PEMERINTAH KABUPATEN KEBUMEN

DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA

UPT DINAS DIKPORA UNIT KECAMATAN ................................
SD NEGERI ......................

ULANGAN KENAIKAN KELAS

TAHUN PELAJARAN 2013/2014

Mata pelajaran : Bahasa Jawa

Kelas : V (Lima)
Hari / Tanggal :
Waktu : 90 menit

Petunjuk umum !
1. Tulislah namamu di sudut kanan atas !
2. Bacalah setiap pertanyaan dengan seksama !
3. Kerjakan lebih dulu soal yang kamu anggap mudah !
4. Teliti kembali sebelum pekerjaan kamu serahkan pada Bapak / Ibu
Guru !

I. Wewehana tanda (X) aksara a, b, c, utawa d sangarepe wangsulan kang bener!

Wacanen kanthi patitis.
KARNA TANDHING
Kacurita ing tengah dalan lakune Sanjaya kepethuk Prabu Kresna lan Arjuna.
Sanjaya matur yen Kurawa isih disempateni Adipati Karna. Sanjaya nyuwun pamit
arep methuake Adipati Karna. Ora ngendika, ora dhawuh apa-apa menyang Sanjaya.
Prabu Kresna malah ngendika marang Arjuna Yayi Arjuna wis wancine yen
sliramu mapagake kangmasmu Adipati Karna. Adipati Karna olehe maju perang
numpak kreta dikusiri Prabu Salya.
Ajawas sumelang yayi, aku sing bakal nyupiri kretamu. Mung elingana bae
sedulurmu tuwa sing prabarep.
 Kapethik saka Piwulang Basa
Jawa Kelas 5

1. Sapa sing kapethuk Prabu Kresna lan Sanjaya ing tengah dalan ?
a. Kurawa c. Sanjaya
b. Arjuna d. Kresna

2. Apa ngendikane Prabu Kresna marang Arjuna?

a. Wis wayahe sliramu nyuwun pamit
b. Wis wancine padha numpak kreta
c. Wis wancine maju perang
d. Wis wancine sliramu mapagake kangmasmu

3. Nalika maju perang, Adipati Karna numpak kreta. Sapa sing dadi supire?
a. Prabu Salya c. Prabu Kresna
b. Adipati Karna d. Kurawa

4. Geneya Arjuna tansah eling marang Arjuna?

a. Adipati Karna sedulur kang wuragil.
b. Adipati Karna watake satriya.
c. Adipati Karna sedulur tua sing pambarep.
d. Adipati Karna sedulure lima.

5.

Tulisan Jawa ing ndhuwur diwaca?

a. Kang mas kula tilem
b. kang mas sare kula ugi tilem.
c. Kang mas sampun sare.
 d. Kula sampun tilem.

6. Dedalane guna lawan sekti

Kudu andhap asor
Wani ngalah luhur wekasane
Tumungkula yen dipun dukani
Miturut tembang macapat ing ndhuwur, yen bapak lagi duka sing becik yaiku?
a. noleh c. luhur
b. tumungkul d. sekti

7. Samijo bocah ndesa sing lugu lan jujur. Wiwit cilik dheweke wis ditinggal wongtuwo
lorone. Samijo saiki diopeni Pak Hardi lan Bu Sinta.
Tokoh ing paragraf nduwur yaiku?
a. Samijo c. Bu Sinta
b. Pak Hardi d. Wong tuo

8. Sapa ora bisa nyimpen wadi

Iku nggenthong umos
Guru wilangan kanggo gatra nomor sepisan ana.
a. 7 c. 9
b. 8 d. 10

9. Tibaning swara a, i, u ,e, o ing pungkasaning gatra iku jenenge?

a. guru lagu c. guru gatra
b. guru wilangan d. wanda

10. Nulada iku utama

 Tumrap ing tanah jawi
Wong agung ing ngeksi ganda
Panembahan Senopati
Tembung Panembahan Senopati ing tembang macapat kasebut nyritaake ratu
Mataram.
a. kang sepisan c. tumindak becik
b. kaping pindho d. sing jujur

11. Ora kaya ngendikane ibu : yen diparingi kudu maturnuwun. Tembung kang digaris
ngisor krama inggile.
a. Yen diparingi kudu maturnuwun.
b. Yen dipun paringi kudu maturnuwun.
c. Menawi diparingi kudu maturnuwun.
d. Menawi dipun paringi supados maturnuwun.

12. Angresiki papanipun.

Ukara ing ndhuwur basa gancarane yaiku.
a. Warga ora perlu resik-resik.
b. Kabeh padha kerja bakti.
c. Warga bebrayan ngresiki lingkungan.
d. warga padha gotong royong.

13. Guru lagu lan guru wilangan kanggo tembang macapat maskumambang yaiku,
a. 12u, 8i, 8u, 8o c. 12a, 8i, 8u, 8i,8o
b. 12i, 6a, 8i, 8a d. 7u, 10u, 12i, 8o, 8o

4. P rajurit mataram nglawan penjajah walanda ing Batavia kang

disengkuyung dening Kompeni. Prajurit Mataram kalah.
 Kahanan ing ndhuwur iku nggambarake prastawa kang..
a. nyedihake c. maremake
b. nyenengake d. ngenthengake

5. dina suket saben - dak pakani - wedhusku.

Tembung ing ndhuwur yen ditata dadi ukara yaiku.
a. Suket saben dina dak pakani wedhusku
b. Saben dina dak pakani suket wedhusku
c. Saben dina wedhusku dak pakani suket
d. Dak pakani wedhusku suket saben dina

6. Inggih, Pak lurah badhe kagungan kersa!

Pitakon sing trep kanggo ukara ing ndhuwur yaiku.
a. Sinten ingkang badhe kagungan kersa?
b.Genea Pak Lurah kagungan kersa?
c. Kapan Pak Lurah kagungan kersa?
d. Punapa Pak Lurah badhe kagungan kersa?

7. Bapak ngendikamenawa arep tindak.

Ukara langsung sing trep tumrap ukara ndhuwur yaiku.
a. Bapak ngendika Aku arep mangkat
b. Bapak arep tindak ngendikane
c. Bapak arep ngendika Aku tindak
d. Bapak tindak arep ngendika

8. Kegiyatane gropyokan, tujuwane kanggo ngurangi tingkat kejahatan lan munggel

peredaran narkoba.
Paragraf ing ndhuwur nggambarake babagan.
 a. kedisiplinan c. kejahatan
b. keamanan d. kesenengan

9. Mangan kang cukup yaiku panganan bergizi sing diperloake awak.

Saran ing kanggo ukara ing ing ndhuwur yaiku yen mangan.
a. sesenenge dhewe c. saakeh-akehe
b. aja mung waton mangan d. sing disenengi

0. Si ng klebu crita rakyat yaiku

a. kancil karo baya c. malin kundhang
b. kancil karo siput d. kera yang sombong

1.

Tulisan jawa ing ndhuwur diwaca.

a. praune cilik c. prau apik
b. prauku cilik d. prau cilik

2. Tibane ana ngisor, sing digoleki ana ndhuwur.

Cangkriman ing ndhuwur tegese.
a. gendheng bocor c. wong mikul areng
b. bung lan pring d. timbangan
3.

Tulisan jawa ing ndhuwur yen ditulis latin.

a. Bapak dhahar sate
b. Pak Guru dhahar sate
 c. Sapa dhahar sate
d. Enak dhahar sate

4. Jenang gula (glali) aja.marang wong tuwa.

a. wedi c. lali
b. wani d. janji

5. Yen maca geguritan, kang kudu digateake yaiku.

a. swarane sakarepe c. urutan intonasine
b. intonasi kang bener lan cetha d. guru wilangane kudu padha

6. Bumiku dudu palagan.

Sing dikarepake ukara ndhuwur yaiku bumiku dudu.
a. omah gawayan c. papan paprangan
b. papan rebutan d. papan tontona

7. Ayo sing padha prayitno

Ngadhepi kabeh bebaya
Berjuang kanggo negara
Geguritan ing ndhuwur nyritaake.
a. ayo sing waspada c. ngadhepi bebaya
b. dadi benteng negara d. berjuang kanggo negara

8. Griya ingkang ageng punika sejatosipun sanes kagunganipun bapak

Dasanama tembung sanes yaiku.
a. dudu c. satemene
b. pancen d. karepe
9. Pama kaki padha dipun eling
Ing pitutur ingong
Sira uga satriya arane
Kudu anteng jatmika ing budi
Susah serta wasis
Samubarangipun.
Tembang mijil ing ndhuwur iku guru gatrane ana.
a. 3 c. 5
b. 4 d. 6

0. Cacahe wanda ing saben gatra iku diarani.

a. guru gatra c. guru lagu
b. guru wilangan d. guru swara

1. Kanthi atur sembah nuwun

Konjuk ngarsaning gusti .
Gatra kang sepisan tembang macapat ing ndhuwur tiba swara.
a. u c. a
b. i d. e

2. Klambine adhiku rupane abang.

a. kembang c. mbranang
b. benang d. bawang

3. Laporan Pengamatan
 Jenis kegiatan : Nonton wayang
Wektu : Minggu, 21 Maret 2010
Papan : Daleme ketua Rw Dukuh Pasugihan
Lakon Wayang : Murwakala
Asile Laporan
Kacarita Bathara Guru ngendhaleni kamurkane Bathara Kala iku penggaweyane
mangsa jalma manungsa. Dheweke uga seneng gawe kesengsarane manungsa ana ing
donya.

Isine laporan pengamatan ing ndhuwur yaiku.

a. crita wayange c. nggawa wayang
b. gawe wayang d. nonton wayang

4. Playune banter keyong

Ukara ing dhuwur tegese.
a. suwe banget c. cepet banget
b. alon banget d. sedhela banget

5. Sadurunge gawe karangan perlu gawe.

a. kerangka c. lukisan
b. gambaran d. pengumuman

. Isinen cecek-cecek ing ngisor iki kanggo tembune kang mathuk !

6. Kancil rumangsa playune cepet ngajak balapan karo keyong sing mlakune alon.
Sadurunge balapan kancil wis rumangsa sombong yen bakal menang sajrone balapan.
Tokoh utama kanggo paragraf ing ndhuwur yaiku.
7. Anak nomor siji iku diarani pembarep
 Anak nomor loro yaiku.
8. Wong sing penggaweyane nulis ing kantor iku jenenge
9. Dadi tokoh pembantu/figuran watake kudu.marang majikane.
0.
Tulisan jawa ing ndhuwur diwaca.
1. He, mawar kembang sing wangi ayune kaya pelangi.
Ukara ing ndhuwur nyritaake menawa kembang mawar iku ayune kaya.
2. Dasamuka iku watake.
3. Guru lagune tembang kinanthi gatra siji tiba swara.
4. Tinggalana solah mami
Tembung solah ing ukara ndhuwur tegese.
5. Wis wayahe bocah-bocah padha turu, senajan bapak durung.

II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi bener !

6. Aranana jenise tembang macapat 3 wae !
7. Tuku duren lan jeruk
Gantinen ukara ing dhuwur nganggo tulisan jawa !
8. Anak polah bapa kepradah !
Apa tegese ?
9. Tokoh Punokawan iku sapa wae ?
0. Mau Bapak apa wis mangan?

Gantinen ukara ing ndhuwur nganggo basa krama inggil !

 KUNCI JAWABAN
Mata pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas : V (Lima)

I. Pilihan ganda
1. C 11. D 21. D 31.
A 2. D 12. C 22 .A 32. C
3. A 13. B 23. B 33. D
4. C 14. A 24. C 34. B
5. B 15. C 25. B 35. A
6. B 16. D 26. C
7. A 17. A 27. D
8. D 18. C 28. A
9. A 19. B 29. D
10.A 20. C 30.B

II. Isian
36. Kancil 41. Pelangi
37. Panggulu 42. Angkara murka
38. Juru tulis 43. Swara u
39. Andhap asor 44. Polah
40. Kebo bule 45. Sare

III. Uraian

46. Kinanthi, mijil, gambuh, kinanthi lcp (kebijaksanaan guru)

47.
48. Polahe anak dadi tanggung jawabe wong tuwa.
49. Semar, gareng, bagong, petruk.
50. Kala wau punapa Bapak sampun dhahar?