CADANGAN JAWAPAN

BAB 1 ARAH DAN KEDUDUKAN DALAM PETA TOPOGRAFI

1A 1B
1. Timur Laut
North (N) 2. Tenggara
Northwest Northeast
(NW) (NE)

West (W) East (E)

Southwest Southeast
(SW) (SE)
South (S)

1C

Objek Rujukan Grid 4 Angka Rujukan Grid 6 Angka

Kg. Pt. 1 Selatan 0439
Kg. Sg. Nipah Baroh 0541
Jambatan Kayu Kg. Sg. Balai Baroh 0441 044411
Tanda Aras 1.11 0441 047410
Titik Ketinggian 1 0439 047399

Cabaran Minda BAB 1

Bahagian A
1. B 2. A 3. D 4. C

Bahagian B
1. Timur Laut
2. 12⁰
3. 250⁰
Aktiviti 1A

44

43 Petunjuk 1
RG 053433 Petunjuk 2
1. 95⁰
2. 8 cm
42

Petunjuk 3
1. Selatan
2. 4 cm
41

40
Petunjuk 4
1. 245⁰
2. 10 cm

39
Harta Karun
RG 048389

38
04 05 06 07 08 09 10
BAB 2 SKALA, JARAK DAN LUAS DALAM PETA TOPOGRAFI

2A

Skala penyata Skala lurus Pecahan Wakilan

1 cm mewakili 50 m 1 : 5 000

1 cm mewakili 100 m 1 : 10 000

1 cm mewakili 500 m 1 : 50 000

1 cm mewakili 1 km 1 : 100 000

1 cm mewakili 2 km 1 : 200 000

2B

Perjalanan Kuala Lumpur - Johor Bahru

Jenis Pengangkutan Faktor Pemilihan
Anggaran Masa Perjalanan Kos Perjalanan
Menjadi pilihan kerana
Kereta 3 jam 40 minit RM 100 boleh menentukan masa
perjalanan.
Menjadi pilihan kerana
Bas 4 jam 30 minit RM 35 kos perjalanan murah.
Menjadi pilihan kerana
Kapal terbang 50 minit RM 130 masa perjalanan cepat.

(Terima jawapan yang bersesuaian mengikut jenis kenderaan atau jenis perkhidmatan.)

2C
Jarak lurus dari simpang jalan di Masai (RG 526654) ke simpang jalan (RG 514638):
3.8  0.5 = 1.9 km

2D
Jarak lurus dari Stesen Trigonometri Gunung Sadong (RG 230521) ke tiang wayarles (RG 196531):
7.1  0.5 = 3.55 km

2E
Jarak melengkung dari simpang jalan di Taman Sri Pinang (RG 684035)
ke jambatan batu (RG 702017): 6.7  0.5 = 3.35 km
 2F
Luas segi empat grid Bil Jumlah keluasan (km2)
1.00 0 0  1.00 = 0.00
0.75 2 2  0.75 = 1.50
0.50 1 1  0.50 = 0.50
0.25 4 4  0.25 = 1.00
3.00 km²
Keluasan dalam hektar = 3.00  100 hektar
= 300 hektar

Cabaran Minda BAB 2

Bahagian A
1. B 2. A 3. A 4. D 5. B

Bahagian B
1. 7.6 cm  0.5 = 3.8 km
2. 7.8 cm  8.2 cm  0.5 = 3.9 km  4.1 km
3. 11. 8 cm  0.5 = 5.9 km
4. Keluasan kawasan hutan paya bakau di Pulau Tuba dalam hektar.
Luas segi empat grid Bil Jumlah keluasan (km2)
1.00 0 0  1.00 = 0.00
0.75 0 0  0.75 = 0.00
0.50 0 0  0.50 = 0.00
0.25 5 5  0.25 = 1.25
1.25 km²
Keluasan dalam hektar = 1.25  100 hektar
= 125 hektar

5. Keluasan Pulau Tuba dalam hektar.

Luas segi empat grid Bil Jumlah keluasan (km2)
1.00 8 8  1.00 = 8.00
0.75 7 7  0.75 = 5.25
0.50 4 4  0.50 = 2.00
0.25 8 8  0.25 = 2.00
17.25 km²
Keluasan dalam hektar = 17.25  100 hektar
= 1 725 hektar
 Aktiviti 2A
JENIS SKALA

Skala penyata Skala lurus Pecahan Wakilan

1 cm mewakili 100 m 1 : 10 000

1 cm mewakili 500 m 1 : 50 000

1 cm mewakili 2 km 1 : 200 000

Sama jenis skala, Terima pelbagai jenis peta minda yang dapat menunjukkan Sama nilai, berbeza
berbeza nilai. persamaan dan perbezaan antara skala. jenis skala.

BAB 3 KETINGGIAN DAN KERATAN RENTAS DALAM PETA TOPOGRAFI

3A
X = 400 m Y = 440 m Z = 280 m

3B
20
20
20
20 40
40
40 20 20 20
40 40 20 60 60 40
20
60 40 80
60 40 60
40 100 80 40
40 60 60 60 100 20
100
60 60 40 80
40
40 80 60
20 40 60
40 20
20 60
20 20 20
40
40 20

20

3C
Lokasi Warna Grid Simbol Ketinggian (m)
Sg. Tekah Biru 554869 Tanda Aras 9.70
Lubuk Merbau Hijau 551862 Titik Ketinggian 75
Bkt. Tok Salai Jingga 524866 Titik Ketinggian 45
529853 Titik Ketinggian 58
552838 Titik Ketinggian 69
Cabaran Minda BAB 3

Bahagian A
1. C 2. A 3. C 4. C 5. A

Bahagian B
1. Lurah.
2.
Meter Pelana

500

400

Skala tegak
300
1 cm : 100 m
Rabung
200

100

0
x Skala mendatar y
1 cm : 0.5 km

3. (i) Rabung
(ii) Pelana
4.
Tidak Wajar Wajar
Perubahan landskap Meningkatkan kadar ketersampaian
Tanah menjadi gondol Meningkatkan ekonomi penduduk setempat
Suhu meningkat Memudahkan mengangkut hasil pertanian penduduk
Tanah runtuh Memberikan peluang pekerjaan
Sungai cetek Terima mana-mana jawapan yang relevan
Sungai tercemar dengan kelodak tanah
Kemusnahan flora dan fauna
Terima mana-mana jawapan yang relevan

5.
Berpotensi dijadikan sebagai kawasan ekopelancongan
Boleh menjadi kawasan rekreasi
Kawasan R&D perhutanan
Sumber perubatan
 Aktiviti 3A

a) Keratan rentas CD

20 40 60 80 100 109
C D

Bukit Gelugor
Meter
100 x x

80 x x

x x
Skala tegak

60
1 cm : 20 m

40 x x x x

20 x x

0
C Skala mendatar D
1 cm : 0.5 km

Memulakan pendakian dari C lebih baik

kerana cerun lebih landai dan mempunyai
kawasan berehat.
b) Keratan rentas XY

20 40 60 80100
109
X Y

Bukit Gelugor
Meter
100 x x

80 x x x x

x x
Skala tegak

60
1 cm : 20 m

Memulakan
pendakian dari Y
40 x x lebih baik kerana
cerun lebih landai
20 x x dan mempunyai
kawasan berehat.
0
Skala mendatar
1 cm : 0.5 km

Memulakan pendakian dari C lebih baik berbanding dari D, X dan Y kerana lebih selamat
walaupun mengambil masa pendakian yang lebih lama.
 Aktiviti 3B
180
1. Keratan rentas

a
200

y
Lebuh Ra
220

240

260

280

300
270
X Y

Meter
320

280

240 Lebuh raya

200
Skala tegak
1 cm : 40 m

160

120

80

40

0
Skala mendatar
1 cm : 0.5 km

2. Projek lebuh raya tidak wajar diteruskan kerana:

- Perubahan landskap
- Tanah menjadi gondol
- Suhu meningkat
- Tanah runtuh
- Kemusnahan flora dan fauna
- Terima mana-mana jawapan yang relevan

Projek lebuh raya wajar diteruskan kerana:

- Meningkatkan kadar ketersampaian
- Boleh dijadikan sebagai kawasan pelancongan
- Berpotensi menjadi kawasan rekreasi
- Meningkatkan ekonomi penduduk setempat
- Boleh dijadikan kawasan perumahan
- Terima mana-mana jawapan yang relevan

Isu pembinaan lebuh raya boleh diselesaikan dengan cadangan seperti berikut:
1. Melaksanakan pembangunan lestari
2. Membina terowong
3. Membina benteng yang mesra alam sekitar
4. Terima mana-mana idea inovasi yang relevan
BAB 4 PANDANG DARAT FIZIKAL DAN PANDANG DARAT BUDAYA
DALAM PETA TOPOGRAFI

4A
Tanah Tinggi Tanah Pamah
1. Tanaman hawa sederhana seperti teh 1. Padi sawah
2. Jalan bengkang-bengkok 2. Jalan lurus

4B
Tenggara

Cabaran Minda BAB 4

Bahagian A
1. C 2. A 3. C

Bahagian B
1. Tanah pamah
(i) Petempatan berpusat di Bandar Teluk Intan RG 3645.
(ii) Petempatan berjajar di RG 3443.
(iii) Petempatan berselerak di RG 3043.
(iv) Pertanian kelapa sawit, contoh ladang Seberang, Ladang Timah, Ladang Edward
dan Ladang Sg. Perak.
(v) Pertanian padi sawah di RG 3049.
(vi) Pengangkutan jalan raya di sepanjang Sg. Perak.
Saliran
(i) Sg. Perak menjadi sumber air untuk pertanian kelapa sawit di kawasan Teluk Intan.
(ii) Pengangkutan air untuk membawa hasil pertanian di Jeti Kg. Durian Sebatang RG 367464.
Tumbuhan semula jadi
(i) Terdapat hutan sekunder, belukar, rumput, riung dan jerami di sepanjang Sungai Perak.
(ii) Tumbuhan ini memberi pelbagai manfaat kepada penduduk sekitar seperti sumber makanan
haiwan ternakan.

2. (i) Bandar Teluk Intan tidak boleh berkembang ke arah barat kerana halangan Sungai Perak.
(ii) Terletak di kawasan hakisan sungai.
(iii) Bandar Teluk Intan di kawasan likuan terpenggal.

3. Potensi kegiatan ekonomi di Teluk Intan

- Ekopelancongan di Sungai Perak.
- Penternakan ikan dan udang.
- Hotel terapung.
- Pasar terapung.
- Restoran terapung.
 Simbol Titik
Aktiviti 4A

Aktiviti 4A
Simbol Garisan

Jenis-Jenis Simbol di Bagan Datuk

Simbol Titik Simbol Garisan Simbol Kawasan Simbol Bergambar Singkatan

B.P. Balai Polis
B.R. Balai Raya
Kg. Kampung
P.P. Pejabat Pos
Pt. Parit
S Sekolah
Simbol Kawasan
Jenis-Jenis Simbol di Bagan Datuk

Simbol Bergambar

S
Pt.
Kg.
P.P.
B.P.
B.R.

Parit
Sekolah
Singkatan
Balai Poli

Kampung
Balai Ray

Pejabat P
 BAB 5 PERGERAKAN PLAT TEKTONIK

5A
1. Kerak bumi
Mantel
Teras bumi
is
ya 2. Teras luar
g
Pos
Teras dalam

5B
1. Pelancongan. Contoh di Tasik Quilatoa, Equador.
2. Pertanian. Contoh penanaman padi di Pulau Jawa, Indonesia.
3. Sumber tenaga alternatif iaitu tenaga geoterma.
4. Perlombongan sulfur.

5C
1. Mematuhi arahan keselamatan daripada pihak berkuasa.
2. Berlindung di bawah meja.
3. Berlari keluar daripada bangunan ke tempat lapang yang lebih selamat.

Cabaran Minda BAB 5

Bahagian A
1. B 2. D 3. D 4. A

Bahagian B
1. A: Kerak bumi
B: Mantel
C: Teras luar
D: Teras dalam
2. Lapisan B: Lapisan Ketakselanjaran Mohorovicic
Lapisan C: Lapisan Ketakselanjaran Guternberg
3. Pertembungan plat : Jurang lautan
: Arka pulau
: Banjaran gunung lipat
Pencapahan plat : Lurah gelinciran
: Gunung bongkah
: Permatang tengah lautan
Bahagian C
1. - Mengorbankan nyawa
- Kemusnahan harta benda
- Kemusnahan kemudahan infrastruktur
- Kepupusan flora dan fauna
- Kemusnahan habitat flora dan fauna
- Pencemaran udara/ air/ tanih
- Kesuburan tanih (lava bes) untuk pertanian
- Tarikan pelancongan
- Sumber tenaga alternatif (geoterma)
2. - Latihan menghadapi bencana alam
- Memasang alat pengesan tsunami
- Menyediakan zon penampan/menanam pokok bakau di pesisir pantai
- Teknologi kalis gempa
- Kempen kesedaran alam sekitar

BAB 6 PEMBENTUKAN DAN KEPENTINGAN BATUAN

6A
- Batuan igneus terbentuk akibat proses penyejukan dan pemejalan magma dan lava.
- Batuan enapan terbentuk melalui proses pemendapan, mampatan dan penyimenan
serpihan batuan.
- Batuan metamorfosis terbentuk apabila batuan mengalami suhu dan tekanan yang tinggi.

6B
1. Lokasi batuan igneus : Segamat
: Kuantan
: Telupid dan Lundu
2. Lokasi batuan enapan : Mersing
: Mukah
: Silimpopon
3. Lokasi batuan metamorfosis : Hulu Kinta
: Pulau Langkawi
: Gunung Benom
Cabaran Minda BAB 6

Bahagian A
1. C 2. B 3. A 4. D 5. B

Bahagian B
1. P: Batuan enapan
Q: Batuan metamorfosis
2. Proses penyejukan dan pemejalan magma dan lava.
3. - Batu marmar
- Batu gneis
- Batu syis
- Kuartzit

Bahagian C
1. - Bahan mentah perindustrian. Contoh batu kapur dan batu granit.
- Menyediakan peluang pekerjaan. Contoh sektor perlombongan/ pengkuarian.
- Sumber pendapatan negara. Contoh eksport simen ke luar negara.
- Memajukan sektor pembinaan. Contoh pembinaan perumahan dan perindustrian.
- Memajukan infrastruktur. Contoh pembinaan jalan raya/ jalan kereta api/ lapangan terbang.

BAB 7 PROSES DAN KESAN LULUH HAWA

7A
- Luluh hawa Fizikal.
- Luluh hawa Kimia.
- Luluh hawa Biologi.

7B
- Suhu yang tinggi 27°C dan hujan tahunan 2 600 mm menggalakkan luluh hawa kimia
seperti proses larutan, hidrolisis, penghidratan, pengkarbonan dan pengoksidaan.

7C
- Luluh hawa kimia lebih dominan di kawasan tropika lembap kerana terdapat suhu yang tinggi
27°C dan hujan tahunan 2 600 mm. Jumlah hujan yang tinggi membantu mempercepatkan
proses luluh hawa kimia berlaku. Contoh proses larutan.
- Luluh hawa kimia kurang dominan di kawasan gurun kerana jumlah hujan tahunan yang
sedikit iaitu 250 mm setahun.
Cabaran Minda BAB 7

Bahagian A
1. B 2. D 3. A 4. C 5. A

Bahagian B
1. - Luluh hawa fizikal.
- Luluh hawa kimia.
- Luluh hawa biologi.
2. - Jenis batuan lembut/ keras.
- Struktur batuan yang banyak rekahan.
- Batuan yang mengandungi mineral seperti ferum(besi).
3. - Kaolin sesuai untuk menghasilkan labu sayong.
- Pereputan tumbuh-tumbuhan menghasilkan tanih yang subur untuk pertanian.
- Luluh hawa menghasilkan pelbagai jenis tanih seperti tanih laterit.
- Pandang darat karst menggalakkan ekopelancongan.

Bahagian C
1.
Wajar Tidak Wajar
Membentuk pandang darat karst yang menarik sesuai untuk Pencemaran sampah akibat
pelancongan dan rekreasi. Contoh Gua Niah (Sarawak), Gua pelancong membuang sampah
Gomantong (Sabah) dan Gua Tempurung (Perak). di sekitar gua.
Penyelidikan dan pembangunan (R&D). Pencemaran air akibat
Contoh Kilim Karst, Pulau Langkawi (Kedah). pembuangan sampah.
Sumber bahan mentah. Contoh sarang burung,
Habitat fauna terjejas akibat aktiviti
najis kelawar (guano) dan batu kapur.
memungut sarang burung dan
Peluang pekerjaan. Contoh pemungut sarang burung, najis
mengutip najis kelawar (guano).
kelawar dan pekerja pengkuarian.
2. - Mewartakan taman negara. Contoh Taman Negara Bako dan Taman Negara Mulu (Sarawak).
- Penguatkuasaan undang-undang alam sekitar 1974.
- Pendidikan alam sekitar melalui mata pelajaran sains dan geografi di peringkat sekolah
dan universiti.
- Mengadakan kempen kesedaran alam sekitar/ kempen cintai alam sekitar.
- Menjalankan penyelidikan dan pembangunan (R&D).
BAB 8 PROSES DAN KESAN GERAKAN JISIM

8A
Dua jenis gerakan jisim yang berlaku secara perlahan:
- Kesotan tanih.
- Gelangsar tanah.

8B
Sebab-sebab pemotongan cerun berisiko tinggi menyebabkan gerakan jisim:
- Cerun semakin curam.
- Kurang litupan tumbuhan.
- Akar pokok tidak dapat mencengkam tanah.
- Struktur tanah longgar dan tidak stabil.

8C
Kejadian aliran lumpur:
- Ia berlaku apabila lapisan tanih yang longgar di permukaan cerun bercampur dengan air hujan
dan menjadi lumpur menuruni cerun melalui alur atau lurah di lereng-lereng bukit akibat
tarikan graviti.

8D
Kesan gerakan jisim ke atas manusia:
- Mengorbankan nyawa.
- Memusnahkan harta benda.
- Kerosakan infrastruktur.
- Kemusnahan tanaman.
- Kesesakan lalu lintas.
- Menjejaskan aktiviti manusia.
Kesan gerakan jisim ke atas alam sekitar:
- Pencemaran air.
- Perubahan landskap.
- Kepupusan flora dan fauna.
- Kemusnahan habitat flora dan fauna.
 Cabaran Minda BAB 8

Bahagian A
1. A 2. C 3. D 4. A 5. B

Bahagian B
1. Jenis gerakan jisim:
- Tanah runtuh/ gelongsoran tanah
2. Faktor yang mempengaruhi gerakan jisim:
- Ketinggian cerun
- Hujan lebat
- Kurang litupan tumbuhan
- Pembalakan
- Pembinaan jalan raya/ lebuh raya
- Pengkuarian
- Pertanian
- Gempa bumi dan letusan gunung berapi
3. Perbezaan kesotan tanih, aliran lumpur dan tanah runtuh:
- Kesotan tanih : Pergerakan tanah perlahan/ berlaku di cerun landai
- Aliran lumpur : Pergerakan lumpur cepat/ berlaku di kawasan cerun curam
- Tanah runtuh : Pergerakan tanah cepat/ berlaku di kawasan cerun curam

Bahagian C
1. Kesan kepada manusia:
- Mengorbankan nyawa.
- Mangsa yang tertimbus akan cedera atau meninggal dunia.
- Contoh aliran/ banjir lumpur di Hanoi, Vietnam.
- Memusnahkan harta benda dan infrastruktur.
- Rumah/ jalan raya rosak.
- Contoh tanah runtuh di Jalan Sabuk Merah di Timor Leste.
- Kesesakan lalu lintas.
- Lumpur menghalang laluan trafik.
- Contoh banjir lumpur di Lebuh raya Kuala Lumpur-Karak.
- Kemusnahan tanaman.
- Kawasan pertanian musnah/ petani menanggung kerugian.
- Contoh banjir lumpur di Sulawesi Tengah.

Kesan kepada alam sekitar:

- Pencemaran air.
- Penebangan hutan menyebabkan tanah dihakis ke dalam sungai.
- Contoh pencemaran air di Empangan Sultan Abu Bakar di Cameron Highlands.
- Perubahan landskap.
- Kawasan pertanian berubah menjadi kawasan berlumpur.
- Contoh banjir lumpur di kaki Gunung Mayon.
 - Kepupusan flora dan fauna.
- Akibat tertimbus tanah.
- Contoh pokok periuk kera.
- Kemusnahan habitat flora dan fauna.
- Akibat timbunan tanah dan lumpur.
- Contoh tanah runtuh di Genting Highlands.

2. Langkah-langkah mengurangkan risiko gerakan jisim di Malaysia:

- Menanam tanaman tutup bumi.
- Akar tumbuhan dapat mencengkam tanah.
- Contoh rumput dan kekacang.
- Membina teres bukit.
- Bagi aktiviti pertanian.
- Contoh pertanian padi di Pulau Jawa di Indonesia.
- Membina gabion di jalan berbukit.
- Contoh Bukit Setiawangsa di Kuala Lumpur.
- Menjalankan kempen kesedaran alam sekitar.
- Melalui ceramah, media massa dan risalah.
- Contoh kempen penjagaan cerun anjuran JKR di Kota Belud di Sabah.

BAB 9 PEMBENTUKAN DAN KELESTARIAN SUNGAI

9A
1. - Tindakan hidraul
- Tindakan geseran
- Tindakan lagaan
- Tindakan larutan

9B
1. Pengangkutan ialah proses pemindahan, mengangkut atau membawa bahan-bahan yang ada
di dalam alur sungai dari peringkat hulu ke peringkat hilir.
2. - Seretan
- Lompatan
- Apungan
- Larutan
3. Apungan
 9C
1. Pemendapan ialah proses enapan bahan yang diangkut oleh aliran sungai.
2. - Perubahan cerun dasar sungai
- Perubahan alur sungai daripada kecil kepada besar
- Pertembungan antara arus sungai dengan arus laut di muara
- Terdapat halangan-halangan di dasar sungai
3. Di peringkat hilir sungai.

9D
1. Aliran air sungai yang deras dan berpusar bertindak menghakis rekahan-rekahan di dasar
sungai yang tidak rata dan memperdalamkan rekahan-rekahan tersebut menjadi lubang
yang dinamakan lubang periuk.
2. - Lurah berbentuk ‘U’
- Likuan sungai
- Susuh bukit berpanca

Cabaran Minda BAB 9

Bahagian A
1. A 2. C 3. A 4. B 5. C

Bahagian B
1. Susuh bukit berpanca
2. Tengah sungai
3. X: Tebing cekung
Y: Tebing cembung

Bahagian C
1. - Penggunaan racun dan baja kimia dalam sektor pertanian
- Pembuangan najis haiwan dalam sektor penternakan
- Pembuangan sisa toksik dalam sektor perindustrian
- Pembuangan sisa domestik dalam proses pembandaran
2. - Penguatkuasaan undang-undang alam sekitar
- Merawat sumber air sungai
- Pendidikan alam sekitar
- Kempen kesedaran alam sekitar
- Membina kilang jauh daripada sungai
- Merawat sisa kumbahan
BAB 10 TINDAKAN OMBAK DI PINGGIR PANTAI

10A
Ombak pembina
- Mempunyai damparan ombak yang kuat tetapi basuhan balik yang lemah.
- Memendapkan bahan yang dibawa ke pantai.
- Wujud ketika laut tenang dengan tiupan angin lazim yang lemah.
Ombak pembinasa
- Merupakan damparan ombak yang perlahan tetapi basuhan balik yang kuat.
- Lebih banyak menghakis daripada memendapkan.

10B
1. Pembentukan pantai
- Terbentuk akibat hanyutan pesisir yang dipengaruhi oleh damparan dan basuhan
balik ombak.
- Damparan ombak menolak pasir dan batu kerikil ke atas pantai secara menyerong.
- Pembentukan pantai lebih mudah sekiranya pinggir pantai bercerun landai.
2. Pembentukan anak tanjung
- Merupakan permatang yang bersambung dengan pantai dan hujungnya menganjur masuk
ke laut.
- Berkait rapat dengan arus pesisir pantai yang mengangkut bahan enapan di sepanjang
garis pantai.

10C
1. Pantai yang telah menerima kesan daripada kegiatan manusia
- Pantai Chenang Pulau Langkawi (Kedah)
- Pantai Balok di Kuantan (Pahang)
- Pantai Morib di Banting (Selangor)
- Lain-lain jawapan yang sesuai
2. Kesan kegiatan manusia di kawasan pinggir pantai
- Pemusnahan zon penampan/ paya bakau
- Hakisan pinggir pantai
- Pencemaran air laut
- Perubahan landskap
- Perubahan geomorfologi pinggir pantai
- Gangguan rantaian makanan
 10D
1. Pemeliharaan
- Pemeliharaan pinggir pantai ialah usaha-usaha untuk melindungi, merancang dan
mengurus kawasan pinggir pantai agar tidak musnah.
Pemuliharaan
- Pemuliharaan ialah usaha-usaha membaik pulih kawasan pinggir pantai yang telah
mengalami gangguan.

2.
Usaha pemeliharaan dan pemuliharaan pinggir pantai
Pemeliharaan Pemuliharaan
Penguatkuasaan undang-undang Penanaman semula pokok paya bakau
Pendidikan alam sekitar Benteng pemecah ombak
Kempen alam sekitar Tembok
Guni pasir

Cabaran Minda BAB 10

Bahagian A
1. B 2. A 3. D 4. B 5. B

Bahagian B
1. A: Tombolo
B: Anak tanjung
C: Beting pasir
2. Dua ciri bentuk muka bumi A
- Berlaku melalui proses pemendapan
- Menghubungkan pulau dengan daratan
3. Dua kepentingan bentuk muka bumi hasil hakisan ombak di pinggir pantai kepada manusia.
- Pelancongan
- Pelabuhan
- Rumah api

Bahagian C
1. Langkah yang boleh dilaksanakan untuk mengurangkan hakisan pantai.
- Penguatkuasaan undang-undang
- Penanaman semula pokok bakau
- Pembinaan benteng pemecah ombak
- Pembinaan tembok konkrit
- Pembinaan guni pasir
BAB 11 TABURAN PENDUDUK DUNIA

11A

Kepadatan
Negara Keluasan (km2) Jumlah penduduk (orang) Tafsiran penduduk
(orang/km2)
Negara X 7 960 5 462 141 686 Padat
Negara Y 73 619 3 206 742 44 Jarang

11B
Kawasan penduduk padat
- Kawasan perindustrian seperti Manchester (England).
- Kawasan pertanian seperti Lembangan Chang Jiang di China, Lembangan Indus-Ganges di India.
- Kawasan bandar-bandar utama seperti Jakarta di Indonesia.
Kawasan penduduk sederhana
- Kawasan Dataran Tinggi Korat Thailand.
- Kawasan pertanian dan penternakan di padang rumput hawa sederhana seperti Steppe (Rusia)
dan Praire (Kanada).
- Kawasan pembalakan seperti hutan taiga (Rusia) dan hutan pokok tirus (Kanada).
Kawasan penduduk jarang
- Kawasan kutub di Artik dan Antartika, kawasan Tundra di Greenland.
- Kawasan pergunungan tinggi seperti di Himalaya dan Rocky.
- Kawasan gurun panas seperti di Gurun Sahara.
- Kawasan hutan hujan seperti di Lembangan Amazon.

11C
- Pembinaan bandar baharu. Contoh Washington D.C. (Amerika Syarikat).
- Kawasan perindustrian. Contoh Shah Alam.
- Program transmigrasi di Indonesia.
- Pembukaan tanah rancangan FELDA/FELCRA.

11D
- Peluang pekerjaaan terhad/ Masalah pengangguran.
- Masalah perumahan.
- Masalah sosial.
- Taraf kesihatan rendah.
- Masalah kemiskinan.
Cabaran Minda BAB 11

Bahagian A
1. B 2. B 3. C 4. C 5. A

Bahagian B
1. Wilayah Keluasan (km2) Jumlah penduduk (orang) Kepadatan (orang/km2)
Wilayah X 1 569 5 903 771 3 763 orang km2
Wilayah Y 4 475 714 976 160 orang km2
Wilayah Z 11 472 482 314 42 orang km2
2. - Padat
- Sederhana
- Jarang

Bahagian C
1. - Tekanan terhadap sumber alam
- Pencemaran udara
- Pencemaran air
- Kemerosotan kualiti hidup
- Menimbulkan masalah kemiskinan

BAB 12 PERTUMBUHAN PENDUDUK DUNIA

12A
Pertumbuhan penduduk merujuk kepada perubahan bilangan penduduk yang sedang berlaku
di kawasan tertentu, sama ada di kawasan setempat, dalam negeri atau secara global.

12B
Formula kadar pertumbuhan penduduk ialah:
Kadar pertumbuhan semula jadi + kadar migrasi bersih
 1 000
Jumlah penduduk
Migrasi bersih: migrasi masuk (15 000 orang) – migrasi keluar (5 000 orang) = 10 000 orang

540 000 – 127 000 + 10 000

 1 000 = 15 setiap 1 000 orang
28 274 000
15
Peratus pertumbuhan penduduk =  100 = 1.5%
1 000

Oleh itu, kadar pertumbuhan penduduk bagi negara Z pada tahun 2016 ialah 1.5%
 12C
- Amalan perkahwinan usia muda.
- Amalan adat dan status quo.
- Taraf kesihatan baik.
- Taraf pendidikan.

Cabaran Minda BAB 12

Bahagian A
1. D 2. B 3. C 4. C 5. A

Bahagian B
1. Angka yang menunjukkan arah pertumbuhan penduduk sama ada pesat, perlahan, statik atau
berkurang dalam tempoh tertentu.
2.
Tahun Kadar kelahiran (%) Kadar kematian (%) Kadar pertumbuhan semula jadi penduduk
2015 2.90 0.52 2.38%
2018 2.70 0.46 2.24%

Bahagian C
1. - Penduduk dapat menikmati taraf hidup yang lebih tinggi kerana pelbagai kemudahan sosial
dapat disediakan.
- Kerajaan mampu meningkatkan ekonomi kerana negara mempunyai pasaran yang luas.
- Mempunyai ekonomi yang termaju dan bertaraf global khususnya dalam bidang industri
dan perkhidmatan.
- Mempunyai kemajuan dalam penggunaan peralatan berteknologi tinggi dan tenaga pakar.

BAB 13 MIGRASI PENDUDUK

13A
1. Migrasi ialah perpindahan penduduk dari suatu tempat ke tempat lain yang merentasi sempadan.
2. Migrasi dalaman ialah perpindahan penduduk dalam negara. Migrasi antarabangsa melibatkan
perpindahan penduduk dari sebuah negara ke sebuah negara lain melintasi sempadan
antarabangsa.

13B
1. Tiga kesan positif antarabangsa:
- Menyediakan tenaga kerja.
- Meluaskan pasaran.
- Pemindahan teknologi.
2. Migrasi dapat mempengaruhi struktur penduduk melalui:
pertambahan struktur umur dan jantina penduduk di sesuatu kawasan.
 13C
Peluang pekerjaan tidak banyak terdapat di kawasan luar bandar kerana:
- Kegiatan perindustrian kurang.
- Aktiviti pertanian/ perikanan/ perlombongan/ pembalakan.
- Penggunaan jentera dalam sektor pertanian.

Cabaran Minda BAB 13

Bahagian A
1. A 2. B 3. B

Bahagian B
1. Faktor lain ialah pendidikan, peluang pekerjaan dan kadar upah yang tinggi.
2. - Banyak peluang pekerjaan.
- Kawasan perindustrian seperti di Shah Alam dan Petaling Jaya.
- Terdapatnya pelabuhan utama iaitu pelabuhan Klang.
- Terdapat lapangan terbang antarabangsa-KLIA.
- Darjah ketersampaian tinggi.
- Banyak pusat pendidikan.
- Kemudahan infrastruktur/ awam yang lengkap.
3. Contoh dari Seremban ke Kuala Lumpur.
- Peluang pekerjaan.
- Kemudahan pendidikan.
- Kemudahan infrastruktur yang lengkap.
- Tahap ketersampaian tinggi.
- Pertukaran tempat kerja.
- Banyak pusat perkhidmatan.
4. - Menambah peluang pekerjaan di luar bandar.
- Memodenkan pertanian.
- Menambah kemudahan infrastuktur/ awam.
- Menambah tempat rekreasi/ pelancongan.
- Menambah bilangan industri.

Bahagian C
1. - Pusat pendidikan, IPTA/ IPTS/ Pusat kemahiran.
- Pusat perniagaan/ perdagangan.
- Kawasan bebas cukai seperti Pengkalan Kubur/ Rantau Panjang/ Bayan Lepas/ Padang.Besar/
Bukit Kayu Hitam, Pulau Langkawi.
- Banyak peluang pekerjaan - sektor pembinaan/ pembuatan/ perladangan.
- Kadar upah tinggi.
- Taraf hidup tinggi.
- Kuasa beli tinggi.
- Politik Malaysia stabil.
- Keselamatan terjamin.
2. - Jumlah penduduk bertambah.
- Tenaga buruh bertambah.
- Tenaga mahir bertambah.
- Pasaran semakin luas.
- Mempercepatkan pembangunan fizikal.
- Perkembangan sektor pendidikan.
- Peningkatan masalah sosial - jenayah/ penyakit berjangkit.
- Masalah perumahan/ setinggan.
- Persaingan peluang pekerjaan penduduk tempatan.
- Pengaliran wang keluar negara.
- Masyarakat majmuk.
- Perubahan struktur penduduk.
- Kepelbagaian budaya.
- Persaingan perniagaan dengan penduduk tempatan.
- Pemindahan teknologi moden.
- Kemasukan modal asing/ pelabur.

BAB 14 PETEMPATAN

14A
Ekonomi:
Petempatan luar bandar:
- Pertanian, pembalakan, perlombongan dan perikanan
- Membekalkan bahan mentah seperti getah.
Petempatan bandar:
- Perniagaan dan perkhidmatan.
- Memproses getah menjadi sarung tangan getah, tayar dan sebagainya.

Sosial:
Petempatan luar bandar:
- Menyediakan kemudahan asas seperti bekalan air dan elektrik serta jaringan pengangkutan
yang terhad.
Petempatan bandar:
- Pengangkutan moden - LRT, jalan raya bertingkat.
- Banyak pusat perniagaan.

Governan:
- Petempatan luar bandar berfungsi untuk pengurusan dan pentadbiran penduduk.
- Petempatan bandar merupakan pusat pentadbiran dan kewangan.
 14B
- Kemudahan infrastruktur seperti jaringan jalan raya yang lebih baik.
- Penambahan pusat pendidikan seperti sekolah.
- Penambahan pusat kesihatan dengan kemudahan peralatan yang lebih baik.
- Penambahan pusat rekreasi seperti taman-taman permainan.
- Menyediakan dewan untuk memudahkan masyarakat setempat menjalankan aktiviti.
- Bilangan rumah ibadat perlu ditambah.
- Meningkatkan tahap keselamatan penduduk.

14C
- Keselamatan lebih mudah dikawal.
- Maklumat dapat disampaikan dengan lebih mudah dan meluas.
- Kemudahan sosial seperti dewan dan rumah ibadat dapat disusun dengan lebih teratur.

14D

1. - Membekalkan makanan kepada penduduk bandar.

- Membekalkan bahan mentah kepada kilang.
- Menyediakan pasaran bagi barangan keluaran kilang di bandar.
- Membekalkan tenaga kerja untuk sektor pembuatan dan sektor pembinaan di bandar.
- Menyediakan kawasan ekopelancongan dan rekreasi seperti hutan lipur dan air terjun.
- Menyediakan tempat tinggal kepada pekerja di bandar.

2. - Menyediakan pasaran bagi hasil keluaran luar bandar seperti hasil pertanian, hasil hutan,
hasil laut dan penternakan.
- Bandar bergantung kepada luar bandar bagi memperoleh makanan dan bahan mentah
untuk industri dan perdagangan.
- Tempat untuk memproses barangan siap seperti pakaian, makanan, ubat-ubatan dan
barangan elektrik.
- Menyediakan perkhidmatan seperti pengangkutan, kewangan dan keselamatan.
- Merupakan pusat pentadbiran.
- Menyediakan pelbagai jenis kemudahan seperti perubatan, pendidikan, hiburan, rekreasi
dan pusat membeli belah.
- Menyediakan peluang pendidikan tinggi.
- Menyediakan perkhidmatan kewangan dan insurans.
- Mewujudkan peluang pekerjaan bagi penduduk luar bandar.
Cabaran Minda BAB 14

Bahagian A
1. B 2. C 3. D 4. B

Bahagian B
1. Perubahan kedudukan Kerteh (Terengganu) dalam susunan hierarki petempatan:
- Perubahan hierarki Kerteh dari kampung kepada bandar.
- Perubahan kegiatan ekonomi penduduk - perikanan ke perindustrian memproses petroleum.
- Banyak peluang pekerjaan - penjanaan kuasa elektrik di Paka.
- Pusat perniagaan berkembang.
- Kemudahan infrastruktur meningkat - seperti jalan raya.
- Darjah ketersampaian tinggi.
- Pembinaan lapangan terbang telah menukar landskap Kerteh menjadi sebuah bandar.
- Migrasi masuk meningkat menyebabkan pertambahan penduduk.
- Perluasan kawasan petempatan.

Bahagian C
1. Fungsi petempatan bandar dan petempatan luar bandar ialah:
Luar bandar Bandar
Membekalkan bahan mentah – getah, kelapa Memproses bahan mentah sarung tangan
sawit. getah, tayar dan makanan.
Pasaran barangan siap seperti perabot dan Pasaran hasil pertanian – sayuran, daging
barang elektrik. dan ikan.
Pendidikan awal – sekolah rendah dan sekolah
Pendidikan tinggi - IPTA dan IPTS.
menengah.
Pentadbiran – pejabat penghulu. Pusat pentadbiran.
Ekopelancongan. Pelancongan – pendidikan/ kesihatan.
Kegiatan ekonomi – pertanian, perikanan, Kegiatan ekonomi – perindustrian,
penternakan, pembalakan. perkhidmatan.
BAB 15 URBANISASI

15A
1. Urbanisasi ialah proses perubahan petempatan daripada luar bandar kepada bandar.
2. Urbanisasi berlakunya melalui pertambahan penduduk semula jadi dan migrasi serta
disebabkan perluasan kawasan bandar sedia ada dan perubahan cara hidup penduduk
daripada yang mudah kepada yang lebih maju dan kompleks.

15B
Institusi Pengajian Tinggi Awam menjadi pemangkin proses urbanisasi di kawasan tersebut kerana
- Bilangan penduduk bertambah dengan kedatangan pelajar, pensyarah dan kaki tangan akademik
dan pekerja.
- Perluasan kawasan untuk menampung jumlah pertambahan penduduk.
- Cara hidup berubah menjadi lebih moden.
- Kegiatan ekonomi berubah daripada primer kepada tertier.

15C
Akibat daripada urbanisasi yang tidak dirancang:
- Kesesakan lalu lintas.
- Pencemaran udara.
- Pencemaran air.
- Masalah petempatan/ setinggan.
- Banjir kilat dan tanah runtuh.
- Kekurangan peluang pekerjaan/ pengangguran.

15D
- Meningkatkan kekerapan jadual pengangkutan awam.
- Pengangkutan awam yang selesa - pendingin hawa.
- Kemudahan untuk warga emas dan orang kelainan upaya.
- Stesen atau perhentian yang lengkap dengan pelbagai kemudahan-surau, tandas, kantin.
- Tambang murah/ berpatutan.

Cabaran Minda BAB 15

Bahagian A
1. B 2. D 3. C
Bahagian B
1. - Kesesakan lalu lintas.
- Pencemaran udara.
- Pulau haba/ suhu setempat meningkat.
2. - Pertambahan bilangan penduduk menyebabkan pertambahan bilangan kenderaan.
- Cara hidup moden.
- Taraf hidup meningkat.
3. - Kemusnahan harta benda.
- Mengorbankan nyawa.
- Kesesakan lalu lintas.
- Aktiviti harian terganggu.
4. - Mendalamkan sungai.
- Penyelenggaraan sistem perparitan.
- Pembangunan terancang.
- Terowong 'SMART'.

Bahagian C
1. - Saiz kawasan bandar berkembang.
- Aktiviti ekonomi bertukar dari pertanian kepada perindustrian dan perkhidmatan.
- Pasaran bertambah luas kerana kuasa beli yang meningkat.
- Guna tanah meningkat kerana permintaan untuk perumahan, pengangkutan dan
perindustrian.
- Pertambahan penduduk melalui migrasi masuk atau pertambahan secara semula jadi.
- Jaringan pengangkutan dan telekomunikasi bertambah maju, pembinaan LRT, MRT, ERL
dan Monorel.
2. - Kepadatan penduduk meningkat.
- Kesesakan lalu lintas.
- Masalah kekurangan perumahan/ setinggan.
- Masalah sosial - jenayah/ penyakit berjangkit.
- Penggangguran meningkat/ peluang pekerjaan terhad.
- Kos sara hidup tinggi.
- Pencemaran udara.
- Pencemaran air.
- Banjir kilat.
- Pulau haba/ suhu meningkat.
- Hujan asid.
- Tanah runtuh di kawasan cerun bukit.
3. - Menyediakan tambahan tempat kediaman untuk penduduk Kuala Lumpur.
- Kos tanah yang lebih murah berbanding di Kuala Lumpur.
- Mengurangkan kesesakan lalu lintas.
- Mewujudkan kawasan perindustrian di pinggir bandar.
- Mewujudkan pusat pendidikan.