No : 24
Kelas : XI AK 3
KESUSASTRAAN BALI
1. Teges Kesusastraan
Kruna kasusastraan mawit saking basa sansekerta. Kruna linggan ipun sastra mateges aksara
piranti ngajahin, tatua (tutur), kaweruhan (ilmu). Yening selehin daging artos parinama
kasusastraan wantah mawit saking kruna sastra polih pangater su- raris polih konfiks ka-an dados
kruna tiron kasusastraan. Kruna sastra sane mateges ‘ajah-ajah’, kawruhan polih pangater su-
sane mateges ‘luih’, ‘becik’ miwah konfiks ka-an sane nyinahang artos ‘kawentenan’.
Panadosnyane, kruna kasusastraan meteges kawentenan ajah-ajahan utawi kawruhan sane luih
utawi becik tur mabuat. Manut ring pakayunan puniki wewatesan sastra Bali punika dadosne
makasami tetamian pangweruh sane marupa ajah-ajah, tatwa, susila miwah sane tiosan sane
kasurat ngangge aksara Bali sane katami rauh mangkin.
Kasusastraan Bali sampun wenten saking riin sadereng kakeniang aksara. Yadian karya
sastra sane medal riinan makehan nenten kasurat, tur nenten kauningin sapasira sane ngawi.
Nanging kawentenannyane tegep karambang , turun temurun rauh mangkin. Sekadi: satua-satua,
gegendingan lan basa basita paribasa. Raris risampun para sujana baline pascat sajeroning aksara
kawentenan kasusastraan Baline sayan nglimbak.
2. Sastra Gancaran
Tuturan punika cerita sen medaging piteket piteket saking cerita agama, kitab.
contohnyane : Mahabarata, Arjunawiwaha, sutasoma. Urak punika sewata pata utawi
surat sane mapiranti tiying/bambu. contohnyane lontar. Awig-Awig punika Sane wenten
ring Desa Adat, Sane patut kasungkumenin olih warga Desa Adat. Purana punika Cerita
indik kewentenan pura. contohnyane. Pura rambutsiwi. Babad punika Cerita indik
kewentenan wewidangan. contohnyane babad mengwi, babad payangan. Winacarita
punika Cerita indik kewentenan keberanian utawi kepahlawan. contohnyane puputan
Badung, I Gusti Ngurah Rai.