
Volume
: lll,26 m2
0,05 m3
0,31 kg
{
Ertt'z
lt'l
eu
ZXZZ,I:
:I'I
x Z7'l
1oleq
rq8d
ndu;
ur4n1-radp
0[
I
-
: rrBr{Bg
ewzz'l:
eurnlo^
uB1uC puoJBId RISutU

ruted
B{ gtZO'O
Euas Jq
:
S'11S dew
"ur
."I'AI
8tS'0 ryrun
1 Eueseruaur
0I'H'uv
uBqBg
: uslulBS
: rulBd :
L'zl
9lz}'ox
[Zl : ftnS -
El Lz'o
8LS'0 x
HI{L
: lrEtIEg
UJ
L'Zl
eurnlo^
0e STftr 8unqu.retr 3uusuua141
qed"{ I/0'0
Eues
uu>plredp 0Z STS dely rur
g /6S8'0
Sueseuaur
'qz'm
{nlun
'8'H'uV trsqEg
: uBlBlsJ
: lLtO'\xtZ'LEl:
: L698'OxtZ'LtI :
EI6o's
ITI
86.LI I
rqBd Eutas
trBqBg
0Z
zw tz'LEI : eurnlo^
STff, duly 3uusuue141
'lseqBI0II
:
'vz'm
uqnlredp rafue lnoq-tnoq Suesuruelu zlu I Inlun ueqeg

: uElBluS
00I
Ergg'rz
OIT X
: rr"qBg
'I,77,
Ellt'ZZ :
eurnlo1
.ra$uYPnoq-lnog
:
uappadp
'3r'm
'nplser
relll
s'0 I Inlun
BprDI-eprDI nplser ztu
I')'uv
1l
UBIIBg
: uslslB]
nplseu -
;Oxgz'lol:
t9'0s
: trBt{Eg
NVIVUN
u?r{Bg
6ZZ
louanw/uDltog
JOTUON
'9
230
URAIAN
Nomor
Catatan
Bahan
Batran An.F.l.
1 mm3 memasang ran$aplafond dalam diperlukan
1,1 m3 kayubalok.
Untuk
rv.1b.
2 kgpaku.
Rangka Plafond Luar (Overstek)
Volume
0,89 m3
Batran:
- Kayu balok ::
- Paku
0,89
0,89
x 1,1:
x2
0,98 m3
l,79kg
Catatan :
Untuk I m3 memasang rangka plafond dalam diperlukan :
IV.lc.
1,1 m3kayubalok
2kgpaku.
Volume
109,67 m2
Bahan:
- Residu
109,67 x0,5
Catatan
54,83
lt
Bahan An.K.l.
Untuk I m2 residu rangka plafond dalam diperlukan

- 0,5 lt Residu.
I\1.2a.
Memasang Plafond Triplek Tebal 4 mm
Volume :71,40m2
Batran:
- Triplek: 71,40x0,3472 :
- Paku :'71,40x0,03243 :
24,ghl
2,3lkg
Catatan:
Bahan untuk memasang plafond triplek 4 mm diperlukan
0,3472 hl triplek
0,03243 kg paku
ry.2b.
Memasang Plafond Luar Kisi-kisi
Volume
53,31m2
Bahan:
- Kayukisi-kisi :
:
- Paku
53,31 x16,6666
889
bh
3,17 kg
53,31x0,0595
Catatan:
Bahan untuk luas I m2 pasangan kisi-kisi diperlukan
16,666 bh kisi-kisi (1,00 x 2 x 5)
O,05952kgpaku.
---T
'rrsEd;ru s600'0
(ueqes ef.tr"qwt.'wcepede7g uersrn pq1) ueruas

gg9'I'0
4Bz
ualesrod
0S
(tt'C'tO'O) 9 uerualdng 'uV uErIBg
qq
: uslBlBS
Ix 8Z'0
gE'V
lgz
Jl
6Z'O
r{g 28, I
9600'0 x t9'62 :
: 889tI'0x19'62:
I0'0 x v967
09xt9'62:
Jrsed uar.ues -
plered
mlesrod
qqn -
:rJBlIBg
zw tg'62 : eump^
uepsrod du.rn1 uu8uusu6
uerylredp
, : I lrerelseld
:
eu 6I'9
lez lz'81
"ru
'ez'L
lsed.ul t6[I0'0 ueluss IBz 980I'0 lqun b'OS'C'uV uerleg

: uulElBJ
E6tI0'0 x
980I'0 x
6{lll :
6E'lll :
rlsed
ltslues
: uBqEg
zw
6E'lll :
eulnlo^
y:lSqpqglrurelseld
'lsed
.ru
ueruas{Bz
.qI.A
,I I0'0 s8/I'0 -
uoppedrp Eupup uerapald ztu I l$un q gg'g'uv uEIIeg

: u8lu133
,I I0'0 x ot'zt.
gg[I'0 x oE'zE
eu 9'0
Ilez
9t9
rlsed
r,}aruos
: uErIBg
o{zt :
zu
elrmlo^
7:1eupulgrrurelseld
.BI'A
qed8>t
S00'0
'ygord p qelel EuB,( Me{ u t't
uoppadp puoguld rr?3urd sel ru I lruun LrEtIg
: uBlBlBS
EI
8,'o
900'0 x 09'96
x09'96
I'I
w gz'go1
:
:
rqsd -
r6Eurdseln(e;1
: uBr{Eg
zu 09'96 : aurnlon
uEFe puoJBId.r63ql sa1
NVIVUN
uBr.{89
IC|,
louatowtDqog
.JZ'^J
JOTUON
'9
232
YL1a.
Urugan Tanah
Volume :7,'16m3
Bahan:
Tanahung
: 7,76x1,1:
8,53 m3
Catatan:
Bahan untuk
vL1b.
m3 urugan tanah diperlukan
1,1 m3 tanah urug.
Umgan Pasir
Volume
Bahan
14,88 m3
Pasirurug
Catatan
14,88x 1,1
16,36 m3
Battan untuk 1 m3 urugan pasir diperlukan

l,l m3 pasir unrg.
Yl2a.
llbinPC Polos
Volume : 72,51bh
Pas
Bahan:
- Ubin
7-ak PC cuci
TakPC Perekat
Pasir
72,51x25
72,51x0,025
1.812,75 bh
1,81 zak
72,51x0,3672
72,51x0,02375
26,62 zak
1,72m3
Catatan:
Battan Supplemen 3.
Untuk pasangan
- 25 bh ubin
vr-:zb.
1 m2 pas
ubin PC Polos diperlukan
0,35722akrc.
0,02375 m3 psir
0,025 zakrc, untukmencuci
Pasangan
tlbin PC PetaI/AIur
Volume
4,64 m2
Bahan:
- Ubin
- PC trrttrk mencuci
PCzak
Pasir
Catatan:
lahan Supplemen
Untuk pasangan
:4,64x25
:
:
:
116
4,64 x 0,025
0,116
4,64x0,3672
4,64x0,0235
1,70 zak
0,11 m3
3.
m2 pas
bh
ubin PC PetaUalur diperlukan
25 bhubin
0,3672zakc
0,02375 m'pasir
0,025 zakrc, untuk mencuci
z.ak
uqqrdp
eceq uduessd zur
srElzrrr
Y
I -
I ln1un rrerl"g
:
uqrllS
*#-
trlz'o
ru 80'82
zt, z0'L
=*iiii:,i=
zwZ1'L:
uu S ptt l
: usq?g
eurnlo1
oryN BIBX Euesr;
.qZIIA
ruIEdq 0'0 soEqseltu, qE{zul I :
urryqredp derel sceq ueEu?sed zIIr I InIm usIIBg

: uBlBlsS
E{ 9o'o
ru
:*iiil,i
ro'8
zw l0'Z
:
=*#rJBrIBg
uu
eurnlo6
ztrt l0'Z :
1rqel dqel uoell tuesrg
'ueure6uod
uulnpedlr oryu
Feq uI
.8TIIA
I -
opuer eum4t I uEBIrBstsd ztu I lnlun ueqeg

: uslslB)
ugueftnd Iseg -
elapuef
: I x gL :
: I x 8[ :
ru 8[
8t
TIP
o1ftrer eruBr{
: r.rBtIBg
eumlo^
rrP 8f, :
uuurtuetr o{BN BPPuel rqeurg
rqed
uu4npadp pooru,IBq n1uld
6l-9r'E
I Inlun
.qIIIA
0e
: uslslu3
rDIBd \{BeI -
Poo
n.(ey
9e0'0x 6E'Ll
Z9'O
ft19'g
pooelg4lqffi6gb _
ndel +u 90'0 '{'uV usqsg
"ur
:
Z'1xOE'Ll :
:
:
lll69'ox0t'Ll
:
FI IO.ZI
etrt
: tr?tlBg
zwo'Ll:
eumlo^
poo/t\ {BeI n}urr
NVIVUN
uBqe g
Eez
.BIIIA
roruoN
l4uafiI,!./iloqog '9
234
URAIAN
Nomor
VII.2c.
Bahan
4mleskaca
0,03 kgpaku
Pas Ventilasi Jalusi
Volume
Bahan
0,54 m3
KayuBanio
- Paku
Catatan
: 0,54 x l,l:
:0,54x2
0,59 m3
1,08
Bahan untuk I m3 pasangan Ventilasi jalusi diperlukan

1,1m3 kayubanio
VII.3a.
Memasang Peumels Nilon

Bahan
27 bh
- Engsel :
Bout SekruP
27
xl :
27 bh
162 bh
:27 x 6 :
Catatan :
Bahan untuk memasang I bh engsel diperlukan
- I bhengsel
6 bh bout sekruP
Memasrng Kunci Tanam 2 x Slaag
Volume
9 bh
Bahan:
Kuncitanam
Sekrupkayu
Catatan
:9xl
:9x8
9bh
72bh
Bahan unhrk memasang kunci diperlukan

1 bh kunci tanam.
MII.1a.
2kgpaku.
Volume
vrr.3b.
ks
bh sekruP kaYu
Mencat Kayu yang Kelihatan
Volume
139,15 m2
Bahan:
139,15
Cat dasar
Catmengkilap
1,42
19,75 kg
10
Catatan
139,15
2,84
39,51 kg
10
:
Batran An.Suplemen 9. untuk
m2 mencat diperlukan
qq
qq
rr
rr
lxtl:
lx?I :
$8 \0,BIog
Errrrw87puo3tetd8qmlf
: r,rBI{Bg
1de
.re[.r6
1P 71
eurnlo1
ndurl ur8ursrue4
'qr)il
delffintu 1rcQt$Z
Zll'O
: uerlnpedrp
resup lec
g8'tt
Et
OI
.
zn'l
rrrm{ lectrtu zur I {nun 6 rnueldn5 ueqBg

: uBlBlBJ
: lB'Z x 08'r0t :
:zl(o x 08'i0I :
Er6E9't6z
EI
dePl8rnru l3 l?J r"sBP
08't0I :
zu
usqsg
euInlo^
NnIBf uBp nluldj/uesnx $cueIAI

'sslq qq z -
.PI'IIIA
Ieleul 1ec uoPB SI urrylradp ?upu1p lecueu zru I {nlun UBIIBg

: uBlslBS
qq 9'6
F og'tt
zx E9'9Ll
9[ x E9'9Ll
:
:
ssnx
le1slu]83
: LrBLIg
zu E9'9Ll : erunlo^
Ip1unl uutuep AuPulg lBouetrAl
:
urrppedp pd 1e4
ueEuap ?uap1
.JIIIIA
'Io {eel $l(l s'z lccueu zlu I {nlun
I')'uv lletpg
: uBlslBS
OI
\26'91
IIo{eer
9'Zx 69'e9
I.r1;
rrBtIBg
zu 69'E9 : eulnlo1
rIBeI uu8ueP SuatoT lBtuel l
E>lZtl'O
,tu@>ltgu'O
.qI.IIIA
OI
delD6ueu $cE4
ngZ
OI
reseplec8:{.
Zf,l
NVIVUN
uBr.IBg
sz
JOTUON
louatoruluDqDg 's
236
URAIAN
Nomor
Catatan
Bahan
Bahan 1 ttk api

1 Fitting plafond/gantung
I bh bola 40 watt
D(lc.
TL 2 x 40 Watt
Pemasangan Lampu
Volume :3ttkapi
Bahan:
- Kap +trafo 220Y
- Bola 40 watt
Catatan
:
:
3
3
xI
x2
3bh
6bh
Bahan 1 ttk api

1 Kap + trafo 220Y TL 2 x 40 W
D(.1d.
zBhbola 40 Watt
Pas Stop Kontak
Volume
Bahan
Catatan
D(le.
6 bh
Stopkontak
Bahan
:6xl
6bh
lbhstopkontak
Pas. Sakelar Seri
Volume
:zbh
Bahan :
- Sakelar
seri :
2bh
2x1.
Catatan:
Bahan:
D(lf.
I bh
sakelar seri
Pas. Sakelar Engkel
Volume
Bahan
DL2a.
10 bh
Sakelar engkel
Catatan
10
x1
l0 bh
bh sakelar engkel
MenasangKloset
Volume
:2bh
Bahan:
- Kloset porselar + semen + pasir
:2
xI
Catatan:
Bahan:
- 1 bhklosetjongkokporselen pasir
semen.
2bh
Tgz 69'98
9Z'Z
euJ
*uef
Tgz 69'98
p 9z'z
:
:
$ EV,E :
g'8 x 88I', :
,g'o x 88I'i :
88I't :
Z8'0 x
ErrJes rlsBd -
IDflraX
: rpefinur EJTBdraf uErIBg

ztu
9tI'0i
gI'I x 6'68:
uurelseld zur g['I :
:
:
cu
rrBJnlssw6'lE
rrBJn[Bs
ru I
88[']
Zl'Ox 6'lE
Joc uoteg eu
zI'0
rrBJn[Bs
uEmlBs
at
6'lE
I
ru
: rDIIreq rc8eqas uaefte:pd usrq"s

e8req et'Of uslslyr r:esepfrnd uolpzryed at 6'lE Enptuedos
Z : I rrBre$eld usp ,: Z: I
rm uolog eumlol lJsJrrtu >1nryn

eurnlo1
ru
tmleg
qgz
g'r
ituuuey uurnpg
,, errlBJo
.BI'X
Jnol{ : usrlBg
rIQ
: eurnlo^
z
eu.Br(.mol{
qqe
'azx
rrBJx ueqEg
rI9
t:
eurnlo^
uBrx
frqe+:
ur g4u
pz)il
E6'z:
z9'Ll
Z9'Ll
ru 9
ed1dryrfueg
:edrdEuefue4
,
#j:j
,reldedg -
Erge+
:u?qPg
u 7,9'LI : ournlo1
roloxrrv IsElB|qI
r{q
t8'e
'JU')il
edrd lqun -
9ZO,EZ
u9e[u?uefirededld1qt
: usqsg
: uul8l83
tl9i+
rlg g'
edH
rlv rsBIqryI
q.rsref,
ueqeg
Lez,
NVIVUN
.qz)fl
JOruoN
Puawrultoqog 's
238
URAIAN
Nomor
- Pasir
- Semen
x.lb.
:
:
40,135 x
40,135 x
Rabat Beton Tumbuk

Volume
luas:
Tebal :
Volumeisi
:
:
0,45 m3
7,16 zat
0,45 m3
7,16 z.ak
I :3:6
9,75 m2
0,1m
0,0114
0,1785
Bahan
9,75
x0,10 : 0,975m!
Bahan yang dibutuhkan:
0,9'l mt
-Kerikil:0,075x1m3
- Pasir : 0,975x0,5
- Semen :
X.1c.
Rabat
0,975x5,29
Kerikil
Volume
luas:
Tebal
Volume isi :
15,12 m2
0,10 m
15,12 x
Bahan yang dibutuhkan
Kerikil
0,48 m3
5.15 z.ak
0,10 :
1,5125 m3
1,51 m3
o
a
V)
z
E!
tr
6EZ
lDualDw/uoq0g '9
AO
Bapian
Kedu: Rencatu Anggaran Biaya
t-
:
l:
96
6l
j
v
c
I
cl
tr
I
cI
aI
O
.E
e A
!E
E
E-O
*E
'!,3
i ir
t
.E
E d
g
I
:l
I
6i
* *
E =s
H;
ji
,E
i5
i-
*! =;
5s
E E
&
:t
5
9 a
L
-S
==
ga
$
d
&
-6
6
g
!
E
g
-E
= =
d
=
=
=s
.=
d
o
2
.E
3e =I
EE F
ii
=t
= s
F
=
g
g
-*F
s*
E.
tt
t
ir P
I
E q
-I
,r
-
g. E
2-
E.
t$
$
9
'te
E E
I:. ,
!}
rt
;"
F I
I
d
E
g
o
a 6 !
I
['
ct
J *g F ; F
- !a I oI t
5
t
3
-s
d
E
3
=
a.
=
a
5
g B E
E
xq
r
q
P= I
Ei F E
iH
{a. tI.
3E
-B
{c
3
=
c
t-
6.
!
2
o
ca
sl
6
Er
a
F F F
s
= =
c
i B
e E
E'
EI
ts
!
e
E'
eE
E.
E
gts
Ir
g
=
Jo
t
IE
{
ts
II
6
B
s
I
a
.E
N
C
,
c
lw
lmreto,Iltoqog
.g
I
T
242
6. TIME SCHEDULE (RENCANA KERJA)
A.
PENGERTIAN
Time berarti waktu, schedule ialah memasukkan ke dalam daftar. Time Schedule atau
Scheduled Time ialah waktu yangtelah dite,{tukan.
Jadi yang dimaksud dengan Time Schedule ialah, morgatur rencana kerja dan satu
bagran atau unit pekerjaan. Time schedule meliputi kqgiatan arfiara lain sebagai benkut
Kebutuhan tenaga kerja.
:
Kebutuhan material/bahan.
Kebutuhan waktu.
Dan transp ortasi/p engangkutan.
Dari time schedule/rencarnkerja, kita akan mendapatkan gambaran lama pekerjaan

dapat diselesaikan, serta bagian-bagan pekerjaan yang sahng terkait antara satu dan
lainnya.
Sebelum men) rsun ren&ma kerja, harus diperhatikan bagian-bagian pekerjaan yang
terkait satu sama lain tersebut, serta pekerjaan yangdapat drmulai tanpa menunggu pekeqaan yang lain selesai.
B.
TIRAIANRENCANAKERIA
Uraian rencima kerja ialah menyusun program kerja sesuai dengan urutan dan kelompok pekerjaan.
Sebelum menyusun rancan4kerja, harus diperhatikan beberapa hal dr bawah
l.
2.
3.
4.
5.
ini
Urutan langkah ke4a trdak boleh terbalik.

Setiap bagran pekerjaan dilukiskan dargan garis lurus sebagai garis kegiatan.
Panjanggaris kegiatan ditentukan oleh jumlah hari atau jurnlah minggu
Jumlah hari atau minggu dapat dihitung berdasarkan jumlah tenaga kerja.
Bagian-bagian pekerjaan dapat digabugkan menjadi satu gans kegiatan.
Untuk men)rusun rencana kerja, waktu yang dipergunakan dalam bentuk hari atau
minggu.
.
'uBln)l8lrBsraq IJst{ tIEFunf uEBueP sluuies uwot&ax
suDD vefurlp lBptrBllp LtsP <Iesales qBlel ufir?de1 urqrsreqund e[q lelnrulp pdeq
loex r$lerr(T'cl
'uugul8uesreq IJst{
suog vetrnp
reprrBrp uep 'rcseps
rppl
gepnf ueftnp
uulrzs uoqor8ay
uettrBdel uuqrsrequed e[g relnturP pdeq

4ueldmnog 8ueszunryql
'uelffiuesreq
F?q qeprnf ueftnp uanes uow8ay suop

ue8rnp reprre$p Eue,{ urefteled repru lempef utBuap Isnsas 'efes uederl PFuIIp 1edBO
uu8uudul rruqlsre qlre4

'1
?I
ohay qoqtuoT
'efte;tr strecue1 unsnfiraur
UEP rrerl
-BrnEueur urBIBp ef:e>l gerptrel re8eqes uqewrErp ssle Ip ueefte1e4 pqog ess1rnsred
uee [e1e6 ueFeg essllesred
'uezfte1e4
qns aseilresrad
pqo g ascInsred
'
ue&g
'
trulueq rreqes
ue&q
edereqeq ssle Feqlp ueefte1e4

IJBq 9
%
00'8
IrBO
Eueduelsuey
ohLS'o
I :
IJEq
uele6al sFeg
rrse4ueErun 'e
IIB)[ nlBfl IsBpuod 'c
uele6al sueg
ohll'o
o/ott'O
rlequro)
ueErug
uepGol speg
rsepuodqBueJ,wlIB9 'e
uugu88uatr'7
o/o}t'l
'
uee fta1e6
pqog eseInsrad uBIBrn
uup6ol sueg
'c
IIB) nlBg rs8Puod
uep6e>1sueg
IJBTI
IJBII
veqt
IJEII
FBT{
uep6e>1sueg
u[:ey so1 p
sueg
o/oz8'Z
trele6a>1
leex r$larro 'c

uep6el sgeg
1ue1ilmog Eueseurel4l q
uep6al sueg
vdtrcdelueqrsJequred'e
o/ot9't
yBqt
o/oe90
veqt
o/oZZ'O
'
uuBFlu.red 'r
rsYoNoirN\rvfutr)rf,at'r
'uer1 ruolol ruelsp eI

lreq qe1umluep 'ueefte1ed
uerSeq ]oqoq tuolo{ rupp eI uurplnserury ueefteled ue6eq }oqoq eseuesred de.r}as Blrstu lp
'ISVONOd N1ryfUiDIEd '1 ueefteled loduopl uesepltrad uulllreqrp It{ t{Blrt"q IO
alnPaqcs
aurl
'9
U4
ld.Los Kerja
Gais
Dapat dimulai bila pembersihan lapangan telah selesai, dan ditandai dagm
Kegiatan sama dorgan ju",lah hari bersangkutan'
Galian Taneh Pondasi
durgm Garis
Dapat dimulai bila pemasangan bouwplank telah selesai, dan ditandai
Kegiannyang sama dengan junrlah hari bersangftutan'
2b.Unrgan Kembali
dengan Garis Kegiatan
Dapat dimulai setetah pekerjaan pondasi selesai, dan ditandai
yanB sama dengan jumlahhari bersangfttftan'
2a.
,3a.UmganPasir
Garis Kegiatan
Dapat dimulai setelah pekerjaan galian selesai, dan ditandai dengan
yang sama dengan jumlah hari bersang!<utan'
3b.Aanstampang Batu Kali
Dapatamufai setelah pekerjaan urugan selesai, dan ditandai dengan Garis Kesiatan
yang sama derUan jumlah hari bersangkutan.
3c.Pasangan Pondasi
dan ditandai dangan Garis

Dapat dimulai setelah pekerjaan aanstampang selesai,
Kegiatanyang sama dengan jurnlah hari bersangktrtan
Schedule berikut ini :
Peijelasan langkah kerja I di atas digmbarkan dengan Time
T-
(,
9'
o
a5
o
c
(o
l,
o
I
!
o
3
o
D
to
t
=
1'
(o
9..
@
o
f
a
o.
@
o
.o
@
-*t
1'
o
5
ao
ah
D
o
(r)
(Jl
x
o
-o
(o
=
6',
ET
g
A
(o
t\)
p
i
o io
P. a
6' a
:J
o
f
D
f
l,
I
I-
o
o
x
o
xo
a
o
o
-t
3
c)
o
o
a
(o
E
{c
)o
E.
o-
o
o
xa
ET
9.
=
D
a
6
N
o
N
.tr
ot
(,
o)
-o
z
o
c
T - lt
o
1'
m
3 x
z
q
m !
lll
7 x
q)
c_
vmL
o
=
oe
F
!9
x
G
-r.l
10
z
zo
o
ID
3
(o
o
f
ct)
o
=
-o
{!
>m
aa
-o
N
,\)
f[a
zrn
o
o,
{
o
@
(,
t
o
o
!
o
@
o
N
I
gw,
zlnp?q)s
auu
'9
U6
LangftahKerja 2.
Dalam langkah keqa2. sernua Bagan Pekerjaan seperti garis ke,giatan
a.
l). b.
c.
d.
a.
2). b.
a.
3). b.
c.
Lapangan )
MemasangBouurplank )
Dreksi Keet
)
Los Kerja
)
Pembersihan
)
)
)
Aanstampang Batu Kali i
Pondasi n"t""f"fi
t
Galian Tanah
Pondasi
Kernbali
Unrgan Pasir
Urugan
Dgabungmenjadi Garis Kqiatanpekerjaan 1.1.

Permtrlaan.
Digabungmenjadi Garis Kegiatanpekerjaan 1.2.

Penggalian.
}*bungmenjadi
Pondasi Batu Kali'
Garis Kegiatanpekerjaan 1.3.
Penjelasan langkah keqa2 di atas digambarkan dengan Time Schedule berikut ini.
Ltz,
alnPaqzs
auu
It
l,
o
f
=
a
Al
(,
P
C
C
(cI
=
1'
@
o
9..
f
(o
o.
o
o,
x
D
(D
t
6
ah
o
5
I
C
x=
so
ao
5
a-
o
(,
x
o
f
(o
(D
N
P
o
D
I=
(o
o
D
3 =
(t
g ol,
r
o
o
x
o
D
:o
xo
6
I
o
3
D
o,
f
(o
ET
o
{c
A
o
(o
E'
it
o.
D
o.
=
x
E'
p
1'
o
3
u
o
d
=
o
=
o
z
o
l,
!9
o0
xm z
vm m!
(-
s
o
:o z
vn
L
sx
{D
-t
!,
s,,
B
T z
zo
o
a
ED
J
(o
D
{nl
tv
aDa
mrn
z
o
o
UI
(o
o
(n
!
@
o
o
ol
..1
o,
@
cl
'g
UB
I
I
I
I
I
I
I
o
o
o
N
o
D
(n
+)
(n
Si
M.=
a2
.r1
o
E.
.Eb -o
\J
)
st
o
N
ts
q
o
H)
o,t
^^^
.EE
\2cE
qE
.$
ctt<!
t d=.-
E $
EA
lu
.5'EEET
gf En;
Er^- #
5E
N
N
:d&& E
E
=$
I
I
I
t
t,
E 98 E
2* E!
5
EE
bDt
g
ao
R.'Fo
H -E
& qb
.* JA
o
o
6)
EE
5
A E.A
:lrc\l:i
I
I
c{
i,;
g
f;,
E
l-
F@
6
o
z
z o
G
z
a
t
E
u.t
Y
.L
r,rJ
ul
r.lJ
E
l
zo
Y
(L
j
c6
o,
c6
CL
o
6
5
E
o
0-
6
c
E6
6
-o
E
.L
Ci
.Y
o
6
c6
E
co
Iao
.o
o,
c6
o
6
E
=
ti
c
16
o
6
(U
p Yo
o o
.=
o Jo
o
b
q
o-
<i
(L
E
6
c6
F
c
.q
E
.g
(!
o)
rf
6
6
E
o
ta
o
CO
'a
=
6
tc
o
0-
c6
g)
c
?
l
Ci
ri
0-
GI
co
b
co
o
G
o
6
&
c6
dt
o)
c6
oE
6c
Ci
o,
Cr)
E
Y
tf
d)
6
E
co
(L
tti
ll
o>>
l(
illl
'o-
ts
Ff,r
b.JUB
6rgll
-cc-ts
o\a
-l
tr,
EI -t-(/)
-t
-l
e-E
*2
\E
It
E.
t!
o
o
d
rd
o
F
;o
E
E
(,Q
D
D
o
(t
E] E'
o
o
H
tt
ED
Fl
Fd
tD
(a
rD
oo
'6!t
o
ir
o
t+
FU
ro
!
H
so
x
D
FU
B
D
'u
o
!t
li
E
"ul
ol
FI
?
'g
o
,t
;l ;
.D
6
(D
6'
o.
'ul
ol
Fl
xl
EI
rdl
R"
D
(D
!t
g
o
U
gt
FE
o
F
l!G
o
o.
z
o
>o
F
(!
d1.
s
>o
a
!,
t.,l
E
frl
X
F
7
-:
0
Fl
OQ
!r
D)
EEEE
il lt I
6\ok.
-{
P
q
h.J
z.
E,
:asE'
c\E
o\
tJ
"5
*o
lltt
\o
'\o
o\
l..J
ioo
o\
l..J
oo
"s
\o
0a
F..)
\o
lr)
\-ao
t0
-.t
s8
-o
H
\O t.J
Qu)
oo
t,Ul
rc tc
o\ c'
N'.)
t,
qu
lltt
b.J
())
f.)
(J)
t..)
\o
E'
)lJ)
uN)
O\ OO
.9
rc
o\ c-
-.1
f.J
u)
o 'o
(/)
7( rr
illl
u)
tJ
-Ea
--
h)
:U
o\ o\
rc
E]
ca
\o
\o
TD
(r)
awll
'\e1
!,
s
\o
o\
sb.J
\o
NJ
-.t
o\
\o
o\
o\
\o
!'-,
\o
t(
\o
--J(,
-J
UJ
z
o
o
L^,
l.,J
"t9
o\
I@
rz,
(/)
(/)
5
(,
oo
@
-s
t'J
o\
I@
lJ)
N.J
N)
f.J
{9o
P
t.J
\o
t-J
o
lr)
i.
-J
o
\o
apPaws
o\
tJ
u)
\o
5
(,
N)
{o
\e
o,
)o
tJ
o\
o\
o
lrl
rE
llll
HO\
oo
si
\o
\o
\o
i.J
C)
't
\o
(,)
\o
N
o\
-t9
7(
-t
o
t- o
tJ
o
6VZ
5
o
U)
\t
o
o\
o
tJ
-o
o\
o
o
\o
oo
'9
ue8uude-I
uBnHBleEue4
YCIII)T NYIOYfl
rsz
6Eu1 :
JeqeT :
EuefrrBa :
:
eurnlo^
1
.I
a
A
IxTxd :
snruru ueErnq
'lBqel x rBqe.I
x Eue[ue4 : e,{usruales nep uededploleg-{oleq 'ndel (lsl) eumlo^ uer1n1tIerxlru In1un
flAYX flIAITTOA
e,(urped
-es urlleunEredrp lnurn 'e[eq regep usp ueJDIn-rrEJDIn r.raprunlp etnl 'uopq EuoroE
-Euo:oE usp n,(s{ eumlol 8un1qftieu BJBc rloluoo uDIIJeqrp eft8rns rur rlervreq 6 tuefred
rlerruln undneru re1atuerp ryeq 'erne1 rseq ueErnp Bpeqraq uspe4 rseq edqesr6l
'(erseu
-opq ulsnpul rspuels) trS ruBIBp -rnplp qepl tue,( repuBts trerruIn rtrnuer,rnru IepB 6rrBd
>1e.(ueq 'ueresed p ledepr4 Eue,( rseq UEJDIn B AqBq rumpleturp r{BIe} euzrure8eqeg
'
er{tnesentueur r.rap rngepErnu srueq'errrsrs
-BqBu nBlB B1y\srs Eueroes re8eqes
rsrrnlq Eueroes rcEuqes IBq sped
fuVdr-'ue6uude1
rnr{epEuetu >lepr} ulpretu etstfr p epd 4edu
-eq
'vrllr.de1lp urllntueltp 1e,(ueq I?pl1 BuoJurl lnqesrq uBnlBs-rrurTes IrBO
ffiuq
'q?rqel
UEP
r{cul
qnc 'rul'te1t1 'rtup

'eq 'e:B '?r)'"tJ,Jc
sstll r.rBnl"s
ISI I,IEN}BS
'eIIIu uBp r.pur
'uq 'ulq 'ur 'uJc
Eue[uBd uetBBS
: rgedes ]nqasrq Bpuoq usp uen]Bs epd mqeptrnu srueq elDI eles n1ual
npns Eu1gp1 uep ssnl 'lsr Eunlffirnu {n}un
'smuru urleunEredureu
sruer.{ e}H Bpueq
er{urcBeqes
UIBI uBp n{41 eumon Euqqtmu erec resen8ueru ftrern4 urleJeur ers$)B rp 1er{ueq B,trqeq
rudrunftp Euues 'qBIoIeS lp undneru ueefteled ue8uedel rp truruele8rnd uep leloueg
flINIITOA
'I
esz
254
Bagian Ketiga: Pengedtuan Lapangan
Yang dimaksud durgan VOLUME KAYU M3/BATANG ialah berapa m3 isi kayr
untuk setiap batang balok atau setiap helai papan, dan sejenisnya.
Dalam daftar terdapat kolom no. urut, ukuran pnampang cm, ukuran luas penanpang
cm2 dan panjang masing-masing 300, 400 dan 500 meter. D bawah ini diberikan *rrt"f,
nomor urut l, 5, dan 2I
Perhatian no. urut 1.
.
IJkuran pnampang 3 x 4 cm
Tebal
Lebar
: 3cm:
: 4crn:
0,03m
0,04m
Luaspenampang:
:
:
Untukpanjang 300
LxT
0,04 x 0,03
0,0012 m2
m- Volume :
:
Untukpanjang 400 m - Volume :
:
:'
Untuk panjang 500 m - Volume
:
3 x 0,0012
0,0036 m3
4 xO,OOlz
0'0048 m3
5 x 0,0012
010O6 m3
Volume di atas adalah volume (isi) untuk
I
r:
L'l
rr
Tebal
Lebar
FT
Luaspenampang-
8 cm: 0,08 m
12 crn: 0,12 m
:
:
lii:
I
batang ukuran 3 x 4 cm dengan panjang 3,
Perhatikan no. urut 5.

Ukuran pnampang 8 x 12 cm
H
H
i1
4, dan 5 m.
Untukpanjang3
LxT
0,12 x 0,08
0,0096 m2
m-Volume:
:
:
Untuk panjang 4. m - Volume
3 x 0,0096
0,0288 m3
4 x 0,0096
0,0394
Untukpanjang5
m-Volume:
m'
5 x0,0096
0,048 m3

Llkuran penampang
Tebal 2'qn:
Lebar : 20 crn:
Luas penampang:
2x20
crrr
0,02 m
0,20 m
LxT
0,20 x0,02
0,004 m2
Lhtukpanjang3
m-Volume:
Lhtuk panjang 4 m.- Volume

Untukpanjang4
:
:
m-Volume:
x0,004
01012 m3
4 x 0,004
01016
5 x 0,004
0102
mt
r
90'0
'tz
9Zx7
0900'0
'sz
sr00'0
97ZO'O
'92
9Zxt
I0'0
0'0
'0'0
gr0'0
co'0
lzo'o
g0'0
zto'0
t0'0
09I0'0
zo'o
sz|'0
0'0
st,0'0.
0nz0'0
0800'0
0100'0
02r060
0900'0
08I0'0
00''fd
00'r'fd
00's'fd
g00'0
8t00'0
g00'0
9600'0
Zrc.O
0tI0'0
srI0'0
9IZO,O
8820'0
9e0'0
882060
,seo'0
gto'0
I0'0
0'0
,0'0
s0'0
?rI0'0
T,eto'o
gLSO'O
OZLO,O
e9E0'0
,8r0'0
s090'0
,0s0'0
9190'0
s180'0
88S0'0
,8r0'0
s60'0
9L9o'O
60'0
gztt'0
9I'0
7'0
9Z9o'O
sr8I'0
SZ,O
szte'o
60'0
lz'o
9'0
gl'o
6n'o
szlg'0
8t'0
n9'0
8'0
sLog'0
I8'0
SZIO,I
9Z'l
gz'7
9Zt8'7
EuulBc
TTTBIBCI
.ru
9L89'O
9L'O
9L9E,O
zt'0
s0I0'0
ZLOO,O
qslunf
9T9S,O
gz'o
gTx
0zx
ozx
t
t
o(,12
00I x 00I
9LXSL
0sx0s
.EZ
a, a,
'tz
'02
'6I
'8I
'sI
9x9
SZZI,O
'91
0rx0,
9I'0
'Ll
9tx9t
9Z0Z'0
,0'0
9ZZ0'0
96I0'0
69I0'0
IZI0'0
9600'0
ZLOO,O
s00'0
nz00'0
zr00'0
0tx0t
SZX
SZ
oTx 07
SIXSI
ttxtt
gI
xtI
II X II
xzl
ZI
OI XOI
'nl
'eI
,21
II
'0I
'6
'8
.L
zrxS
.E
Lxs
'n
ztx9
.I
,xe
'7
9x?
IIBJn>IIl
ssll'I
(ur3) ?uedueue6
("ur3) ftiedureue6
'oN
CNYIYS/nAY)I IIAInTOA : UYJ^{Y(I

'turseu-turseru
eumlol uetnp tuepq deqes uern4n rueceur-rrreceruJeq JExtsP urlllJeqlp rtn qE lq (I
'ftlepq' ' ' urrep uepq Zftw$q I eumlo {n$n'ndu1uerruln
tuBcsru-ruecBrrueg Fep
9SZ
eumlo
uBcr.Bru lBdep us)lB BpuB 'sslB rp qoluoJ eBIr FeO
awnloA 'I
7
256
B.
Bagian Ketiga: Pengetahuan Lapangan
JUMLAH BATANG KAYU/m3

Yang dimaksud durgan "BANYAK BATANGA{3" ialah
berapa jurrrlah batang kayu
trntuk setiap m3 balok-balok, papan dan sejemsnya.

Untuk menertukan jumlah batang kayu setiap I m3 lebih dulu ditentukan penampang
kayu dan panJang Di bawah ini diberikan.contoh nomor urut 1, 5, dan 21, c,aramengfritung
jumlah batang kayu untuk tiap m3
Perhatikan no. urut
1.
Ukuran penampang 3 x 4 cm.
Tebal 3 cm : 0,003 m
Lebar : 4cm: 0,04 m
Luaspenampang: LxT
: 0,04 x 0,03
: 0,0012 m,
Panjang 3.00 meter
Volume : 3 x 0,0012 : 0,0036 m3
- l'00m3
: 27i,77batang
Banyak batanglms 0.0036
Panjang 4.00 meter
m3
- Volume: 4 x 0,0012 :
1,00 m3
Banyak
batanglm3
0,0048
Panlang 5.00 meter
- V:
Banyak batanglm3
0,0048 m3
208,33 batang
m3
5 x 0,0012
l'000
m3
0,006
m3
:0,006
m3
rc6,66batang
Perhatikan no.urut 5.
Ukuran penampang 8
Tebal 8 cm:
Lebar : 12cm:
Luaspenampang:
x l2
crn.
0,08 m
0,12m
LxT
0,12 x
0,08:0,0096
m2
Panjang 3.00 meter - Volume : 3 x 0,0096 0,0288 m3

: 34,722 btg
Banyak batanglm3: 1,00 m3/0,0288 m3
0,0384 m3
ParUarrg 4.00 mder - Volume: 4 x 0,0096
: 26,04 batang
Banyak batanflm}: 1,00 m3/0,0384 m3
Panjang 5.00 meter - Volume: 5 x 0,0096 0,048 m3
Banyak batan/m3: 1,00 m3l0,048 m3
20,83 batang

IJkuran penampang 2 x 20 am.
Tebal 2 qn: 0,02 m
Lebar : 20 crt: 0,20 m
Luaspenampang:
LxT
0,2O x
0,02 :0,044
qrf
se'g
SZX SZ
szgo'o
Ee's
0z't
,?l
0tx0t
60'0
OL,E
LL,Z
CLL
'9I
sexs
gZZl'O
Tl'z
lo'z
E9'l
go'z
gg'l
sz'l
sg'I
tz'l
66'0
Ee'l
00'I
08'0
6S'0
w'o
s'0
g'o
9Z'O
oz'o
sdrs
ofze
0s
88'8
0,00'0
ot,lz
'tz
,LI
9txst
0tx0t
'8I
0sx0s
gz'o
'61
9LXSL
SZ99,O
'02
00I x00I
SZOZ,O
gI'0
'91
,9
x0I
.L
(,t x zl
wrc'0
'I
IIXII
IZI0'0
LZ
69I0'0
ZL,6I
6L,II
II
EIXSI
x?I
96I0'0
oo'Lt
9L'Zl
SZZO,O
I8.'I
I-I I
'z,l
02x07,
lo'o
e'g
'I
IO'0
EC,EE
S7
0z
sl'tz
LI
9T,
88'tI
SS,
99'OZ
E9'gl
8.I I
0z'0r
tl
XEI
OI
'01
,6
'8
E'Id
trd
9'fd
9xl
,xe
zr00'0
LL,LLZ
efs0z
gg'991
vT,o}'o
88'8EI
9I'?01
EE,E8
'c
Lxg
s00'0
lz's6
w'lL
II,
,n
7,1x9
zL00'0
oE'91
ZL,bE
LL, LZ
's
zrx8
9600'0
zL'?e
i0'gz
eg'oz
LS
(u3)
,w lSrrcpgqglurnf
zur
'ru
FBp
ru I
Euedureue6
(u3)Euedunua4
rrBrntf
sBnT
flAYI CNYIYS IMI Iff
.I
'oN
: UVJ.:[Y(I
ruBlep Ma1 e,(r-op,(ueq nslB Euepq qeluntregeP uBllreqlp FrI qeaeq
Iq
'nAe1
uerqn
luecau-rueceuueq
t6p peq
ruelep Eueleq qefumf amlrqEueu ledep uule ePue 'ssle Ip qoluor
Euepq 0g :
cru ZO'O
Eueleq Og'(,9 :
eu gI0'0
ftrepq t't8 :
ZI0'0
swZff1leu 00'I: ,utfirrcyqledueg

,00'0 x g : awnlo1 - relau 69'9 Eue[ue4
cu 8{0'0/eu 00'I : ,ttfir;ryeq{8.{ueg
t00'0 x ?: ewnlo1 - re1elu 69 p ftretue6
eu ZI0'0/eu 00'I : ;lu,firrcpq>1ef,ueg
,00'0 x : eurnlo1 - ratetu gg g Eueftre4
cru
aunloA 'I
LSZ
7
2s8
NO.
Jumlah Batang/ m3
LJkuran
Luas
Fenampang(Cm)
knampang(Cm'z)
PJ.3
PJ.4
PJ.5
)1
x20
0,0060
55,55
23.
4x20
0,0080
41,66
31,25
25,00
24.
2x25
0,0050
66,66
50
40
25.
x25
0,0075
44,44
33,33
26,66
26.
x25
0,01
33,33
25
20
C.
4t,66
33,33
VOLI]ME GORONG-G'ORONG
Gorong-gorong atau pipa beton pada umunnya digunakan untuk mengalirkan

air dari
suatu tempat yang lebih rendah. Tapi dapat jwa dipergunakan untuk keperluan
lain seperti
pondasi sumur. Panjanggorong-gorong biasanya 1,00 meter dengan
diameter berbeda-beda.
Volume gorong-gorong atau cincin ditentukan oldr
dl : diameterluar : 2rl
d2 : diamderdalam: 2r2
t : tebal cincin
12 : %xd2
rl : r2+t
N : 3,14
Luas cincin n x (rl2 - 12, )

Volume : Panjang x n x ( r - rr, )
r,
Di bawah ini diberikan beberapa contoh menghitung Volume Gorong-gorong berikut
daftar yang telah disederhanakan.
Contoh
no. urut
Dikdahui
l.
: d2: 15 cm
t7 crrr
p : 1.00 cm
Carilah isi gorong-gorong beton

Jawaban:
d2: 15 cm: 0,15 m
t : 7qt:0,07m
12: Yzxd2 : YzxO,l5:0,075m
rl: r2+t
:
:
Luas penumpangcincin :
:
:
:
Vol e
:
O,075 + 0,07
0,145 m
fi
x(rlz
r2z)
3,14 x (0,1452 - 0,0752 )

3,L4 x(0,012025 - 0,005625)
3,I4 x 0,0154:0,048356
1,00 x 0,048356
0,049356 m3
e04t4
m2
ssrl'I
erunlo^
srr'0
slo'0
89880'0
,8r0'0
Ll'o
0t'o
6SO'0
g69o'0
gEeOLO'O
E0L0'0
9ZI80'0
tI80'0
lrr
zlu
9t'o
gzt'O
u
zt
ZZ,O
96I'0
lIIc
IJ
L
L
L
L
ruc
Isqer
0
9C
07
SI
IUC
ZP
't
.E
,z
I
'oN
eNou(x)-cNou(x) flr,{Ilro^ 3 uvJ.f,v(
'
oo'l
eumloA
eu 86rZ'0 : 86lZ'0 x 0o'I
zu 86IZ'0: LIO'O x tl't :
(60'0 - 9lo'o) x ll'E -( z0t'0 -zOl'o)xll'E :
: u.Icqlc tueduemd senl
("Zt
"1t)xtt
ru 0?'0 :
0I'0 + 0t'0 :
l+T,t : lt
: Zt
ur gE'O
09'0 x z/r
TP
x Vt
trl 0I'0 :utc 0I

ru
09'0 :tlrc
:uBqB/(Bf
09 : zP
uopq Euorot-Euoro8 Isl qBIIref,
ruc 00'I
ur)0Il
ruc ' 09
692
:zp :mqspIlo
'6lltm'ou z qoluoJ
aunlot 'I
260
NO.

d2
cm
Tebal
cm
rl
r2
Luas
cm
m2
rf
Volume
5.
35
0,255
0,175
0,108016
0,1080
6.
40
0,28
0,20
0,t20576
0, l2 10
7.
45
0,305
0,225
0,133136
0,1 33
8.
50
10
0,35
0,25
0,1884
0,1884
9.
60
10
0,40
0,30
o,2lgE
0,2198
10.
70
10
0,45
0,35
0,2512
0,2512
1t
75
10
0,475
0,375
0,2669
0,2669
l2
80
t2
0,52
0,40
0,346656
0,3467
l3
90
t2
0,57
0,45
0,384336
0,3843
l4
100
l0
0,35
o,25
0,1884
0,1884
Ipur qm SztI
'F4lqrlo 17.
tu Z820'0
ew 9l9L'0
qcln qnc I
poJ re&rsl
FEJ ql1c E.8
ur
IlI I
tu I
raII000t
Peolgzgo,o
lltmc sIEg'o
em L8'9I
9200'0
eruP
000I
wolz
lm]
LIES'Z
errl
r3eJ gnc 09
69Ii'I
eu
rpul ds/ql
Qnc gg1
:
:
:
13eJ qnc I
PrBf qnc I
Iuus I
u4eruu/Peol I
Irrns I
zu 10000'0
zUI
zu 00I
n'gL1l
peE bs
e$e llLt'z
s1692
rcr
'u
,tllcful
z'tl
eJ',enoo! 6EgE'l
sPoor 188'6
zrrDl I0'0 :
:
serpu bs gsl'o
sPrsf bs OgOt't
8q 00I
selru bs tggt'0
zrrIn64lE0[O'0 :
et4lzut Lg6zz'o :
III0I'o :
EqLlot'} :
zru 0000I
:
:
:
:
Wzu I
srl I
I
zrrD
?CI
eJ" I
sq I
zul I
I
rpul bs/ql
spoJ
st{
zw 6760'0
zu EI98'0
Poor
erce/pog bs
0,
sPoor 09I :
:
zgl'g
Ipwbs rll :
EJCE I
rpubs I
zrrJo
reeJ bs 6
sarcB
TI\Tf,IIXO
0i9
roo; bs 1
6esredTpred bs 1
ersnbsplur bs I
'svflr Y
'Z
vn
X;2
Bagian Ketiga: Pengetahwn Lapangan
1m3
1m3
1
litr
ldm3
thl
ldal
i
:
lOhl
:
0,001 m3
:t
: 1 liter
0. 1m3
- :
I kliter
: o0rm3
1cm3
lcm3
:
: 0.11
: 0.0000011 =
1m3
1m3/ha
I quater
I barrel
I bushel
lbushel
I peck
l gallon (A)
l gallon
I quart (A)
l piat
I gtll
I cub indr
lcord (4' x 4' x 8)
hogshead
1d
I cunit
l lund
I cub feet/acre
c.
BERAT
I l"qrgtdl
1 I,ottgtot
l Shorttsr
I ceiltral
I cu/t
I quarter
I stsre
I pound (lb)
I pound
I ounce
I dram
l grain
:
:
:
':
:
:
:
:
:
.:
:'
:
:
:
:
2,75 bushel
2,20 gallons @
0.27597bushel
l liter
I liter
I liter
I litr
1,3080 cub yard

35,315 cub feet
0,42376 srper fee
61,024 cub inches
0,2642 gallon (A)

0,2l998gallon (B)
1,0566 quarts
0.07 gtll
0,061024 cub inc
0,27589cord
= 14,291 ctrb foet/acre

: 2,909h[
31,5 gallm:
t,432hl
8 bushels
gallon
4 Pecks
2 gallqrs
4 quart :
l
2
36,368 dm3
9,092 dml
4,546 dmt
gantarg
pints :
4glls :
20 fluid
:
128 cub
feet:
2band :
0,9463 dm3
0,4732 dffP
141,983 &n3
L6,337 cl,;rf
3,6246 qrf
2,86411
45 ins
18 ins
4ins
0,069974 msltn
2240lbs
1016,048 ks
20 crrft
2000lbs
100lbs
8 stsrc
2 storc
14lbs
15 oz
7000 grains
16 drams
907/Bkg
90,718 pon
50,805 kg
12,70
W
6,3skg
453,592 gr
28,35 gr
1,77 gr
0.0648 gr
uotfiln
t6r0'0
ulBrp
Lrgo'o
elqBc
wl
l8z
IuuI 000I
nlc 00I
rur{
ruBP 0I
6I
sprBd 96:0I
e[ar LEI7,9'0
tuP OI
sPJ. ge6O'Z
EIIIu
vb 0i9'z
LU
Zl0Z'0
u 900'?
'ru 628'I
N 9689,0
tu 000I
FEJ 9.9I
ru 882'8I
uII
uII
ruI
rur{ I
I
I
UDI
UDT
tptrl I
{qI I
r4rrBJ elstuAlrl I
tnBrp Io'o
wvt 6z'L
ruelp :n4nSmu4uoqgeg
elod po-t
IaeJ g
wew gz'0
pq8uolplod por
peJ 09
ellqBc
sruo$eJ 0I
wutz6L
pr
W LII,OZ :
:
:
loEJ
pJP.( 9971
leeJ 0829
E6O9,I
Iq
1
1
1
lB,.(s{plqec I
99
t{cq zI
tu 8r0E'0
tu 1116'0
roeJ 0809
Ze98'I
UDI
ulBrIc
,"*,TTI
Pre{
e{Itu I
AII[U I
EIFU N I
9NVfNVir '(I
ue1ueE1
sql
sql
g'g
E'I
lls{ I
Irulld I
ecunonL1g,1'o: fr1
.
f,.y ueftnp rsBlRsrp JI8
16
:urc
sureJt
1eJeq :
I
Z,En'il
IJBp
: peol I
:
.6,
srxBJp
Ot
,9'g
:
suo I
rB
OOt
:
suol
Pool 0I
puod
.tEOOS :
puod
suo g
zo
:
ptln,d1
Et t
LZ'g
Et oot
l g96'I :
Islumb I
'tc
Et
uol I
sqlqn111 :
OOO1
:
uol I
uoluoqs
g'9I :
slrulld
Z0I'I
nol8uol IZ186'0 :
Et OOO1 uot l
:
zol
:
l,.Y\C
I
:
qII
: qEnini(und
1
1
1
eormo
tqtnmperpunq
punod
frZSgSft
surer8lZ
'z
r
2&
Bagian Ketiga: Pengetahrun Lapangan
:0,249grodpole
lm
lu
: 0.547 fathom
: 4,97021irk
: 0.01m : 0,39370 inches
:i
, hngkaranduria
40
jtta
:0,000001 m
/l
__/-
/--\ \
w'6t
w'9t
tz'tt
68'ZZ
EZ,IZ
IZ,IZ
L8'91
06'zz
g6'Ll
zg'vz
E8,IZ
EE,6I
ll'97,
7,1'gz
lL'02
9Z'gZ
LZ,8Z
LLL
8I'0
6I'0
L,TZ
SI,ZE
LI,ZT
sz's?,
99
8S'el
6l'le
lz'i.
g8'92
89
00'6,
lz'91
oE'9f
ze'g.
LV,8E
8?'8
tz'08
l9'82
t9'61
60'gI
09
00'88
L(n
Z9
w'tz
EL,S
8n'n
96'01
lg'g
gl'g
tg'l
ss's
OL
8S
'8'
9e'le
9l'62
W,LZ
00'92
w'Ez
,8
NE
8S.I I
68'0I
ss'8
ss'8
TL,9
L0'6
80'6
EI, L
se
9Z,ZI
zg'6
zg'6
59, L
9E
nv'nt
69'El
96'zl
LT,OI
8I.OI
66'L
91,'0I
9L'0t
w'8
vE'tt
It'll
99'Zl
,6.I I
L9,ZI
56.I I
L8'6
s'6
6'8
s8'I
s8'gI
s8'01
OI.8I
z9'91
IZ,SI
,6'll
SO.EI
0,
6t
lz'9r
6n
9n
nn
zn
w'Ll
9E'61
oz'91
gl'lz
t9'9r
8I'S
9Z,E
9S
Z9
ZE
lz'ol
t0'g
,0'g
lE'g
00'9I
s8'
gs'E
g6'z
n9
09
IE
t9'6
vs'L
s9'L
E6'g
8
LE
zL'z
gl'z
EZ,Z
00'z
gr'I
8S'I
6'l
LO,
te'9
t6't
zs'l
LO,
09'g
sr'g
ZL,S
lE'g
EI.I
96'0
6L'O
8Z
W,L
6Z
I''g
00'6
gL'g
sc'9
rc'n
gl'E
vl'e
E8,Z
?9'Z
LZ,Z
lo'z
LL,I
vg'r
ET,I
6Z'S
EZ
t7,
lg'l
w',
Ig'e
gs'z
ZZ
6I
8I
LI
9l
9I
TI
EI
II
IZ,I
s6'0
ll'l
I.I
6L'O
w'o
lg'o
g'0
gz'o
0z'0
bg'o
6l'o
9E'O
sz'o
LZ
9Z
9Z
?z
0z
00''
lz't.
6g'z
gz'z
96'l
69'l
OI
00'I
Ig'0
0s'0
0s'0
8'0
8Z'0
oz'o
62, L
gL'g
sl'l
s(v
lo'z
n9'l
tz'l
sI'0
7,5't
08'
08'
9n'E
ll'E
E8,Z
v9'z
LZ,Z
LL,I
E,1
?0'I
68'0
sL'o
zg'o
09'o
6'0
0'o
zz'o
ZI
6
8
9
s
l1
,l:l
t
utft4
zuc
tu1E4
zuc
unu
p
atft4
c
cF
tl
zulc
wfi>1
zuc
d
unu
p
tt
tl
A'
A'
1ulnf, SuEfBfluBp
pas-ra6 Sucpg loqotr uup Suuduuue4
vfYg uvr,f,v(r'
s9z
W'
26
Bagian Kertga: Pengetahuan Lapangan
Penampang danBobot Batang Persegr

dan Batang Bulat (Lanjutan)
ct
J4
(rl
ld
=
d
fiun
cm2
kglm
cm2
l<glm
d
mm
cm2
k!m
cm2
l@m
72
51,84
40,69
40,72
240,25
188,60
188,69
148,12
54,76
42,99
43,01
31,96
33,76
155
74
160
256,00
200,96
201,06
157,83
76
57,76
45,34
45,39
35,61
165
272,25
213,72
213,83
167,85
78
60,84
64,00
4',1,76
47,78
37,51
289,00
226,87
226,99
178,18
50,24
50,27
39,46
t70
t75
306,25
240,41
240,53
188,81
67,24
70,58
77,44
77,44
81,00
52,78
52,81
41,46
180
324,00
254,34
254,47
t99,?6
55,39
55,42
43,50
185
342,25
268,66
268,80
2ll,0l
60,'19
60,82
45,60
195
361,00
283,39
283,53
222,57
60,79
60,82
47,74
t95
380,25
298,50
298,65
234,44
63,59
63,62
49,94
200
400,00
314,00
314,16
246,61
80
82
84
86
88
90
92
84,64
66,44
66,48
52,18
94
88,36
69,36
69,40
s4,48
96
92,16
72,3s
72,39
56,82
98
96,04
75,39
75,43
59,21
205
210
215
220
100
100,00
78,50
78,54
6t,65
105
tlo,25
86,55
86,59
67,97
110
121,00
94,gg
95,03
74,60
ll5
132,25
103,82
103,87
81,54
120
14/.,00
I 13,04
I 13,10
88,78
125
156,25
122,68
122,72
96,33
130
169,00
132,67
132,73
t0/.,20
135
182,25
143,07
143,14
112,36
t40
196,00
153,86
153,04
120,84
145
2t0,2s
165,05
165,r3
t29,63
150
225,00
176,63
176,72
t38,72
420,25
329,90
330,09
259,10
441,00
346,r9
346,36
271,89
285,00
462,25
362,8',1
383,05
484,00
379,94
380,13
298,40
225
506,25
397,40
397,61
3t2,t2
230
235
240
245
250
529,00
4t5,27
415,48
326,15
552,25
433,52
433,74
340,48
576,00
452,16
452,39
355,43
600,25
471,20
471,44
625,00
490,63
490,97
370,08
385,34
260
270
280
290
300
676,00
530,66
530,93
418,78
729,00
784,00
572,27
572,36
449,46
615,44
615,72
483,37
841,00
660,19
706,50
660,52
5 18,5
706,86
554,88
900,00
310
961,00
320
1.024,00
330
340
350
754,39
803,84
754,77
592,49
804,25
831,34
1.089,00
854,87
855,30
87t,4t
1.156,00
1.225,00
907,46
907,92
7t2,72
961,63
962,11
755,26
7
zer/t : .l
: )
'e'
'9'e
c+q+8
.T
z/r
ISIS-ISIS
rsrs:
c u8p
q'B
ISIS VTIVSVCf,tICaS
o)Is-o)IsvctlI9as
.E
'z
(c-s)
(q-s)(e-s)s:
1z7rxg
=l
SZ:
c+9-ra : )
sBnl : .I
tqg1e1 : y
6q11al zA
F6uIt : I
rsrs:crrBpq'B
{nuru{-{nuoHrruY
vcllr9gs
uvIV(I CNV(trE
YnTVN
I
'oN
UVIVCENV(IIfl V
SII>T\TUd SIIIAINU-SIIINITU'f,
LgZ
v{
26t
No.
4.
5.
Bagian Ketiga: Pengetahrntt Lapangan
NA}IABIDA}iIGDATAR
SEGIEMPAT
TRAPESIT'M
a,bcdmd=sisi
a, b, c dan
t =
6.
IAJARAN GENIAI\iG
7.
BELAHKETUPAT
d:
sisi
tinggi
PANIAI{G
9.
BUJI.'R SA}.IGKAR
keliling
lues
K = a+b+c+d
L=
Jumlah dua bruh segr tiga.
K = a+b+c+d
L = %(d+b)t
K:2(a+b)
L : bxt
e:
K = 4a
t :
EMPATPERSEGI
L=
a dan b: sisi
t = tinCg
slsl
bdanc=diagonal
8.
ARTIHURUF.HT'RUT
tinggi
L:a.t
: Yzb.c
adanb=sisi
K:2(a+b)
L : a.b.
s:
K:
sisi
bdanc=diagonal
4a
L:e2
%b.c.
r8mfuel qqs :tq

: {
msnQ
[a
=d
+\ =
: )
utf-utf : r
sml-(zrNtOgglu)
rltp Fee
slq
- roDPs
sml = '[
ttt7,x09gr4
tq +:I
Silxgggll- : 1
trltxgl)w +rz : x
Suarequel
roqes ppns
roppc grpns
uo[-ue[
:
:
zPz :
(qt6El
zt!'l
trlz : \
6P
suut) rapwtrP
(sqpur) ur[-ue[
: P
: r
cNIf,O.t/1IOngs
Fas
-rip @s ssnl IIEIunI = 'I

a+P+5+q+8:
Ists qBIEnf : )
L73Xlt,:
rsrs
: e wp'c 'q 'r
^L
}T[VtiEII'AS
xrprs sprll =J uup
Isrs:pwpc'q'e
- 'I
sulotd srtuttt
xvtr'Nvslcgs
|wur]IvElS
s9 : )
lgu(uau
Tez/t = 1
p+c+q+r : )
sml
IO(IfIAl\llUt InOnS
sn[vorvdl lglcas
uvrv(I 9Nv(trs w[vN
tqgel :;
6ya
',
r
270
No.
16.
NAMABIDANGDATAR
ELLIPS
K = keliling
ARTI HI,JRUF.HURI.]F
a:
b=
L=
luas
K: t/zrc(a+b)
L : Yana.b.
sumbu panjang
sumbu pendek
F------l-------{
SEGIBANYAK
17.
BERATURA].I
: (n-2 ) 180"
sudrt : (n- 2) f8(P
Jumlah sudut segin

Besar setiap
,,2f;-Il\r)
Jumlatr garis sudr$ menyudut suatu segi n
: yrt(t_3)
Keterangan:
an :
azn :
an :
R :
Nl
sisi segi banyak n dalam yang beraturan

sisi segi banyak 2n dalam yang beraturan
sisi segi banyak luar yang beraturan
radius lingkaran luar.
RVT
Lq
RVZ
zs
%R
\116
.-
Rumus pergandaan
at: R
a^: R\|T-{T
-z\fl
.,r: R iT-iT
a^: v2R2-Rv4Iu-an2
4 :2--R
\(a]m
B.
No.
1.
BEI\DA / RUANG
BENDARUANG
NAMABENDA
PRISMA
ffi.
I
I
I
L
I
I
.---t--.. I
ARTIHURUF-HT]RUF
t :
Ia:
tinggi
Luasatas
a,bdanc=rusuk
I:Isi
Lk: luas keliling
L : luas sisi
I : Laxt
Lk: (a+!+6)1
L : (a+b+ c)t+zLa
r
i
&I+r1+{I = T
s7xr18ug;1al:TI
(dt'rfrrdt+q)xlUl - I
rI+TI :1
sz7xsqrtqgpl
lxrlxefi:
'1ufle1 rsrs
-ry1
(ruepodr)
rsrs tuuprq
6tur =
\
s
6twt _ I
(srp iurgq) us8unc

-ued 8uuprq
sqe Euuprq
(ruaqodr)
srnl =&1
srnl -rl
9NnCl.Ir/dI
HtYI^[rt
'L
rsrs
8uuprq fffun = s
: 1
:rI
6Eutg
s8J8
sw\tr'I
ssnl
'9
r6rp1 sttq +
usEurcuBd sBnl + ssIB sBnI - 'I

'ry6e1 rsrs r8qe1 srq
=trI
(c+q+s)E/IxrI = I
dl
vlT+l(p+c+9+s) ='I
I(!),.+Q+r):
.I'N
ryEa1
s8I8 sBnI = rI
c uBp 'g 'B
ry:mr
's
sBnI
=
=
I
I
9Nnutw[slud
urp c 'q 'e
't
'{}Il
nps p nuagaq tuer(
{nsnr-ryLsnr: c urp q'r
{nsnJ
xoTvgrxv9at
NnoadlfllaTvwd
= 'I
surlotd srtwna
9Nmlwdlt![
vollIcasvl^tsrud
SBIE ssnl = ql
=N
I?UUoU UBsUr
:npEqt
l'q[={nsru
'I8ltrrou
uBsrn {n$u
("q+"e+qB)Z :'I
( cq +ce) Z, :fl
ale= I
239 ='I
I =\l
r8: I
zE
FIs sEnl
8qtletr srnl =trll

FI= I
ILZ
{nxol{'{nunHLrw
UIT(ITV)EIII/SOSn)
v(Il{Ig w[vN
9NVntVONAS
.E
'z
'oN
',
272

BENDARUANG
NAMA BENDA
No.
I -Isi
ARTIHURUF.HURUF
Lk=
L=
8.
9.
10.
OBELIESK/?RISMOIDE
SILINDER/TABI.]NG
Ia: luas bidang alas

Lp: luas bidang prmcak
Lt: luas irisan tengah
t : tinggi
I : ll6t(La+lp+4Ir)
Lk: j.ml3[ luaskeseluruhan
r : jari-jari (radius) alas

La: luas alas : r r2
t : tinggi
I : r(R'?-r'?)t
= rd(2R-d)t
: ,rd(2r+d)t
Lk: (2rR+ 2rcr\t
L: Lk+2(tr,R2=nr2)
SILINDERBERLUBANG/
PIPA
sisi tegak.
L : Lk+La+trp
I : Laxt
= nrzxt
Lk: 2nrxt
jari-jari (radius)
luar.
jari-jari (radius)
L = Lk+2La
dalam
t =
d
ll
SILI}{:,:"*RMIRJNG
r :
I :
t :
Li :
Ia:
12.
KERUCUT
KERUCUT TERPA}ICT'NG
tinggr
tebal kulit: R -
I : Lixl
: rtr2x I
: Ynnebt.
Lk:2rrxl
L: Lk+ZLa
: 2nr.l+Yrna.b.
jari-jari (radius)
irisan normal (tegak)
panjang garis pelukis
tinggi
luas irisan normal
(tegak)
luas alas.
| : ll3La.t
: ll3 n r2.t
c : \@;it)
= 1t t.g
: 2nr.gt nf
La: luas bidang alas

r : jari-jari (radius)
t :
g:
l3
bidang alas
tinggiLk
garis pelukis
(apothema)
(radius)
alas
r : jari-jari (radius) |
bidang alas
t : tinggi
g : geris pelukis (apothemr )
La = luas alas.
Lp= luas prmcak.
R
jari-jari
bidang
l.
lurs teliling
lues sisi
I = lRrt(R,+12+Rr)
c
- \&;?R:rrl
Lk= ng(R+r)
L = Lk+1ga1,
: Irg(R+r)7+r.f+rcl,z
-'lecurd srnl =d1

'r8s8p
sBnI
+ zzr rLz7,
u Z :{'I
+ rtt lL "7,
(sqpsr)
:rl
grf-Prf
F:tulr
'lectmd
z:
"zr1l1"ttr,+rlt
dT+s't+{'I :'I
llI
elil 9ll
r8s8P
(snlper) uul-Fof
r
7r
=y
EIoq
(snlper) puf-ge[
11
uarequel sBIs sEnI = e-l
Sumf 6l}mr
'e1oq
f,rlr+lllfiz
:1
tuerequel
rosup
uel-uef
BIOq
lz\,t ElT = |
(snlpor) F8f-u8[
Y.IOSTiIvIYf,lDI
21
ir
: I
:
:
V'IOSONIf,OI
'(sqs)
zIf,1!+tf,uz:
s,I +I'I :'I
I Z :{I
r'f,uZ:[I
rrsrp Eueprq sBnI

rrsep turprq
uef-rre f =
'r'U
(.1
+.ztE +"tr ) lt
tf : I
zr
: I
:
=P
: q
qt6u4 sue8
'uepp qu8u4 sFuB
ssnl = 'I
ssnl =trI
IsI: I
'una
=rl
urP rr
8uarraqual 66w:
sIoq
(sn1pu) yB[-IrB[
=r
: U
(snlper) gel-Irof
'ren1
= UBIsP{'I
2P tt =.tuI
s8ltl{'t
zau=zllll :
('P-.o)tL9ll:
('r-'U)*etV:
ePu9ll :
(+-'u)ilEtb : I
IsIs
Eqt11a{
EUL slQlord
v'Ios9NlnrlslIIII
EsIBP
(snpur) Fel-urf
'ssnl
clwsoTullsv10s
.p! =
z)t x i =[t
P
: U
qu8ualsuu6:{Z =
(snlper) Irc[-IrEf
{flUOH-:I0UOH IIUV
VO}{!ISYI^[VN
ONVNUV(NIIS
',
Bagian Ketiga: Pengetahuan lnpangan
2.74
BENDARUAI.IG
No.
NAMABENDA
CINCINBOLA
19.
I -Iei
Lk- lurs keliling
L - hus sisi
ARTI HURUF.}ITIRUF
a = jari-jari
r, :
| =
116 nt.kz
Lk luar = 2 rc Rt
Lk dalam : rc k (r, + r, )
(radius)
bola
jari-jari (radius)
L : Lkluar+Lkdalam
= 2nRt+zrk(rr+rr)
puncak
r, = iai'iai(radius)
t :
k:
20.
C.
panjangtalibusut.
penamprng terus
jarak titik pusat
penampangtorus
ngm titik pusat
lingkaran torus.
Nama BidaagBmyak
do
Bereturan
BIDANGEMPAT
BERATURA}I (TE:TRAELER)
I:isi
L
R
BIDA}IGDELAPA}.I
BERATURAN (ORTAEDER)
luas sisi
radius bola dalam
radius bola luar
rusuk
ll12
L
r
rlr2
2.
| = nf.Zxp
L = 2nr.Znp
jari-jari (radius)
TORUS
BIDANG BAI\TYAK BERATIIRAI\I
No.
dasar.
tinggi cincin.
a'ff
a'fr
rl4
aG
aG
I : ll3 a'ff
L = 2a'ff
r : ll6al/F-
k: %^ff
(sAz+oI)AerA =\
rcfr-s^+)rztfi
(tr*
( s rr oi
=t
eAzBS :'I
ef*zrrc = t
(uaoavsocD Nvunrwas
Hn'IOdvnooNVOS
l( sl +l)eo/'
+ osz
) i7,
o7,lr
-TfrTsl,lt\.e
(gA t +sl) ev'h
fiETU
(uaosvcaooo) Nvunrwas
svTilsvncglw(trs
renloloqsiqPar = ur
uelep eiori
' r3rsmlPer
'I
senl
uBJn$reg
a|
1e[uegEurPrg
EIITBN
I$=I
s!$!otd snuna
'f
'tusls 'H{.rrDPI rqng}tqJeltoa 'YfvgaYJlYQ: IrqLuB-J selqewvz 'II

'?lrgjlBf )I^[d(I Iqrauad
,NYUYDDNY
YNYCNW NYO NT,SNCIM NYNHYJilDN&{ : 'CSg J4i IrEOINS 'OI
e8rl rq&,rnd 'NyNngNyg NqHWI nnm: opr&o5 otptrel tfprer'raog '6
'o1o5
'4961tunpueg
repp4 'AJ rqetnd.'DNyny AnXn nnm NynTngyeNfld : '41p 'srq ruqeos
'8
'7,161
w@let Bre1ursqg $qrelur,d.'eNOAOgtWd
XNM) XntNNgd : erpdusofr6'peo5
.L
'1961
'{ rre.msung rpql '9

ft.rpneg refeFil 'AJ
'NyNngNyg
rqreurd
il4l,IMJNvgNfld:
'srrelsrd Brpent a(eg 'nC Iqx,rnd
,NYNNDNY{
YTW{ NYVYD)NY NYNNSNINfl{ AYSYA : ''I Vf O>INUIO{NN '9
'TqNOISqN
: ueun8wg qBpsqy\t uarypqa{rn4'r1q'V
NyNnDNvg
NyAtNWgd
'91'4 'deq
XCIq llgrerled
,YNYIilTgQgS
NYIIYIflNAfl{ NYNNDNY{ XftAIgJ : N.d(I 8,ft8x s}dP IIelI(t 'E
.SYON
Nggrud
NYq NHY YAYJNY YruilT NYDNN{
-nH
: rseuopuJ treunftrqua4 InDpI rru.rr\O 'Z
DNqJN4J
l^[nrun
NyUtUyVgd
&rorC 'srv rlq
'NyNnDNyg N7DNOAOq NyCI NvAygDNy NynHyJgDNgd: dnorg 'sry 'I
-rerred
Y)wISndUVLf,V(I
LLZ ol0tnd n{oo
kmkosipil.blogspot.com
(erorO 1g$ rspprd{rtn1eI usr[]Blad
usP uauPpLre6 uese,{ea uElurpurur uep 'ue8au rcam6e4 rraeqes urrsued e66I unqBJ
't6renprl
eurssreq
rrBp
r{sltv tstur1er w8tnp 9g6I unqsJ
llsq{1ru
!1r1-euus{
'uesernt6rn4 rrep trestreilreJed sI
Sueprq rp lereEreq 8ue{ 11qygmSNOX 1qyINI gNnNOg 'n3 uuwdrurd rc8eqes
4sa/(seJuruag 'J.d1g JnpFulsql rr8eqes reftft.raru turdrus p '096I unqel l"1tv
.tuepe6 tp (6ogop1 uapplpnd uBqIlBT
lelBg)
IdTg rp se8qreq 6[6t rtrn{Bl nup urpe4 Z rraEeN I ttS lp se8nfreq gffI unqcl
'6unpueg p (egn3 Etrperd6lrer.Irol yzcruuce$
f,OJJ gn>16rnru [[6I rrnqeI
'rnpp$sry uesnrnfryrn1al uurpprptnd spnry zuefteg uuryesepfrcru r[6I lrrqsJ. Bped
'Iolos uelsftqs1 tFqB.I BrsrUAI Ip rtrrqI t QlrtnIel qBIoleS) 'IS rung
rpefueu p4Euep uup ftrpe4 ue&1r1 I [,lS .ry uerefepd us]psweuetu ,96t unqel
'996t rnrq4 lsuel'6EqI lopg
'IS e1 uerefepd ur4pftrepur erues SuBd unqBl epsd
rp unqsl
AI
'Iolos p (euu1
qBIopS)
-red
uerefepd uapsursueru fS6I rtrlrpl {rrDIeI
dts
Ip
'ues{epreurey wrypurad qspnses I 96 I
/096I uilIsI lsulsl uep 'tt6l UnrIBJ 6ueda1 uslutez BseO qep{as
: FIIreq re8eges rse3;ord uBp rrs{lplpued serltuu p(em1g
'lersg Breletuns ysqdor4 4o1og mpdnquy uuueJ
reIrBd uBlsulBcex uBIJns !p
,e6I rrnqBl rlr.Isl rur.IBrql Je4rpBg 'H

Rencana Dan Estimate Real of Cost

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Rencana Dan Estimate Real of Cost

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

H ilri';i,liar' [b,ahim

' ':t* {rr, il:a:!*t'

RENCANA DAN ESTIMATE

ry AIdIS XINXflJ. YATSISYHY}\I .

RENCANA DAN ESTIMATE REAL OF COST

Diterbitkan oleh PT Bumi Aksara

Cetakan kedua, Desember 1996

Dicetak oleh Sinar Grafika Offset

Perpustakaan Nasional: Katalog Dalam Terbitan (KDT)

'ueefte1ad uetuedel "JBlrrB

6rm&urce4req uep 1etmruaq 6ue{

rolng uegqreuad ryuq nque,(mru

I\ruVg \ntflLvwns IsNldoud

wnnn N\,"yntflxgd Ngl^tg.twdgo

Padang November 1993

lsoc Jo IBQI alBtuqsg ueunsns 'g

gedn uenpg rF.tv11rzuB6 'O

uue!:e1e6 eurnlo1 rrBre{l g

llrlslT rsBls]sq 'I

puoJEId er-rBcr-ra)I 'I I

Euqepg ledruel 'g

Nru{N NVI-L{!I9N!Id 'I

'e,(e1q uereEEue unsn(uaru Bprle

urp etrey e3ewT qeprn[uercrn

lso] Jo IBo)I erurDsg

rrepuq n}Bs r.rep 'ue1Bur 1o1od

rtsnnpl 11nnpf Bl\srseqetu/81(srs urlgspnuretu e68rm{ '(undurn:)

F{al-hal yang berkaitan dengan pelaksanaan pekerjaan, syarat-syarat teknis dan

(uonqofl nsox otpt{

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

AIYGGARAN BIAYA TELITI

Anggaran Biaya Bangunan Bertingkat

sele eI Jools uzp relnrurp sleq

Zil ue6uesed w6rcp

nteq uep Eurpurp

'8umqg uuuf.rerp4 'g IBsBd

-e1es 'edru ueDIr.uepos unsns rp 8ue,(

1sBpuod uuuf.rerp4 'Z IBsBd

uulerpe,(rmu 'uBqBq-uBr{eq lUBcBru ep6as uopuelepueru uBp !}ndrpru rur uee[re1e6 q

SIN)IUI IYUVAS-IYUVAS NV(I NYU{IIYUSd

uqlJaqlp rur qea\Bq rO

-1ere,{s uBp uEJnJBrad ef,rrcrcyte rp le}seg qo}uoo ede;eqeq

'Ielseq :eqrue6 uup

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

kan pekerjaan tambahan.

r38uq nndner.u Jeqel uerruln-r.rgrruIn us{umueolp >lgpl} ur,lueprrcd reqrueg epe4

reqrue8 uulsrlnpru qeuep rBquBC

rrBruB Ier.l er.rBsr.reu

: uBp urpre] 009 : I ne]P- ooz: I nd 'rsnJrs reqluec I

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

bangunan. Gambar pandangan

dengan dekorasi yang disesuaikan dengan

Gambar Rencana Atap PU

Gambar Konstruksi PU I : 50.

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

TAMPAK SAMPING T-E-]

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

---r_ 2.oo_+t.25 _+_t.75_+_

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

___.{+ oo s _____f_- oo.? +ogF

Bagian Kesatu: Bestek dan Gambar Bestek

olop r.ng 8ib

LT-J ONOJV]d VNVSN3U

_.{+ oo s ___f_- oo.? +ogF