Oleh
Pratiwi Apridamayanti, M.Sc., Apt
Pengertian
Asidimetri merupakan penetapan kadar secara
kuantitatif terhadap senyawa yang bersifat
basa dengan menggunakan baku asam
Alkalimetri adalah penetapan kadar senyawa
yang bersifat asam dengan menggunakan
baku basa
2. Asam-Basa Bronsted-Lewis
Bronsted (1923)
Asam adalah senyawa yang melepaskan proton
Basa adalah senyawa yan menangkap proton
A
Asam
A+ + B
Proton + Basa Konjugatnya
H+ + CH3COOH+ + Cl-
2. Ion positif
NH4+
H+ + NH3
3. Ion negatif
H2PO4-
H+ + HPO42-
Lewis (1938)
Asam : penerima pasangan elektron
Basa : pemberi pasangan elektron
HCl + H2O
Cl- + H3O+
HCl + NH3
Cl- + NH4+
H2O + CO32-
NH3 + BF3
Klasifikasi Asam-Basa
Asam Kuat
Terionisasi sempurna dlm air, semua
molekul asam bereaksi dg air mghasilk
ion H3O+. Larutannya mrpk konduktor
baik (kuat)
Contoh ; HCl, H2SO4, HNO3
Asam Lemah
Hanya sebagian saja dari molekul asam
yg bereaksi dg air mghasilkan ion H3O+.
Larutannya mrpk konduktor lemah
CH3COOH + H2O CH3COO- + H3O+
Basa Kuat
Terionisasi sempurna dlm air, semua
molekul basa bereaksi dg air mghasilk
ion OH-. Larutannya mrpk konduktor
baik (kuat)
Contoh ; NaOH, KOH
Basa Lemah
Hanya sebagian saja dari molekul basa
yg bereaksi dg air mghasilkan ion OH-.
Larutannya mrpk konduktor lemah
NH3 + H2O NH4+ +OH-
Autoprotolisis Air
H2O + H2O
asam
basa
basa konjugat
Kw = [H3O+] [OH-]
Kesetimbangan Asam-Basa
H2O
H3 O+
pH = -log [H+]
-log H+
OH- = 10-pOH
+
+ -log O H -
= -log Kw = 14
pH Asam Lemah
Contoh asam lemah (HA) :
HA(aq) + H2O(l) H3O+(aq) + A-(aq)
Ka =
[H3O+] [A-]
[HA]
Ka : konstanta kesetimbangan
asam
pKa = -log Ka
pH asam Kuat
HCl
H+ + Cl-
[H+] = [HCl]
H2SO4
HSO4-
H+ + HSO4-
(kuat)
H+ + SO4-2
(lemah)
Indikator Asam-Basa
Indikator
Warna asam
Methyl orange
Bromthymol blue
Phenolphtalein
thymolphthalein
Pink
Kuning
Tdk berwarna
Tdk berwarna
[H3O+] [In-]
[HIn]
atau
[H3O+] =
[HIn] Ka
[In-]
pH pada Titrasi
pH selama titrasi dapat
dilakukan dengan set
peralatan seperti
disamping
pH larutan diukur
selama penambahan
titran
pH meter
Magnetic stirrer
pH
V Titran
pH pada Titrasi
Kurva titrasi = perhitungan konsentrasi H3O+
pH
Setelah TE
ekivalen
Awal
titrasi
Sebelum TE
ekivalen
Titik ekivalen
(TE)
V titran
pH pada Titrasi
Asam Kuat + Basa Kuat
[HCl]
0,100 M V HCl
mmol HCl
2,5
[NaOH]
0,100 M
25 mL
V NaOH
pH
0,1
0,092308
0,042857
0,011111
0,004167
0,003093
0,002041
0,00101
0,000806
0,000604
0,000402
0,0002
0,0001
0
[OH]
12
1
1,034762
1,367977
1,954243
2,380211
2,50965
2,690196
2,995635
3,093422
3,219235
3,396199
3,698101
3,999565
7
0,001961 11,29243
0,003846 11,58503
0,009091 11,95861
pOH
13
12,96524
12,63202
12,04576
11,61979
11,49035
11,3098
11,00436
10,90658
10,78076
10,6038
10,3019
10,00043
7
2,70757
2,414973
2,041393
10
pp
pH
0
1
10
20
23
23,5
24
24,5
24,6
24,7
24,8
24,9
24,95
25
26
27
30
[H3O+]
14
btb
6
4
mo
2
0
10 15 20 25 30 35
V NaOH (mL)
pH pada Titrasi
Asam Lemah + Basa Kuat
HOAc
0,100 M V HOAc
mmol HOAc
2,5 Ka
[NaOH]
0,100 M
25 mL
1,80E-05
12
V NaOH
10
pp
pH
[H3O+]
[OH]
pH
pOH
0 0,001342
2,872364 11,1276
1 0,000432
3,364516 10,6355
10 0,000027
4,568636 9,43136
20 4,5E-06
5,346787 8,65321
23 1,57E-06
5,805425 8,19457
23,5 1,15E-06
5,939704 8,0603
24 7,5E-07
6,124939 7,87506
24,5 3,67E-07
6,434924 7,56508
24,6 2,93E-07
6,533603 7,4664
24,7 2,19E-07
6,660303 7,3397
24,8 1,45E-07
6,838149 7,16185
24,9 7,23E-08
7,140927 6,85907
24,95 3,61E-08
7,442828 6,55717
25
5,27E-06 8,721849 5,27815
26
0,001961 11,29243 2,70757
27
0,003846 11,58503 2,41497
30
0,009091 11,95861 2,04139
14
btb
6
4
mo
2
0
5 10 15 20 25 30 35
V NaOH (mL)
pH pada Titrasi
Asam Kuat + Basa Lemah
[HCl]
0,100 M
V HCl
mmol HCl
2,5 Kb
[NH4OH] 0,100 M
25 mL
1,80E-05
V NaOH
pH
0,1
0,09230769
0,04285714
0,01111111
0,00416667
0,00309278
0,00204082
0,0010101
0,00080645
0,00060362
0,00040161
0,0002004
0,0001001
5,2705E-06
[OH]
12
1
1,034762
1,367977
1,954243
2,380211
2,50965
2,690196
2,995635
3,093422
3,219235
3,396199
3,698101
3,999565
5,278151
0,000188 10,27385
0,000263 10,42015
0,000405 10,60694
pOH
13
12,96523789
12,63202321
12,04575749
11,61978876
11,49034952
11,30980392
11,00436481
10,90657831
10,78076487
10,60380065
10,30189945
10,00043451
8,72184875
3,726148835
3,579850421
3,39306009
10
pp
8
pH
0
1
10
20
23
23,5
24
24,5
24,6
24,7
24,8
24,9
24,95
25
26
27
30
[H3O+]
14
btb
6
4
mo
2
0
10 15 20 25 30 35
V NaOH (mL)
pH pada Titrasi
V NH4OH
pH
2,872364
2,889745
3,056352
3,349485
3,562469
3,627189
3,717462
3,870181
3,919075
3,981981
4,070463
4,221414
4,372146
7
10,27385
10,42015
10,60694
0
1
10
20
23
23,5
24
24,5
24,6
24,7
24,8
24,9
24,95
25
26
27
30
[H3O+]
[OH]
0,0013416
0,001289
0,0008783
0,0004472
0,0002739
0,0002359
0,0001917
0,0001348
0,0001205
0,0001042
8,502E-05
6,006E-05
4,245E-05
0,0000001
1E-07
0,000188
0,000263
0,000405
14
12
pOH
11,12764
11,11026
10,94365
10,65051
10,43753
10,37281
10,28254
10,12982
10,08093
10,01802
9,929537
9,778586
9,627854
7
3,726149
3,57985
3,39306
pp
10
8
btb
pH
HOAc
0,100 M
V HOAc
mmol HOAc
2,5 Ka
[NH4OH]
0,100 M
mo
4
2
0
10 15 20 25 30 35
V NH4OH (mL)
N=
% x Bj () x 1000
100 x BM
X valensi
Contoh
1. Bagaimana cara membuat HCl 0,5 N sebanyak 500
ml dari HCl 37%?
= ml HCL x N HCL
1-2
Na2CO3 x Valensi
N HCL = mg
BM Na2CO3 x ml HCL 1-3
COOH
+ H2O
+ NaOH
COOK
COOK
TERIMA KASIH