DOSEN PENGAMPU : Dr.Abil Mansyur, S.Si.,M.

Si

MATA KULIAH : KALKULUS INTEGRAL

NAMA : FEBRI DAMAYANTI

NIM 4191111066

KELAS : MATEMATIKA DIK.A

SOAL-SOAL LATIHAN UTS

1. Jika gradien kurva disetiap titik (x,y) adalah 2ax + a2 dan kurva tersebut
melalui titik (-a, a).Tentuka persamaan kurva tersebut.

Penyelesaian : 2ax + x2

dy = ( 2ax + x2 ) dx

Persamaan kurva : dy = ( 2ax + a2 ) dx

y=

= a x2 + +c

Kurva melalui titik (- a, a), maka diperoleh :

y = a x2 + +c

a = a (-a)2 + (-a) + c

a = a 3 - a3 + c

c =a

Jadi persamaan kurva tersebut adalah :

y = a x2 + +c

y = a x2 + +a
2.Jika kecepatan v(ft/det) suatu pesawat udara saat menyentuh landasan adalah
v = 180 - 20t, maka jauh pesawat bergerak pada landasan hingga berhenti
adalah ft

Penyelesaian : v =

ds = v dt

= (180 - 20 t) dt

=
s = 180 t - 10 t2 + c

Maka jarak atau jauh pesawat bergerak pada landasan hingga

berhenti adalah s = 180 t - 10 t2 + c ft

3. Dengan menggunakan metode substitusi, hitunglah :

a. ...

b. ( + 1)5 dx = ...

c. dx = ...

d. dx = ...

Penyelesaian : a. ...

misalkan u = x+2 → x= u-2

du = dx

∫(x − 1)√𝑥 + 2 dx = ∫(u − 2 − 1)√u du

=∫(u − 3)√u du

=∫(u√u − 3√u) du
3 1
=∫(𝑢2 − 3 𝑢2 ) du
5 2 3
= 2 𝑢2 -3. 𝑢2 +c
5 3
2 5 3
= (𝑥 + 2)2 - 2 (𝑥 + 2)2 + c
5
 2
= (𝑥 + 2)2√x + 2) -2(𝑋 + 2) √x + 2) + c
5

b. ( + 1)5 dx = ...

Misalkan : u = x3 + 1
du = 3 x2 dx

x2 dx = 31 𝑑𝑢

∫ 12𝑥2(𝑥3 + 1)5 𝑑𝑥 = 12 ∫(𝑥3 + 1)5 𝑥2𝑑𝑥

1
= 12 ∫ 𝑢5. 𝑑𝑢
3

= 4 ∫ 𝑢5du

= 4 . 1 . u6 + c
6

= 2 ( x3 + 1)6 + c
3
4𝑥2
c. ∫ √𝑥3+ 8 dx

Misalkan u = 𝑥3 + 8
du = 3𝑥2 dx
𝑥2 dx = 1 du
3
4𝑥2
dx =4 𝑥2𝑑𝑥
∫ ∫
√𝑥3+8 √𝑥3+ 8
1
𝑑𝑢
= 4∫ 2

√𝑢
1
= 4 ∫ 𝑢2 𝑑𝑢
3
4 1

=
1
1
𝑢2 + c
3
2
1
= 4 . 2 ( 𝑥 3 + 8 )2 + c
3

= 8 √ 𝑥3 + 8 + c
3

d. ∫ 2(1 − 𝑥) sin(1 − 𝑥)2 𝑑𝑥

 Misalkan : u = (1 − 𝑥)2
du = 2 (1-x) (-1) dx
= -2 (1-x) dx
du = 2 (1-x) dx
∫ 2(1 − 𝑥) sin(1 − 𝑥)2 𝑑𝑥 = ∫ sin(1 − 𝑥)2. 2 (1-x) dx
= ∫ sin 𝑢 (−𝑑𝑢)
= ∫ sin 𝑢 𝑑𝑢
= - (-cos u) + c
= cos u + c

= cos(1 − 𝑥)2 + c

4. Dengan menggunakan metode integral fungsi rasional hitunglah :

a. = ....

b. dx = ....
1−𝑥
Penyelesaian : a. ∫
(1−2𝑥)(𝑥+1) 𝑑𝑥
1−𝑥
𝐴 𝐵
(1−2𝑥)(𝑥+1) = 1−2𝑥 + 𝑥+1
𝐴(𝑥+1)+ 𝐵(1−2𝑥)
= (1−2𝑥)(𝑥+1)

1−𝑥 = 𝐴(𝑥 + 1) + 𝐵(1 − 2𝑥)

Untuk x = -1 → 2 = 3B
B=2
3
1
x=1 → =3𝐴
2 2 2

A=1
3
1 2
1−𝑥
∫ (1−2𝑥)(𝑥+1) 𝑑𝑥 = 3
𝑑𝑥 + ∫ 3
𝑑𝑥
1−2𝑥 𝑥+1
∫
 1 𝑑𝑥 2 𝑑𝑥
= 3 ∫ 1−2𝑥 + 3 ∫ 𝑥+1
Misalkan u = 1 – 2x
du = - 2 dx

dx = − 1 𝑑𝑢
2

1 𝑑𝑥 2 𝑑𝑥
= 3 ∫1−2𝑥 + 3 ∫ 𝑥+1
1
1 − 𝑑𝑢 2 𝑑𝑥
2
=3∫ 𝑢 + 3 ∫𝑥+1
1
=− 2
3 (− ln|𝑢| + ln|𝑥 + 1| + 𝑐
1 3
)
2
2
= − ln|1 − 2𝑥| + ln|𝑥 + 1| + 𝑐
1 3
𝑥2+1 6
b. ∫ (𝑥−1)2(𝑥+1) dx =

𝑥 2+1 𝐴 𝐶
= +
𝐵
(𝑥−1)2 𝑥−1 + (𝑥−1)2 𝑥+1
(𝑥+1)

𝐴(𝑥−1)(𝑥+1)+𝐵(𝑥+1)+𝐶(𝑥−1)2
= (𝑥−1)2(𝑥+1)

𝑥 2 +1 = A(𝑥2 − 1)+ B( x+1)+C(𝑥2 − 2𝑥 + 1)

= Ax2 - A + Bx + B + Cx2 - 2 Cx + C
= (A + C) x2 + (B - 2 C)x + (-A + B + C)
Untuk x=1→ 2 = 2B → B= 1
Untuk x=1→ 2 = 4C → C= 1
2

Koefisien 𝑥2, 1=A+C

1= A+ 1
2

A= 1
2
𝑥2+1 1 𝑑𝑥 1

∫ (𝑥−1)2(𝑥+1) dx =∫ 𝑑𝑥 + ∫ 2 2
𝑑𝑥 + ∫ 𝑑𝑥
𝑥−1 (𝑥−1)2 𝑥+1

1 𝑑𝑥
= ∫ 𝑑𝑥
+ ∫ (𝑥−1)2 + 2 ∫ 𝑥+1
1 𝑑𝑥
2 𝑥−1
 1
= 21 ln|𝑥 − 1| − 𝑥−1
+1 ln|𝑥 + 1| + C
2
1
= 1
ln|𝑥 − 1|+1 ln|𝑥 + 1| − +C
2 2 𝑥−1

= 1 ln (x-1)(x+1)- 1
+C
2 𝑥−1
1
= 1 ln (𝑥 2 − 1) −
+𝐶
2 𝑥−1

5. Dengan menggunakan metode integrasi parsial,

hitunglah : a.

b.

c.

Penyelesaian : a.

Misalkan : u = sin 3x
du = 3 cos 3x dx
dv = sin x dx
v = ∫ sin 𝑥 𝑑𝑥
= - cos x
∫ sin 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥 = sin 3x (-cos x) - ∫ − cos 𝑥. Cos 3x dx
= - cos sin 3x + 3 ∫ cos 𝑥 cos 3𝑥 𝑑𝑥
Mis : u = cos 3x
du = 3 cos 3x dx
dv = sin x dx
v = ∫ cos 3𝑥 𝑑𝑥
= sin x
∫ sin 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥 = - cos x sin 3x + 3 [ cos 3x sin x - ∫ sin 𝑥 (−3 sin 3𝑥) ]

∫ sin 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥 = - cos x sin 3x + 3 sin x cos 3x + 9 ∫ sin 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥

– 8 ∫ sin 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥 = - cos x sin 3x + 3 sin x cos 3x + C
= 3 sin x cos 3x – cos x sin 3x + C
1
∫ sin 𝑥 𝑠𝑖𝑛 3𝑥 𝑑𝑥 =-
8 (3 sin 𝑥 cos 3𝑥 − cos 𝑥 sin 3𝑥) + C

b. =

Misalkan : u = x2
du = 2x dx
dv = cos x dx
v = ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥

∫ 𝑥2 cos 𝑥 𝑑𝑥 = x2 sin x - ∫ sin 𝑥 2𝑥 𝑑𝑥

= x2 sin x – 2 ∫ x sin 𝑥 𝑑𝑥
Misalkan : u = x
du = dx
dv = sin x dx
v = ∫ sin 𝑥 𝑑𝑥
= - cos x

∫ 𝑥2 cos 𝑥 𝑑𝑥 = x2 sin x - ∫ sin 𝑥 2𝑥 𝑑𝑥

= x2 sin x – 2 ∫ x sin 𝑥 𝑑𝑥
= x2 sin x – 2 [x ( - cos x) - ∫ − cos 𝑥 𝑑𝑥]
= x2 sin x + 2x cos x - 2 ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥

= x2 sin x + 2x cos x – 2 sin x + C

c. ∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥

Misalkan : u = 𝑒 2𝑥
du = 𝑒2𝑥. 2 dx
 = 2 𝑒2𝑥 dx
dv = cosx ds
v = ∫ cos 𝑥 dx
= sin x
∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒2𝑥 . sin x - ∫ 𝑒2𝑥 sin 𝑥 2 𝑒2𝑥dx
= 𝑒2𝑥 sin 𝑥 – 2∫ 𝑒2𝑥 sin 𝑥 dx
Misalkan : u = 𝑒 2𝑥
du = 2 𝑒 2𝑥 dx
dv = sin x ds
v = ∫ sin 𝑥 dx
= - cos x

∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒2𝑥 . sin x - ∫ 𝑒2𝑥 sin 𝑥 2 𝑒2𝑥dx

= 𝑒2𝑥 sin 𝑥 – 2∫ 𝑒2𝑥 sin 𝑥 dx
= 𝑒2𝑥 sin 𝑥 – 2 [𝑒2𝑥(− cos 𝑥) − ∫ −𝑐𝑜𝑠 𝑥 2 𝑒2𝑥𝑑𝑥]

∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒2𝑥 sin 𝑥 + 2 𝑒2𝑥cos x - 4∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥

dx 5∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒2𝑥 sin 𝑥 + 2 𝑒2𝑥cos x + C

= 𝑒2𝑥(sin 𝑥 + 2 cos 𝑥) + C
1
∫ 𝑒2𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒2𝑥 (sin 𝑥 + 2 cos 𝑥 ) + C
5