Anda di halaman 1dari 24

LAMPIRAN A PERHITUNGAN

A.1. Konversi Satuan menjadi Satuan yang Sesuai


1) Konversi laju alir udara dari cc/min menjadi m3/sec
Laju alir udara 1700 cc/min
1700 cc × 1 min × 1 m3
1700 cc/ min = = 2,83 × 10-5 m3 /s
1 min × 60 s × 106 cc
Laju alir udara 2700 cc/min
2700 cc × 1 min × 1 m3
2700 cc/ min = 6 = 4,5 × 10-5 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir udara 3700 cc/min
3700 cc × 1 min × 1 m3
3700 cc/ min = 6 = 6,17 × 10-5 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
2) Konversi laju alir air dari cc/min menjadi m3/sec.
Pada aliran udara 1700 cc/min
Laju alir air 160 cc/min
160 cc × 1 min × 1 m3
160 cc/ min = 6 = 2,67 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 180 cc/min
180 cc × 1 min × 1 m3
180 cm/ min = = 3 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 106 cc
Laju alir air 230 cc/min
230 cc × 1 min × 1 m3
230 cc/ min = 6 = 3,83 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 250 cc/min
250 cc × 1 min × 1 m3
250 cc/ min = 6 = 4,16 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 300 cc/min
300 cc × 1 min × 1 m3
300 cc/ min = 6 = 5 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Pada aliran udara 2700 cc/min
Laju alir air 160 cc/min
160 cc × 1 min × 1 m3
160 cc/ min = 6 = 2,67 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 180 cc/min
180 cc × 1 min × 1 m3
180 cm/ min = 6 = 3 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 230 cc/min
230 cc × 1 min × 1 m3
230 cc/ min = = 3,83 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 6 cc
Laju alir air 250 cc/min
250 cc × 1 min × 1 m3
250 cc/ min = 6 = 4,16 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 300 cc/min
300 cc × 1 min × 1 m3
300 cc/ min = 6 = 5 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Pada aliran udara 3700 cc/min .
Laju alir air 160 cc/min
160 cc × 1 min × 1 m3
160 cc/ min = = 2,67 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 106 cc
Laju alir air 180 cc/min
180 cc × 1 min × 1 m3
180 cm/ min = 6 = 3 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 230 cc/min
230 cc × 1 min × 1 m3
230 cc/ min = 6 = 3,83 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
Laju alir air 250 cc/min
250 cc × 1 min × 1 m3
250 cc/ min = = 4,16 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 106 cc
Laju alir air 300 cc/min
300 cc × 1 min × 1 m3
300 cc/ min = 6 = 5 × 10-6 m3 /s
1 min × 60 s × 10 cc
3) Konversi konsentrasi O2 dari mg/l menjadi kg/m3
O2 input pada aliran udara 1700 cc/min
4,2 mg × 10-6 kg × 103 l
4,2 mg/l = = 0,0042 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m
4,4 mg × 10-6 kg ×103 l
4,4 mg/l = = 0,0044 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
4,8 mg × 10-6 kg × 103 l
4,8 mg/l = 3 = 0,0048 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m
4,9 mg × 10-6 kg ×103 l
4,9 mg/l = = 0,0049 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
5 mg × 10-6 kg × 103 l
5 mg/l = 3 = 0,005 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m
O2 output pada aliran udara 1700 cc/min .
7,35 mg × 10-6 kg × 103 l
7,35 mg/l = = 0,00735 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
7,25 mg × 10-6 kg × 103 l
7,25 mg/l = 3 = 0,00725 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m
7,45 mg × 10-6 kg ×103 l
7,45 mg/l = 3 = 0,00745 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m
7,05 mg × 10-6 kg × 103 l
7,05 mg/l = = 0,00705 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
6,95 mg × 10-6 kg × 103 l
6,95 mg/l = = 0,00695 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
O2 input pada aliran udara 2700 cc/min .
4,6 mg × 10-6 kg × 103 l
4,6 mg/l = = 0,0046 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
4,8 mg × 10-6 kg × 103 l
4,8 mg/l = = 0,0048 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
5,1 mg × 10-6 kg × 103 l
5,1 mg/l = = 0,0051 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
5,2 mg × 10-6 kg × 103 l
5,2 mg/l = = 0,0052 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
5,2 mg × 10-6 kg × 103 l
5,2 mg/l = = 0,0052 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
4) O2 output pada aliran udara 2700 cc/min
7,35 mg × 10-6 kg × 103 l
7,35 mg/l = = 0,00735 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
7,25 mg × 10-6 kg × 103 l
7,25 mg/l = = 0,00725 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
7,05 mg × 10-6 kg × 103 l
7,05 mg/l = = 0,00705 kg/m3
1 l × 1 mg ×1 m3
7,05 mg × 10-6 kg × 103 l
7,05 mg/l = = 0,00705 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
6,95 mg × 10-6 kg × 103 l
6,95 mg/l = = 0,00695 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
O2 input pada aliran udara 3700 cc/min .
6,3 mg × 10-6 kg × 103 l
6,3 mg/l = = 0,0063 kg/m3
1 l × 1 mg × 1m3
65 mg × 10-6 kg ×103 l
6,5 mg/l = = 0,0065 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
64 mg × 10-6 kg × 103 l
6,4 mg/l = = 0,0064 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
65 mg × 10-6 kg × 103 l
6,5 mg/l = = 0,0065 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
64 mg × 10-6 kg × 103 l
6,4 mg/l = = 0,0064 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
O2 output pada aliran udara 3700 cc/min
8,25 mg × 10-6 kg × 103 l
8,25 mg/l = = 0,00825 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
8,15 mg × 10-6 kg × 103 l
8,15 mg/l = = 0,00815 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
7,95 mg × 10-6 kg × 103 l
7,95 mg/l = = 0,00795 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
8,35 mg × 10-6 kg × 103 l
8,35 mg/l = = 0,00835 kg/m3
1 l × 1 mg × 1 m3
8,55 mg × 10-6 kg × 103 l
8,55 mg/l = = 0,00855 kg/m3
1 l × 1 mg× 1 m3

A.2. Menghitung Nilai Log Mean Concentration Difference (∆Clm) .

C2 − C1
∆Clm=
C / (4.1)
ln C2
1/

Keterangan:
C1 = Konsentrasi O2 inlet (mg/l)
C2 = Konsentrasi O2 outlet (mg/l)

1) Pada laju alir udara 1700 cc/min . .


Untuk C2 = 0,00735 kg/m3 dan C1 = 0,0042 kg/m3
0,00735 − 0,0042
∆Clm =
0,00735
ln 0,0042

∆Clm = 0,005629 kg/m3


Untuk C2 = 0,00725 kg/m3 dan C1 = 0,0044 kg/m3
0,00725 − 0,0044
∆Clm =
0,00725
ln 0,0044

∆Clm = 0,005707 kg/m3


Untuk C2 = 0,00745 kg/m3 dan C1 = 0,0048 kg/m3
0,00745 − 0,0048
∆Clm =
0,00745
ln 0,0048

∆Clm = 0,006028 kg/m3


Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0049 kg/m3
0,00705 − 0,0049
∆Clm =
0,00705
ln 0,0049

∆Clm = 0,005910 kg/m3


Untuk C2 = 0,00695 kg/m3 dan C1 = 0,005 kg/m3
0,00695 − 0,005
∆Clm =
0,00695
ln 0,005

∆Clm = 0,005922 kg/m3


2) Pada laju alir udara 2700 cc/min .
Untuk C2 = 0,00735 kg/m3 dan C1 = 0,0046 kg/m3
0,00735 − 0,0046
∆Clm =
0,00735
ln 0,0046

∆Clm = 0,005868 kg/m3


Untuk C2 = 0,00725 kg/m3 dan C1 = 0,0048 kg/m3
0,00725 − 0,0048
∆Clm =
0,00725
ln 0,0048

∆Clm = 0,005941 kg/m3


Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0051 kg/m3
0,00705 − 0,0051
∆Clm =
0,00705
ln 0,0051

∆Clm = 0,006022 kg/m3


Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0052 kg/m3
0,00705 − 0,0052
∆Clm =
0,00705
ln 0,0052

∆Clm = 0,006078 kg/m3


Untuk C2 = 0,00695 kg/m3 dan C1 = 0,0052 kg/m3
0,00695 − 0,0052
∆Clm =
0,00695
ln 0,0052

∆Clm = 0,006033 kg/m3


Pada laju alir udara 3700 cc/min .
Untuk C2 = 0,00825 kg/m3 dan C1 = 0,0063 kg/m3
0,00825 − 0,0063
∆Clm =
0,00825
ln 0,0063

∆Clm = 0,007231 kg/m3


Untuk C2 = 0,00815 kg/m3 dan C1 = 0,0065 kg/m3
0,00815 − 0,0065
∆Clm =
0,00815
ln 0,0065

∆Clm = 0,007294 kg/m3


Untuk C2 = 0,00795 kg/m3 dan C1 = 0,0064 kg/m3
0,00795 − 0,0064
∆Clm =
0,00795
ln 0,0064

∆Clm = 0,007147 kg/m3


Untuk C2 = 0,00835 kg/m3 dan C1 = 0,0065 kg/m3
0,00835 − 0,0065
∆Clm =
0,00835
ln 0,0065

∆Clm = 0,007386 kg/m3


Untuk C2 = 0,00855 kg/m3 dan C1 = 0,0064 kg/m3
0,00855 − 0,0064
∆Clm =
0,00855
ln 0,0065

∆Clm = 0,007423 kg/m3

A.3. Menghitung Wp (Wetted Perimeter)

Wp = π d (4.2)
Keterangan:
Wp = Wetted perimeter (m)
d = Diameter kolom = 3,16 cm = 3,16 x 10-2 meter
Wp = d
Wp = (3,14) (3,16 x 10-2 m)
Wp = 0,0992 m .

A.4. Menghitung Laju Massa Air (r) .

Qair ρ
r= (4.3)
wetted perimeter
Keterangan:
Q = Laju volumetrik air (kg/m.sec).
 = 1000 kg/m3 .
Wp = 0,0992 m.
Pada Aliran Udara 1700, 2700, 3700 cc/min
1) Untuk laju alir air = 2,67 x 10-6 m3/sec
m3 kg
2,67 x 10-6 s x 1000 3
r = m
0,0992 m
r = 0,0269 kg/m.s
2) Untuk laju alir air = 3 x 10-6 m3/sec
m3 kg
3 x 10-6 x 1000 3
s m
r =
0,0992 m
r = 0,0302 kg/m.s
3) Untuk laju alir air = 3,83 x 10-6 m3/sec
m3 kg
3,83 x 10-6 s x 1000 3
r = m
0,0992 m
kg
r = 0,0386
m.s
4) Untuk laju alir air = 4,16 x 10-6 m3/sec
m3 kg
4,16 x 10-6 s x 1000 3
r = m
0,0992 m
r = 0,0420 kg/m.s
5) Untuk laju alir air = 5 x 10-6 m3/sec
m3 kg
5 x 10-6 s x 1000 3
r = m
0,0992 m
r = 0,0504 kg/m.s

A.5. Menghitung Reynold Number (Re)

4r
Re = (4.4)
μ
Keterangan:
r = Laju massa air
 = 1,02 x 10-3 Ns/m2

1) Untuk r. = 0,027 kg/m.sec


Re . = (4r)/μ
Re . = (4)(0,027 kg/m.sec)/(1,02 x 10-3 Ns/m2)
Re .= 105,39
2) Untuk r = 0,03 kg/m.sec
Re .= (4r)/μ
Re .= (4)(0,03 kg/m.sec)/(1,02 x 10-3 Ns/m2)
Re .= 118,57
3) Untuk r = 0,039 kg/m.sec
Re .= (4r)/μ
Re .= (4)(0,039 kg/m.sec)/(1,02 x 10-3 Ns/m2)
Re . = 151,50
4) Untuk r = 0,042 kg/m.sec
Re .= (4r)/μ
Re .= (4)(0,042 kg/m.sec)/(1,02 x 10-3 Ns/m2)
Re . = 164,68
5) Untuk r = 0,0504 kg/m.sec
Re . = (4r)/μ
Re . = (4)(0,0504 kg/m.sec)/(1,02 x 10-3 Ns/m2)
Re. = 197,61

A.6. Menghitung Flux Massa Oksigen

J = (C2 – C1 ) Qair/ (4.5)


Keterangan:
J = Flux massa oksigen (kg/s)

1) Pada laju alir udara 1700 cc/min


Untuk C2 = 0,00735 kg/m3 dan C1 = 0,0042 kg/m3
Laju air . = 2,67 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00735 – 0,0042 ) 2,67 x 10
m3 m3 s
kg
J = 8,4 x 10-9
s
Untuk C2 .= 0,00725 kg/m3 dan C1 = 0,0044 kg/m3
Laju air . = 3 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00725 – 0,0044 ) 3 x 10
m3 m3 s
kg
J = 8,55 x 10-9
s

Untuk C2 = 0,00745 kg/m3 dan C1 = 0,0048 kg/m3


Laju air = 3,83 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00745 – 0,0048 ) 3,83 x 10
m3 m3 s
kg
J = 1,0158 x 10-8
s
Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0049 kg/m3
Laju air = 4,16 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00705 3 – 0,0049 3 ) 4,16 x 10
m m s
kg
J = 8,95833 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00695 kg/m3 dan C1 = 0,005 kg/m3
Laju air = 5 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00695 – 0,005 ) 5 x 10
m3 m3 s
kg
J = 9,75 x 10-9
s
2) Pada laju alir udara 2700 cc/min
Untuk C2 = 0,00735 kg/m3 dan C1 = 0,0046 kg/m3
Laju air = 2,67 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00735 – 0,0046 ) 2,67 x 10
m3 m3 s
kg
J = 7,33 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00725 kg/m3 dan C1 = 0,0048 kg/m3
Laju air = 3 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00725 – 0,0048 ) 3 x 10
m3 m3 s
kg
J = 7,35 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0051 kg/m3
Laju air = 3,83 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00705 – 0,0051 ) 3,83 x 10
m3 m3 s
kg
J = 7,475 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00705 kg/m3 dan C1 = 0,0052 kg/m3
Laju air = 4,16 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00705 3 – 0,0052 3 ) 4,16 x 10
m m s
kg
J = 7,70833 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00695 kg/m3 dan C1 = 0,0052 kg/m3
Laju air = 5 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00695 3 – 0,0052 3 ) 5 x 10
m m s
kg
J = 8,75 x 10-9
s
3) Pada laju alir udara 3700 cc/min
Untuk C2 = 0,00825 kg/m3 dan C1 = 0,0063 kg/m3
Laju air = 2,67 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00825 3 – 0,0063 3 ) 2,67 x 10
m m s
kg
J = 5,2 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00815 kg/m3 dan C1 = 0,0065 kg/m3
Laju air = 3 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00815 – 0,0065 ) 3 x 10
m3 m3 s
kg
J = 4,95 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00795 kg/m3 dan C1 = 0,0064 kg/m3
Laju air = 3,83 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00795 3 – 0,0064 3 ) 3,83 x 10
m m s
kg
J = 5,94167 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00835 kg/m3 dan C1 = 0,0065 kg/m3
Laju air = 4,16 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00835 – 0,0065 ) 4,16 x 10
m3 m3 s
kg
J = 7,70833 x 10-9
s
Untuk C2 = 0,00855 kg/m3 dan C1 = 0,0064 kg/m3
Laju air = 5 x 10-6 m3/sec
J = (C2 – C1 ) Qair
3
kg kg -6 m
J = (0,00855 – 0,0064 ) 5 x 10
m3 m3 s
kg
J = 1,075 x 10-8
s
A.7. Menghitung Luas Area Perpindahan Massa (Luas Kontak)

A =  d z. (4.6)

Keterangan:.
 = 3,14
d = 3,16 cm = 3,16 x 10-2 m
z = 90 cm = 0,9 m

A = .d.z .
A = (3,14)(3,16 x 10-2 m)(0,9 m) .
A = 0,0893016 m2
A.8. Menghitung Koefisien Perpindahan Massa Liquid (𝑲𝑳 ) .

J
KL = (4.7)
A ∆Clm/

1) Pada laju alir udara 1700 cc/min


Untuk J = 8,41x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00563 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
8,41 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00563
m3
m
KL = 1,67109 x 10-5
s
Untuk J = 8,55 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00571 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
8,55 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00571
m3
m
KL = 1,67768 x 10-5
s
Untuk J = 1,02 x 10-8 kg/sec, Clm = 0,00614 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
1,02 x 10-8 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00614
m3
m
KL = 1,88701 x 10-5
s
Untuk J = 8,94 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00591 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
8,94 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00591
m3
m
KL = 1,6974 x 10-5
s
Untuk J = 9,75 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00592 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
9,75 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00592
m3
m
KL = 1,84377 x 10-5
s
2) Pada laju alir udara 2700 cc/min
Untuk J = 7,34 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00587 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
7,34 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00587
m3
m
KL = 1,39943 x 10-5
s
Untuk J = 7,35x 10-9kg/sec, Clm = 0,00594 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
7,35 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00594
m3
KL = 1,38537 x 10-5 m s-1
Untuk J = 7,47 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00602 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
7,47 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00602
m3
KL = 1,38988x 10-5 m s-1
Untuk J = 7,70 x 10-9kg/sec, Clm = 0,00608 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
7,70 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00608
m3
KL = 1,42014 x 10-5 m s-1
Untuk J = 8,75 x 10-9kg/sec, Clm = 0,00603 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
8,75 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00603
m3
KL = 1,62418 x 10-5 m s-1

3) Pada laju alir udara 3700 cc/min .


Untuk J = 5,21 x10-9 kg/sec, Clm = 0,00723 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
5,21 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00723
m3
KL = 8,05252 x 10-6 m s-1
Untuk J = 4,95 x10-9 kg/sec, Clm = 0,00729 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
4,95 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00729
m3
KL = 7,5995 x 10-6 m s-1
Untuk J = 5,94 x 10-9 kg/sec, Clm = 0,00715 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
5,94 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00715
m3
KL = 9,30946 x 10-6 m s-1
Untuk J = 7,70 x10-9 kg/sec, Clm = 0,00739 kg/m3, dan A = 0,0893016 m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
7,70 x 10-9 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00739
m3
KL = 1,1686x 10-5 m s-1
Untuk J = 1,08 x10-8 kg/sec, Clm = 0,00748 kg/m3, dan A = 0,0893016m2
J
KL =
A ∆Clm
kg
1,08 x 10-8 s
KL =
kg
0,0893 m2 x 0,00748
m3
KL = 1,62166 x 10-5 m s-1
A.9. Menghitung Sherwood Number (𝑺𝒉 )

z'
Sh = KL (4.8)
DL/

Keterangan:
z = 90 cm = 0,9 m
m2
DL = 2,5 x 10-9
s

1) Pada laju alir udara 1700 cc/min .


Untuk KL = 1,67109 x 10-5 m/sec .
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,,67109 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 6015
Untuk KL = 1,67768 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,67768 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 6039
Untuk KL = 1,88701 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,88701 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 6793
Untuk KL = 1,6974 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,6974 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 6110
Untuk KL = 1,84377 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,84377 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 6637
2) Pada laju alir udara 2700 cc/min
Untuk KL = 1,39943 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,39943 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 5037
Untuk KL = 1,3837 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,3837 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 4987
Untuk KL = 1,38988 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,38988 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 5003
Untuk KL = 1,42014 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,42014 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 5112
Untuk KL = 1,62418 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,62418 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 5847
3) Pada laju alir udara 3700 cc/min
Untuk KL = 8,05252 x 10-6 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (8,05252 x 10-6 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 2898
Untuk KL = 7,60 x 10-6 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (7,5995 x 10-6 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 2735
Untuk KL = 9,30946 x 10-6 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (9,30946 x 10-6 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 3351
Untuk KL = 1,1686 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = (1,1686 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 4206
Untuk KL = 1,62166 x 10-5 m/sec
z'
Sh = KL
DL/
m 0,9 m
Sh = ( 1,62166 x 10-5 )
s m2
2,5 x 10-9 s

Sh = 5837

A.10. Menentukan Hubungan Re dan Sh

Sh = a Reb (4.9)
log Sh = log a + b log Re (4.10)
Persamaan ini analog dengan:

y = B + Ax (4.11)

Keterangan:
log Sh = y
log Re = x
log a = B (intercept)
a = 10B
b = slope

n ∑ xy - ∑ x ∑ y (4.12)
Slope =
n ∑ x2 -(∑ x)2

∑ y ∑ x2 - ∑ xy ∑ x (4.13)
Intercept =
n ∑ x2 -(∑ x)2

Keterangan:
x = log Re
y = log Sh

1) Untuk laju alir udara 1700 cc/min

Tabel 4.2. Data untuk Laju Alir Udara 1700 cc/min


Sh y = log Sh Re x = log Re x2 xy
6015 3,7793 105,39 2,0228 4,0917 7,6448
6039 3,7810 118,57 2,0739 4,3013 7,8416
6793 3,8320 151,50 2,1804 4,7542 8,3555
6110 3,7860 164,68 2,2166 4,9134 8,3923
6637 3,8220 197,61 2,2958 5,2707 8,7746
 19,0004 737,75 10,7896 23,3315 41,0090

n ∑ xy - ∑ x ∑ y
A = Slope =
n ∑ x2 - (∑ x)2
(5)( 41,0090) - (10,7896)(19,0004)
A = Slope =
(5) (23,3315) - (10,7896)2
A = Slope = 0,151863
∑ y ∑ x 2 - ∑ xy ∑ x
B = Intercept =
n ∑ x2 -(∑ x)2
(19,0004)(23,3315) - (41,0090)(10,7896)
B = Intercept =
(5) (23,3315) - (10,7896)2
B = Intercept = 3,472386
y = Ax + B
y = 0,151863x + 3,472386

Laju Alir Udara 1700 cc/min


x 1 2 3 4 5
y 3,62 3,78 3,93 4,08 4,23

log a = 3,472386
a = 0,540628
b = 0,151863
Sehingga, hubungan antara Sh dan Re pada laju alir udara 1700 cc/min
adalah:
Sh = a Reb = 0,540628Re0,151863
2) Untuk laju alir udara 2700 cc/min

Tabel 4.3. Data untuk Laju Alir Udara 2700 cc/min


Sh y = log Sh Re x = log Re x2 xy
5037 3,7022 105,39 2,0228 4,0917 7,4889
4987 3,6978 118,57 2,0739 4,3013 7,6692
5003 3,6992 151,50 2,1804 4,7542 8,0659
5112 3,7086 164,68 2,2166 4,9134 8,2206
5847 3,7669 197,61 2,2958 5,2707 8,6481
 18,5749 737,75 10,7896 23,3315 40,0930

n ∑ xy - ∑ x ∑ y
A = Slope =
n ∑ x2 - (∑ x)2
(5)(40,0930) - (10,7896)(18,5749)
A = Slope =
(5) (23,3315) - (10,7896)2
A = Slope = 0,198760
∑ y ∑ x 2 - ∑ xy ∑ x
B = Intercept =
n ∑ x2 -(∑ x)2
(18,5749)(23,3315) - (40,0930)(10,7896)
B = Intercept =
(5) (23,3315) - ( 10,7896)2
𝐵 = Intercept = 3,286083
y = Ax + B
y = 0,198760 x + 3,286083
Laju Alir Udara 2700 cc/min
x 1 2 3 4 5
y 3,48 3,68 3,88 4,08 4,28

log a = 3,286083
a = 0,516679

b = 0,198760
Sehingga, hubungan antara Sh dan Re pada laju alir udara 2700 cc/min
adalah:
Sh = a Reb = 0,516679Re0,198760
3) Untuk laju alir udara 3700 cc/min

Tabel 4.4. Data untuk Laju Alir Udara 3700 cc/min


Sh y = log Sh Re x = log Re x2 xy
2898 3,4622 105,39 2,0228 4,0917 7,0034
2735 3,4370 118,57 2,0739 4,3013 7,1283
3351 3,5252 151,50 2,1804 4,7542 7,6864
4206 3,6239 164,68 2,2166 4,9134 8,0330
5837 3,7662 197,61 2,2958 5,2707 8,6466
 17,8147 737,75 10,7896 23,3315 38,4979

n ∑ xy - ∑ x ∑ y
A = Slope =
n ∑ x2 - (∑ x)2
(5)(38,4979) - (10,7896)(17,8147)
A = Slope =
(5) (23,3315) - (10,7896)2
A = Slope = 1,138239
∑ y ∑ x 2 - ∑ xy ∑ x
B = Intercept =
n ∑ x2 -(∑ x)2
(17,8147)(23,3315) - (38,4979)(10,7896)
B = Intercept =
(5) (23,3315) - (10,7896)2
B = Intercept = 1,106717
y = Ax + B
y = 1,138239x + 1,106717
Laju Alir Udara 3700 cc/min
x 1 2 3 4 5
y 2,24 3,38 4,52 5,66 6,80

log a = 1,106717
a = 0,044037
b = 1,138239
Sehingga, hubungan antara Sh dan Re pada laju alir udara 3700 cc/min
adalah:
Sh = a Reb = 0,044037Re1,138239
LAMPIRAN B RANGKAIAN ALAT

Gambar B.1. Rangkaian Alat Wetted Wall Absrobtion Column

Anda mungkin juga menyukai