Anda di halaman 1dari 10

SEMARANG KUNO, SAIKI LAN NGEMBEN

Lakon:

1. Bah Idhang : Laki-laki usia sekitar 60 taun, gemar memberi pitutur, bijaksana,

menjadi penengah

2. Danurdara : usia + 40-an, dewasa, santun

3. Juweni : usia + 30-an, gemar menggunakan logat Pati kejaksel-jakselan

4. Nok Ayu/ Orang Jawa: sebagai penari, memakai kostum Tari Geol Denok, pendiam,
menggunakan Bahasa Jawa yang santun

Sebagai orang Jawa, ia santun dan lemah lembut

5. Petugas/ Orang Arab : sebagai petugas sikapnya mematuhi aturan pemerintah dan
mengalah.

Sebagai orang Arab, Ia bijaksana dan menggunakan logat Arab

6. Warga : usia + 30 an. Mempunyai 1 anak masih kecil,

7. Mayat / Orang Cina : sebagai mayat, ia didandani dengan busana Cina sesuai
permintaannya. Dimasukkan ke dalam peti mati, dengan prosedur pemakaman
jenazah Covid.

Sebagai orang Cina, ia berkomunikasi menggunakan Bahasa Indonesia dengan logat


orang Tionghoa.

Latar tempat : seperti sendang Mintalaya dengan 1 gubug sederhana ukuran 2 x 2 m.


terletak di sudut panggung bagian kiri penonton.
BABAK 1

LAMPU HALOGEN 1 NYALA REDUP, SUASANA SENDANG (BISA MANFAATKAN


PROYEKTOR/LED), MALAM HARI SEBELUM RAMADAN. SUARA DARI MASJID
DAN MUSALA BERKUMANDANG. VOLUME MENGECIL. ADA SATU GUBUG
KECIL SEPERTI POS RONDA BERUKURAN 2 X 2 M.

Danurdara : Sesuk wis poso tapi lebaran taun iki koyoe aku ga biso mudik. Malu ngga

punya sangu. Kahanan yo lagi koyo ngene. Kapan rampunge mangsan


pageblug iki? Gusti.. gusti.

Juweni : kalau gua sih penginnya mudik ya, ada 3 sampai 5 dina lah, kangen istri gua

Danurdara : gayanem ki loh gua elo-gua elo. Wong Pati wae nggaya ngger.. ngger.

Juweni : gua kan blesteran Pati-Jaksel, bro

Danurdara : blesteran? Walah yo pantes awakem belang-belang ra karuan

Juweni : Anjayy!

Danurdara : Hus! Ati-ati lek ngomong saiki, lambenem disekolahke sik. Pengin keno UU

ITE po piye sampeanipun.

KETIKA DUA LAKI-LAKI SEDANG BERCAKAP, DATANG SEORANG LELAKI TUA


DENGAN PAKAIAN SEDERHANA NAMUN TAMPAK BERWIBAWA DENGAN
GARIS-GARIS WAJAH DAN KETUAANNYA.

Danurdara : eh, Bah Idhang, saking pundi Bah?

Bah Idhang : saka surau

Juweni : la kok sampai malam gini Bah? Berapa rakaat to? Tadi gua traweh di masjid
yang ono cuma bentar. Ngga sampe 30 menit.

Danurdara : gua elo-gua elo, sampeanipun ki loh. Karo wong tuo kok ra sopan. Pancen ra
toto yo sampeanipun iki! Iki wongtuo sing jaga sendhang iki. Kewanen!

Juweni : yo sorry to, gua kegowo logat jaksel gua.

Danurdara : Jaksel ndasem! Kie loh wong tuo. La kok njaluk tak sikut e, sampeyanipun ki
pancen AS-…tagfirullah haladzim (sambil melirik Bah Idhang)
Bah Idhang : Uwis, uwis. Perkara cilik ojo dadi gede. Semarang ki kudune kota sing adem
ayem. Ojo perkoro solate bedo rekaate dadi dukaran, ojo perkoro bedo
pendapate dadi kisruh terus demo neng ngarep gubernuran. Wong kabeh ki iso
diomongke apik-apik kok.

Juweni : emang demo ngga boleh Bah? Kan itu namanya freedom of speech.

Danurdara : halah-halah. Sampeyanipun ki pancen kakehen gaya tenan kok. Mau Jaksel
saiki sok keminggris.

Juweni : yo sak-sakku to ya. Kebebasan berekpresi kok.

Bah Idhang : Demo ki yo entuk, wong opo mau arane.. primbon opo? Eh opo, pridom kok
ya?

Juweni : Free.. Bah. Freedom of speech.

Bah Idhang : yo wis kue lah pokoke. Sing ora wangun ki nek demone anarkis lan malah
ngrugekke wong akeh. Opo maneh ngantek ono korban jiwa. Saake to?

Danurdara dan Juweni : Nggih, Bah.

SUASANA MENJADI HENING, TAMPAKNYA DANURDARA DAN JUWENI TIDAK


BERANI MENGUSIK BAH IDHANG YANG SEDANG MERENUNG, MELIHAT KE
LANGIT YANG TERTUTUP POHON BERINGIN.

Danurdara : Kok nrenyuhaken. Onten penggalih menopo to, Bah?

Bah Idhang : aku ki jek mikir Dan, Ju, aku urip tekan kapan, wis tuek, untuku wis akeh
sing ambrol. Nek aku mati opo yo ono sing kelingan? La wong aku ki dudu
sopo-sopo, dudu Mbah Genuk sing dadi tokoh legenda neng sendhang iki.
Mbah Genuk wae, durung mesti kabeh kelingan lan kabeh ngerti. Opo maneh
aku.
Danurdara : la Mbah Genuk meniko sinten, Bah? Sak ngertose kulo, pesarean ingkang
caket mriki nggih naming pesareanipun Mbah Mintoloyo

Bah Idhang : La to, koe wae gak ngerti. Tokoh penting iku neng Semarang. Mbah Genuk
iku sing mbuka wilayah kene iki. Miturute wong jaman biyen, Mbah Genuk iki sak era karo
Ki Ageng Pandanaran.

Juweni : Oalah, sing babad alas bro. Suangar ik.


Bah Idhang : Sakti tenan kui, iso nurunke udan es kanggo nglawan pasukan kompeni
jaman biyen.

Danurdara : Wah ajib tenan kui Ju!

Juweni : ha iyo, coba kalo gua punya kekuatan supranatural kaya gitu. Gak usah
pusing-pusing, langsung buka usaha es kuwud gua!

Danurdara : sampeanipun kok pikirane mung duit ae. Sejarah ki lo, mbok ojo nglawak

Juweni : Yo piye yo, Lur. Semarang keras lurrr.

SUASANA SYAHDU DIIRINGI SUARA KUCURAN AIR DI SENDANG DAN


JANGKRIK SALING BERSAHUTAN, BAH IDHANG MENDONGENGKAN SEKILAS
TENTANG SENDHANG MINTALAYA. KETIKA SEDANG MENDENGARKAN
PITUTURAN, SESEORANG BERLARI KE ARAH MEREKA DENGAN TERGOPOH-
GOPOH.

Orang berlari : Bah.. Bah Idhang.. Bah! Onten geger geden!

Juweni : Loh mbaknya, kenapa lo mbak mlayu-mlayu? Santuy gitu loh. Kalo lo
kesrimped kan bahaya.

Danurdara : Ono opo to mbak?

Bah Idhang : Iyo ono opo Nok?

Nok Ayu : puniko Bah.. onten geger degen. Mayite! Mayite Cicik Stela badhe dibuang

teng kalen amargi ninggale kenging Covid!

Danurdara : Waduh! Nek ngono ndang rono.

Juweni : Iyo bro, jangan sampe dibuang dikali, ngambon-ngamboni.

Bah Idhang : Hus, udu kui masalahe. Iki mayit yo saake. Wis mati wae jek keno masalah

dunyo. Ayo ndang rono.

EMPAT ORANG TERSEBUT PERGI KE TKP TEMPAT MAYIT (CIINA), PETUGAS


PEMULASARAAN (ARAB) DAN SEORANG WARGA SEDANG RIBUT-RIBUT.

Warga : Buang kali wae! Banjir kanal wae kono. Pokokke mbuh piye carane aturen
tapi ojo dikuburke neng kuburan cedak
umahku! Koe ki pengin aku ndang mati keno corona opo piye ha?

Petugas : Bu, jenazah ini sudah diperlakukan sesuai protokol covid dan kami juga akan

memakankan jenazah sesuai dengan protokol. Jadi Ibu tidak perlu khawatir
asalkan Ibu jaga jarak, pakai masker dan rajin mencuci tangan.

Warga : halah ngomongmu ki lo mas, sak penake wudelmu tok! La koe penak, nduwe
jas ngono kui, dikei vitamin, mangane terjamin, wis divaksin sisan. La warga
biasa koyo aku iki ora nduweni senjata opo-opo kanggo menghindari virus
kui. Kanggo mangan wae kangelan, nggolek upo ki lo kudu nggetih tenan
kahanan koyo kene. Kok yo tegel tenan arep nguburke jenazah covid neng
pipir umahku. Aku ki due anak cilik ngerti ora?! Koe pengin aku karo anakku
ndang mati opo piye he? (kemudian warga melihat peti jenazah dengan
pandangan benci)
Urip ngangeli, mati ngrepoti. Dasar Cino!
Danudara : Astagfirullah, mbak. Mbok ojo ngono. Ora entuk rasis mbek wong mati.
Warga : ben wae. Nyatane ngono kok. Koe ngerti? Jamanne dekne jek urip, aku loh
arep utang obat kanggo ngobati demam berdarahe Obed, anakku, ora dientuki.
Pelite ki ngalahi bakul beras tenan. Untung anakkun Slamet, jajal nek gak
nyilih utangan pas lagi kae, wis modyar Obedku.
Juweni : Rasis lu mbak. Sebagai orang yang dikasih umur lebih panjang daripada si
mayit mbok ya santuy gitu. Kuburke apik-apik. Dongakke ben dosa semasa
hidupnya diampuni. Sing uwes yo uwes! Move on ngono lo!
Warga : koe ki meneng iso po ora. Tak kruwek lambemu.
Bah Idhang : Nduk, kene sik. Koe opo yo ora ngerti sejarahe Semarang? Wong asli
Semarang lo koe. Ngerti sejarahe warak ngendhog ora? Kene tak duduhi ben
atimu kebuka. Ojo dumeh Stella ki Cino terus agamane bedo karo nggonmu
terus koe mesti lewih apik lan lewih bener. Sing jenenge lemah ki ora tau
milih-milih tanduran.
BABAK 2
LATAR WAKTU ERA TAHUN 1920-1930. SEORANG ARAB DENGAN BUSANA
KHAS BERJALAN MENYUSURI JALANAN SETAPAK YANG SEPI.
Orang Arab : Masya Allah, sungguh kota yang damai. Sebentar lagi Ramadan, dakwah-
dakwah Islam dan beberapa majelis dzikir kian marak di kota ini. Meskipun
kota ini berisi berbagai Etnis namun masyarakat setempat menyambutnya
dengan tangan terbuka tanpa adanya pihak-pihak yang kontradiktif. Sungguh
melegakan. Masya Allah.
DARI SISI KANAN PANGGUNG DATANG ORANG TIONGHOA DENGAN PAKAIAN
KHASNYA, BARU SAJA SAMPAI DI KOTA SEMARANG DENGAN TUJUAN
BERDAGANG.
Orang Tionghoa: akhirnya saya sampai juga di kota tempat kakek moyang saya singgah
sebagai pedagang jaman dulu. Saya akan meneruskan jejak kakek saya,
semoga kota ini bikin saya hoki.
Orang Arab : Assalamu’alaikum
Orang Tionghoa: Bu haoyisi (maaf/pardon) Siapakah kamu?
Orang Arab : Ismil Kamil Syarifullah bin Ubaidillah.
Orang Tionghoa: Wo de mingzi shi Fang Hua
Orang Arab : ji’tu min Riyadh Al Kabra, Saudi Arabia.
Orang Tionghoa: Wo cong Beijin lai de. Sudah lama tinggal di Semarang?
Orang Arab : lumayan. Ada tujuan apakah ukhti sampai jauh-jauh dating ke kota ini?
Orang Tionghoa: saya hendak berdagang di sini.
DOMPET YANG DIBAWA OLEH ORANGTIONGHOA TERJATUH DAN DIAMBIL
OLEH KEDUANYA SEHINGGA TANGAN MEREKA BERSENTUHAN. SEMENTARA
DARI SUDUT KANAN PANGGUNG DATANGLAH ORANG JAWA.
Orang Jawa : ekhemm, bukan mukhrim.
Orang Arab : Astagfirullahaladzim, maafkan saya ya ukhti fillah.
Orang Tionghoa: tidak apa-apa.
Orang Jawa : ekhem, besok puasa. Waspada maksiat.
Orang Arab : Astagfirullah, atas dasar apa Anda menuduh kami bermaksiat. Itu adalah
fitnah yang keji.
Orang Jawa : ora urus.
Orang Tionghoa: percayalah kami tidak berbuat apapun.
Orang Jawa : jarene Simbah, nek ono wong loro lanang wedok berduaan neng tempat sepi,
sing ketelu kui setan.
Orang Arab : Berarti kamu syaiton.
Orang Jawa : la kok iso ik?
Orang Arab : Coba dihitung, waahidun (menunjuk dirinya sendiri), isnaini (menunjuk
orang Tionghoa), dan .. (menunjuk Orang Jawa)
Orang Jawa : Oalah iya ik. Kalau begitu saya yakin Anda berdua tidak melakukan apa-apa.
Tapi apa yang panjenenganipun lakukan di jalan yang sepi seperti ini?
Orang Tionghoa: Sebelumnya perkenalkan nama saya Fang Hua, dari Tiongkok. Kesini
dengan alasan ingin berdagang.
Orang Jawa : Oh begitu, kalau Anda? (bertanya pada orang Arab)
Orang Arab : Saya hanya singgah di kota ini karena kota ini damai dan masyarakatnya
mempunyai toleransi yang tinggi.
Orang Jawa : nggih leres.
Orang Arab : kalau Anda ada apa gerangan, mengapa sore hari begini tengah berjalan
sendirian dengan raut muka yang murung?
Orang Jawa : Saya lagi bingung mase. Ini sebentar lagi wulan poso tapi masyarakat resah
karena seharusnya ada musyawarah dulu sebelum Ramadan tiba.
Orang Arab : begini saja, saya mempunyai saran. Ini bisa menjadi sarana dakwah juga.
Konon, dulu seorang Kiai bernama Kyai Abdul Hadi yang jugan seorang
seniman, mantan tukang kayu dan pandai mendalang bisa membuat patung.
Bagaimana kalau dalam rangka mengumpulkan masyarakat dengan tradisi
selamatan kita ikuti jejak beliau?
Orang Tionghoa: Patung apakah itu?
Orang Arab : Patung hewan mitologi yang dinamai dengan Warak Ngendog. Menurut
orang-orang, Kyai Abdul Hadi merangkai kayu dan rumput menjadi hewan
sebagai simbol nafsu manusia, yaitu bersisik, mulutnya menganga dengan gigi
bertaring, serta bermuka seram dengan badan seperti kambing. Itu gambaran
nafsu yang harus dikalahkan dengan puasa.
Orang Jawa: Wah, bisa itu dijadikan sebagai mascot.
Orang Arab : Patung tersebut dilengkapi dengan telur (endhog) ini maksudnya apabila
seseorang bisa bersikap wira’i atau warak yang artinya menjaga nafsunya,
maka akan mendapatkan ganjaran yang disimbolkan dengan telur atau endhog.
Orang Jawa : Wah cocok kui. Maturnuwun ya Mas, Mbak. Bertemu kalian saya mendapat
pencerahan. Langsung gawe iki.
KEMUDIAN ORANG JAWA MELIHAT ORANG ARAB DAN ORANG TIONGHOA.
Orang Jawa : Panjenengan ora do pacaran to nek tak tinggal?
Orang Arab : Astagfirullah, tidak.
Orang Jawa : Yo ora bebojoan sing penting jek iso seduluran ya meskipun beda keyakinan
lan budaya.

BABAK 3

SETELAH CERITA ZAMAN KUNO TERSEBUT SELESAI, PANGGUNG KEMBALI KE


ZAMAN KINI.

Nok Ayu : Mpun? Dados ngoten Mbak.

Danur+Juweni : Dadi ngono mbak,

Danurdara : Wis to, tenangno pikirmu. Wong wis dadi mayit kok jek mbok musuhi wae.

Bah Idhang : Piye, Nok? Saake loh iki. Mbiyen wae nenek moyang pas jaman embuh kae
do akur senajan beda keyakinan lan beda ras. Tetep sawang sinawang, tetep
menghargai budaya masing-masing. Moso koe sing wong modern malah kalah
karo wong jaman kuno. Jarene demokrasi, primbon op spic..

Juweni : Nganu, Bah. Fri..fridom of spic.

Bah Idhang : Yo wes kue lah pokoke.

SUASANA HENING MENUNGGU RESPON DARI WARGA. WARGA NAMPAKNA


MASIH MENIMBANG-NIMBANG, NAMUN SETELAHNYA IA MULAI LULUH,
TERLIHAT DARI KERUTAN KENINGNYA YANG MEMUDAR DAN ALISNYA
YANG TIDAK LAGI BERTAUT. KETEGANGAN MENCAIR.

Warga : Nggih sampun Mas Agus, dipun sareaken mawon. Ananging kedah ketat

punika nopone niku.. protokolipun.

Petugas : Baik, Bu, Pak.


Bah Idhang : Yo mengarepe Semarang ki tetep kudu ngene. Damai, toleransine dhuwur lan
ora mbedak-mbedakke, mbuh lanang- mbuh wedok, Yo Cino, Islam, lan Jawa podo wae. Nek
ono sing butuh pertolongan yo ditulungi. Ojo malah dimusuhi mergone bedo.

SETELAH SUASANA MENJADI DAMAI, SELURUH LAKON KECUALI NOK AYU


MELIHAT KE ARAHNYA YANG MENGGUNAKAN KOSTUM TARI.

Juweni : By the way numpak busway, gua kok nembe sadar ya mbak, klambinem
beda sendiri.

Nok Ayu : saking nari teng Dugderan wau siang. Teras wangsule kepanggih mbak
kaliyan mase to saweg rebut-ribut. Dereng sempet ucul-ucul niki lo.

Danurdara : Yo wis mbak saiki uculi.

Juweni : halah maksudem piye Bro Danurdara bin Sudarlan Sastro Suwondo?

Danurdara : Uculi beban uripmu maksude mbak, contone uculi ikatanne dekne sing ga
ono kepastiane, golek sing pasti-pasti wae. Asikk-. (sambil menunjuk diri
sendiri.

Juweni : Sa ae, bakul caw…

Daburdara : (Menutup mulut Juweni) .. bakul dawet to maksude?! Wis mbak lambe rusak
ojo mbok tanggepi

Bah Idhang : Oalah ntes Dugderan to, ono warak ngendoge to Nok? Rame ora?

Nok Ayu : Onten Bah, ananging nggih penontone terbatas. Sak terase dipun uplot teng
Youtube.

Juweni : Tapi bro Danur, gua bingung deh, warak ngendhog itu kalo ngendong
endognya 1 apa 2? (mengajak Danurdara berdiskusi)

Danurdara : wah, angel iki Beb. Yo nek 2 koyo aku nu.. endognya 2..

lek lagi gawe mi goreng, udan-udan ya to. Nyoy pokokmen.

Juweni : tambah sosis 1 ngga?

Danurdara : yo mesti nu, sing guidi (gede).

Nok Ayu : Tigane setunggal, Mas. (tersipu)


Danurdara : Oh siji tok? Wah yo kurang mantep.

TETIBA PETI MATI BERGERAK-GERAK DAN MAYIT DARI DALAM PETI


MENGGESER PETI TERSEBUT.

Mayit : Malah ngomongi endog karo sosis ki lo! Aku sido dikuburke ora ki, selak
bosok loh iki. Nek ora tak nguburke awaku dewe. Mandiri. Cino po ra!

BLACK OUT.

EPILOG

PEMENTASAN INI DITUTUP DENGAN PERTUNJUKKAN TARI GEOL DENOK


DENGAN MUSIK PENGIRING GAMBANG SEMARANG. DURASI TARIAN KURANG
LEBIH 6 MENIT.

Syarif.obed22@gmail.com

Anda mungkin juga menyukai