NIM : F1041191039
Kelas : A2
Makul : Kalkulus Integral
Dosen Pengampu : Dr. H. Sugiatno, M.Pd
Tugas Membuat 3 Soal Integral Pecahan dan Looking Back dari Setiap Kasus
Kasus I
R( x ) A1 A2 Ak
= + + …+
Q(x) a1 x+b 1 a2 x+ b2 ak x +b k
Contoh Soal:
2 x+10
∫ 4 x2 +10 x+ 4 dx
Penyelesaian:
∫ 4 x22 +10
x+10 3
[ ]
(−2)
dx=∫ + dx
x+ 4 (2 x +1) (2 x+ 4)
2 x+10 1 1
∫ 4 x2 +10 x+ 4 dx=3 ∫ (2 x+ 1) dx−2∫ (2 x +4) dx
Membuat permisalan, kemudian substitusikan pada integral
Misalkan:
u1=2 x +1 u2=2 x +4
du 1=2 dx d u2=2 dx
1 1
dx= du1 dx= du2
2 2
2 x+10 1 1 1 1
∫ 4 x2 +10 x+ 4 dx=3 ∫ u ∙ d u1−2∫ ∙ d u2
1 2 u2 2
d u1 1 du
∫ 4 x22 +10
x+10
x+ 4
1
dx=3 ∙ ∫
2 u1
−2∙ ∫ 2
2 u2
3
F ( x )= ln|u1|+c 1−ln |u 2|+ c 2
2
3
F (x)= ln|2 x +1|−ln |2 x+ 4|+ C
2
3
F ( x )= ln|2 x +1|−ln |2 x + 4|+C
2
Looking Back:
2 x+10
F ' ( x )= +0 ?
4 x2 +10 x+ 4
Rumus turunan fungsi logaritma:
g ' (x)
F ( x )=ln g( x)→ F ' ( x )=
g ( x)
3
F ( x )= ln|2 x +1|−ln |2 x + 4|+C
2
Misalkan:
u1=2 x +1 u2=2 x +4
u1 '=2 u2 '=2
3
F ( x )= ln|u1|−ln|u 2|+C
2
3 u ' u '
F ' (x )= ∙ 1 − 2 + C
2 u 1 u2
3 2 2
F ' (x )= ∙ − +0
2 2 x−1 2 x−4
3 2
F ' (x )= −
2 x−1 2 x−4
Kasus II
R( x ) A1 A2
= + ¿¿¿
Q(x) a1 x+b 1
Contoh Soal:
2 x+ 4
∫ ¿¿
¿
Penyelesaian:
Faktor linear (2 x+ 8) muncul dua kali, maka dekomposisi pecahan parsialnya menjadi:
2 x +4
¿¿
2 x+ 4
∫ ¿¿
¿
2 x+ 4
∫ ¿¿ ¿
2 x+ 4
∫ ¿¿ ¿
1
F (x)= ln|u|+2 u−1 +C
2
1 2
F ( x )= ln|2 x +8|+ +C
2 (2 x +8)
1 2
F ( x )= ln|2 x +8|+ +C
2 (2 x +8)
Looking Back:
2x+4
F ' ( x )=
¿¿
g ' (x)
F ( x )=ln g( x)→ F ' ( x )=
g ( x)
1 2
F ( x )= ln|2 x +8|+ +C
2 (2 x +8)
Misalkan:
u=2 x +8
u ' =2
1 2
F ( x )= ln|u|+ +C
2 u
1
F ( x )= ln|u|+2∙ u−1 +C
2
1 u' −2
F ' ( x )= ∙ + (−2 u ∙u ' )+ C
2 u
1 2
F ' ( x )= ∙ +¿
2 ( 2 x+ 8 )
1
F ' ( x )= +¿
(2 x +8)
1
F ' ( x )= −4 ¿
(2 x +8)
1 4
F ' ( x )= −
(2 x +8) ¿ ¿
( 2 x +8 )−4
F ' ( x )=
¿¿
2x+4
F ' ( x )=
¿¿
Terbukti
Kasus IV
Q ( x ) mengandung satu faktor kuadrat yang tak dapat diuraikan dan berulang
A 1 x +B 1 A2 x+ B2 A 2 x+ B 2
2
+ 2
+ …+
a x +bx +c a x +bx +c a x2 +bx +c
Contoh Soal:
3 x3 +2 x
∫ ¿¿ ¿
Penyelesaian:
Bentuk dekomposisi pecahan parsialnya
3 x 3 +2 x
¿¿
Kalikan dengan ¿
3 x 3+ 2 x=( Ax+ B ) ( x 2−6 ) + Cx+ D
3 x 3+ 2 x= A x 3−6 Ax+ B x 2−6 B +Cx+ D
3 x 3+ 2 x= A x 3 +B x 2−( 6 A−C ) x−(6 B−D)
Samakan koefisien sehingga diperoleh nilai A, B, C, dan D
3 x 3= A x 3 → A=3 …….. (1)
−( 6 A−C ) x=2 x
−6 A+C=2 …….. (3)
−( 6 B−D ) =0
−6 B+ D=0 ……… (4)
Substitusikan persamaan (1) ke persamaan (3)
−6 A+C=2
−6( 3)+C=2
−18+C=2
C=20
Substitusikan persamaan (2) ke persamaan (4)
−6 B+ D=0
−6( 0)+ D=0
D=0
3
∫ 3 x¿+2
¿ ¿
x
3
∫ 3 x¿+2
¿ ¿
x
3 20
F ( x )= ln|u|− ∙ u−1 +C
2 2
3
F ( x )= ln| x2−6|−10¿
2
Looking Back:
3 x3 +2 x
F ' ( x )= ¿¿
g ' (x)
F ( x )=ln g( x)→ F ' ( x )=
g ( x)
3
F ( x )= ln| x2−6|−10¿
2
Misalkan:
u=x2 −6
u '=2 x
3
F ( x )= ln|u|−10 ∙ u−1 +C
2
3 u' −2
F ' ( x )= ∙ −( −10u ∙ u ' ) +C
2 u
3 2x
F ' ( x )= ∙ 2 −¿
2 x −6
3x
F ' ( x )= −¿
x 2−6
3 x 20 x
F ' ( x )= +
x 2−6 ¿ ¿
3 x ( x 2−6 ) +20 x
F ' ( x )= ¿¿
3 x3 −18 x+20 x
F ' ( x )= ¿¿
3 x3 +2 x Terbukti
F ' ( x )= ¿¿