DEFINISI
Fungsi F ( x , y ) disebut fungsi homogen bila terdapat n ∈ R sehingga berlaku
F ( kx , ky )=k n F ( x , y ) , dengan n disebut order dari fungsi homogen F ( x , y ) .
Jika syarat di atas tidak terpenuhi, maka disebut dengan Persamaan Diferensial Non
Homogen yang mempunyai bentuk
( ax +by +c ) dx + ( px +qy +r ) dy =0
dengan
a , b , c , p , q , r adalah konstanta.
Untuk menyelesaikan PD non homogen tersebut, terlebih dahulu harus diperhatikan kondisi
yang mungkin terjadi, yaitu:
a b c
1. Jika ≠ ≠ atau aq−bp ≠ 0
p q r
a b c
2. Jika = ≠ atau aq−bp=0
p q r
a b c
3. Jika = = =m
p q r
KONDISI 1
a b c
Jika ≠ ≠ atau aq−bp ≠ 0
p q r
Langkah-langkah mendapatkan penyelesaian umum PD:
Langkah 1
Gunakan transformasi:
ax +by +c=u⟹ a dx +b dy=du
px+ qy+ r=v ⟹ p dx+ q dy=dv
Diperoleh :
a dx +b dy=du ×q aq dx +bq dy=q du
| |
p dx +q dy =dv ×b bp dx +bq dy =b dv -
( aq−bp ) dx=q du−b dv
q du−b dv
dx=
aq−bp
a dx +b dy=du × p ap dx +bp dy =p du
| |
p dx +q dy =dv × a ap dx +aq dy =a dv -
( bp−aq ) dy =p du−a dv
p du−a dv
dy =
bp−aq
Langkah 2
Bentuk PD menjadi:
u dx +v dy=0
u( q aq−bp
du−b dv
)+ v ( p bp−aq
du−a dv
)=0
q du−b dv p du−a dv
u(
aq−bp ) ( aq−bp )
−v =0
( uq du−ub dv
aq−bp ) (
+
−vp du+ va dv
aq−bp )=0
uq du−ub dv−vp du+va dv
=0
aq−bp
uq du−ub dv−vp du+ va dv=0
( uq−vp ) du+ ( va−ub ) dv=0
merupakan PD Homogen.
Langkah 3
Selesaikan PD Homogen tersebut sesuai dengan langkah-langkah penyelesaian PD Homogen.
Langkah 4
Gantilah u dan v dengan transformasi semula.
CONTOH
Selesaikan persamaan diferensial ( x +2 y −4 ) dx+ (−2 x− y +5 ) dy =0.
Penyelesaian:
Dari persamaan diferensial tersebut diperoleh:
a 1 b 2 c −4
= , = , =
p −2 q −1 r 5
a b c
Karena ≠ ≠ , maka dapat diselesaikan untuk Kondisi 1.
p q r
Dengan transformasi:
x +2 y −4=u ⟹ dx +2 dy=du
−2 x− y +5=v ⟹−2 dx−dy =dv
Diperoleh:
dx +2 dy=du ×1 dx+2 dy=du
| |
−2 dx−dy =dv ×2 −4 dx−2 dy=2 dv +
−3 dx=du+2 dv
du+ 2dv
dx=
−3
dx +2 dy=du ×2 2 dx+ 4 dy=2 du
| |
−2 dx−dy =dv ×1 −2 dx−dy=dv
+
3 dy=2 du+ dv
2 du+ dv
dy =
3
Bentuk PD menjadi:
u dx +v dy=0
u ( du+−32dv )+ v ( 2 du+dv
3 )=0
−u ( du+2 dv ) + v ( 2 du+dv ) =0
−u du−2u dv+2 v du+ v dv=0
(−u+2 v ) du+ (−2u+ v ) dv=0 PD Homogen
−t +2 1
dt + dv=0
2
−t +1 v
−t +2 1
∫ ( 2
−t +1 )
dt +∫ dv=∫ 0
v
3 1 1 1
¿ ∫( ) dt− ∫ (
t−1 )
dt
2 t +1 2
Misalkan
a=t+ 1 b=t −1
da db
=1 =1
dt dt
da=dt db=dt
Maka didapatkan
3 1
ln |t +1|− ln|t−1|+ln |v|=c 1
2 2
3 1
ln |t +1|− ln|t−1|+ln |v|=ln c2
2 2
3 1
2 2
ln |t +1| −ln|t−1| + ln |v|=ln c 2
3
ln
| |
( t+ 1 )
( t−1 )
2
1
2
|v|=ln c2
e
ln
| |
( t +1) 2
( t −1 ) 2
1
|v|
=e lnc 2
| |
( t+ 1 )
( t−1 )
2
1
2
|v|=c 2
3 −1
|t +1|2|t−1| 2 |v|=c 2
u
Ingat t=
v
3 −1
u u
| | | | |v|=c
v
+1 2 −1
v
2
2
3 −1
3 −1
2 2
|u+ v| |u−v| =c2
3 −1
|u+ v| |u−v| =C