Anda di halaman 1dari 247

Sekrebilia maRali sazogadoebis erT

wreSi da qveyndeba yvela Cvenganis


dasafiqreblad da Wkuis saswavleblad.
Soderlo de laklo

Soderlo de laklo

saxifaTo
kavSirebi
pirveli qarTuli gamocema

frangulidan Targmnes: marine WilaSvilma


da rusudan qebulaZem mxatvari: darejan WilaSvili
PY
pirveli nawili. pirveli werili
CO
***-is ursulinTa monasterSi, sofi karnes sesili volanJisgan
'T
Cemo kargo megobaro, xom xedav, sityvis patroni var, mxolod qudebsa
da pomponebs rodi vqsov, SenTvisac vicli! imasac getyvi, rom dRes
imdeni didebuli Casacmeli da mosarTav-mosakazmi vnaxe, monasterSi
Cveni erTad yofnis oTxi wlis manZilze rom ar minaxavs. vecdebi ampa-
N

rtavani tanvili1 movixmo da, imedia, Cems danaxvaze ufro gaskdeba gul-
ze, vidre Cven, roca pansionSi in fiocchi2 gamogvecxadeboda xolme. deda
yvelaferSi rCevas mekiTxeba. pansionis moswavled aRar mTvlis. meub-
O

neba, es ukve warsuls Cabardao. sakuTari moaxle myavs, erTi oTaxi da


kabinetic damiTmo. axla lamaz sekreterTan vzivar da am werils ise
gwer. misi gasaRebic me Camabares. Sig rasac minda, imas Cavketav.
D

dedam miTxra, Cemi naxva dilaobiT SegiZlia, roca vdgebio da daamata,


sadilobisTvis mxolod Tma daivarcxne kargad, radgan Sin martoni
viqnebiT da maSin getyvi, saRamoobiT ra dros viqnebiT erTado. danar-
Ceni dro Cems xelSia. xan arfaze davukrav, xan vxatav, xan vkiTxulob,
yvelafers ise vakeTeb, rogorc monasterSi.
kidev kargi, dedaCemi perpetiue3 ar aris da damtuqsavic aravin myavs.
eh, CemTan rom iyo, sofi, salaparako ar dagveleoda, vicinebdiT, magram
ra gaewyoba, sjobs isev saqmes mivxedo.
jer xuTi saaTi ar Sesrulebula. dedas Svid saaTze unda Sevxvde.
sakmao dro ki maqvs, magram Tavad araferi vici da ra giTxra, Cemo
1
monastris aRsazrdeli. 2pranWia. 3monastris daraji qali.

3
kargo. sakuTari TvaliT rom ar vxedavde am samzadiss, irgvliv mofu-
sfuse qalebs, verc ki davijerebdi, rom gaTxovebas mi pireben. albaT,
keTilma Jozefinam moCmaxa yvelaferi. Tumca deda xSirad meubneboda,
qali gaTxovebamde monasterSi unda imyofebodeso da radgan dedam ma-
ndedan wamomiyvana, maSasadame, Jozefina marTali yofila.
es-es aris Cveni saxlis WiSkarTan etli SeCerda. dedas ubrZanebia,
axlave CemTan movideso. vaiTu is aris? arc Cacmuli var, verc xelebs
vimorCileb, gulic Zlier micems. Cems moaxles SevekiTxe, xom ar ici,
vin ewvia-meTqi dedaCems. `es, albaT, is aris, musie k...~ _ miTxra da
gaicina. RmerTo Cemo, mgoni, isaa... rogorc ki davbrundebi, yvelafers
mogiyvebi. isev im kaczea laparaki. ver davagvianeb.

PY
hoi, rom icode, ramdens icineb Sens sawyal sesilze! rac marTalia,
marTalia, Zalze Sevrcxvi. Senc Cems dReSi Cavardebodi. dedasTan Sevedi.
mis gverdiT SavebSi Cacmuli erTi mamakaci idga. SeZlebisdagvarad
zrdilobianad mivesalme da adgilze gavSeSdi. xom warmogidgenia, mas
Tavidan fexebamde rogor SevaTvalierebdi! `madam, _ uTxra dedaCems,

CO
rogorc ki momesalma, _ ra mSvenieri asuli gyoliaT, axla erTi-orad
vafaseb Tqvens sikeTes~. am gulwrfel Seqebaze Jruantelma damiara,
muxlebi momekveTa, davimorcxve da aWarxlebuli iqve mdgar savarZelSi
Cavesvene. is iyo gons movege, rom is mamakaci Cem fexTiT gaCnda. ici,
rogor daibna Seni sawyali sesili? dedam miTxra, Zalze SeSinebuli
saxe gqondao... wamovxti da erTi Sevkivle, rogorc maSin, cam rom iquxa.
'T
dedas sicili waskda da oTaxidan gasvlisas miTxra: `ra mogividaT,
sesil? dajeqiT da am kacs fexi gauSvireT~. Cemo sofi, es kaci Turme
mewaRe iyo! ver aRgiwer, rogor Sevrcxvi. kidev kargi, am ambavs mxolod
dedaCemi Seeswro. roca gavTxovdebi, am mewaRes fexsacmels rogorRa
Sevakerineb?! ras ityvi, xom vyofilvarT Wkuis kolofebi?! moaxlem
N

gamafrTxila, eqvsi saaTia da CaicviTo! mSvidobiT, Zvirfaso sofi! isev


ise miyvarxar, rogorc monasterSi. TiTqos isev Sen gverdiT var.
... ar vici, werili vis gamovatano. isev Jozefinas davelodebi.
O

parizi, 8 agvisto, 17**

me-2 werili
D

***is sasaxleSi vikont de valmons markiza de merteisgan


Cemo Zvirfaso vikont, CamodiT, CamodiT! mand ra dagrCeniaT? ras
uzixarT beber mamidas, romelmac ukve gianderZaT mTeli Tavisi avla-
dideba? daexseniT mandaurobas! mWirdebiT. erTi kargi azri momivida,
minda giTxraT da misi aRsrulebac Tqven mogandoT. vfiqrob, naTqvami
did axsna-ganmartebas aRar saWiroebs, radgan pativi dagdeT da Cemi
arCevani Tqvenze SevaCere. raRas udgaxarT, CamodiT da Cemi brZanebebi
muxlmoyrilma moismineT. borotad nu iyenebT Cems keTilganwyobas,
rakiRa ukve aRar gWirdebiT. aRar vici, rogor mogeqceT, daundoblad
Tu mimtevebeli viyo. Tqvenda bedad, sikeTe mZlevs. amitomac Cem gegmas
gagandobT, oRond raindulad SemomficeT, rom sanam am saqmis dasrule-

4
bamde, sxva sasiyvarulo faTeraks ar gadaeyrebiT. am saqmes mxolod
gmiri Seefereba. Tqven siyvarulisa da SurisZiebis gamarjvebas gauwevT
samsaxurs. mere ra, rom Tqvens memuarebs, romelTa daweras Tavadac
vapireb (da erT mSvenier dRes SeiZleba gamoqveyndes kidec), kidev
erTi nacuRlutari Seemateba. es iqiT iyos da im sakiTxs mivubrundeT,
ris gamoc werils gwerT.
madam de volanJi Tavis qals aTxovebs: gafrTxilebT, saidumloa! es
ambavi guSin gamando. rogor ggoniaT, siZed vin unda? grafi Jerkuri!
vin warmoidgenda, rom misi naTesavi gavxdebodi. Tavzari dameca, aRvSf-
oTdi... kidev ver xvdebiT, ras vapireb? RmerTo Cemo, gons modiT, vikont!
nuTu oficris cols Ralats apatiebT? an gana me ufro metad ar unda

PY
vemdurode mag vaJbatons?1
Tavs imiT viwynareb, rom SurisZieba malamosaviT damedeba gulze.
Jerkuris axirebulma Sexedulebebma, colis SerTvasTan dakavSirebiT,
Cven bevrjer gagvaRiziana. sulelurad dauJinia, aucdenels avicdeno.
sasaciloa pirdapir. iciT, ra aqvs kidev aCemebuli? monastrul, Caketil

CO
aRzrdas sikeTe moaqvso. iciT, kidev ras ambobs? albaT, amaze ufro
gagecinebaT, qera qalebi ufro TavdaWerilni ariano. merwmuneT, miu-
xedavad im samocdaaTi aTasi livris rentisa, patara volanJs rom atanen,
Jerkuri mis SerTvas ver gabedavda, Savgvremani rom yofiliyo, an mon-
asterSi ar hqonoda aRzrda-ganaTleba miRebuli. vikont, modiT, davu-
mtkicoT Jerkurs, rom briyvi da regvenia. ueWvelia, amaSi erT mSvenier
'T
dRes Tavadac darwmundeba, magram mTavari isaa, rom mag vaJbatonis
ojaxuri cxovreba misi am rwmenis gacruebiT daiwyos. ras vicinebT,
meore dRes Tavmomwoned rom mohyveba trabaxs, arada, uTuod mohyveba.
am gogos Tqven gaanaTlebT, da marTlac uniaToni viqnebiT, Tu Jerkurs
sxvebiviT parizis ybaSi ar CavagdebT. icodeT, am axali romanis gmiri
N

Tqvengan sworedac rom did mcdelobas imsaxurebs. gogona marTlac lamazia.


TxuTmeti wlis Sesrulda. namdvili vardis kokoria! marTalia, metad mou-
qnelia, magram mamakacebi amas xom arafrad agdebT?! samagierod, iseTi
O

mibnedili mzera aqvs, bevrs rom aRgiTqvamT. Tan nu daiviwyebT, rom gogonas
me gTavazobT. madloba miTxariT da damemorCileT.
am werils xval diliT miiRebT; moviTxov, xvalve, saRamos Svid saaTze
D

CemTan gaCndeT. rva saaTamde aravis miviReb, Cems meufe Sevaliesac ki.
am did saqmeSi is ar gamodgeba, Wkua Ralatobs.
xom xedavT, siyvaruli ar mabrmavebs. rva saaTze Tavisufali iqnebiT.
aTisTvis ki isev mewveviT. im turfa arsebasTan erTad vivaxSmebT. deda-
Svili CemTan vaxSmoben.
mSvidobiT, SuaRame gadasula; male TqvenTvis aRar mecleba.
parizi, 4 agvisto, 17**

1
es adgili rom ufro gasagebi gaxdes, unda vicodeT, rom grafma Jerkurma Tavis droze markiza
de mertei oficris colis gamo miatova. oficris colma ki vikont de valmoni gaswira. am
ormxrivma Ralatma markiza da vikonti daaaxlova. radgan es SemTxveva am werilebSi aRweril
ambebze adre moxda, Zveli mimowera mTlianad amoviReT.

5
me-3 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Cemo kargo, jerac veraferi Sevityve! guSin dedaCems vaxSmad stumrebi
hyavda. marTalia, maT cqeram gamitaca, metadre mamakacebisa, magram
mainc momwyinda. yvela makvirdeboda, kacebic da qalebic; mere erTman-
eTs eCurCulebodnen. vgrZnobdi, saubris Tema me viyavi. amis gamo uneb-
urad vwiTldebodi. SevamCnie, sxva qalebsac uyurebdnen, magram isini
ar gawiTlebulan, iqneb ferumarili faravda maT siwiTles? modi da nu
daimorcxveb, roca mamakaci ase jiqur mogCerebia.
yvelaze ufro is mawuxebda, rom SeuZlebeli iyo gamego, ras fiqrob-
dnen Cemze. or-samjer yuric movkari sityvas `lamazi~; garkveviT ki

PY
sityva `mouqneli~ gavigone. albaT, asecaa, radgan amis mTqmeli qalb-
atoni tyuils ar ityoda, is dedaCemis naTesavicaa da megobaric. Cem
mimarT keTilad ganewyo da im saRamos mxolod is gamomelaparaka.
xval masTan vaxSmad varT miwveulni.
vaxSmobis Semdeg, ici, kidev ra gavige? erTi kaci meores Cemze eubneb-

CO
oda: vacadoT daqaldes da mere, zamTarSi vnaxoTo. iqneb es kacia Cemi
mTxovneli? zamTramde kidev oTxi Tvea. simarTlis gageba minda!
ai, Jozefinac gamoCnda. eCqareba, magram iqneb movaswro da Cem saCoT-
iro saqcielze kidev erTi ambavi mogiyve. mgoni dedaCemis megobari
qali marTalia, ras verCi?!
vaxSmobis Semdeg banqos TamaSi daiwyes. me dedas mivujeqi. ver mivxvdi,
'T
ra damemarTa, Turme maSinve CamZinebia. xarxarma gamomaRviZa. ar vici,
Cemze icinodnen Tu ara, mgoni, ki. kidev kargi, dedam wasvlis neba mo-
mca, riTac Zalian gamaxara. Tormeti saaTi iyo.
mSvidobiT, Zvirfaso sofi, kvlavac giyvardes Seni sesili. damijere,
es maRali sazogadoeba arc Tu ise mosawoni yofila, rogorc gvegona.
N

parizi, 4 agvisto, 17**

me-4 werili
O

markiza de merteis vikont de valmonisgan


momxiblavi kiloTi mSvenier brZanebebs iZleviT. kacs mtarvalobisken
ubiZgebT. mogexsenebaT, pirvelad ar vnanob, Tqveni mona-morCili rom
D

aRar var. marTalia, `urCxuli~ miwodeT, magram mudam siamovnebas mgvris


im drois gaxseneba, roca mwyalobdiT da amaze ufro `saalerso~ sityve-
biT mamkobdiT. xSirad isic mifiqria, kvlav damemsaxurebina Tqvengan
es qaTinaurebi da amiT sazogadoebisTvis erTgulebis magaliTi gveCv-
enebina; magram axla ufro didi miznebi gvamoZravebs! _ adamianTa sulis
dapyroba Cveni xvedria. davemorCiloT bedisweras. iqneb cxovrebis
bolos kidev Segvaxvedros erTmaneTs. sawyenad ar miiRoT, Cemo mSve-
niero, asea Tu ise, am gzaze ukan ar CamomrCebiT. mas Semdeg, rac amqveynis
sakeTildReod erTmaneTs davSordiT da TiToeuli Cvengani cal-calke
WeSmarit rwmenas vqadagebT, vici, siyvarulis mqadageblis kvalobaze
Cemze meti xalxi moaqcieT. mama zecieri Cveni saqcielis ganmsjeli rom

6
yofiliyo, albaT, romelime didi qalaqis wminda mfarvelad dagniSnav-
daT, Tqvens megobars ki _ ha-ha, erTi soflis wminda kacad. Cemi sityvebi,
albaT, gagaocebT kidec, magram erTi kviraa sul amgvar saubars vismen
da Tavadac mqadageblad viqeci. iciT, ra mizani maqvs? am wminda saqmes
daveuflo, amitom sakuTar Tavs unda vZlio da Tqveni azri ar gaviziaro.
nu ganmirisxdebiT da momismineT, Cemi gulis mesaidumlev. minda iseTi
gegma gagandoT, rogoric arasodes Camifiqrebia. Tqven ki ras mTavazobT!
Sevacdino patara, ucodveli gogo, romelsac jer cxovrebaSi araferi
unaxavs da araferi icis. is xom, albaT, winaaRmdegobasac ar gamiwevs.
mamakacis pirveli Sexeba Tavbrus daaxvevs, cnobismoyvareoba ufro
acdunebs, vidre siyvaruli da uneburad damnebdeba. am saqmes sxva mam-

PY
akacebi Cemze naklebad ar mouvlian; magram axla sul sxva ramisken
miviswrafvi. am saqmis warmateba saxelsac momixveWs da siamovnebasac
momaniWebs. es siyvaruli gvirgvins mimzadebs, oRond jer ver SeurCevia,
murtisa damadgas Tu dafnis... an iqneb orive erTad momiwnas gamarjve-
bis aRsaniSnavad?! ai, naxeT, Cemo mSveniero, Tu ufro metad ar damafa-

CO
soT da ar TqvaT _ ai, kaci, Cems mowonebas rom imsaxurebso.
xom gecnobaT prezidentis meuRle, madam de turveli, mogexsenebaT,
rogori RvTismoSiSi, qmris erTguli da mkacri Sexedulebebis mqonea.
ai, visze mimaqvs ieriSi. ai, vin aris Cemi Rirseuli mowinaaRmdege. ai,
mizani, riskenac viswrafvi!
da Tuki Cemsas ver aRvasruleb,
'T
kadniereba pativs mainc momixveWs.
magaliTisTvis es uniWo leqsic SeiZleba gamodges, raki am striqonebis
avtori didi poetia.1
gacnobebT, rom Tavad prezidenti2 romeliRac friad mniSvnelovani
sasamarTlo procesis gamo burgundiaSia (vecdebi, kidev ufro mniSvnel-
N

ovani ram davakargvino). unugeSod darCenili misi meore naxevari ki


mTeli es periodi qvriviviT unda ijdes da rogorme dro gaiyvanos.
yovel dilas jer wirva-locvaze midis, mere Rarib-Ratakebs naxulobs,
O

diliT ki mwuxris locvebs aRavlens, Semdeg ganmartoebiT seirnobs,


bolos moxuc mamidaCems zeciur samyaroze esaubreba, xan banqos uRimRamo
TamaSiT iqcevs Tavs. me ki mas amaze did gasarTobs vpirdebi. Cemma
D

keTilma angelozma aq imitom momiyvana, rom orive gagvabednieros,


isic da mec. me ugunurs ki is ocdaoTxi saaTic menaneboda, Tavazianobi-
sTvis rom unda Semewira.
axla ki CemTvis sasjeli iqneba parizisken piri vibruno! kidev kargi,
vistis TamaSs oTxi kaci sWirdeba. erTi _ aqauri mRvdelia, mec amitom
maiZulebs Cemi maTusala3 mamida, rom misi xaTriT kidev ramdenime dRe
davrCe. albaT, mixvdiT, rom daveTanxme, ver warmoidgenT, ra tkbilad
meqceva mas aqeT prezidentis coli. yvelaze metad is uxaria, rom wirva-
locvaze davyvebi. warmodgena ara aqvs, iq romel xatebs veTayvanebi.
1
igulisxmeba lafonteni.-mT. 2revoluciamdeli safrangeTis provinciis parlamentis romelime
palatis Tavmjdomare. 3ityvian xnier adamianze (bibl. maTusalam TiTqos 969 weli icocxla).

7
ukve oTxi dRea, rac ase Zlier gamitaca grZnobam. kargad mogexsenebaT
Cemi buneba: Tu survili Semi pyrobs, win veraferi gadameRobeba. Tqven
ar iciT, rogor axelebs Turme survils ganmartoeba. mxolod erTi
fiqri mitrialebs. mTeli dRe amaze vfiqrob, Rame ki sizmrad vxedav.
male unda daveuflo am qals, rom siyvarulma sasacilo ar gamxados.
aravin icis, ras Caiden, Tu survili gagimtyunda. hoi, tkbilo netarebav,
gevedrebi, momaniWe bedniereba, momeci mosveneba! bednierebi varT mamaka-
cebi, qalebs rom Tavis dacva kargad ar SeuZliaT, Torem yurmoWril
monebad gvaqcevdnen. axla ki madlieri var yvela advilad xelmisawvd-
omi qalisa da mzad var Tqven winaSe muxli moviyaro. swored aq vamTa-
vreb Cems metismetad grZel werils. mSvidobiT, Cemo yvelaze mSveniero

PY
megobaro. nu SemrisxavT.
***is sasaxlidan, 5 agvisto, 17**

me-5 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan

CO
iciT, ras getyviT, vikont? Tqveni werili Tavxedobaa da sxva araferi.
gindaT, rom gamabrazoT? mag qalma goneba dagibnelaT da esaa. ganawyene-
bis Rirsic ki ar brZandebiT. sulgrZeloba da gulisxmiereba Tqvens
wyenas maviwyebs da mxolod Tqvens mosalodnel saSiSroebaze vfiqrob.
Wkuis darigeba ar giyvarT, magram raki aucilebelia, Sevecdebi.
es ra mogifiqrebiaT? madam de turvelis xelSi Cagdeba mogindaT?
'T
sasacilo axirebaa da meti araferi! kargad gicnobT, mxolod is saqme
gizidavT, risi Sesrulebac miuRwevlad migaCniaT. bolos da bolos,
ras warmoadgens es qalbatoni? geTanxmebiT, Cemo batono, swori nakvTebi
aqvs, magram eSxiani ar aris; tanadac TiTqos ara uSavs, magram moqniloba
aklia. ise icvams, gagecineba. mkerdi ar uCans, mudam yelsaxvevi ukeTia,
N

TiTqmis nikapamde swvdeba, TiTqos tanze pirdapir Tavi daudgamTo.


megobrulad gafrTxilebT, mag yaidis erTi qalic ki sazogadoebis pati-
viscemas dagakargvinebT.
O

xom gaxsovT is dRe, eg qalbatoni Sesawirs rom agrovebda sen-roSeSi,


Tqven madlobac ki miTxariT, am sanaxaobas rom dagaswariT. axlac
Tvalwin midgas, xelkaviT rom modioda grZelTmian, awowil mRvdel-
D

Tan erTad. yovel nabijze lamis waqceuliyo, im Tavis oTxarSinian


kalTas wamdauwum xan erTs wahkravda, xan meores. yovel salamze saxeze
almuri asdioda. vin warmoidgenda, rom aseTi qali vnebas agiSlidaT?
axla Tavad gmarTebT gawiTleba am Tqvens saqcielze. gons modiT, vikont!
pirobas gaZlevT, aravisTan gamxelT.
garda amisa, mosalodneli usiamovnebanic gaiTvaliswineT! xom iciT,
vin aris Tqveni metoqe? mogexsenebaT, es misi qmaria! nuTu am sityvaze
mainc ar grZnobT Tavs damcirebulad? oo, ra sircxvils WamT, Tu Caflav-
debiT! verc warmateba mogitanT saxels! metsac getyviT: nu ggoniaT,
rom ukareba qali siamovnebas moggvriT. mag yaidis qalebi siamovnebis
drosac TavSekavebulni arian da srul netarebasac aravis aniWeben.

8
mozRvavebuli siamovneba, Tavdaviwyeba, siSmage _ es netareba maTTvis
ucxoa. gafrTxilebT, yvelaze bednier wuTebSic ki, roca mag qalbatons
egoneba, rom mTeli arsebiT Tqvenia, mainc Tavis qmars warmoidgens.
Tumca ufaqizes colqmruli urTierTobisasac ki sayvarel arsebasTan
sruli Serwyma arasodes xdeba. uaressac getyviT: Tqveni ukareba amasTan
erTad soflis qaliviT RvTismoSiSia. am Tvisebis gamo sicocxlis bo-
lomde bavSvad darCeba. iqneb gadalaxoT kidec es dabrkoleba, oRond
nurasdros irwmunebT, rom am dabrkolebis mospobas SeZlebT.
Tqven RvTisadmi siyvarulis metoqe gindaT gaxdeT, magram SiSs,
romelsac eSmaki darajobs, ver amoZirkvavT. roca Tqvens sayvarels
moexveviT da misi gulis Zgeras gaigonebT, es siyvarulisgan gamowveuli

PY
nu gegonebaT, amis mizezi SiSi iqneba. es qali rom adre gagecnoT, iqneb
Sveloda rame, magram axla raRa dros esaa... ocdaori wlisaa da ori
welia gaTxovili brZandeba. damijereT, vikont, Tu qals grZnobebi da-
xSuli aqvs, amisTana uJmurs Tavi unda gaaneboT.
e. i. yvelafris mizezi es momxiblavi qmnileba yofila, misi gulisTvis

CO
meurCebiT, Tavs imarxavT mamidaTqvenis akldamaSi, uars ambobT iseT
saucxoo sasiyvarulo Tavgadasavalze, didebas rom moganiWebdaT? bedi
hqonia Jerkurs; sul rogor unda gajoboT. amas imitom ki ar vambob,
TiTqos nawyeni viyo Tqvenze; Tumca am wuTebSi marTla vrwmundebi,
rom sulac ar xarT im saxelis Rirsi, rac moxveWili gaqvT. guli meubneba
undobloba gamogicxadoT. verafriT Seveguebi, Cemi mesaidumle madam
'T
de turvelis sayvareli brZandebodes.
cnobisTvis icodeT, rom patara volanJma erT kacs ukve daaxvia Tavbru.
ymawvili danseni misTvis Wkuas kargavs. im dRes erTad imReres. sesili
monasterSic yvelaze kargad galobda. axla Tu xSirad imRereben erTad,
mgoni, masTan xmis Sewyobaze gogona uars ar ityvis.
N

eh, danseni jer sul patara biWia. mxolod arSiyobas gadahyveba da


xaxamSrali darCeba. patara volanJi ki cota ukareba vinmea. asea Tu
ise, es ambavi naklebad TavSesaqcevi iqneba, Tu Tqven ar CaerieT.
O

iseT xasiaTze var, Cems Sevalies, albaT, mosvlisTanave waveCxubebi.


urCevnia, moiTminos, Torem am wuTebSi arafrad miRirs zurgi Sevaqcio.
darwmunebuli var, es sasikeTo azri rom momivides da axlave jvari
D

davusva yvelafers, Cemi vaJbatoni sasowarkveTilebaSi Cavardeba. arada,


gamijnurebulis sasowarkveTilebaze ukeTes TavSesaqcevs ras i povis
adamiani? am saqcielis gamo Cemi Sevalie metyvis, veragi xaro. sityva
`sastikis~ Semdeg is yvelaze ufro sasiamovnod elamuneba qalis yurs,
miT umetes, rom misi damsaxureba gacilebiT iolia.
xumroba iqiT iyos da, vecdebi moviSoro es ymawvili. ai, xedavT, Tqve-
nze gabrazebuli visze viyri javrs?! esec Tqvens sindisze iyos.
mSvidobiT, sTxoveT Tqvens prezidentis meuRles, madam de turvels
Cemze ilocos.
parizi, 7 agvisto, 17**

9
me-6 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
ar arsebobs amqveynad qali, borotad rom ar gamoiyenos miRweuli
Zalaufleba. Tqvenc ki, xSirad esoden mimtevebel megobrad rom mimaCn-
diT, aseve iqceviT; mourideblad utevT gamijnurebul kacs, an rogor
miZagebT madam de turvels, Cemi trfobis sagans!.. aseTi saqcielis gamo
mamakacs sakuTari sicocxliT vazRvevinebdi, qalisTvis ki vecdebodi
Cirqi momecxo da Tavi momeWra, aseT daundoblobas verafriT gavuZleb.
Cveni megobrobis xaTriT, gTxovT, avs nu ityviT am qalbatonze, manamde
mainc, sanam Cemi ar gaxdeba. SemargeT es qali! nuTu ar iciT, rom mxolod
netarebas SeuZlia dabrmavebuls Tvali auxilos?

PY
Tumca ras vambob, madam de turvels sulac ar sWirdeba Selamazeba.
uSualoa da amitomacaa ase mSvenieri, Tqven mas augad ixseniebT, Cacma-
daxurva ar exerxebao. mereda ra, morTva-mokazmva mis pirovnebas sulac
ar sWirdeba. tansacmeli ar uxdebao. madloba RmerTs, rom misi savse
da moqnili tanis danaxva Zalze Txel, sifrifana da ubralo tilos

CO
samosSic SemiZlia. mkerds mxolod marmaSi ufaravs.... marTalia, malulad
vumzer, magram Cemma maxvilma Tvalma mainc dalanda misi sxeulis mSveni-
eri nakvTebi... umetyvelo saxe aqvso, meubnebiT, an ki ram unda gauxados
metyveli, roca misi guli arafers auZgerebia. ara, ara, is sulac ara
hgavs Cveni sazogadoebis keklucebs, romelTa maxeSi mamakacebi xSirad
vebmeviT xolme. arc imaTsaviT manWva-grexa sCvevia, arc uazro naT-
'T
qvams pasuxobs yalbi RimiliT. Tumca lamazi kbilebi aqvs, magram mxolod
maSin icinis, roca sasacilos xedavs. Tu banqos TamaSobs, unda naxoT,
ra wrfeli guliT xarobs, ra gulubryviloba exateba xolme saxeze an
rogor cdilobs daexmaros uiRblo moTamaSes. mas wminda da gulisxmi-
eri gamoxedva aqvs. sul mcire Seqebasa Tu alersian sityvaze ciuri
N

saxe simorcxvisgan ufakldeba. amgvarad sxvis dasanaxad ki ar iqceva,


bunebiTaa aseTi. diax, ukarebaa, RvTismoSiSic, Tqven ki amis gamo ggoniaT,
rom civi da usulguloa. me masze sul sxva azris var. rogori mgrZnobiare
O

unda iyos qali, rom siyvaruli im qmrisTvis gaimetos, romelic mis


gverdiT TiTqmis arasdrosaa. amaze meti sabuTi raRa gindaT?
Cveni erTad gaseirneba ise warvmarTe, rom qalbatoni da me Txrilis
D

win aRmovCndiT; unda gadavmxtariyaviT. madam de turveli ramdenadac


mkvircxlia, imdenad morcxvi da mokrZalebulia. mogexsenebaT, ukarebebs
eSiniaT xolme Txrilze gadaxtomis. sxva gza ar iyo, unda momndoboda.
mklavebSi movimwyvdie morcxvi qalbatoni; sicils ver ikavebda, roca
gadasaxtomad movemzade da moxuci mamidaCemi gadaviyvane, magram rogorc
ki Tavad avitace xelSi, uxerxuli moZraobis wyalobiT xelebi gadagv-
eWdo. misi mkerdi axlos mivizide da vigrZeni, rogor uZgerda guli.
saxeze simorcxvis almurma gadahkra.
am ambavma aSkarad mimaxvedra, guli SiSiT ki ara, siyvaruliT uZgerda.
mamidaCemic TqvensaviT ver miuxvda da miTxra: `bavSvs eSinia~, magram
bavSvs misma uSualobam verc tyuili gaabedina da gulubryvilod uTxra:

10
`ara, ras brZanebT...~ am erTi sityviT, CemTvis yvelaferi naTeli gaxda.
im wuTidan mtanjveli mRelvarebis nacvlad CemSi sasiamovno imedma
daisadgura. es qali Cemi gaxdeba, uRirs qmars movtaceb. im RmerTsac ki
movtacebdi, ase rom eTayvaneba. oh, ra siamovnebaa, misi sindisis qenjnis
xan mizezi rom xar da xan damTrgunveli. sulac ar vapireb gulSi Cabude-
buli crurwmenebi movuspo! piriqiT, isini ufro Seuwyoben xels Cems
bednierebasa da gandidebas. dae, swamdes keTilzneobisa, magram me Semom-
wiros is; dae, SeaZrwunos codvam, magram aman ver Seakavos da mudam
SeSinebulma Cems mklavebSi SeZlos misi daZleva da daviwyeba; dae, _
amazec Tanaxma var _ miTxras gaRmerTebo! qalTa Soris mxolod is
iqneba am sityvis warmoTqmis Rirsi. me marTla gavxdebi is RmerTi,

PY
romelsac yvelas da yvelafers amjobinebs.
viyoT gulaxdilni. Cveni wamieri da gulgrili urTierTobani, rasac
bednierebas vuwodebT, mxolod siamovnebaa da sxva araferi. giTxraT
simarTle? megona, ukve damiWkna guli, radgan grZnobebs gadavyevi, sul
naadrev siberes vuCiodi. man damibruna Wabukuri ocnebebi. roca mis

CO
gverdiT var, bednierebisTvis sxva siaxlove aRar mWirdeba.
erTaderTi rac maSfoTebs, isaa, rom dro gadis da es Tavgadasavali
SeiZleba xelidan damisxltes; arada, meSinia, SemTxveviTobas mivando
Tavi. ver vbedav, gamoviyeno Cemi warmatebuli siTamame. WeSmaritad
bednieri maSin viqnebi, roca madam de turveli Tavad damnebdeba.
es arc ise ioli saqmea.
'T
darwmunebuli var, Cemi sifrTxile aRgafrTovanebT. sityva `siyvaru-
li~ jer masTan ar damcdenia, magram `ndoba~ da `TanagrZnoba~ ukve
vaxseneT. mindoda, rac SeiZleba naklebi mecrua da winaswar Sememzade-
bina qalbatoni im WorebisTvis, romlebic, didi albaTobiT, mis yuramde
miaRwevda. Tavad movuyevi raRac-raRacebi Cemi yvelaze gaxmaurebuli
N

Tavgadasavlebidan da sakuTari Tavi davadanaSaule.


gagecinebaT, rom naxoT, rogor gulubryvilod marigebs Wkuas. marwmu-
nebs `gardaqmna~ minda Tqvenio, Tumca warmodgenac ara aqvs, rad dauj-
O

deba es cdebi. ver xvdeba, rom, roca eqomageba, misive TqmiT, Cemgan
daRupul ubedur qalebs, sakuTar Tavsac winaswar dastiris.
es azri guSin momivida TavSi erT-erTi misi qadagebis dros. hoda,
D

ver movikeli siamovneba, Sevawyvetine da vuTxari, _ namdvili winaswar-


metyveliviT qadagebT-meTqi. mSvidobiT, Cemo umSveniereso megobaro,
xom xedavT, jer kidev sul mTlad ar aris wasuli Cemi saqme.

P.S. ho, marTla, im sacodavi Sevaliesi ra ismis? sasowarkveTils


Tavi xom ar mouklavs? simarTle rom iTqvas, Tqven asjer ufro ugulo
brZandebiT da Tqvens adgilas, Tavs damcirebulad vigrZnobdi, Tav-
moyvareoba rom mqonoda, rasakvirvelia.
***is sasaxlidan, 9 agvisto, 17**

11
me-7 werili
sofi karnes1 sesili volanJisgan
Tu arafers gwer Cemi gaTxovebis Sesaxeb, es imitom, rom rac pirvel
dRes Sevityve, es aris da es. vcdilob, amaze aRar vifiqro da adrindel-
iviT vicxovro. simRerasa da arfaze dakvras vswavlob. mgoni es orive
ufro metad Semiyvarda, rac maswavlebeli aRar myavs, ufro sworad,
ukeTesi SeviZine. es Sevalie danseni gaxlavT, xom gaxsovs, rom mogwere,
madam de merteisTan erTad vimRereT-meTqi. yoveldRe siamovnebiT modis
CvenTan da mTel dros simReras vandomebT. metismetad Tavaziania,
angeloziviT galobs, Tanac lamaz melodiebs Txzavs, teqstebsac Tavad
wers. afsus, rom malteli raindia! roca daojaxdeba, misi coli uTuod

PY
bednieri iqneba... iseTi Tbili da saTnoa, qaTinaurebi ar uyvars, magram
alersianad laparakobs. razec unda momces SeniSvna, musika iqneba es
Tu sxva ram, iseTi TanagrZnobiTa da xumrobiT meubneba, SeuZlebelia,
kmayofili ar darCe; iseTi yureba icis, TiTqos raRac sasiamovnos
geubnebao, amasTan, Zalian momxiblavia! magaliTad, guSin, romeliRac

CO
did koncertze iyo miwveuli, man ki CvenTan darCena arCia. aman Zalian
gamaxara, ici, ratom? roca danseni aq ar aris, aravin melaparakeba da
Zalian mowyenili var, Tu CvenTanaa, erTad vmReriT da vsaubrobT
xolme. saTqmeli ar eleva. CemTvis Sevalie danseni da madam mertei
yvelaze sasurveli adamianebi arian. mSvidobiT, Cemo kargo. davpirdi,
rom dReisTvis erT patara arias viswavli. Zalian rTuli akompanimenti
'T
aqvs. minda sityva Sevasrulo. sanam mova, vimecadineb.
***-is sasaxlidan, 7 agvisto, 17**

me-8 werili
madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan
N

Zalze moxaruli var im ndobisTvis, Cem mimarT rom gamoiCineT. mTeli


suliTa da guliT gisurvebT Tqveni asulis kargad dabinavebas, mas ki
bednierebas, rasac, darwmunebuli var, imsaxurebs. Tqveni windaxedu-
O

lobis imedi maqvs. me ar vicnob graf de Jerkurs, magram raki pativi


dadeT da airCieT, vfiqrob, saukeTeso arCevani unda iyos. visurvebdi,
rom es qorwineba iseTive bednieri iyos, rogorc Cemi, rac Tqveni dam-
D

saxurebacaa da am sikeTisTvis dRiTidRe ufro meti madlierebiT vimsWva-


lebi Tqvendami. dae, Tqveni asulis bedniereba samagiero jildod iqces
imisTvis, rac me marguneT. visurvebdi, rom Cemi saukeTeso megobari
yvelaze bednieri deda iyos!
Zalze vwuxvar, rom am gulwrfel survilebs da Tqvendami pativiscemas
mxolod werilobiT gamovxatav da ar SemiZlia, Cemi survilis miuxed-
avad, madmuazel volanJi male gavicno. Tqven imdeni dedobrivi sikeTe

1
borotad rom ar gamoviyenoT mkiTxvelis moTmineba, am yoveldRiuri mimoweridan bevri
werili amoviReT. vaqveynebT mxolod maT, yvelaze metad rom ikveTeba im wris cxovrebaSi,
sadac es ambebi xdeba. amave mizeziT amoRebulia sofi karnes yvela werili da aseve am ambis
sxva monawile gmirTa bevri sxva werilic (avt.)

12
miwiladeT, rom imedi maqvs, Tqveni asulic dasaviT Semiyvarebs. gTxovT,
Cemgan gadasceT es yovelive, sanam mas davumegobrdebi.
musie de turvelis Camosvlamde, albaT, sofelSi davCebi. didebul
madam de rozmondTan saubriT Seviqcev Tavs. asakis miuxedavad, is ma-
inc mSvenivrad gamoiyureba _ xalisiania, mexsiereba ar Ralatobs.
marTalia, oTxmocdaoTxi wlisaa, magram axalgazrduli goneba aqvs.
Cveni ganmartoeba gaaxalisa misma ZmisSvilma vikont de valmonma,
romelmac pativi dagvdo da ramdenime dRe Semogvwira. es pirovneba
sazogadoebaSi saxelgatexili iyo, amis gamo, marTali giTxraT, axlos
gacnobis survili ar mqonda, magram axla davrwmundi, rom sulac ar
aris aseTi. aq, sadac vikont de valmoni ganridebulia amqveyniur ama-

PY
oebas, Zalze ubralod da Wkvianurad msjelobs. yoveli Tavisi Secdo-
misa da codvis mizezad sakuTar Tavs miiCnevs. CemTan Zalian gulaxdilia,
me ki mkacr rCeva-darigebebs vaZlev. Tqven xom icnobT mas da, albaT,
dameTanxmebiT, rom Tu WeSmaritebas eziareba, did gamarjvebas miaRwevs.
Tumca, miuxedavad misi dapirebisa, eWvi ar mepareba, sakmarisia, parizSi

CO
erTi kvira dahyos, rom sityvas gatexs. aq gatarebuli dReebi ki garkveul
kvals mainc datovebs.
misi cxovrebis wesiT Tu vimsjelebT, Cemi azriT, sjobs, saerTod
araferi moimoqmedos. man icis, rom werils gwerT da mTxova, didi
pativiscemiT gadmomeca mokiTxva. mec mogikiTxavT, Cemo keTilo megob-
aro, da gTxovT, eWvi arasdros SegeparoT Cems Tqvendami gulwrfel
'T
damokidebulebaSi... da a.S.
***is sasaxlidan, 9 agvisto, 17**

me-9 werili
prezidentis meuRles, madam de turvels madam de volanJisgan
N

Cemo patara, lamazo megobaro, arasodes Semparvia eWvi Tqvens Cemdami


megobrul damokidebulebaSi; vici, ra gulisxmieric xarT Cem mimarT,
magram sapasuxo werils Cveni urTierTobis naTelsayofad ar gigzavniT.
O

vimedovneb, Cveni urTierToba samudamod garkveulia, magram Tavs mova-


led vTvli vikont de valmonze gelaparakoT.
gulaxdilad getyviT, ar movelodi, rom mis gvars Tqvens werilebSi
D

amovikiTxavdi. ra gaqvT masTan saerTo? Tqven ar icnobT am kacs, an


rogor SeiZleba aRviraxsnili kacis suls icnobdeT? mis iSviaT gulwrfe-
lobaze miyvebiT. am sakiTxSi marTali brZandebiT, misi gulwrfeloba
marTlac iSviaTia. ramdenadac Tavaziani da momxibvlelia, imdenad yalbi
da saxifaToa. jer kidev ymawvilkacobidan moyolebuli, nabiji ar gadau-
dgams, sityva ar uTqvams ise, winaswar rom ar hqondes dagegmili. misi
mizani yovelTvis binZuri da danaSaulebrivia.
Cemo megobaro, Tqven xom micnobT da iciT, rom im TvisebaTa Soris,
romelTac me vafaseb, pirveli Semwynareblobaa. valmoni rom Tavisi
boboqari vnebebis msxverpli yofiliyo, iseve, rogorc bevri sxva
axalgazrda, asakobriv ltolvebs ecdunebina, marTalia, gavkicxavdi mis

13
saqciels, magram Sevibralebdi da mSvidad davelodebodi im dros, roca,
sabednierod, monanieba kvlav daubrunebda patiosani kacis saxelsa da
Rirsebas. magram valmoni aseTi ar gaxlavT. misi saqcieli misi rwmenis
Sedegia; marjved aqvs gaTvlili yvela sisaZagle, rac ki adamianma
SeiZleba Caidinos ise, rom amisTvis mis saxels Cirqi ar moecxos. Tavisi
borotebisa da sisastikis gamo xifaTs rom ar gadaeyaros, msxverplad
qalebs irCevs. imas aRar CamovTvli, ramdeni Seacdina da gaaubedura.
Tqven mSvidad da ganmartoebiT cxovrobT. amitomac am samarcxvino
ambebs Tqvenamde ar mouRwevia. iseT raRacebs mogiyvebodiT, caxcaxi
agitandaT, magram ar minda Tqveni suliereba amiT davabinZuro. mwams
da mjera, rom valmoni TqvenTvis saxifaTo arasodes iqneba da misgan

PY
Tavdacva ar dagWirdebaT. minda icodeT, rom im qalTa Soris, romelTac
valmoni siyvaruls umtkicebda da warmatebasac aRwevda (Tu ver aRwevda),
aravinaa iseTi, romelsac bolos masTan urTierToba ar enanos. gamon-
aklisi mxolod markiza de merteia, romelic win aRudga da moToka
misi uzneoba. am qalbatonma Cems TvalSi (da ara marto CemSi) swored

CO
amitom daimsaxura pativiscema. amis gamo yvelam Seundo is ramdenime
daufiqrebeli nabiji, ramac axaldaqvrivebuls saxeli gautexa.1
asea Tu ise, Cemo Zvirfaso megobaro, Cemi asaki, gamocdileba, gansakuT-
rebiT ki Tqvendami megobroba nebas maZlevs gauwyoT, rom sazogadoebam
ukve SeamCnia valmonis aryofna. Tu gaigeben, rom erTxans Tavis mamid-
asa da TqvenTan erTad brZandeboda, Tqveni saxeli mis xelT iqneba,
'T
amaze didi ubedureba ki ra unda daatydes qals. girCevT, mamidamisi
daarwmunoT, valmons TavisTan nuRar datovebs. Tuki is Tavisas ar
daiSlis, maSin Tqven unda datovoT mandauroba. ise ki, valmons ra
unda mand? ra darCenia mag sofelSi? Tuki daakvirdebiT mis moqmedebas,
usaTuod mixvdebiT, rom mand imitom mokalaTda, raRac sisaZagle aqvs
N

Cafiqrebuli da miyruebuli adgili xels aZlevs. Tu ubedurebis Tavidan


acilebas ver SevZlebT, Tavs mainc davicavT am saSinelebisgan.
mSvidobiT, Cemo mSveniero; axla ki Cemi Svilis gaTxovebis ambavs
O

getyviT: qorwili dagvigvianda. grafma de Jerkurma, vis Camosvlasac


yoveldRe velodiT, Sematyobina, rom misi polki korsikaSi apirebs
wasvlas, radgan saomari moqmedebani jer ar damTavrebula, is zamTramde
D

ver Camova. es ambavi ar momwons.


vimedovneb, rom gagvaxarebT da jvrisweras Tqvenc daeswrebiT. mewyine-
boda es ambavi uTqvenod rom momxdariyo. mSvidobiT, gwamdeT Cemi gulw-
rfeli erTgulebis!

P.S. gadaeciT Cemi mokiTxva da siyvaruli madam de rozmonds da uT-


xariT, rom is am siyvarulis Rirsia.
***dan, 11 agvisto, 17**

1
madam de volanJis es mcdari azri imas mowmobs, rom sxva garewrebisgan gansxvavebiT, valmons
Tavis TanamzraxvelTa gacema ar sCveoda.

14
me-10 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
xom ar mebutebiT, vikont? cocxali xarT? an iqneb am siCumis mizezi is
aris, rom Tqveni arseboba madam de turvels miuZRveniT? am qalma Wabu-
kuri fantazia dagibrunaT. male imasac moaxerxebs, rom misi sasacilo
crurwmenebic gadmogedebaT. sad gaqra Tqveni SemarTeba, aki bedi mu-
dam gwyalobdaT? mSiSara monad iqeciT da SemTxveviTobasa da axirebas
miandeT Tavi. xom ar dagaviwydaT, rom siyvaruli wamaliviTaa, mxolod
bunebas unda miexmaros. xedavT Tqvenive iaraRiT gebrZviT, magram wa-
qceulis Cawixlva arasakadrisia. TviTon unda damnebdeso _ meubnebiT;
ho, ra Tqma unda, asec unda moxdes, isic iseve dagnebdebaT, rogorc sxva

PY
qalebi, oRond im gansxvavebiT, rom es umarilo da ugemuri wyaloba
iqneba. qali rom sabolood dagnebdeT, yvelaze utyuari gza, iciT, ra
aris? Setevaze unda gadaxvideT da ise daeufloT. sasaciloa, magram
kargad amtkicebs siyvarulis uazrobas! siyvaruls imitom vaxseneb, rom
Tqven Seyvarebuli xarT. sxvanairad saubari Tqveni Ralati gamomiva.

CO
giTxraT, ra seni gWirT? nuTu gjeraT, nazo mijnuro, rom Tqven mier
cdunebuli yvela qali ZaliT daimorCileT? rac unda damorCilebis
didi survili gvqondes, mizezi mainc gvWirdeba, arada imaze xelsayreli
mizezi ra aris, rom iseTi suraTi SevqmnaT, TiTqos vnebam dagvimorCila.
yvelaze metad uecari Seteva da saqmis swrafad dagvirgvineba momwons,
roca yvelaferi wesiT da rigiT xdeba, Tumca naCqarevad.
'T
samagierod, es xerxi Tavidan gvacilebs im saCoTiro viTarebas, ro-
melic Cvenive gamosasworebelia xolme. uecari Seteva gaupatiurebas
hgavs maSinac ki, roca Cvenive nebiT xdeba da Cvens or sanukvar vnebas
_ winaaRmdegobiT mopovebul didebasa da damarcxebiT moniWebul siamov-
nebas ufro aRvivebs. geTanxmebiT, rom adamianis es iSviaTi unari da
N

niWi yovelTvis msiamovnebda, maSinac ki, Tu Tavad ar macdunebda. xan-


daxan mxolod imitom davnebebulvar, rom es sikeTe jildod gameRo.
ase iyo odiTganve, turnirebSic xom vaJkacobisa da simarjvis jildo
O

mudam silamaze gaxldaT.


samwuxarod, Tqven Tavs aRar hgavxarT, ise iqceviT, TiTqos warmatebis
geSiniaT. rodemde unda iaroT aqeT-iqiT kus nabijebiT? hkariT cxens
D

dezi da did gzas daadeqiT, maSin ki aucileblad gaimarjvebT! Tumca


SeveSvaT am sakiTxze msjelobas, xasiaTs mifuWebs, swored amis gamo
var moklebuli Tqveni naxvis siamovnebas. ra moxdeba, rom ufro xSirad
moiweroT da gamagebinoT, ra warmatebebs aRwevT. or kviraze metia mag
sasacilo saqmeSi gayaviT Tavi da aravin arafrad migaCniaT.
Tqveni gulgrilobiT imaT hgavxarT, avadmyofi megobris ambavs rom
kiTxuloben, magram, pasuxi ar ainteresebT. bolo werilSi mekiTxebodiT,
Cemi Sevalie mokvda Tu ara. pasuxi ar migiRiaT, magram amas arc Seuwuxeb-
ixarT. nuTu dagaviwydaT, rom Cemi sayvareli Tqveni Zveli megobaria?
damSviddiT, cocxalia. Tu rame moklavda, mxolod da mxolod mozRvave-
buli sixaruli. sawyali, iciT, ra alersiania? siyvarulisTvis aris

15
gaCenili! yvelaferi gulTan axlos miaqvs! damijereT, Tavbru damaxvia!
Cemdami siyvaruli srul bednierebas aniWebs, rac ufro da ufro gvaax-
lovebs erTmaneTTan!
swored im dRes gavaxare, roca gwerdiT, Tavis danebebas vapireb-
meTqi! vfiqrobdi, sasowarkveTamde rogor mimeyvana, roca misi mosvla
mauwyes. ar vici, marTla ase iyo Tu ubralod, mindoda ase yofiliyo,
es kia, Sevalie arasodes yofila esoden mimzidveli. Tumca mainc ugunebod
Sevxvdi, sacodavs imedi hqonda, sanam kari yvelasTvis gaiReboda, or
saaTs CemTan gaatarebda. me ki vuTxari, wasvlas vapireb-meTqi. kiTxvaze,
Tu sad mivdiodi jer ar vupasuxe, Semdeg, roca Camacivda, mkvaxed gan-
vumarte, iq, sadac Tqven ar iqnebiT-meTqi. misda sabednierod, gaogneb-

PY
isgan xma ver amoiRo. sityvac rom eTqva, Cemi dasaxuli gegma aRsrul-
deboda _ davSordebodiT. misi siCumiT gaocebulma, gavxede. geficebiT,
mxolod misi ukmayofilo gamoxedvis danaxva mindoda.
lamaz saxeze iseTi Rrma da nazi sevda exateboda, romliTac, dameTanxme-
biT, Znelia ar moixiblo. erTi da igive mizezi erTsa da imave Sedegs

CO
iZleva. meored gavwbildi. im wuTidan mxolod imas vcdilobdi, Wabuks
CemSi unaklo qali daenaxa. `saqmeze mivdivar, _ davutkbi, _ es saqme
Tqvenc gexebaT, magram nurafers mkiTxavT. Sin vivaxSmeb, mobrZandiT
da yvelafers gaigebT.~ maSinRa moego gons, magram sityva ar vaTqmevine
_ `Zalian meCqareba, damtoveT, saRamomde.~ is xelze meambora da wavida.
isic da Cemi Tavic rom damejildovebina, gadavwyvite misTvis Cemi
'T
patara saxli meCvenebina, romelzec araferi icoda. Cemi erTguli msa-
xuri qali _ viqtuari vixme, Tavis tkivili movimizeze da yvela Sinaur-
is dasanaxad dasawolad gavemarTe. Semdeg namdvil msaxurTan martod
darCenili, _ man laqias tansacmeli Caicva, _ moaxlesaviT gamovewyve.
viqtuarma etli daiqirava da Cemi baRis karTan moiyvana. male gzas
N

gavudeqiT. rogorc ki siyvarulis taZris kari SevaRe, maSinve paemnis-


Tvis tansacmlis SerCeva daviwye. saucxoo kabaSi gamovewyve, romelic
siSiSvles faravs, Tumca yvelaferi ilandeba. pirobas gaZlevT, mis
O

Targs, romelic Tavad Sevqmeni, madam de turvelisTvis mogcemT, rogorc


ki am kabis Cacmis Rirsad CaTvliT.
gamovewyve, sanam viqtuari raRac-raRac saqmeebiT iyo garTuli, wa-
D

vikiTxe erTi Tavi `sofadan~, `eloizas~ erTi werili da lafontenis


ori araki, raTa SevaliesTan saubris dros xmis sxvadasxva tonaloba
gamexsenebina. is ki, rogorc sCvevia, swrafad mibrZanebula Cems sadar-
bazosTan. kariskacma ar SeuSva im mizeziT, rom me avad viyavi. Semdeg
Cemi baraTi gadasca, romelic, cxadia, me ar damiweria: mogexsenebaT,
sifrTxiles Tavi ar stkivao. Sevaliem werili gaxsna da viqtuaris
xelnaweri baraTi waikiTxa: `bulvarze, kafes win, zustad cxra saaTze~.
iq rom movida, tanmorCili msaxuri daxvda, romelic ver icno, arada,
is isev viqtuari iyo. man uTxra Sevalies, etli gaeSva da ukan gahyol-
oda. am romantikulma ambavma ymawvils warmosaxva kidev ufro gauRviva,
rac aravisTvis arasdros mavne ar yofila.

16
hoda, rogorc iqna, moaRwia Cemamde. gaocebam da siyvarulma is sabo-
lood moajadova. gons rom mosuliyo, WalaSi gaviseirneT. mere sax-
lisken wamoviyvane. iq jer or kacze gawyobili sufra daxvda, Semdeg
gaSlili sawoli. mere didebulad morTul buduarSi SevediT, sadac
grZnobac da gonebac erTad movimarjve, movexvie da mis muxlebTan
davemxe. `Cemo kargo, _ vuTxari, _ Sen rom gameocebine, imitom Segxvdi
cudad, mapatie. movindome erTi wuTiT mainc damefara Cemi siyvaruli.
am Secdomebs siyvaruliTve gamovisyidi.~ Tavad gansajeT, rac mohyveb-
oda am naz saubars. bednierma raindma xelSi amitaca da Cemi patiebac
imave divanze aRvniSneT, romelzec erTmaneTTan samudamod daSoreba
ase mxiarulad da usayvedurod aRvbeWdeT.

PY
raki erTad mTeli eqvsi saaTi unda gagvetarebina, gadavwyvite, es
dro netarebiT Semevso, amitom Sevecade misi sificxe Semenelebina da
sinaze sikekluciT Semecvala. mgoni, arasodes micdia vinmesTvis Tavi
ase momewonebina da arc arasodes vyofilvar sakuTari TaviT esoden
kmayofili. navaxSmevs rigrigobiT vicvlidi saxes, xan bavSviviT vcel-

CO
qobdi, xan gonivrulad viqceodi, xan giJmaJi, xan nazi, xan ki aRviraxsni-
lic viyavi. Tavs viqcevdi, TiTqos is haramxanis sulTani iyo, me ki misi
erT-erTi mxevali, nairgvari saxiT.
marTalia, is dausruleblad erTsa da imave qals ealerseboda, magram
es qali sul sxvadasxva sayvarels warmoadgenda.
inaTa. Cveni ganSorebis droc dadga. rac unda eTqva, rogorc ar unda
'T
moqceuliyo, mainc vatyobdi, rom wasvla iseve aucilebeli iyo misTvis,
rogorc arasasurveli. gareT gamovediT, gamomSvidobebisas am bednieri
dRis aRsaniSnavad gasaRebi aviRe da am sityvebiT mivawode: `es gasaRebi
mxolod Tqven gekuTvniT. taZris baton-patroni misi qurumi unda iyos.~
am fandiT movaxerxe is fiqrebi gamebaTilebina, am patara saxlis arse-
N

bobaze rom gauCndeboda. kargad vicnob mas da mjera, gasaRebs mxolod


CemTan Sesaxvedrad gamoiyenebs. Tu im Wkuaze davdgebi, rom iq uimisod
waval, am gasaRebis Semcvlelic maqvs. suliT da guliT undoda Semdeg
O

paemans Sevpirebodi, magram jer kidev Zalian momwons da ar minda


Tavi momabezros. zedmetis ufleba im mamakacebTan unda misce Tavs, ro-
melTa mitovebasac male apireb. is amgvar rameebSi jer kidev ver er-
D

kveva, samagierod, orives magivrad me verkvevi.


ukve Ramis ori saaTia, Tavze damaTenda. ramdenime sityvis daweras
vapirebdi da erTi tomi gamomivida. erTgul megobrobas sdevs es sikeTe,
romlis wyalobiTac, jer kidev yvelaze metad miyvarxarT, Tumca, mar-
Tali rom giTxraT, mowonebiT Sevalie ufro momwons.
***dan, 12 agvisto, 17**

me-11 werili
madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan
Tqveni mkacri werili uTuod SemaSinebda, magram, sabednierod, mivxvdi
_ SiSs ki ar minergavT, cdilobT, xifaTs amaridoT. im muxanaTma musie

17
de valmonma, qalebs rom SiSis zars scems, rogorc Cans, am sasaxleSi
Semosvlamde dayara Tavisi momakvdinebeli iaraRi! sulac ar awyobs
gegmebs, arc im Tavaziani mamakacis STabeWdilebas tovebs, mtrebic rom
aRiareben. onavari bavSviviT iqceva. albaT, soflis haerma moaxdina es
saswauli. garwmunebT, miuxedavad imisa, rom mTeli dRe erTad varT da
TiTqos siamovnebs kidec es ambavi, siyvarulze sityva erTxelac ar
wamoscdenia, ris nebasac mamakacebi xSirad daufiqreblad aZleven xolme
TavianT Tavs. is sifrTxile, rac yovel qals marTebs, Tu is saxelis
gatexvas erideba, rom mis irgvliv myofma mamakacebma uRirsi araferi
hkadron, masTan sulac araa saWiro. valmonTan Tavs laRad vgrZnob,
magram am ganwyobas borotad rodi iyenebs. marTalia, qaTinaurebi uy-

PY
vars, magram ise Tavazianad ambobs, TviT mokrZalebac ki ar iucxovebs.
erTi sityviT, Zma rom myoloda, vinatrebdi misi msgavsi yofiliyo.
iqneb sxva ufro met Tavazianobas isurvebda misgan, magram me Zalian
madlieri var, rom sworad sjis da sxva qalebSi ar veSlebi.
diax, es valmoni friad gansxvavdeba im valmonisgan, romelsac Tqven

CO
mixatavT. is TviTonve aRiarebs sakuTar Secdomebs, romelTagan zogi
borotma enebma miaweres. iSviaTad Semxvedria mamakaci, romelic wesier
qals aseT pativs scemdes, aseTi xalisiT saubrobdes maTze, Tqven Tavad
aRniSneT, am sakiTxSi is ar cdebao. misi saqcieli madam de merteis
mimarT amis dasturia. is am qalze bevrs gvesaubreba, yovelTvis qebiT
ixsenebs da Tan iseTi wrfeli guliT, rom, sanam Tqvens werils miviRebdi,
'T
megona, maTi urTierToba megobroba ki ara, rogorc Tavad irwmuneboda,
siyvarulia-meTqi. axla Tavs damnaSaved vgrZnob aseTi Tamami gansjis-
Tvis, miT umetes, rom musie de valmoni yovelTvis cdilobs madam de
merteisadmi Tavisi grZnoba WeSmariti saxiT warmoadginos. unda vaRia-
ro, mis am gulwrfel saqciels eSmakobad miviCnevdi.
N

SeiZleba vcdebi, magram ase mgonia, visac SeuZlia namdvili megobroba


gauwios aseT pativsacem qals, misi aRviraxsniloba gamousworebeli
ar unda iyos. ar vici, ratom unda CavTvalo misi esoden wesieri saqcieli,
O

rogorc Tqven ggoniaT, aragulwrfelad da virwmuno, rom es yvelaferi


raRac sxva miznebs emsaxureba.
Cvens irgvliv ramdenime sasiamovno qalia, magram musie de valmoni
D

iSviaTad gadis xolme Sinidan. mxolod dilaobiT, rogorc Tavad ambobs,


sanadirod midis. marTalia, nanadirevi arc ise xSirad moaqvs, magram
gvarwmunebs, es imitom, rom uxeiro monadire varo.
imasac davamatebdi, rom, rasac is Cveni sasaxlis miRma sCadis, nakleb
maRelvebs. amis gagebas, mxolod imitom movisurveb, rom davrwmunde:
Tqven brZandebiT marTali Tu me.
mTavazobT, Sevecado vikont de valmoni aqedan gaemgzavros; uxerxuli
iqneba, mamidamiss ver Sevbedav, Tqveni Zmiswuli aqedan wavides-meTqi,
miT umetes, rom metismetad uyvars. Tumca gpirdebiT, SemTxvevas gamov-
iyeneb da mamidamiss an TviTon mas vTxov. me ki aq Cemi qmris Camosvlamde
davrCebi, radgan ase varT SeTanxmebulni.

18
marTalia, Zalian grZeli axsna-ganmarteba gamomivida, magram, Tavs
movaled vTvli, vikont de valmonze sasikeTo gavlena movaxdino, rac,
vfiqrob, aucileblad gamoadgeba, roca Tqven winaSe warsdgeba. megob-
ruli rCeva-darigebebisTvis Tqveni Zalian madlieri var. swored es
megobroba STagagonebT im survils, Tqveni sesilis qorwilis dayov-
nebasTan dakavSirebiT rom mwerT. gulwrfel madlobas gixdiT yvela-
frisTvis. Tqvens gverdiT yofna yovelTvis msiamovnebs. ras ar
davTmobdi imisTvis, rom madmuazel de volanJis bedniereba gamego,
Tumca, sad iqneba iseTi bednieri, rogorc dedasTan, romelic sinazesa
da pativiscemas imsaxurebs. viziareb madmuazel de volanJis am orive
grZnobas, ase rom maaxloebs TqvenTan. pativi maqvs viyo... da a. S.

PY
***dan, 13 agvisto, 17**

me-12 werili
markiza de merteis sesili volanJisgan

CO
deda SeuZlod grZnobs Tavs. arsad gadis. ver vtoveb. amitom ar maqvs
pativi, operaSi gamogyveT. garwmunebT, warmodgenis naxvaze metad is
mawuxebs, rom TqvenTan yofnas ver vaxerxeb. merwmuneT, asea! iciT, rogor
miyvarxarT! Tu ar SewuxdebiT, Sevalie dansenis gadaeciT, rom im kre-
buls, romelzec melaparakeboda, Sin versad mivageni. Tu SeZlebs da
xval TviTon momawvdis, Zalze gamixardeba. Tu dRes Semoivlis, albaT,
'T
etyvian, rom Sin ar varT, radgan dedaCems aravis miReba ar surs. imedi
maqvs, xval ukeTesad igrZnobs Tavs.
pativi maqvs viyo... da a. S.
***dan, 13 agvisto, 17**
N

me-13 werili
sesili volanJs markiza de merteisgan
O

Zalze vwuxvar, Cemo mSveniero, rom Tqveni naxvis siamovneba momakl-


deba da dedaTqvenis avadmyofobis gamoc. imedi maqvs, es SemTxveva kvlav
mogvecema. Sevasruleb Tqvens Txovnas Sevalie dansenisTan dakavSire-
D

biT, romelsac aseve daamwuxrebs dedaTqvenis avadmyofoba.


Tu madam de volanJi damTanxmdeba, xval veaxlebi da erTad SevutevT
Sevalie de belroSs1, banqos veTamaSebiT da fulsac movugebT; am sixa-
ruls isic daemateba, rom Tqveni da Tqveni Tavaziani maswavleblis
simReras movismenT, Tu dedaTqvensa da Tqven sawinaaRmdego araferi
geqnebaT. amas Cemi orive Sevalies saxeliTac gwerT.
mSvidobiT, Cemo mSveniero. momikiTxeT CemTvis Zvirfasi madam de
volanJi da miiReT Cemi nazi ambori.
***dan, 13 agvisto, 17**

1
es is Sevaliea, romelzec madam de mertei valmons werda.

19
me-14 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
sofi, guSin werili ver mogwere. ar gegonos, rom verTobodi da SenTvis
ver movicale. damijere, dedaCemi gaxda avad da guSindelidan mis sawols
ar movSorebivar. saRamos, roca saqme moviTave, aRarafris Tavi aRar
mqonda. saswrafod davweqi, raTa damejerebina, rom dRe, romelic ase
grZeli arasodes momCvenebia, rogorc iqna, dasrulda. amis mizezi is
ar gegonos, rom deda ar miyvars. ver gamigia, ra memarTeba. madam de
merteisTan erTad operaSi unda wavsuliyavi; Sevalie dansenic iq unda
mosuliyo. kargad ici, rom es orive adamiani yvelaze metad momwons.
roca operis dawyebis dro movida, Cemda uneburad, guli SemekumSa,

PY
yvelaferi Semjavrda, ise avtirdi, Tavi ver Sevikave. kidev kargi, de-
daCemma ver daminaxa. vfiqrob, Sevalie dansenic Zalian Sewuxdeboda!
Tumca speqtakli da sazogadoeba gunebas gamoukeTebda. es ki sxva ambavia!
kidev kargi, deda dRes ukeTesad grZnobs Tavs. madam de mertei unda
gvestumros viRac axalgazrdasTan da Sevalie de dansenisTan erTad.

CO
madam de mertei yovelTvis igvianebs, didxans marto yofna ki Zalze
mosabezrebelia. jer TerTmeti saaTic ar aris. ise ki arfaze unda dav-
ukra, Tavis mowesrigebasac xom dro sWirdeba. minda Tma kargad mqondes
davarcxnili. deda perpetiu marTalia, _ keklucoba sazogadoebaSi gam-
osvlisTanave iwyebao. es ramdenime dRea iseTi lamazi minda viyo, ro-
gorc arasdros. mgoni, ise mainc ver gamoviyurebi, rogorc megona. Tanac
'T
loyebSeRebili qalebis gverdiT saerTod SeumCneveli var. magaliTad,
madam de merteis gverdiT aRaravis vaxsovar. mamakacebs Cemze lamazad
miaCniaT, magram sulac ar mwyins, imitom, rom Zalian vuyvarvar. ici,
kidev ras meubneba madam de mertei? Turme Sevalie dansenis uTqvams: _
Tqvenze lamaziao; ra keTilSobili qalia, es rom miTxra. mgoni, gaxar-
N

ebulic ki iyo. marTali giTxra, misi ar mesmis.


albaT, masac Zalian vuyvarvar da imasac... rogor mixaria. ici, kidev
ras vgrZnob? dansenis rom vuyureb, ufro lamazi vxdebi. Tvals ar
O

movaSorebdi, imis SiSi rom ar mqondes, mis mzeras ar wavawyde-meTqi.


roca es xdeba, sul mTlad vibnevi da TiTqos gulSi raRac mtkiva, Tumca
es araferia.
D

mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro; gaviqcevi, Tavs unda mivxedo.


isev ise miyvarxar.
parizi, 14 agvisto, 17**

me-15 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
savalalo bedis anabara rom ar mtovebT, es Tqvens keTilSobilebaze
metyvelebs. aqaurma mosawyenma da erTferovanma cxovrebam Zalian dam-
Rala. Tqveni werili rom wavikiTxe, kerZod, im warmtaci dRis aRwera,
ramdenjerme vifiqre, rame saqme momemizezebina da TqvenTan gamovfre-
niliyavi, muxlebSi CagvardnodiT xvewniT, rom Tqveni SevaliesTvis

20
geRalataT, radgan, samarTali rom arsebobdes, is sulac ar imsaxurebs
aseT bednierebas. gamogitydebiT, rom misi mSurs. ra samudamo ganSor-
ebaze melaparakebiT? uars vambob im ficze, bodvis dros rom wamomcda.
Rirsic ar viqnebodiT im ficisa, Tu mas aRvasrulebdiT. oh, netav Seme-
Zlos, rom erT dRes, Tqvens mklavebSi momwyvdeulma, Sevalies bednie-
rebiT aRZruli javri amoviyaro; Zalian vbrazdebi imis gafiqrebaze,
rom es mamakaci yovelgvari tvinis Wyletis gareSe, xelis gaunZrevlad,
mxolod gulisTqmas ayolili CemTvis miuRwevel netarebas aRwevs. kaci
ar viyo, Tu es bedniereba ar movuSalo.
nuTu Tavs damcirebulad ar grZnobT? cdilobT moatyuoT, Tvali aux-
vioT, is ki Tqvenze bednieria. ggoniaT, Tqveni monaa? me piriqiT mgo-

PY
nia! mas mSvidad sZinavs, Tqven ki mis siamovnebaze fiqrSi Rames aTen-
ebT. misi mona ki amaze mets verafers moimoqmedebda.
megobaro, damijereT, roca Tqvens guls mravals unawilebT, Suris
natamalic ar miCndeba, radgan Tqveni sayvarlebi aleqsandre didis
memkvidreebs magoneben, romelTac Zala ar hyofniT iq imefon, sadac me

CO
erTi vmefobdi. magram marto erTs Tu miuZRvniT Tavs da is CemsaviT
bednieri iqneba, amas ver avitan, vera da vera! nurc geqnebaT amis imedi!
an me damibrundiT, an vinme sxva gaiCineT. raRac axirebis gamo nu uRala-
tebT im wminda megobrobas, erTmaneTs rom SevficeT. uamisodac sakmao
mizezi maqvs viwuwuno siyvarulze.
xom xedavT, TqvensaviT fiqri daviwye da Cems Secdomebs vaRiareb.
'T
Tuki Seyvarebuli is adamiania, visac sicocxle arafrad uRirs, radgan
sanukvari arseba mas aRar ekuTvnis, vinc mTel Tavis sicocxles siyvar-
uls swiravs, maSin is kaci me vyofilvar. magram amiT saqme win rom ver
midis? TiTqmis araferi maqvs saTqmeli, garda erTi SemTxvevisa, romel-
mac sakmaod Camafiqra. jerjerobiT ver gavarkvie, am SemTxvevam unda
N

SemaSinos Tu damaimedos.
xom icnobT Cems egers, intrigebis WeSmarit gmirs, komediis namdvil
msaxurs. albaT, xvdebiT, rom mas davavale moaxles gaumijnurdes da
O

sxva msaxurebi gamoaTros. is TaRliTi Cemze ufro bednieria. saqme


ukve gaCarxa. gaigo, rom madam de turvelma erT-erT Tavis msaxurs
Cemi TvalTvali daavala. is dilaobiT seirnobisas ukan unda gamomyves
D

da es yvelaferi ise unda moaxerxos, rom me ver SevamCnio.


netav, ra unda am qals? nuTu yvelaze mokrZalebuli qalic ki bedavs
imas, ris uflebasac Cvens Tavs Znelad mivcemdiT? geficebiT, rom... magram
sanam imas movifiqrebde, rogor viZio Suri am qalur eSmakobaze, iqneb
vecadoT da gamovnaxoT iseTi saSualebebi, rom es ambavi Cvens sasikeT-
od SemovatrialoT. dRemde am gaseirnebebs, romlebmac masSi eWvi gamoi-
wvia, araviTari mizani arc hqonia. axla ki raime mizani unda gamov-
unaxo, rac mTel Cems yuradRebas moiTxovs. amitomac gtovebT, rom raRaca
movifiqro, mSvidobiT, Cemo lamazo megobaro.
gwerT isev***is sasaxlidan, 15 agvisto, 17**

21
me-16 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
rom icode, Cemo sofi, ra axali ambebi maqvs! SeiZleba sworad ar
viqcevi, magram viRacas xom unda gavando. mets veRar moviTmen. Sevalie
dansenize unda giTxraT... ver aRgiwer, ise var aRelvebuli. ar vici,
saidan daviwyo. xom gaxsovs, madam de merteisTan, masTan da dedaCemTan
is dauviwyari saRamo1 rom gavatare? mas Semdeg TqvenTvis aRaraferi
momiweria. es imitom, Cemo kargo, rom amaze laparaks aravisTan vapireb-
di. im saRamoze fiqri ki sul ufro meZaleboda. mas Semdeg danseni
iseTi sevdiani gaxda, rom misi Semyure vitanjebodi. roca mizezs veki-
Txebodi, ar mpasuxobda. arada, me xom vamCnevdi. guSin kidev ufro metad

PY
Camostiroda saxe. am ugunebobis miuxedavad, CemTan erTad imRera. mis
yovel Semoxedvaze, guli mekumSeboda. simReras rom movrCiT, aRar
daayovna, maSinve Caketa arfa Tavis budeSi, gasaRebi momawoda da mTxo-
va, saRamos, roca marto davrCebodi, erTxel kidev damekra. sulac ar
vapirebdi dakvras, magram ise Semexvewa, daveTanxme. am Txovnas Tavisi

CO
mizezi hqonda. marTlac, roca Cems oTaxSi Sevedi da moaxlec gareT
davigule, arfis asaRebad gavemarTe. simebSua dakecili werili SevamC-
nie, misgan iyo; o, rom icode, ras mwers! am werilis wakiTxvis Semdeg
iseTi gaxarebuli var, rom sxva veraferze vfiqrob. baraTi oTxjer
zedized gadavikiTxe, davizepire, mere ki sekreteris ujraSi saguldagu-
lod Cavkete. loginSi rom Cavweqi, gunebaSi imdenjer gavimeore, Zili
'T
gamikrTa. rogorc ki Tvals mivlulavdi, Tvalwin danseni damidgeboda
da imas meubneboda, rac werilSi ewera. SuaRame gadasuli iyo, roca
CameZina. gameRviZa Tu ara (is-is iyo inaTa) isev amoviRe werili, raTa
Tavisuflad xelaxla gadamekiTxa. mere waviRe, loginSi Sevweqi da ba-
raTs kocna davuwye, TiTqos... iqneb am werilis kocna arc mmarTebda,
N

magram Tavi ver Sevikave.


axla, Cemo kargo, ramdenadac bednieri var, imdenad aforiaqebulic.
vici, werilze pasuxi ar unda gavce, magram is rom memudareba? ra vqna,
O

rogor moviqce?! Tu pasuxs ar mivwer, vici, isev daRonebuli iqneba.


mecodeba! ras mirCev? Tumca Senc CemsaviT gamoucdeli xar. iqneb madam
de merteis davelaparako, Zalian vuyvarvar. oRond ki danseni damSvi-
D

ddes! isic ar minda, cudad moviqce. sul imas gviCiCineben _ gulisxmierebi


iyaviTo, xolo roca saqme mamakacs exeba, gulis karnaxiT moqcevas gvi-
krZalaven. es sulac ar aris swori. gana mamakaci ar SeiZleba iyos
iseTive axlobeli, rogorc qali, an iqneb ufro axlobelic? adamians
xom dedac hyavs, mamac, Zmac, dac da qmaric. Tu sworad ar moviqcevi,
musie dansenisac Seecvleba Cemze azri! amas mirCevnia isev daRonebuli
iyos. bolos da bolos, dro kidev maqvs. man xom guSin momwera. aucilebe-
li ar aris dResve gavce pasuxi. madam de mertei xom unda vinaxulo am
saRamos, hoda, gambedaoba Tu meyo, yvelafers movuyvebi. rogorc dama-
1
werils, romelSic laparakia am saRamos Sesaxeb, ver mivageniT. unda vigulisxmoT, rom saqme
exeba madam de merteis sesili volanJisTvis SeTavazebul saRamos wina werils (avt.).

22
rigebs, ise moviqcevi. maSin Cem Tavs aRar davemdurebi. iqneb mirCios
kidec, sul pawawina pasuxi gavugzavno, rom gunebaze movides! o, rom
icodeT, rogor vitanjebi. mSvidobiT, Cemo keTilo, momwere Seni azri.
***dan, 19 agvisto, 17**

me-17 werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ar vici, sixaruli mawerinebs amas Tu aucilebloba, oRond gevedrebiT
momisminoT, sanam gavbedav da guls gadagiSliT. vici, Tqveni Sewynareba
damWirdeba. mxolod Cemi grZnobebis gamarTleba rom mdomeboda, amas
arc moviTxovdi. arafers vapireb imis garda, rom Tqveni namoqmedari

PY
daganaxoT. ra giTxraT imaze meti, razec Cemma mzeram, saqcielma, SekrT-
omam Tu dumilma ar miganiSnaT? an ratom unda ganmirisxdeT, Tu siyvar-
uliT Tqvenve amanTeT? es grZnoba gamxelis Rirsia, radgan misi mizezi
Tqvenve brZandebiT. Tu is Cemi guliviT mwvelia, samagierod, Tqveni
guliviT wminda da wrfelia. gana danaSaulad unda CameTvalos, rom

CO
movixible Tqveni mSvenierebiT, niWiT, sinarnariT da im umwikvlobiT,
Tqvens Tvisebebs kidev ufro Zvirfass rom hxdis. ara da ara! Turme
SeiZleba, daumsaxureblad ubeduri iyo da es xvedri melis, Tu uars
ityviT siyvarulze. Tqven pirveli xarT, visac guli SevTavaze. uTqvenod,
ar vici, rogor agixsnaT, Tu bedniereba ara, simSvide mainc meqneboda.
gnaxeT da mosvenebac davkarge. bednierebis imedi ar maqvs. amis mere
'T
gikvirT, ratom var sevdiani da mizezs mekiTxebiT. zogjer isec megona,
rom Cemi ganwyoba gawuxebdaT. gTxovT, erTi sityva miTxariT da bed-
niers gamxdiT, magram sanam metyodeT, dafiqrdiT: Tqvens erT sityvas
aseve SeuZlia kidev ufro ubeduri gamxados. Cemi bedi Tqvens xelTaa!
_ an saukuno bednierebas momaniWebT an ubedurebas! vis mivando amis
N

gadawyveta, Tu ara Tqven, Cemo Zvirfaso! werils vamTavreb imiT, riTac


daviwye. gemudarebiT SemiwynaroT! Tuki aqamdeUmosmenas viTxovdi
Tqvengan, axla gavbedav da pasuxs SegevedrebiT. amaze Tu uars metyviT,
O

e.i. Seuracxyofilad igrZeniT Tavi. Tqvendami pativiscema rom siyvar-


ulze aranakleb Zlieria, amis mowme Cemi gulia.
P.S. pasuxisTvis Cems xerxs mimarTeT, is iolia da saimedo.
D

***dan, 18 agvisto, 17**

me-18 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
ra iyo, sofi, winaswar mkicxav im saqcielis gamo, rasac vapireb? isedac
Zalze vwuxvar, Sen kidev ufro maforiaqeb! mirCev, ar upasuxoo. SenTvis
advilia amis Tqma. simarTle Tu ginda, kargad ar ici, ra xdeba. aq ara
xar, rom yvelaferi Seni TvaliT naxo. darwmunebuli var, Cems adgilas
Senc ase moiqceodi. zogadad marTalia, rom werilze pasuxis gacema ar
aris saWiro. Cemi guSindeli weriliT gana ver mixvdi, rom sulac ar
vapirebdi pasuxis miweras? netav Cems dReSi vinme Tu yofila?

23
yvelaferTan erTad, iZulebuli var Tavad gadavwyvito es saqme. madam
de merteis imedi mqonda, guSin saRamos unda menaxa, magram ar mosula.
yvelaferi xels miSlis. swored madam de merteim gamacno Sevalie dan-
seni. TiTqmis sul misi TandaswrebiT vxvdebodi da vesaubrebodi. ar
gegonos, rom am qalbatons vemduri, magram yvelaze didi gasaWiris
dros mimatova. rom icode, ra sacodavi var!
warmogidgenia, guSin danseni isev im dros gamomecxada. Tavgza amebna,
Sexedvac ki ver gavbede. isic ver damelaparaka dedaCemis iq yofnis
gamo. vicodi, danseni nawyeni iyo, pasuxi rom ar mivwere. aRar vicodi,
rogor dameWira Tavi. wuTic ar gasula, mkiTxa: gnebavT, arfa movitanoo?
guli ise micemda, ho-meTqi, Zlivs vuTxari. roca mobrunda, ufro uxerxu-

PY
lad vigrZeni Tavi. erTi wamiT Tvali misken gameqca. is ar miyurebda.
iseTi saxe hqonda, ifiqrebdi, avad ariso. Zalze Sevwuxdi. man arfis
awyoba daiwyo, mere gadmomca: `o, madmuazel...~ mxolod es ori sityva
miTxra, magram ise, rom sul avirie. vai, im dakvras, me rom arfaze
davukari. deda SegvekiTxa, ar imRerebTo? man moibodiSa, SeuZlod varo.

CO
me ki ra meTqva, avdeqi da simRera daviwye. netav saerTod xma ar mqonoda.
gangeb im ariis simRera daviwye, romelic ar vicodi. darwmunebuli
viyavi, verc sxvas vimRerebdi ukeTesad da mixvdebodnen, rom Cems Tavs
raRac xdeboda. sabednierod, stumrebi gvewvivnen. rogorc ki etlis xma
gavigone, simRera Sevwyvite da vTxove, arfa waeRo. meSinoda, sul ar
wasuliyo, magram mobrunda.
'T
sanam stumari qali da dedaCemi saubrobdnen, mindoda misTvis kidev
erTxel Semevlo Tvali. mis mzeras wavawydi da Tvali veRar movwyvite.
cremli Camougorda; rom ar SememCnia, maSinve Sebrunda. uceb vigrZeni,
Tavs rom ver Sevikavebdi da mec avtirdebodi. oTaxidan gavedi da
maSinve qaRaldis naglejze fanqriT davwere: `nu xarT ase naRvliani,
N

gpirdebiT, pasuxs mogwerT.~ vfiqrob, Cems saqcielSi cudi araferia,


metis atana aRar SemeZlo. werili gavkece da arfis simebSi Cavde, iseve,
rogorc amas winaT TviTon moiqca. misaReb oTaxSi davbrundi, davwyna-
O

rdi. erTi suli mqonda, stumari rodis wavidoda. kidev kargi, cota
xniT gvestumra! misi wasvlisTanave vTxove, sakravi isev moetana, arfaze
dakvra minda-meTqi. saxeze Sevatye, verafers mimixvda. dabrunebisas ki,
D

rom icode, ra kmayofili ieri hqonda! arfa Cem pirdapir dadga da ise
gaCerda, rom dedaCems ver daenaxa. mere xeli xelze momkida... magram
ise... sul erTi wamiT... ver aRgiwer, ra siamovnebis Jruantelma damiara,
Tumca xeli ukan waviRe. ase rom, araferi maqvs Cemi Tavis sasayveduro.
axla xom xedav, Cemo keTilo, rom ar SeiZleba, ar mivwero, raki
Sevpirdi. garda amisa, aRar vapireb kvlav mis datanjvas. amis gamo me
ufro vitanjebi. Cems saqciels rame cudi rom mosdevdes, ase ar moviqc-
eodi. ra saZraxisia, Tu werils mivwer, miT umetes, Tuki es nabiji
vinmes gaabednierebs?! ici, ra mawuxebs? wera maincdamainc ar mexerxeba,
Tumca mixvdeba, rom es Cemi brali araa; Tanac mjera, raki Cemgan iqneba,
mainc gauxardeba.

24
Cemo Zvirfaso, Tu vcdebi, pirdapir miTxari. ise ki mgonia, sworad
viqcevi. moaxlovda werilis daweris dro, arada, ver warmoidgen, guli
rogor micems. ho, werils uTuod davwer, radgan Sevpirdi. mSvidobiT.
***dan, 20 agvisto, 17**

me-19 werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
guSin iseTi daRonebuli iyaviT, musie, rom Zalian Sevwuxdi. amitom
Tavs ufleba miveci da SegpirdiT, rom Tqvens werilze gi pasuxebdiT.
dResac im azris var, rom sworad ar viqcevi, magram sityva sityvaa.
Cemma saqcielma Tqvendami keTilganwyobaSi unda dagarwmunoT. axla,

PY
roca yvelaferi giTxariT, nuRar mTxovT werilis moweras! mjera, aravis
etyviT am baraTis Sesaxeb. Tu vinme gaigebs, aucileblad gamkicxavs da
bevr usiamovnebas momitans. vimedovneb, rom Cemze cudi azri ar Segeqmn-
ebaT, Torem, merwmuneT, yvelaze metad es mewyineba. damijereT, mxolod
Tqven mimarT var aseTi moridebuli; kargi iqneba, Tu Cemdami Sewynarebas

CO
gamoiCenT da ise aRar daRondebiT, rogorc am bolo dros. sixaruli
miqreba xolme, roca sevdians gxedavT. xom xedavT, ra gulwrfelad
gelaparakebiT? marTalia, msurs, rom Cveni megobroba arasodes Sewydes,
magram, gemudarebiT, nuRar momwerT. pativiscemiT...
sesili volanJi
***dan, 20 agvisto, 17**
'T
me-20 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
oh, ra eSmaki xarT, imis SiSiT melaqucebiT, rom ar dagcinoT, ara?
SegindobT amas, imden sisuleles mwerT, sxva gza ar aris, unda gapatioT.
N

ara mgonia, Cemma Sevaliem aseTi Sewynareba gamoiCinos _ Cveni urTie-


rTobis ganaxleba moiwonos da Tqveni ugnuri azri gaiziaros. mainc
bevri vicine Tqveni werilis gamo, gulic ki damwyda, marto rom vicinodi,
O

CemTan rom yofiliyaviT, ar vici, sadamde mimiyvanda es mxiaruleba.


kidev kargi, dafiqrebis dro mqonda da gonebas vuxme, ar gegonoT, sam-
udamo uars geubnebodeT, magram dacda saWirod mimaCnia. marTalic var.
D

SeiZleba pativmoyvareobas eZala da nametani Sors Semetopa, TamaSiT


gatacebuls Tavbru damexvia TqvenTvis da is Tqveni qalbatoni dameviw-
yebina. o, ra aurzauri atydeboda, CemisTana uRirs qals rom keTil-
zneobis gzidan aecdineT! am safrTxis asacileblad ai, ras gTavazobT:
rogorc ki mag RvTismosav qalbatons daeuflebiT, CamodiT da Tqveni
var!.. magram werilobiTi sabuTi mWirdeba, radgan mniSvnelovani saqmee-
bis gadasawyvetad zepiri cnoba ar kmara. am SeTanxmebis safuZvelze,
erTi mxriv, nugeSis nacvlad jildod mogevlinebiT, rac ufro momwons,
meore mxriv ki, Tqvens warmatebas meti simZafre mieniWeba, radgan Tvi-
Tonve iqneba Ralatis mizezi. maS, CamodiT, da rac SeiZleba swrafad
CamomitaneT Tqveni brwyinvale warmatebis sabuTi, Cveni mamaci raindebis

25
msgavsad, TavianTi gulis dedoflebs fexTiT rom uwyobdnen sakuTar
brwyinvale gamarjvebaTa monapovars. sxvaTa Soris, Zalian mainteresebs,
ra unda mogweroT mag ukarebam am ambis Semdeg, an ra saburvelSi unda
gaaxvios Tavisi saTqmeli, roca yvela saburvels Camoixsnis. Tavad
gansajeT, metismetad Zvir safasurs xom ar viTxov. aqve gafrTxilebT _
naklebze ar dagTanxmdebiT. xolo manamde, Cemo Zvirfaso vikont, Seuri-
gdiT im ambavs, rom Cemi Sevalies erTguli vrCebi. is CemTan bedni-
eria, rac, miuxedavad Tqveni gulis tkenisa, Zalian momwons.
me rom uzneo viyo, vfiqrob, Cems Sevalies Cemi saxiT saxifaTo metoqe
gamouCndeboda. es bavSvi Wkuidan SemSlis. carieli vnebaa. an vcdebi, an
am gogonasgan sworedac rom yvelaze TvalSi mosaxvedri qali dadgeba.

PY
vamCnev, TandaTan rogori mixvedrili xdeba misi patara guli da am
sanaxaobiT vixiblebi. mas gagiJebiT uyvars Tavisi danseni, Tumca es
ambavi Tavadac ar icis. isic gamijnurebulia, magram jer isev Rlapia
da simorcxvis gamo ver gaubedavs gulisnadebi gauziaros. orive ki me
maRmerTebs. gansakuTrebiT gogonas surs, Tavisi saidumlo gamandos.

CO
es ramdenime dRea am mizeziT gansakuTrebiT daTrgunulia da did sa-
msaxurs gavuwevdi, Tu cotaoden biZgs mivcemdi, magram jer kidev bavSvia
da ar minda amis gamo saxeli gavitexo. danseni cota ufro garkveviT
melaparaka, magram mis mosmenas sulac ar vapireb, ase maqvs gadaw-
yvetili. rac Seexeba patara volanJs, xSirad cduneba mitans Cems mosw-
avled vaqcio, radgan Jerkurs minda amiT samsaxuri gavuwio, vaJbatoni
'T
oqtombramde korsikidan ver CamobrZandeba da dro samyofi maqvs. imedia,
am dros gamoviyenebT da pansionis umanko moswavlis nacvlad dasrule-
bul qals CavabarebT. ra Tavdajerebuli brZandeba, ase mSvidad rom
sZinavs im dros, roca misgan ganawyenebul qals jer Suri ar uZiebia.
patara volanJi axla aq rom iyos, ras aRar vuambobdi!
N

naxvamdis, vikont, mSvidobian saRamos da did warmatebebs gisurvebT!


oRond iCqareT, Tu RmerTi gwamT! Tu mag qals xelSi ver CaigdebT,
icodeT, sxva qalebs Zalian SercxvebaT, rom odesRac Tqven gekuTvnodnen.
O

***dan, 20 agvisto, 17**

21-e werili
D

markiza de merteis vikont de valmonisgan


Cemo mSveniero, rogorc iqna nabiji win gadavdgi da sakmaod didic.
vfiqrob, Tu fons ar gamiyvans, imas mainc mimaxvedrebs, rom swor gzas
vadgavar da am gzis abnevis SiSs gamifantavs. rogorc iqna, gavumxile
Cemi siyvaruli da, Tumca is jiutad dumda, mainc miviRe pasuxi, naklebad
orazrovani da sasiamovno. oRond nu gavuswrebT movlenebs da davubrun-
deT adre naTqvams.
gaxsovT, giTxariT, viRac kvaldakval damdevs da mamowmebs-meTqi. hoda,
gadavwyvite, es samarcxvino saqcieli sayovelTao Wkuissaswavlebel
magaliTad meqcia. ai, ra movifiqre: erT sando pirs davavale soflis
axlomaxlo erTi xelmokle ojaxi SeerCia, daxmareba rom sWirdeboda

26
iseTi. es davaleba Zneli Sesasrulebeli ar iyo. guSin, naSuadRevs
pasuxic momitana. Turme am diliT erT ojaxs bargi-barxana gareT unda
gamouyaron imis gamo, rom begaras ver ixdida. winaswar gavarkvie,
iseTi gogo an qali xom ar hyavdaT, visi asaki an garegnoba Cems saqciels
saeWvos gaxdida. yvelaferi zustad davadgine Tu ara, vaxSmobisas gamo-
vacxade, xval sanadirod vapireb-meTqi wasvlas. aqve unda mivago sakad-
risi prezidentis meuRles. albaT, sindisis qenjnam Seawuxa im gankarg-
ulebis gamo, moTvalTvale rom daminiSna, Tan Zalac ar eyo cnobis-
moyvareoba daeZlia, Tumca is ki SeZlo Cems survils win gadaRobeboda
da miTxra, xval papanaqeba sicxe iqneba, avad gaxdebiT, nadirobidanac
xelcarieli dabrundebiT da amaod daiRlebiTo. saubrisas misma mzeram,

PY
misdauneburad ufro metyvelma, vidre undoda, mamcno, es rCeva Semesmina.
albaT, mixvdebiT, rom misi darigeba ar gaviTvaliswine, arad Cavagde
isic, rom Cemi urCobis gamo mTeli saRamo qalbatonis RvTaebriv saxes
ugunebobis Rrubeli ar moSorebia. erTi piroba SiSma Semi pyro, vaiTu,
brZaneba Secvalos da misma Tavazianobam gegmebi CamiSalos-meTqi. qalis

Zalze kmayofilma daviZine. CO


cnobismoyvareobis ambavi aRar gamxsenebia da amitomac Sevcdi. imave
saRamos Cemma egerma damamSvida, am mxriv saSiSi araferiao. am ambiT

inaTa Tu ara, wamovdeqi da gzas gavudeqi. sasaxlidan ormocdaaTiode


nabijic ar gamevlo, rom Cemi moTvalTvale SevamCnie, kvaldakval
momdevda. viTom nadirobis eSxSi Sesulma mindor-mindor gavwie im so-
'T
flisken, sadac unda mivsuliyavi. Tan imiT verTobodi, rom ukan dad-
evnebul am uqnaras vaiZulebdi SigadaSig Cemze samjer meti eZunZula,
radgan pirdapiri gziT ver momyveboda. amasobaSi mec Zalian damcxa da
iZulebuli gavxdi, xis Ziras Semesvena; is qalbatoni ki ise gamiTamamda,
Cemgan oc nabijze buCqebs Seefara. mindoda Tofi mesrola, mxolod
N

safantiT rom mqonda datenili, es misTvis kargi gakveTili iqneboda,


Tu ra xifaTs SeiZleba gadagyaros cnobismoyvareobam, magram, misda
sabednierod, gamaxsenda, rom Cemi gegmisTvis is aramcTu saWiro, auci-
O

lebelic iyo, da Cemma am windaxedulobam gadaarCina.


amasobaSi sofelSi CavaRwie. raRac aliaqoTi SevamCnie. mivuaxlovdi
da vikiTxe: ra moxda? viTareba mamcnes. begaris amkrefi movayvanine.
D

didi TanagrZnobis niSnad keTilSobilurad gadavixade ormocdaTeqvs-


meti livri, ris gamoc xuT adamians sasowarkveTa da siduxWire eloda.
am martivi saqmis moTavebis Semdeg, ver warmoidgenT, ra locva-kurTxeva
ismoda Cem irgvliv, ra madlierebis cremlebs Rvrida ojaxis moxuci
Tavkaci, romlis ramdenime wuTis win sasowarkveTiT daRaruli saxe,
axla ase mimzidveli Canda. am dros viRac axalgazrda glexs xelCakideb-
uli erTi qali da ori bavSvi mohyavda. aCqarebuli nabijiT momiaxlov-
da da Tanmxleblebs uTxra: `davuCoqoT am RvTiT movlenil kacs.~ isinic
maSinve miwaze ganerTxnen. me maT Sua aRmovCndi. vaRiareb Cems sisustes,
Tvalebi amicremlianda da vigrZeni, Cemdauneburad, raRac netarma Jru-
antelma damiara. gamikvirda kidec, Turme ra sasiamovno yofila sike-

27
Tis qmna. lamis vifiqre, arc ise didi yofila im adamianTa damsaxureba,
visac CvenSi znekeTilebad miiCneven, rogorc STagvagoneben-meTqi. ise
ki, am sacodavi xalxis magivrad fulis gadaxda Rirda im siamovnebis
safasurad, romelic maT es-es aris momaniWes. mxolod aTi luidoriRa
mqonda da isic maT miveci. amas kvlav moyva samadlobeli sityvebi,
magram is adrindeli aRtaceba aRar igrZnoboda. namdvili, Zlieri emocia
im gardauvali gasaWiridan Tavdaxsnam aRZra, Semdeg ki Cveulebrivi
madloba gadamixades, romelic pativiscemasa da gaocebas gamoxatavda
metismetad uxvad dasaCuqrebis gamo.
amasobaSi, es ojaxi gamalebul locva-kurTxevas aRavlenda, im dramis
gmirs davemsgavse, piesis kvanZis gaxsnis bolos rom gamoCndeba xolme.

PY
isic ar dagaviwydeT, rom am xalxSi Cemi mTavari samizne mdevari iyo.
raki mizans mivaRwie, iqaurobas gavSordi da sasaxleSi davbrundi. yve-
laferi ise moxda, rogorc vivaraude, da sakuTar Tavs gamarjveba mi-
vuloce. es qali imsaxurebs Cems aseT garjas, romelic didad gamomadg-
eba, roca erT dRes mas sabuTad warvudgen da ufleba meqneba misi wyaloba

CO
ise gamoviyeno, rom sakuTar TavTan sasayveduro araferi mqondes.
ho, marTla, kinaRam damaviwyda meTqva: yvelaferi rom Cems sasargeb-
lod gamomeyenebina, am keTil xalxs vTxove RmerTs Sevedrebodnen Cemi
gegmebis warmatebiT aRsrulebas. sul male darwmundebiT, rom maTi
locva-kurTxeva wamomewia... es wuTia Sematyobines, vaxSami gaSliliao.
wera unda Sevwyvito da savaxSmod wavide, momdevno werils daagviandeba.
'T
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. Tqven gamo misi xilviT gamowveuli
sixarulis erTi wuTi makldeba.
***dan, 20 agvisto, 17**

22-e werili
N

madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan


albaT, moxaruli iqnebiT, madam, roca SeityobT musie de valmonis
iseT Tvisebas, romelic, Cemi azriT, sruliad sawinaaRmdegoa yovelive
O

imisa, rogoradac is Tqven dagixasiaTes. Znelia, roca cuds fiqrob vin-


meze. usiamovnoa naklis SemCneva gansakuTrebiT im adamianebSi, sikeTis
saTayvaneblad yvela aucilebeli Tviseba rom gaaCniaT! Tqveni samar-
D

Tliani gansjis unari wyaloba iqneba de valmonisTvis da mfarvelo-


bas gauwevs mas. ai, ratom vfiqrob ase:
im diliT, rogorc yovelTvis, is sasaxlidan gavida. kacs SeiZleba
efiqra, im midamoebSi raRac saqme hqonda mosagvarebeli. Tqven es eWvi
marTla dagebadaT da mec naCqarevad gaviziare, rasac axla vnanob. misda
(da ufro ki Cvenda) sabednierod, – radgan es ambavi naTels mohfens
mis saqciels da gvaiZulebs samarTlianad ganvsajoT – erT-erTi Cemi
msaxuri imave gziT unda wasuliyo, saiTac musie de valmoni gaemarTa.
amgvarad, Cemi saZraxisi, Tumca aucilebeli cnobismoyvareoba davikma-
yofile. man gvamcno, rom musie de valmonma Turme romeliRac sofelSi
aRmoaCina erTi Rataki ojaxi, romlisTvisac begaris gadauxdelobis

28
gamo mTeli avladideba aRuweriaT. musie de valmoni maT daexmara,
vali daufara da amasTan, saarsebod sakmao Tanxac dautova. Cemi msaxuri
am keTilSobiluri saqcielis mowme gaxldaT. man isic Seityo im glexe-
bisgan, xan erTmaneTs rom elaparakebodnen da xan Cems msaxurs, rom
Turme viRac kacs, Cemi msaxuris azriT, musie de valmonis msaxurs, guSin
gamoukiTxavs, soflis mcxovrebTagan vis sWirdeboda yvelaze metad daxm-
areba. Tu es simarTlea, maSin misi saqcieli SemTxveviTi TanagrZnoba
ki ar gaxlavT, aramed garkveuli miswrafeba sikeTis qmnisadmi, rac
mxolod keTilSobilebs sCveviaT. Tumca SemTxveviTia es saqcieli Tu
dagegmili, mainc Rirseulia da qebas imsaxurebs. gadmocemiT, misma
namoqmedarmac ki cremli momgvara. samarTlianobis misagebad ufro

PY
metsac getyviT – roca am ambavze musie de valmons sityva Camovugde, es
ra madli CagideniaT-meTqi – razec Tavad krinti ar dauZravs – jer
iuara, mere ki gamotyda da iseT umniSvnelo ambad miiCnia, rom am
Tavmdablobam musie de valmonisadmi orjer meti pativiscemiT ganmawyo.
aba, miTxariT, Cemo Rirseulo megobaro, nuTu musie de valmoni gamo-

CO
usworebeli uzneo kacia? Tu marTla asea da SeuZlia keTilSobilurad
moiqces, maS, raRa rCeba wesier kacTa wilad? gana borotebs SeuZliaT,
keTil adamianebTan erTad eziaron madlis qmnis wminda sixaruls? gana,
RmerTi inebebs, rom patiosanma ojaxma aramzadis xelidan miiRos da-
xmareba, risTvisac mere gangebas unda umadlodes? gana, RmerTi miiRebs
umanko bageTagan uRirsis mimarT locva-kurTxevas? ara da ara! mirCevnia,
'T
davijero, rom mcdari azri, rac ar unda xangrZlivi iyos, samudamo mainc
ar aris. rogor virwmuno, rom vinc sikeTes akeTebs, sikeTis mteria? musie
de valmoni adamianTa saxifaTo kavSirebis kidev erTi magaliTia. sabolood
am azrze vdgavar, ase fiqri ufro msiamovnebs. Tu es erTi mxriv, gagiadvi-
lebT mis gamarTlebas, meore mxriv, kidev ufro Zvirfass gaxdis im faqiz
N

megobrul grZnobas, ramac samudamod TqvenTan damakavSira.


pativi maqvs... da a.S.
O

P.S. madam de rozmondi da me axla vapirebT im Rataki ojaxis monaxu-


lebas da gvsurs (Tumca, dagvianebiT), davexmaroT da Cveni wili davuma-
toT musie de valmonis mier gaRebul Semweobas. masac gaviyoliebT. am
D

patiosan xalxs imis saSualebas mainc mivcemT, erTxel kidev gaixaron


Tavisi mwyaloblis naxviT. misi saqcielis Semdeg meti ra dagvrCenia.
***dan, 20 agvisto, 17**

23-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
werilSi im adgilas SevCerdi, sasaxleSi davbrundi-meTqi. vagrZeleb
Txrobas: cota dro mqonda. haiharad movwesrigdi da sastumro oTaxSi
Sevedi. Cems turfa qalbatons qargva wamoewyo, soflis mRvdeli moxuc
mamidas gazeTs ukiTxavda. saqargavis gverdiT Camovjeqi. misi Tvalebi
adrindelze meti sinaziT, TiTqmis alersiT mimzerdnen imis dasturad,

29
rom msaxurs davaleba pirnaTlad Seesrulebina. marTlac Cemma sanuk-
varma mamxilebelma saidumlo didxans ver Seinaxa, arc ki moridebia
wminda mamisTvis sityva gaewyvetinebina _ mqadagebeliviT rom kiTxul-
obda gazeTs – da mauwya: `mec maqvs axali ambavi TqvenTvis~, da maSinve
dawvrilebiT moyva Cems Tavgadasavals. ambis mimtani marTlac qebas
imsaxurebs! albaT, warmoidgenT, ra Tavmdablobas gamoviCendi. magram
vis SeuZlia SeaCeros qali sayvareli adamianis xotbis Sesxmisas? gadav-
wyvite misTvis xeli ar SemeSala, gegonebodaT, romeliRac wmindans
adidebda. me ki arcTu uimedod mis anTebul mzeras vakvirdebodi, ufro
Tavisufal moqmedebas, gansakuTrebiT ki xmas, sagrZnoblad rom Sescvlo-
da da mis aforiaqebul ganwyobas amJRavnebda. laparaki dasrulebuli

PY
ar hqonda, rom mamidaCemma miTxra: `modiT CemTan, Cemo Zmiswulo, unda
gadagexvioT da gakocoT.~ maSinve vigrZeni, rom wminda mqadagebeli
Cems mklavebs ver gadaurCeboda. marTalia, gasxltoma moindoma, magram
ver moaxerxa _ kinaRam waiqca. rac metad vakvirdebi am qals, miT metad
vixiblebi. is saswrafod miubrunda Tavis saqargavs, magram Tvali movka-

CO
ri, rogor ukankalebda xelebi da qargvas ver axerxebda.
naSuadRevs qalebma im RatakTa ojaxis monaxuleba moisurves, me rom
ase keTilSobilurad davexmare. mec gavyevi. Tavs aRar SegawyenT am
meore suraTis, kvlav madlierebisa da qeba-didebis aRweriT. Tumca
sasiamovno mogonebebiT aZgerebuli guli kvlav sasaxlisken meweoda.
gzaSi Cemi turfa qalbatoni xmas ar iRebda, aseTi Cafiqrebuli arasodes
'T
menaxa. mec vdumdi. vfiqrobdi, am ambebiT rogor mesargebla. mxolod
madam de rozmondi laparakobda. Cven xandaxan Zunwad Tu vupasuxebdiT
da, mgoni, Tavic movabezreT mamidaCems. mec es mindoda. etlidan gadmos-
vlisTanave Tavisi oTaxisken gaeSura. mkrTalad ganaTebul sastumro
oTaxSi Cven erTmaneTis pirispir davrCiT. siyvarulis gaubedav grZnobas
N

xom swored bindi aniWebs siTamames.


saubris warmarTva CemTvis sasurveli mimarTulebiT ar gamWirvebia.
mqadageblis Tavgamodebam iseTi samsaxuri gamiwia, mec rom ver warmo-
O

vidgendi. ,,Tu adamians sikeTis keTeba SeuZlia, – miTxra man da saTno


mzera momapyro, _ borotebis Cadenas rogorRa axerxebs?~ `ar vimsaxu-
reb arc am qebas da arc am sayvedurs, – vuTxari, – aseTma Wkvianma
D

qalma nuTu ver gamicaniT? Cemma gulaxdilobam iqneb mavnos kidec


Tqvens TvalSi. magram amis Rirsi brZandebiT da uars ver getyviT. Cems
saqciels, samwuxarod, Cemi rbili xasiaTi gansazRvravs. uzneo adamia-
nebiT garemoculma maTi nakli Sevisisxlxorce. cru pativmoyvareoba
maiZulebda maTTvis mejobna kidec. axla ki Tqveni saTnoebiT STagonebu-
li, vcdilob Tqven mogbaZoT. Tumca, vicodi, rom amdens mainc ver Sev-
Zlebdi. is saqcielic, ris gamoc ase maqebT, Tqvens TvalSi gaufasur-
deba, namdvili mizezi rom icodeT. xedavT, Cemo megobaro, TiTqmis sim-
arTle maTqmevineT. im sacodavebma Cemi daxmareba rom miiRes _ Tqveni
azriT, es saqcieli, gana imitom ar Cavidine, rom TqvenTvis Tavi momewon-
ebina? vaRiareb, rom mxolod da mxolod im RvTaebis erTi ubadruki

30
msaxuri viyavi, romelsac veTayvanebi (aq is Seecada, CemTvis saubari
Seewyvetinebina, magram ar davacade). axlac es saidumlo Cemi ususurobiT
wamomcda. Tavs aRvuTqvi, rom TqvenTvis araferi meTqva, CemTvis bednier-
eba iyo Tqveni mSvenierebis, Tqveni saTnoebisTvis Tayvani meca ise,
rom Tqven araferi gcodnodaT. magram ver vicrueb, roca Cem win saTnoe-
bis aseTi magaliTia. ar minda sakuTari Tavi saTakilo TvalTmaqcobi-
sTvis gavkicxo. nu CaTvliT Tavs Seuracxyofilad imis gamo, rom gavbede
da imedi Cavisaxe. vici, ubeduri viqnebi, magram es tanjvac Zvirfasi
iqneba CemTvis, radgan Cems usazRvro siyvaruls daamtkicebs. mxolod
Tqvens fexTiT, mxolod Tqveni gulis winaSe vamxel Cems wamebas. es
Zalas momcems axali satanjvelisTvis, iq vpoveb TanagrZnobas da nugeSs,

PY
Tuki SemibralebT. o, rom icodeT, rogor geTayvanebodiT! momismineT,
SemicodeT, mixseniT satanjvelisgan!~ – am sityvebiT mis fexTiT davemxe
da xelebi CavWide. uceb xelebi gaiTavisufla, Tvalebze aifara da saso-
warkveTilma wamoiyvira: ,,o, ra ubeduri var!~ mere cremlad daiRvara.
sabednierod, ise ganvewyve, rom mec avtirdi. xelebi kvlav davuWire da

CO
cremliT davuname. kidev kargi, ase moviqeci, Torem, rom ara es xerxi,
gancdebma ise moicva, Cemsas ver SeamCnevda. axla ki SemeZlo davmtkba-
riyavi misi mSvenieri saxiT, cremlebs rom ufro sandomiani gaexada.
Tavi ise mixurda, grZnobebi ise momeZala, rom lamis cdunebas avyevi.
oo, Cvenze ramdenad Zlieria garemoebaTa Zala, roca yvela Cemi zraxva
da Canafiqri, xangrZlivi brZoliT mopovebuli siameni da mZime dama-
'T
rcxebis wvrilmanebi, naadrevi warmatebis gamo kinaRam safrTxeSi Cav-
agde. Wabukuri vnebiT Sepyrobil madam de turvelis mZlevels am mcdel-
obis nayofad xelSi SemrCeboda mxolod is ubadruki upiratesoba, rom
kidev erT qals daveufle. aucileblad unda damnebdes, magram brZoliT,
gamarjvebisTvis Zala ar unda eyos. dae, sakuTari umweoba igrZnos da,
N

unda Tu ara, damarcxeba aRiaros. dae, ubadruki brakonieri Causafrdes


da ise gaagoros iremi, namdvilma monadirem ki nadirs devniT siqa
gamoacalos. xom didebuli gegma maqvs? Tumca axla iqneb menana kidec,
O

cdunebas ratom avyevi-meTqi, rom Cems sifrTxiles SemTxveva ar SeSve-


leboda. xmauri Semogvesma. Cvenken viRac modioda. SeSinebuli madam
de turveli saswrafod wamoxta, erT-erT Sandals daavlo xeli da gavida.
D

qali nebas mivuSvi. Turme msaxuri yofila. rogorc ki amaSi davrwmundi,


mas ukan davedevne. is iyo ramdenime nabiji gadavdgi, ar vici, mimixvda
Tu SiSma aitana, momesma, rom fexs auCqara, oTaxSi ki ar Sevida, Sevarda
da karic miijaxuna.
kars mivadeqi. gasaRebi Signidan hqonda. cxadia, ar davakakune, amiT
ioli SewinaaRmdegebis saSualebas mivcemdi. uceb erTma kargma azrma
gamielva, WuWrutanidan Sevixedav-meTqi. marTlac, davinaxe es momxibvl-
eli qali _ Camuxluliyo da acremlebuli gulmxurvaled loculobda.
netav romel RmerTs evedreboda? Seswevs ki ufals Zala winaaRmdegoba
gauwios siyvaruls? ara, is amaod eZebs sxvebisgan Svelas, mxolod me
var misi bedis ganmgebeli.

31
raki davrwmundi, rom erT dReSi uamravi saqme movagvare, Cemi oTaxisk-
en gaveSure da am werilis wera daviwye. imedi mqonda, madam de turvels
vaxSmad Sevxvdebodi, magram Segvatyobina, rom Tavs SeuZlod grZnobda
da Cawoliliyo. madam de rozmonds misi naxva undoda, magram am mzakva-
rma avadmyofma Tavis tkivili moimizeza da aravis stumroba ar indoma.
albaT, mixvdebiT, rom vaxSmobis Semdeg sufridan male wamovdeqi. Tavis
tkivili movimizeze da Cemi oTaxisken gavwie. grZeli werili gavaSan-
Sale, sadac mis sisastikes vuCiodi da im imediT davweqi, rom werils
diliT gadavcemdi. Rame cudad meZina, albaT, mixvdiT kidec werilis
bolos dasmuli TariRiT. adrianad avdeqi, dawerili gadavikiTxe. Turme
werisas ar davkvirvebivar da ufro meti mgznebareba gamomixatavs, vidre

PY
siyvaruli, meti wyena, vidre sevda. aucileblad gavasworeb, roca ufro
mSvid ganwyobaze viqnebi.
amasobaSi inaTa kidec. imedia, dilis sigrile Zils momgvris. axla
isev davwvebi. rogori monusxulic unda viyo am qalbatonisgan, gpird-
ebiT, rom Tqvenze fiqrisTvis mainc movicli.

24-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo lamazo megobaro.
***dan, 21 agvisto, 17** dilis 4 saaTi

prezidentis meuRles, madam de turvels vikont de valmonisgan


SemiwyaleT, madam, SemiwyaleT da damimSvideT aforiaqebuli suli,
'T
miTxariT, risi imedi mqondes an risi meSinodes, udidesi bedniereba
mewveva Tu ubedureba melis. es eWvi guls miRrRnis. ratom gagandeT
yvelaferi? nuTu ver gavuZeli Tqvens yovlisSemZle mSvenierebas da
fiqrebi gagiziareT? roca usityvod getrfodiT, Cemi siyvaruliT mainc
vxarobdi, es wminda, uRrublo grZnoba Cemi bednierebisTvis sakmarisi
N

megona, magram, rawams Tqveni cremlebi davinaxe da es saSineli sityvebi


gavigone: `o, ra ubeduri var!~ bednierebis saTave uimedobad meqca, es
sityvebi didxans memaxsovreba. ra gangebis ZaliT SeuSinebixarT am
O

unazes grZnobas? risi geSiniaT? albaT, imis Tqmis, Tqveni guli ase
cudad rom mcnobia, siyvarulisTvis ar Zgers. marto Cems guls, ga-
uTaveblad cils rom swamebT, SeuZlia misi gancda, Tqvensas ki Sebra-
D

lebac ar unda; ase rom ar iyos, erT tkbil sityvas mainc gaimetebdiT
im ubeduris mimarT, romelmac tanjuli guli gadagiSalaT. ar daemal-
ebodiT imis mzeras, visac Tqveni xilvis meti araferi axarebs. Tqveni
SeuZlod yofnis gamo mis SeSfoTebas ase abuCad ar aigdebdiT, Tqvens
naxvas ar dauSlidiT. Tu es Rame Tqven TormetsaaTiani dasvenebisTvis
gamoiyeneT, misTvis tanjvis maradiul Ramed iqca.
miTxariT, riTi davimsaxure aseTi autaneli sisastike? ar meSinia
amis gansja Tqvenve mogandoT. ra Cavidine aseTi? is, rom davemorCile
im unebur grZnobas, Tqvenma silamazem rom STamagona, xolo saTnoebam
gamiZliera? Tqvendami yovelTvis pativiscemiT viyavi ganmsWvaluli
da Tu is gulubryvilod gagimxileT, mxolod imitom, rom mTeli arsebiT

32
gendobiT. ara, amas ver davijereb, Tqveni saqcieli ar iqneba marTebuli.
Cemi guli ver Seegueba Tqvens Tundac erT nakls, ukan mimaqvs Cemi
sityvebi. marTalia, davwere isini, radgan weris dros siTamame memateba,
magram ase ar vfiqrob. nu damiSliT Tqveni unakloba viwamo, es erTa-
derTi sixaruliRa damrCa. daamtkiceT, rom marTlac aseTi xarT da nu
momaklebT gulisxmierebas.
Tqven ubedurebs exmarebodiT, magram CemsaviT romel ubedurs sWirdeba
daxmareba? Tqveni mizeziT gaSmagebuls am mdgomareobaSi nu damtovebT.
damibruneT goniereba, radgan is Tqven wamarTviT. gamomasworeT, gan-
manaTleT da amiT daasruleT Tqveni keTili saqmeni.
ara, ar mogatyuebT, Tqven ver daTrgunavT Cems siyvaruls! magram

PY
imas ki mimaxvedrebT, rogor vmarTo igi. Tqven iqnebiT Cemi saqcielis
warmmarTveli da winamZRoli. maswavleT, ra vTqva da ra ara, rom im
saSineli ubedurebisgan mixsnaT, rasac TqvenTvis arasasurvel adamianad
qceva hqvia. gamifanteT SiSi, romelic sasowarkveTas miqadis. miTxariT,
rom SemindeT, rom gebralebiT; iyaviT Semwynarebeli, Tumca, vici, me

CO
rom visurvebdi iseTi arasodes iqnebiT. Tqvengan mxolod yvelaze auci-
lebels viTxov, nuTu amaze uars metyviT?
mSvidobiT, madam, mowyale TvaliT gadmoxedeT Cems grZnobebs, rom-
lebic Tqvendami pativiscemas iotisodenadac verafers daaklebs.
***dan, 20 agvisto, 17**

25-e werili
'T
markiza de merteis vikont de valmonisgan
axla guSindelze gwerT: 11 saaTze madam de rozmondTan gavCndi. misi
surviliT, orive viTomda avadmyofs vewvieT. isev loginSi dagvxvda.
Tvalebi amoSavebuli hqonda. albaT, Rame CemsaviT TeTrad gaaTena.
N

roca madam de rozmondi mis sawols moSorda, dro vixelTe da werili


mivawode, ar gamomarTva. maSin sawolze davde da mamidaCemis savarZeli
sawolisken mivdgi, radgan Tavis sanukvar bavSvTan axlos yofna irCia.
O

man, sircxvilis asacileblad, werili xelSi CaWmuWna. misda saubedur-


od, avadmyofma Tqva, mgoni, sicxe maqvso. madam de rozmondma misTvis
pulsis gasinjva damavala da Cemi samedicino ganaTlebis qebas mohyva.
D

mSvenier qalbatons dardi gauorkecda, erTi rom xeli unda gamoewode-


bina CemTvis, meorec _ vaiTu misi patara tyuili gamomJRavnebuliyo.
marTlac misi erTi xeli CemsaSi moviqcie, meoreTi ki saamuri fumfula
mklavi idayvamde movusinje. im TvalTmaqcma araferi SeimCnia. sawols
movSordi da vTqvi: pulsi aCqarebuli ar aris-meTqi. vicodi, ra mkacri
mzerac eqneboda da Tvali avaride. cota xnis Semdeg ganacxada, rom
adgeboda, da marto davtoveT. sadilad Camovida, magram sadilma ugemu-
rad Caiara. saseirnod wamosvlaze uari Tqva, es ki imas niSnavda, masTan
dalaparakebis saSualeba ar meqneboda. isRa damrCenoda, erTi amomeoxra
da naRvlianad Semexeda. madam de turvelic, etyoba, amas eloda, radgan
mTeli dRis ganmavlobaSi mxolod axla movaxerxe misTvis TvalebSi

33
Camexeda. mokrZalebisa miuxedavad, rogorc yvela qals, masac mosdgams
patar-patara eSmakobani. dro vixelTe da vkiTxe, xom ar inebebT miTx-
raT, ra bedi melis-meTqi. gaocebuli davrCi, roca misi pasuxi gavigone:
diax, musie, werili mogwereT. erTi suli mqonda, werils rodis Cavig-
debdi xelSi. ar vici ra mizeziT, xriki iyo, uniaToba Tu morcxvoba, is
mxolod saRamos momca, sanam Tavisi oTaxisken gaeSureboda. ase rom,
gigzavniT mis werilsac da sakuTarsac. waikiTxeT da Tavad gansajeT:
ra gaugonari TvalTmaqcobiT amtkicebs, rom Cemdami grZnoba ar gaaCnia.
me piriqiT vfiqrob, eWvic ar mepareba, rom mas vuyvarvar. momavalSi,
Tu movatyueb, aRSfoTdeba, arada, pirvelma TviTon ar icrua?! Cemo
lamazo megobaro, mxolod yvelaze metad gaqeqil kacs SeuZlia marTali

PY
gulis qals gautoldes. mainc movale var, movaCveno, TiTqos es sisulele
davujere da sasowarkveTam Semi pyro, radgan mas mkacri qalis rolis
TamaSi surs. gana yvela am xrikisTvis sazRauris Rirsi araa? Tumca,
moTmineba mmarTebs... jerjerobiT ki mSvidobiT. kidev bevri maqvs dasa-
weri. am gulqva qalis werili ukan gamomigzavneT. SeiZleba man Semdgo-

CO
mSi meti fasi daados zogierT ambavs, amitom Tadarigi unda daviWiro.
patara volanJze arafers gwerT. amaze Sexvedrisas vilaparakoT.
***is sasaxlidan, 22 agvisto, 17**

26-e werili
vikont de valmonis prezidentis meuRle madam de turvelisgan
'T
guSin saRamos Cadenili Cemi suleluri saqcielis asaxsnelad iZulebu-
li var, mogweroT, musie, Torem darwmunebuli brZandebodeT, Cemgan
werils ver miiRebdiT. vaRiareb, cremli ver Sevikave, SeiZleba is ram-
denime sityvac wamomcda, ase daJinebiT rom maxsenebT; araferi gamogpar-
viaT, arc Cemi naTqvami, arc cremlebi, Cans, yvelaferi unda agixsnaT.
N

miCveuli var adamianebs yovlad Rirseuli grZnobebi aRvuZra. kerZod,


iseTi sityvebi movismino, romlebic ar gamawiTleben, Tavs safrTxeSi
ar magrZnobineben. Tavis qebaSi nu CamomarTmevT da amas namdvilad
O

vimsaxureb. TvalTmaqcoba ar mexerxeba da, Tu STabeWdilebebi momereva,


verc maT vuZaliandebi, amitom gamaoca da damabnia kidec Tqvenma sa-
qcielma. ar vici, ram SemaSina, im ambavma, rom Tavi am mdgomareobaSi
D

ar unda Camegdo, Tu im Seuracxmyofelma azrma, rom im qalebSi gamrieT,


romelTac abuCad igdebT da mec maTsaviT momeqceviT. am mizezebma
ganapiroba Cemi cremlebi da is, diaxac marTebuli, sityvebi: ra ubeduri
var-meTqi. es sityvebi umniSvnelo maSin iqneboda, Tu maT da Cems
cremlebs saamisod sxva mizezi eqneboda, Tu Tqveni grZnobebis gakicxvis
nacvlad, Cems Rirsebas ase rom laxaven, maTi gaziarebis SemeSindeboda.
ara, musie, me es SiSi ar ganmicdia. ase rom iyos, asi lieTi Sors
gaviqceodi, gadavikargebodi sadme udabnoSi da Tqveni gacnobiT ga-
mowveul ubedurebas davitirebdi. darwmunebuli var, rom ar miyvar-
xarT da arc arasodes SegiyvarebT. sjobs, megobrebis rCeva gameziare-
bina da axlosac arasodes gamekarebineT.

34
megona _ da swored esaa Cemi erTaderTi Secdoma _ daafasebdiT wesier
da patiosan qals, vinc TqvenSic aseTive kacs xedavda, qals, vinc dagicvaT,
Tumca Tqveni danaSaulebrivi survilebiT SeuracxyofdiT. Tqven me ar
micnobT, Torem Tavs uflebas ar miscemdiT Cemze es mcdari azri Segeq-
mnaT. diax, marTalia, ar unda momesmina Tqveni sityvebi, magram es imas
ar niSnavda, gagebedaT da es werili mogeweraT, romelic arc unda
wamekiTxa. amis Semdeg kadnierdebiT da mTxovT, _ STamagoneT, rogor
moviqce da ra vTqvao! keTili, maS, icodeT, dumili da daviwyeba gmar-
TebT! es Cemi erTaderTi rCevaa, romelic unda gaiziaroT. mxolod
amis Semdeg iqnebiT Cemgan Sendobis, Sewynarebisa da madlierebis Rir-
sic... magram ara... me arafers movTxov im adamians, romelmac pativi ar

PY
sca Cems Rirsebas, ar vendobi imas, vinc safrTxeSi Camagdo. Tqven maiZu-
lebT, meSinodes Tqveni, mZuldeT kidec, rac sulac ar msurs. me mindoda
Tqveni saxiT Cemi megobris Rirseuli ZmisSvili gamecno. misdami megob-
roba mavalebda, xma amemaRlebina Tqvens dasacavad sazogadoebrivi
azris winaaRmdeg, damnaSaved rom gTvlidaT. yvelafers xazi gadausviT.

CO
Cans, arafris gamosworebas ar apirebT.
isRa damrCenia, giTxraT, musie, Tqveni grZnobebi Seuracxmyofs, maTi
aRiareba diaxac, Cems Rirsebas laxavs. ar vapireb Tqveni siyvaruli
gaviziaro. Tu am sakiTxze krints kidev daZravT, verasdros mnaxavT.
ufleba maqvs, ara marto imedi mqondes, aramed es moviTxovo kidec
Tqvengan. am werils Tqvens werilsac davurTav, vimedovneb, rom Cemsas
'T
damibrunebT, radgan namdvilad mZime asatani iqneba CemTvis, Tu es ambavi,
rac saerTod ar unda momxdariyo, kvals datovebs. pativi maqvs... da a.S.
***dan, 21 agvisto, 17**

27-e werili
N

markiza de merteis sesili volanJisgan


RmerTo Cemo, ra keTili yofilxarT, madam! rogor mimixvdiT, rom
CemTvis ufro ioli iqneboda momewera, vidre melaparaka! saTqmeli
O

mimZims, magram Tqven xom Cemi megobari xarT? mjera, rom asea. Tqveni
rCeva Zalian mWirdeba. Zalze Sewuxebuli var, ase mgonia, Cems gasaWirs
yvela xvdeba, gansakuTrebiT maSin, roca is aqaa. Semomxedavs Tu ara,
D

vwiTldebi. guSin, albaT, SemamCnieT kidec, rom vtirodi. swored amaze


mindoda TqvenTan laparaki, magram ar vici, ram SemiSala xeli. roca
SemekiTxeT, ra dagemarTao, uneburad cremlebi wamomcvivda, xmac veRar
amoviRe da, kidev kargi, Tqvenc iq iyaviT, Torem deda yvelafers Semam-
Cnevda da amas ra mohyveboda, vin icis... ai, aseTia Cemi yofa. gansakuTre-
biT ukanasknel oTx dRes.
yvelaferi swored im dRidan daiwyo, roca Sevalie dansenim momwera.
damijereT, madam, roca misi baraTi aRmovaCine, warmodgenac ar mqonda,
Sig ra ewera, magram gamogitydebiT, werili siamovnebiT wavikiTxe.
dae, mTeli cxovreba usiamovnebani ver moviSoro, oRond dansenim isev
momweros. vicodi, misTvis es ar unda gamemxila. damijereT, vusayvedure

35
kidec werilis gamo. miTxra, sxvagvarad ver moviqceodio. mjera misi.
gadavwyvite, rom ar mepasuxa, magram Tavi ver Sevikave. merwmuneT, mxo-
lod erTxel mivwere, isic imitom, rom meti aRar moewera. is ki mainc
mwers da mwers. rasakvirvelia, me ar vpasuxob. es Zalian swyins, rasac
ganvicdi. ar vici, ra vqna. oh, ra sacodavi var!
miTxariT, madam, gana Zalian cudad moviqcevi, Tu dansenis xandaxan
vupasuxeb? iqamde mainc, sanam TviTon ar gadawyvets, rom aRar unda
momweros da yvelaferi Zveleburad darCes. Tu danseni Tavisas ar moiS-
lis, ar vici, ra momiva. vici, Tu pasuxs davugvianeb, orive davitanjebiT.
gamogigzavniT mis werils an mis asls da Tavad gansajeT. darwmunde-
biT, cudi ganzraxva ar aqvs. Tu mainc mirCevT, pasuxi ar mivwero, gpir-

PY
debiT, Tavs Sevikaveb. mjera, dameTanxmebiT, rom amaSi cudi araferia.
raki sityvam moitana, neba momeciT, kidev erTi kiTxva dagisvaT: damar-
wmunes, rom Tu vinmes Seviyvareb, karg saqcielad ar CameTvleba. gana
sworia? Sevalie danseni mimtkicebs, amaSi cudi araferiao, TiTqmis
yvelas uyvars erTmaneTio. Tu es marTla asea, maSin Tavi marto me

CO
ratom unda Sevikavo? ver gamigia, iqneb es saqcieli qaliSvilisTvisaa
miuRebeli? amas imitom geubnebiT, erTxel Tavad movismine, dedaCemi
rom ambobda, madmuazel d...-s uyvars musie m...-o, hoda, sulac ar moixseni-
ebda maT cudad, magram darwmunebuli var gabrazdeba, Tu Cemi da dansenis
megobrobas ieWvebs. isev bavSvi vgonivar da arafers meubneba. roca
monastridan gamovyavdi, vicodi, gaTxovebas mi pirebda. magram axla,
'T
mgoni, amaze sulac ar fiqrobs. amas imitom ki ar geubnebiT, rom es
yvelaferi Zalian maRelvebs, garwmunebT, ara, magram, rogorc axlo
megobars, deda Tu gagimxelT visze maTxovebs, imedi maqvs, gamagebinebT.
werili grZeli gamomivida, magram radgan amis ufleba momeciT, Tqveni
nebarTviT visargeble da yvelaferi gagandeT. imedi maqvs, damexmarebiT.
N

pativiscemiT da a.S.
parizi, 23 agvisto, 17**
O

28-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
rao, madmuazel, isev uarobT werilis gamogzavnas? vera da ver movalbe
D

Tqveni guli? dRe dRes mihyveba da Tan miaqvs is imedi, Tqvenve rom
STamagoneT. TiTqos aRiarebT Cvens megobrobas, magram es ra megobrobaa,
Tu Cemi tanjvis gaziarebis Zala ar SegwevT, Tu isevMmSvidi da gulgrili
iqnebiT, roca me cecxli mwvavs da ver Camiqria. Tu es ara marto Cemdami
ndobas, sibralulsac ar STagagonebT? Tqveni megobari itanjeba da mis
saSvelad arafers akeTebT? erT sityvas gTxovT, sxvas arafers, Tqven
ki amazec uarze xarT. Turme es susti grZnoba unda vikmaro, raSic
darwmunebisac ki geSiniaT.
guSin meubnebodiT, umaduroba ar mCveviao. merwmuneT, Tu siyvaruls
megobrobiT upasuxebT, es imas niSnavs, rom umadurobis ki ar geSiniaT,
aramed frTxilobT, aseTad ar gamoCndeT.

36
amitom im grZnobaze, romlis mosmenac ar gsiamovnebT da TqvenTvis
ucxoa, aRar dagelaparakebiT. vecdebi, gulSi Cavimarxo siyvaruli da
Tavs vZlio. vici, gamiWirdeba, mTeli Zal-Rone unda movikribo, yvela-
nair xerxs mivmarTo. amaTgan erTi gansakuTrebiT matkens guls, radgan
yoveldRe Cems Tavs unda STavagono, rom ugulo xarT. imasac vecdebi,
iSviaTad ginaxuloT, axla amis gamamarTlebel mizezs veZeb.
meti ra gzaa, TqvenTan yoveldRe siaruls unda SeveSva. es sinanuli
marad gamyveba. Cemi ufaqizesi siyvarulis sazRaurad samudamo mwuxar-
ebas miviReb. amis mizezi Tqven iqnebiT, radgan ase isurveT. guli me-
ubneba, aRar mewveva bedniereba, romelsac vkargav; mxolod Tqven xarT
CemTvis Seqmnili. ra sixaruliT davdebdi fics, rom marto TqvenTvis

PY
mecocxla, magram es rom ar gindaT? Tqveni dumili imis mauwyebelia,
rom guli CemTvis ar giZgerT; rom gulgrili xarT da amas sastiki
xerxiT mamcnobT. mSvidobiT, madmuazel, pasuxis imedi aRarc maqvs. rom
gyvarebodiT, pasuxs wamiT ar daayovnebdiT, sixaruliT momwerdiT; rom
gebralebodeT, xaTrs mainc gamiwevdiT, magram Tqveni guli arc mowya-

29-e werili
CO
lea, arc mosiyvarule da arc megobroba icis.
parizi, 23 agvisto, 17**

sofi karnes sesili volanJisgan


xom geubnebodi, sofi, xandaxan SeiZleba werilis miwera-Tqo. damijere,
'T
Zalian vnanob, rom Seni rCeva gaviziare, romelmac orive, mec da Sevalie
dansenic cud dReSi Cagvagdo. me marTali viyavi, amas madam de merteic
amtkicebs, Cvens ambebSi kargad erkveva da isic CemsaviT fiqrobs. mas
yvelaferi vuTxari. Tavidan isic SensaviT msjelobda, magram roca
yvelaferi avuxseni, es sul sxva saqmeao, _ miTxra. oRond mTxovs Cemi
N

da dansenis werilebi vaCveno, raTa darwmundes, rom mxolod imas vwer,


rac saWiroa. axla savsebiT davmSviddi. RmerTo Cemo, rogor miyvars
madam de mertei! ra keTilia! Tanac yvela ra pativs scems! ase rom,
O

sawinaaRmdegos verafers ityvi.


erTi suli maqvs Sevalie dansenis mivwero. mereda, rogor gauxardeba.
arc ki icis, ra sixaruli elis, radgan dRemde mxolod megobrobaze
D

velaparakebodi, mas Cemi siyvaruli surda. gana es erTi da igive ar


aris? Cems grZnobebze laparaki miWirda, is ki ar meSveboda, es ambavi
madam de merteis vuTxari; Tqva, sworad moqceulxar, siyvaruli maSin
unda aRiaro, roca dafarva aRar SegeZlebao. erTi ki vici, didxans
Tavs veRar Sevikaveb. gana, sul erTi ar aris, dansenis ki esiamovneba.
madam de mertei Sempirda, wignebs gaTxovebo. wignebidan bevr rames
viswavli, maT Soris kargad werasa da ukeT moqcevasac. radgan madam
de mertei yvela Cems naklze miTiTebs, maSasadame, Zalian vuyvarvar.
oRond mirCia, dedaSens araferi uTxra am wignebze, radgan vinmem Se-
iZleba Tqvas, Svilis aRzrdas ise kargad ver mixedao, es ki dedaSens
ewyinebao; ra Tqma unda, xmasac ar amoviReb.

37
mikvirs, sakuTar dedaze metad es qali zrunavs Cemze. bednieri var,
rom gavicani!
swored man sTxova dedaCems nebarTva da zeg operaSi wamiyvans. iq
erT loJaSi martoni viqnebiT, salaparako dro gveqneba da arc imis
SegveSindeba, rom vinme mogvismens. saubari ar mirCevnia operas?! Cems
gaTxovebazec vilaparakebT, radgan misi TqmiT, marTlac mi pireben ga-
Txovebas; amaze meti veraferi Sevityve. marTla, nuTu gasakviri ar
aris, rom dedaCemi arafers meubneba?
mSvidobiT, Cemo sofi, wavedi, Sevalie dansens werili unda mivwero.
rom icode, ra bednieri var!
***dan, 24 agvisto, 17**

PY
30-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
rogorc iqna, gadavwyvite, musie, momewera, raTa dagarwmunoT Tqvendami
megobrobasa da siyvarulSi, radganac uamisod Tavs ubedurad TvliT.

CO
meubnebiT, ugulo xaro, _ garwmunebT, cdebiT da mjera, axla mainc
aRar SegeparebaT eWvi. Tu imis gamo itanjebodiT, rom werils ar gwe-
rdiT, nu ggoniaT, rom mec ar vwuxdi. icodeT, cuds arafers Cavidendi
da, albaT, siyvarulSic ar gamogitydebodiT, TavSekaveba rom SemZleb-
oda, magram Tqveni sevda Zalian mTrgunavda. vimedovneb, dReidan naRvels
gadaiyriT da oriveni bednierebi viqnebiT.
'T
imedi maqvs, am saRamos moxvalT da gamaxarebT, iqneb, adrec moaxerxoT
mosvla. Tumca arc ise adre, me rom minda. dedaCemi vaxSmad Sin iqneba.
vfiqrob, guSindeliviT ar iCqarebT im vaxSamze wasvlas. albaT, Zalian
kargi dro gaatareT, Tqven xom adre waxvediT. Tumca kmara amaze lapara-
ki. axla xom iciT, rom miyvarxarT, da imedi maqvs, SeZlebisdagvarad,
N

didxans darCebiT CvenTan. mxolod maSin var bednieri, roca TqvenTan


erTad var, netav Tqvenc ase iyoT.
vwuxvar, rom isev sevdiani xarT, magram amaSi me ar mimiZRvis brali.
O

rogorc ki moxvalT, maSinve arfas mogataninebT, Cemi werili male


rom naxoT. ra vqna, sxva ukeTesi veraferi movifiqre.
naxvamdis, musie, guliT da suliT miyvarxarT. rac ufro xSirad vambob
D

amas, miT ufro bednieri var. Tqveni bednierebis imedic maqvs.


***dan, 24 agvisto, 17**

31-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ra Tqma unda, bednieri viqnebi, radgan giyvarvarT! arc Tqvens bednier-
ebas eqneba dasasruli, Tuki imden xans iarsebebs, ramdensac Tqvengan
moniWebuli siyvaruli. aba, rogor! giyvarvarT da aRar SiSobT am siy-
varulSi damarwmunoT! rac ufro xSirad vambob amas, miT ufro bednieri
varo! rogorc ki Tqveni xeliT dawerili sityvebis es Taiguli wavikiTxe:
me Tqven miyvarxarTo, TiTqos Tqvens naz bageTagan movismine es aRsar-

38
eba, TiTqos vxedavdi, rogor mimzerdnen Tqveni lamazi Tvalebi, nazma
grZnobam kidev ufro rom gaalamaza; TqvenTvis vicocxlebo, meficebiT,
miiReT Cemi ficic, rom Tavs vanacvaleb Tqvens bednierebas! garwmunebT,
am ficis erTguli viqnebi bolomde!
oh, ra bednieri iyo guSindeli dRe! ratom yoveldRe ar aqvs madam de
merteis dedaTqvenisTvis saTqmeli saidumlo? ratom Seereva xolme
lamaz mogonebas usiamovno fiqri momaval dabrkolebebze? ratom ar
SemiZlia mudam meWiros da vkocnide Tqvens patara xels, me rom momwera,
miyvarxaro da ase viZio Suri Tqveni uaris gamo ufro met wyalobaze.
miTxariT, sesil, nuTu sinanuli ar igrZeniT, roca dedaTqveni dabrun-
da, roca iZulebuli gavxdiT, erTmaneTisTvis gulgrilad gvemzira, roca

PY
aRar SegeZloT siyvarulis ficiT Cemi nugeSi imis gamo, rom CemTvis
siyvarulis damtkicebas uarobdiT? nuTu Tavs ar uTxariT: rom mekocna,
bednierebas mivaniWebdi, magram, vai, rom movakeli es bednierebao?
piroba momeciT, Cemo keTilo megobaro, rogorc ki SemTxveva mogecemaT,
simkacres daTmobT. es dapireba Zalas Semmatebs, rom davZlio bedis

CO
yvela is ukuRmarToba, rac mogvelis, da mis sisastikes Searbilebs
imis rwmena, rom Tqvenc aseve nanobT.
mSvidobiT, Cemo mSveniero sesil. dro gasula, Tqvenken unda gamove-
Suro. sityvasac ver davwerdi, Tqveni naxvis imedi rom ar mqondes.
mSvidobiT, Cemo usayvarleso!
***dan, 25 agvisto, 17**
'T
32-e werili
prezidentis meuRles, madam de turvels madam de volanJisgan
rogorc Cans, gindaT musie de valmonis patiosneba da keTilzneoba
virwmuno. gamogitydebiT, Zalian gamiWirdeba is wesier kacad CavTvalo
N

mxolod am erTi SemTxvevis gamo. iseve, rogorc Znelia mankierad miiCnio


is adamiani, cxovrebaSi mxolod erTi Secdoma rom dauSva. adamianTa
modgmas sikeTeSic da borotebaSic srulyofileba aklia. aramzadas gaaC-
O

nia Tavisi Rirsebebi, iseve rogorc patiosan kacs _ Tavisi nakli. mgoni
am WeSmaritebis codna imdenadaa saWiro, ramdenadac swored aqedan
gamomdinareobs Sewynarebis aucilebloba rogorc borotis, ise keTilis
D

mimarT. es WeSmariteba adamianebs qedmaRlobisa da sasowarkveTisgan


icavs. albaT, fiqrobT, rom am SemTxvevaSi maincdamainc Semwynareblad
ver gamoviyurebi, Tumca vqadageb amas. raSi gvargebs misi sikeTe, Tu
mankierisa da keTilSobilis mimarT erTnair midgomas gvaswavlis.
Tavs uflebas ar mivcem, musie de valmonis saqcielis mizezebi vikvlio.
minda virwmuno, rom pirovnuladac am saqcieliviT sanaqeboa. magram
gana musie de valmonis wyalobiT ar gaxda mravali ojaxi Seuracxyofis,
sircxvilisa da SfoTis msxverpli? radgan ase gindaT, ismineT im ubeduri
kacis xma, visac is daexmara, magram aman ar unda gadawonos im asobiT
msxverplis RaRadi, romlebic man Seiwira. Tu, rogorc Tqven ambobT,
is mxolod magaliTia imisa, raoden saxifaToa xolme kavSirebi, gana

39
mxolod es mizezebi ar kmara imisTvis, rom Tavad ar warmoadgendes
saxifaTo kavSirs? Tqven ggoniaT, rom musie de valmons sikeTisken
Semobruneba unda? ki batono, davuSvaT, rom es saswauli moxda, magram
gana mis mimarT sazogadoeba azrs Seicvlis? gana es ar kmara imisTvis,
rom gons moegoT? am kacis Sendoba mxolod RmerTs SeuZlia, isic Tu
moinaniebs. mxolod mas Seswevs Zala miuxvdes Cvens guls. adamianebi
ki zraxvebs mxolod saqcielis mixedviT sjian. aravis aqvs ufleba sxvaTa
pativiscemis dakargvis Semdeg daiCivlos kanonier undoblobaze, radgan
dakarguli pativiscemis kvlav mopoveba Znelia. aba, daakvirdiT, Cemo
patara megobaro. xandaxan, roca pativiscemas vkargavT, amis mizezad
sakmarisia ise moviqceT, TiTqos amas nakleb vafasebT; usamarTlod nu

PY
CamiTvliT aseT mkacr daskvnas, radgan erTi mxriv, arsebobs safuZveli,
vifiqroT, rom adamiani uars ar ityvis aseT faseul sikeTeze, Tuki
misi moxveWis ufleba aqvs, meore mxriv ki, visac cdunebis winaSe Zlieri
lagami ar Tokavs, is marTlac ufro axloa borotebasTan. sazogadoebaSi
Tqvenzec Seiqmneboda amgvari azri, musie de valmonis axlo megobari

CO
rom gamxdariyaviT, rogori wmindac unda yofiliyo es megobroba.
ise gulmxurvaled eqomagebiT musie de valmons, vSiSob da amitomac
vCqarob winaswar avirido is, razec SemedavebiT. Tqven misaxelebT madam
de merteis, visac Seundes es kavSiri. albaT, imasac mkiTxavT, ratom
viReb musie de valmons sakuTar saxlSi. metyviT, rom sulac araa gank-
icxuli Tavis wreSi, piriqiT, dafasebulicaa rCeul sazogadoebaSi. Sev-
'T
ecdebi yvelaferze gi pasuxoT.
upirvelesad minda giTxraT, rom madam de mertei marTlac pativsacemi
qalia da mxolod is nakli aqvs, rom sakuTari Zalis metismetad swams.
is moxerxebuli meetlea da siamovnebas hgvris Tavisi etli kldeebsa
Tu ufskrulTa Soris ataros, rasac mxolod warmateba amarTlebs.
N

sanaqeboa aseTi qali, oRond misi saqcielis gameoreba sxvas xifaTs


gadayris. is TviTonve aRiarebs amas da amis gamo sakuTar Tavs kicxavs.
magram cxovrebis gamocdilebam TandaTan ufro mkacri gaxada. amis Tqmis
O

ar meSinia, radgan isic uTuod dameTanxmeboda.


sakuTar Tavs sxvebze metad ar vamarTleb. cxadia, mec da sxvebic musie
de valmons saxlSi viRebT. kidev erTi usamarTloba emateba im aTas
D

sxvas, sazogadoebas rom marTavs. Cemze ukeT iciT, rom yvela amCnevs
amas, wuxan, magram dinebas emorCilebian. musie de valmoni cnobili
gvarisaa, mdidari, bevri kargi Tviseba aqvs. is adreve mixvda, rom, Tu
gsurs sazogadoebis sadave xelSi geWiros, misi marTvac unda icode.
erTnairad unda gexerxebodes qebac da qilikic. massaviT am orive niWiT
ase uxvad dajildoebuli adamiani iSviaTia. is erTiT acdunebs, meoreTi
ki SiSs hgvris. mas pativs ar scemen, magram epirferebian. sazogadoeba
sifrTxiles ufro iCens, vidre gabedulebas, brZolasa da Widils Segu-
ebas amjobinebs.
verc madam de mertei da verc sxva qali ver gabedavda am yaidis mama-
kacTan Caketiliyo sadRac sofelSi, TiTqmis martodmarto, arada, yve-

40
laze mokrZalebul da patiosan qals xvda wilad aseTi udardelobis
magaliTi gamxdariyo! mapatieT, amas Tqvendami megobroba malaparakebs,
Cemo keTilo megobaro, Tqvenma patiosnebam SiSis grZnoba gagiqroT
da aman gacdunaT. aba, dafiqrdiT, vin iqnebian Tqveni msajulebi? erTi
mxriv, fuqsavati adamianebi, romelTac patiosnebis ar swamT, radgan
maT wreSi aseTi aravinaa, meore mxriv ki, borotebi, romlebic ise
moiqcevian, viTom, ar sjeraT patiosnebis, radgan SurisZieba undaT
Tqvenze. Tavad gansajeT, rasac axla akeTebT, aseT saqciels mamakacebic
ver gabedaven. im axalgazrdebs Sorisac ki, romelTaTvisac musie de
valmoni udavo orakulad iTvleba, bevri misgan Tavs Sors iWers. Tqven
ki ar geSiniaT! dabrundiT male, gevedrebiT... Tu am daskvnebs sakmarisad

PY
ar CaTvliT, endeT Cems megobrul winaTgrZnobas... iqneb Cemi Txovna
metismetad mkacri geCvenoT, magram mirCevnia zedmeti mzrunvelobiT
SegawuxoT, vidre megobrisadmi usulguloba gamoviCino.
***dan, 24 agvisto, 17**

33-e werili
CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
Zvirfaso vikont, sanam warmateba gafrTxobT, Tqvens mowinaaRmdeges
Tqvenve aiaraRebT da arc gamarjvebis survili geuflebaT, aba, ra
giTxraT? Tqveni saqcieli ase frTxili rom ar iyos, zedmet sibriyved
'T
CavTvlidi. marTali giTxraT, mgoni, Tavs ityuebT.
gsayvedurobT ara imas, rom xelsayreli momenti gauSviT, romelic
SeiZleba arc arsebobda, im imediT, rom kvlav mogecemodaT (Tumca win-
dauxedavi nabiji Znelad gamoswordeba), aramed imas, rom miwer-mowera
gaaCaReT. aramgonia, gaTvaliswinebuli gqondeT, es sad migiyvanT. iqneb
N

fiqrobT, rom am werilebiT CaagonebT, damnebdiTo? carielma sityvebma


ki ara, grZnobam unda STaunergos amisi survili. Tu gsurT sawadels
miaRwioT, mtkicebas ki ar unda mohyveT, guli unda auCuyoT. werilebiT
O

gulis aCuyebas ra azri aqvs, Tu mis gverdiT ar iqnebiT da SemTxvevas


ar gamoiyenebT? gindac rom Tqveni mWevrmetyveluri werilebiT qals
Tavbru daaxvioT, imis imedi nu geqnebaT, es didxans gastans da qalbatoni
D

gons moegeba. aba, dafiqrdiT, ramdeni droa saWiro werilis dasawerad,


mere ki mis gadasacemad. isic gaiTvaliswineT, rom im yaidis qals, rog-
oric Tqveni RvTismosavia, gana didxans SerCeba imis survili, rac ar
surs, rom odesme hqondes? es xerxi patara gogoebTan Tu gamodgeba;
roca isini weren: `me Tqven miyvarxarT~, ar ician, rom _ me gnebdebio _
gulisxmoben. madam de turveli ki imdenad gonieria, rom kargad erkveva
sityvebis mniSvnelobaSi; miuxedavad im upiratesobisa, masTan saubarSi
rom moi poveT, Tavis werilSi mainc gagkicxaT. mere ici, ra moxdeba?
roca kaci kamaTs daiwyebs, Semdeg ukan daxeva uWirs. Tu vecdebiT swori
daskvnebis gamotanas, amas kidec vaxerxebT. mere ki, ginda ar ginda,
mainc im daskvnebs eyrdnobi, raTa sakuTar Sexedulebebs ar uRalato.

41
metic: mikvirs, Tavad rom ver SeamCnieT, satrfialo werilebSi yvelaze
Zneli imis daweraa, rasac ar ganicdi, Tan ise, rom marTals hgavdes.
aki igive sityvebs xmarobT, oRond isini sxvanairad, ufro kargad unda
daawyoT, meti araferi. aba, gadaikiTxeT Tqveni werili, imdenad dala-
gebuli wyobaa, yoveli winadadebiT Tavs amJRavnebT. mwams, rom Tqveni
qalbatoni sakmaod gamoucdelia da amas ver SeamCnevs, magram es xom
araa mTavari? werili ver moaxdens TavisTavad did gavlenas. romanebsac
xom es nakli aqvT. avtori Tavs ar zogavs, rom mkiTxveli CaiTrios, is
ki gulgrili rCeba. `eloiza~ erTaderTi gamonaklisia da miuxedavad
mwerlis niWierebisa, swored es dakvirveba mafiqrebinebs, rom is
namdvili ambis mixedviTaa Seqmnili. saubrisas sul sxvaa. Tu mamakacs

PY
mgrZnobiare xmis, cremlebis Rvris, vnebiani, nazi mzeris unari aqvs,
mere ki areulad laparakobs mRelvarebis, dabneulobis gamosaxatavad,
swored maSinaa is siyvarulSi enawyliani, miT umetes, rom satrfialo
sagani xels uSlis azris mokrebaSi da damarcxebis survils uCens.
merwmuneT, vikont! raki gTxovs, nuRar miswerT werils. damijereT da

CO
gamoasworeT Secdoma. SeecadeT masTan laparaki moaxerxoT. iciT, mag qals
ufro meti Zala hqonia, vidre megona. kargad icavs Tavs. werili grZeli
rom ar yofiliyo, arc gascemda Tavs; mxolod madlierebis gamomxatveli
winadadeba gaZlevT yvelafris Tavidan dawyebis SesaZleblobas.
vfiqrob, gamarjveba unda irwmunoT. is erTbaSad imden sityvasa da
energias xarjavs, vgrZnob, Tavdacvis es saSualebebi male gamoeleva.
'T
orive werils ukan gigzavniT. Tu frTxilad iqnebiT, nanatri dRe gew-
vevaT da werilebsac aRar daelodebiT. gviani rom ar iyos, patara
volanJze mogiyvebodiT. is did warmatebebs aRwevs. mec kmayofili var
misiT. vfiqrob, Cemi Canafiqri ufro adre aRsruldeba, vidre Tqveni.
gaixareT, vikont! dReisTvis kmara, gemSvidobebiT.
N

***dan, 24 agvisto, 17**


O

34-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
oh, ra enawyliani brZandebiT, Cemo megobaro, magram rad iRliT Tavs
D

imis mtkicebiT, rac yvelasTvis aSkaraa? siyvarulSi warmateba rom


gvqondes, weras laparaki sjobiao, ambobT. sul esaa Tqveni werilis
arsi. vin ar icis, rom laparakic da werac cdunebis xelovnebis anabanaa.
am wesis mimarT erT gamonakliss uSvebT, sinamdvileSi ki ori arsebobs.
gogonebi werilebis weras morcxvobis gamo amjobineben da gamoucde-
lobis gamo nebdebian. magram nu daviviwyebT imaTac, Wkvianebad rom
moaqvT Tavi, am gzas Tavmoyvareobis gamo rom irCeven da pativmoyvare-
obis wyalobiT maxeSi ebmebian. mwams, magaliTad, rom grafinia de b.-m
pirvelsave werilze uyoymanod imitom ki ar mi pasuxa, Cemi siyvaruli
hklavda, iseve, rogorc me ar mklavda misi, aramed undoda siyvarulze
rac SeiZleba mWevrmetyvelurad elaparaka.

42
asea Tu ise, nebismieri advokati getyviT, rom zogadi kanoni yovel
kerZo SemTxvevaze ar vrceldeba. ggoniaT, arCevanis winaSe vdgavar,
werili mivwero Tu velaparako? ara! 19-Si momxdari ambis Semdeg, Cemi
ugulo qalbatoni TavdacviT politikaze gadavida, Sexvedrebs gaurbis
da am ambavSi moxerxebiT mjobnis. ase Tu gagrZelda, iZulebuli viqnebi,
upiratesobis mosapoveblad sxva gzebs mivmarTo. ar minda davmarcxde.
Cemi werilebic Cvens Soris patara omis sababia. araTu pasuxs ar mwers,
werilebis miRebac ar unda. TiToeuli werilisTvis sagangebo xriki
unda movigono, Tan ar vici, gamimarTlebs Tu ara.
xom gaxsovT, ra advilad gadaveci pirvelad werili, arc meore weri-
lis gadacema gamWirvebia. mTxova misi werili damebrunebina. amis nacv-

PY
lad Cemi werili miveci. amitom Cemze nawyenia. SesaZloa, Wirveulobs,
an iqneb misi keTilzneobaa mizezi, rac lamisaa, davijero; mesame werili
arafriT ar aiRo, magram am uaris gamo iseT uxerxul mdgomareobaSi
Cavarda, rom, albaT, Wkuas iswavlis.
marTali giTxraT, es sulac ar gamkvirvebia; rom aeRo, vifiqrebdi,

CO
saqme ukve aewyo-meTqi, arada, misgan xangrZliv Tavdacvas velodi. is
xriki sul SemTxveviT momivida TavSi da Semdegi werili ukve sxva
konvertSi Cavde. dro vixelTe, roca Tavs ilamazebda, mamida da moaxle
qalic masTan iyvnen. swored maSin Sevugzavne werili Cemi egeris xeliT.
Tan davabare eTqva: es is qaRaldia, me rom mTxova. vicodi, uxerxul
axsna-ganmartebas Tavs aaridebda da werils aiRebda. Cemma egerma Seam-
'T
Cnia (me vTxove, dakvirveboda), qals saxeze almurma gadahkra. amis
mizezi ufro Secbuneba iyo, vidre mrisxaneba.
Tavs gamarjvebulad vTvlidi: madam de turveli an Seinaxavda am
werils, an damibrunebda. orive SemTxvevaSi masTan pirispir Sexvedra
meloda. ase erTi saaTis Semdeg misma msaxurma konverti gadmomca. sas-
N

urveli xelwera vicani, swrafad gavxseni da... xelSi Cemi werili SemrCa,
gauxsneli da orad mokecili. es mzakvroba, albaT, SiSma moafiqrebina,
vaiTu, masze naklebi sifrTxile gamomeCina da xmaurs ar movridebodi.
O

vici, kargad micnobT da aRar mogiyvebiT, rogor gavmwardi. ra unda


meqna? isev gonebas movuxme da axali gzebis Zieba daviwye. ai, ra movifi-
qre: am sasaxlidan dilaobiT werilebis amosatanad midian xolme. fosta
D

aqedan sam milzea. saamisod mowyalebis Sesagrovebel saeklesio yul-


abis msgavs saketian yuTs iyeneben. am yuTis erTi gasaRebi fostis uf-
ross aqvs, meore ki _ madam de rozmonds. dRis ganmavlobaSi ojaxis
wevrebi TavianT werilebs am yuTSi agdeben, saRamos ki fostaSi agzav-
nian. diliT ki iqidan moaqvT sasaxlis misamarTze gamogzavnili wer-
ilebi. am saqmianobas msaxurebi rig-rigobiT ewevian. amjerad Cemi msa-
xuris rigi ar iyo, magram Tavi daivaldebula, Cems saqmeze mainc iqiT
var wasasvlelio.
amasobaSi werili gavamzade. konvertze Secvlili xeliT davawere
misamarTi da safosto Stampic diJonisas mivamsgavse. msiamovnebda, misi
qmris uflebebiT rom vsargeblobdi; is swored am qalaqSi iyo. Cemi

43
qalbatoni mTeli dRe diJonidan werilis miRebas natrobda. saWirod
CavTvale misTvis es siamovneba mimeniWebina.
vfrTxilobdi da amitom Tadarigic daviWire, es werili sxva werilebs
Sevurie. amgvarad, SemeZlo Tvali medevnebina, ras izamda mis danaxvaze.
rogorc wesi, fosta sauzmis dros moitanes.
madam de rozmondma yuTi gaxsna. `diJonidan aris~, _ Tqva da madam de
turvels baraTi miawoda. es Cemi meuRlis xelwera ar ariso, warmoTqva
qalma SeSfoTebuli xmiT da konverti swrafad gaxsna. pirvelive
striqonma yvelaferi amcno. ise aforiaqda, mamidaCemma hkiTxa: `ra da-
gemarTaT?~ mec mivuaxlovdi: `saSineleba xom araferia mag werilSi-
meTqi?’~ sabralo Tvalebdaxrili idga, xmas ar iRebda. Secbuneba rom

PY
daeZlia, viTom werils kiTxulobda, Tumca wakiTxvis Tavi ar hqonda.
misi foriaqi maxarebda da mis gasaRizianeblad davsZine: `mgoni, damSvid-
diT kidec, imedi maqvs, werilma ufro gagaocaT, vidre guli gatkinaT.~
maSin sibrazem sifrTxileze ukeTesi samsaxuri gauwia. `es werili Seura-
cxyofas mayenebs. mikvirs, rogor gamibedes.~ `ki, magram, vin mogweraT?~

CO
_ sityva Seawyvetina madam de rozmondma. `xels aravin awers, _ upasuxa
ganrisxebulma lamazmanma, _ werilic da damweric erTnairad mezizReba.
aRar Rirs amaze laparaki.~ mere es Tavxeduri ustari gadaxia, jibeSi
Caido, wamodga da gavida.
marTalia, qalbatoni gagvibrazda, magram werili xom masTan darCa.
imedi maqvs cnobismoyvareoba dasZlevs da baraTs bolomde CaikiTxavs.
'T
yvelaferi rom mogweroT, werils ver davasruleb. gigzavniT orive
Cemi werilis Sav variants da Tqven yvelaferi gecodinebaT. Tu gsurT
am mimoweris ambavi SeityoT, Cemi batisfexuri xelweris garCevac unda
iswavloT, radgan misi kidev erTxel gadaTeTrebiT guls namdvilad
ar gaviwyaleb. mSvidobiT, Cemo kargo megobaro.
N

***dan, 25 agvisto, 17**

35-e werili
O

prezidentis meuRles, madam de turvels vikont de valmonisgan


ra gaewyoba, unda dagemorCiloT, unda dagimtkicoT, rom miuxedavad
im araswori Sexedulebebisa, rac Cemze gaqvT, mainc myofnis moTmineba,
D

Tavs ufleba mivce gisayveduroT da sakmao vaJkacobac imisTvis, rom


ufro meti msxverpli gaviRo. mibrZanebT davdumde da dagiviwyoT!
keTili! Sevecdebi Cavikla Cemi siyvaruli da, Tu SevZeli, daviviwyo is
sisastike, riTac Cems siyvaruls pasuxobdiT. cxadia, mxolod survili
_ yovelmxriv meamebina TqvenTvis _ ar aRmoCnda sakmarisi. vaRiareb,
Tqvengan Sewynarebis damsaxureba, romelic ase mWirdeba, ar niSnavs
mis iZulebiT mopovebas. Tu Cemma siyvarulma SeuracxgyoT, Tu is codvad
migaCniaT, ar daiviwyoT, rom am codvis mizezic da gamarTlebac Tavadve
xarT. arc is daiviwyoT, rom ukve miveCvie TqvenTan gulis gadaSlas;
miuxedavad imisa, es ndoba sikeTes ar miqadda, mainc ver SevZeli grZno-
bebis daokeba. Cems gulaxdilobas Tavxedobas uwodebT. am faqizi, wrfeli

44
da saTno siyvarulis jildod Tavidan miSorebT. siZulvilzec melapar-
akebiT. aseT mopyrobaze vin ar daiCivlebda? magram me gemorCilebiT,
udrtvinvelad vitan yvelafers. laxvars laxvarze ar iSurebT CemTvis,
me ki mainc geTayvanebiT, mainc gemorCilebiT, imitom, rom Cemi grZnob-
ebis meufe xarT. Tu Cemi siyvaruli yvelafers uZlebs da ar SegwevT
misi Cakvlis Zala, es imitom, rom is Tqvenve SeqmeniT.
nu ggoniaT Cemken mobrunebas gTxovdeT, amis imedi arasodes mqonia.
arc sibraluls veli Tqvengan, Tumca SemeZlo molodini mqonoda, Tu
gavixsenebT im gulisxmierebas, zogjer rom iCendiT Cemdami, magram
imis ufleba ki, vfiqrob, maqvs _ gTxovoT, samarTliani iyoT!
Tqvengan Sevityve, rom viRac viRacebma Cemze cudi warmodgena Segiqmnes

PY
da rom gageziarebinaT Tqveni megobrebis rCeva, axlosac ar gamikareb-
diT. ki magram, ar metyviT, vin arian ase mondomebuli megobrebi? cxadia,
TavdaWerili da maRali zneobis xalxi winaaRmdegi ar iqneba, maTi vina-
oba rom daasaxeloT. albaT, arc moindomeben CrdilSi darCenas da
sulmdabal cilismwameblebTan Tavis gatolebas.

CO
aba, dafiqrdiT, madam, raki amis gamo msjiT, ufleba maqvs vicode
kidec maTi vinaobac da braldebanic. braldebuls msjavrs ise veravin
gamoutans, Tu ar etyvian, ras abraleben an vin abralebs. me sxva wyal-
obas arc viTxov, winaswar gaZlevT pirobas, Tavis gamarTlebas SevZleb
da imasac, rom braldebani ukan wavaRebino.
me arafrad mimaCnia is xalxi, usafuZvlod rom cdiloben sxvebs Cirqi
'T
moscxon. Tqvendami pativiscemas es ar exeba. mzad var Tqvengan pativis-
cemis mopovebas mTeli sicocxle Sevalio. vis SeuZlia amis saSualeba
momispos da amisTvis ar daisajos? Tqveni pativiscema miT ufro Zvir-
fasia CemTvis, rom mas unda vumadlode Turme im saTxovars, risi
Txovnisac geSiniaT, rac, Tqvenive TqmiT, Tqvens madlierebas daimsaxu-
N

rebs. momeqeciT ufro samarTlianad, nu damimalavT Tqvens survilebs,


Tuki Tavad ver mivxvdebi amas, da am tvirTisgan gagaTavisuflebT. Tqveni
xilviT moniWebul siamovnebasTan erTad Tqveni samsaxuriTac gamxadeT
O

bednieri da camde agiyvanT sikeTisTvis; ra giSliT xels? imedia, uaris


Tqma ar gaSinebT. ai, amas ki ver gapatiebdiT. Tu werils ar gibrunebT,
es Cems uars sulac ar niSnavs. damijereT, iqneb Tqvenze metad is arc me
D

mWirdeba! radgan Tu aqamde mjeroda Tqveni wrfeli sulis, mxolod am


werilSi gxedavT iseTs, rogorc gsurT meCvenoT. RmerTs Tqvens TanagrZ-
nobas vevedrebi, magram werilidan vxvdebi, oRond es survili ar amis-
ruloT, mzad xarT cxra mTas iqiT gadaikargoT. Tu Tqveni xilva aZlie-
rebs da amarTlebs Cems siyvaruls, es werili mimtkicebs, rom Cemi
siyvaruli SeuracxgyofT. Tu Tqveni xilvisas siyvaruls udides sikeTed
miviCnev, Tqvens werils rom gadavikiTxav, tanjva memateba. axla xom
xvdebiT, rom misi dabruneba CemTvis didi bedniereba iqneboda. misi
dabrunebis moTxovna ki maniSnebs, ar davijero, rac Sig weria. imedia,
eWvi ar geparebaT, ra sixaruliT dagibrunebdiT mas.
***dan, 21 agvisto, 17**

45
36-e werili
madam de turvels vikont de valmonisgan
(diJonis safosto beWdiani werili)
madam, dRiTidRe mkacri da sastiki xdebiT. gavbedav da getyviT, rom
Sewynarebaze ufro metad usamarTloba SemogCveviaT. mas Semdeg, rac
damsajeT, mosmenac ar gindaT Cemi; albaT, gerCivnaT, Cemi werili sulac
ar wagekiTxaT, vidre pasuxi gagecaT. Cems werilebs jiutad ar kiTxul-
obT. zizRiT mibrunebT ukan, maiZulebT xrikebs mivmarTo swored maSin,
roca Cemi erTaderTi mizani Cems gulwrfelobaSi Tqveni darwmunebaa.
amitomac unda momitevoT is xerxi, rasac mivmarTe. Cemi wrfeli grZno-
bebi rom aRiaroT, ukeT unda gaecnoT maT. swored amitom moviqeci ase.

PY
imedi maqvs, mapatiebT da ar gaikvirvebT, rom siyvaruli ufro gambeda-
via, vidre gulgriloba _ am grZnobas gzas rom uRobavs. neba miboZeT,
guli mTlianad gadagiSaloT. is Tqven gekuTvniT da mas unda icnobdeT.
madam de rozmondTan Camosvlisas winaswar ar mifiqria, aq ra bedi
meloda. ar vicodi, Tu misi stumari brZandebodiT. gulwrfelad getyviT,

CO
romc mcodnoda, sulac ar avforiaqdebodi. ar gegonoT, Tqvens silamazes
ar vafaseb, es SeuZlebelia, magram radgan mudam miCveuli viyavi, rom
survilebis moZalebisas maT maSinve vikmayofilebdi, WeSmariti siyvaru-
liT arasodes davtanjulvar.
Tavad xarT mowme, madam rozmondi rogor mTxovda cota xans kidev
davrCeniliyavi. hoda, xaTriT, bunebrivia, davTanxmdi. aqauri cxovreba
'T
Cemi Cveuli cxovrebis wesisgan Zalian gansxvavebulia, Tumca axalTan
Segueba ar gamWirvebia. amis mizezi arc miZebnia, yvelafers Cemi rbili
xasiaTiT vxsnidi, ris Taobazec ukve mogaxseneT.
samwuxarod (Tumca, ratom samwuxarod!), ufro axlos gacnobis Semdeg
male mivxvdi, Tqveni momxibvleloba, danaxvisTanave rom ganmacvifra,
N

Tqveni Rirsebis sul mciredi nawili yofila. Tqvenma angelozis bunebam


gamaoca da damimona. Cemi suli Tqvens dauflebas ar eswrafvoda. is
cdilobda misi Rirsi gamxdariyo. mindoda Cemi warsulis mimarT Sem-
O

wynarebloba gamogeCinaT, Tqvens TanagrZnobaze vocnebobdi da amas


veZebdi Tqvenive sityvebSi, mzeraSi, romelic sawamlavs afrqvevda da
miT ufro damRupveli iyo, radgan arc Tqven icodiT amis Sesaxeb da
D

arc me maeWvebda. male vigrZeni siyvaruli, xolo misgan moniWebuli


usiamovnebebisgan ki jer Sors viyavi. radgan samudamo dumili avir-
Cie, uSiSrad, Tamamad miveci Tavi am netar grZnobas, romelic dRiTidRe
meufleboda. Tqveni naxva male moTxovnilebad meqca. rogorc ki Tvals
moefarebodiT, guli mekumSeboda, Tqveni fexis xma guls miCqarebda,
TqveniT da TqvenTvis varsebobdi. magram unda aRiaroT, _ mxiarulebasa
Tu mniSvnelovan ambebze saubrebis dros gana erTxel mainc wamomcdenia
sityva Cemi gulis saidumloze?
bolos dadga dRe, romelmac Cemi bedi ukuRma daatriala. raRac auxs-
neli gangebis nebiT am ubedurebis saTave didsulovani saqcieli gaxda.
diax, madam, RatakTa mimarT gaRebulma Cemma wyalobam keTilSobili

46
grZnoba gagiRviZaT, ramac kidev ufro dagamSvenaT da saTnoebiT agav-
soT. maSin sabolood amiforiaqeT isedac dauokebeli siyvaruliT savse
guli. iqneb gaixsenoT, dabrunebisas rogori Sewuxebuli viyavi. uSede-
god vuZaliandebodi ltolvas, romlis moTokvac aRar SemeZlo.
amUuTanasworo brZoliT Zalagamoclili gauTvaliswinebelma SemTxve-
vam TqvenTan pirispir damtova. maSin ki, gamogitydebiT da, Tavi veRar
Sevikave, Cemma gulma veRar daitia saTqmeli Tu cremli, magram miTxariT,
gana es danaSaulia? Tu es marTlac asea, gana sakmarisad ar davisaje
sastiki gancdebiT?
uimedo siyvaruliT gawamebuli mxolod Sebralebas gTxovT, Tqven ki
siZulvilis mets arafers imetebT. Cemi bedniereba Tqveni xilvaa, Tumca

PY
ki, SiSiT Tvals ver gisworebT. o, ra satanjvelSi CamagdeT! dRisiT
vcdilob, Cemi tanjva ar gavamJRavno, mTeli Rame ki vitanjebi. xolo
Tqven, mSvids da uSfoTvels, Cemi tanjva imdenad gainteresebT, ramden-
adac amis mizezs warmoadgenT da gaxarebT kidec Cemi aseTi yofa. arada,
isev Tqven CiviT, me ki Tavi unda vimarTlo.

CO
ai, madam, Tu gnebavT mTeli simarTle, Tqven rom codvad miTvliT,
Tumca ajobebda, ubedureba gewodebinaT. wminda, wrfeli siyvaruli,
Tqvendami WeSmariti pativiscema, sruli morCileba _ ai, ra grZnobebi
STamagoneT! ar SemeSindeboda eg grZnobebi RvTaebisTvisac mimeZRvna.
gTxovT, iyoT masaviT mowyale, radgan Tqvenc xom misi saukeTeso qmni-
leba xarT! ifiqreT Cems mdgomareobaze, imaze, rom Tqveni wyalobiT
'T
xan sasowarkveTili var, xan netarebiT aRsavse, rom Tqveni erTi sityva
samaradisod gadawyvets Cems beds.
***dan, 23 agvisto, 17**

37-e werili
N

madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan


vemorCilebi Tqvens rCevebs, radgan vici, Cemdami megobroba grjiT
ase. Tqvens azrs yovelTvis viziareb, radgan yovelTvis WeSmaritebas
O

emsaxureba. mzad var isic vaRiaro, rom musie de valmoni marTlac Za-
lian saxifaTo kaci yofila, Tuki SeuZlia ase iTvalTmaqcos _ erTdro-
ulad iyos iseTic, rogoric aq Cans, da iseTic, rogoradac axasiaTebT.
D

rac unda iyos, radgan ase mTxovT, Tavidan moviSoreb, yovel SemTxvev-
aSi, Sevecdebi; Tumca umetesad, is, rac saTqmelad advilia, Sesasrule-
blad Znelia.
axlac SeuZleblad mimaCnia es mamidamiss vTxovo. amiT orives vawye-
nineb. arc me vfiqrob gamgzavrebas. jer erTi, Cemi meuRlis, musie de
turvelis gamo, razec adre mogaxseneT; meorec _ Cemma gamgzavrebam
SesaZloa gaabrazos musie de valmoni da araferi SeuSlis xels, rom
parizSi gamomyves! gana misi qalaqSi dabruneba ar iqneba ucnauri? gana
me ar viqnebi amis mizezi, anu aseTad ar gamovCndebi sazogadoebis Tva-
lSi? amas xom isev soflad Sexvedra sjobs, sadac yvelam icis, rom
madam de rozmondi misi naTasavia da Tan Cemi megobaric.

47
ukeTesia Tavad vaiZulo aqedan wasvla. vici, amis Tqma ar iqneba adv-
ili. aki sul cdilobs damimtkicos, rom ufro wesieri kacia, vidre sxvebs
hgoniaT, magram iqneb mivaRwio kidec sawadels. vecdebi ase moviqce da
amiT davrwmunde, marTals ambobs Tu ara _ wesier qalebs arasodes
hqoniaT da arc eqnebaT Cemze Civilis sababio. Tu musie de valmoni
aqaurobas datovebs da Txovnas Semisrulebs, amiT Cemdami pativiscemas
daamtkicebs. ramdenadac vici, TiTqmis mTeli Semodgoma apirebda Tavis
mamidasTan darCenas. Tu Cems Txovnas ar Seasrulebs, aRar davayovneb
da TviTon gavemgzavrebi. gpirdebiT, ase moviqcevi.
amas Tqvendami megobroba mavalebs. vCqarob Tqveni survili Sevasrulo
da dagimtkicoT, Tumca musie de valmons metismeti TavgamodebiT vicavdi,

PY
mainc mzad var, Tqveni rCevebi movismino da gaviziaro kidec.
pativi maqvs da a.S.
***dan, 25 agvisto, 17**

38-e werili

CO
vikont de valmons madam de merteisgan
es-es aris miviRe Tqveni werilebis dasta, Zvirfaso vikont, Tu TariRi
zustia, maSin erTi dRiT adre unda mimeRo. asea Tu ise, dros ki gamov-
naxav maT wasakiTxad, magram pasuxis gacemas veRar movaswreb. amitom
sjobs mxolod miReba dagidasturoT da sxva sakiTxze gesaubroT. Tumca
ra maqvs saTqmeli? SemodgomiT parizi carielia. erT mosawon mamakacs
'T
veRar Sexvdebi. amgvarad, ukve erTi Tvea Zalian wesierad viqcevi. Cemi
Sevalies adgilas yvelas mobezrdeboda aseTi erTguleba. raki saqme
araferi maqvs, gadavwyvite patara volanJiT Seviqcio Tavi. swored
masze msurs mogweroT.
verc warmoidgenT, vikont, ra gauSviT xelidan; ra moxdeboda, am
N

balRisadmi meti yuradReba gamogeCinaT! gogona marTlacda saocaria.


jer arc xasiaTi gaaCnia da arc am cxovrebisa gaegeba rame. masTan
urTierToba ioli da sasiamovnoa. ara mgonia, grZnobebma Tavdaviwye-
O

bamde miiyvanos, magram, Cans, gancdebs mowyurebulia. arc Wkua aqvs da


arc eSmakoba, magram Sinaganad, rogorc ityvian, iseTi crua, xandaxan
mec ki makvirvebs da rac warmatebis sawindaria. Tumca erTi SexedviT
D

miamiti da umankoa, bunebiT alersiani, es misi Tviseba xandaxan Zalian


mitacebs, radgan araferi gaegeba imis, ris gagebasac ase eswrafvis. zog-
jer iseTi mouTmenelia, gagecinebaT. xan tiris, xan icinis, xan brazobs;
mec ki vixiblebi, iseTi gulubryvilobiT mevedreba, rom gavanaTlo.
marTali giTxraT, mSurs kidec imis, visac wiladxvdeba es siamovneba.
ar vici, giTxariT Tu ara, ukve oTxi-xuTi dRea, misi mesaidumlis
pativi maqvs. albaT, mimixvdebiT, rom jer Zalian mkacri ieri miviRe,
magram rogorc ki Sevatyve, rom egona Tavis suleluri daskvnebiT da-
marwmuna, ise movaCvene Tavi, TiTqos, marTla movuwone. mas mTeli
arsebiT sjera, rom am warmatebas Tavis mWevrmetyvelebas unda umadlo-
des. es sifrTxile imitom gamoviCine, saxeli ar Semlaxoda. werilis

48
daweris uflebac miveci, imisi nebac davrTe, werilSi sityva `miyvarxar~
exmara da imave dRes, ise, rom eWvic ar Sehparvia, dansenTan pirispir
Sevaxvedre. warmoidgineT, danseni imdenad briyvia, erTi kocnac ki ver
gamostyua. leqsebs ki, icocxle, iseTebs wers! RmerTo Cemo, ratom arian
Wkviani mamakacebi esoden doylapiebi! danseni ki iseTi uWkuoa, aRar
vici, ra movuxerxo.
swored axla rogor gamomadgeboda Tqveni Tavi. sakmaod axlos xarT
dansenTan da SegiZliaT misi ndoba moi povoT. am SemTxvevaSi Cvens
saqmes wyali ar gauva. raRas ayovnebT, mouxerxeT rame mag Tqvens qal-
batons, sulac ar minda Jerkuri ubedurebas gadaurCes. sxvaTa Soris,
guSin masze velaparake am gogucanas da ise kargad davusuraTe, aTi

PY
weli misi colic rom yofiliyo, ase ar SesZuldeboda. unda aRvniSno
isic, rom imave dros qadagad gadaviqeci colqmrul erTgulebaze la-
parakiT. am sakiTxSi udidesi simkacre gamoviCine. amiT, erTi mxriv, mis
TvalSi znekeTili adamianis saxels davimsaxureb, visac metismeti Sem-
wynarebloba ar epatieba, meore mxriv ki, siZulvils gavuRviveb momavali

CO
qmrisadmi, visac am gogonas saCuqrad vumzadeb. dabolos, imedi maqvs,
Tu davarwmune, siyvaruls danebdes, radgan qalwulad yofnis Zalian
mcire dro darCa, miT metad ecdeba es dro ar dakargos.
mSvidobiT, vikont, viwyeb Cemi Tavis mokazmvas, mere ki Tqveni
erTtomeulis kiTxvas Sevudgebi.
***dan, 27 agvisto, 17**
'T
39-e werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Cemo Zvirfaso sofi, sevda momeria, adgils veRar vpoulob. TiTqmis
mTeli Rame tirilSi gavatare. ara, ver vityvi, bednieri ar var-meTqi,
N

magram guli migrZnobs, rom es didxans ar gastans.


guSin madam de merteisTan erTad operaSi viyavi. bevri visaubreT
Cems gaTxovebaze, magram sasikeTo veraferi Sevityve. mgoni, oqtombris
O

TveSi graf de Jerkurze mi pireben gaTxovebas. is Turme mdidari, warCi-


nebuli kacia, romeliRac polkis polkovniki. es yvelaferi kargi, magram
jer erTi, Turme beberia, warmogidgenia, sul cota ocdaTeqvsmeti wlis!
D

garda amisa, madam de merteim miTxra, xasiaTiT uJmuri da mkacriao,


SiSobs kidec, rom mis xelSi bednieri ar viqnebi; isic Sevatyve, rom
madam de mertei amaSi darwmunebulicaa, magram pirdapir ar meubneba,
ar unda guli matkinos. mTeli saRamo colis movaleobaze melapara-
keboda. madam de mertei ar malavs, rom musie de Jerkuri arc ise sasia-
movno kacia, magram mainc marwmunebs, unda giyvardeso. kidev is miTxra,
roca gaTxovdebi, dansenis siyvarulze uari unda Tqvao, es xom SeuZle-
belia?! merwmune, sofi, danseni mudam meyvareba. ici, ras getyvi, mgoni,
sjobs, sulac ar gavTxovde. musie de Jerkurma, rogorc unda, ise mixedos
Tavis saqmeebs, me xom ar momindomebia masze gaTxoveba! axla korsikaSia,
aqedan sakmaod Sors. netav, sulac iq darCes! monasterSi dabrunebis

49
rom ar meSinodes, dedaCems kargadac movaxsenebdi, rom ar minda aseTi
qmari, magram iqneb gaCumeba sjobs, uaresi rom ar gamovides. aRar vici,
ra vqna. vgrZnob, musie danseni ise arasdros myvarebia, rogorc axla.
metireba, roca maxsendeba, rom Zveleburad cxovrebis erTi TveRa damrCa.
mxolod madam de merteia Cemi erTaderTi nugeSi. iseTi keTilia! Cems
dardsa da naRvels iziarebs, iseTi Tbili adamiania, mis gverdiT dardi
TiTqos miqreba. amasTan, sasargeblo rCevebsac maZlevs; Tuki rame Se-
vityve, misi damsaxurebaa. iseTi kargi adamiania, rasac vfiqrob, yvela-
fers veubnebi, sulac ar merideba. Tu naTqvams ar momiwonebs, damtuqsavs
xolme, magram ise alersianad, rom mere, Semosarigeblad, mTeli suliTa
da guliT vkocni. mis siyvaruls xom mainc aravin damiSlis? hoda, Za-

PY
lianac mixaria. Sevpirdi, roca xalxSi viqnebiT, misdami siyvaruls ase
ar gamovxatav, miT umetes, dedaCemis TandaswrebiT, raTa Sevalie dansenis
mimarT eWvi ar aReZras. damijere, Cemi cxovreba sul rom dRevandels
hgavdes, Cemze bednieri aravin iqneboda. mxolod es autaneli musie
Jerkuri miwyalebs guls. aRar minda mag kacze laparaki, Torem isev

CO
sevda Semomawveba. sjobs, dansens werili mivwero. mxolod Cems siyv-
arulze vuambob, dards ar gavuziareb, guli rom ar vatkino.
mSvidobiT, Cemo keTilo, xom xedav, araferi gaqvs sasayveduro. yvela-
fris miuxedavad mainc miyvarxar da werilis moweras vaxerxeb.1
***dan, 27 agvisto, 17**

40-e werili
'T
markiza de merteis vikont de valmonisgan
is ar makmara Cemma gulqva qalbatonma, pasuxs rom ar mcems werilebze
da maT miRebaze uars meubneba, axla unda Tavisi xilvis saSualebac
momispos da aqauroba damatovebinos. kidev ufro is gagakvirvebT, rom
N

vemorCilebi am sisastikes, romlisTvisac, vici, gamkicxavT. magram, vfi-


qrob, mas ufleba unda mivce rame mibrZanos, radgan brZaneba mbrZanebe-
lsac uborkavs xel-fexs; Tanac is moCvenebiTi Zalaufleba, romelsac
O

viTomda vaniWebT qalebs, maxea, romelSic iolad ebmebian. amasTan


qalbatoni ise koxtad axerxebs CemTan marto darCenis SemTxveva aicdi-
nos, rom saxifaTo mdgomareoba Semeqmna, saidanac Tavi aucileblad
D

unda daviZvrino. hoda, vSiSob, vaiTu, Cem danaxvaze guli aRar auCqrol-
des. arada, kargad iciT, Tu ra Znelia aseTi ganwyobis Secvla.
albaT, xvdebiT, rom Cemi morCileba raRac pirobasac gulisxmobs.
vizrune imazec, rom im pirobaTa Soris erTi iseTi yofiliyo, romel-
sac ver Seasrulebda. es fandi xels Semiwyobda Cems nebaze memoqmeda:
sityva an Semesrulebina, an damerRvia. aseve imaSic, rom werilobiTi
kamaTi gameba masTan, roca is kmayofili iqneboda Cemi saqcieliT, an im
dros, roca moisurvebda mec kmayofili vyofiliyavi misiT. imaze aRa-
rafers vityvi, rom marTlac uniaTo viqnebodi, qalbatonis uaris Sem-
TxvevaSi erTi jildo mainc rom ar dametyuebina.
1
aq gamovtoveT sesili volanJisa da dansenis werilebi, romlebic nakleb sainteresoa (avt.).

50
raki Cemi daskvnebi gagacaniT, bolo ori dRis ambebsac getyviT. damam-
tkicebel sabuTad Cemi qalbatonis werils Cems pasuxsac davurTav. gana
monaxavT sadme iseT zust JamTaaRmwerels, rogoric me var?
xom gaxsovT, ra STabeWdileba moaxdina diJonidan gamogzavnilma Cemma
guSinwindelma werilma. im saRamom sakmaod mRelvared Caiara. mSveni-
eri ukareba mxolod sadilze gamogvecxada da gvauwya _ Sakikma Semom-
itiao. am mizezSi is didi gaRizianeba imaleboda, romelic mxolod qals
axasiaTebs. saxe gasxvanaireboda, Tvinieri gamoxedva, Tqvenc rom kargad
mogexsenebaT, Wirveul mzeras Seecvala da sul sxvanairad daemSvenebina.
SemdgomSi aucileblad gamoviyeneb am aRmoCenas da naz sayvarels Wirv-
euliT Sevicvli. vgrZnobdi, saRamomde dro uxalisod Caivlida; weril-

PY
ebis dawera movimizeze da Cems oTaxs mivaSure. sastumro oTaxSi eqvs
saaTze Cavedi. madam de rozmondma gaseirneba SemogvTavaza da Cvenc
daveTanxmeT, magram etlSi asvlisas Cemma viTomda avadmyofma qalba-
tonma isev Sakiki moimizeza, albaT, samagiero gadamixada, me rom mTeli
dRe ar gamovCndi, ar Semicoda da moxuc mamidaCems Sematova. ar vici,

CO
Cemi wyevla-krulva miuvida Tu ara am avsul qals, magram dabrunebisas
ukve dawolili dagvxvda.
meore dRes sauzmeze sul sxva qali gamogvecxada. Cveuli sinaze dab-
runeboda; momeCvena, rom Semindo kidec. sauzmis Semdeg mSvidad parkisken
gaemarTa. rasakirvelia, ukan gavyevi. `rao, seirnobT? _ vkiTxe da mi-
vuaxlovdi. `am diliT didxans vwerdi, _ mi pasuxa man, _ da daviRale.~
'T
`Cemda sabednierod, me xom ar var mag gadaRlilobis mizezi?~ _ ar
daayovne kiTxva. `diax, Tqven mogwereT, _ kvlav mi pasuxa, _ magram ver
vbedav werilis mocemas. TqvenTan erTi saTxovari maqvs, Tumca, Tqveni
ambavi rom vici, Sesrulebis imedi ar maqvs.~ _ `o, geficebiT, Tuki SevZ-
leb...~ `es Zalian advilia~, _ sityva Semawyvetina, _ Tqvens Tanxmobas
N

wyalobad CavTvli,~ _ da werili momca. gamovarTvi da Tan xeli movkide.


Secba, magram ar gabrazebula, ise gamomacala xeli. `ar megona, Tu ase
Camocxeboda, _ Tqva man, _ Sin unda davbrunde.~ sasaxlis gzas daadga.
O

amaod vecade seirnoba gagvegrZelebina, magram imis SiSiT, rom aravis


SevemCnieT, mxolod mWevrmetyvelebiT Semovifargle. gzaSi sityva ar
dauZravs. mivxvdi, seirnoba mxolod werilis gadmosacemad moimizeza.
D

sasaxleSi misvlisTanave Tavis oTaxSi avida, mec werilis wasakiTxad


Cems samyofels mivaSure. Txrobis gagrZelebamde, jer misi werilis
wakiTxva mogiwevT, mere ki Cemi pasuxis...
***dan, 26 agvisto, 17**

41-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
Tqveni saqcieliT Tu vimsjelebT, musie, mxolod imas cdilobT, rom,
rac SeiZleba metad mawyeninoT. daJinebiT mTxovT, siyvarulze laparaki
ar dagiSaloT, Tumca misi mosmena arc msurs da uflebac ar maqvs. weri-
lebis gadmosacemad Cemi ndobiT da moridebiT borotad isargebleT,

51
sakmaod kadnierad gadmomeciT bolo werilic. imasac ar moerideT, rom
Tqveni TavxedobiT gaognebuls SeiZleba Tavi gamemJRavnebina, rac
Crdils momayenebda. amis gamo Cemgan sayvedurs maSinve imsaxurebdiT,
magram wyenis gaxsenebas sjobs, erTi ubralo da marTebuli TxovniT
mogmarToT. Tu SeasrulebT, mzad var, yvelaferi daviviwyo.
Tavad miTxariT, Cemgan uaris SiSi nu geqnebaTo, magram, Tqveni upiro
xasiaTis gamo, sityva mainc gatexeT, roca uari miTxariT im erTaderT
Txovnaze, romlis Sesrulebac SegeZloT.1 Tumca mainc mjera, rom sityvas
SeasrulebT, rac ramdenime dRis win didi ambiT aRmiTqviT.
amgvarad, gTxovT sikeTe gamoiCinoT da aqauroba datovoT, radgan
Tqveni aq darCeniT im adamianebis saWoraos gamxdiT, romlebic momarT-

PY
ulni arian sxvebze mudam cudi ilaparakon. isini Tqvens wreSi myof
yvela qalbatons uTvalTvaleben.
Cemi megobrebi Tavidanve mafrTxilebdnen am safrTxeze, magram yura-
dReba ar mivaqcie, ar gaviTvaliswine, sanam Tqveni saqcieli maimedebda,
rom qalTa im brbos ar mimakuTvnebdiT, romelTac Tqvenze Civilisa

CO
Tu sayvedurebis safuZveli hqondaT. dRes, roca iseve meqceviT, rogorc
maT _ es ki CemTvis dResaviT naTelia _ valdebuli var, rogorc sazog-
adoebrivi azris, ise sakuTari Tavis winaSe, rom es aucilebeli nabiji
gadavdga. imasac getyviT, Tu Txovnas ar SemisrulebT, verafers moigebT,
Tu Tqvensas ar daiSliT da darCebiT, maSin me waval. xolo, Cemi Txovnis
Sesrulebis SemTxvevaSi, gpirdebiT, amas aucileblad dagifasebT. ise
'T
ki minda icodeT, Tu aqedan wasvlas maiZulebT, Cems gegmebs CamiSliT.
damimtkiceT, musie, CemTvis mravaljer naTqvami sityvebi: wesier qalebs
Cemze sasayveduro araferi aqvTo. daamtkiceT, rom Tu maT odesme rame
dauSaveT, misi gamosyidvis Zalac SegwevT. Cemi Txovna Tqveni cxovrebis
wesma ganapiroba. nuRar gavixsenebT im SemTxvevebs, romlebic maiZuleb-
N

dnen sastikad ganmesajeT da romelTa daviwyebasac vcdilob. saSualeba


geZlevaT, Cemi madliereba daimsaxuroT. mSvidobiT, musie, Tqvendami
Cems grZnobebs Tqveni qmedeba gansazRvravs. Rrma pativiscemiT...
O

***dan, 25 agvisto, 17**

42-e werili
D

prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan


rogorc unda gamiZneldes, Tqveni pirobebis Sesruleba, madam, uars
mainc ver getyviT. Zala ar Semwevs, Tqvens nebismier survils win aRvu-
dge. raki es sakiTxi garkveulia, vimedovneb, Cemsasac moismenT. maTi
Sesruleba ufro iolia da umorCilesad gTxovT, es wyaloba gaiRoT.
pirveli Txovna: unda daasaxeloT adamianebi, romlebic brals mdeben.
isini sakmaod borot samsaxurs miweven da ufleba maqvs vicode maTi
vinaoba. meore Txovnis Sesruleba ki Tqvens mowyale gulzea damokide-
buli. neba momeciT, xandaxan mainc SegaxsenoT, rom miyvarxarT, radgan
Cemi grZnoba TanagrZnobas axla ufro metad imsaxurebs, vidre odesme.
1
ix. 35-e werili.

52
aba, dafiqrdiT, madam, me maSinac ki mzad var dagemorCiloT, roca
amas SeiZleba Cemi bedniereba Seewiros. metsac getyviT, darwmunebuli
var, Cemi aqedan wasvla imitom gindaT, rom usiamovnebas ar gadagya-
roT. Cem mimarT, madam, Zalze usamarTlo brZandebiT.
dameTanxmeT, rom imdenad ar gaSinebT im kacis gverdiT yofna, vinc
did pativs gcemT da amitom avad verc mogixseniebT, ramdenadac gimZimT
misi aq yofna, visi dasjac gansjaze ufro geadvilebaT. ise miSorebT,
rogorc datanjul adamians, romelsac daxmarebis xeli aravin gauwoda.
magram Tqvengan Sorsmyofs tkivili rom gamiorkecdes, dardi vis gavuz-
iaro? vin momismens, vin manugeSebs Tu ara Tqven? gana SegiZliaT uari
miTxraT, roca mxolod Tqven xarT Cemi tanjvis mizezi?

PY
nu gaikvirvebT, Tu gamgzavrebamde mTeli guliT minda Tqvengan STagon-
ebuli grZnobis warmoCena, rom gasamgzavreblad saWiro Zalas mxolod
Tqvens bageTagan warmoTqmuli brZaneba momcems.
es ori mizezi nebas maZlevs gTxovoT: _ damiTmeT erTi wuTi. saubars
mimowera ver Secvlis. werilebis mTeli dastac ver gamoxatavs imas,

CO
rac mcire xnis saubarSi gacxaddeba. TqvenTvis Zneli ar iqneba drois
SerCeva, radgan, rogorc unda davaCqaro gamgzavreba, mamidaCemma icis,
rom TiTqmis mTeli Semodgoma aq vapirebdi darCenas. amitom erTi we-
rili mainc iqneba imisTvis saWiro, rom aqauroba davtovo.
mSvidobiT! arasodes gamWirvebia am sityvis dawera rogorc axla.
rom icodeT, ra satanjvelia CemTvis aqedan wasvla, Tumca mwams, Cems
'T
morCilebas ufro metad daafasebT. gTxovT, SeiwyaloT Cemi unazesi da
pativiscemiT aRsavse grZnoba.
***dan, 26 agvisto, 17**

me-40 werilis gagrZeleba


N

markiza de merteis vikont de valmonisgan


axla ki modiT vimsjeloT, Cemo mSveniero megobaro. albaT, mixvdiT,
rom metismetad wesieri da patiosani madam de turveli ver Semisrulebs
O

pirvel Txovnas, radgan Tavis megobrebs ar uRalatebs da Cems bralmdeb-


lebs ar daasaxelebs. ase da amgvarad, am pirobiT qalbatons yvela
survilis Sesrulebas aRvuTqvam, magram Tavs ar davivaldebuleb, radgan
D

misi uari danarCeni Cemi Txovnis Sesrulebas ganapirobebs. hoda, roca


gavemgzavrebi, madam de turvelis sruli TanxmobiT, mimoweras gavaCaReb,
radgan paemani, romelsac viTxov, CemTvis arafers niSnavs. im Txovnis
mizani mxolod isaa, rom qalbatoni sxva Sexvedrebs winaswar Seeguos
da uari ar Tqvas, roca amis dro dadgeba.
netav vin mimRvrevs wyals? _ ai, erTaderTi ram, risi gagebac aqedan
wasvlamde minda movaswro. vfiqrob, es misi baiyuSi qmari unda iyos.
mec es minda. misi colis simkacre mxolod da mxolod Semagulianebs da
darwmunebuli var, Tuki qalbatons werilis moweraze daviTanxmeb, maSin
misi qmris SiSi aRar meqneba, radgan is erTxel ukve motyuebuli eyol-
eba. magram, Tu Cem winaaRmdeg misi erTguli megobari qali moqmedebs,

53
maSin erTmaneTs wavkideb. vimedovneb, mizans mivaRwev, manamde ki saqmis
viTarebaSi unda gaverkve.
guSin vfiqrobdi, rom yvelafers male Sevityobdi, magram is sxva qa-
lebiviT rodi iqceva. mis oTaxSi viyaviT, roca sadilze migviwvies. is
ki isev Tavs iwesrigebda da bodiSebs ixdida; swored am dros SevamCnie,
rom siCqareSi gasaRebi sekreterSi CarCenoda. vicodi, oTaxis gasa-
Rebs Tan arasodes atarebda. sadilobisas sul es ambavi mitrialebda
TavSi. uceb fexis xma momesma. misi moaxle kibeze Camodioda. maSin
cxviridan sisxlis waskdoma movimizeze, gavedi da maSinve misi sekret-
erisken gavfrindi. yvela ujra Ria hqonda, magram werilis naglejsac
ver mivageni. sad waiRo Cemi werilebi? yvelgan veZebe, magram veraferi

PY
vi pove. bolos mivxvdi, rom es ganZi jibeSi edo. guSindelidan Tavs
vimtvrev, rogor Cavigdo xelSi, magram veraferi movifiqre. rogor
vnanob, rom qurdobis niWi ar damyva. gana aRzrda-ganaTlebasTan erTad,
adamians es xelobac ar unda aswavlo? miT umetes, Tu kaci intrigebis
xlarTviT erToba. metoqis werilis Tu suraTis moparva, an am ukarebas

CO
jibidan misi samxilebis moparva, _ amaze meti TavSesaqcevi ra iqneboda?
magram Cvenma mSoblebma es ver moifiqres. Tumca, ra? fiqriT am saqmes
verafers vuSveli; mxolod Cems uniaTobaSi vrwmundebi.
ra unda meqna? sufras ugunebod mivubrundi, lamazma qalbatonma cotaTi
damamSvida, roca TanagrZnobiT gamomkiTxa Cems avadmyofobaze. mec ar
davayovne da vuTxari: am bolo dros xSirad vRelav da janmrTeloba
'T
Semerya-meTqi. kargad icis, rom amis mizezi Tavad brZandeba. maS, ar
unda ecada am mizezis gaqarveba? marTalia, RvTis-moSiSia, magram arc
Tu ise mowyale guli aqvs, radgan Cems siyvaruls ar iziarebs. hoda, es
sakmarisi mizezia werilis mosaparad. arc gavmtyundebi. mSvidobiT.
TqvenTan ki vsaubrob, magram sul im wyeul werilebze vfiqrob.
N

***dan, 27 agvisto, 17**

43-e werili
O

vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan


ratom cdilobT, musie, Tqvendami madlierebis grZnoba gamiqroT? TiT-
qos memorCilebiT da Tan Rirseuli saqcielisTvis mevaWrebiT? gana
D

TqvenTvis sakmarisi araa, rom misi fasi vici? Tqven SeuZlebels mTxovT.
Tu megobrebma marTlac miTxres raRac-raRacebi Tqvenze, es imitom,
rom Cemda sasikeTod moiqcnen. romc cdebodnen, maTi saqcieli mainc
gasasamarTlebelia. Tqven ki ras mTavazobT? madlobis magivrad gavce
isini? Sevcdi, amaze araferi unda momewera. is, rasac sxvebi gulwrfelo-
baSi CamiTvlidnen, TqvenTan sananeblad meqca, SeiZleba umsgavsobac
CamadeninoT, Tuki Tqvens Txovnas Sevasruleb. mogmarTavT Tqvenc da
Tqvens keTilSobilebasac! nuTu ggoniaT, rom ase moviqcevi? an ki rogor
SemomTavazeT? ara da ara! Tu dafiqrdebiT, am Txovnas aRar gaimeorebT!
amasTan, werilis moweris nebasac mTxovT. verc amaze dagTanxmdebiT
da uaris mizezi Tqvenve brZandebiT. ar minda, Seuracxyofa mogayenoT,

54
magram kargad iciT, ra saxelic gaqvT da Tqvenive TqmiT, nawilobriv
damsaxurebulic. hoda, romel qals endomeba TqvenTan mimowera? pati-
osani qali imas ar gaakeTebs, ris gamxelasac, icis, versad SeZlebs.
darwmunebuli rom viyo Tqveni werilebis Sinaarsi sayvedurs ar
maiZuleben da arc sindisi Semawuxebs maTi miRebis gamo, _ garwmunebT,
amas Tqveni siZulvili ki ara, goneba mkarnaxobs, _ SeiZleba Tqven
mimarT safuZvliani eWvebi Semecvalos da xandaxan werilis miRebaze
dagTanxmdeT. hoda, Tuki amis didi survili gaqvT, rogorc Tavad ambobT,
maSin siamovnebiT daTanxmdebiT im erTaderT pirobas, rac Tanxmobas
maTqmevinebs; xolo Tu raRac madliereba mainc aRgeZraT imis gamo,
rasac TqvenTvis vakeTeb, wasvlas ar daayovnebT.

PY
neba miboZeT aRvniSno, rom Tqven ar gamoiyeneT am diliT miRebuli
Cemi werili da, miuxedavad Sepirebisa, ar auwyeT madam de rozmonds
Tqveni gamgzavrebis ambavi. imedi maqvs, axla aRaraferi SegiSliT xels
sityvis SesrulebaSi da arc CemTan saubars daelodebiT _ saWirod ar
vTvli, es piradad giTxraT. mSvidobiT, musie.
***dan, 27 agvisto, 17**

44-e werili
CO
madam de merteis vikont de valmonisgan
gaiziareT Cemi sixaruli, Cemo mSveniero megobaro, Turme vuyvarvar,
'T
es gulic davimorCile. is amaod cdilobda amis damalvas. Zalisxmeva
Tu moxerxeba ar daviSure da misi saidumlo amovxseni. guSindeli bed-
nieri Ramis Semdeg kvlav vi pove Cemi Tavi, kvlav mixaria sicocxle.
ormag saidumlos avxade farda _ siyvarulisas da sulmdablobisas.
pirveli netarebas momaniWebs, meores ki samagieros mivageb. siamovneba
N

frTebs masxams, rom vfiqrob, iseTi sixaruli meufleba, sifrTxile Ti-


Tqmis maviwydeba. imasac ver vaxerxeb, azrebi davawyo da ambavi dalage-
bulad mogiyveT, Tumca Sevecdebi.
O

guSinve, werils rom gwerdiT, RvTaebrivi ukarebasgan baraTi miviRe.


masac gigzavniT. iqidan gaigebT, rom is uflebas maZlevs werili misT-
vis yvelaze moxerxebuli gziT mivwero. samagierod, gamgzavrebas ma-
D

Cqarebs. Tu Cemi TavisTvis sikeTe minda, es ar unda gadadoT.


fiqri mtanjavda: vis SeeZlo is Cem winaaRmdeg ganewyo. aRar vicodi,
ra meRona. moaxlis mosyidvac vcade misi jibeebis gasaCxrekad. RamiT
ufro ioli iqneboda amis gakeTeba. diliT ki werilebs Tavisive adgils
miuCenda ise, rom eWvs aravin aiRebda. am ubralo samsaxurisTvis aTi
lui SevTavaze. moaxle an metad wesieri, an zedmetad gombio aRmoCnda.
verc Cemma enawylianobam da verc fulma ver gaWra. jer kidev veCiCine-
bodi, roca vaxSmobis zarma dareka da mec Tavi mivanebe. Sempirda ki,
ar gamTqvamda, Tumca arc amis imedi maqvs.
aseT cud gunebaze arasodes vyofilvar. vgrZnobdi, saqme Tavadve
gavifuWe da mTeli saRamo Cems windauxedav saqciels vnanobdi.

55
oTaxSi aforiaqebuli davbrundi. egers davelaparake. am moaxlis
bednier sayvarels gavlena unda hqonoda masze. vuTxari, im gogom an
Txovna Semisrulos, an xma gaikmindos-meTqi. Cemi egeri, yvelafers rom
iolad agvarebs, axla cota daeWvda. iseTi ram mi pasuxa, gavocdi, ra
Wkuis kolofi yofila-meTqi: `Tqven Cemze ukeT mogexsenebaT, rom qals
SeiZleba is gaakeTebino, rac Tavad unda, xolo rac Sen ginda, xSirad
ar gamogivao.~
am cuRluti kacis goniereba zogjer maSinebs.1 `am gogos imedi kidev
imitom ar maqvs, _ dasZina bolos, _ rom, mgoni, sxva sayvarelic hyavs.
CemTan saqme mxolod imitom daiWira, usaqmuroba mobezrda. rom ara
Tqveni samsaxuri, magas arc gavekarebodi (es biWi marTlac ganZia!); rac

PY
Seexeba saidumlos Senaxvas, ra azri aqvs Txovnas, Tuki sul advilad
SeuZlia mogvatyuos? am Txovnis gameoreba ki miaxvedrebs, saxumaro
saqme ar ariso da Tavis qalbatons meti xalisiT uerTgulebs.~
ramdenadac swori iyo es mosazrebani, miT metad maSfoTebda. Cemda
sabednierod, es usaqmuri laqlaqis gunebaze dadga da, radgan misi sam-

CO
saxuri mWirdeboda, mec nebaze mivuSvi. Tavis sasiyvarulo ambavs rom
miyveboda, sxvaTa Soris Tqva, moaxlis oTaxi qalbatonis oTaxisgan
iseTi Txeli tixriTaa gamoyofili, ubralo SariSuric ki ismiso. ami-
tomac yovelRam erTmaneTs am usaqmuris binaSi xvdebodnen. maSinve
gegma Sevadgine, mas gavacani da warmatebiTac davagvirgvineT.
SuaRamis or saaTs davelode. rogorc SevTanxmdiT, lampiT xelSi
'T
paemnis oTaxisken gaveSure im sababiT, viTom Cems egers veZaxdi, magram
ver gavagone. Cemma Tanamzraxvelma Tavisi roli SesaniSnavad Seasrula.
jer gaikvirva, sasowarkveTa gamoxata, bodiSebs mohyva; magram myisve
Sevawyvetine da CemTvis viTomda Tbili wylis mosatanad gavagzavne.
metismetad wesierma moaxlem ki daircxvina. rac ufro damcirebuli iq-
N

neboda es gombio, miT iolad daviyoliebdi. egers vubrZane Cems oTaxSi


damlodeboda. qals ki awewil sawolze mivujeqi da salaparakod movem-
zade. Cemi mdgomareobiT unda mesargebla, amitom, sci pioniviT2, gulgr-
O

iloba gamoviCine, araferi gamibedavs, risi imedic SeiZleba hqonoda


Tavisi ymawvilqalobis gamo. ise mSvidad gadavedi pirdapir saqmeze,
TiTqos vinme moxeles vesaubrebodi.
D

piroba miveci, rom saidumlos patiosnad Sevunaxavdi, Tu meore dRes,


daaxloebiT am dros Tavisi qalbatonis jibeebs daacarielebda da yvela-
fers me Camabarebda. `xom gaxsovT, guSin aTi luidori SemogTavazeT,
gpirdebiT, sityvas Sevasruleb da Tqvens mdgomareobas borotad ar
gamoviyeneb~. warmoidgineT, yvelaferi mSvenivrad mogvarda. mere iqa-
uroba davtove, raTa bednier wyvils dakarguli dro aenazRaurebina.
darCenili dro ki Zils mivuZRveni. gaviRviZe Tu ara, mTeli dRiT
sanadirod wavedi. ar mindoda qalbatonisTvis mepasuxa, sanam mis we-
rilebs ar gavecnobodi. amas ki mxolod meore dRes Tu movaxerxebdi.
1
citata pironis leqsidan `metromania~. 2korneli sci pionis (Zv.w.-iT daaxl. 235-185) cxovrebis
epizodi. man espaneli qali monad ki ar gaixada, aramed qmars daubruna.

56
dabrunebisas sakmaod civad Semxvda, albaT, gaminawyenda, rom darCeni-
li dro ar gamoviyene. ase imitom vfiqrob, rom, roca madam de rozmondma
misayvedura, _ ase didxans sad dagvekargeo, Cemma mSvenierma cota ar
iyos geslianad Tqva: `nu vusayvedurebT musie de valmons, Zlivs raRaciT
Seiqcia Tavi.~ am usamarTlo naTqvamiT viTom Sevwuxdi da vcade, isini
damerwmunebina, rom piriqiT, maTTan yofna Zalian msiamovnebda da
amis gamo mniSvnelovani werilis dawerac ki gadavde; rom ramdenime
Ramea uZiloba SemomeCvia da vifiqre, iqneb, daRlils ufro dameZinos-
meTqi. Cems saxeze ki aSkarad ikiTxeboda, Tu ras Cavwerdi werilSi an
ra iyo Cemi uZilobis mizezi. mTeli saRamo vcdilobdi sevdiani vyofili-
yavi da mouTmenlobac damemala, sanam im saidumlos Sevityobdi, ase

PY
guldagul rom mimalavdnen. bolos Cven-Cveni oTaxebisken gaveSureT.
ar gasula didi xani, rom qalbatonis erTguli moaxle mobrZanda da
sityvis Senaxvis safasurad danapirebi momitana.
rogorc ki am ganZis patroni gavxdi, werilebis kiTxvas TqvenTvis
cnobili sifrTxiliT Sevudeqi, radgan iseTive TanmimdevrobiT unda

CO
wamekiTxa rogorc ewyo. jer qmris or werils wavawydi, colqmrul
siyvarulsa da sasamarTlo procesis wvrilmanebze iwereboda. moTmineba
meyo, rom mTlianad wamekiTxa. Cemze sityvac ar ewera. nawyenma isini
gverdze gadavde. guneba gamomikeTda, roca viTomda diJonidan gamog-
zavnili im cnobili Cemi werilis saTuTad Sekruli naglejebi momxvda
xelSi. kidev kargi, Tvali gadavavle. o, rogor gavixare, roca werilze
'T
sruliad naTlad Cemi mSvenieri ukarebas cremlebis kvali SevamCnie.
ymawvilurma Jinma Semi pyro da werili warmoudgeneli vnebiT davkocne.
mere erTob warmatebiT dawyebul saqmianobas mivyevi. TariRebis mixed-
viT dawyobili yvela Cemi werili aRmovaCine. yvelaze metad sul
pirvelad miwerili werilis naxvam gamaxara, romelic umadurma qal-
N

batonma Tavis droze damibruna. igi iseTi mTrTolvare xeliT gadaewera,


etyoba, Zalian sasiamovno grZnobebma guli auCqrola.
aqamde kaci erTianad siyvaruliT viyavi savse, magram male risxvam
O

Semi pyro. rogor ggoniaT, vis surs Cemi saTayvanebeli qalis winaSe
Tavi momWras da damRupos? vin aris is boroti kudiani? vin Caifiqra
aseTi sisaZagle? Tqven icnobT mas! is Tqveni megobari qali brZandeba,
D

Tqveni naTesavi, madam de volanJi. verc warmoidgenT, ra sisaZagleebs


wers Cemze eg jojoxeTis maSxala. am angelozs swored mag qalbatonma
aumRvria goneba. Tu dRes iZulebuli var aqauroba davtovo, mag qalis
rCeva-darigebas unda vumadlode. eg agulianebs Turme. mag dedakacs
Sevewire! ara, sxva gza ar maqvs, misi asuli unda Sevacdino, pativi unda
avxado; oRond es ar kmara, Tavad unda gavanadguro! Tu Tavisi asakis
gamo Cemgan safrTxe ar moelis, vinc uyvars, mas Cavcem laxvars. vnaxoT,
rogor xasiaTze dadgeba.
mas nebavs, rom parizSi davbrunde! maS, maiZulebs, ara?! keTili, davb-
rundebi da satirlad gavuxdi saqmes. samwuxaroa, rom am ambis gmiri
danseni iqneba. is Zalze wesieri vinmea da es SegviSlis xels. mgoni,

57
Seyvarebulia, xSirad vxvdebiT erTmaneTs. iqneb gamoviyeno kidec am
saqmeSi. eh, brazi ise momeria, azri gamiwyda. arada, xom unda mogiyveT
dRevandeli ambebi.
am diliT isev vnaxe Cemi nazi ukareba, arasodes mCvenebia aseTi lamazi.
qali im wuTebSia yvelaze mSvenieri, roca mamakacs grZnobiT aTrobs,
razec amdens laparakoben, magram iSviaTad ganicdian. roca vrwmundebiT,
rom qals vuyvarvarT, mainc ar viciT, iqneba ki is mowyale? es SemTxveva
swored Cemzea zedgamoWrili. iqneb Cems TvalSi kidev iman gaamSveniera,
rom mis naxvas veRar veRirsebi. rogorc iqna, fosta moitanes. gadmomces
27-Si gamogzavnili Tqveni werili. vidre mas vkiTxulobdi, gamgzavrebaze
kidev vyoymanobdi. magram Cemi mSvenieri qalbatonis mzeras rom wava-

PY
wydi, mivxvdi, uars verafriT vetyodi.
ase rom, Cemi gamgzavrebis ambavi gamovacxade. madam de rozmondma
maSinve pirispir dagvtova. ukarebisgan oTxiode nabijis moSorebiT
videqi. is SeSinebuli wamoxta da CurCuliT miTxra: `ar momekaroT, ar
momekaroT, musie, RvTis gulisTvis, ar momekaroT!~ am mudaram da misma

CO
aforiaqebam ufro metad aRmagzno. mis gverdiT gavCndi, guldagul mo-
kumSul xelebze xeli movkide. is iyo alersiani sayvedurebis Tqma da-
vapire, rom raRac borotma sulma madam de rozmondi isev CvenTan Se-
moabruna. morcxvma ukarebam, visac axla marTla unda SeSineboda, dro
ixelTa da wasvla daapira.
me mainc SevTavaze xeli. man iuara. kargaxania aseTi saTnoeba ar
'T
gamouCenia da es sikeTis momaswaveblad miviCnie. kvlav movyevi siyvaru-
lze wuwuns da Sevecade xeli momekida. man warTmeva scada, me miveZale
da isic dammorCilda, Tumca arc saqcieliTa da arc sityvebiT ar miTa-
nagrZno. misi oTaxis karTan mivediT, gamgzavrebis win xelze kocna
mindoda. jer arideba scada, magram iseTi alersiT vuTxari: `ra dag-
N

emarTaT, me xom mivemgzavrebi~, rom am sityvebze veRaraferi moaxerxa.


rogorc ki veambore, xeli gamomtaca da oTaxSi Sevida; iq moaxle eloda.
vamTavreb Cems ambavs.
O

mgoni, xval marSal de**s meuRlesTan apirebT wasvlas... iq nu momeliT,


radgan Sexvedrisas bevri salaparako gveqneba, upirveles yovlisa pat-
ara volanJze _ is ar maviwydeba _ amitomac gadavwyvite, Sexvedramde
D

es werili momewera. ra vuyoT, vrceli gamomivida, magram fostaSi waReba-


mde mainc ar davbeWdav. Cems mdgomareobaSi yvelaferi bednier SemTxve-
vazea damokidebuli. mis Sesaxvedrad mivdivar, amitom gtovebT.

P.S. saRamos rva saaTia. axali araferi momxdara. Cemi mSvenieri wuTiT
ver iclis. ufro sworad, cdilobs, ar moicalos, sevda zedmetad ar
gamoxatos. meore axali ambavic maqvs, aranakleb mniSvnelovani. madam
de rozmondma damavala, madam de volanJi sul ramdenime xniT CemTan
sofelSi dapatiJeo.
mSvidobiT, Cemo mSveniero, xvalamde an araugvianes zegamde.
***dan, 28 agvisto, 17**

58
45-e werili
madam de volanJs madam de turvelisgan
musie de valmoni am diliT gaemgzavra, vfiqrob, ise Zalian gindodaT
misi aqedan wasvla, rom Tavi movaled CavTvale, es ambavi mecnobebina.
madam de rozmonds guli Zalian daswyda, Tavisi Zmiswuli rom gaemgzavra.
mec veTanxmebi, musie de valmonis gverdiT yofna Zalian sasiamovnoa.
mTeli dila mesaubra masze. mogexsenebaT, ra guliTadi saubari icis.
Tavi movaled CavTvale bolomde Tavazianad mesmina da ar Sevpasuxe-
bodi, Tumca, unda gamovtyde, bevr sakiTxSi mis Sexedulebas viziarebdi,
ufro metad vgrZnobdi Cems danaSauls, _ maTi daSoreba xom Cemi mizeziT
moxda! ara mgonia, mamidamiss ramiT avunazRauro is sixaruli, romelic

PY
wavarTvi. mogexsenebaT, bunebiT mxiaruli ar var da verc aqauri situacia
mayenebs karg gunebaze.
Tqveni rCeva-darigebebi rom ar gameTvaliswinebina, SeiZleba Cemi
saqcieli daufiqrebelic momCveneboda, ise var Sewuxebuli ufrosi me-
gobris dardiT da mis Semyures ise amiCuyda guli, lamis mec avtirde.

CO
axla im imediT varT, rom madam de rozmondis mopatiJebas daeTanxmebiT
da sofelSi CamobrZandebiT. am ambavs misi Zmiswuli, musie de valmoni
gamcnobT. xom iciT, Tqveni naxva rogor gamixardeba. Tu samarTalia,
movalec xarT, kargi guneba-ganwyoba dagvibrunoT. Zalian gamixardeba,
Tu Tqvens asuls, patara volanJs ufro axlos gavicnob. irwmuneT Cemi
Tqvendami Rrma pativiscema.
'T
***dan, 29 agvisto, 17**

46-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ra dagemarTaT, Cemo RvTaebrivo sesil? ram SegcvalaT, ratom gax-
N

diT aseTi sastiki? sad aris Tqveni fici, arasodes Sevicvlebio? jer
kidev am sityvebs sixaruliT mimeorebdiT! dRes ram dagaviwyaT es
yvelaferi? amaod veZeb mizezs Cems TavSi, o, rogor mimZims is TqvenSi
O

veZio. xom iciT, Tavqarianad an matyuarad ver migiCnevT. am sasowarkve-


Tis Jamsac ki eWvs ar gavikareb. ra gangebam SegcvalaT ase? sisastike
ar gixdebaT! Tqven rom isev is nazi da RvTaebrivi sesili iyoT, vinc
D

sul meficeboda, Cems mzeras ar gaeqceodiT, da Cem gverdiT yofniT


isargeblebdiT. ver vxvdebi Tqveni sisastikis mizezs, miTxariT mainc!
o, Tqven ar iciT, verc verasdros gaigebT, sesil, dRes rogor damtan-
jeT da jerac ar gamnelebia es gancda. rad minda sicocxle, Tu aRar
geyvarebiT? roca gTxoveT, erTi sityva mainc gagemetebinaT Cemi eWvebis
gasafantad, pasuxis nacvlad ise moiqeciT, TiTqos geSinodaT naTqvami
sxvas ar gaego. es dabrkoleba Tavad SeqmeniT, roca stumarTa Soris
CadeqiT. iZulebuli gavxdi Tqveni saxli dametovebina. wasvlisas rom
gkiTxeT, xval romel saaTze movide-meTqi, viTom ver mimixvdiT kiTxvas
da isev dedaTqvenma daminiSna mecadineobis dro. amgvarad, is nanatri
wuTebi, TqvenTan rom maaxloebda, xvalidan mxolod amaforiaqebs. me-

59
Sinia, Tavi xom ar SegawyineT? es SiSi xel-fexs miborkavs da Cems
siyvarulze veRarafers geubnebiT. erTi suli rom mqonda dausruleblad
memeorebina _ me Tqven miyvarxarT! da Tqvenganac igive mesmina, es
sakmarisi iyo Cemi bednierebisTvis. axla ki, radgan zurgi maqcieT, ras
unda velodo bedisgan, Tu ara samudamo sasowarkveTas. Tumca, ar mje-
ra, rom siyvarulis Tilismam Zala dakarga da vcdilob, mas moveWido.1
ho, Cemo kargo sesil, me Tqven miyvarxarT. maS, gaimeoreT es sityvebi
CemTan erTad da momaniWeT bedniereba. icodeT, Cemo sesil, rom am
sityvebis gagonebas Tqven mimaCvieT; Tu am siamovnebas momaklebT, iseT
satanjvelSi CamagdebT, Cems sicocxlesTan erTad rom damTavrdeba.
***dan 29 agvisto, 17**

PY
47-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dRes ver ginaxulebT, Cemo mSveniero. ai, is mizezebic, romelTa gamo
patiebas gTxovT: imis magivrad, rom guSin pirdapir parizSi Camovsul-

iare, radgan iq megulebodiT. CO


iyavi, graf de...-s meuRlesTan SevCerdi. misi sasaxle zed gzazea da masTan
sadilad davrCi. parizSi saRamos Svid saaTze Camovedi. operaSi Semov-

speqtakli rom damTavrda, foieSi axlo megobrebi Semxvdnen. iq iyo


Cemi Zveli megobari emilic, romelic garsSemoxveul megobrebs vaxSmad
epatiJeboda p***Si. rogorc ki am jgufs SevuerTdi, vaxSamze wasvla
'T
erTxmad mTxoves. erTma Casuqebulma kacmac damtvreuli holandiuri
franguliT mimi patiJa. mivxvdi, swored es kaci brZandeboda am zeimis
mizezi. mec daveTanxme.
gzaSi Sevityve, rom es sasaxle am uxiag kacs emilisTvis uCuqebia
misgan wyalobis miRebis imediT da es vaxSamic saqorwino zeimis dasturi
N

iyo. is sixarulisgan SeSlils hgavda, iseTi bednieri iyo, rom misTvis


am dRis Camwareba mominda.
erTaderTi sirTule unda gadamelaxa: emili unda dameyoliebina, burg-
O

omistris simdidris eSxiT patiosnebaze didad ar daedo Tavi. jer ga-


inaza, mere ki damTanxmda. erTi sityviT, es ludis tikWora ise unda
dagveTro, rom mTeli Rame arafris Tavi ar hqonoda.
D

ratomRac megona, holandieli bevrs dalevda, amitom mis dasaTrobad


yvela cnobil xerxs mivmarTeT da warmatebasac mivaRwieT. desertze
ukve Wiqa xelidan uvardeboda. Cemi gulisxmieri emili da me vusxamdiT
da vusxamdiT, sanam magidis qveS ar gagorda. ise daTvra, gonze mosasvle-
lad erTi kvira mainc dasWirdeboda. gadavwyviteT isev parizSi gagveSva.
radgan etli ar ucdida, Cemi davuTme, Tavad ki mis adgilas aRmovCndi.
moqeifeni gamarjvebas milocavdnen, isini male daiSalnen da brZolis
velze marto damtoves. es mxiaruli ambavi gaxda mizezi Tu is, rom
emilis didi xania ar gavkarebivar, imdenad mimzidveli meCvena, Sevpirdi,
im holandielis mkvdreTiT aRdgomamde masTan viqnebodi.
1
visac erTxelac ar ugrZvnia am sasiyvarulo sityvebis netareba, amis gageba gauWirdeba (avt.).

60
es jildo emilis sikeTis sanacvlodac gaviRe. is damTanxmda, rom
sawer magidad gamomeyenebina, romelzec Cems mSvenier ukarebas werils
mivwerdi. saseiro suraTi iyo, roca werils im kaxpunas mklavebSi mom-
wyvdeuli vwerdi. weras SigadaSig vwyvetdi, rom sruli Ralati gamoms-
vloda da Tan Cemi mdgomareobisa da saqcielis angariSi momexsenebina.
roca emilim werili waikiTxa, giJuri kiskisi autyda. imedia, amiT Tqvenc
friad isiamovnebT. radgan am werils parizis beWedi sWirdeba, mas Tqven
gigzavniT. cxadia, SegiZliaT waikiTxoT, mere beWedi daasvaT da fostaSi
CaagdoT. gaxsovdeT, sakuTari beWedi ar ixmaroT, arc sasiyvarulo
simbolo daasvaT, ubralo marka daawebeT adamianis Tavis gamosaxule-
biT. mSvidobiT, Cemo mSveniero.

PY
P.S. werils vxsni da vagrZeleb. emili davarwmune italielTa warmod-
genaze wasuliyo... am periodSi Tqven gnaxavT. ara ugvianes eqvsi saaTisa
TqvenTan viqnebi. Svidi saaTisTvis ki, Tu es dro gawyobT, madam de
volanJs vewvioT. uxerxulia madam de rozmondis mi patiJebis Setyo-
bineba davagviano. moxaruli viqnebi, Tu patara volanJsac vnaxav.

p***dan, 30 agvisto, 17**

48-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo mSvenierze mSveniero! iseTi siamovnebiT gadagkocn-
idiT, rom Tqvens Sevalies eWvi daaxrCobda.

prezidentis meuRles, madam de turvels vikont de valmonisgan


'T
(parizis beWdiT)
am werils im qariSxliani Ramis Semdeg gwerT, roca Tvalis moxuWvac
ver movaxerxe, radgan xan Smagi vnebebiT venTebodi, xanac sulieri
sicariele meufleboda; Cemo mSveniero, CemTvis esoden saWiro simSvidis
mosapoveblad gadavwyvite TqvenTvis momemarTa, Tumca ar vici amas
N

odesme Tu movi poveb. situacia, romelSic am werilis werisas vimyofebi,


siyvarulis mZleTamZleobaSi ise marwmunebs, rogorc arasdros. miWirs
gonebas vuxmo, azrebi davalago. winaswar vgrZnob, werils ver davasr-
O

uleb. rogor, nuTu imis imedi ar unda mqondes, rom dadgeba dRe, roca
Cems mRelvarebas gaiziarebT? TqvenTvis es gancda nacnobi rom iyos,
gulgrili ar darCebodiT. merwmuneT, gulgriloba, mZinare suli da
D

sikvdili bednierebas ar gvaziarebs. mxolod da mxolod cocxali vne-


bebia misi winamZRoli. marTalia, vitanjebi, magram garwmunebT, am wu-
TebSi Tqvenze bednieri var. amaod mawvalebT daundobeli sisastikiT.
mainc mTeli arsebiT mivecemi siyvarulis netarebas da Tqvens naboZeb
sasowarkveTas daviviwyeb; Cemi gariyvisTvis ase viZieb Surs. guli ase
tkbilad arasodes micemda, ase anTebulic, rogorc axla var, arasodes
vyofilvar. irgvliv haeri JiniTaa savse. magidac ki, razec vwer _ sakur-
Txeveli Cemi siyvarulisa _ pirvelad miwevs aseT samsaxurs. rogori
Zvirfasia is CemTvis, rameTu masze gamomyavs Tqvendami siyvarulis
ficis sityvebi! gemudarebiT, mapatieT Cemi awewili grZnobebi. iqneb
aRtacebas ase ar unda mivcemodi, radgan mas ar iziarebT. cota xans

61
wera unda Sevwyvito, raTa vnebaTaRelva ganviqarvo, romelic yovel
wams miZlierdeba da ver verevi.
isev gibrundebiT, Cemo mSveniero, cxadia, isev im gznebiT, Tumca bedn-
ierebis aRqmis unari damekarga; misi adgili sicarieles daeTmo. Rirs
ki Cems grZnobebze laparaki, Tuki amaod vcdilob maT arsebobaSi Tqvens
darwmunebas? amdeni mcdelobiT Zalac gamomelia da imedic. Tu siyvaru-
lis zmanebani kvlav mewvevian, sinanuls vigrZnob, rom isini arasodes
amixdebian. Cemi erTaderTi imedi Tqveni Semwynareblobaa. vgrZnob,
rogor mWirdeba misi mopoveba, imedi rom sul ar gamiqres. icodeT, ase
krZalviT da mowiwebiT aravin myvarebia, yvelaze mkacri zneobac ki
Rirseulad miiCnevda mas. amieridan aRar msurs Cemi satanjveliT Sega-

PY
wuxoT. roca ici, vin gawamebs da Sens wamebas ar iziarebs, misi sikeTe
borotad ar unda gamoiyeno. asec iqneboda, Cemi yofis aRwera kvlavac
rom ganmegrZo, mxolod imden dros wagarTmevT, ramdenic Tqvendami
vedrebas dasWirdeba, raTa Cemi grZnobebis WeSmariteba irwmunoT.
dawerilia p***Si, 30 agvisto, 17**, parizis beWdiT.

49-e werili CO
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
musie, arc Tavqariani var da arc matyuara, magram, rogorc ki gamark-
vies Cems grZnobaSi, mivxvdi, mas unda ganvdgomodi. RmerTs aRvuTqvi,
'T
rom Tqvendami siyvaruls mas Sevwiravdi. is xom Tqveni religiuri
mowodebis gamo isedac didi danaSaulia. vici, ra mtanjveli iqneba es
CemTvis. ar dagimalavT, sami dRea, Tqvenze fiqrisas sul vtiri da vtiri.
RmerTis mowyalebis imedi maqvs, rom yvelafris daviwyebis Zalas
momcems. Tqveni megobrobisa da patiosnebis imedi maqvs, rom ar SemiryevT
N

im gadawyvetilebas, romelic Camagones da vcdilob, Sevasrulo. aqedan


gamomdinare, gTxovT, sikeTe gamoiCinoT da aRar momweroT, miT umetes,
rom ar gi pasuxebT, nu maiZulebT yvelaferi dedaCems vuTxra. maSin ki
O

Tqveni naxvis imedic damekargeba.


rac unda moxdes, Tqvendami siyvaruls mudam Sevinaxav da gavufrTxil-
debi. mTeli suliTa da guliT gisurvebT bednierebas. vici, Zalian kargad
D

vici, rom uwindeliviT ar geyvarebiT. iqneb Cemze metad sxvac SeiyvaroT.


Cemi gulis Tqvendami moZRvna ki udidesi danaSauli iqneba uflisa da
qmris winaSe da vici, RvTis risxvasac davimsaxureb amis gamo. Tumca
RmerTi mowyalea, Cems sisustes Semindobs da iseT satanjvels gamomi-
gzavnis, romlis atanasac SevZleb.
mSvidobiT, musie. merwmuneT, Tuki vinmes Seyvarebis ufleba meqneboda,
mxolod Tqven meyvarebodiT. ai, yvelaferi, risi Tqmac SemiZlia; vin
icis, iqneb metic giTxariT.
***dan, 31 agvisto, 17**

62
50-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
maS, ase asrulebT pirobas, musie? xom movilaparakeT, mxolod xandaxan
gamomigzavnidiT werils? an rogor ar gisayveduroT, roca werilSi
sul im grZnobaze laparakobT, romelze mindobac, amis uflebac rom
mqonoda, maSinac ki SemeSindeboda? magram Tu kidev axali mizezebi
damWirdeba Tqvendami SiSis SesanarCuneblad, vfiqrob, Tqvens bolo
werilSi am mizezebs namdvilad aRmovaCen. marTlac da, ras sCadixarT?
viTomda siyvaruls xotbas asxamT, magram daundobel da dauokebel
grZnobad ki warmoadgenT. vin moindomebs gonierebas moklebul bedn-
ierebas, romlis xanmokle sixaruls sindisis qenjna da sinanuli mo-

PY
sdevs? vnebebs ufrTxildiT, musie, mas damRupveli Sedegebi mosdevs.
gana Tavad ar aRiarebT, rom siSmage, romelic Cvevad gadagqceviaT,
xSirad gimonebT? gana Tqvenve pirveli ar uCiviT im usiamovno mRelva-
rebas, es grZnoba rom iwvevs? maS, ra qartexils daatrialebs is gamo-
ucdelsa da mgrZnobiare gulSi, ufro did saSinelebad rom iqceva im

CO
msxverplis wyalobiT, romelsac is gaiRebs?
Tqven gjeraT an gindaT daijeroT, rom siyvaruli bednierebas gvaz-
iarebs. me ki Rrmad mwams, rom igi ubedurebas miqadis da amitomac misi
saxelis gagonebac ki ar minda, amaze saubari simSvides mirRvevs. mova-
leoba da Sinagani xma mkarnaxobs, rom amaze aRaraferi momweroT.
vfiqrob, am Txovnis Sesruleba axla aRar gagiZneldebaT. parizSi
'T
dabrunebisas mravali SemTxveva da sababi mogecemaT im grZnobis dasa-
viwyeblad, romelic Cvevam aRgiZraT, xolo soflad yofnam kidev ufro
gagiZlieraT. gana axla iq ar imyofebiT, sadac aqamde sruliad gulgri-
lad miyurebdiT xolme? mand xom nabijis gadadgmac sakmarisia, rom
Tqvennairi cvalebadi bunebis xalxs SexvdeT? gana mand Cemze ufro
N

mosawoni qalebi ar gaxveviaT? gana isini ufro ar imsaxureben Tqvens


yuradRebas? CemTvis ucxoa pativmoyvareoba, raSic qalTa modgmas brali
edeba, arc is yalbi simorcxve mWirs, mxolod daxvewil ampartavnobas
O

rom warmoadgens. gulwrfelad getyviT, Zalian cota maqvs sxvisTvis


mosawoni Tvisebebi. Tumca uxvad rom gamaCndes, Tqveni grZnobis
xangrZlivad SenarCunebisTvis, isini mainc ar iqneboda sakmarisi. miux-
D

edavad imisa, rom gTxovT Tavi damaneboT, sapirispirod iqceviT, ise,


rogorc mravalgzis moqceulxarT da, albaT, kidev bevrjer moiqceviT.
es simarTlea, romelsac ver gaveqceviT da sakmarisi mizezi imisTvis,
rom aRar gisminoT. sxva mizezebic bevria, magram TqvenTan gauTavebel
davas aRar vapireb. mxolod imas gTxovT, rac aTasjer mainc miTxovnia,
siyvarulze aRar melaparakoT, radgan pasuxs aRar mogwerT.
***dan, 1 seqtemberi, 17**

63
PY
CO
meore nawili. 51-e werili
'T
vikont de valmons madam de merteisgan
marTla autaneli vinme brZandebiT, vikont, ise ubodiSod meqceviT,
TiTqos Tqveni sayvareli viyo. icodeT, gagibrazdebiT da axlac ukve
Zalze gabrazebuli var Tqvenze. rogor, xval dilas dansenis unda Sexv-
N

deT? mogexsenebaT, Sexvedramde Cems rCevebs ra didi mniSvneloba aqvs


_ Tqvens lodinSi mTeli dRe Sin mayuryutebT, Tavad ki kacma ar icis,
sad daZrwiT. Tqveni wyalobiT madam de volinesTan ise davigviane,
O

bebruxanebma ,,saocrebad~ Semracxes. dasaSoSmineblad rogor ar vefere,


xom ici, axalgzarda qalebis saxeli maTzea damokidebuli.
axla ukve Ramis pirveli saaTia. me ki imis nacvlad, dasaZineblad
D

davwve, _ arada, Zalian meZineba _ grZeli werili unda mogweroT, rac


ufro momgvris Zils, imdenad mosawyenia. bedi Tqveni, rom salanZRavad
dro ar maqvs. magram ar gegonoT, SegindeT! ubralod, ar mcalia. hoda,
mismineT, radgan Zalian meCqareba.
cotas Tu mainc imarjvebT, xval dansenis srul ndobas moi povebT.
iseTi ubeduria, swored miswreba iqneba misTvis guli gadagiSaloT.
gogona aRsarebaze yofila. patara balRiviT yvelaferi daufqvavs. hoda,
isea SeSinebuli, ise itanjeba, gadawyvetili aqvs, radac unda daujdes,
biWTan kavSiri gawyvitos. Tavisi ubadruki eWvebi ise gulmxurvaled
gamando, mivxvdi, rogor aubnies Tavgza. werilic maCvena, sadac urTier-
Tobis gawyvetaze swers _ Tavidan bolomde farisevlobaa. erTi saaTi

64
metiktika, Tumca Wkvianuri araferi uTqvams, piriqiT _ Semacbuna. aseTi
patara Wkuis arsebas yvelafers xom ver gavumxeldi.
misma tiktikma damarwmuna, rom Tavisi danseni Zveleburad uyvars. is
xrikic scodnia, siyvaruls rom sakmarisad mosdgams, da gogoc sasacilod
iyenebs. gamudmebiT satrfoze fiqriT gawamebulma da imis SiSiTac, suli
ar waviwymidoo, gadawyvita ufals SesTxovos, danseni damaviwyeo. raki
yovel wams sul amaze loculobs, rasakvirvelia, sul dansenis axsenebs.
dansenize ufro gamoqeqili kacisTvis es patara ambavic ki ufro xel-
sayreli iqneboda, vidre damabrkolebeli. magram es ymawvili iseTi
seladonia1, Tu ar miexmare, yvelaze umniSvnelo barieris gadasalaxavad
imdeni dro dasWirdeba, rom Cveni Canafiqris ganxorcilebas veRarc

PY
movaswrebT. samwuxarod, Tqvenze aranakleb mwydeba guli, rom Ta-
vgadasavlis gmiri is brZandeba, magram ras vizamT? amas verafers vuSve-
liT, arada Tqveni bralia. vTxove, misi pasuxi2 maCvene-meTqi, da guli
amiCuya. gamwarebuli cdilobs, gogo daarwmunos, rom uneblie grZnoba
ar SeiZleba codvad CaiTvalos. Tumca is im wuTidan kargavs unebliobas,

CO
rogorc ki misTvis aRar ibrZoleb. es ubralo azri gogonasac ki daebada.
sabralo ymawvili Tavis ubedurebaze gulwrfelad swuxs. verafriT dam-
ijerebia, rom qals saSualeba mieces, kaci aseT sasowarkveTamde miiy-
vanos, cdunebas sZlios da amiT Tavi SemdegSic ar Seiqcios. mokled,
man auxsna gogos, rom beri sulac araa, rogorc mas egona. ueWvelia,
amaze ukeTesi arc araferi gaukeTebia, radgan berebTan Tu isiyvarule,
maSin maltis raindebs upiratesoba aRar eqnebaT.
'T
asea Tu ise, imis nacvlad, rom laparakSi dro damekarga, rac saCoTiro
mdgomareobaSi Camagdebda da SeiZleba verc damerwmunebina, gadawyve-
tileba, urTierTobis gawyvetaze, movuwone. Tumca vuTxari, msgavs am-
bebSi ufro swori saqcieli iqneba, Tu gadawyvetilebas werilobiT ki
N

ara, piradad dausabuTebT da, garda amisa, wesia _ erTmaneTisTvis mi-


werili werilebi unda daibrunoT-meTqi. amgvarad, ise movaCvene Tavi,
viTom savsebiT veTanxmebodi da davarwmune, dansenisTvis paemani dae-
O

niSna. maSinve moviTaTbireT, rogor mogvegvarebina es ambavi. dedamisis


dayolieba, rom saxlidan marto gasuliyo, me vikisre. xval naSuadRevs
dadgeba es gadamwyveti wuTi. dansenma ukve icis. oRondac, RvTis gulis-
D

Tvis, eg pirmSvenieri mwyemsi gaafrTxileT, nu daibneva; aswavleT, axla


pirdapir Tqmaa saWiro, eWvebis gaqarwylebis utyuari saSualeba ise
moqcevaa, rom visac isini aReZvreba, dasakargavi aRaraferi hqondes. es
suleluri scena meored rom aRar ganmeorebuliyo, gogo davaeWve: viTom
ase mtkiced icaven aRmsareblebi aRsarebis saidumlos-meTqi? merwmuneT,
SemeSinda, vaiTu aRmsarebelma yvelaferi dedikos uambos-meTqi. imedia,
CemTan erTi-ori gasaubrebis Semdeg Tavs daanebebs Tavisi suleluri
saqmeebis3 pirvelive SemxvedrTan moyolas.
1
onore d’iurfes roman ,,astreas~ gmiri (1619) _ yvela ganazebuli mijnuris metsaxeli .2samwu-
xarod, es werili ver aRmovaCineT. 3mkiTxveli, albaT, didi xania mixvda, rogor pativs scems
madam mertei religias. es adgili SegveZlo gamogvetovebina, magram SedegTa warmoCenisas,
mizezebic aSkara unda iyos (avt.).

65
naxvamdis, vikont, dansenis mixedeT da uxelmZRvaneleT. sircxvili
iqneba Cveni mxridan, am or balRs is ar gavakeTebinoT, rac gvinda.
xolo Tu es ufro Zneli aRmoCnda, vidre Tavdapirvelad gvegona, Tavga-
modebis wasaqezeblad gaixseneT, rom saqme madam de volanJis asuls
exeba, xolo me _ is Jerkuris coli unda gaxdes. mSvidobiT!
***dan, 2 seqtemberi, 17**

52-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
siyvarulze laparaks rom mikrZalavT, meyofa ki Zala da vaJkacoba,
dagemorCiloT? grZnobas, romliTac mTlianad gamsWvaluli da damtkba-

PY
ri unda viyo, satanjvelad mixdiT; Tqveni brZanebiT unda viyo gandevn-
ili da amiT gawamebuli, cxovrebaSi mxolod SeWirvebisa da sinanulis
matarebeli, mtanjveli grZnobebiT guldafleTili, romelic yovelTvis
Tqvens gulgrilobas magonebs _ nuTu yvela am sikeTesTan erTad uari
unda vTqva erTaderT nugeSze? gana damrCa kidev rame, garda imisa, rom

CO
Tqveni wyalobiT SeSfoTebuli da simwriT savse guli gadagiSaloT?
nuTu Tvals amaridebT, rom Tqveni mizeziT daRvrili cremlebi ar dai-
naxoT? nuTu Tayvaniscemaze uars etyviT imas, vinc Tqveni yvela mo-
Txovna Seasrula? TqvenisTana keTilSobili da saTno sulisTvis gana
ufro sakadrisi ar iqneboda, Tqvengan gatanjuli kaci SeibraloT da
usamarTlo, metismetad mkacri akrZalvebiT tanjva ar gaumZafroT?
Tavs ikatunebT, siyvaruli maSinebso, imis gageba ki ar gsurT, rom
'T
Tavadve brZandebiT im borotebis mizezi mas rom miawerT! ra Tqma un-
da, mtanjvelia, roca Sens grZnobas ar iziareben. magram sad eZios
kacma bedniereba, Tu urTierTsiyvarulma ar mianiWa? Tu ara siyvaruli,
aba, sxva ra gargunebs naz megobrobas, utkbilessa da usazRvro ndobas;
N

ra Segimsubuqebs tanjvas, ra gagimravlebs sixaruls, warmtac mogoneb-


ebs? siyvaruls cils nu swamebT, misgan tkbobisTvis mxolod erTi ram
mogeTxovebaT, zurgi ar SeaqcioT. me ki siyvarulis gamoqomagebisas
O

Cemi tanjva-wameba maviwydeba.


Tqven sakuTari Tavis dacvas maiZulebT, radgan Cemi cxovreba Tqvens
gaRmerTebas mivuZRveni. Tqven ki sakuTari cxovrebis miznad Cemi codv-
D

ebis Zieba daisaxeT. Tavqariani da matyuara ggonivarT. Cems ama Tu im


Secdomebs, Tavadve rom gamogitydiT, Cemsave winaaRmdeg iyenebT. mzad
xarT CemSi dainaxoT is kaci, adre rom viyavi da ara is, vinc axla var.
Tqvengan Sors yofniT gamowveuli wameba aRar makmareT, Seubraleb-
lad damciniT im netarebaTa gamo, romelTa mimarT _ es mSvenivrad
mogexsenebaT _ Tqvenive wyalobiT ugrZnobi gavxdi! Cemi aRTqmisa da
ficis ar gjeraT. getyviT, me myavs mowme, romelsac ver uaryofT _ is
Tqven xarT. Tu Cemi siyvarulis ar gjeraT, mxolod imas gTxovT,
gulwrfelad hkiTxoT sakuTar Tavs da, wamiT mainc Tu daeWvdebiT, rom
Cemi erTaderTi meufe xarT! Tu ar gjeraT, rom Cemi metismetad cva-
lebadi guli Tqven miijaWveT, maSin Tanaxma var am Tqvens Secdomaze

66
pasuxi vago. mwuxarebisgan erTsac ar daviCivleb. xolo Tu piriqiT
moxda, Tu gulis siRrmeSi aRiarebT, rom metoqe ar gyavT da arc ara-
sdros geyolebaT, maSin, gemudarebiT, moCvenebebTan brZolas nu maiZ-
ulebT da erTi nugeSi mainc damitoveT _ eWvi ar SegeparoT im grZno-
bebSi, romelsac SeiZleba marTlac bolo moeRos Cems sicocxlesTan
erTad. gTxovT, Cemi werilis am nawilze dadebiTad mi pasuxoT. Tumca
mzad var, Cemi cxovrebis is periodi, Tqven rom ar mogwonT, gavkicxo,
Tumca ara imitom, rom mis dasacavad argumenti ar maqvs.
bolos da bolos, Cemi danaSauli mxolod isaa, rom im morevidan
Tavis daRwevas ar Sevecade, romelSic Camagdes. sazogadoebaSi Zalze
norCma da gamoucdelma Sevdgi fexi. SeiZleba iTqvas, qalTa brbos xe-

PY
lidan xelSi gadavdiodi, sadac TiToeuli ukan araferze ixevda, dafi-
qrebis dros ar maZlevda, radgan kargad icoda, misTvis es xelsayreli
ar iqneboda. gana SemeZlo simtkicis magaliTi mimeca, roca simtkices
aravin moiTxovda? an gana movale viyavi, wuTieri, eneblie Secdomis
gamo, aSkarad unayofo da xalxis TvalSi sasacilo erTgulebiT sak-

CO
uTari Tavi damesaja? samarcxvino kavSirisas ram SeiZleba gagamarT-
los, Tu ara misma swrafma gawyvetam?
Tamamad SemiZlia vTqva, rom grZnobaTagan Trobas _ iqneb gaxelebul
pativmoyvareobasac _ Cems gulSi Rrmad ar SeuRwevia. is siyvarulis-
Tvis iyo gaCenili, arSiyoba mas arTobda, magram masSi fexi arasodes
moukidebia. me gars mexvivnen momxiblavi, magram uRirsi arsebani da
Cemi guli arcerTs ar auZgerebia. me, sikeTisa da patiosnebis maZiebels,
'T
gancxroma-netarebas mTavazobdnen. hoda, mxolod imitom, rom nazi da
mgrZnobiare guli maqvs, sakuTari Tavi cvalebad adamianad Sevracxe.
Tqveni xilviT CemTvis yvelaferi gacxadda. sul male mivxvdi, rom
siyvarulis xiblis WeSmariti wyaro _ sulieri Tvisebebia, rom mxolod
N

maT SeuZliaT siyarulis mTeli siSmage aRZran da Semdeg gaamarTlon.


erTi sityviT, mivxvdi, rom CemTvis iseve SeuZlebelia Tqven ar miy-
vardeT, rogorc Tqven garda, sxva Seviyvaro.
O

ai, aseTi gaxlavT, qalbatono, is guli, romelze mindobac ase gaSinebT


da romlis bedi Tqvens xelTaa. Tumca, rac unda gadawyvitoT, im grZno-
bebs, Tqven rom migajaWvaT, mainc ver SecvliT, isini iseve uryevia,
D

rogorc maTi aRmZvreli sikeTe da patiosneba.


***dan, 3 seqtemberi, 17**

53-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dansenis Sevxvdi, magram bolomde ver gamovtexe. gansakuTrebiT patara
volanJis saxelis xsenebas erideboda. mxolod es Tqva, Zalze kdemamos-
ili da RvTismosavia, cota ar iyos, metismetadaco. danarCeni ki sakmaod
sworad miambo, gansakuTrebiT Tavisi bolo Tavgadasavali. rac SemeZlo
cecxls vukidebdi, davcinodi mis Tavmdablobas, metismet wesierebas,
magram, rogorc Cans, maT Ralats ar apirebs. amitom masze pasuxs ver

67
vageb, Tumca imeds mainc ar vkargav, rom zegisTvis SevZleb am sakiTxze
ufro dawvrilebiT mogaxsenoT. xval versalSi mimyavs da gzaSi, SeZl-
ebisdagvarad, yvelafers davcinclav.
SeyvarebulTa xvalindeli paemnis raRac-raRac imedebic maqvs. vin
icis, yvelaferi iqneb ise moxdes rogorc Cven gvsurs. mxolod isRa
dagvrCeba, yvelaferi davafqvevinoT da damamtkicebeli sabuTebi Sevagr-
ovoT. amas Cemze advilad Tqven moaxerxebT. vinaidan es norCi arseba
ufro mimndobia, an _ rac igivea _ ufro enamWevria, vidre misi moride-
buli Tayvanismcemeli. Tumca Cemi mxridan xels ar davakleb.
mSvidobiT, Cemo mSveniero, Zalian meCqareba. dRes da xval ver ginaxu-
lebT. Tu rames gaigebT, momwereT. parizSi, albaT, RamiT viqnebi.

PY
***dan, 3 seqtemberi, 17**

54-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
netav ra gvaqvs dansenisgan dasacincli! Tuki raime sityva gadagikraT,

CO
ubralod, waitrabaxa, Torem satrfialo ambebSi magisTana doylapias
meores ar vicnob da sul ufro metad vnanob misdami Cems sikeTes. iciT
Tu ara, rom misi wyalobiT kinaRam saxeli gamityda! arada, sul tyuilu-
bralod! o, darwmunebuli brZandebodeT, amas ar SevarCen!
guSin madam de volanJs gavuare, magram ar wamomyva, uqeifoba moimizeza.
mis gadasarwmuneblad mTeli Cemi mWevrmetyveleba davxarje. SemeSinda
kidec, Cvens wasvlamde danseni ar gamogvecxados-meTqi. es ki, diaxac,
'T
usiamovno iqneboda, vinaidan madam de volanJma wina dRes uTxra, xval
Sin ar viqnebio. me da misi asuli TiTqos nemsebze visxediT. rogorc
iyo gamovediT, pawiam damSvidobebisas iseTi grZnobiT momiWira xeli,
miuxedavad misi gulwrfeli da mtkice gadawyvetilebisa _ gaewyvita
N

urTierToba _ am saRamosgan namdvil saswauls velodi.


magram Cemi SiSi amiT ar damTavrebula. naxevari saaTic ar viyaviT
madam de...-sTan, madam de volanJma ise cudad igrZno Tavi, rom Sin
O

wasvla daapira. es sulac ar mawyobda, radgan meSinoda, vaiTu axalgaz-


rdebs SevswrebodiT (es namdvilad moxdeboda), mas saeWvod moeCveneboda
Cemi daJinebuli Txovna, stumrad wasvlasTan dakavSirebiT. amitom vcade
D

damerwmunebina (sabednierod, es ar gamWirvebia) etlSi janjRarma Sei-


Zleba ufro gavnoT-meTqi. bolos da bolos, Sin daTqmul dros davbr-
undiT. gogona raRac metismetad darcxvenili Canda, ris gamoc gamogit-
ydebiT, imedi gamiCnda, tyuilad ar gavrjilvar-meTqi.
erTi suli mqonda, yvelaferi dawvrilebiT gamego. rogorc ki madam
de volanJi loginSi Cawva, iqve vivaxSmeT da adre davtoveT im sababiT,
rom mosveneba sWirdeboda. mere gogonas oTaxisken gavswieT. swored
ise moqceula, rogorc velodi: eWvebi gaqarwylebula, kvlavac SeuficiaT
erTmaneTisTvis siyvaruli da a.S. erTi sityviT, gogona xalisiT daTa-
nxmebula yvelaferze, magram am doylapia dansenis TiTic ar gaunZrevia.
am lamaz biWs gind eCxube da gind Seurigdi, misgan mainc araferi gamova.

68
Tumca pawia marwmunebs, ufro meti moindoma, magram Tavdacva movaxe-
rxeo. sanaZleos vdeb, an trabaxobs, an biWis gamarTleba unda. kinaRam
davijere, rom mas Tavdacva SeuZlia. hoda, laparak-laparakSi ise davax-
vie Tavbru... mokled, SegiZliaT mendoT, meore arseba ar meguleba,
grZnobaTa uecar moZalebas ase miendos. es pawawina marTlac saocrad
sayvarelia! is sul sxva Tayvanismcemlis Rirsia! asea Tu ise, megobari
mainc kargi eyoleba, radgan is marTla Semiyvarda. Sevpirdi, gaswavli-
meTqi da, mgoni, danapirebs Sevusruleb. xSirad migrZvnia, rogor
mWirdeba mesaidumle, sxvaze metad eg gamomadgeba. oRondac verafers
movuxerxeb, Tu iseTi ar gaxda, rogoric unda gaxdes. es kidev erTi
mizezia dansenis ukmayofilo viyo.

PY
mSvidobiT, vikont. xval nu moxvalT, an diliT modiT. Sevaliem damiy-
olia, Tqvens patara saxlSi saRamo erTad gavataroTo.
***dan, 14 seqtemberi, 17**

55-e werili

CO
sofi karnes sesili volanJisgan
marTali yofilxar, Zvirfaso sofi. winaswarmetyveleba ukeT SegZle-
bia, vidre rCeva-darigeba. rogorc vTqvi, dansenim ajoba aRmsarebels,
Sen da, warmoidgine, mec ki. Cven kvlav iq varT, sadac viyaviT. oh, me ar
vnanob, xolo Tuki isev gamTaTxav, mxolod da mxolod imitom, rom ar
ici, ra sixarulis momtania dansenis siyvaruli. Sen advilad SegiZlia
Tavi daiWiro, radgan xels araferi giSlis. magram rom gegrZnoT, say-
'T
vareli adamianis mwuxareba rogor gtkenT guls, rogor gaxarebT misi
sixaruli, ra rTulia ,,aras~ Tqma, roca ginda, rom ,,ho~ Tqva _ aRaraferi
gagikvirdeba. me es Zalze cocxlad Cems Tavze ganvicade, Tumca ver
gamicnobierebia, ase ratom xdeba. magaliTad, rogor ggonia, SemiZlia
N

dansenis cremlebis danaxvaze mec ar vitiro? merwmune, es SeuZlebelia.


xolo roca kmayofilia, mec masaviT bednieri var. SegiZlia yvelaferi
miTxra, rac gsurs, Tumca veranairi sityvebiT Secvli imas, rac aris.
O

diaxac mjera, rom asea.


minda Cems adgilas iyo... _ ara, ara, amis Tqma ar mindoda. vinaidan
Cemi adgilis sxvisTvis daTmobas ar davTanxmdebodi. oRond minda, Senc
D

vinme Seiyvaro. ara imitom, rom maSin ukeT gamigeb da nakleb gamTaTxav,
aramed Senc gabednierdebodi, ufro sworad, bednierebas SeigrZnobdi.
Cveni TamaSi, Cveni mxiaruleba _ es yvelaferi balRuri TavSeqcevaa.
damTavrdeba da ukan aRaraferi rCeba. magram siyvaruli, oh, siyvaruli!
erTi misi sityva, erTi Sexedva, imis SegrZneba, rom is aq, Sens gverdiTaa
_ ai, raa bedniereba. dansenis danaxvaze sxva aRaraferi minda, xolo Tu
ver vxedav, mxolod mis naxvas vnatrob. ar vici, rogor moxda, magram
yvelaferi, rac momwons, mxolod mas hgavs. CemTan rom araa, mxolod
masze vfiqrob. magaliTad, roca sul marto var _ maSinac bednieri var.
Tvalebs vxuWav, meCveneba, TiTqos Cem win dgas, vixseneb mis sityvebs.
ase mgonia, mas vusmen, amovioxreb, mere TiTqos gamacxelebs, avReldebi...

69
adgils veRar vpoulob. TiTqos itanjebi, magram es tanjva eniTauwerel
netarebas ganiWebs. vfiqrob, roca vinme giyvars, es siyvaruli megobro-
bazec vrceldeba. magram Cemi Sendami megobroba sulac ar Secvlila,
yvelaferi isea, rogorc monasterSi iyo. magram amas madam de merteisa-
dmi ganvicdi. ase mgonia, is iseve miyvars, rogorc danseni. zogjer
minda, is dansenad iqces. iqneb mizezi isaa, rom es CvensaviT bavSvuri
megobroba araa, iqneb imitom, rom maT xSirad erTad vxedav da ise
gamodis, TiTqos erTmaneTSi mereva. erTi sityviT, TavidaTavi isaa,
rom orive bednierebas maniWebs. amgvarad, bolos da bolos, ara mgonia,
Zalze cudad viqceode. ai, ratomac mirCevnia yvelaferi ise darCes,
rogorc axlaa. esaa, gaTxovebaze fiqri Zalze mTrgunavs. Tu musie de

PY
Jerkuri marTlac iseTia, rogorc miTxres _ me ki amaSi eWvi ar mepareba
_ ubralod, ar vici, ra damemarTeba. mSvidobiT, sayvarelo sofi,
kvlavindeburad nazad miyvarxar.
***dan, 14 seqtemberi, 17**

56-e werili

CO
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
ratom gsurT, musie, Cemi pasuxi? kacma Tqveni grZnobebi rom irwmunos,
es xom igivea, rom maTdami SiSis zedmeti sababi hqondes? me arc uarvyof
da arc vaRiareb maT gulwrfelobas _ magram gana sakmarisi araa vicode
_ da TqvenTvisac, albaT, sakmarisi unda iyos _ rom maTze pasuxis arc
survili maqvs da arc ufleba.
'T
vTqvaT da, marTla giyvarvarT (mxolod imitom geTanxmebiT, rom am
sakiTxs aRar davubrunde), gana Cven Soris arsebuli dabrkolebani kvla-
vac gadaulaxavi ar darCeba? an sxva ra damrCenia, unda visurvo, rac
SeiZleba male CaiklaT eg grZnoba da yvelanairad Sevecado, yvela
N

imedi mogiSaloT. Tavadve ambobT, rom es grZnoba mtanjvelia,YTuki


ar iziarebs is, vinc aRZra. arada, SesaniSnavad iciT, rom misi gaziareba
CemTvis SeuZlebelia. xolo Tu aseTi ubedureba mainc ar amcda, kidev
O

ufro metad Sesabralisi gavxdebi da bednieri arc Tqven iqnebiT. imedia,


imdenad mainc mcemT pativs, amaSi eWvi ar SegeparebaT. yvelafers gafic-
ebT, Cemi sulis aforiaqebas nuRar ecdebiT, simSvides nuRar damirRvevT,
D

nu maiZulebT, Tqveni gacnoba vinano.


Cemi qmari, vinc miyvars da visac pativs vcem, Tavze mevleba da meTay-
vaneba. is aris Cemi sixarulisa da movaleobebis wyaro. me bednieri
var masTan. Tuki arsebobs ufro mwveli netarebani, me maTken ar mivil-
tvi da maTi gancdis survilic ar maqvs. imaze didi sixarulis momniWebeli
ra aris, roca Sens sulSi simSvide sufevs, roca SenTvis yvela dRe
naTelia, roca uSfoTvelad gZinavs da gaRviZebisas sindisis qenjna ar
gawuxebs? xolo rasac Tqven bednierebas eZaxiT, mxolod grZnobaTa
foriaqia, vnebaTa qariSxali, napiridan cqerisas Tavzars rom gcems.
gana SeiZleba qariSxali arafrad Caagdo? gana SeiZleba uamrav gemTa
namsxvrevebiT mofenil zRvaSi Sesvla gabedo? Tan visTan erTad? ara

70
batono, me xmeleTze vrCebi, me meZvirfaseba Cemi borkilebi, maT
gawyvetas, romc SemZleboda, mainc ar visurvebdi. xolo daborkili romc
ar viyo, saswrafod Sevecdebodi Tavis daborkvas.
ras damdevT fexdafex? ratom mdevniT ase jiutad? werilebi iSviaTad
unda gamogegzavnaT, magram erTmaneTs mosdevs. isini ufro moridebulni
unda yofiliyvnen, arada iq, mxolod Tqvens gagiJebul siyvarulzea la-
paraki. Tqvenze fiqrs amiT ufro abezars xdiT, vidre Tavad adre iy-
aviT. erTi saxiT rom CamogicilebT _ meoreTi gaCndebiT xolme. gTxovT,
zog-zog raRacaze aRar melaparakoT _ isev da isev laparakobT, oRond
sxva yaidaze. Tqveni mzakvruli sabuTebiT Tavs iqcevT, _ Cemsas ki yurad
ar iRebT. aRar msurs da aRarc gi pasuxebT amieridan... an ki rogor

PY
axsenebT im qalebs, Tqven rom acduneT, ra agdebiT laparakobT maTze!
me mjera zogierTi amas marTlac imsaxurebs, magram nuTu yvela amis
Rirsia? oh, ueWvelia, asecaa, maT xom movaleobas uRalates, raxan cod-
vil siyvaruls danebdnen.
am wuTidan maT yvelaferi dakarges, imis pativiscemac ki, visac yvel-

CO
aferi Seswires. es sasjeli samarTliania, arada, amaze fiqric ki makan-
kalebs. Tumca, me ra menaRvleba? ra saqme maqvs maTTan an TqvenTan? ra
uflebiT mawuxebT? Tavi damanebeT. nu SeecdebiT Cems naxvas, nu mom-
werT werilebs _ ai, Cemi Txovnac da moTxovnac. es ukanaskneli werilia,
amis Semdeg Cemgan werils veRar miiRebT.
**dan, 5 seqtemberi, 17**
'T
57-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
guSin Sin rom davbrundi, Tqveni werili damxvda. rom icodeT, rogor
gamamxiarula Tqvenma guliswyromam... dansenis piradad TqvenTvis rom
N

daeSavebina rame, amaze metad arc aRSfoTdebodiT. gatyobT, SurissaZi-


eblad mis satrfos patar-patara raRacebSi Ralats aCvevT. oh, ra avsu-
li brZandebiT! diax, saocrad momxiblavi xarT. sulac ar mikvirs Seva-
O

lie dansenisTan SedarebiT ufro nakleb rom gewinaaRmdegebian.


iciT, romanis eg pirmSvenieri gmiri kargad myavs Seswavlili. CemTan
arafers malavs, ise TavgamodebiT vukiJinebdi, patiosani siyvaruli
D

yvelaze didi sikeTea, Zlieri grZnoba aTas satrfialo Tavgadasavalze


ufro meti Rirs-meTqi, rom im wuTs mec gaubedav mijnurad vgrZnobdi
Tavs. dabolos, darwmunda, rom yvelaferze erTnairi Sexeduleba gvaqvs.
hoda, Cemma gulwrfelobam ise aRafrTovana, yvelaferi dafqva da samu-
damo megobrobac Semomfica. Tumca Cveni gegmebis winsvlaze jerjerobiT
es ar aisaxeba.
upirveles yovlisa, mas miaCnia, rom gaTxovilze ufro frTxilad
gasaTxovars unda moeqces, radgan is ufro mets kargavso. rac mTavaria,
veraferi gaamarTlebs im kacs, Tavisi saqcieliT qaliSvils iZulebuls
rom gaxdis an colad gahyves, an Sercxvenili darCeso, xolo Tu qaliS-
vili mamakacze mdidaria, rogorc am SemTxvevaSi, maSin dedis ndoba da

71
qaliSvilis umankoeba Semakavebeli faqtoria. am simarTlis miuxedavad,
ar gamiWirdeba mas azrebi Sevacvlevino. am saqmis mosagvareblad cota
moxerxebuloba da siyvarulis moSvelieba damWirdeba, miT umetes, rom
isini mas sasacilos xdian. am SemTxvevaSi sazogadoebis azrsac daveyrd-
nobi. misi morjulebis gzaze erTaderTi sirTule isaa, rom axla Tavs
bednierad grZnobs. ise ki marTalia, Tu pirveli siyvaruli ufro keTil-
Sobil, ufro spetak grZnobad gvesaxeba, amis mizezi sulac ar gaxlavT
grZnoba da mokrZaleba. saqme isaa, rom aqamde am grZnobaganucdeli
guli TiTqos yovel nabijze Cerdeba, raTa im xibliT datkbes, aseTi
ZaliT, ase mTlianad rom eufleba da yvela sxva sixaruls aviwyebs. es
imdenad marTalia, ramdenadac is, rom gamijnurebuli garyvnili kaci

PY
(Tu garyvnil kacs siyvaruli SeuZlia) vnebisken aRar miiltvis. dabo-
los, patara volanJisadmi dansenis da ukareba madam de turvelis mimarT
Cems saqcielebs Soris mxolod xarisxobrivi gansxvavebaa.
kargi iqneboda Cvens ymawvils gasaficxeblad gacilebiT meti dabrk-
oleba hqonoda, upervelesad ki Tavisi saqcieli meti idumalebiT Seem-

CO
osa, radgan idumaleba kacs ufro kadniersa da gabeduls xdis. mainc
mgonia, rom Cvens zraxvebs, diaxac, avneT, roca aseTi daxmareba gauwieT.
es SesaniSnavad gamodgeboda kargad gamoqeqili kacisTvis, mxolod Jini
da vneba rom amoZravebs. magram mainc unda gangeWvritaT, rom patiosani
WabukisTvis siyvarulis wesier gamoxatulebas ufro meti fasi maSin
aqvs, roca is siyvarulis sawindaria. hoda, rac ufro darwmunebulia
sapasuxo grZnobaSi, miT nakleb fxas iCens. maS, ra gzas davadgeT? ver-
'T
afers getyviT. samwuxaro iqneba orive mSralze Tu davrCiT. magram ar
vici, riT vuSvelo saqmes. sanam me aq vlaqlaqeb, Tqven da Sevalie mand
kargad erTobiT. Tqveni dapireba gamaxsenda, rom CemTan uRalatebdiT.
sulac ar meWaSnikeba, is uvado veqsilad gadavaqcio. mere ra, rom gadax-
N

dis vada jer ar gasvlia, gamoiCineT didsulovneba da nuRar daelode-


biT. zedmet procentebs ar mogTxovT. nuTu ar mogbezrdaT erTguleba?
an iqneb Sevalie saswaulebs axdens? o, neba momeciT vimoqmedo da Tqvenve
O

gaRiarebinoT, rom Tu rame Rirsebas poulobT mag Tqvens SevalieSi,


es mxolod imitom, rom me damiviwyeT. mSvidobiT, mSveniero megobaro,
gkocniT ise, rogorc mesurvilebiT. arasodes ifiqroT, rom Sevalies
D

yvela kocna, erTad aRebuli, Cemsaze mxurvalea.


***dan, 5 seqtemberi, 17**

58-e werili
prezidentis meuRles, madam de turvels vikont de valmonisgan
netav, riT davimsaxure Tqveni risxva da sayvedurebi? mgznebare siyva-
ruli da, amasTan, didze didi pativiscema, usityvoze usityvo morCileba
sul mcire Tqveni neba-survilisadmi _ ai, ori sityviT mTeli Cemi
grZnobaTa da saqcielTa istoria. damtanja gauziarebelma siyvarulma,
erTaderTi nugeSi Tqveni xilvis bednierebaRa iyo. Tqvenma brZanebam
esec momispo. mec udrtvinvelad dageTanxmeT amaze. am msxverplis

72
sanacvlod werilebis moweris neba damrTeT, axla am erTaderT sixarul-
sac marTmevT. nuTu am danakargsac unda Seveguo da Tavdacvas ar Sevec-
ado? ara da ara! gana es sixaruli CemTvis Zvirfasi ar iyo? amis meti
raRa damrCa da igi Tqvenve miwyalobeT.
ambobT, werilebs metismetad xSirad migzavniTo. aba, Tavad dafiqrdiT,
ager ukve aTi dRea gandevnili var _ yovel wuTs Tqvenze vfiqrob.
arada orad ori werili mogwereT. ,,iq mxolod Cems siyvarulze~ vwer
Turme. maS, raze vwero, Tu ara imaze, razec dRedaRam vfiqrob? mxolod
gamoTqmebis Serbileba SevZeli, merwmuneT, mxolod is gagimJRavneT,
risi damalvac aRar SemeZlo. dabolos, memuqrebiT kidec, aRar gi pasu-
xebTo? maS, sakmarisad ar migaCniaT, ase sastikad rom eqceviT im adam-

PY
ians, visac yvelaze metad eZvirfasebiT, visac siyvarulze ufro meti
pativiscema aqvs Tqveni da, Tan abuCad igdebT? ki magram, ram gamoiwvia
es sayvedurebi, es risxva? es raSi gWirdebaT? nuTu ar gjeraT, rom
Tqvens yvelaze usamarTlo moTxovnasac vemorCilebi? nuTu SevZleb,
ar davemorCilo Tqvens yvela survils, rogoric unda iyos is? nuTu

CO
ver dagimtkiceT, rom sxvanairad ar SemiZlia? nuTu isargeblebT im
ZaliT, Cemze rom gaqvT, da datkbebiT, rogorc Tavad ambobT, TqvenTvis
esoden saWiro simSvidiT, Tuki sabolood gamaubedurebT, Tuki ase usa-
marTlod momeqceviT? nuTu arasodes etyviT sakuTar Tavs: ,,man Tavisi
bedis meufed gamxada, me ki gavaubedure; memudareboda, miSveleo, me ki
TanagrZnobiTac ar Sevxede!~ nuTu ar iciT, rom sasowarkveTamde SeiZ-
leba mimiyvanoT? ara, ar iciT. Cemi tanjvis Sesamsubuqeblad unda gco-
'T
dnodaT, rogor miyvarxarT, Tumca Cems guls Tqven ar icnobT.
ras gindaT msxverplad SemwiroT? moCvenebiT safrTxes? mereda vinaa
amis mizezi? kacia Tqveni maRmerTebeli, kaci, viszedac mudam usazRvro
Zala geqnebaT. maS, ras ufrTxiT? grZnobas, romlis marTvac Tqvens
N

neba-survilzea damokidebuli. magram warmosaxva raRac urCxulebs gisa-


xavT da maTgan aRZrul SiSis zars siyvaruls awerT. odnav mainc rom
mendobodeT, urCxulebi maSinve gaqrebodnen. erT brZens uTqvams1: SiSis
O

gasaqarwyleblad misi gamomwvevi mizezi unda gaiazroo. es WeSmariteba


siyvarulsac esadageba. SeiyvareT da SiSic maSinve gaqreba. mis adgils
nazi da morCili satrfos grZnoba daiWers da bednierebiT aRvsil dRe-
D

ebSi aRaraferze dagwydebaT guli, garda imisa, rom gulgrilobam sxva


dReebi dagakargvinaT. mas Semdeg, rac Cemi Secdomebi movinanie da mxo-
lod siyvarulisTvis varsebob, vnanob, viTomda netarebaSi gatarebul
im dReebs; vgrZnob, rom mxolod Tqven SegiZliaT gamabednieroT. oRond
gTxovT, werilebis weris sixaruls Tqveni risxviT nu amimRvrevT! ar
minda urCoba gamoviCino, magram Tqvens ferxqveS ganrTxmuli gemudar-
ebiT, nu wamarTmevT bednierebas, SeismineT Cemi vedreba, SexedeT Cems
cremlebs. qalbatono, nuTu, uars metyviT?
***dan, 7 seqtemberi, 17**

1
amas ruso ambobs ,,emilSi~. de valmoni mas arasworad iyenebs. arada, madam de turvels ,,emili~
wakiTxuli eqneba? (avt.)

73
59-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
amixseniT, geTayva, ra abdaubdas Cmaxavs danseni? ra SeemTxva an ra
dakarga? xom ar Serisxa misma sayvarelma usasrulo mowiwebisa da
krZalvisTvis? marTali giTxraT, aqamdec unda Seerisxa. ra vuTxra am
saRamos Sexvedrisas, misive TxovniT rom davuniSne? ra Tqma unda, misi
Civilisa da wuwunis mosmenaze dros ar davkargav, Tuki veraferi ga-
vaxerxe, mijnurTa wuwuni, mxolod da mxolod, obligatur reCitativSi
da ariebSi SeiZleba moismino. macnobeT, ra moxda an mirCieT, rogor
moviqce, Torem gaviqcevi, vici, rac melis. guls ar gavawyalebineb.
SeiZleba dRes SevxvdeT? Tu ar geclebaT, oriode sityviT macnobeT...

PY
guSin sad brZandebodiT? ver gnaxeT. marTali giTxraT, seqtemberSi
parizSi darCena arc Rirda. ara, raRac unda gadawyvitoT. es wuTia
grafinia de b.**-sgan Zalze daJinebuli mowveva miviRe (Tanac Zalian
sasacilod), soflad mepatiJeba: Cems qmars saucxoo tye aqvs ,,Tavis megob-
rebTan erTad drois saamurad gasatareblado.~ kargad mogexsenebaT,

***dan, 8 seqtemberi, 17**

me-60 werili
CO
mag tyeze raRac uflebebi mec maqvs. hoda, Tu araferSi gWirdebiT, waval.
mSvidobiT. ar daiviwyoT, rom danseni oTxi saaTisTvis mewveva.

vikont de valmons Sevalie dansenisgan


(Tan erTvis wina werils)
'T
eh, musie, sasowarkveTili var, yvelaferi davkarge. miWirs, Cemi tanjvis
saidumlo qaRalds mivando, magram saimedo da erTgul megobars uTuod
unda gavumxilo. romel saaTze SemiZlia gewvioT nugeSisa da rCevebis-
Tvis? oh, ra bednieri viyavi im dRes, guli rom gadagiSaleT! CemTvis
N

yvelaferi Seicvala. rasac piradad viTmen, es Cemi tanjva-wamebis mxo-


lod nawilia. magram CemTvis uZvirfasesi arsebis gamo SiSi da SfoTi
_ ai, ras ver gadavitan. Tqven Cemze bednieri xarT, radgan misi xilva
O

SegiZliaT. vici, rogorc megobari, Cemi danabarebis gadacemaze uars


metyviT. saamisod ki unda gnaxoT da agixsnaT, ra gaakeToT. vici, Se-
gebralebiT da damexmarebiT. mxolod Tqveni imediT vsuldgmulob.
D

mgrZnobiare kaci brZandebiT, iciT, ra aris siyvaruli, mxolod Tqven


SemiZlia gendoT. uars nu metyviT daxmarebaze.
mSvidobiT, musie. CemTvis mwuxarebaSi erTaderTi nugeSi TqvenisTana
megobaria. macnobeT, gemudarebiT, romel saaTze ginaxuloT. Tu dilas
ver SeZlebT, naSuadRevis Semdeg iyos, oRond rac SeiZleba male.
***dan, 8 seqtemberi, 17**

61-e werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Seibrale Seni sacodavi sesili, Zvirfaso sofi. is Zalze ubeduria!
dedaCemma yvelaferi Seityo. ver gamigia, saidan, ram daaeWva.

74
tanT vixdidi, deda Semovida da moaxle gareT gaistumra. Cemi sekre-
teris gasaRebi iseTi kiloTi momTxova, amakankala da kinaRam waviqeci.
jer viTom gasaRebs ver mivageni, magram, bolos da bolos, iZulebuli
gavxdi mimeca. pirveli swored is ujra gamoaRo, romelSic Sevalie
dansenis werilebi medo. ise davibeni, roca mkiTxa, es ra ariso, isRa
vuTxari, araferi-meTqi. magram rom davinaxe, TvalSi moxvedrili pirv-
elive werilis kiTxva daiwyo, cudad gavxdi, goneba davkarge. rom mov-
sulierdi, dedam moaxles dauZaxa da wasvlis win mibrZana, daweqi da
daiZineo. dansenis yvela werili Tan waiRo. ar vici, axla dedas rog-
or unda veCveno, makankalebs. mTeli Rame vtirodi... gamTeniisas gwer
im imediT, Jozefina gamoCndeba da, Tu davimartoxele, Sevexvewebi madam

PY
de merteis Cemi werili gadasces. Tu arada, Sens werilSi Cavdeb. hqeni
sikeTe da gaugzavne, viTomda Sen swer. mxolod mas SeuZlia odnav mainc
manugeSos. o, ra ubeduri var! iqneb damdos sikeTe da dansenis Cemi
werili gadasces. Jozefinas da, miT umetes, Cems moaxles ver vendobi:
vin icis, iqneb sulac man uTxra dedaCems, sekreterSi rom werilebs
vmalav.

CO
vamTavreb weras, vinaidan madam de merteisa1 da dansenis unda mivwero.
Tu damTanxmda gagzavnaze, werili mzad unda mqondes. mere isev davwvebi,
roca momakiTxaven, loginSi rom mnaxon. Tavs moviavadmyofeb da dedas
ar venaxvebi. Tumca arc didi tyuili iqneba: sicxec rom mqondes, amaze
uaresad mainc ar viqnebi. Tvalebi cremlebisgan mewvis, gulisficarTan
ise mawveba raRac, sunTqva miWirs. rom gavifiqreb, dansenis veRar vnaxav-
'T
meTqi, sicocxle aRar minda. mSvidobiT, Zvirfaso sofi. meti wera ar
SemiZlia, cremlebi maxrCobs.
***dan, 7 seqtemberi, 17**
N

62-e werili
Sevalie dansenis madam de volanJisgan
ase borotad rom gamoiyeneT dedis ndoba da Svilis gulubryviloba,
O

ar unda gagikvirdeT, Tu im saxlSi aRar migiRes, sadac gulwrfelze


gulwrfeli megobrobis pasuxad Rirseuli qcevis yvela wesi daarRvieT.
vamjobine, piradad TqvenTvis meTxova, nuRar mobrZandebiT-meTqi, vidre
D

kariskacisTvis mkacri gankarguleba mimeca. es ki erTnairad Cirqs mog-


vcxebda yvelas. vinaidan msaxurebi maSinve Woraobas daiwyebdnen. imedi
maqvs, rom ar maiZulebT, am gzas mivmarTo. agreTve gafrTxilebT, Tu
kvlav SeecdebiT Cemi asulis cdomil grZnobaTa badeSi Setyuebas, Tqve-
ni devnis asacileblad mkacri da samudamo gamomwyvdeva elis. Tqvenzea
damokidebuli, batono Cemo, moeridebiT Tu ara mis gaubedurebas. magram,
Tqven ar moerideT Cemi Svilis saxelis gatexis mcdelobas. piradad me
ukve gavakeTe arCevani da Cems qaliSvilsac movaxsene.

1
SeniSvna: sesili volanJis werili madam de merteisadmi gamovtoveT. iq igive weria, rac wina
werilSi. Sevalie dansenisadmi werili ki ver movi poveT. amis mizezs mkiTxveli gaigebs _
madam de merteis vikontisadmi miweril 63-e werilSi.

75
aqvea Tqveni werilebis dastac. imedia, sanacvlod Cemi asulis werilebs
gamomigzavniT da am ambis yvela kvalis waSlis winaaRmdegi ar iqnebiT,
ambisa, romelic me aRSfoTebiT gamaxsendeba, mas _ sircxviliT, Tqven
ki – sindisis qenjniT.
pativi maqvs da a.S.
***dan, 7 seqtemberi, 17**

63-e werili
vikont de valmons madam de merteisgan
ra Tqma unda, agixsniT dansenis baraTis ambavs. misi gamomwvevi mizezi
me gaxlavarT, Tanac, diaxac, marjved da moxerxebulad. Tqveni bolo

PY
werilis Semdeg dro tyuilubralod ar damikargavs. erTi aTeneli xuro-
TmoZRvrisa ar iyos, Cems Tavs vuTxari: ,,me saqmiT viqm imas, rac man
sityviT Tqva1~.
maS, misTvis dabrkolebebia saWiro! maS, romanis am gmirs bedniereba
Zils hgvris! hoda, imedi hqondes, ise gavuxdi saqmes, SesaZloa mxar-

CO
TeZoze wamosawolad aRar ecalos. misTvis drois fasi unda eswavlebi-
naT, imedi maqvs, axla mis mier dakargul saaTebs mwared nanobs. isic
TqviT, misTvis am ambavs idumaleba akldao. hoda, axla Warbadac eqneba.
es kargi Tviseba maqvs, sakmarisia miTxran, ra Secdoma davuSvi, manam
ar movisveneb, vidre ar gamovasworeb. maS, icodeT, rac gavakeTe.
guSinwin saxlSi Tqveni werili damxvda. CavikiTxe Tu ara, CemTvis
yvelaferi gacxadda. borotebis mizezi ra SesaniSnavad gansazRvreT.
'T
hoda, mec maSinve misi aRmofxvris gzebis Zebna daviwye. pirvel yovlisa,
davweqi, daZineba mindoda, magram dauRalavma Sevaliem amis saSualeba
ar momca. ver daviZine, sul dansenize vfiqrobdi: misi umoqmedobidan
gamoyvana Tu am umoqmedobisTvis dasjaze fiqri ar masvenebda. mxolod
N

mas Semdeg SevZeli ori saaTi wameZina, rac dawvrilebiTi gegma Sevadgine.
imave saRamos gaveSure madam de volanJTan. Cemi Canafiqris Sedegad
vauwye, TiTqmis darwmunebuli var, Tqvens asulsa da dansenis Soris
O

saxifaTo kavSiri arsebobs-meTqi. es yovlad gamWriaxi qali Tqvens


ambebs imdenad daebrmavebina, Tavdapirvelad Semepasuxa, uTuod cdebiTo,
is jer sul bavSviao... yvelafers, rasakvirvelia, ver vetyodi, mxolod
D

is vTqvi, ramdenjerme Tvali movkari, erTmaneTs rogor uyurebdnen,


maTi saubris nawyvetebi gavigone-meTqi, ramac SemaSfoTa rogorc megoba-
ri da rogorc keTilzneobis damcveli-meTqi. mokled, didi RvTismosavi-
viT velaparake. bolos laxvaric Caveci: momeCvena, erTmaneTs TiTqos
werili gadasces-meTqi. maSin gamaxsenda, Tqvenma asulma erTxel Cemi
TandaswrebiT gamoaRo ujra da iq blomad qaRaldebs movkari Tvali,
xom ar iciT, visTan aqvs aseTi gacxovelebuli mimowera? madam de vo-
lanJs feri ecvala, Tvalebi cremliT aevso. ,,madlobeli var, Cemo me-
gobaro, _ miTxra da xeli xelze momiWira, _ yvelafers gavarkvev.~
1
ori arqiteqtori bWobs saxelmwifo mowyobaze, erTi darwmunebulia Tavis upiratesobaSi,
meore ki mudam am sityvebiT pasuxobs (plutarqe _ `darigebani saxelmwifo moRvaweebs~).

76
am metad mokle saubris Semdeg, rac eWvs ver gamoiwvevda, norC
arsebasTan mivedi. Tumca male mivatove da dedamiss vTxove, SvilTan
Cemze araferi eTqva. isic xalisiT dampirda, radgan CavurTe, kargi
iqneba, Tu gogonas Cemdami grZnoba aReZreba da guls gadamiSlis, me ki
SesaZlebloba meqneba sasikeTo rCevebi mivce-meTqi. darwmunebuli var,
sityvas ar gatexs, Tundac imitom, rom Svilze Tavisi gamWriaxobiT STa-
beWdileba moaxdinos. amis wyalobiT, mec SemeZleba, rogorc yovelTvis,
patarasTan vimegobro da madam de volanJTan orpiri ar gamovCnde. es
ki marTla ar msurs. amieridan patarasTan SemiZlia marto davrCe da
ramdenic minda vesaubro, Tanac dedamisi arafers ieWvebs.
imave saRamos visargeble amiT. Cemi partia rom davamTavre, pawiasTan

PY
erTad mofarebul kuTxeSi ganvmartovdi da dansenize Camovagde sityva:
aq is enauSreti gaxlavT. Zalze gaverTe, roca im sixaruliT vagznebdi,
rasac xval dansenisTan Sexvedra uqadda. ramdeni sisulele davaro-
Sine! xom unda damebrunebina, Tundac imedis saxiT, is, rasac sinamdvil-
eSi varTmevdi. mosalodneli ubedureba misTvis kidev ufro mZime

CO
gadasatani iqneba. rac ufro daitanjeba, miT ufro damyoli gaxdeba da
pirvelsave xelsayrel SemTxvevaSi samagieros gadaxdas moindomebs.
cudi rodia, Zlier gancdebs Tavidanve miaCvio is, visac Tavgadasavle-
biT savse cxovrebisTvis amzadeb?
gana ra bedenaa, ori-sami kurcxali cremliT zRos dansenis flobis
bedniereba? is xom am biWisTvis Wkuas kargavs. hoda, Tavdebad SemiZlia
davudge, misi imaze adre gaxdeba, vidre mTeli am davidarabis gareSe
'T
gaxdeboda. es mxolod cudi sizmaria, netari gamoRviZeba rom mosdevs.
ase rom, madlieric unda damrCes. Tu amaSi cota veragobaa, garTobac
xom unda xandaxan kacs. gana briyvebi Cvens gasarTobad ar ibadebian?1
dabolos, sakuTari TaviT friad kmayofili wamovedi. am dabrkolebaTa
N

wyalobiT, danseni kidev ufro aRigzneba da maSin, SeZlebisdagvarad,


yvelanairad davexmarebi, xolo Tu marTla iseTi doylapiaa, rogorc
xandaxan meCveneba, sasowarkveTaSi Cavardeba da Tavs damarcxebulad
O

aRiarebs. maSin, SeZlebisdagvarad, javrs masze viyri. es ki CemTvis


dedis ufro met pativiscemas, Svilis Rrma megobrul grZnobasa da orive
mxaris met ndobas ganapirobebs. rac Seexeba Jerkurs, Cemi yvela mcde-
D

lobis mTavar mizans, Tu bedma an simarjvem ar miRalata, mis colze


didze didi gavlenis wyalobiT, TandaTan rom gaZlierdeba, aTi aTas
saSualebas gamovnaxav rom imad vaqcio, radac minda. am saamuri fiqrebiT
CameZina, didebulad meZina da Zalze gvian gaviRviZe.
gamoRviZebuls ukve ori baraTi meloda: erTi dedikosgan, meore
Svilikosgan. sicili ver Sevikave, roca oriveSi erTi da igive sityvebi
amovikiTxe: ,,mxolod Tqven SegiZliaT odnav mainc manugeSoT.~ gana
sasacilo araa anugeSo erTica da meorec da sruliad sapirispiro mis-
wrafebebis erTaderTi xelSemwyobi gaxde? xedavT, RmerTsac ki davems-
gavse. sruliad urTierTsapirispiro survilebiT CinwarTmeuli mokv-
1
greses komediidan ,,kapasi.~ Jan-batist grese (1709-1777) _ frangi dramaturgi da poeti.

77
davni me mommarTaven, Cemi uryevi gadawyvetileba ki ucvleli rCeba.
Tumca uari vTqvi am amaRlebul rolze da meore, nugeSismcemi angelo-
zis varCie da RvTis mcnebis Tanaxmad, moyvass vaebasa Sina vewvie.
pirvelad dedas veaxle, romelic ise Sewuxebuli da daTrgunuli damxv-
da, Tavi nawilobriv dakmayofilebulad CavTvale im usiamovnebaTa gamo,
misi wyalobiT Tqveni mSvenieri ukarebasgan rom SegxvdaT. yvelaferi
ise mogvarda, ukeTess ver warmodgen. mxolod erTi ram mafiqrebda,
vaiTu madam de volanJs Svilis ndobis mopoveba moendomebina, rasac
Zalze advilad SeZlebda, Tu Tbilad da megobrulad daelaparakeboda,
Tu gonivrul rCevebs nazad, mimtevebeli xmiT da ieriT miscemda. sabedni-
erod, man iaraRad simkacre aisxa da ise ukuRmarTad waiyvana saqme,

PY
sixarulis meti raRa damrCenoda, Tumca gegmebi kinaRam CagviSala, roca
Tavisi asulis kvlav monasterSi dabruneba gadawyvita. magram am prob-
lemis asacileblad vurCie, amiT maSin damuqreboda, Tu danseni Tavisas
ar moiSlida. es ki orive mijnurs met sifrTxiles aiZulebs, rac, Cemi
azriT, Cveni warmatebisTvis aucilebelia.

CO
Semdeg Svils mivakiTxe. ar damijerebT, ise daemSvenebina mwuxarebas!
keklucoba maincdamainc ar axasiaTebs, magram Tavs davdeb, Semdeg da
Semdeg xSir-xSirad, Tuki dasWirda, cremlebs moiSveliebs xolme. amJamad
cremlebi yovlad wrfeli da alali iyo. im axali xibliT gaocebuli,
aqamde rom ar SemimCnevia da axla siamovnebiT vakvirdebodi, iseT
rCevebs vaZlevdi, mwuxarebas ufro uZlierebda. dabolos, ise gamoecala
Zala, tirilis Tavic ar hqonda. SemeSinda, krunCxvebi ar dawyeboda.
'T
vurCie, dawoliliyo. me da moaxle erTad vuvlidiT. dilidan Tmadauvar-
cxneli da Caucmeli iyo, male gawewili Tma sruliad SiSvel mxrebsa
da mkerdze gadmoefina, vakoce da isic mklavebSi Camivarda, cremlebi
Rvar-Rvarad mosdioda. RmerTo, ra lamazi iyo! Tu magdalinac1 aseTi
N

gaxldaT, monaniebisas ufro saSiSi iqneboda, vidre Secodebisas.


Sewuxebuli lamazuna loginSi rom Cawva, ukve marTla vanugeSebdi.
jer davamSvide, monasterSi ar gagzavnian-meTqi. mere dansenisTan saidum-
O

lo SexvedrebiT davaimede. sawolis kideze Camovujeqi da vuTxari: neta


danseni aq iyos-meTqi. Semdeg qargvasa da xatvas mivubrundi, xan raze
gadavutane sityva, xan raze, dabolos, mwuxareba davaviwyebine kidec.
D

erTmaneTs friad kmayofilebi davSordebodiT, werilis gadacema rom


ar eTxova dansenisTvis. amaze aramc da aramc ar daveTanxme. mizezebs,
imedia, Tqvenc momiwonebT.
jer erTi, ar mindoda dansenis TvalSi saxeli gamtexoda. pawias mxo-
lod es mizezi davusaxele, Tumca TqvenTvis bevri sxvac maqvs: gana wya-
lSi ar Cameyreboda mTeli Sroma, axalgazrdebisTvis tanjva Tavidanve
rom Sememsubuqebina? garda amisa, mindoda msaxurTagan vinme CaeTri-
aT, vinaidan Tu Cveni ganzraxva sasurvel dasasrulamde miviyvaneT,
risi imedic maqvs, gaTxovebisTanave es ambavi yvelam unda Seityos. am
ambis gaxmaurebisTvis es yvelaze saukeTeso gzaa. xolo Tu moxda sasw-
1
aq: mariam magdalineli, romelmac qristes monaniebisTvis mimarTa.

78
auli da msaxurebma xma ar amoiRes, me da Tqven vizamT amas, gaxmaurebas
ki msaxurebs davabralebT, rac CvenTvis yvelaze ufro xelsayreli iqneba.
amitomac dansenis es ambavi dResve SeatyobineT. marTali giTxraT,
patara volanJis msaxuris didi imedi ar maqvs _ mgoni, TviTonac ar
endoba _ amitom Cems erTgul viqtuarze urCieT. mas ki rogorme davi-
yolieb. es azri miT ufro momwons, rom misTvis am saidumlos gamJRavneba
CvenTvis metad sasargebloa. Tumca saTqmeli jer ar damimTavrebia.
pawiasgan werilis aRebaze jiutad uars rom vambobdi, sul meSinoda,
misi fostiT gagzavna ar mTxovos-meTqi. amaze uars ki verafriT vetyodi.
ar vici, dabneulobisa Tu ucodinrobis gamo, an iqneb werili ise ar
ainteresebda, rogorc pasuxi, amaze krinti ar dauZravs. magram es azri

PY
TavSi saerTodac rom ar mosvloda, yovel SemTxvevaSi, es gza rom
moWroda, dedamisTan Sevbrundi da daviyolie, Svili aqaurobisTvis
moeSorebina da ramdenime xniT sofelSi waeyvana. oRond sad? sixaru-
liT guli ar agifancqaldaT? sad da mamidaTqvenTan, moxuc rozmondTan.
dResve gaafrTxilebs amis Taobaze. ase rom, ufleba geqnebaT Tqvens

CO
RvTismosavs daubrundeT. axla xom veRar moimizezebs, Tqveni aq yofna
miTqma-moTqmas gamoiwvevso. amgvarad, madam de volanJi Tavadve gamoas-
worebs im siaves, rac Tqvendami Caidina.
magram unda damijeroT da sakuTarma ambebma ise ar unda gagitacoT,
rom es ambavi Tvalsa da xelSua gamogeparoT: nu dagaviwydebaT, am
ambiT Zalze dainteresebuli var.
minda am axalgazrdebis Suamavali da mrCevelic Tqven gaxdeT. acnobeT
'T
es ambavi dansenis da daxmareba SesTavazeT. erTaderTi sirTule lama-
zunas saidumlo werilis gadacemaSia. Tumca amas Tavidan aicilebT, Tu
Cems moaxleze urCevT. danseni ueWvelad dagTanxmdebaT, amis sanacvlod
ki gamoucdeli gulis ndobasac moixveWT, rac yovelTvis saxalisoa.
N

sabralo gogo! rogor gawiTldeba, Tavis pirvel werils rom gadmogc-


emT! marTali giTxraT, mesaidumlis roli imisTvis, vis winaaRmdegac
amdeni cru azria, diaxac, didebuli gasarTobia. am intrigis dasasruli
O

Tqvens mondomebazea damokidebuli. Tavad unda moifiqroT da SearCioT,


rodis sjobs yvela moqmedi gmiris dakavSireba. sofeli saamisod aTas
SesaZleblobas iZleva. danseni Tqvens pirvelive niSanze, albaT, maSinve
D

mand gaCndeba. Rame... SeniRbva... fanjara... da gana cota ram iqneba kidev?
oRond icodeT, gogona rom kvlav umanko dabrundes, damnaSave Tqven
iqnebiT. Tu CaTvliT, rom Cemi waqezeba gWirdebaT, gamagebineT. es kia,
sakmaod kargi gakveTili vaCvene _ man icis, ramdenad saSiSia werilebis
Senaxva. amitomac ver gavbedav misTvis miweras, Tumca, Zveleburad, mis
mowafed ayvanas vapireb.
mgoni, damaviwyda meTqva, pawia mimoweris ambis gamoaSkaravebas moa-
xles abralebda, me ki _ mRvdelze mivaniSne. amgvarad, erTi gasroliT
ori kurdReli movkali. mSvidobiT, vikont, weras imdenxans movundi,
sadilzec davagviane. es werili Tavmoyvareobam da megobrobam mikarnaxa,
am orive grZnobas ki layboba uyvars. amis Semdeg Tu gabedavT da misayve-

79
durebT, kvlav gaemgzavreT graf de b...-s tyeSi saseirnod. rogorc TqviT,
is xom ,,megobrebTan erTad drois saamurad gasatareblad~ arsebobs.
rogorc vatyob, es adamiani mTeli qveynierebis megobaria.
Tumca, mSvidobiT, Zalian momSivda.
***dan , 9 seqtemberi, 17**

64-e werili
madam de volanJs Sevalie dansenisgan
(asli, romelic Tan erTvis vikontis 66-e werils madam de merteisadmi)
ar Sevecdebi Cemi saqcielis gamarTlebas da arc Tqvensaze daviCivleb.
mxolod vwuxvar momxdarze, ramac sami adamiani gagvaubedura. samive

PY
ukeTesi xvedris Rirsi viyaviT. CemTvis ufro samwuxaroa am ubedurebis
mizezad yofna, vidre mis msxverplad. guSindlidan moyolebuli Tqven-
Tvis pasuxis mowera bevrjer davapire, Tumca saamisod Zala ar meyo.
arada, aucilebelia bevri ram icodeT, amitomac Tavs Zalas davatan.
xolo Tu werili areul-dareuli da uTavbolo geCvenaT, albaT, mixvd-

CO
ebiT, ra savalalo situaciaSi var da lmobierebas gamoiCenT.
upirvelesad, neba momeciT, Tqveni werilis pirvel winadadebaze ar
dageTanxmoT. gavbedav da getyviT, rom borotad ar gamomiyenebia arc
Tqveni ndoba da arc madmuazel de volanJis gulubryviloba. Cemi saqc-
ieli gamsWvaluli iyo rogorc erTis, ise meoris pativiscemiT. Tumca
Cemze damokidebuli iyo mxolod saqcieli, xolo Tu mainc pasuxs momTx-
ovT uneblieT aRZruli grZnobis gamo, SemiZlia Tamamad vTqva, rom
'T
Cemi grZnoba, romelic TqvenTvis arasasurvelia, aramc da aramc Seur-
acxmyofeli ar gaxlavT. am ambavSi, romelic imdenad maRelvebs, rom
sityvebiT ver gamovTqvam, msurs msajuli Tqven brZandebodeT, mowmeebi
ki _ Cemi werilebi.
N

TqvenTan mosvlasac mikrZalavT. cxadia, Tqvens yvela survils davemor-


Cilebi. magram, gana Cemi uecari gauCinareba miTqma-moTqmis iseTive
sababi ar gaxdeba, rogorc brZaneba, amave mizeziT, rom gsurT misceT
O

Tqvens kariskacs? darwmunebiT vambob, es faqti Cemze metad madmuazel


de volanJisTvis gaxlavT arsebiTi. amitom gemudarebiT, yvelaferi uf-
ro meti gulisxmierebiT awon-dawoneT da Tqvens simkacres sifrTxile
D

ar CaaxSobinoT. mwams, rom mxolod Tqveni Svilis interesebidan gamom-


dinare miiRebT gadawyvetilebas. veli Tqvens Semdgom brZanebebs.
xolo Tu nebas damrTavT, Cems pativiscemas xandaxan mainc dagidastu-
rebT piradad da pirobas gaZlevT (SegiZliaT mendoT), am SemTxvevebiT
borotad ar visargebleb, magaliTad: madmuazel de volanJs ganmarto-
ebiT vesaubro an werilebi gadavce. am msxverplzec waval, rom madmua-
zel de volanJis saxels odnavi Crdilic ar mivayeno. xolo xandaxan
Sexvedris bednierebas, jildod miviReb.
esaa erTaderTi SesaZlebeli pasuxi Tqvens naTqvamze, Tu ra xvedrs
umzadebT madmuazel de volanJs da ras gadawyvetT, imis mixedviT, me
rogor moviqcevi. ufro mets ver SegpirdebiT. vinme sulmdabals SeuZlia

80
Tavisi zraxvebi garemoebaTa mimdinareobas dauqvemdebaros da maT mixe-
dviT aawyos. magram siyvaruli, me rom mxneobas mmatebs da aRmafrTo-
vanebs, mxolod or grZnobas mkarnaxobs _ vaJkacobasa da erTgulebas.
rogor Sevurigde imas, rom madmuazel de volanJi damiviwyebs an me
daviviwyeb mas? aramc da aramc, arasodes. me marad misi erTguli davr-
Cebi. mas erTguleba Sevfice da amas axla vamtkiceb. Tumca mapatieT,
madam, rom gadavuxvie, saqmes davubrundeT.
kidev erTi sakiTxi damrCa TqvenTan gasarkvevi _ es werilebs exeba.
maT dabrunebas mTxovT. gulwrfelad vwuxvar, rom Cems sxvadasxva
saqciels, romelsac danaSaulad TvliT, kidev erTi uari unda mivumato.
magram gemudarebiT, Cemi argumentebi moismineT da gaiziareT. ar daiv-

PY
iwyoT, Tu Tqvens megobrobas davkargav, erTaderT nugeSad is mainc
mrCeba, rom pativiscemas SevinarCuneb.
madmuazel de volanJis CemTvis Zvirfasi werilebi, axla ufro meZvir-
faseba. mxolod isiniRa damrCnen im grZnobis xelSesaxeb mowmeebad,
Cemi sicocxlis mTel sixaruls rom Seadgens. wamiTac ar davfiqrdebodi

CO
es msxverplic gameRo TqvenTvis, Tu maTi dakargviT gamowveul sinanuls
gadaswonida Cemi swrafva, damemtkicebina, rogor did pativiscemasa da
mowiwebas vgrZnob Tqvendami, rom ara is metad sarwmuno mosazrebani,
romelTa winaaRmdeg Tqvenc ki verafers gaawyobT.
Tqven marTlac gaigeT madmuazel de volanJis saidumlo, magram neba
miboZeT, dagarwmunoT, es SemTxveviT moxda, rom Tavad ar gamogitydaT
amaSi. Tavs nebas ar mivcem, ganvsajo Tqveni saqcieli, romelic, SesaZloa,
'T
dedobrivi grZnobiT iyos gamarTlebuli. me pativs vcem Tqvens uflebebs,
magram isini ise Sors ver gavrceldebian, rom Cemi movaleobisgan gama-
Tavisuflon. xolo yvelaze wmidaTawminda movaleobaa, rom arasdros
vuRalatoT imas, vinc gvendo. me ki am ndobas vuRalatebdi, Tu mis
N

gulisnadebs sxvas gamovumzeurebdi, vinc ar unda iyos is. gavumxeldi


imas, rac mxolod me gamimxila. Tu Tqveni asuli dagTanxmdebaT, dae,
Tavad giamboT yvelaferi. maSin werilebic aRar iqneba saWiro. xolo
O

Tu piriqiT moxda, Tu ar gagimxilaT Tavisi saidumlo, ra Tqma unda,


aRsarebas me ver momTxovT.
rac Seexeba amis gaxmaureba-argaxmaurebas, sruliad mSvidad brZandeb-
D

odeT, madmuazel de volanJis interesebze Cemi zrunva SesaZloa dedisas


ar Camouvardeba. odnavi eWvic rom ar gagiCndeT, yvelaferi gaviTvalis-
wine. CemTvis Zvirfas paketze adre ewera ,,es qaRaldebi unda daiwvas~.
axla ki aweria ,,es qaRaldebi madmuazel de volanJs ekuTvnis~. es gadaw-
yvetileba imis sabuTad gamodgeba, rom Cemi uaris mizezi sulac ar
gaxlavT imis SiSi, rom am werilebSi iseTi ram aRmoCndeba, rac piradad
Tqvens sayvedurs daimsaxurebda.
vrceli werili gamomivida, Tumca ufro vrceli unda yofiliyo. Tu kidev
daeWvdebiT Cems keTilganwyobaSi, Cems wrfel sinanulze Tqveni guliswyr-
omis gamo da Cems uRrmes pativiscemaze, romelic pativi maqvs ...
***dan, 7 seqtemberi, 17**

81
65-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(gagzavnilia daubeWdavad vikont de valmonis werilTan erTad madam de merteisadmi)
o, ra gveSveleba, Cemo sesil? romeli RmerTi gvixsnis im ubedurebis-
gan, Tavs rom unda dagvatydes? dae, siyvarulma mogvces mxneoba maT
gasaZlebad! ver aRvwer Cems gaocebasa da sasowarkveTas, Cemi werilebi
rom davinaxe da madam de volanJis baraTi wavikiTxe! neta vin gagvca?
visze vieWvo? iqneb frTxilad ar iyaviT? axla ras akeTebT? ra giTxres?
minda yvelaferi vicode, arada, araferi vici. Tumca SeiZleba, Cemze
meti arc Tqven icodeT.
gigzavniT dedaTqvenis baraTs da Cemi pasuxis asls. imedia, mogewone-

PY
baT, rasac vwer. CemTvis aucilebelia mogewonoT isic, rac im sabediswero
ambis Semdeg gavakeTe. Cemi mizania, Tqveni ambebi gavigo da Cemic gacno-
boT. egeb, SevxvdeT kidec, Tanac ufro Tavisuflad, vidre uwin.
grZnobT ki, Cemo sesil, rogor gagvaxarebs erTad yofna, roca erTma-
neTs samaradiso siyvaruls kvlav SevficavT, roca erTmaneTis TvalebSi

CO
amovikiTxavT, rom es fici arasodes dairRveva? gana yvela tanjva-
wamebas ar dagvaviwyebs netarebis wami? imedi maqvs, is wamic dadgeba
im Cemi saqcielis wyalobiT, romlis mowonebas gemudarebiT. Tumca
ras vambob? am Semweobas Cems yvelaze naz megobarsa da manugeSebels
unda vumadlode. mxolod imas gTxovT, Tqvenc daumegobrdeT mas.
iqneb marTali arc me var, Tqveni Tanxmobis gareSe rom gTxovT,
miendeT-meTqi? magram Cveni gamouvali mdgomareoba da aucilebloba
'T
gvkarnaxobs amas. me siyvaruli mamoZravebs, romelic gemudarebaT ap-
atioT saidumlos gamxela. aucilebeli rom iyo, uamisod, vin icis, sa-
mudamod davSordebodiT erTmaneTs.1 Tqven im megobars icnobT. is im
qalis megobaricaa, yvelaze metad rom giyvarT _ es vikont de valmoni
N

gaxlavT.
pirvelad rom mivmarTe, mindoda madam de mertei daeyoliebina, rom
TqvenTvis gadmoeca Cemi werili. mas eeWveba, rom amaze qalbatons dai-
O

Tanxmebs, magram misi moaxlis imedi ki aqvs, misgan raRaciTaa davale-


buli. is gadmogcemT werils. pasuxic masve SegiZliaT gamoatanoT.
es daxmareba ar dagWirdebaT, Tu, musie de valmonis azriT, cota xniT
D

sofelSi gaemgzavrebiT. is Tavad dagvexmareba, qali, visTanac gaemgzav-


rebiT, misi naTesavia. musie de valmoni amiT isargeblebs da imave
dros estumreba mas. mTeli Cveni miwer-moweris ambavs Tavad kisrulobs.
imasac ki irwmuneba, Tu miendobiT, mogvixerxebs, iq erTmaneTs Segvaxve-
dros, oRond ise, rom Tqvens saxels Crdili ar miadges.
axla ki, Cemo sesil, Tu giyvarvarT, Tu gebralebiT esoden ubeduri,
Tu imedia, Cems Wmunvas ikmarebT, endeT im kacs, vinc mfarvel angelozad
mogvevlina. is rom ara, sasowarkveTaSi Camagdebda is faqti, rom ar
SemiZlia Cemi mizeziT gamowveuli satanjveli odnav mainc SegimsubuqoT.
pirobas gaZlevT, es didxans ar gagrZeldeba. magram unda aRmiTqvaT,
1
danseni marTals ar wers. am ambebamde man musie de valmons yvelaferi uambo.ix.57-e werili.

82
Cemo nazo megobaro, Zalian ar inerviulebT. CemTvis wamebaa, roca
vici, rom Tqven itanjebiT. kargad iciT, Tqveni bednierebisTvis sulsac
ar daviSureb! dae, rwmenam, rom gaRmerTebT, mcire nugeSi mainc mohfinos
Tqvens suls! Cemi sulisTvis ki saWiroa damarwmunoT, rom ar damemdur-
ebiT im tanjvisTvis, rac Cems gamo SegxvdaT.
mSvidobiT, Cemo sesil, mSvidobiT, Cemo nazo megobaro.
***dan, 9 seqtemberi, 17**

66-e werili
madam de merteis vikont de valmonisgan
Cemo mSveniero megobaro, am werilebidan gaigebT, kargad Sevasrule

PY
Tu ara Tqveni gegma. dRevandeli ricxvi aweria, magram guSin, Cem Tvalwin
gaxlavT dawerili. gogonasadmi werilSi yvelaferia, rac saWiroa. ganz-
raxvaTa warmatebiT Tu vimsjelebT, kacma Tqveni Rrma niWis winaSe
Tavi unda moidrikos. danseni isea gaxelebuli, darwmunebuli var, pir-
velsave SemTxvevaSi misi sasayveduro aRaraferi gveqneba. Tu dansenis

CO
satrfo morCili aRmoCnda, sofelSi Camosvlidan sul male yvelaferi
damTavrdeba. ukve mzad maqvs uamravi xerxi da xriki. Tqveni wyalobiT
axla ,,dansenis megobars~ warmovadgen. mxolod `princoba~ maklia.1
ise ra Rlapi vinmea es danseni! damijerebT, aqamde ver vaiZule dedamiss
Sepireboda, siyvarulze uars vambobo! TiTqosda ase Znelia dapireba,
roca winaswar ici, pirobas ar Seasruleb! ,,es xom motyuebas niSnavso,~
_ ambobs. arada, mis asuls Secdenas upirebs! ase naTlaven upatiosno
'T
zraxvaTa mqoneni TavianT uZlurebas, maTi xorcSesxmisas rom gamoiCines.
rogorme unda moaxerxoT, rom madam de volanJi ar SeaSinos Cveni
ymawvilis gaufrTxilebelma da kadnierma gamoTqmebma. RmerTma dagvifa-
ros monastrisgan! imasac SeecadeT, pawias werilebis dabruneba aRar
N

mosTxovos. jer erTi, arc miscems da mec veTanxmebi: aq grZnobac da


Wkuac Tanxmdeba. me wavikiTxe es werilebi, mowyenilobisgan kinaRam
movkvdi, magram mainc gamogvadgeba da ai, ratom:
O

Cveni sifrTxilis miuxedavad, SesaZloa yvelaferi uceb gamomJRavndes.


qorwilic aRar iqneba. xom asea? da JerkurTan dakavSirebiT mTeli
Cveni Canafiqri CaifuSeba. raki dedamiss samagiero unda gadavuxado,
D

maSin isRa mrCeba, mis asuls Tavi movWra. es werilebi Tu ostaturad


SevarCieT da mxolod nawili davatrialeT, SegveZleba ise vaCvenoT,
TiTqos pawia volanJma TviTon gadadga pirveli nabiji da Tavi xifaTSi
Caigdo. zogierTma werilma SesaZloa dedasac Crdili miayenos Svilikos
Tavis nebaze miSvebis gamo. winaswarve vici, sindisieri danseni Tavdapi-
rvelad aRSfoTdeba. magram raki SesaZloa Tavadac Cirqi moecxos,
vfiqrob, misi modreka ar gamiWirdeba. aTasidan mxolod erTi albaTobaa
saqme ase wavides, magram Tavad iciT, sifrTxiles Tavi ar stkiva.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, gamixardeba, xval marSal de-**-s meuR-
lesTan vaxSamze Tu mobrZandebiT. Tavi verafriT daviZvrine.
1
nawyveti volteris poemidan.

83
vfiqrob, gafrTxileba ar damWirdeba, rom madam de volanJis yuramde
ar mivides Cemi sofelSi Casvlis ganzraxva. is maSinve qalaqSi darCenas
gadawyvets; magram sofelSi Tu Cavida, iqidan meore dResve ver wamova.
erTi kvira mainc rom gvacalos, pirobas gaZlevT, saqmes gavCarxav.
***dan, 9 seqtemberi, 17**

67-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
ar vapirebdi, TqvenTvis momewera, mowyaleo xelmwifev, da Cemi Secbu-
nebac axla imas amtkicebs, rom ar unda gwerdeT. magram ar minda erTi
sababic dagitovoT Cemze sasayvedurod da msurs dagarwmunoT, rom,

PY
SeZlebisdagvarad, TqvenTvis yvelaferi viRone.
rogorc ambobT, werilis weris neba me dagrTeT. geTanxmebiT, magram
xom ar ggoniaT damaviwyda, ra pirobiT? es piroba ise mtkiced rom
damecva, rogorc Tqven arRvevT, Cemgan gana erT pasuxs mainc miiRebdiT?
arada, axla ukve mesamed gpasuxobT. roca Tqven CemTan miwer-moweris

CO
Sesawyvetad yvelafers akeTebT, me misi gagrZelebis gzas veZeb. es gza
arsebobs da is erTaderTia. xolo Tu am gzaze nebismieri mizeziT uars
ganacxadebT, amiT daamtkicebT, ramdenad umniSvneloa es mimowera.
SewyviteT CemTan laparaki im enaze, me rom ar SemiZlia da arc msurs
gavigo. uari TqviT im grZnobebze, me rom maSinebs da Seuracxmyofs.
arc ase jiutad unda mosWidebodiT mas, raki iciT, rom swored es gvaS-
oriSorebs. nuTu mxolod am grZnobis gancda SegiZliaT? nuTu siyvaru-
'T
li megobrobas gamoricxavs? nuTu ver imegobrebT imasTan, visSic ufro
nazi grZnobebis aRZvras cdilobT? ar minda ase vifiqro. es aRmaSfo-
Tebelia. es azri gamcirebT da Tqvengan samudamod maSorebs.
me megobrobas gTavazobT, musie, mets arafers. Cems gankargulebaSi
N

mxolod esaa. sxva raRa gnebavT? me rom am grZnobas mTeli arsebiT


mivece, Cemi sulisTvis esoden utkbessa da sakadriss, Tqveni Tanxmoba
da piroba mWirdeba. daviviwyeb yvelafers, rac SeiZleba CemTvis Tqvenze
O

eTqvaT, imedia, SeecdebiT Cemi arCevani gaamarTloT.


xom xedavT, ra gulaxdili var TqvenTan. dae, aman dagimtkicoT, rom
gendobiT. am ndobis ganmtkiceba axla Tqvenzea damokidebuli. oRond
D

gafrTxilebT, siyvarulze erTi sityvac ki SiSs ganmiaxlebs da pirvely-


ovlisa imaze mimaniSnebs, rom aRarasodes unda dagelaparakoT. xolo
Tu Tqven uars ambobT sakuTar Secdomebze, nuTu ar girCevniaT wesier
qalTan imegobroT, vidre misi sindisis qenjnis mizezi iyoT? mSvidobiT,
musie. cxadia, Tqveni pasuxis miRebamde saTqmeli araferi maqvs.
***dan, 9 seqtemberi, 17**

68-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
aba, ra gi pasuxoT, madam? rogor SegbedoT simarTlis Tqma, Tu Tqven
TvalSi is damRupavs? ra gaewyoba, ase yofila Turme saWiro. saamisod

84
vaJkacoba, albaT, meyofa. Tavs ganuwyvetliv vumeoreb, rom mirCevnia
davimsaxuro, vidre mxolod dageufloT. Tu aRarasodes maRirsebT
bednierebas, ar damTanxmdebiT imaze, riskenac viswrafvi, is mainc unda
dagimtkicoT, rom Cemi guli misi Rirsia.
Tqven gaSfoTebT Cems Secdomebze uari rom vTqvi! ase rom iyos, maSin
am Tqvens bolo werils, axla rom gulis kankaliT vpasuxob, albaT,
aRtacebiT wavikiTxavdi. gulwrfelad mwerT, mendobiT, erTi sityviT,
megobrobas mTavazobT, oh, ra samwuxaroa, rom amdeni sikeTiT ver vis-
argebleb! rom iseTi aRar var, rogoric viyavi!
me rom kvlav iseTi viyo, mxolod Cveulebrivi, msubuqi gataceba mqondes
Tqvendami, cdunebiTa da siamovnebiT Sobili da Cvens droSi siyvarulad

PY
wodebuli, daveSurebodi mesargebla yvelafriT, ris miRwevasac SevZ-
lebdi. warmatebis misaRwevad yvelanair gzas movsinjavdi. wagaqezebdiT,
CemTvis guli gadagexsnaT, Sevecdebodi, sruli ndoba momexveWa, rom
mere mometyuebineT, davTanxmebodi megobrobaze, rom mere SemecdineT...
ras fiqrobT, madam, ar gaSinebT es yvelaferi? diax, swored ase iqneboda,

CO
megobrobaze rom dagTanxmebodiT...
vin? me? me davTanxmebuliyavi, Tqvens sulSi aRZruli grZnobis moziare
myoloda? es rom meTqva, maSinve unda dagekargaT Cemdami ndoba. imave
wuTidan Sevecdebodi Tqvens motyuebas. Tqveni dauflebis survili iqneb
kidevac SemrCenoda, magram ara siyvarulis.
ar ifiqroT, gulwrfelobas, ndobas, naz megobrobas ar vafasebde...
magram WeSmariti siyvaruli, romelic yvela am grZnobas itevs da kidev
'T
ufro aZlierebs, ver SeZlebs simSvidisa da sulieri gulgrilobis Se-
Zenas, rac Sedarebis, anda erTisa Tu meoresTvis upiratesobis miniWebis
saSualebas gvaZlevs. ara, me ver gavxdebi Tqveni megobari! me meyvarebiT
yvelaze nazi, yvelaze mgznebare, uRrmesi pativiscemiT aRsavse grZnobiT.
N

Tqven SegiZliaT imedi wamarTvaT, Tumca ver CamiklavT.


vin mogcaT ufleba am gulis gancdaTa gamrige iyoT, vis Tayvaniscemaze
ambobT uars? ra daxvewili sisastike gaiZulebT, rom Tqveni siyvarulis
O

mier CemTvis moniWebuli bednierebisac ki gSurdeT? is me mekuTvnis da


masze ufleba ar gaqvT. me SevZleb mis dacvas. Tu is Cemi tanjvis wya-
roa, gankurnebis gzasac masSi vi povi.
D

ara, kidev da kidev, ara! mtkiced daicaviT eg Tqveni sastiki uari, me


ki damitoveT Cemi siyvaruli. dae, gaxarebdeT Cemi ubedureba! rogorc
unda SeecadoT simtkice SemiryioT, mainc gaiZulebT, rom Cemi bedi
gadawyvitoT. iqneb dadges dRe, roca ufro samarTlianad momeqceviT.
ara mgonia, grZnoba gagiRviZoT, magram romc ver dagarwmunoT, mainc
mogiwevT misi gaziareba da ityviT: ,,me am kacs arasworad vsjidi.~
simarTle giTxraT, arc sakuTari Tavisadmi brZandebiT samarTliani.
gagicnoT vinmem da ar SegiyvaroT, SegiyvaroT da ar darCes marad
Tqveni erTguli, orive _ erTnairad SeuZlebelia. hoda, miuxedavad im
mokrZalebisa, ase rom gSveniT, TqvenTvis, albaT, ufro advilia Tqven
mier aRZrul grZnobebze daiCivloT, xolo me, romelmac damsaxurebulad

85
Sevicani Tqveni fasi, am damsaxurebas verafriT davkargav. uars vambob
Tqvens mzakvrul ZRvenze, magram Tqvens fexTa winaSe ganrTxmuli, kvlav
da kvlav vficav, marad miyvardeT.
***dan, 10 seqtemberi, 17**

69-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
mekiTxebiT, ras vakeTeb? miyvarxarT da vtiri. deda ar melaparakeba.
wamarTva qaRaldi. kalmebi da melani. kidev kargi, rom fanqari maqvs
da imiT vwer Tqveni werilis naglejze. isRa damrCenia, mogiwonoT
saqcieli. ise Zalian miyvarxarT, mzad var yvelanair saSualebas moveW-

PY
ido, oRond ki Tqveni ambavi Sevityo da Cemic gacnoboT. me ar momwons
musie de valmoni, arc is vicodi, Tu ase megobrobdiT, Sevecdebi Tqveni
xaTriT SeveCvio da Seviyvaro. warmodgena ar maqvs, vin gagvca. es Se-
iZleba iyos an Cemi moaxle an mRvdeli, visac aRsareba vuTxari. oh, ra
ubeduri var. xval sofelSi mivdivarT, magram ramdeni xniT _ ar vici.

CO
RmerTo Cemo! ra meSveleba, rom veRar gnaxavT. ar vici, meti ra mogwe-
roT, mSvidobiT. SeecadeT, mixvdeT, ra davwere. fanqriTaa naweri da
iqneb waiSalos, magram gulSi CabeWdil grZnobebs _ veraferi waSlis.
***dan, 10 seqtemberi, 17**

70-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
'T
mniSvnelovani rCeva unda mogceT, Zvirfaso megobaro. mogexsenebaT,
guSin marSal de**s meuRlesTan vaxSmad viyavi: laparaki Tqvenze Camo-
varda. me Tqvenze kargs rasac vfiqrob is ki ar vTqvi, aramed is _ rasac
sul ar vfiqrob. mgoni, yvela dameTanxma. saubari sakmaod duned gagrZel-
N

da, rogorc xdeba xolme, roca moyvasze mxolod kargs laparakoben.


magram aRmoCnda erTi, vinc ar dagveTanxma, es prevani brZandeboda.
,,RmerTma damifaros, _ wamodga is, _ madam de merteis keTilzneobaSi
O

eWvi Sevitano! magram gavbedav da vityvi, amas Tavis qarafSutobas ufro


unda umadlodes, vidre sakuTari cxovrebis wess. SesaZloa masTan gaar-
Siyeba ufro Zneli iyos, vidre Tavis mowoneba. hoda, radgan erTi qalis
D

devnisas gzad sxva mravali gxvdeba, SesaZloa zogi masze ukeTesic ki


iyos, sabolood, Tayvanismcemlebis nawils ukve sxva Jini itacebs, nawili
ki ubralod misi devniT iRleba. amgvarad, parizis yvela qalTagan mas
Tavdacva yvelaze naklebad uwevs. rac Semexeba me, _ dasZina aqa-iq qalTa
RimiliT gamxnevebulma, _ madam de merteis keTilzneobas maSin virwmu-
neb, roca mis devnaSi eqvs cxens gavacli siqas~.
es yovlad uxamsi xumroba moewonaT (rasac ciliswameba mudam Tan
sdevs xolme), gaicines. prevani isev Tavis adgilas dajda. saubris Tema
Seicvala, magram orma madam de p***m, Cvens mcired morwmunes gverdiT
rom esxdnen, am ambavze piradi saubari gaubes, romlis mosmenis saSua-
lebac, sabednierod, mqonda.

86
gamowveva, TqvenTvis rom Tavi Seeyvarebina, miiRo. sityva misca _
,,arafers dagimalavTo.~ im aRTqmaTagan, rac amis Taobaze iqneba dade-
buli, albaT, yvelaze wmindad Sesruldeba. magram ukve gafrTxilebuli
brZandebiT, amaze andazac1 kargad mogexsenebaT. magram isev unda davZino,
rom prevani, romelsac ar icnobT, saocrad Tavaziani da marjvea. Tu
zogjer Cemgan sapirispiro gsmeniaT, mxolod da mxolod imitom, rom
eg kaci ar miyvars da warmatebisas misTvis xelis SeSla, diaxac, msiam-
ovnebs. garda amisa, kidev imitom, rom kargad vici, ramdenime aTeul
Cvens yvelaze modur banovanTaTvis Cems azrs ra wona aqvs.
marTlac movaxerxe am gziT misTvis, ase vTqvaT, did scenaze gamoCeni-
sTvis xeli SemeSala. arada, saocrebebs akeTebda, Tumca aravin araferi

PY
icoda. magram misma gaxmaurebulma sammagma Tavgadasavalma sayovelTao
yuradReba daimsaxura da Tavdajerebam, aqamde rom ase aklda, saxifaTo
vinme gaxada. erTi sityviT, amJamad is erTaderTi kacia, romlis gzaze
Sexvedrisac marTla SemeSindeboda. hoda, rom araferi vTqva Tqvens
pirad dainteresebaze, did samsaxurs gamiwevT, Tu gzadagza sasacilod

CO
aigdebT. ase rom, gitovebT mis Tavs da imedi maqvs, Cemi dabrunebis
dros gaTavebuli kaci damxvdeba.
samagierod, gpirdebiT Tqveni mzrunvelobis qveSmyofi asulis saqme
iseTive TavgamodebiT miviyvano sasurvel dasasrulamde, rogorc Cemi
mSvenieri ukarebisa.
am ukanasknelma es wuTia Tavisi kapitulaciis gegma gamomigzavna. mis
werilSi igrZnoba, rogor surs moatyuon. amaze marjve da amaze gacveT-
'T
ili xerxis SemoTavazeba warmoudgenelia. surs, rom misi megobari
gavxde. oRond axali da ufro Zneli xerxebis moyvarulis kvalobaze
sulac ar minda ase iolad gadamirCes. gana, imitom Sevwire amdeni dro,
rom yvelaferi Cveulebrivi SecdeniT damTavrdes?
N

Cemi gegmis mixedviT minda igrZnos da kargadac igrZnos im yoveli


msxverplis fasi da wona, rasac CemTvis gaiRebs. sulac ar msurs mizanTan
ise swrafad mivacunculo, sinanuli ver daewios. minda, misma keTilzne-
O

obam nel-nela dalios suli, minda Tavadve uyuros am sacodav sanaxaobas


da Cemi gulSi Cakvris netareba maSin ganicados, roca am survilis
dasamalad Zala aRar eqneba. marTlac, ra iqneboda Cemi fasi, Tu xvewnas
D

ver davimsaxurebdi? ra sastiki SurisZieba iqneba es im qedmaRali qal-


isTvis, romelic wiTldeba, roca viRacis gaRmerTebas aRiarebs.
amitomac uari vTqvi SemoTavazebul megobrobaze da jiutad veWidebi
mijnuris wodebas. arc vmalav, rom aq laparaki araa sityvier gansxvave-
baze da wodebis miRebas arsebiTi mniSvneloba aqvs.
vecade werili areuli gamomsvloda, radgan mxolod ase SeiZleba
grZnobebis gamoxatva. dabolos, iseTi abdaubdiT avavse da imdeni sisul-
ele movCmaxe, ramdenic SevZeli. sisulelis gareSe xom sinazes ver
gamoxatav. Cemi azriT, swored amitom gvjobnian qalebi sasiyvarulo
werilebis weraSi.
1
aq: yurebi imisTvis gaqvs, rom moismono.

87
werils qebiT vamTavreb, esec Cemi Rrma dakvirvebidan gamomdinareobs.
roca qals garkveuli droiT guls grZnobiT aRugzneb, mere mosveneba
sWirdeba, xolo yoveli qalisTvis yvelaze rbili baliSi _ pirferobaa.
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. xval mivemgzavrebi. Tu rame
gaqvT dasabarebeli graf de**s meuRlesTan, gadavcem, radgan sadilze
masTan SevCerdebi. Zalze mwydeba guli Tqvens unaxavad rom mivemgzav-
rebi. Tqveni amaRlebuli Segonebani da brZnuli rCevebi am gadamwyvet
Jams Zalian wamadgeba.
aba, Tqven iciT, rogor daicavT Tavs prevanisgan, RmerTma qnas, am
msxverplisTvis samagieros gadaxda odesme SevZlo! mSvidobiT.
***dan, 14 seqtemberi,17**

PY
71-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
im doylapia egers Cemi portfeli parizSi darCenia! _ mSvenieri
megobris werilebi, dansenis werili pawia volanJisadmi, yvelaferi,

CO
rac axla ase mWirdeba. is ukan brundeba Tavisi utvinobis gamosaswor-
eblad. hoda, vidre cxens Sekazmavs, minda Cemi wuxandeli Tavgadasavali
giamboT, raTa eWvi ar SegeparoT, rom aq dros tyuilad ar vkargav.
TavisTavad bevri araferia _ ase vTqvaT, vikont de m**s meuRlis
Secxelebuli kerZi. magram zog-zogi wvrilmani mainc TavSesaqcevia. ginda
dagimtkico, rom qalebis daRupvis niWi maqvs, magram Tu momepriana,
davixsni kidec maT. aki mudam yvelaze Znel an yvelaze TavSesaqcev gzas
'T
virCev xolme da sulac ar vnanob, Tu sikeTis gamoCena momixda, roca
is CemTvis saWiro savarjiSo an gasarTobia.
maSasadame, iq vikontis meuRle damxvda. sxvebi Camacivdnen, Ramis gas-
aTevad darCiTo, isic fexis xmas ahyva, maSin vuTxari: im pirobiT, Rames
N

Tu Tqven gverdiT gavaTev-meTqi. ,,amas ver SevZlebT, vresaki aq gaxla-


vTo,~ _ miTxra. misma naTqvamma `ver SevZlebT~, rogorc yovelTvis
wyobidan gamomiyvana. vresakis gamo Cemi gawirva damcirebad miviCnie,
O

rasac verafriT moviTmendi. amitom aRar moveSvi. CemTvis maincdamainc


xelsayreli viTareba ar iyo. am versaks Tavisi mouqnelobiT vikonti
daueWvianebia. hoda, rakiRa vresaks TavisTan veRar miiRebda, SeTanxm-
D

dnen, keTil grafiniasTan gamgzavrebuliyvnen, rom ramdenime Rame mainc


gaetarebinaT erTad.
vresakis danaxvaze vikonti Tavidan cota ar iyos amrezila, magram
mainc darCa. is fanatikosi monadire ufro iyo, vidre eWviani qmari,
amitomac adre daiZina. grafiniam arc axla uRalata Tavis Cvevas _
coli derefanSi gamaval oTaxSi moaTavsa, qmari da sayvareli mis gver-
diT oTaxebSi, rogorc undaT, ise morigdneno. xolo gangebam erTsac
da meoresac wilad arguna mopirdapire oTaxSi me amomeyo Tavi.
guSin vresaki vikontis gulis mogebas Seecada, albaT, mixvdebiT rato-
mac da sanadirod gahyva, Tumca nadiroba sulac ar epitnaveboda. im
imediT gahyva, rom RamiT misi colis mklavebSi aenazRaurebina abezari

88
vikontis gverdiT gatarebuli dRe. Tumca, Cemi azriT, dasveneba sWirdebo-
da. vizrune kidec, rom amaSi misi sayvareli damerwmunebina.
es movaxerxe. imasac mivaRwie, rom vresaks waCxubeboda am nadirobis
gamo, romelzec swored misi gulisTvis daTanxmda. msgavs sulelur sababs
veravin moigonebda. magram vikontis meuRleze metad qali ver daikvexnis
am sqesisTvis Cveuli niWiT _ logika gabrazebiT Secvalos. da rac ufro
tyuis, miT ufro Znelad cvlis sibrazes mowyalebiT. esec kia, axsna-
ganmartebisTvis maincdamainc xelsayreli dro ar iyo. amasTan, sulac
ar viyavi winaaRmdegi, erTmaneTs meore dResve Serigebodnen.
amgvarad, nadirobidan dabrunebul vresaks gabutulni daxvdnen. mizezis
gageba rom moindoma, maSinve sayvedurebi daayares, Tavis marTleba

PY
daapira, qmris iq yofnis sababiT sityva gaawyvetines. bolos, qmari
rom wavida, dro ixelTa da iTxova, saRamos mainc momismineTo. am dros
vikontis meuRlem Tavisi niWi gamoavlina. aRSfoTebuli laparakobda
mamakacTa Tavxedobaze _ qalma Tu erTxel maT mimarT mowyaleba gamo-
iCina, ase hgoniaT, ufleba aqvT am mowyalebiT maSinac ki isargeblon,

CO
roca qali maTze ganawyenebulia. mere marjved gadaitana sityva guli-
sxmierebaze, grZnobiarobaze. mokled, ise didebulad ilaparaka, Semcb-
arma vresakma sityva ver Tqva. lamis mec vaRiare misi simarTle, radgan
_ unda mogaxsenoT _ am saubars, rogorc mesame piri, mec veswrebodi.
dabolos, gadaWriT ganacxada, rom aramc da aramc ar dauSvebs nadir-
obiT daRlili kaci sasiyvarulo garTobiT kidev ufro daRalos da
Tavs ver apatiebs, aseT sasiamovno TavSesaqcevs xeli SeuSalos. amaso-
'T
baSi qmaric dabrunda. raki pasuxis saSualeba waerTva, gacxarebuli
vresaki me momibrunda da didxans melaparaka im sabuTebze, masze nakleb
rom ar vicodi. bolos ki Semexvewa, vikontis cols davlaparakebodi.
mec Sevpirdi, magram mxolod imitom, rom misTvis madloba gadamexada
N

da Cveni Sexvedris drosa da mis gansaxorcielebel gzaze gvesaubra.


miTxra, raki misi oTaxi qmrisa da sayvarlis oTaxebs Sua iyo, meti
sifrTxilisTvis Tavad apirebda vresakTan misvlas. vinaidan Cemi saZi-
O

nebeli swored misi oTaxis win iyo, misi azriT, ufro usafrTxo iqneboda
CemTan mosuliyo. ase rom, rogorc ki moaxles Tavis oTaxidan gaistum-
rebda, maSinve movidoda _ me mxolod kari unda dametovebina Ria...
D

yvelaferi zustad ise moxda, rogorc davTqviT. daaxloebiT Ramis


pirveli saaTi iqneboda, roca momadga.
lamazmanis Salif samosSi gamowyobili,
Rrma Zilisgan es-esaa gamoRviZebuli.1
am Ramis sxva wvrilmanebze aRar SevCerdebi. trabaxi ar mCvevia, magram
kargad mogexsenebaT Cemi ambavi, sakuTari Tavis kmayofili var.
erTmaneTs gaTenebisas unda davSorebodiT. ai, maSin moxda, rac moxda.
am cancarikas egona, kari naxevrad Ria davtoveo. arada, kari daketili
dagvxvda, Tanac Signidan. ver warmoidgenT, ra sasowarkveTiT aRmoxda
vikontis meuRles: ,,axla ki daviRupe!~ ver vityvi, saseiro ar iqneboda
1
rasinis tragediidan ,,britanikusi,~ romelic romis tragedias asaxavs.

89
am dReSi mimetovebina, magram SemeZlo ki imis atana, rom qali Cem gamo
da ara Cem mier daRupuliyo? an yovlad Cveulebrivi kaciviT viTarebas
davnebebodi? ase rom, raRac unda meRona. Tqven ras izamdiT, Cemo mSve-
niero megobaro? me ki ai, ra movaxerxe, Tanac didebulad:
male davrwmundi, rom am karis Semtvreva xmaurs gamoiwvevda. amitomac
vikontis coli didi gaWirvebiT daviyolie Tavzardamcemi kivili aetexa,
TiTqosda Tavs daesxnen ,,yaCaRebi~, ,,mkvlelebi~ da a.S. SevTanxmdiT,
rom mis pirvelsave kivilze kars SevamtvrevdiT da isic maSinve Tavis
sawolisken gaqandeboda. ver warmoidgenT, SeTanxmebis Semdeg mis sabol-
ood dasarwmuneblad kidev ramdeni dro damWirda. magram sxva gamosava-
li ar gvqonda da kari pirvelive dartymaze Sevamtvrie.

PY
kidev kargi vikontis meuRles dro ar daukargavs, radgan vikonti da
vresaki imave wuTs derefanSi daerWvnen. moaxlemac maSinve moirbina.
marto me viyavi mSvidad. maSinve moviazre Ramis lampa Cameqro da
iatakze gadmomegdo, Torem sasacilo araa panikuri SiSi gaiTamaSo,
roca oTaxi ganaTebulia. Semdeg qmaric da sayvarelic saRaTas Zilis

CO
gamo kargad gavTaTxe; kivilze maSinve movirbine da kari Sevamtvrie-
meTqi, _ avuxseni.
vikontis meuRle, loginSi ukve gulmocemuli, rixianad maZlevda bans
da yvela wmindans ificebda, oTaxSi qurdi iyo Sesulio. kidev ufro
sarwmunod JRerda misi mtkiceba, Cems sicocxleSi ase ar SemSinebiao.
SevudeqiT kuTxe-kunWul Cxrekas da Zebnas, magram raki veraferi aRmo-
vaCineT, sayovelTao yuradReba gadmoyiravebul Ramis lampaze gadavi-
'T
tane da varaudi gamovTqvi, mTeli am aurzaurisa da SiSis mizezi uTuod
virTxa iqneboda-meTqi. yvela dameTanxma, ase rom, virTxebis sayovelTao
gaqilikebis Semdeg vikontma Tavis oTaxs miaSura, oRond cols sTxova,
amis Semdeg ufro mSvid virTxebTan iqonie saqmeo.
N

martoni rom davrCiT, vresaki vikontis meuRles miuaxlovda da nazad


uTxra, es siyvarulma iZia Surio. qalma me Semomxeda da upasuxa: ,,maS,
siyvaruli Zalze ganrisxebula, Tuki ase sastikad gadagvixada samagiero,
O

Tumca, _ dasZina man, _ ise var daRlili, unda daviZino.~


friad mowyale gunebaze damdgarma, sakuTar oTaxebSi wasvlamde, vre-
saks gamoveqomage da sayvarlebi Sevarige. erTmaneTi rom gadakocnes,
D

mec zed mimayoles, magram CemTvis vikontis meuRlis ambori ukve arafers
niSnavda, vresakis kocnam ki, marTali giTxraT, didad maama. mere erTad
davtoveT oTaxi da Cven Cvens saZineblebs mivaSureT.
Tu am ambiT Tavs SeiqcevT, SegiZliaT saidumlod ar SeinaxoT. me rom
ase gamamxiarula, minda Tavis mxriv sxvebic gaamxiarulos. axla mxolod
ambavs vgulisxmob, Tumca iqneb mis gmir qalzec sul male igive iTqvas.
mSvidobiT. Cemi egeri ukve erTi saaTia micdis. erTi wamiT, gigzavniT
kocnas da kidev rCevas, pirvel yovlisa, prevans ufrTxildiT.
***dan, 15 seqtemberi, 17**

90
72-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(gadacemulia mxolod 14-Si)
o, Cemo sesil! rogor mSurs valmonis! is xom xval gnaxavT, Cems
werilsac gadmogcemT. me ki, ganSorebiT gulgawvrilebulma, Zveleburad
unda viCanCalo am wuTisoflis wuxilsa da sinanulSi. Cemo nazo mego-
baro, Cemo megobaro, SemibraleT am tanjvisTvis, ufro metad im wamebis
gamo, Cemi wyalobiT rom itanT, radgan mxneobas swored eg makargvinebs.
ra Tavzardamcemia CemTvis Tqveni ubedurebis mizezad yofna! me rom
ara,UuRrublo da bednieri iqneboda Tqveni cxovreba. SemindobT ki?
miTxariT, miTxariT, rom SemindobT, rom giyvarvarT, rom Zveleburad

PY
giyvarvarT, CemTvis saWiroa rom es isev da isev gamimeoroT, gana imitom,
rom meeWveba, ase mgonia, rac ufro darwmunebuli xar, miT ufro tkbilia
amis mosmena. xom marTla giyvarvarT? vici, mTeli guliT da suliT
giyvarvarT. ra damaviwyebs Tqvens ukanasknel sityvebs. ra Rrmad Camwvda
da CamebeWda isini gulSi da ra aRtacebuli TrTolviT gaxmiandnen iq!

CO
samwuxaroa! im bednier wams ra uzomod Sors viyavi im fiqrisgan, Tu
ra sastiki xvedri gveloda. Cemo sesil, modiT movZebnoT gza, romlis
saSualebiTac mis Semsubuqebas SevZlebT. Cems megobars Tu verwmunebiT,
saamisod sakmarisia misdami ndobiT aRWurva. marTali giTxraT, mewyina
da Sevwuxdi kidec, roca gavige, rom masze arcTu kargi azri SegqmniaT.
dedaTqvenic xom aTvalwunebiT uyurebda, mxolod misi gavleniT
ramdenime xans mec veridebodi am Tavazian kacs, romelic axla yvela
'T
Rones xmarobs Cveni bednierebisTvis; rodesac saTqmeli an gadmosacemi
eqneba rame, SeecadeT mas keTili TvaliT SexedoT. ifiqreT, rom is
Cemi megobaria da surs Tqvenic gaxdes, rom SesaZloa Tqveni xilvis
bedniereba damibrunos. Tu ver dagarwmunebT, maSasadame, ise ar giyva-
N

rvarT, rogorc me, da arc ise, rogorc adre! oh, Tu odesme nakleb
geyvarebiT, magram ara, Cemi sesilis guli me mekuTvnis, is Cemia, sanam
pirSi suli midgas. magram Tu ubeduri siyvarulis tanjva-wameba miweria,
O

maSin am gulis erTguleba mainc mixsnis orguli siyvarulis wamebisgan.


mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, nu daiviwyebT, rom vitanjebi,
rom mxolod Tqvenzea damokidebuli Cemi sruli bedniereba. ismineT
D

Cemi gulis mowodebani da miiReT siyvarulis unazesi ambori.


***dan, 14 seqtemberi, 17**

73-e werili
sesili volanJs vikont de valmonisgan
(Tan erTvis wina werils)
Tqveni samsaxurisTvis mzadmyofma megobarma Seityo, Turme saweri
mowyobiloba ar gqoniaT da ukve yvelaferze izruna. Tqveni oTaxis
win, derefanSi, didi karadis qveS, marcxniv, dagxvdebaT qaRaldebis
dasta, kalmebi da melani. Tqvens pirvelsave moTxovnaze is marags Seg-
ivsebT. Cemi azriT, SegiZliaT isev iq SeinaxoT, Tuki ukeTes adgils

91
ver naxavT. is, agreTve, gTxovT ar gaunawyendeT, Tu ise daiWers Tavs,
TiTqos sazogadoebaSi ver gamCnevT da balRad gTvliT. aseTi qceva
aucilebelia, rom aravin ieWvianos da ukeT imoqmedos Tqveni bed-
nierebisa da misi megobrisTvis. rodesac raime eqneba saTqmeli an
gadmosacemi, Seecdeba ise moawyos, piradad dagelaparakoT, Tu rasakv-
irvelia, Tqvenc daexmarebiT.
girCevT yvela werili daubrunoT, raTa Tavi xifaTSi ar CaigdoT.
dabolos, garwmunebT, Tu miendobiT, Zalisxmevas ar daiSurebs dedis
metismeti sastiki devna Searbilos, or adamians ase rom tanjavs _ mis
megobarsa da kidev erT arsebas, vinc, misi azriT, ufro alersiani mo-
pyrobis Rirsi gaxlavT.

PY
***dan, 14 seqtemberi, 17**

74-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
ehei, megobaro, rodidan gaxdiT aseTi frTxili? viTom prevani marTla

CO
aseTi saSiSia? aba, uyureT, Turme ra miamiti da patara Wkuis patroni
vyofilvar! xSirad Sevxvedrivar mag mZleTamZle batons da Sexvedris
Rirsi Zlivs gamixdia. yuradRebis misaqcevad _ arc meti arc naklebi _
Tqveni werili yofila saWiro. guSin gamovaswore es Secdoma. operaSi
TiTqmis Cem win ijda da kargad davaTvaliere. yovel SemTxvevaSi, lamazi
gaxlavT, Zalze lamazic, natifi, daxvewili nakvTebi aqvs! axlodan, albaT,
ukeTesia. ra miTxariT, marTla Cems dauflebas apirebs? oho! eg CemTvis
'T
didi pativi da sasixarulo ambavia. xumroba iqiT iyos da ukve Jinma
Semi pyro. saidumlod getyviT _ pirveli nabijic ki gadavdgi, ar vici,
ramdenad gamimarTlebs. getyviT, rac moxda.
operidan rom gamovdiodi, Cemgan or nabijze idga da mec sakmaod
N

xmamaRla SevuTanxmdi markiza de**s, paraskevs marSlis meuRlesTan


vaxSamze SegxvdebiT-meTqi. es, mgoni, erTaderTi saxlia, sadac mag vaJ-
batons SemiZlia Sevxvde. darwmunebuli var, gaigona... nuTu eg umaduri
O

ar mova? rogor ggoniaT, mova Tu ara? icodeT, Tu ar movida, mTeli


saRamo CamSxamdeba! xom xedavT, CemTan gaarSiyeba da Tavismowoneba
ar unda gauWirdes. mainc rogor Tqva, mzad gaxlavar mis devnaSi Tundac
D

eqvsiode cxens siqa gavacaloo? me mag cxenebs sicocxles vaCuqeb! didxans


lodinisTvis moTmineba ar meyofa. xom iciT, Tu rames gadavwyvet, gajan-
jleba ar miyvars, am SemTxvevaSi ki ukve gadawyvetili maqvs.
gana ar dameTanxmebiT, rom CemTan saqmeze laparaki erT siamovnebad
Rirs? gana Tqvenma ,,yuradsaRebma rCevam~ didze didi nayofi ar gamoiRo?
aba, sxvagvarad rogor iqneboda? didi xania qali mowyenilobisgan vkvde-
bi! Tve-naxevarze metia gemoze ar momilxenia, amis neba Cemi TavisTvis
ar mimicia, da ager, uceb es SemTxveva gamotyvra _ SemiZlia ki amaze
uari vTqva? gana sagani ar Rirs amad? an aris sxva ram amaze ufro
sasiamovno? Tqvenc iZulebuli xarT sakadrisi miagoT: gana marto aqebT,
gSurT kidec misi. hoda, me viqnebi Tqven oris msajuli. swored amas

92
vapireb axla _ orive samarTlianad unda gangsajoT da erT sasworze
agwonoT. rac SegexebaT Tqven, Tqvenze saqme ukve Sedgenilia da gamoZi-
eba SeiZleba damTavrebulad CaiTvalos. gana samarTliani ar iqneba
axla Tqvens metoqeze gadavide? hoda, damnebdiT da Tavdapirvelad is
gamagebineT, geTayva, ra da romeli Tavgadasavlis sammag gmirs warmoa-
dgens? ise melaparakebiT amaze, TiTqos amis meti saqme araferi maqvs;
arada, am ambavze araferi vici. etyoba, es maSin moxda, roca JenevaSi
viyavi, Surma ki xeli SegiSalaT CemTvis geTqvaT. saswrafod gamoaswo-
reT es danaSauli. gaiTvaliswineT, rom yvelaferi, rac mas exeba, CemTvis
sulerTi araa! rogorc maxsovs Cemi dabrunebis Semdeg amaze kidev iyo
saubari, oRond maSin sxva ramiT viyavi dakavebuli. ise, nakleb yurad-

PY
Rebas vaqcev Zvel ambebs, dRevandeli an guSindeli ufro mainteresebs.
Tu TqvenTvis maincdamainc sasiamovno araa Cemi Txovna, gana es yvelaze
mcire sazRauri ar iqneba Cemze zrunvisTvis? gana aman ar dagaaxlovaT
isev Tqvens ukarebasTan, romelTanac Tqvenma sisuleleebma dagaSoraT?
gana, me ar dagexmareT Suri geZiaT madam de volanJze misi saZraxisi

CO
Tavgamodebis gamo? gana Tqven ar SemomCiodiT, uamravi dro mexarjeba
Tavgadasavlebis ZiebaSio? axla isini Tqvens xelTaa, amoirCieT, romeli
gnebavT _ gind siyvaruli, gind siZulvili _ orives erT WerqveS sZinavs.
SegiZliaT Tqveni survilisamebr imoqmedoT _ cali xeliT eferoT,
caliT _ dakodoT. vikontis colis ambavsac me mimadlodeT. is Cems
gemovnebas esadageba. magram, rogorc Tavad TqviT, is unda gaxmaurdes.
'T
xolo Tu jerjerobiT mis saidumlod Senaxvas amjobinebT, mec geTanx-
mebiT, Tumca unda gamovtyde, es qalbatoni didsulovan moqcevas sulac
ar imsaxurebs. misiT mec ukmayofilo var. Sevalie de belroSi mas ufro
momxibvlelad Tvlis, vidre me visurvebdi, da masTan urTierTobis gawyv-
etis kidev bevri mizezi maqvs. imaze karg sababs ki ver movZebni, roca
N

xmamaRla SegiZlia ganacxado: ,,am qalTan Sexvedra aRar SeiZleba.~


mSvidobiT, vikont, icodeT, dro ar dakargoT, amis ufleba ar gaqvT.
me ki amasobaSi prevanis gabednierebas vecdebi.
O

parizi, 15 seqtemberi, 17**

75-e werili
D

sofi karnes sesili volanJisgan 1


...merwmuneT, es kaci sruliad gansxvavebuli viRacaa. deda bevr cuds
ambobs masze, danseni _ bevr kargs, da, vfiqrob, danseni ufro marTali
unda iyos. misTana moxerxebuli kaci jer ar minaxavs. dansenis werili
yvelas TandaswrebiT ise gadmomca, veravin veraferi SeamCnia. guli
kinaRam gamiskda, radgan gafrTxilebuli ar viyavi, magram axla fxizlad
viqnebi. ukve mivxvdi, ra gziT surs pasuxi gadavce. im baraTSi, razedac
giTxari, mwers, rom dedas TandaswrebiT ise moiqceva, TiTqos ver mam-
Cnevs. marTlac ise Cans, TiTqos yvelaze nakleb Cemi ambavi ainteresebs.
1
SeniSvna. am werilSi sesili volanJi sofi karnes swers 61-esa da Semdgomi werilebidan
mkiTxvelisTvis ukve cnobil ambebs. Cveni varaudiT, gameorebas azri ar aqvs. amitom mxolod
im adgilebs moviyvanT, vikont de valmons rom Seexeba.

93
arada, roca misi mzeris daWera minda, darwmunebuli var, mis Tvalebs
myisve wavawydebi. aq axla dedaCemis erTi megobari qalia, visac aqamde
ar vicnobdi. etyoba, arc mas uyvars musie de valmoni, Tumca mis mimarT
did yuradRebas iCens. meSinia, vaiTu aqauroba moswyindes da isev parizSi
dabrundes. es ki marTlac Zalze sawyeni iqneba. ise ki metismetad keTili
guli hqonia, Tu aq mxolod imitom Camovida, rom me da mis megobars
dagvexmaros! ki minda rogorme Cemi madliereba gamovxato, magram ar
vici, rogor, Tumca saSualeba rom momeces, albaT, ise Semrcxveba, krint-
sac ver davZrav.
mxolod madam de merteisTan meadvileba Cems siyvarulze laparaki,
radgan SenTanac, Tumca ki yvelafers geubnebi, pirispir laparakis

PY
Semrcxveboda. TviTon dansenisTanac, Cemda uneblieT, xSirad migrZvnia
raRac SekrToma. amqveynad yvelafers gaviRebdi, oRond wuTiT mainc
SemeZlos vnaxo da vuTxra, Tu rogor miyvars. musie de valmoni mpirdeba,
uTuod SegaxvedrebT, Tuki Cems yvela miTiTebas SeasrulebTo. mzad
var yvelaferi Sevasrulo, Tumca ver gamigia, rogor SesZlebs amas.

76-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo sayvarelo, saTqmeli TiTqmis aRaraferi damrCa!1
***sasaxlidan, 14 seqtemberi, 17**

markiza de merteis vikont de valmonisgan


Tqveni werili an dacinvaa, an misi werisas damRupveli sigiJe Segeya-
raT. ase kargad rom ar gicnobdeT, Cemo mSveniero, marTla Zalian
'T
davfrTxebodi, Tumca rac unda TqvaT Cemze, mfrTxalobas ver damwamebT.
vkiTxulob Tqvens werils isev da isev, magram es verafers mSvelis.
misi gageba, am sityvis pirdapiri mniSvnelobiT, SeuZlebelia. mainc
risi Tqma gnebavT?
N

imis xom ara, rom amdeni Zalisxmevis daxarjva arcTu ise saSiS mterze
ar Rirs? magram am SemTxvevaSi, mgoni, cdebiT. prevani marTla momxib-
lavia, ufro metadac, vidre ggoniaT. pirvel yovlisa, aqvs sasargeblo
O

niWi _ sakuTari siyvaruli misTvis sasurvels daanaxos. viwro Tu farTo


wreSi is friad marjved axerxebs amaze saubris dasawyebad yvelanairi
xerxi gamoiyenos. qalebis umravlesoba am maxeSi ebmeba da cota vinme
D

Tu axerxebs TavSekavebas. yvelas xom daxvewili Wkuis patroni hgonia


Tavi da mis gamosavlenad SemTxvevis xelidan gaSvebas aravin isurvebs.
arada, Zalian kargad iciT, qali Tu siyvarulze saubars daTanxmda,
bolos Tavadac gadaedeba es seni. yovel SemTxvevaSi ise iqceva, TiTqos
gatacebulia. am xerxs prevani srulyofamde flobs da misi meoxebiT
imasac aRwevs, rom xSirad qalebi sakuTar marcxs Tavad aRiareben.
amis mowme mec var. es saidumlo mxolod meore pirebisgan vicodi. pre-
vanis axlobeli arasodes vyofilvar. magram erTxel, eqvsni rom vi-
sxediT, grafinia de p**m, darwmunebulma, ise SefarviT vlaparakob, ve-
1
madmuazel de volanJma amis Semdeg male axali mesaidumle gaiCina, rasac mkiTxveli Semdegi
miwer-moweridan Seityobs. amieridan sofi karnesadmi miweril werilebs veRar SexvdebiT.

94
ravin mimixvdebao _ saqmeSi Cauxedavebs ki marTlac ase egonebodaT _
dawvrilebiT gviambo, rogor danebda prevans da ra moxda maT Soris.
Tan ise TavdajerebiT, rom Cvenma Rimilmac ar Seacbuna. arasodes damavi-
wydeba, roca erTma Cvenganma Tavi moikatuna, TiTqos misi naTqvami ar
daijera, qali yovlad dinjad Seepasuxa, rom masze ukeT aravin icoda
es ambavi da arc Sercxva prevanisTvis ekiTxa, xom araferi meSlebao.
amitomac vfiqrob, eg kaci yvelasTvis saSiSia... magram gana TqvenTvis
sakmarisi araa, is lamazi iyos, Zalze lamazic, rogorc Tavad brZaneT,
rom morigi ieriSi Tqvenze moitanos, romlisTvisac misi dajildoeba
gnebavT, mxolod imis gamo, rom ieriSis dasawyisi metismetad ostaturad
mogeCvenaT. an sxva raime SemTxveviTi sababiT TavSesaqcevad mogeCvenoT

PY
danebdeT an... Tumca, aba, saidan unda vicode? SemiZlia ki gamovicno is
aTasnairi axireba, qalebs rom mogdiT TavSi? maTi wyalobiT brZan-
debiT susti sqesis warmomadgeneli. axla iciT, ra safrTxec geliT,
eWvi ar mepareba, mas advilad aicdenT, magram xom unda gamefrTxilebi-
neT. axla kvlav davubrundebi mTavar Temas: ki magram, risi Tqma gsurT?

CO
Tu prevans dascineT, metismetad xelovnuri dacinva iyo da misi Cem
winaSe gamasxaraveba arc Rirda. is sazogadoebis winaSe unda gamasxara-
vdes. hoda, amitomac isev da isev gTxovT, amaze izruneT.
o, mgoni, gamovicani! Tqvens werilSi is ki araa winaswar Tqmuli,
sinamdvileSi rogor moiqceviT, aramed CaTvlis Tu ara is, rom saamisod
mzad xarT, da CaTvlis swored im wuTas, roca Tqvengan momzadebuli
marcxi moelis. am gegmas mogiwonebdiT, udides sifrTxiles rom ar
'T
moiTxovdes. Cemze kargad iciT, rom sazogadoebrivi azrisTvis sul er-
Tia, gind sayvareli gyolia, gind gaarSiyebaze daTanxmebulxarT, Tu,
rasakvirvelia, mamakaci briyvi araa. prevani ki sulac ar gaxlavT briyvi!
Tundac moCvenebiT gamarjvebas miaRwios, mainc itrabaxebs. es sakmarisi
N

iqneba uWkuoebma irwmunon, arakeTilmosurneebma ki iseTi saxe miiRon,


viTomc irwmunes. Tqven ki ras izamT? iciT, meSinia. ara, Tqvens moxer-
xebulobaSi eWvi ki ar mepareba, magram gana wyalSi swored kargi mocu-
O

raveebi ar ixrCobian?
sxvebze uWkuo ar var, asobiT da aTasobiT xriki momigonia qalis
saxelis gasatexad, magram roca davfiqrebulvar, rogor SeeZlo am xi-
D

faTis acdena, veranair saSualebas ver vpoulob. Tqvenzec ki, Cemo la-
mazo, ase uzado ostatobiT rom moqmedebT, xSirad mifiqria, imdenad
simarjve ara, ramdenadac bedi swyalobs-meTqi.
Tumca, bolos da bolos, iqneb raRac gansakuTrebul azrs veZeb iq,
sadac is sulac araa. sasacilo kia, rom ager mTeli erTi saaTi seriozu-
lad vmsjelob imaze, rac, albaT, Tqveni mxriv mxolod xumroba iyo.
vin icis, iqneb, damciniT kidec! dae, ase iyos. magram iCqareT. axla ki
sxva rameze visaubroT. sxvaze?! ar vcdebi. mudam erTsa da imaveze: ra
gziT daeuflo an daRupo qali da arcTu iSviaTad oriveze erTad.
aq, rogorc savsebiT sworad SeniSneT, SesaZlebloba maqvs orive
asparezze erTad warmovCinde, Tumca Tanabari simsubuqiT ara. winaswar

95
vgrZnob, rom SurisZiebis ambavs ufro advilad movagvareb, vidre siyva-
rulisas. pawia volanJi ukve motexilia. amaze Tavs vdeb. axla mxolod
Sesaferisi SemTxvevaa saWiro da amasac me vkisrulob, magram madam de
turvelTan sxvagvaradaa saqme. man SeiZleba sasowarkveTamde migiyvanos,
misas verafers gaigeb. asobiT damamtkicebeli sabuTi maqvs misi siyvaru-
lisa, aTasobiT ki _ sijiutis. meSinia xelidan ar damisxltdes.
pirvelma STabeWdilebam, romelic Cemma dabrunebam moaxdina, ukeTesis
imedi momca... rogorc xvdebiT, mindoda yvelafers Tavad davkvirvebodi,
mainteresebda, rogori iqneboda misi pirveli gancda. Cemi Casvla winas-
war ar Semityobinebia. gzaSi gamovTvale, swored maSin mivsuliyavi,
roca sufrasTan isxdebodnen. marTlac, ise daveci Tavs, rogorc RvTaeba

PY
operis cidan speqtaklis bolos.
yvelas yuradReba rom mimepyro xmauriT Sevedi. pirvelive Tvalis
gadavlebiT SevamCnie moxuci mamidaCemis sixaruli, madam de volanJis
ukmayofileba, misi asulis sixarulic da Secbunebac. Cemi turfa karis-
ken zurgiT ijda, imwuTas raRacas Wrida da Tavic ar moubrunebia. mag-

CO
ram madam de rozmonds rom davelaparake, grZnobierma mxevalma Rv-
Tisam xmaze micno da Sehkivla. ar vici, momeCvena Tu ara, magram SiSsa
da gakvirvebaze metad mis xmaSi siyvaruli JRerda. roca imdenad mivuax-
lovdi, rom misi saxe damenaxa, zed grZnobaTa sulieri foriaqi Tu
gulisTqmaTa Widili amovikiTxe! sufrasTan mis gverdiT davjeqi. Tavadac
ar icoda, am sityvis sruli mniSvnelobiT, ras akeTebda da ras lapara-
kobda. Wamis gagrZeleba daapira, magram ver SesZlo. dabolos, ase Txu-
'T
Tmetiode wuTis Semdeg, sixarulsa da aforiaqebul grZnobebs rom ver
moeria, haerze gasvlis sababiT wasvlis neba iTxova da parkSi gaiqca.
madam de volanJma Tan gayola moindoma, magram ukarebam ar isurva.
albaT, bednieri iyo, marto darCenis sababi rom i pova; SeeZlo tkbil
N

netarebas daubrkoleblad miscemoda.


SeZlebisdagvarad, sadilis damTavreba davaCqare. deserti motanilic
ar iyo, im veragma madam de volanJma _ CemTvis rom evno, _ turfa
O

sneulTan wasvla daapira. magram adreve mivuxvdi zraxvas da CavuSale.


Tavi movikatune, viTomda misi wamodgoma yvelas wamodgomis niSani
iyo da mec avdeqi. aseve moiqcnen pawia volanJi da aqauri mRvdelic.
D

ase rom, madam de rozmondi komandor de t**sTan erTad sufrasTan


marto darCa. mere isinic wamodgnen. hoda, yvelani Cems turfasTan ga-
veSureT. is sasaxlis axlos, bosketSi1 vnaxeT. raki martooba ufro
sWirdeboda, misTvis sul erTi iyo, CvenTan erTad dabrundeboda saxlSi
Tu baRSi darCeboda.
radgan davrwmundi, madam de volanJi masTan marto laparaks ver
SeZlebda, gadavwyvite Tqveni davalebebisa da Tqveni meurveobis qveS
myofis saqmeebs Sevdgomodi. yavis dalevisTanave Cems oTaxSi avedi.
mere sxvebTanac Seviare dasazveravad, zomebi miviRe, pawiasTvis miwer-
moweris saSualeba rom mqonoda. am pirveli samadlo saqmis Semdeg
oriode sityvac mivwere amis Sesaxeb da vTxove, momndoboda. es baraTi

96
dansenisas davurTe. Semdeg isev sastumro oTaxSi davbrundi. Cemi turfa
Sezlongze daudevrad momxiblav pozaSi miwoliliyo.
am suraTma survili aRmiZra da mzera gamicocxla, nazi da daJinebuli
gamixda. ise davjeqi, rom kargad mecqira. Cemma mzeram RvTaebriv ukar-
ebas jer spetaki Tvalebi daaxrevina. erTxans mis angelozisebr saxes,
mere ki mTel sxeuls vakvirdebodi da TavSesaqcevad msubuqi, magram
mudam abezari samoselis qveS tanis moxazulobis Seswavlas Sevudeqi.
mere Tvali TaviT fexebamde avayol-Cavayole. Cemo megobaro, misi Tva-
lebi nazad mimzerdnen. cxadia, maSinve daixarnen, rogorc ki Cemsas
Sexvdnen. misi mzera kvlavac rom damebrunebina, ganze gavixede. am dros
Cven Soris is utyvi, jer kidev mfrTxali siyvarulis pirveli Tanxmo-

PY
ba damyarda, erTmaneTis xilvis ormxriv moTxovnilebas rom akmayofi-
lebs; Tanxmoba, roca mzera da molodini manamde enacvlebian erTmaneTs,
vidre sabolood ar Seirwymebian.
roca davrwmundi, Cemi turfa mTeli arsebiT mieca am TamaSs, gadavwyv-
ite mezruna, rom es aravis SeemCnia. vxedavdi, yvela sakmaod gacxovel-

CO
ebuli saubrobda, Sevecade qalis mzera ufro metyveli gamexada. ram-
denjerme pirdapir Sevxede, magram iseTi TavSekavebiT, rom ukarebas
Tavi Seuracxyofilad ar egrZno. xolo am mfrTxal arsebas ufro Ta-
visuflad rom egrZno Tavi, masaviT, viTomda darcxveniT, davxare Tavi.
nel-nela Cveni Tvalebi erTmaneTs mieCvivnen, ukve naklebad Sordeb-
odnen, bolos ki aRarc wydebodnen. mis TvalebSi netari vneba amoviki-
Txe, siyvarulisa da survilis bednierebis niSani, Tumca wamieri _ gons
'T
male moego da odnav darcxvenilma poza da mzera Seicvala. ar mindoda,
eWvi aeRo, rom misi ganwyobis Secvla SevamCnie, amitom wamovxti da
SeSfoTebiT vkiTxe, cudad xom ar brZandebiT-meTqi. maSinve yvela daex-
via. maT gza miveci, xolo vidre pawia volanJi, fanjarasTan saqargavs
N

rom ejda, wamodgeboda, visargeble da dansenis werili muxlebze davu-


gde. marTali giTxraT, aRar icoda, ra eqna. siciliT mokvdebodiT, misi
gaocebisa da dabneulobis danaxvaze. me ki sulac ar mecineboda _ meSin-
O

oda, misma ugergilobam ar gagvces-meTqi. magram iseTi TvalebiT gadav-


xede, rogorc iqna, mixvda, werili jibeSi rom unda Caedo.
sxva sagulisxmo im dRes araferi momxdara. amas SeiZleba TqvenTvis
D

sasixarulo ambebi mohyves -_ yovel SemTxvevaSi, Tqveni meurveobis


qveSmyofis Taobaze. magram sjobs dro Cveni miznebis ganxorcielebisTvis
gamoviyenoT, vidre masze salaparakod. Tanac ukve merve gverds vamTav-
reb da weram damRala. amitomac mSvidobiT.
albaT, xvdebiT, rom pawiam dansenis werili miswera.2 ukarebam, rome-
lsac meore dResve mivwere, pasuxi gamomigzavna. orive werils gigzavniT,
gind waikiTxeT, gind ara. es gauTavebeli wylis nayva mec mombezrda,
gareSes ki, albaT, autanlad moeCveneba. kidev erTxel mSvidobiT, Zvel-
eburad miyvarxarT, oRond gTxovT, prevanze ufro gasagebad momweroT.
*** sasaxlidan, 17 seqtemberi, 17**
1
dekoratiuli mizniT gaSenebuli xSiri xeebis baRi. 2es werili ver aRmovaCineT.

97
77-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
ase jiutad da ase uRvTod rad gamirbixarT? gana SeiZleba Cemma nazma
yuradRebam iseTi saqcielisken gibiZgoT, rom imisTvisac ki sakadrisi
ar iyos, vinc sayvedurebs marTla imsaxurebs? rogor?! siyvarulma isev
Tqvens fexqveS momiyvana, bednierma SemTxvevam SemaZlebina Tqvens gver-
diT vyofiliyavi, Tqven ki uqeifoba moimizezeT, megobrebi SeaSfoTeT,
oRond Cem gverdiT ar mjdariyaviT. guSin ramdenjer amarideT mzera
da ganze gaixedeT! xolo Tu wamierad nakleb sastik gamoxedvas daviWerdi,
es wami imdenad xanmokle iyo, vifiqre, CemTvis netarebis moniWeba ki
ar gsurdaT, aramed gindodaT megrZno, ras vkargavdi misi aridebiT.

PY
vbedav da getyviT, arc siyvarulia msgavsi moqcevis Rirsi da arc
megobroba daTanxmdeba msgavs mopyrobaze. xolo Tu am or grZnobaze
visaubrebT, Tavadac iciT, ra aRfrTovanebas momaniWebda erTi maTgani.
Tumca vfiqrobdi, rom arc meoreze metyodiT uars... aki Tavadve Semom-
TavazeT es Zvirfasi megobroba, raxan mis Rirsad mimiCnieT. netav iseTi

CO
ra Cavidine, rom axla marTmevT? nuTu ndobisa da gulwrfelobisTvis
msjiT? gana ar gafrTxobT erTic da meorec moatyuoT? gana Cemi gulis
saidumlo megobris mkerdze ar davafrqvie? gana mis winaSe ar viyavi
valdebuli uari meTqva im pirobebze, romelTac daTanxmebis Semdeg
advilad davarRvevdi sulac Cemda sasargeblod? nuTu esoden daumsaxur-
ebeli simkacriT gsurT mafiqrebinoT, TiTqos sakmarisi iyo mometyue-
bineT, rom meti SewynarebiT momqceodiT?
'T
Cems saqciels ar vnanob, radgan Tavs valdebulad vTvlidi, swored
ase movqceuliyavi. magram, ra gangebis ZaliT xdeba, rom yovel Cems
sanaqebo saqciels axali ubedureba moaqvs CemTvis?
swored mas Semdeg, roca Tqvengan erTaderTi qeba davimsaxure, Tqvenma
N

risxvam saqme satirlad gamixada. swored mas Semdeg, rac sruli morCi-
leba dagimtkiceT, mxolod da mxolod Tqveni sindisis dasamSvideblad
Tqveni naxvis bedniereba avikrZale, CemTan yovelgvari miwer-mowera
O

SewyviteT, mcire nugeSic ki wamarTviT siyvarulis CaTvliT, mxolod


siyvaruls SeuZlia aseTi uflebebis moniWeba. dabolos, mas Semdeg,
rac, am siyvarulis sazianod, guli gadagiSaleT, ise gamirbixarT, TiTqos
D

is saSiSi macduri viyo, visi veragobac sakuTar Tavze gamocdili gaqvT.


nuTu arasdros dagRliT aseTi usamarTloba? is mainc gamagebineT,
Cemma romelma danaSaulma gamoiwvia aseTi simkacre? miTxariT, Tqvens
romel brZanebebs unda davemorCilo. radgan mzad var yvelaferi aRvas-
rulo, macnobeT mainc, ras iTxovT Cemgan?
***dan, 15 seqtemberi, 17**

78-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
mgoni gikvirT Cemi saqcieli, batono Cemo, da mzad xarT angariSic ki
momTxovoT, TiTqosda ufleba gqondeT misi gakicxvis. marTali giTxraT,

98
gakvirvebisa da sayveduris Tqmis ufleba me ufro maqvs. magram Tqvens
bolo werilSi naTqvami uaris Semdeg gadavwyvite gulgrili vyofili-
yavi, raTa SeniSvnebi da sayvedurebi amecdina. magram raki axsna-ga-
nmartebas iTxovT da RvTis madliT, iseTic araferi Camidenia, rom igi
ver giTxraT, mzad var erTxel kidev agixsnaT...
vinc Tqvens werils waikiTxavda, albaT, yvela usamarTlo da axirebul
vinmed CamTvlida. me ki mgonia, ufleba maqvs Cemze ase aravis vafiqrebino.
Cemi azriT, amis Tqven yvelaze naklebi safuZveli gqondaT. cxadia, mix-
vdiT, Tavis marTlebasTan erTad Cven Soris yovelive momxdaris ga-
xsenebasac maiZulebT. albaT, gegonaT, roca yvelaferze davfiqrdebodi,
mogebuli Tqven darCebodiT. raki aseve mimaCnia, rom Tqvens TvalSi

PY
arafers vkargav, iqneb es yvelaze kargi gza iyos imis gasarkvevad,
CvenSi romels aqvs sayveduris ufleba.
roca am sasaxleSi gamoCndiT, unda aRiaroT, mxolod Tqveni reputacia
maZlevda safuZvels TavdaWerilad SegxvedrodiT, civi Tavazianobis
sazRvrebs ar gavcilebodi da arc metismeti RvTismoSiSoba gamomeCina.

CO
Tqvenc met Sewynarebas gamoiCendiT da ar gagikvirdebodaT, Tu CemsaviT
nakleb ganaTlebuli qali saTanadod ver SegafasebdaT. frTxili adami-
ani swored ase moiqceoda. ar dagimalavT da, roca madam de rozmondma
Tqvens Camosvlaze miTxra, iZulebuli gavxdi Cemi misadmi da misi Tqve-
ndami siyvaruli gamexsenebina, radgan ase ufro gamiadvilda ar Seme-
mCnia, Tu rogor ar mesiamovna es ambavi.
vaRiareb, Tavdapirvelad ufro sasiamovno STabeWdileba moaxdineT,
'T
vidre velodi. magram Tqvenc unda dameTanxmoT, es arcTu didxans gagr-
Zelebula. male mogbezrdaT sakuTar Tavze Zaldataneba da arasakmaris
jildod miiCnieT is kargi Sexeduleba, Tqvenze rom Semeqmna. borotad
isargebleT Cemi ndobiT da mourideblad im grZnobaze damiwyeT lapa-
N

raki, romelic Seuracxmyofda. ueWvelia, es kargad icodiT. hoda, roca


danaSaulze danaSauls amatebdiT da Tqvens saqciels amZimebdiT, me
mxolod sababs veZebdi maT dasaviwyeblad da yvelanairad vcdilobdi
O

nawilobriv mainc gamogesyidaT isini. Cemi Txovna imdenad samarTliani


iyo, misi arSesruleba ver SeZeliT. magram Cemi sikeTiT Zalamocemulma
mTxoveT imisi neba, rac ar unda momeca da mainc mogeciT. dapireba ar
D

SeasruleT. yoveli Tqveni werili maiZulebda Tavi Sors dameWira da


aRar mepasuxa, magram mainc gamoviCine gankicxvis Rirsi Semwynareb-
loba da erTaderTi saSualeba vcade, CemTan kvlav daaxloebis nebas
rom mogcemdaT. magram wesier grZnobas neta ra fasi aqvs TqvenTvis?
arad agdebT megobrobas, arad miiCnevT ubedurebas, Tavis moWras da
ugunuri TavdaviwyebiT mxolod netarebasa da msxverpls eZebT.
Tqven, fuqsavati da sayvedurebSi araTanmimdevruli, iviwyebT yvela
dapirebas, ufro sworad, erTobiT maTi darRveviT. jer meTanxmebiT,
rom ganmeridebiT da daupatiJeblad kvlav brundebiT. arad CaagdeT
Cemi Txovna, Cemi mtkicebulebani, Tavic ar SeiwuxeT, gagefrTxilebineT,
ar mogeridaT, moulodneli CamosvliT saxtad dagetovebineT. arada,

99
yovlad bunebrivi STabeWdileba, romelic Cemze aman moaxdina, xom SeiZ-
leba irgvlivmyofT Cemda sazianod aexsnaT? azradac ar mogsvliaT
damxmarebodiT, rom Secbuneba maincdamainc ar damtyoboda, piriqiT,
mis gasaZliereblad sufrasTan gverdiT momijeqiT. roca cudad vigrZeni
Tavi da sufra yvelaze pirvelma mivatove, imis nacvlad, Cemi martoob-
isTvis pativi gecaT, mis dasarRvevad sxvebic waaqezeT. isev sastumroSi
davbrundi. magram ra, nabijs gadavdgam Tu ara, maSinve Cem gverdiT
xarT, rames vityvi, mxolod Tqven mpasuxobT, sul ubralo sityvas mizezad
xdiT im saubris gasaaxleblad, romlis mosmena ar msurs da romelmac
SeiZleba Crdili momayenos. ra marjved da moxerxebuladac ar unda
moiqceT, rasac me vxvdebi, sxvebic xom mixvdebian.

PY
aseTi xerxiT umoZraoba da mdumareba rom maiZuleT, mainc Cem devnas
ganagrZobT. zeviT ver amixedavs ise, Tqvens Tvalebs rom ar wavawyde.
gamudmebiT ganze unda viyuro, yovlad auxsneli araTanmimdevrulobiT
yvela garSemomyofis mzeras Cemken momarTavT, maSin, roca sakuTar
Tvalebs minda davemalo.

CO
da kidev Tqven uCiviT Cems saqciels! kidev gikvirT ase jiutad rom
gagirbivarT! ara, sjobs gamkicxoT Cemi SemwynareblobisTvis, sjobs
gaikvirvoT, Tqveni CamosvlisTanave rom ar gavemgzavre. iqneb asec
unda movqceuliyavi, iqneb kidevac maiZuloT am ukidures, Tumca aucile-
bel zomas mivmarTo, Tuki, bolos da bolos, ar SewyvetT am Seuracxmy-
ofel devnas. ara, Tqven ver damaviwyebT im movaleobas, romelic maki-
sria, rasac pativs vcem, rac meZvirfaseba. gTxovT, eWvadac ar gaivloT,
'T
Tuki odesme avbediTi arCevnis winaSe davdgebi, an isini gavwiro, an
Cemi Tavi, wamiTac ar viyoymaneb. mSvidobiT, Cemo batono.
***dan, 16 seqtemberi, 17**
N

79-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
am dilas sanadirod mindoda wasvla, magram saZageli amindia. sakiT-
O

xavad mxolod erTi romani maqvs, iseTi, moswavle gogosac rom mobez-
rdeba. sauzme sul cota ori saaTis Semdeg iqneba. amgvarad, Cemi guSind-
eli grZeli werilis miuxedavad, TqvenTan laybobas kvlavac vapireb.
D

mwams, Tavs ar SegawyenT, radgan Zalze lamaz prevanze gwerT. rogor,


nuTu ar gsmeniaT is sayovelTaod gaxmaurebuli ambavi, ganuyrelni
rom daaSora? dagenaZlevebiT, pirvelsave sityvebze gaixsenebT. magram
radgan ase gindaT _ Tqveni nebaa.
albaT, gaxsovT, mTeli parizi rogor ganacvifra samma erTnairad
lamazma, erTnairi niWiT dajildoebulma da erTnairad saintereso qal-
batonma, sazogadoebaSi gamosvlis dRidan TavianT mWidro megobrobas
rom ar Ralatobdnen. amas Tavdapirvelad metismetad morcxvsa da gau-
bedav xasiaTs awerdnen. maT TayvanismcemelTa mTeli xrova miawyda,
romelTa yuradRebasa da qaTinaurebs TiTqos erTmaneTSi inawilebdnen.
amis wyalobiT maT sakuTari Tavis fasi gaacnobieres da ufro metad

100
damegobrdnen. ifiqrebdiT, erTis gamarjveba danarCeni oris gamarjve-
bac iyo. Tumca yvela imedovnebda, roca siyvarulis dro mouvaT, erTm-
aneTs waekidebiano. ganxeTqilebis vaSlis sapatio titulis misaRebad
Cveni lamazi vaJbatonebi erTmaneTs ejibrebodnen. mec maT rigs SevuerT-
debodi, magram swored im dros grafinia de**m Cemdami udidesi mowya-
leba gamoiCina. misi Ralatis ufleba ki manamde ar mqonda, sanam imaze
ar daviTanxmebdi, risTvisac ase viRwvodi.
amasobaSi Cvenma samma lamazmanma, TiTqos piri Sekreso, erTsa da
imave karnavalze TavTavianTi arCevani gaakeTes, magram mosalodneli
qariSxlis nacvlad am arCevanma maTi megobroba kidev ufro warmtaci
gaxada. erTmaneTs gulisnadebs siamovnebiT uziarebdnen.

PY
imedgacruebul TayvanismcemelTa Tu moSurne banovanTa brbom maT
winaaRmdeg piri Sekra. qaliSvilebis megobroba yvelas aRizianebda da
sayovelTao gakicxvis sagani gaxda. zogi amtkicebda, ganuyrelTa am
wreSi (ase monaTles isini) mTavari qonebis erTianobis kanonia da es
siyvarulzec vrceldebao. sxvebi irwmunebodnen, maT qmrebs mamakacTa

CO
Soris metoqe ara hyavT, samagierod, Tavad mravlad hyavTo. imasac
irwmunebodnen, qmrebi Tvalis asaxvevad hyavT, maT mxolod wodeba mi-
iRes movaleobaTa Sesrulebis gareSeo.
am marTalsa Tu cru xmebs sasurveli Sedegi ar mohyolia. piriqiT,
samive wyvili mixvda, axla Tu gaiyrebodnen, saqme cudad eqnebodaT.
hoda, gadawyvites, qariSxals mamacurad Segebebodnen. sazogadoebas,
rogorc yovelTvis, es unayofo kilva da avyiaoba mobezrda da Cveuli
'T
qarafSutobiT sxvaze gadainacvla. Semdgom kvlav Zvel ambebs moubrunda
da misTvis damaxasiaTebeli araTanmimdevrulobiT, gakicxvidan qeba-
didebaze gadavida. radganac CvenSi yvelaferze moda batonobs, aRtaceba
yvelas moedo da namdvil sigiJed iqca. prevanma am saswaulebis Semow-
N

meba moindoma, raTa maTze sakuTari azri Seeqmna. amitomac srulyofi-


lebis am nimuSTa axlos gacnoba gadawyvita. is uproblemod miiRes. es
ki prevanma sasikeTo niSnad aRiqva, radgan kargad icoda, rom isini ase
O

iolad aravis ikarebdnen.


male darwmunda, rom aseTi sanaqebo bedniereba mefeTa bednierebas
hgavs: misi ufro SurT, vidre daufleba surT. isic SeamCnia, rom am
D

viTomda ganuyrelTa wreSi ukve gare-gare siamovnebisa Tu gasarTobebi-


sken ltolva igrZnoboda. aqedan daskvna: siyvarulisa da megobrobis
kavSiri Sesustebulia, mas mxolod Cveuleba Tu Tavmoyvareoba akavebs.
qalebi raRac aucileblobis gamo viTomda Zveleburad mWidrod mego-
brobdnen. mamakacebi ki, romelTac ufro Tavisuflad moqmedebis Ses-
aZlebloba hqondaT, yovelTvis poulobdnen sababs (am dros sinanuls
gamoTqvamdnen) da saRamoebs ukve iSviaTad atarebdnen erTad.
amiT isargebla prevanma da maSinve martod darCenili qalbatonis
gverdiT Cndeboda. erTi sityviT, cdilobda monacvleobiTa da saWiro-
ebisamebr, samive qalisTvis mieqcia yuradReba. maleve gaacnobiera, ro-
melime maTganis arCeva misTvis damRupveli iqneboda, radgan mis rCe-

101
uls SeeSindeboda: pirveli me ar dambraldes Ralatio. danarCen ors
ki pativmoyvareoba Seelaxeboda da axali Tayvanismcemlis mimarT mtru-
lad ganewyoboda, dadgenili wesis darRvevisTvis mis winaaRmdeg mkac-
rad gailaSqrebda. dabolos, xom SeiZleboda eWvianobas jer kidev sa-
SiSi metoqe ukan moebrunebina. amgvarad, prevans bevri ram abrkoleb-
da. saqmes mxolod misi sammagi Canafiqri aiolebda: TiToeuli qalba-
toni Sewynarebas imitom iCenda, rom es xels aZlevda, yoveli mamakaci
ki Tvlida, rom misTvis es sulerTi iyo.
prevans am SemTxvevaSi mxolod erTi qali unda gaewira. bedma am
mxrivac gaumarTla _ es qali, diaxac, saxelganTqmuli gaxda. is ucxoeli
iyo da erTi didgvarovani princis arSiys ise marjved daaRwia Tavi,

PY
rom mTeli samefo kari da qalaqi aalaparaka. princma ki Tavis axal
sayvarlebTan amiT kidevac isargebla. erTaderTi problema is iyo,
rom prevans samive intriga erTdroulad unda waremarTa. Tanac lodini
im qalis gamo mouwevda, fexs rom iTrevda. prevanis erT-erTma mesaidum-
lem miTxra, swored im qalis gaCereba gauWirda, sxvebze adre rom gae-
mzada gasafurCqnado.

CO
dabolos, es diadi dRec dadga. miaRwia ra samive qalisgan aRiarebas,
prevans Tavisuflad moqmedebis SesaZlebloba mieca. axla naxavT, rogor
moiqca. sami qmridan erTi saxlidan Sors iyo, meore _ meore dRes unda
gamgzavrebuliyo, mesame _ qalaqSi gaxldaT. ganuyrel megobrebs uqmr-
od darCenilTan unda evaxSmaT. magram mas Tayvanismcemlebis dapatiJeba
akrZaluli hqonda. imave dilas prevanma Tavisi sayvarlis werilebi
'T
sam dastad daawyo. erTze qalis naCuqari misive suraTi dado, meoreze
_ qalissave xeliT naxati sasiyvarulo venzeli1, mesameze _ misive Tmis
kululi. TiToeulma qalma es msxverplad gaRebuli mesamedi mTelad
miiRo da amis pasuxad moRalate qmrebs daSorebis mauwyebeli mkacri
N

werili gaugzavna. es ukve bevrs niSnavda, magram mainc ar iyo sakmarisi.


qali, romlis qmaric qalaqSi imyofeboda, mxolod dRisiT iyo Tavis-
ufali. prevanma daiyolia, megobar qalTan vaxSamze uaris saTqmelad
O

uqeifoba moemizezebina da saRamo masTan gaetarebina. Rame im qalma


aCuqa, visi qmaric wasuli iyo, mesamem ki siyvarulis saaTi gaTenebisas
swored im dros dauniSna, roca misi qmari gamgzavrebas apirebda.
D

prevanma, rogorc gaangariSebuli hqonda, turfa ucxoeli qalbatonisken


gaswia. prevanma araferi daiSura, rom qali gaeRizianebina da Cxubis
dawyebisTanave datova. amgvarad, erTi dRe gaTavisuflda. yvelaferi
ise moewyo, rogorc undoda. sulis mosaTqmelad Sin dabrunda. magram
iq sul sxva ambebi eloda.
urTierTobis gawyvetis moTxovniT qalebis mier gagzavnilma werile-
bma qmrebs yvelaferze Tvalebi auxila. isini mixvdnen, rom colebi
prevans Seswires. wyenasa da brazs motyuebulTa damamcirebeli SegrZne-
bac daemata da samivem, TiTqos SeTanxmdneno, svebednieri metoqe orTab-
rZolaSi gamoiwvia. prevans saxlSi sami baraTi daxvda.
1
erTmaneTSi mxatvrulad gadaxlarTuli inicialebi.

102
yvelaferi vaJkacurad miiRo, magram raki arc siamovnebisa da arc am
TavgadasavliT moxveWili didebis mokleba undoda, meore dilas samives
dueli dauniSna. Tanac erTsa da imave drosa da adgilas, bulonis tyis
erT-erT karibWesTan.
Sebindebisas is Tavis sammagi saqmis Sesrulebas Seudga da yvela er-
Tnairi warmatebiT daasrula. ase iyo Tu ise, Semdgom kidevac ikvexni-
da, rom TiToeulma misma axalma sayvarelma misi siyvarulis sawinda-
rica da mtkicebulebac samgzis miiRo. aq, rogorc mogexsenebaT, istorias
damamtkicebeli faqtebi ar gaaCnia. miukerZoebel istorikoss mxolod
isRa darCenia, urwmunoTa yuradReba imas miapyros, aRgznebul pativm-
oyvareobasa da warmosaxvas Tu ra saswaulebis moxdena SeuZlia. Tanac

PY
am brwyinvale Ramis Semdeg, diliT SesaZloa yvelaferi ise datrialebu-
liyo, momavalSi sifrTxilec aRar dasWirdeboda. yovelESemTxvevaSi,
qvemoT moyvanili faqtebi ufro utyuari gaxlavT.
prevani daniSnul adgilas droulad gamocxadda. samive metoqe iq da-
xvda. isini erTmaneTTan SexvedriT gakvirvebulebi iyvnen, magram, albaT,

CO
daimedebulnic: ubedureba marto Cems Tavs ar ariso. prevani maT Tava-
zianad, laRad miuaxlovda da mimarTa: ,,batonebo, aq Sexvedram, albaT,
migaxvedraT, rom yvelas erTi da igive mizezi gaqvT, rom CemiT ukmayofi-
loni brZandebodeT. mzad var samive dagakmayofiloT. kenWisyriT gad-
awyviteT, pirveli romeli iyris Cemze javrs. samives erTnairi ufleba
gaqvT. aq arc sekundantebi momiyvania da arc mowme. isini arc maSin
myolia, roca Seuracxyofa mogayeneT da arc danaSaulis gamosasyidad
'T
mWirdebian axla.~ hoda, banqos moTamaSis kvalobaze Tavis Cvevas arc
axla uRalata da dasZina: ,,kargad vici, ori banki erTad aravis mouxs-
nia. magram rac unda melodes, kacs, albaT, sakmaod ucxovria, Tuki qalTa
siyvaruli da mamakacTa pativiscema moixveWa.~
N

vidre gaocebuli metoqeni erTmaneTs uxmod Sescqerodnen da sindisic,


albaT, eubneboda, rom samis erTTan brZola metismetad araTanaswori
iqnebao, prevanma isev ganagrZo: ,,ar dagimalavT, am Ramem Zalian momq-
O

anca. Tu didsulovnebas gamoiCenT da nebas damrTavT ZalRone aRvidgino,


pativi damdeT da sauzmeze damewvieT. mTavaria mxiarulad visauzmoT.
umniSvnelo raRacaze dueli ki SeiZleba gaimarTos, magram xasiaTi ar
D

unda mogviSxamos.~
mi patiJeba miiRes. rogorc amboben, prevani aseTi Tavaziani arasodes
yofila. man moaxerxa, metoqeebi damcirebis gareSe daerwmunebina, rom
isinic aseve iolad miaRwevdnen sawadels. rac mTavaria, aiZula eRiar-
ebinaT, rom mis adgilas arc isini gauSvebdnen xelidan SemTxvevas.
rogorc ki es yvelaferi aRiares, danarCeni TavisTavad mogvarda. sauzmis
dasrulebamde erTi aTjer mainc gaimeores, aseTi qalbatonebis gamo
arc Rirs wesieri xalxi erTmaneTs SeebrZoloso. am azrma guliTadoba
aRZra, Rvinom ki kidev ufro gaaZliera.
ramdenime wuTSi araTu mtrobam moWama Wiri, aramed usazRvro megob-
robis ficic ki dades.

103
aseTi dasasruli, albaT, prevansac esiamovna. Tumca arc Tavisi didebis
daTmoba undoda. amitomac Tavisi ganzraxva garemoebas miusadaga da
ganawyenebul qmrebs uTxra: ,,simarTle Tu gnebavT, Cemze ki ara, Tqvens
orgul colebze unda geyaraT javri. me amis SesaZleblobas mogcemT,
radgan Tqvenze aranakleb Seuracxyofilad vgrZnob Tavs, Tqvens beds
male mec gaviziareb. Tuki TiToeulma ver moaxerxeT erTis SenarCuneba,
ra imedi unda mqondes samive SevinarCuno. Tqveni wyena Cems wyenad
iqca. Tanxmoba momeciT, rom am saRamos Cems patara saxlSi vaxSmad
mewveviT. imedia, javris amosayrelad didxans ar mogiwevT lodini.~
axsna-ganmarteba rom mosTxoves, cota ar iyos, amayad Tqva: ,,batonebo,
mgoni dagimtkiceT, rogor SemiZlia vimoqmedo. amitom mendeT.~ samive

PY
daTanxmda, axali megobari gadakocnes da saRamomde daSordnen im ime-
diT, rom danapirebs Seasrulebda.
prevani maSinve parizSi dabrunda da wesisamebr Tavisi axali sayvar-
lebi moinaxula. samives cal-calke CamoarTa piroba, rom savaxSmod
imave saRamos ewveodnen. Tumca orma, cota ar iyos, TavpatiJi gamoido,

CO
magram, aba, rogor unda uTxra uari mamakacs meore dRes, roca manamde
yvelaferze daTanxmdi? man paemani samives TiTo-TiTo saaTis interva-
liT dauniSna. Semdeg daSorda. gaafrTxila sami SeTqmuli vaJbatonic
da oTxive mxiarulad gaeSura sakuTar msxverplTa dasaxvedrad.
ai, moesmaT kidec, rogor mobrZanda pirveli qalbatoni. prevani mas
marto Seegeba, didi aRtacebiT miiRo, SeuZRva im taZarSi, romlis RvTae-
badac yvela qals Tavisi Tavi hgonia. Semdeg umniSvnelo raRac moimizeza,
'T
oTaxidan gauCinarda da Tavis nacvlad Seuracxyofili qmari SeuSva.
albaT, mixvdiT, sasiyvarulo Tavgadasavlebs miuCveveli, Secbunebuli
qali ra iolad damorCildeboda da yoveli gamouTqmeli sayveduri wyal-
obad miiCnia. Zvel batons dabrunebulma gaqceulma mxevalma Tavi bednie-
N

rad igrZno. man xom igive borkilebi daido da Sendobac miiRo! zavi ufro
mofarebul adgilas dades, dacarielebuli scena ki axalma msaxiobebma daika-
ves, daaxloebiT iseTive yaidiTa da, rac mTavaria, dasasruliT.
O

arada, TiToeul qals egona, rom TamaSSi marto monawileobda. kidev


ufro gaocdnen, roca vaxSamze samive wyvilma erTad moiyara Tavi. Tumca,
yvelaze metad maSin daibnen, roca maT Soris isev prevani gaCnda. is
D

imdenad daundobeli aRmoCnda, samive moRalate qals moubodiSa, riTac


maTi saidumlo gaTqva. maTTvis cxadi gaxada, rogor gaacucurakes isini.
Tumca sufras mainc miusxdnen, magram TavSekavebulad iqceodnen. qmrebi
daufaravad mxiarulobdnen, banovnebi beds Seurigdnen, siZulvili gulSi
Caikles da nazad saubrobdnen. mxiarulebam vneba aRZra, romelmac, Tavis
mxriv, mas meti xibli mianiWa. es gasaocari Rreoba dilamde gagrZelda.
roca daiSalnen, qalebs SeeZloT efiqraT, yvelaferi Segvindeso, magram
daboRmilma vaJbatonebma meore dResve gamoacxades, rom urTirTobas
samudamod wyvetdnen. esec ar akmares TavianT qarafSuta colebs, javris
amosayrelad es ambavi yvelas gaagebines. amis Sedegad erTma Tavi mon-
asters Seafara, ors ki TavianT soflebSi dRemde mowyeniloba klavs.

104
aseTi gaxlavT prevanis ambavi. Tavad gansajeT, inebebT ki mis gandide-
basa da sazeimo etlSi Sebmas? Tqvenma werilma marTlac SemaSfoTa.
Cems wina werilze ufro gonier da naTel pasuxs mouTmenlad veli.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, ufrTxildiT TavSesaqcev da ucnaur
fiqrebs, ase advilad rom gacdunebT xolme. ar dagaviwydeT, Tqven mier
arCeul asparezze marto Wkua ar kmara, erTma gaufrTxilebelma nabijma
SeiZleba iseT faTeraks gadagyaroT, rom veRarafriT uSveliT. bolos
da bolos, neba darTeT megobrul sifrTxiles, SigadaSig Tqvens TavSeqce-
vebsa da gasarTobebs uxelmZRvanelos. mSvidobiT. Zveleburad miyvar-
xarT, minda ufro windaxeduli da gonieri gaxdeT.
***dan, 18 seqtemberi, 17**

PY
80-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
sesil, Zvirfaso sesil, rodisRa unda SevxvdeT isev erTmaneTs? vin
maswavlis, riT visuldgmulo Tqvengan Sorsmyofma? vin momcems Zalasa

CO
da mxneobas saamisod? vera, ver gavuZleb, ver gadavitan am ukuRmarT
ganSorebas! yoveldRe ufro da ufro ubeduri vxdebi. dasasrulic ar
uCans amas! Semweoba da nugeSi rom aRmiTqva, is valmoni ukve arafrad
magdebs, iqneb kidevac gadavaviwydi. axla imis gverdiT brZandeba, vinc
uyvars da aRarc axsovs, sayvareli arsebisgan Sors yofna ra tanjvaa.
Tqveni bolo werili gamomigzavna, Tavad sityva ar mouweria. arada,
swored man unda Sematyobinos, rodis da rogor SemiZlia gnaxoT. amis
'T
Taobaze gana saTqmeli araferi aqvs? Tqvenc arafers meubnebiT. iqneb
Sexvedra ar gindaT? oh, ra ubeduri var, sesil! axla ufro metad miyvar-
xarT, vidre odesme. Tumca es siyvaruli, Cemi sicocxlis mTel sixaruls
rom Seicavs, ukve sawameblad meqca.
N

ara, ase cxovreba aRar SemiZlia, aucileblad unda gnaxoT, Tundac


wamiT. diliT rom vdgebi, vambob: ,,me mas ver vnaxav.~ vwvebi da vfiqrob:
,,me is ver vnaxe!~ Cemi dReebi usixarulod misdeven erTmaneTs. yovelive
O

_ mxolod danakargia, sinanuli, sasowarkveTa. es mware sityvebi iqidan


modis, saidanac sixaruls movelodi. am momakvdinebel tanjvas miumateT
imaze SfoTic, rom Tqvenc itanjebiT. SeZrwunebuli ganuwyvetliv Tqve-
D

nze vfiqrob. roca mgonia, Sewuxebuli da daTrgunuli xarT, vitanjebi;


roca vfiqrob, mSvidad xarT da aRar dardobT, tanjva ufro miZlier-
deba. yvelgan da yovelTvis ubeduri var.
samwuxarod, roca aq iyaviT, sxvagvarad iyo. maSin yvelaferi msiamovn-
ebda. ganSorebasac kvlav Sexvedris rwmena milamazebda. yvela gza Tqve-
nze gadioda. Tu raime movaleobas vasrulebdi, es Tqvens TvalSi amama-
Rlebda. Tu maRali wris garToba Tqvengan Sors gamitacebda, es ganSo-
reba mainc ar iyo. TeatrSi mindoda gamomecno, ra ufro mogewonebodaT;
koncerti Tqvens niWsa da Cvens esoden unetares mecadineobebs magonebda.
sazogadoebaSi yofnisas an seirnobisas mindoda aRmomeCina, qalTagan
odnav mainc Tu ggavdaT vinme.

105
gadarebdiT yvelas, magram yovelTvis saukeTesod meCvenebodiT. dRis
yoveli wami aRniSnuli iyo axali xarkiT da yovel saRamos am xarks
Tqvens fexqveS vfendi.
axla ki ra damrCenia? mtanjveli sinanuli, danaklisis mudmivi Segr-
Zneba da susti imedi, romelsac valmonis dumili kidev ufro asustebs,
Tqveni ki _ maSfoTebs. aTi lieTi varT erTmaneTs daSorebulni da ase
iolad dasaZlevi gza mxolod CemTvis iqca gadaulaxav dabrkolebad!
am gzis dasaZlevad daxmarebas Cems satrfosa da Cems megobars vTxov,
magram orive mSvidi da gulcivi rCeba. arc mexmarebian da arc mpasuxoben.
ra daemarTa valmons, misi megobroba xom mudam saqmiani iyo? rac
mTavaria, ra daemarTa Tqvens esoden naz grZnobas, romlis meoxebiTac

PY
ase ostaturad axerxebdiT Cvens yoveldRiur Sexvedrebs? diaxac, max-
sovs, roca Cemi survili raRac mosazrebiT movaleobisTvis unda Seme-
wira, ras meubnebodiT maSin; rogor abaTilebdiT Cems azrs, mudam rom
Tqvens survils emoneboda. ara, amas damsaxurebad ar viTvli. is damsa-
xurebac ar gamaCnia, rom TqvenTvis raRac gavwire, mxolod mTeli guliT

CO
veswrafodi is momeca, riskenac ase iltvodiT. magram axla Cemi Txovnis
jeria. ra gTxovoT? Tundac wamiT mainc SegxvdeT, gagimeoroT da Tqven-
ganac movismino samaradiso siyvarulis fici. gana Tqveni da Cemi
bedniereba mxolod es ar aris? ara, ar minda davijero, amaze fiqri
sasowarkveTaSi magdebs _ es Cemi tanjvis ukanaskneli wveTi iqneba.
ara, Tqven giyvarvarT, mudamac geyvarebiT. amaSi darwmunebuli var, ar
minda odesme eWvi Sevitano, magram saSinel dReSi var, amas didxans
'T
ver gavuZleb. mSvidobiT, sesil.
parizi, 18 seqtemberi, 17**

81-e werili
N

vikont de valmons markiza de merteisgan


Tqveni SiSi Zalian ubadruki meCveneba da Cems upiratesobaSi kidev
ufro marwmunebs. amis Semdeg kidev apirebT Wkua maswavloT da mixel-
O

mZRvaneloT? Cemo sabralo valmon, jer kidev bevriT CamomrCebiT!


ara, Tqveni sqesisTvis Cveuli qedmaRlobac ar ikmarebs Cven Soris
arsebuli ufskruli Seavsos! ver SeZeliT Cemi Canafiqrebis Sesruleba
D

_ imitomac migaCniaT isini Seusruleblad! uZluro da qedmaRalo ars-


ebav, gana SegiZlia gamoicno, gamoTvalo da gansajo Cemi SesaZlebl-
obebi?! marTali giTxraT, vikont, Tqvenma rCevebma gamaRiziana da amas
arc vmalav.
dae, Tqveni ugergilobis SesaniRbad prezidentis meuRlis mimarT gam-
arjvebad migaCndeT is ambavi, wamiT rom SeacbuneT Tqveni moyvaruli
mokrZalebuli qali _ amaze arafers vityvi; rom miaRwieT, eRirseT mis
Semoxedvas, _ mxolod erT Semoxedvas, mecineba, magram mainc gpatiobT.
Tumca uneblieT grZnobT, ramdenad dakninebulia Tqveni saqcieli, im
imediT, rom yuradRebas gadamataninebT Tqvens gasaocar Zalisxmevaze
im ori bavSvis dasaaxloeblad, romlebsac erTi suli aqvT erTmaneTs

106
Sexvdnen da romlebic, raki sityvam moitana, am survils me unda mimad-
lodnen. dabolos, am brwyinvale qmedebebze dayrdnobiT STagonebuli
rom micxadebT: sjobs dro sakuTari gegmebis ganxorcielebaze daxarjo,
vidre maT Sesaxeb laparakSio, es pativmoyvareoba ar mavnebs da amasac
SegindobT. magram, ratom ggoniaT, rom Tqveni keTilgonivruli darigeb-
ebi mWirdeba; rom swor gzas avcdebi, Tqvens darigebebs Tu ar gaviTva-
liswineb, rom maT unda Sevwiro siamovneba, Jini Tu axireba _ iciT,
vikont, metismetad gagaamayaT Cemma ndobam, romelic Cemi survilisam-
ebr Tqvendami gamoviCine.
mainc iseTi ra gaakeTeT, me rom aTasjer ar gadamemetebina? ki, acduneT
da daRupeT mravalze mravali qali. magram es gamarjveba gana gagiZnel-

PY
daT? ra dabrkolebani gadalaxeT? ra gaqvT iseTi, Tqveni piradi dams-
axureba rom iyos? lamazi garegnoba _ is xom SemTxvevam gaCuqaT, daxv-
ewili manerebi _ amas xom gamocdileba ganiWebT; ra Tqma unda, Wkua,
Tumca iseTi, saWiroebis SemTxvevaSi enawylianoba rom cvlis. sakmaod
sanaqebo Tavxedoba, magram es iqneb pirvel gamarjvebaTa wyaloba gax-

CO
lavT, Tu ar vcdebi, esaa da es, riTac Tavis mowoneba SegiZliaT. rac
Seexeba Tqvens saxelsa da didebas, risi moxveWac moaxerxeT, aramgonia
axla momTxovoT, skandalisa da miTqma-moTqmis gamowvevisa da gamoy-
enebis unari didad dagifasoT.
Tqvenze metad frTxili da gamWriaxi, Cemze rom araferi vTqva, gana
romeli qali araa? Tumca raRa Sors wavide, Tqveni prezidentis meuRle
xom patara biWiviT Tavis nebaze gatrialebT.
'T
merwmuneT, vikont, adamiani iSviaTad iZens iseT Tvisebebs, uromliso-
dac iolad SeuZlia gasvla. urisko brZolisas kaci arc sifrTxiles
iCens. TqvenTvis, mamakacTaTvis damarcxeba mxolod imas niSnavs, rom
ver gaimarjveT. am uTanasworo brZolaSi Cven ukve mogebulni varT,
N

radgan arafers vkargavT. Tqven ki yvelafers kargavT, Tu veraferi


moigeT. iseTive niWierebad romc gaRiaroT, rogorc Cven, qalebi varT,
mainc ramdenad gjobniT Tundac imitom, rom iZulebulni varT ganuwyve-
O

tliv saSvelad maT movuxmoT?


vTqvaT, amazec geTanxmebiT. Cvenze gasamarjveblad iseTive xerxisa
da simarjvis gamoCena gWirdebaT, rasac Cven viCenT Tavdacvisas an
D

Tundac danebebisas. magram is mainc aRiareT, rom gamarjvebulT isini


ukve aRar gWirdebaT. yovel axal gatacebas TavSeukaveblad eZleviT
xolme, mxolod amiT xarT Sepyrobilni, arc sifrTxile ganaRvlebT da
arc misi xangrZlivoba.
gana marTali araa, rom mxolod Tqven SegiZliaT moqsovoT Tu da-
arRvioT _ siyvarulis eniT rom vTqvaT _ urTierTkavSiri. Cven Tavs
bednieradac ki vgrZnobT, Tu cvalebadi bunebis wyalobiT saidumlos
dafarvas arCevT, damamcirebeli daviwyebiT dakmayofildebiT da guSin-
del kerps meore dRes msxverplad ar aqcevT! magram Tu sacodavi qali
borkilebis simZimes pirveli igrZnobs, ra ubedureba ar emuqreba, roca
misgan gaTavisuflebas an cotaoden Semsubuqebas moindomebs? SiSis kan-

107
kaliT cdilobs Tavisi gulidan ukve gandevnili kacisgan Tavis daRwevas.
xolo Tu is vaJbatoni gajiutdeba da wasvlas ar inebebs, sabralo iZul-
ebiT Tanxmdeba imaze, razec adre siyvaruliT nebdeboda:
gaxsnas mklavebi mosaxvevad, roca guli daxuruli aqvs.
gonieri qali aTasnair xriks igonebs im kavSiris gasawyvetad, romelic
TqvenTvis ase ioli gasawyvetia. mtris xelSi moqceuli verafers moax-
erxebs, Tu mterma didsulovneba ar gamoiCina. magram didsulovnebis
ra imedi unda hqondes? Tu vinme didsulovnebisTvis SeuqiaT, gana misi
uqonlobisTvis vinme gaukicxavT?
cxadia, am aSkara da zogad WeSmaritebaze ar SemedavebiT. Tavad iyaviT
mowme, rogor vsargeblobdi viTarebiTa da mamakacTa SexedulebebiT,

PY
am mrisxane vaJbatonebs Cems neba-survilze rogor vaTamaSebdi. zogs
nebisyofas vaclidi, zogs saSualebs ar vaZlevdi CemTvis evno, roca
Cems cvalebad survilebs ayolili xan Cems TayvanismcemelTa rigSi
vayenebdi, xan Tavidan viSorebdi
`tiranT damxobilT da monebad qceulT~1 _

CO
Tuki aseTi xSiri cvalebadoba Cems, rogorc patiosani qalis saxels
verafers aklebda, nuTu ver mixvdiT, rom Cemi sqesis warmomadgenelTa
gamo javris amosayrelad da Tqvens dasamoneblad movlenilma Cemamde
ucnobi xerxebi gamovigone?
iciT, eg Tqveni rCevebi im qalebisTvis SemoinaxeT, TavianT damTxveul
saqciels grZnobebs rom abraleben da iseTi mouTokavi warmosaxva aqvT,
ase ggonia, bunebam grZnobebi TavSi Caudo. arafers ufiqrdebian, sayvare-
'T
lsa da siyvaruls erTmaneTSi ureven. ugnur cTunebas atanilT warmoudg-
eniaT, rom visTanac netarebas eZieben, mxolod am erTaderTisgan
SeuZliaT is miiRon. crumorwmune veluri diacebiviT qurums uZRvnian
im mowiwebasa da rwmenas, risi Rirsic mxolod da mxolod RvTaebaa.
N

keTilgonierebze ufro metad pativmoyvareebs erideT. isini Ralats


Znelad eguebian. gansakuTrebiT geSinodeT im qalebis, uqnarani da,
amave dros, qmediTnic rom arian, romelTac Tqven mgrZnobiareebs uw-
O

odebT, romlebsac siyvaruli iolad da Zlier euflebaT, Tumca siyvar-


ulis moTxovnilebas kvlav da kvlav ganicdian, arada is vnebas aRar
aniWebT. TavSeukavebeli, aforiaqebuli fiqrebis gavleniT naz, magram
D

saxifaTo werilebs weren. ar eSiniaT TavianTi sisustis es dokumenti


amave sisustis sagans andon da daukvirveblobiT dRevandel sayvarelSi
xvalindel mters ver xedaven. Tumca ra maqvs saerTo am Ster qalebTan?
ginaxavT ki odesme Cemi TavisTvis dadgenili wesebisa da princi-
pebisTvis meRalatos? me princi pebze sruliad Segnebulad vlaparakob,
vinaidan sxva qalebiviT maT SemTxvevas ar vumorCileb. es princi pebi
didi xnis fiqrTa nayofia da maT Cvevis gamo ar mivdev. me var maTi da,
SemiZlia vTqva _ sakuTari Tavis Semqmnelic.
1
ver vityviT, es sityvebi romelime naklebad cnobil Txzulebas Tu madam de merteis prozas
ganekuTvneba. albaT, es ukanaskneli ufro Seesabameba simarTles, vinaidan am mimoweraSi bevrjer
gvxvdeba uxeiro striqonebi. mxolod Sevalie dansenis werilebi araa aseTi. albaT, imitom,
rom poezia misTvis ucxo araa da misma gawafulma yurma is am naklisgan ixsna.

108
sazogadoebaSi jer kidev ymawvilqali gamovCndi. Cemi mdgomareobis
wyalobiT umoqmedobisTvis viyavi ganwiruli _ am faqtma damafiqra.
yvela qarafSutad da ugulo gogod mTvlida. marTali giTxraT, TiTqmis
ar vusmendi imas, rasac ganuwyvetliv CamCiCinebdnen. samagierod, Cems
yurebs ar gamoepareboda is, rasac mimalavdnen.
es metad nayofieri cnobismoyvareoba cxovrebis gacnobaSi damexmara,
maswavla TvalTmaqcoba, radgan xSirad iZulebuli viyavi irgvlivmyo-
fTaTvis damemala is, ramac Cemi yuradReba mii pyro. sakuTari mzeris
damorCilebaSi vvarjiSobdi. Cemi survilisamebr, uazro ieris miReba
viswavle, ris gamoc ase xSirad maqebdiT xolme. pirveli warmatebiT
gamxnevebuli Sevecade, Cemi nebisTvis yvelanairi gamometyveleba da-

PY
memorCilebina. roca mowyenili viyavi, vcdilobdi uSfoTveli, mxiar-
uli ieri mimeRo. Cemi gulmodgineba iqamdec ki mivida, ganzrax tkivils
vayenebdi Tavs, raTa siamovnebis gamoxatva meswavla. aseve bejiTad,
magram didi gaWirvebiT vswavlobdi uecari sixarulis CaxSobas. ase
gavxdi Cemi Tavis ufali, Tqvenc rom Zalian gancvifrebdaT.

CO
maSin Zalze axalgazrda viyavi da yuradRebas TiTqmis aravin maqcev-
da. Cemi sakuTreba mxolod Cemi fiqrebi iyo. aRvSfoTdebodi, isini
Cemi nebis gareSe vinmes rom gamoecno, vinme daufleboda. es pirveli
iaraRi rom gaviTavise, mis gamocdasac Sevudeqi. is aRar vikmare, Cems
gamocnobas rom veravin SeZlebda, Tavis gasarTobad sxvadasxva niRabs
vikeTebdi. Cems moZraobebSi darwmunebuli, uyuradRebod ar vtovebdi
sakuTar sityvebsac. erTsac da meoresac viTarebisda mixedviT viyenebdi.
'T
iqidan moyolebuli Cemi fiqrebis arsi mxolod Cemi piradi sakuTreba
gaxda, sxvebs ki imas vumxeldi, rac CemTvis saxeiro iyo.
sakuTar Tavze muSaobam sxvaTa saxeebsa da xasiaTze dakvirveba maiZ-
ula. Cems gamWriax Tvals iSviaTad Tu movutyuebivar. Tumca, gamocdil-
N

ebam damarwmuna, mTlad mainc ar mivndobodi.


TxuTmeti wlisac ar viyavi, ukve is niWi mqonda, Cveni politikosebis
umravlesoba TavianT didebas rom unda umadloden. arada, me mxolod
O

misi ZiriTadi sawyisebis aTvisebisken miviswrafodi.


albaT, gesmiT, sxva qaliSvilebiviT mec mindoda siyvarulsa da mis
mier moniWebul netarebaze yvelaferi gamego. magram me arc monasterSi
D

miswavlia, arc axlo megobari myolia, arc dedis fxizeli Tvali makon-
trolebda. amis gamo garemoze mxolod zogadi, yovelgvar garkveulobas
moklebuli warmodgena mqonda. Sinagani xma ki, romelsac, cxadia, ver
davemdurebi, jer kidev arafers mkarnaxobda. igi sakuTari qmnilebis
srulyofisTvis TiTqos usityvod iRwvoda. yvelaferi mxolod Cems
tvinSi duRda. ara, netareba ki ar mwyuroda, mxolod codna da garkveva
mindoda. hoda, garkvevis survilma saamiso gzac mikarnaxa.
amaze Tavisuflad laparaki mxolod Cem sulier mamasTan SemeZlo.
maSinve davZlie sircxvili, mivedi da masTan imaze davitrabaxe, rac ar
Camidenia: didad Sevcode, is gavakeTe, rasac qalebi sCadian-meTqi. es
ki vuTxari, magram, marTali giTxraT, Tavadac ar mesmoda am sityvebis

109
mniSvneloba. imedi mTlianad arc gamcruebia da arc gammarTlebia, ra-
dgan SemeSinda Tavi ar gavTqva-meTqi. magram keTilma moZRvarma igi
did codvad Seracxa, maSinve mivxvdi, marTla ra didi unda yofiliyo
netareba, da masSi garkvevis survili misi gancdis survilma Secvala.
ver getyviT, yovlad gamoucdel gogos es survili sadamde mimiyvanda.
SemTxveviTobas SeiZleboda daveRupe kidec. bedad, ramdenime dRis Semdeg
dedaCemma gamomicxada, gaTxovebo. rakiRa sul male gavigebdi yvelafers,
cnobismoyvareoba gaminelda. amgvarad, musie de merteis mklavebs sru-
liad ubiwo Cavbardi.
gaTviTcnobierebis am wams mouTmenlad velodi. yovelive rom avwon-
davwone, maSinRa Semrcxva da SemeSinda. sayovelTaod cnobili pirveli

PY
Rame, zogs saSineli, zogs netari warmodgena rom aqvs, CemTvis mxolod
gamocdilebis SeZenis saSualeba iyo. guldagul vakvirdebodi am sxva-
dasxvanair SegrZnebebs _ tkivilsa Tu netarebas, aRqmasa da dafiqrebas
rom moiTxovda.
male es saqmianoba momewona kidec. magram Cemi princi pebisa Tu qvec-

CO
nobieris karnaxiT, qmars rom yvelaze naklebad unda endo, swored
imitom, rom vnebiani viyavi, gadavwyvite misTvis civ qalad momeCvenebina
Tavi. aman misi Cemdami brma ndoba ganapiroba. cota rom davfiqrdi,
amas onavrobac mivamate, Cemi asakisTvis, diaxac, bunebrivi, ase rom
yvelaze metad im wuTebSi mTvlida xolme bavSvad, roca yvelaze usir-
cxvilod vaTamaSebdi.
unda gamovtyde, rom pirvel xanebSi Zalze gamitaca maRali wris or-
'T
omtrialma da mis gasarTobebs mTlianad davewafe. magram, rodesac ram-
denime Tvis mere musie de merteim Tavis miyruebul sofelSi wamiyvana,
mowyenilobis SiSma kvlav gamiRviZa mecadineobis survili. iq imdenad
mdabio xalxi mexvia gars, Cemze eWvs aravin miitanda. mec amiT visarge-
N

ble da Cemi cdebis areali gavafarTove. ai, maSin davrwmundi, rom


netarebis wyarod miCneuli es naqeb-nadidebi siyvaruli mxolod da
mxolod sababia am netarebisTvis.
O

musie de merteis avadmyofobam es saamuri saqmianoba Semawyvetina.


mas dedaqalaqSi eqimTan gavyevi. ramdenime xnis Semdeg ki, rogorc
mogexsenebaT, gardaicvala. masze sayveduri ar meTqmis, magram mainc
D

cxovlad vigrZeni Tavisuflebis mTeli sikeTe, qvrivoba rom maniWebda,


da gadavwyvite amiT mesargebla.
dedaCemis azriT, an monasterSi unda wavsuliyavi, an masTan davrCen-
iliyavi sacxovreblad. arc erTze davTanxmdi, arc _ meoreze. wesierebis
dasacavad kvlavac im sofelSi davbrundi, sadac kidev ramdenime dakvir-
veba unda mewarmoebina.
gamocdileba kiTxvam ganmimtkica, magram Tqven rom ggoniaT, marto im
sakiTxaviT ara. Cvens zne-Cveulebebs romanebiT vswavlobdi, Sexedul-
ebebs _ filosofosTa naSromebiT. umkacres moralistebsac ki vewafeb-
odi, mainteresebda, ras iTxovdnen Cvengan. hoda, gavarkvie, ris gakeTeba
SeiZleba, fiqrTa ra wyoba gvmarTebs, rogori unda vCandeT. am sam

110
Temaze sruliad naTeli warmodgena rom Semeqmna, mivxvdi, mxolod mesame
iyo SedarebiT Zneli, magram vimedovnebdi, masac davZlevdi da saamisod
saWiro xerxebze daviwye fiqri.
sofeli, romelic CemisTana saRad moazrovne qalisTvis metismetad
erTferovani iyo, male mombezrda. keklucoba mominda, man siyvaruls
Semariga kidec. Tumca, marTali giTxraT, imdenad siyvarulis gancda
ar mxiblavda, ramdenadac misi gaTamaSebisa da sxvaSi misi aRZvris
survili. sul tyuilad mimtkicebdnen da wignSic wamikiTxavs am grZnobas
ver gaiTamaSebo. mSvenivrad vxedavdi, rom saamisod mxolod mwerlis
Wkua da komediantis niWia saWiro. mec Sevudeqi varjiSs am orive
asparezze da, vfiqrob, warmatebiTac. oRond mayurebelTa darbazis fuWi

PY
taSiscemis moxveWis nacvlad, gadavwyvite, Cemda sasargeblod momexmara
is, rasac sxvebi pativmoyvareobas swiraven.
ase gavida erTi weli. ukve SemeZlo sazogadoebaSi gamoCena, radgan
glovis Jamic amoiwura. amitom qalaqSi diadi zraxvebiT aRsavse davbrun-
di. Tumca, pirvelive dabrkoleba CemTvis moulodneli aRmoCnda.

CO
didi xniT ganmartoebam da mtkiced daculma gandegilobam TiTqosda
ukarebis elferi momaniWa, rac qalTa yvelaze Tavazian Tayvanismcemlebs
acbunebda. maT ganze daiWires Tavi da Cems xelismTxovnelTa mosawyen
brbos Sematoves. am ukanasknelTa moSoreba sulac ar iyo Zneli. magram
Cemi uariT Cemi ojaxi Riziandeboda. dros, romlis netarebiT gatarebis
imedic mqonda, ojaxur usiamovnebebSi vatarebdi. ase rom, erTTa mosaz-
idad da meoreTa mosaSoreblad iZulebuli gavxdi ramdenjerme Tavqa-
'T
rian qalad warmomeCina Tavi. Cemi patiosani qalobis sawinaaRmdegod
mexmara is fandebi, romelTa meSveobiTac mis SenarCunebas vapirebdi.
darwmunebuli brZandebodeT, es sul iolad gamomivida. magram raki
vneba ar mitacebda, mxolod ise viqceodi, rogorc saWirod mimaCnda.
N

Cems Tavqarianobas wamaliviT gamozomilad vxmarobdi.


rogorc ki sasurvel mizans mivaRwie, isev Zvel gzas mivubrundi. im
qalebs, romelTac ukve amowurvodaT netarebis gancdis saSualeba da
O

axla saTnoebasa da patiosnebaze debdnen Tavs, vaiZule WeSmaritebis


gzaze Cemi dabrunebis pativi sakuTari TavisTvis mieweraT. am ostaturma
svlam ufro meti momagebina, vidre megona. es keTilSobili dueniebi1
D

Cems Tavdadebul qomagad iqcnen. maTi brma zrunva imaze, rac sakuTar
naRvawad miaCndaT, iqamde midioda, Cemi misamarTiT naTqvam patara
SeniSvnazec ki erT aurzaurs texdnen _ Worad da ciliswamebad naTlav-
dnen. imave xerxiT im qalTa wyalobac davimsaxure, mamakacTa Soris
warmatebas rom eZebdnen. roca darwmundnen, rom am asparezze moRvaw-
eobas ar vapirebdi, qeba-didebiT mavsebdnen, aqaoda, gana yvelas vWor-
avT da vkicxavTo. amasobaSi Zvel gzaze dabrunebam Tayvanismcemelni
kvlav damibruna. arc isini da arc Cemi sakmaod orguli banovnebi rom
ar damekarga, Zalze mgrZnobiare da momTxovn qalad movaCvene Tavi,
romelsac udidesi sulieri sifaqize siyvarulis winaaRmdeg aiaraRebs.
1
duenia,xnieri qali, rogorc wesi, gauTxovari, romelic axalgazrda qalis qcevas akontrolebs.

111
ai, maSin ki warmovaCine did scenaze yvela is niWi, CemSi Tavadve rom
ganvaviTare. pirvel yovlisa, imaze vizrune, rom dauZleveli qalis
saxeli mqonoda. Semdeg ise daviWire Tavi, viTomda mxolod im kacebis
Tayvaniscemaze viyavi Tanaxma, romlebic sulac ar momwondnen. isini,
diaxac, Zalian gamomadgnen. maTi wyalobiT iseTi qalis saxeli davims-
axure, romelic maT warmatebiT ewinaaRmdegeboda. amasobaSi ki Cems
arCeul sayvarelTan yovlad uSiSrad vatarebdi dros. magram masTanac
mokrZalebul da morcxv qalad momqonda Tavi, uflebas ar vaZlevdi
sazogadoebaSi Cemdami yuradReba gamoeCina, amitomac mas mudam uiRblo
Tayvanismcemlad Tvlidnen.
xom iciT, ra swrafad virCev sayvarels. me Tu mkiTxavT, qalis saidum-

PY
los TiTqmis yovelTvis winaswari arSiyoba amJRavnebs xolme. rogorc
unda moiqce, yovelTvis sxvadasxva elferi aqvs Sens saqciels warmate-
bamde da warmatebis Semdeg. dakvirvebul Tvals es sxvaoba ar gamoepa-
reba. mec mivxvdi, rom mcdari arCevani imdenad ar gazaralebs, ramden-
adac sxvam gagSifros. amaSi mogebuli vrCebodi, radgan Cemi arCevani

CO
aradamajerebeli Canda. arada, Cveni gansja mxolod damajereblobis
wyalobiT SeiZleboda. aseTi sifrTxile yvelaferSi, imaSic, rom satr-
fialo baraTebs ar vwerdi da imaSic, rom Cemi warumateblobis nivTi-
er samxils arasodes vtovebdi, SesaZloa, vinmes metismetic eCvenos,
Tumca es yvelaferi ar makmayofilebda. Cemi gulis gancdaTa mixedviT
vswavlobdi sxvebs. maSin mivxvdi, rom ar arsebobs adamiani, vinc gulSi
ar malavs iseT saidumlos, romlis gamxelasac ar isurvebda. es WeSmari-
'T
teba, vfiqrob, Zvelad ukeT icodnen, vidre axla. amis didebul simbolos,
albaT, samsonis1 magaliTi warmoadgens. axali dalilas kvalobaze mTel
Cems Zalas am saidumloTa kvlevas vandomebdi. hoi, ramden Tanamedrove
samsonis Tavs emuqreba Cemi makrateli! maSin ukve aRar meSinoda da
N

xandaxan Cems Tavs maTi damcirebis nebas vaZlevdi. sxvebTan meti simar-
jve da moxerxeba mWirdeboda: moRalated rom ar Severacxe, aseTad
maT warmovaCendi, iaraRad moCvenebiT megobrobasa da ndobas viyenebdi,
O

zogjer sulgrZel saqciels. yvelas Cavagonebdi, rom is Cemi erTaderTi


sayvareli iyo, rac Tavmosawonad miaCndaT da rac maT dumils ganapir-
obebda. Tu SemTxveviT Cemi xerxi ar gasWrida, dacinviTa Tu ciliswam-
D

ebiT vcdilobdi momeSTo is ndoba, romlis mopovebac am, CemTvis saSiS


mamakacebs SeeZloT.
nuTu geeWvebaT Cemi keTilgonierebis?! maS, is dro gaixseneT, roca
arSiyi damiwyeT. aravis yuradReba ise ar msiamovnebda, rogorc Tqveni.
jer nanaxic ar myavdiT, roca amas vnatrobdi. Tqvenma saxelma ise momx-
ibla, vifiqre, Cems didebas TqvenRa akldiT.
erTi suli mqonda, erTmaneTs rodis SeverkinebodiT. Cems gatacebaTa
Soris Tqven erTaderTi xarT, wamiT rom davnebdi. Tumca Cemi daRupva
rom mogesurvebinaT, ra xerxs mimarTavdiT? ukvalo saubrebi xom ara,
1
bibl. samsoni yvelas umalavda, rom misi Zlierebis wyaro grZeli Tma iyo. misma filistinelma
sayvarelma es saidumlo gaigo da ZilSi Tma SeaWra. ase Caigdes tyved filistinelebma.

112
anda arcTu sarwmuno faqtTa rigi, marTalic rom uniWod SeTiTxnil
romans hgavs?
marTalia, mas Semdeg ukve Cems yvela saidumlos giziarebT, magram
xom iciT, ra miznebi gvakavSirebs? ase rom, SeiZleba Cven orSi me
damwamos vinmem sifrTxile gakliao?1
rakiRa angariSs gabarebT, minda is zustic iyos. TiTqos axlac mesmis
Tqveni sityvebi, Tqvens moaxleze xarT damokidebulio. diax! Cemi grZno-
bebi Tu ara, Cemi qmedebani man kargad icis. roca es miTxariT, gi pasuxeT,
misi mjera-meTqi. am pasuxma sruliad dagamSvidaT, radgan mas Semdeg
misTvis Tqveni saxifaTo saidumloc araerTxel migvindvia. magram rad-
ganac axla prevanma eWvebi gagiCinaT da Tavgza agibniaT, vfiqrob, liton

PY
sityvaze ar merwmunebiT da amitom unda agixsnaT yvelaferi.
pirvel yovlisa, is Cemi ZuZumte gaxlavT. amas Cven arafrad vagdebT,
Tumca misi wris xalxisTvis Zalze bevrs niSnavs. garda amisa, misi saidum-
lo vici, metic: me is daRupvas gadavarCine, roca siyvarulis msxverpli
gaxda. mis patiosan mSoblebs, patiosnebis did damcvelT, gogos monast-

CO
erSi damwyvdeva surda da me mommarTes. ra Tqma unda, maSinve gavacno-
biere, rom amiT unda mesargebla. maT mxari davuWire, dapatimrebis
brZaneba viTxove da miviRe kidec. mere, uceb, mowyaleba gamoviCine,
mSoblebic daviTanxme, moxuc ministrze Cemi gavlena gamoviyene da yvela
davarwmune, es brZaneba CemTan darCeniliyo. hoda, misi bedi ukve Cems
xelT iyo, saqmes msvlelobas mivcemdi Tu SevaCerebdi. amgvarad, Tu
esoden Zlieri iaraRi gogos ver Seakavebda, rac TiTqmis gamoricxulia,
'T
misi saqcielis gamomzeureba da sasjeli, rac moeloda, gana sul male
ar daukargavda Cemze naTqvam mis sityvebs yovelgvar ndobas?
sifrTxile yvelaferSi, mTavari esaa! SeiZleba sxva bevric daematos
SemTxvevis adgilze mofiqrebuli, romelsac sazrianoba Tu instinqti
N

mkarnaxobda. maTi CamoTvla Sors wagviyvans. magram maTi gamoyenebis


unars, diaxac, didi mniSvneloba aqvs. xolo Tu maincdamainc gsurT misi
gageba, nu daizarebT, Cemi qmedebidan gamowuroT isini.
O

ara, mainc ram gafiqrebinaT, rom amdeni Zalisxmevis daxarjvis Semdeg


imas davuSveb, man nayofi ar gamoiRos? rom amdeni mcdelobis Sedegad
sxva qalebze amaRlebuli gana odesme davuSveb, maT msgavsad vinmes
D

fexqveS gavego, sisuleleebi Cavidino an metismeti gaubedavoba gamoviCi-


no, rac mTavaria, ise SemaSinos da damafrTxos viRac vaJbatonma, rom
erTaderT xsnad gaqceva varCio? aramc da aramc, vikont, an gamarjveba,
an sikvdili!
rac Seexeba prevans, minda xelSi Cavigdo da Cavigdeb kidec. albaT,
masac igives Tqma unda Cemze, magram ar gamouva. esaa oriode sityviT
naTqvami Cveni romanis ambavi.
mSvidobiT!
***dan, 30 seqtemberi, 17**…

1
152-e werilidan mkiTxveli gaigebs musie de valmonis saidumlos da, albaT, dagveTanxmeba,
rom amaze meti sicxadis Setana aq ar SegveZlo (avt.).

113
82-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
RmerTo Cemo, rogor matkina guli Tqvenma werilma! Turme ase mouT-
menlad lodini arc Rirda! rogori imedi mqonda, raRaciT manugeSebs-
meTqi. Tumca, ufro damimZimda guli. vkiTxulobdi da mwared vtirodi,
magram, amis gamo ar gsayvedurobT. adrec mitiria Tqven gamo, magram
ase ar gavtanjulvar. es sul sxvaa.
risi Tqma gnebavT, roca mwerT, siyvaruli CemTvis wamebad iqca, ase
cxovreba aRar SemiZliao? nuTu imitom gadamiyvarebT, rom grZnoba
adrindeliviT siamovnebas aRar ganiWebT? mgoni, Tqvenze bednieri arc
me var, piriqiTac kia, magram mainc ufro metad miyvarxarT. Tu musie de

PY
valmonma werili ar mogweraT, es xom Cemi brali araa. mec ver SevZeli
meTxova, radgan masTan marto darCenis saSualeba ar momeca. arada,
SeTanxmebulebi viyaviT, ucxoebTan erTmaneTs ar davlaparakebodiT.
aki esec Cveni gulisTvis xdeba, raTa male moaxerxos is, rac ase gsur-
daT. ver vityvi, es me ar minda-meTqi, da unda damijeroT, magram ra

CO
SemiZlia gavakeTo? xolo Tu es ambavi advilad migaCniaT, iqneb Tavad
moifiqroT sxva gza. mec xom es minda.
rogor ggoniaT, Zalian msiamovnebs deda rom yoveldRe meCxubeba?
mas xom manamde CemTvis erTi cudi sityva ar uTqvams _ piriqiTac ki.
axla ki monasterze uares dReSi var. Tavs imiT mainc vinugeSebdi, rom
yovelives Tqven gamo vitandi... xandaxan es sixaruls mgvrida. magram
roca vxedav, Tqvenc brazobT, Tanac umizezod, es ufro mtkens guls,
'T
vidre aqamde gadatanili ambavi.
Wirs Tqveni werilebis miRebac. musie valmoni aseTi Tavaziani da
moxerxebuli rom ar yofiliyo, ar vici, ra meSveleboda. TqvenTan
mowera xom kidev ufro Znelia. diliT weras ver vbedav, deda mudam
N

sadRac axlos trialebs da makiTxavs xolme. zogjer SuadRiT Tu vaxe-


rxeb, mizezad arfaze dakvra an simRera momyavs. maSinac drodadro
vwyvet weras, rom Cemi varjiSis xma gaigonon. Cemda bedad, Cemi moaxle
O

saRamoobiT adre iZinebs. veubnebi, uSenodac mSvenivrad davwvebi-meTqi,


oRondac wavides da sinaTle damitovos. maSinac sawolis fardis ukan
vZvrebi, sinaTle rom ar dainaxon. odnavi xmauris gagonebaze yvelafers
D

sawolSi vmalav. es yvelaferi Tqveni TvaliT rom naxoT, mixvdebiT,


rogor unda uyvardes qals, es yvelaferi rom aitanos. mokled, geficebiT,
rac SemiZlia yvelafers vakeTeb. netav, ufro metis gakeTeba SemeZlos.
ra Tqma unda, uarze ar var, giTxraT, miyvarxarT da mudamac meyvare-
biT-meTqi. ase wrfeli guliT es arasodes miTqvams. Tqven ki mainc mib-
razdebiT! arada, xom marwmunebdiT am sityvebis Tqmamde, isini sakmarisi
iqneba Cems gasabedniereblado. ase mwerdiT werilSi da amas ver gada-
TqvamT. marTalia, is werilebi CemTan aRaraa, magram ise maxsovs, TiTqos
yoveldRe vkiTxulobde. am Cveni ganSorebis Semdeg ki sul sxvanairad
daiwyeT fiqri! magram ra iciT, iqneb es ganSoreba _ samudamo arc iyos?
RmerTo, ra ubeduri var _ sul Tqven gamo!

114
aqve Tqvens werilebze getyviT: isini dedam wamarTva da Tqven gamogigz-
avnaT. imedia, SeinaxavT. iqneb dadges dro, ase Seviwroebuli aRar viyoT,
maSin ki yvelas damibrunebT. ra bednieri viqnebi, roca maTi Senaxva
SemeZleba da amas cudad aravin CamiTvlis! Tqvens axal werilebs isev
musie de valmons vubruneb, Torem SeiZleba kvlavac ubedureba damaty-
des. Tumca, am werilebis dabrunebisas saocrad mtkiva guli.
mSvidobiT, Zvirfaso megobaro. mTeli guliT miyvarxarT. imedia, axla
aRar mibrazdebiT. es rom darwmunebiT vicode, aRar vidardebdi. momw-
ereT, rac SeiZleba male, radgan vgrZnob, manamde dardi ar gamivlis.
***sasaxlidan, 22 seqtemberi, 17**

PY
83-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
gemudarebiT, ganvaaxloT Cveni didi xnis Sewyvetili saubrebi! bolos
da bolos, saSualeba momeciT dagimtkicoT, ramdenad ganvsxvavdebi im
umsgavsi suraTisgan, Cemze rom dagixates.

CO
kidev erTxel gTxovT, momeciT saSualeba Tqveni ndoba kvlav movi p-
ovo. rogor momxiblavad xatavT sikeTesa da zneobas! rogor mSveniers
xdiT yvela keTilSobil grZnobas da mas adamians ayvarebT! es gaxlavT
Tqveni yvelaze didi xibli da sxva danarCenze ufro Zlieri, ase Zalumad
mxolod is gimorCilebs da pativiscemiT gavsebs.
ra Tqma unda, sakmarisia vinmem gixiloT, rom TqvenTvis Tavis mowoneba
moundeba; sakmarisia sazogadoebaSi vinmem mogisminoT, es survili kidev
'T
ufro gauZlierdeba. magram visac Tqveni axlos gacnobis bedniereba
xvda wilad, vinc Tundac iSviaTad CagxedavT sulSi, siyvaruliTa da
mowiwebiT aRsavse keTilSobiluri grZnobiT ganimsWvaleba da misTvis
yvelanairi sikeTis xatad iqceviT. vin icis, sxvebze metad iqneb me gaxla-
N

varT gaCenili maT Sesayvareblad, maT kvalze savlelad, magram zogma


Cemma Secdomam kvals amacdina, Tqven xelaxla mimaaxloveT maT, xelaxla
maiZuleT megrZno maTi mSveneba da silamaze. nuTu danaSaulad CamiTv-
O

liT, rom kvlavac aRvivso siyvaruliT? nuTu gamkicxavT imis gamo, rac
Tavadve moimoqmedeT? nuTu Cemdami TanagrZnobis gamoCena Tavs unda
daayvedroT? ra unda gavnoT am wminda grZnobam? nuTu ar unda datkbeT
D

misi gancdiT? dagafrTxoT Cemma siyvarulma? boboqrad, mZvinvared mi-


gaCniaT igi? maS, is ufro nazi grZnobiT moaTviniereT. uars nu ityviT
Cems SemoTavazebul Zalasa da uflebebze. vficav, samudamod maTi morC-
ili viqnebi. merwmuneT, isini keTilzneobas sulac ar ewinaaRmdegeba.
ra msxverpli unda memZimos, Tuki davrwmundebi, rom Tqvenma gulma
misi fasi Seicno?
gana arsebobs iseTi sacodavi kaci, rom ar etkbilos is ubeduri yofa,
raSic Tavad Caigdo Tavi da ar erCios Tundac erTi sityva, erTi nebay-
oflobiTi mzera misken mimarTuli yvela im netarebas, ZaliT Tu mot-
yuebiT rom SeeZlo egema? ggoniaT, me aseTi var! amitom geSinodaT
Cemi! ratom Cemze araa damokidebuli Tqveni bedniereba? diax, rogor

115
gadagixdidiT samagieros, bednieri rom gamexadeT! am Zalauflebas
unayofo megobroba ar gvaniWebs, mas marto siyvaruls unda vumadlodeT.
gaSinebT es sityva? ki magram, ratom? ufro nazi, ufro mWidro kavSiri,
erTnairi azrebi, saerTo bedniereba, rogorc saerTo mwuxareba _ gana
es yovelive Tqvens suls eucxoeba? arada, swored aseTia siyvaruli;
yovel SemTxvevaSi is, romelsac Tqven STamagonebT. is Cvens saqmeTa
uangaro awon-dawonvisa da gansjis Semdeg afasebs WeSmarit Rirsebebs
da ara sabazro fasiT. swored isaa mgrZnobiare sulTa uSreti ganZi da
yovelive misiT Tu mis gamo namoqmedari Zvirfasi xdeba.
gana ase saSinelia es WeSmariteba, romelic advilad Seicnoba da cxo-
vrebaSi tkbili gansaxorcielebelia?! an ra safrTxes warmoadgens

PY
mgrZnobiare sulis kaci, visac ise uyvarxarT, rom Tqveni bednierebis
garda, misTvis sxva araferi arsebobs? amJamad es Cemi erTaderTi surv-
ilia, mzad var mis ganxorcielebas yvelaferi Sevwiro, garda misgan
aRZruli grZnobisa. es grZnoba rom gaiziaroT, Tqveni survilisamebr
SeZlebT mis marTvas. magram ver davuSvebT, man erTmaneTs dagvaSoros.

CO
mas Cveni SeerTeba marTebs. Tu Tqveni SemoTavazebuli megobroba
litoni sityva araa, Tuki, rogorc miTxariT, Tqveni survilisTvis mi-
sawvdom grZnobaTa Soris is yvelaze nazia, dae, es Cveni SeTanxmebis
safuZvlad iqces. me ar uarvyof mis Zalauflebas, magram siyvarulis
gansjisas, is unda daTanxmdes Tavad siyvaruls mousminos. amaze uaris
Tqma usamarTloba iqneboda, rac megobrobas ar sCvevia.
Cvens meore saubars imaze meti dabrkoleba ar Sexvdeba, vidre pirvels.
'T
is SesaZloa SemTxvevam gvaCuqos, Sesaferisi dro ki Tavad SegeZlebaT
daniSnoT. mzad var virwmuno, rom marTali ar var. magram nuTu Segonebas
Cemi gagdeba girCevniaT? nuTu ar gjeraT Cemi morCilebis? abezari
mesame piris gamoCena rom ara, iqneb kidevac dagTanxmebodiT, imdenad
N

didia Tqveni Zala da gavlena Cemze.


gamogitydeT? es dauZleveli Zalaa, romelsac vemorCilebi da romlis
gazomvas ver vbedav, es uZleveli xiblia, Cems fiqrTa da saqcielTa
O

dedoflad rom gaqciaT da zogjer maSinebs kidec. samwuxaroa! gana ar


unda vufrTxode im saubars, romelsac gTxovT? vin icis, aRTqmebiT Sebo-
Wilma Svela isev Tqven gTxovoT, Tuki siyvarulis ali SemomenTeba,
D

arada, vgrZnob, is ase ubralod Caqrobas ar apirebs! oh, SemiwyaleT,


borotad nu gamoiyenebT am Zalas Cemze. Tumca ras vambob! rogor ar
unda davitanjo, Tuki es Tqven bednierebas moganiWebT da Tqvens Rirsad
SegaracxinebT Cems Tavs, es fiqri manugeSebs da tanjvas Semimsubuqebs!
Tumca vgrZnob, rom TqvenTan kidev erTi saubari Cem winaaRmdeg kidev
ufro Zlier iaraRs mogcemT da metad damokidebuls gamxdis Tqvens
neba-survilze. Tqvens werilebs ufro iolad SeebrZoleba kaci. isini
Tqveni sityvebia, magram Tavad iq ar xarT da amitom maT is Zala aRar
aqvs. arada, ise mixaria Tqveni naxva, am safrTxes arafrad vagdeb.
asea Tu ise, mainc bednieri var, rom Tqveni gulisTvis yvelaferi
viRone, Tundac Cemi Tavis sazianodac. am gaRebuli msxverpliT Cemi

116
mowiwebac davadasture. usazRvrod bednieri viqnebodi, aTasnairad rom
dagimtkicoT, rogor aTasnairad vgrZnob _ Tqven CemTvis marad yvelaze
Zvirfas arsebad darCebiT, sakuTar Tavze metadac ki.
***sasaxlidan, 23 seqtemberi, 17**

85-e werili
sesili volanJs vikont de valmonisgan
xom naxeT guSin, rogor SegviSales xeli. mTeli dRe vera da ver
movaxerxe TqvenTvis gamogzavnili werili momeca, ar vici, dResac Sev-
Zleb Tu ara. vaiTu dagaRalatoT da ver SevZlo. Tavs ver vapatieb,
Cemi gaufrTxilebloba sabediswero rom gamodges da Tqveni samudamo

PY
gaubedurebiT Cemi megobari sasowarkveTilebaSi Cavagdo. kargad vici,
ra mouTmenelia xolme siyvaruli. mesmis, ra mZimea Tqvens dReSi myofi-
sTvis am erTaderTi nugeSis odnavi dagvianebac ki. bevri vifiqre, ra
gziT SeiZleba am dabrkolebaTa gadalaxva da movifiqre kidec. Tqvenc
Tu damexmarebiT, iolad ganvaxorcielebT.

CO
rogorc SevamCnie, derefanSi gamomavali Tqveni karis gasaRebi mudam
dedaTqvenis oTaxSia, buxris Tavze. Tavadac xvdebiT, am gasaRebis xelSi
Cagdeba yvelafers gagviadvilebs. magram raki is ar gvaqvs, meore, zustad
iseTive gasaRebs giSoviT. CemTvis sakmarisia erTi-ori saaTiT pirveli
gasaRebi movixelTo. cxadia, arcTu ise gagiZneldebaT misi aReba, xolo
rom aravin SeamCnios misi gaqroba, Cems gasaRebs gaZlevT, Tqvensas
Zalian hgavs. gansxvavebas veravin SeamCnevs, Tu, ra Tqma unda, vinme ar
'T
Seecada mis gamoyenebas, Tumca es ar moxdeba. oRond mas cisferi lenti
unda gamoabaT, zustad ise, rogorc Tqvensazea.
am gasaRebs xval an zeg dilis sauzmeze advilad gadmomcemT. saRamos
ki ukve Tavis adgilas aRmoCndeba, anu im dros, roca dedaTqvenma SeiZ-
N

leba yuradReba miaqcios. sadilobamdec dagibrunebT, Tu SevTanxmdebiT.


xom iciT, sastumrodan sasadilomde win madam rozmondi migviZRveba,
CemTan xelkaviT. Tu odnav SeagvianebT saqargidan adgomas, an rames
O

daagdebT Zirs, zurgs ukan dadebuli xelidan SegiZliaT gasaRebi gamo-


marTvaT. oRond ar dagaviwydeT, gasaRebs rom aiRebT, maSinve mamidaCems
mieaxleT da miealerseT. Tu SemTxveviT gasaRebi dagivardaT, ar daibneT:
D

ise daviWer Tavs, viTomc me damivarda. danarCeni ukve Cemi saqmea.


ise ki am patara xriks dedaTqvenis Tqvendami undobloba da misi
sastiki mopyroba amarTlebs. Tanac sxva gza arc gvaqvs, dansenis werilebi
rom kvlavac miiRoT da Tqvenic gadavce. sxva saSualebebi SeiZleba
saxifaTo aRmoCndes da samudamod dagRupoT orive. sifrTxile da
Tqvendami megobroba uflebas ar maZlevs maT mivmarTo.
gasaRebi rom xelT gveqneba, isRa dagvrCeba sazrunavi, karma an saketma
ar daiWrialos. Tumca amas advilad moevleba. imave karadis qveS, sadac
TqvenTvis qaRaldebi Sevmale, patara SuSiT zeTi da frTa dagxvdebaT.
xom SedixarT oTaxSi xandaxan marto? ai, maSin dazeTeT saketi da ka-
ri.OoRondac ise, laqebi ar daaCndes da aman ar gagvces. Tanac Ramemde

117
moicadeT, radgan Tu sifrTxiles gamoiCenT, amas ki moaxerxebT, diliT
ukve veravin verafers SeamCnevs. xolo Tu mainc SeamCnies, maSinve moa-
xles gadaabraleT. amasTan, zustad mianiSneT droc da masTan saubaric
gadaeciT _ ar undoda gauqmebuli saketebi daJanguliyo-Tqo, radgan
daujerebeli iqneboda es gaekeTebina da ar gekiTxaT, raSia saqmeo.
saqmes damajereblobas swored aseTi wvrilmanebi aniWebs da sicrues
usiamovno Sedegebisgan icavs. usiamovneba ki aravis unda.
roca am werils waikiTxavT, gTxovT, kidev erTxel CaikiTxoT da kargad
gaaanalizoT. mTavaria, mtkiced icodes kacma, ris gakeTebas apirebs da
darwmundes, rom araferi gamorCa. Cems pirad ambebSi eSmakoba arasdros
mCveoda da amitom arc saamiso gamocdileba maqvs. Turme saWiro yofila

PY
danseni ase Semyvareboda da Tqvenc ase SemcodebodiT, rom msgavsi ram
gamebeda, rogori uwyinaric unda yofiliyo es xerxebi. magram Tqvenma
ubedurebam ise amiCuya guli, TqvenTvis arafers daviSureb.
kargad mogexsenebaT, Tu erTmaneTs xSir-Sirad SevxvdebiT, gacilebiT
gamiadvildeba, dansenis SegaxvedroT, razec ase iklavs Tavs. oRondac

CO
amaze jerjerobiT nurafers acnobebT. ufro metad mouTmeneli gaxdeba,
amis dakmayofileba ki jer ar SemiZlia. Cemi azriT, is ar unda aafor-
iaqoT, piriqiT, misi dawynareba gmarTebT, am mxriv, Tqveni faqizi sulis
imedi maqvs. mSvidobiT, Cemo lamazo gogonav! ai, Tqveni meurvec gavxdi!
kargi iqneba, mas cotaTi mainc Tu SeiyvarebT da daujerebT _ amiT
bevrs moigebT. Tqvens bednierebaze mofiqralma, egeba, Cemic vi povo.
***dan, 24 seqtemberi, 17**
'T
85-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
bolos da bolos, daimSvideT guli da, rac mTavaria, sakadrisi mo-
N

mageT. hoda, sxva qalebSi aRar agerioT. prevanis saqme ukve bolomde
miviyvane! gesmiT, es ras niSnavs? SegiZliaT gansajoT, Cvengan romels
aqvs satrabaxo. Tumca moyola ise TavSesaqcevi ar iqneba, rogorc TviT
O

ambavi. ise ki sadauri samarTalia, Tqven, vinc mxolod Cems gamarjveba-


damarcxebaze msjelobda, yovelive amisgan iseTive siamovneba miiRoT,
rogorc me, amdeni dro da Zalisxmeva rom davxarje.
D

xolo Tu mis mimarT raRac didi Canafiqris ganxorcilebas apirebT,


maSin CamobrZandiT. ise ki safuZveli gaqvT Tqveni metoqisa geSinodeT.
man brZolis veli Ria dagitovaT, yovel SemTxvevaSi, droebiT mainc.
Tumca, SeiZleba Cemi laxvris Semdeg verc verasodes gaimarTos welSi.
bedi gqoniaT, CemisTana megobari rom gyavT! me Tqveni keTili feria
var. Tqveni ukareba lamazmanisgan Sors yofniT itanjebiT? Cemi erTi
sityva da maSinve mis gverdiT gaCndebiT. gnebavT im qalze iZioT Suri,
ase rom gavnoT? gaswavliT, sad daartyaT da is Tqvens xelT iqneba.
mevedrebiT, saSiSi metoqe mogaSoroT da mec Tqvendami wyalobas viCen.
Tu mTeli cxovreba madlieri ar damrCebiT, maSin, es grZnoba saerTod
ar gqoniaT. Tumca, davubrundeT Cems ambavs.

118
operidan1 gamosvlisas xmamaRla daniSnuli paemani Sedga. prevani
mobrZanda. roca marSlis meuRlem Tavazianad uTxra, moxaruli viqnebi,
Cems salons Tu estumrebiTo, man pasuxi ar daayovna _ samSabaTidan
moyolebuli sxva araferi mikeTebia garda Cemi savizito saaTebis ga-
dajguf-gadmojgufebisa, raTa dRevandeli saRamo gamomeTavisuflebi-
nao. karg mTqmels kargi gamgone unda! rakiRa zustad mindoda mcodno-
da me viyavi Tu ara aseTi saamo Zalisxmevis sagani, gadavwyvite Cemi
axali Tayvanismcemeli meiZulebina aerCia _ me an misi hobi da ganvac-
xade, ar vTamaSob-meTqi. marTlac aTasi sababi gamonaxa, rom ar eTamaSa.
mokled, Cemi pirveli gamarjveba landsknextze2 movi pove.
sasaubrod ***is episkoposi Cavigde xelSi, radgan am dRis gmiris

PY
axlos idga, yvelanairad vcdilobdi misTvis CemTan mosvla gameadvile-
bina. amasTan, mindoda Cemi sityvebisa da saqcielis yvelasgan pativce-
muli mowme myoloda. hoda, yvelaferi Cinebulad moewyo.
prevanma jer zogadi saubari wamoiwyo. male xelT igdo iniciativa,
Temebs cvlida, undoda gamoecno, romeli msiamovnebda. me ganvacxade,

CO
grZnobebis ar mwams-meTqi, da uari vTqvi mgrZnobiare kiloze. Cemma
aseTma sidinjem mis mxiarulebas, romelic dasawyisSi cota qarafSutuli
meCvena, lagami amosdo. maSin mzrunvel-megobrul kiloze gadavida. swo-
red am yovlad gacveTili droSis qveS daiwyo Cveni Serkineba.
vaxSamze episkoposi ar wamobrZanda. xelkavi prevanma SemomTavaza
da sufrazec, cxadia, Cem gverdiT dajda. unda gamovtyde, didi ostatoba
gamoiCina CemTan saubarSi. amasTan, ise eWira Tavi, TiTqos saerTo
'T
saubari ainteresebda. desertis dros axal piesaze Camovarda laparaki,
uaxloes orSabaTs rom unda gasuliyo frangul TeatrSi. odnav sinanu-
liT vTqvi, samwuxarod, loJa ar maqvs-Tqo. prevanma Tavisi SemomTavaza.
ra Tqma unda, viuare, razec sakmaod moswrebulad mi pasuxa, kargad ver
N

gamigeT, nakleb nacnobisTvis Cems loJas ver gavwiravdi, mxolod Tqveni


gafrTxileba mindoda, loJa marSlis meuRlis gankargulebaSiao. marS-
lis meuRle am xumrobaze ar ganawyenebula da mec davTanxmdi.
O

roca isev sastumro oTaxSi davbrundiT, albaT, mixvdiT, loJaSi Tav-


isTvisac iTxova adgili. marSlis meuRlem, misadmi mudam keTilganwy-
obilma, aRuTqva, im pirobiT SemogiSvebT, Tu Wkvianad moiqceviTo. pre-
D

vanma maSinve isargebla amiT da is orazrovani brwyinvale saubari


wamoiwyo, Tqvenc rom ase uqebT. marSlis meuRlis muxlebTan patara
biWiviT mimjdarma _ misive TqmiT, misTvis rCeva-darigeba unda eTxova
_ saqebari, sinaziT gamTbari sityvebis korianteli daayena. Zneli mis-
axvedri ar iyo, rom maT Cems gasagonad ambobda. navaxSmevs bevrma ar
isurva banqos TamaSi da saubaric nakleb saintereso gaxda. samagierod,
Cveni Tvalebi friad mWevrmetyvelebdnen, Cemi ki ara, misi, radgan me
mxolod gaocebas gamovxatavdi. es gaoceba, albaT, misi azriT, im STabeWd-
ilebis Sedegi iyo, Cemze rom moaxdina da, savaraudod, kmayofili darCa.
mec aranakleb kmayofili viyavi.
1
ixileT 74-e werili. 2XVIII saukuneSi gavrcelebuli banqos TamaSi.

119
Semdeg orSabaTs, Sepirebisamebr, frangul TeatrSi wavedi. marTalia,
literatura friad gitacebT, magram warmodgenaze arafers getyviT.
mxolod imas aRvniSnav, prevani moTafvlis saocari ostati yofila _
misi naqebi piesa Cavarda. guli damwyda, CemTvis esoden saamo saRamo
rom unda damTavrebuliyo. mis gasagrZeleblad marSlis meuRles vTxove,
vaxSmad CemTan wamobrZanebuliyo. am sababiT igive SevTavaze am friad
zrdil mliqvnelsac. man mxolod mTxova, neba momeciT grafinia de p**s1
veaxlo da dapirebuli darbazobidan Tavi gaviTavisufloo. am saxelis
gagonebaze brazi momeria, mivxvdi, iq yvelafers dafqvavda, magram Tqveni
brZnuli rCeva gamaxsenda da Cems Tavs sityva miveci... dawyebuli ambavi
ar gamewyvita da misTvis es saxifaTo Cvevac momeSlevinebina.

PY
im saRamos CemTan cotani Seikribnen. is aq ucxo gaxldaT da yuradReba
unda gamoeCina. amitom vaxSmad wasvlisas xelkavi SemomTavaza. maSin
ki veragulad Sevecade xeli amkankaleboda. gverdiT oxvriT mivyvebodi,
Tvalebdaxrili da iseTi ieriT, viTomda Cems damarcxebas vgrZnobdi
da misi meSinoda. am gaqeqilma es mSvenivrad SeamCnia da kiloc da

CO
qcevac Seicvala. manamde rom mxolod Tavaziani iyo, axla sinaziT ga-
nimsWvala. is ki ara, saubari Secvala _ am viTarebaSi es SeuZlebeli
iyo, _ magram Tvalebi miebnida, ufro alersiani gauxda, Rimili ufro
kmayofili, xma daurbilda, dacinvam da sityvaTa simaxvilem grZnobiere-
bas dauTmo adgili. aba, TqviT, SeiZleboda ki amaze ukeT moqmedeba?
mec viTomda fiqrebma wamiRo, imdenadac ki, rom irgvlivmyofebmac
SeamCnies. ostatoba meyo, rom maT sayvedurebze araostaturad damecva
'T
Tavi, xolo prevans swrafi, magram SemkrTali mzera vesrole, raTa
efiqra: Zalze meSinoda mas Cemi Secbunebis mizezi ar gamoecno.
navaxSmevs, roca marSlis meuRlem, Cveulebisamebr, erT-erTi Tavisi
ambis moyola daiwyo, divanze daudevrad gadavweqi, viTom ocnebebSi
N

wasuli. sulac ar viyavi winaaRmdegi, prevans es SeemCnia. man marTlac


gansakuTrebuli yuradRebis Rirsi gamxada. albaT, mixvdebiT, rom Cemi
SemkrTali mzera Cemi mZlevelis mzeras gaurboda, magram kidev ufro
O

morCili mzera rom mivapyari, man mamcno, Cems wadils amaod ar Cauvlia
da iseTi STabeWdileba momixdenia, rogoric mindoda. axla mxolod
misi darwmuneba iyo saWiro, rom am STabeWdilebas mec viziareb. amitom,
D

roca marSlis meuRlem wasvlis survili gamoTqva, nazi xmiT SevZaxe:


,,RmerTo, ra kargad vgrZnobdi aq Tavs!~ magram mainc wamovdeqi da
sanam Cems stumar qals davemSvidobebodi, vkiTxe, ra gegmebi hqonda
uaxloes dReebSi, raTa Cemic meTqva imis gasagonad, visTvisac es saWiro
iyo. zeg Sin viqnebi-meTqi. amis Semdeg yvela wavid-wamovida.
maSin ki Cavfiqrdi. eWvi ar mepareboda, prevani uTuod isargeblebda
Cem mier TiTqosda daniSnuli paemniT da sakmaod adrec movidoda, raTa
marto davegulebine da mTeli ZaliT Semoetia. is ki vicodi, Cemi saxelis
wyalobiT ise qarafSutulad ver momeqceoda, rogorc odnav zrdili
kaci mxolod Tavgadasavlebis maZiebel an sruliad gamoucdel qalebTan
1
ix. 70-e werili.

120
aZlevs Tavs uflebas. amgvarad, Cems gamarjvebaSi eWvi ar mepareboda,
Tuki sityva ,,siyvaruli~ dascdeboda an Seecdeboda, CemTvis daecdinebina.
TqvenisTana xalxTan saqmis daWera advilia, Tqven xom gamomuSavebuli
gaqvT qcevis mtkice wesebi! vinme axirebuli Tayvanismcemeli gaubedavi
qceviT xan gabnevs, xan sificxiT gacbunebs, es xom Tavisebur cieb-cxele-
basaviTaa, Seciveba-SexurebiT da zed darTuli kidev sxva niSnebiT, ma-
gram Tqveni mozomili nabijebi, Zalze advili gamosacnobia! rogor
SemoxvalT, Tavs rogor daiWerT, ras ityviT, rogori toniT _ es yve-
laferi ki winaswar cnobilia. Cveni saubris arss aRar Sevexebi, mogex-
senebaT, banaluri SemTxvevaa. erTs ki getyviT, viTomda winaaRmdegobis
gaweviT yovelmxriv iqiT vexmarebodi. vibneodi, ufro metic, ubadruki

PY
mizezebi momyavda, iolad rom gaebaTilebina, SiSsa da eWvs gamovTqva-
mdi, gauTaveblad sawinaaRmdego rom memtkicebina. misi erTi da igive
misamReri: ,,Tqvengan mxolod erT sityvas velodebi,~ da Cemi dumili,
mas rom TiTqos moTminebas aiZulebda, raTa survili meti ZaliT Semon-
Teboda, _ Cemi xelic erTi asjer CaiWira da amdenjerve gamovtace,

CO
viTomda arc Tu didi xalisiT... es TamaSi saSinlad momwyinda da iqneb
aqamdec vyofiliyaviT am dReSi, ezodan karetis raxraxi rom ar gagve-
gona. am drouli dabrkolebiT is, cxadia, ufro Semtevi gaxda. hoda,
raki vnaxe, axla veRar gamomiWerda, yasidad amovioxre da is ZviradRi-
rebuli sityva amovRerRe. amasobaSi stumrebis mosvlac mauwyes. male
CemTan nacnobTa sakmaod didma wrem moiyara Tavi.
prevanma mTxova, Tu SeiZleba xval dilas geaxlebiTo. mec davTanxmdi,
'T
oRond Tavdacvazec vizrune. moaxles davavale, misi darbazobisas Cems
saZinebelSi darCeniliyo, saidanac misaRebSi rac xdeba, yvelaferi Cans.
prevanic swored iq miviRe. raki Tavisuflad SegveZlo gvelaparaka,
erTi surviliT Sepyrobilebi male SevTanxmdiT yvelaferze, oRondac
N

is abezari mowme unda mogveSorebina. hoda, swored aq gamoviWire.


Cemeburad advilad davarwmune, rom marto darCena Cems saxlSi wa-
miTac ar SegveZlo. is wuTi, guSin rom xelT movigdeT, namdvili saswa-
O

uli iyo. arc mqonda ufleba, radgan Cems sastumroSi yovel wams SeiZleba
viRac Semosuliyo. isic davZine, rom bolo dromde aseTi wesebi xels
sulac ar miSlida, axla ki maTi Secvla ar SemeZlo. es Cems msaxurTa
D

TvalSi Crdils momayenebda. prevani amaze xan swuxda, xan braziT meub-
neboda, ar giyvarvarTo. Tavadac iciT, amiT guls rogor amiCuyebda.
maSin saboloo laxvris Casacemad cremlebi moviSvelie. zustad ise,
rogorc TeatrSi: _ ,,Tqven tiriT, zaira?~1 Zala, romelic egona Cemze
hqonda da imedi, rom am Zalis daxmarebiT yovel wams SeeZlo Cemi
daRupva _ es orosmanis2 siyvarulis sanacvlo iyo.
am scenis Semdeg isev im sakiTxs davubrundiT, mainc ra unda gveRona.
dRe Cven ar gvekuTvnoda, amitom isev Rames mivmarTeT. aq ukve gadaul-
axav dabrkolebas Cemi kariskaci warmoadgenda. misi mosyidva ar mind-
oda. prevanma SemomTavaza, Cemi baRis WiSkriT gvesargebla. amas winas-
1
volteris tragedia ,,zairas~ (1732) moqmedi gmiri. 2sulTani, romelsac zaira uyvars.

121
war velodi. hoda, movigone, iq iseTi ZaRlia, dRisiT mSvidadaa da ar
yefs, RamiT ki namdvil satanad iqceva-meTqi. yvela am wvrilmans ise
xalisiT ganvixilavdi, vaJbatoni, diaxac, gamiTamamda da yvelaze sule-
luri gza SemomTavaza, razec davTanxmdi.
pirvel yovlisa, miTxra, Cems msaxurs ise SeiZleba endos kaci, rogorc
meo. da arc tyuoda _ feri fersa, madli RmerTsao. me wveulebas gav-
marTav, isic iq iqneba da ise moawyobs, rom marto wavides Sin. misi
sazriani da erTguli msaxuri karetas moixmobs da mis kars gaaRebs.
prevani ki Sig ar dajdeba, meetles SeumCnevlad gaepareba, ase rom,
yvelas wasuli egoneba, is ki aq darCeba. axla unda gadagvewyvita, rogor
Semoi pareboda Cems saZinebelSi. simarTle giTxraT, Tavdapirvelad

PY
gamiWirda am gegmis winaaRmdeg iseTi Seusabamo mizezebi momegonebina,
ueWvelad rom gaabaTilebda. sapasuxod bevri magaliTi momiyvana. misi
TqmiT, es yovlad Cveulebrivi xerxi iyo, Tavadac xSirad usargeblia
Turme am yvelaze nakleb saxifaTo saSualebiT!
misi udavo sabuTebiT ganiaraRebuli gulwrfelad gamovutydi, Cems

CO
buduarTan axlos saidumlo kibea. buduaris karSi SemiZlia gasaRebi
Cavtovo, iq Tavisuflad Caiketeba da Cemi moaxleebis dasaZineblad
wasvlamde usafrTxod damelodeba, magram erTi wuTis Semdeg ukan dav-
ixie, Tanxmoba rom ufro damajerebeli gamomsvloda. isev mxolod maSin
davTanxmdi, roca piroba CamovarTvi, yvelaferSi damemorCileboda da
keTilgonierebas gamoiCenda... Tanac rogor keTilgonierebas! erTi si-
tyviT, gadavwyvite, Cemi siyvaruli damemtkicebina, magram misas ver
'T
davakmayofilebdi.
damaviwyda meTqva, rom Cemgan is gaTenebisas baRis WiSkriT wavidoda.
ZaRli maSin krintsac ar daZravda. am dros iqidan arc aravin gadis da
arc Semodis. Cems msaxurebs mkvdariviT sZinavT xolme. albaT, amdeni
N

uazrobis daxvavebam gagakvirvaT, isic gaixseneT, ra damokidebuleba


gvqonda. ra saWiro iyo ufro gonivruli gansja, mas surda, yvelas
gaego es ambavi, me ki mjeroda, kaciSvili verafers Seityobda. paemani
O

erTiDdRis Semdeg unda Semdgariyo.


albaT, SeniSneT: Cven Soris yvelaferi ukve mogvarda, Tumca Cem
gverdiT is aravis unaxavs. erT-erT Cems axlobel qalTan mas vaxSamze
D

Sevxvdi. qals man TeatrSi Tavisi loJa SesTavaza, am qalbatonma ki


loJaSi mec mimiwvia. is Cemi mxriv vaxSamze davpatiJe warmodgenis dros.
prevanic iq brZandeboda da ar SeiZleboda isic ar mimewvia. is mi pati-
Jebaze damTanxmda. erTi dRis Semdeg, rogorc wesi, sadarbazod mewvia.
marTalia, meore dilasac gamomecxada, magram jer erTi dilis darbazo-
bebs saTvalavSi aravin agdebs, meorec _ Cemi nebaa, metismetad Tavneb-
obad miviCnev amas Tu ara. hoda, prevans oficialuri mi patiJebis baraTi
gavugzavne, rac imas mowmobs, rom mas Zalze axloblad ar vTvli. amgva-
rad, SemiZlia anetiviT vTqva: ,,ai, esaa yvelaferi!~1
1
marmontelis ,,Sesagonebeli istoriebidan~ (,,aneti da liubeni~), Tumca Soderlo de laklo
cdeba: am sityvebs ara aneti, aramed misi satrfo liubeni ambobs.

122
dadga sabediswero dRe, roca Cemi saxeli da patiosneba unda damekarga.
Cems moaxle viqtuars miTiTebani miveci. axla naxavT, rogor Seasrula.
daRamda. ukve bevri stumari myavda, roca prevanis mosvla mauwyes.
gansakuTrebuli TavazianobiT Sevxvdi, rac aSkarad mowmobda, rom arc
ise axloblebi viyaviT. banqos saTamaSod marSlis meuRles mivusvi.
Cemma frTxilma Tayvanismcemelma imarjva da baraTi gadmomca, romelic
cxadia, davwvi. Sig ewera, Cemi imedi gqondeTo. am arsebiT cnobas ki
gars siyvarulze, bednierebasa da misT. arafrismTqmeli sityvebi exvia.
aseTi sityvebi msgavs sazeimo SemTxvevebs mudam Tan axlavs xolme.
SuaRamisas, yvela magidaze TamaSi rom damTavrda, gamovacxade, mokle
maseduani1 viTamaSoT-meTqi. ori mizani mqonda: prevanisTvis gaparva

PY
gameadvilebina da Tan ise, rom yvelas SeemCnia. asec iqneboda, radgan
Zlieri moTamaSis saxeli hqonda. isic xels maZlevda, Tuki damWirdeb-
oda, yvelas gaxseneboda, rom marto darCenas sulac ar veswrafodi.
TamaSi ufro didxans gagrZelda, vidre megona. eSmam macduna da lamis
survils avyevi Cemi sulwasuli tyve, rac SeiZleba male gamexarebina.

CO
Tavs marTla daviRupavdi, uecrad rom ar gameazrebina, Cemi danebebis
mere mas veRar vaiZulebdi Cacmuli yofiliyo, rogorc wesia da rogorc
Cemi gegmebisTvis iyo aucilebeli. wamoviwie kidec, magram cota gaRizia-
nebuli isev am gauTavebeli TamaSis gasagrZeleblad davjeqi. rogorc
iqna, TamaSi damTavrda da yvela daiSala. moaxles davureke, tanT saswr-
afod gavixade da maSinve yvela gavuSvi.
warmomidgenT ki, vikont, Ramis gamWvirvale samosSi gamowyobili gau-
'T
bedavad, fexakrefiT rogor mivabijebdi, raTa akankalebuli xeliT kari
gameRo Cemi mZlevelisTvis? man daminaxa _ da elvac ise swrafi ver
iqneboda! me Zleuli viyavi, imdenad Zleuli, mis SesaCereblad da Tav-
dasacavad xmis amoRebac ver movaswari. Semdeg kidev ufro moxerxebulad
N

moisurva am SemTxvevis mowyoba. wyevlida Tavis samoss, misive TqmiT,


Cemgan Sors rom amyofebda. undoda Cemive iaraRiT Semrkineboda, magram
amas Cemi ukiduresi mokrZaleba da gaubedaoba aRudga, Cemma nazma ale-
O

rsma ki dro ar misca saamisod. is sxva saqmes Seudga.


axla uflebebi gauormagda da moTxovnebic ganuaxlda. maSin ki vTqvi:
,,mismineT, rasac getyviT: aqamde SegeZloT grafinia de p**sTvis mogeT-
D

xroT friad TavSesaqcevi ambavi, oRondac mainteresebs, am Tavgadasavlis


dasasruls rogor mouyvebiT?~ amis TqmisTanave, rac Zala da Rone mqo-
nda, zars Camovkari. axla Cemi jeri dadga.
Cemi moqmedeba sityvebze ufro swrafi iyo. raRacas burtyunebda kidev,
roca momesma, rogor morboda Cemken viqtuari da rogor uxmobda msaxu-
rebs, Cemi brZanebiT TavisTan rom Seagrova.
maSin ki xmas avuwie da dedofluri toniT vubrZane: ,,gabrZandiT aqedan,
musie, da TvaliT aRarasdros damenaxoT!~ swored am dros Cemi msaxur-
ebis xrovac SemoiWra.
1
ramdenime ,,azartuli TamaSis~ erToblioba. kerZod, vinc karts arigebs, is survilisamebr
irCevs, ra iTamaSon: es Cveni saukunis aRmoCenaa (avt.).

123
Tavgzadakargulma sabralo prevanma maxed miiCnia is, rac sinamdvileSi
mxolod oini iyo da Tavisda savalalod daSna iSiSvla. Cemma laqiam,
guladma da Ronierma biWma, welze gardigardmo staca xelebi da Zirs
gaagora. maSin ki, marTali giTxraT, Zalian SemeSinda.
viyvire, araferi dauSavoT, dae, Tavisuflad wavides, oRondac bolomde
Tvali miadevneT, saxli marTla datovos-meTqi. msaxurebi dammorCil-
dnen, magram drtvinva ki atexes, Cvens patiosan qalbatons rogor gaub-
eda Tavdasxmao. Cemi survilisamebr bedukuRmarTi kavaleri yvelam,
viqtuaris garda, xmauriTa da muqariT gaacila. me da man saswrafod
davalageT sawoli. aRSfoTebis xmamaRali SeZaxilebiT msaxurebi isev
CemTan amobrundnen. me ki kvlav aRelvebulma vkiTxe, ratom ar eZinaT.

PY
viqtuarma macnoba, isini da kidev ori qali vaxSmad myavda mopatiJebu-
li da CemTan didxans SerCneno. mokled is Tqva, razec winaswar viyaviT
molaparakebulni. yvelas madloba gadavuxade da dasaZineblad gavistum-
re. erT-erTi ki eqimis mosayvanad gavgzavne. xom SeiZleba im sazarel
SiSs Cemze emoqmeda. Tanac am ambis gasaxmaureblad es yvelaze utyuari
gza iqneboda.

vTxove, am ambavze mezoblebSi eWorava. CO


eqimma didi TanagrZnoba gamomicxada da dasveneba mirCia. viqtuars

yvelaferi Cinebulad aewyo. naSuadRevs sasTumalTan ukve Cemi RvTis-


mosavi mezobeli qali mejda simarTlisa da yvela wvrilmanis gamosaZieb-
lad. iZulebuli gamxada masTan erTad meviSviSa Cveni gaxrwnili sauku-
nis Taobaze, erTi wuTis Semdeg marSlis meuRlis baraTi momitanes,
'T
romelsac am werilTan erTad gaaxlebT.
dabolos, xuT saaTze, Cemda gasakvirad, m**i1 gamomecxada bodiSis mos-
axdelad im Seuracxyofis gamo, misi nawilis oficerma rom momayena.
roca es ambavi marSlis meuRlesTan sadilze Seutyvia, Turme prevans
N

myisve brZaneba gaugzavna, dapatimrebuli xarTo.


vemudare, mowyaleba gamoeCina, razec uari miviRe. maSin gadavwyvite,
am ambis Tanamonawilis kvalobaze sasjelad Tavadac gamomewyvdia Tavi.
O

msaxurebs vubrZane, aravin mieRoT da yvelasTvis eTqvaT, avad gaxlavTo.


swored am martoobas unda umadlodeT aseT grZel werils. madam de
volanJsac unda mivwero. cxadia, werils xmamaRla waikiTxavs da Tqvenc
D

im saxiT gaecnobiT, rogoriTac misi moyola gmarTebT.


marTla, damaviwyda meTqva, belroSic Tavs Seuracxyofilad grZnobs
da prevanis duelSi gamowvevas apirebs. sawyali! sabednierod, dro
meqneba sificxe davuoko da, amasTan, mec davisveno, weriT ise daviRale.
mSvidobiT, vikont.
***sasaxlidan, 25 seqtemberi, 17**

1
im nawilis meTauri, sadac musie de prevani msaxurobda.

124
86-e werili
madam de merteis marSal de**s meuRlisgan
(wina werilSi Cadebuli baraTi)
RmerTo Cemo, es ra ambavi gavige! nuTu im patara prevanma Caidina
aseTi umsgavsoba, Tanac Tqven mimarT? ras ar unda elodo adamiani!
sakuTar saxlSic ver gigrZvnia uSiSrad Tavi! WeSmaritad, siberes Seg-
arigebs msgavsi ambebi! magram imas ki verasodes Sevurigdebi, rom nawi-
lobriv Cemi wyalobiT SeuSviT saxlSi eg urCxuli. aRTqmas gaZlevT,
rasac masze amboben, Tu simarTlea, Cemi saxlis zRrubls veRar gadmoab-
ijebs. yvela wesieri adamiani ase unda moiqces.

PY
rogorc miTxres, Turme Tavs Zalian cudad grZnobT. didad maSfoTebs
Tqveni janmrTelobis ambavi. gemudarebiT, momwereT amis Taobaze. Tu
wera ver SeZeliT, Tqveni erT-erTi moaxle gamomigzavneT... mxolod
erTi sityva momwereT, rom mSvidad viyo. Tavadac ginaxulebdiT, es
Cemi abazanebi rom ara. maTi Sewyvetis uflebas eqimi ar maZlevs. garda

parizi, 25 seqtemberi, 17...

87-e werili
CO
amisa, diliT versalSic var wasasvleli, isev Cemi Zmiswulis saqmeze.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso, miguleT Tqvens erTgul megobrad.

madam de volanJs markiza de merteisgan


vwevar da ise gwerT, Cemo Zvirfaso da keTilo megobaro. uaRresad
'T
usiamovno da sruliad gauTvaliswinebeli ambavi moxda, ramac ise SemZra
da damaRona, avadac ki gavxdi. ra Tqma unda, es Cemi brali araa, magram
roca miCveuli xar Seni sqesis sakadrisad moiqce, maSin sazogadoebis
yuradReba usiamovnoa. amqveynad arafers daviSurebdi, oRond es ubed-
N

uri ambavi ar momxdariyo. ar vici, iqneb sofelSic wavide. iq manamde


davrCebi, sanam es ambavi daviwyebas miecema. axla getyviT, rac moxda.
marSal de**s meuRlesTan vinme musie de prevani gavicani. misi saxeli,
O

albaT, gsmeniaT. mec yurmokvriT mqonda gagonili. magram, roca aseT


ojaxSi Sexvdebi kacs, mgoni, safuZveli gaqvs ifiqro, rom karg sazoga-
doebas ekuTvnis. sakmaod sasiamovno garegnobisaa, uWkuoc ar meCvena.
D

sruliad SemTxveviT, radgan TamaSi ar mindoda, erTaderTi qali me


davrCi massa da episkoposTan, maSin, rodesac danarCenebi landsknexts
usxdnen. Cven samma vaxSmamde visaubreT. sufraze saubari Camovarda
erT axal piesaze. man isargebla amiT da marSlis meuRles Tavisi loJa
SesTavaza. isic daTanxmda. hoda, SevTanxmdiT, mec wavidodi.
warmodgena wina orSabaTs unda Semdgariyo frangul TeatrSi, roca
marSlis meuRles warmodgenis Semdeg vTxove CemTan evaxSma, es vaJba-
tonic moviwvie. isic movida. erTi dRis Semdeg vizitiT mewvia, visaubreT
Cveulebriv ambebze, yuradsaRebi araferi momxdara.
meore dRes isev meaxla, Tanac diliT. es ki cota ar iyos mouridebeli
meCvena, magram vamjobine oficialuri TavazianobT da ara civi mopyr-

125
obiT megrZnobinebina, rom arc ise axlo nacnobebi viyaviT. am mizniT
imave dRes civi, friad ceremoniuli mopatiJebac ki gavugzavne vaxSamze,
guSinwin rom unda gamarTuliyo.
mTeli saRamo oTxjer ar davlaparakebivar. Tavad ki, daamTavra Tu
ara TamaSi, maSinve wavida. dameTanxmebiT, rom es, diaxac, ar hgavs
sasiyvarulo Tavgadasavlis dasawyiss. partiis damTavrebis Semdeg Ti-
Tqmis or saaTamde maseduanic viTamaSeT, bolos ki davweqi. moaxleeb-
is wasvlis Semdeg naxevari saaTi vera da ver daviZine. uceb raRac
xmauri Semomesma. SeSinebulma sawolis farda gadavwie. Cemi buduaris
karSi viRac kaci davlande. xmamaRla Sevkivle da maSinve lampis Suqze
is musie prevani davinaxe, romelmac gasaocari TavxedobiT miTxra, nu

PY
SeSfoTdebiT, axlave agixsniT Cemi ucnauri gamoCenis mizezs, oRondac
gexvewebiT, xmaurs nu atexTo. gaognebulma xma ver amoviRe, magram ori
winadadeba ar uTqvams, maSinve mivxvdi, rasac niSnavda es ucnauri gamo-
cana da merwmuneT, maSinve zars veci.
bedad, msaxurebs ar eZinaT, erT Cems moaxlesTan yofilan Turme

CO
stumrad. karTan mosul moaxles gaugonia, viRacas rom mkvaxed velapara-
kebodi da yvelas saSvelad uxmo. albaT, warmoidgenT, ra aurzauri
atydeboda! Cemi msaxurebi gacofdnen. erTma laqiam kinaRam mokla pre-
vani. marTali giTxraT, Zalian gamixarda, amdeni damcveli rom myolia.
Tumca, ajobebda marto Cemi moaxle mosuliyo. es sruliad sakmarisi
iqneboda da arc esoden usiamovno ambavi gaxmaurdeboda.
aurzaurze mezoblebmac gaiRviZes. Cemma msaxurebma yvelgan waigdes
'T
ena. guSindlidan moyolebuli mTeli parizi amaze Woraobs. musie prevani
sakanSi zis misi nawilis ufrosis brZanebiT, romelmac iseTi yuradReba
gamoiCina, bodiSis mosaxdelad mewvia. misi dapatimreba kidev met miTqma-
moTqmas gamoiwvevda, magram verafriT daviyolie brZanebis gauqmebaze.
N

qalaqi da samefo kari _ yvela mobrZanda, magram veravin miviRe. vinc


ki vnaxe _ Tumca Zalze cotani _ miTxres, rom yvela Cems qebaSia, prevanis
saqcieliT ki uzomod aRSfoTebulni arian. ra Tqma unda, man es daimsa-
O

xura, magram mainc Zalian usiamovno ambavi gaxlavT.


am kacs, albaT, megobrebi hyavs, iqneb boroti megobrebic, vin icis an
vis SeuZlia icodes, ras momigoneben, Cirqi rom momcxon! RmerTo Cemo,
D

ra ubedurebaa, axalgazrda qali roca xar! Tu boroti enebisTvis miuw-


vdomeli ar darCi, Tu cilismwameblebs ena ar Caagdebine, maS, verafris-
Tvis migiRwevia!
Tu SeiZleba macnobeT, Cems adgilas Tqven rogor moiqceodiT _ erTi
sityviT, yvelaferi, rasac am ambavze fiqrobT. gana, mudam Tqven ar
manugeSebdiT? gana Tqven ar maZlevdiT keTilgonivrul rCevebs? amit-
omac Tqvengan gansakuTrebiT meZvirfaseba isini.
mSvidobiT, Zvirfaso, keTilo megobaro. Tavadac iciT, samudamod
Tqvenze ra grZnobebmac momajaWva. vkocni Tqvens sayvarel gogonas.
parizi, 26 seqtemberi, 17**

126
PY
mesame nawili. 88-e werili
CO
vikont de valmons sesili volanJisgan
'T
Sevalie dansenis werilebi sixaruls ki maniWebs, musie, arc masze
nakleb minda kvlav SevxvdeT erTmaneTs, ra Tqma unda, Tu araferi
dagvabrkolebs, magram mainc ver gavbede, Tqveni Txovna Semesrulebina.
jer erTi _ Zalze saxifaToa. gasaRebi, romelic gsurT SemacvlevinoT,
N

marTalia, meores sakmaod hgavs, magram mainc gansxvavdebian, dedaCemis


Tvals ki, mogexsenebaT, araferi gamoepareba. rac aq varT, gasaRebi
aravis dasWirvebia, magram, vin icis, iqneb, ra ubedureba dagvatydes
O

Tavs da moikiTxon, maSin? es is ar ariso, ityvian da daviRupebi. meorec


_ gasaRebis Secvla arcTu kargi saqcielia, miuRebelic gaxlavT, Rmer-
Tmani! Tqveni sikeTis imedi maqvs da vici, Tu rame moxda, Tqven daibra-
lebT amas, magram rom gagvigon, Cemi danaSauli gamoikveTeba; Tqven
D

xom mxolod Cem gamo iqceviT ase. merwmuneT, gasaRebis aReba orjer
vcade, ioladac movaxerxebdi, sxva saqmisTvis rom mqonoda gamiznuli,
magram ra damemarTa, ar vici, mTeli sxeuliT avcaxcaxdi da gambedaoba
ar meyo. albaT, sjobs yvelaferi Zveleburad darCes.
Tu sikeTesa da zrunvas ar momaklebT, werilis gadmocema ar unda
gaWirdes. Tundac bolo SemTxveva aviRoT _ yvelaferi kargad moxerx-
deboda, im dros rom ar mibrunebuliyaviT. kargad mesmis, sulac ar
xarT valdebuli CemsaviT sul am saqmeze fiqrobdeT. sjobs moviTmino,
vidre riskze wavide. amaze musie dansenic dameTanxmeba... ase icoda xolme,
roca raRac undoda, me ki Sesruleba miWirda, beds urigdeboda.

127
musie, am werilTan erTad gigzavniT musie dansenis werils da gasaRebs.
nu ifiqrebT, rom Tqvens sikeTes ar vafaseb, imedi maqvs, zurgs ar Semaq-
cevT. marTla Zalze ubeduri var, ra meSveleboda, gverdiT rom ar
megulebodeT? sxva rom araferi, dedaCems xom unda gavuwio angariSi,
amitomac moTmineba mmarTebs. radgan musie dansenis ase vuyvarvar da
arc Tqven mtovebT bedis anabara, iqneb erT mSvenier dRes marTla
mewvios bedniereba?
musie, pativi maqvs, kvlavac Tqveni umorCilesi da erTguli...
***dan, 26 seqtemberi, 17**

89-e werili

PY
Sevalie dansenis vikont de valmonisgan
Cemo megobaro, Tu saqmeebi ise kargad ver midis win, rogorc Tqven
gagixardebaT, icodeT, mTlad Cemi brali araa. aq araerTi dabrkolebis
gadalaxva miwevs. ra miWirs, mxolod madam de volanJis sifxizle da
simkacre rom miSlides xels. axla Tqveni patara volanJic miemata. ar

ukeT vici es saqme, vidre man. CO


vici, gulgrilobis gamo iqceva ase Tu erideba Cemi, es kia, Cems rCeva-
darigebas yovelTvis ar iziarebs. yvelafers rom Tavi davaneboT, me

TqvenTvis werilebis gadmosacemad erT ubralo da saimedo xerxs mivageni,


rac erTmaneTis naxvasac gagiadvilebT, magram gogona amaze verafriT
daviyolie. vwuxvar, rom Tqveni urTierTobis sxva gzas ver vxedav. garda
amisa, am werilebis gamo sul meSinia, samive ar gamogviWiron. albaT,
'T
gesmiT, rom ar minda mec da Tqvenc, orive xifaTSi gavexvioT.
Zalze damwydeba guli, Tu Tqveni patara megobris undobloba xels
SemiSlida, dagxmarebodiT. iqneb sjobda, amis Taobaze werili mogewe-
raT. ise ki, Tqveni saqmisa Tqven ukeT iciT. marTalia, megobars unda
N

amoudge mxarSi, magram misi survilebic unda gaiTvaliswino. kargi iqneba


Tu urCevT, rogor moiqces da Tqvendami mis erTgulebaSi kidev erTxel
darwmundebiT. Tu qali urCobs da cdilobs Tavisi gaitanos, maS, ise ar
O

hyvarebixarT, rogorc irwmuneba.


ar gegonoT, rom Tqvens Seyvarebuls Tavqarianad vTvli. is xom sul
patara gogoa, saocrad eSinia dedis, romelic sul imas cdilobs, Cirqi
D

mogcxoT. iqneb saxifaToc iyos, patara volanJs didxans ar SeaxsenoT


Tavi. rac mogaxseneT, did gancdad ar Rirs. simarTle giTxraT, mxolod
megobroba malaparakebs, Torem undoblobis mizezi ar maqvs.
werils aRar vagrZeleb, radgan Cemi saqmeebic maqvs; ver vityodi,
TqvensaviT awyobili-meTqi, magram Zlier Seyvarebuli var da es manu-
geSebs. bedi ar mwyalobs, magram Tu rameSi gamogadgebiT, CavTvli,
rom dro uqmad ar damikargavs.
***is sasaxlidan, 26 seqtemberi, 17**

128
90-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
musie, am weriliT sulac ar msurs gaganawyenoT, magram Tu maincdamainc
aseT ganwyobaze dadgebiT, dae, iman mainc Searbilos Tqveni tkivili,
rac me am baraTis werisas meufleba. imedi maqvs, ukve sakmaod gamicaniT
da damijerebT, Tqvens wyenas sulac ar vapireb. vici, arc Tqven misurveb-
diT samudamod sasowarkveTaSi yofnas. Cem mier aRTqmuli Cveni nazi
megobrobis saxeliT gevedrebiT, Tundac im grZnobebis gamo, SesaZloa
ufro mgznebarec romaa, Tumca, mwams, aranakleb wrfeli, Cem mimarT
rom gaqvT, nuRar SevxvdebiT erTmaneTs. datoveT aqauroba, xolo sanam
waxvidodeT, vecadoT Tavi avaridoT Zalze saxifaTo pirad saubrebs;

PY
am dros ar vici ra momdis, ra cduneba mitans; imis nacvlad, rom Cemi
saTqmeli giTxraT, vismen imas, risi mosmenis uflebac ar maqvs.
Tundac guSin, baRSi seirnobisas rom wamomewieT, erTi suli mqonda
meTqva is, rasac axla gwerT, arada, rogor moviqeci? vismendi Tqvens
siyvarulze... diax, diax, Tqvens siyvarulze, romelsac kargad vici, ar

CO
unda avyve! gemudarebiT, datoveT aqauroba!
imis nu geSiniaT, rom amiT Cemi Tqvendami damokidebuleba Seicvleba.
rogor davTrguno Cemi grZnobebi, roca maTTan brZolisTvis Zalac ar
myofnis? xom xedavT, yvelafers gulaxdilad geubnebiT. ufro is maSinebs,
sisustem ar damimorCilos. marTalia, grZnobebs ver viokeb, magram
Cems saqcielze pasuxs Tavad vageb, Tundac es sicocxlis fasad damijdes.
samwuxaroa, sul cota xnis win darwmunebuli viyavi, rom aseTi brZolis
'T
gadatana arasodes momiwevda da amiT gaxarebuls iqneb metismetadac
momqonda Tavi. hoda, ufalma saSinlad dagmo Cemi mediduroba, magram
is mowyalea da winaswar gvamcnobs, ra xifaTi gvelis. amitom ormagad
damnaSave viqnebi, Tu sifxizles ar gamoviCen, radgan winaswar vici,
N

Zal-Rone ar meyofa. CemTvis araerTxel giTqvamT, rad minda bedniereba


Tqveni cremlebis fasado. o, Cemo kargo, bednierebaze sityvas nuRar
gamagonebT, me mxolod simSvide mwyuria.
O

Tu Cems Txovnas gaiziarebT, gana ufro met uflebebs ar moi povebT


Cemze? es uflebebi xom sikeTeze iqneboda damyarebuli da mec maT da-
vemorCilebodi. o, ra madlieri viqnebodi Tqveni, rogor gamaxareb-
D

diT, ra netarebiT mivecemodi am grZnobas da sindisi aRar Semawuxebda.


axla ki, piriqiT, Cemi grZnobebiTa da fiqrebiT SeSfoTebuls meSinia
kidec maT avyve an Tqveni grZnoba gaviziaro. Tqvenze fiqric ki Tavzars
mcems da roca Zala aRar myofnis maT gaveqce, maSin vcdilob SevebrZolo.
Tumca ar vaZeveb, mxolod xels vkrav, ubralod viSoreb.
gana orivesTvis ar sjobs am SfoTsa da mRelvarebas SeveSvaT? vici,
Secdomebis miuxedavad, mgrZnobiare da sikeTis mimdevari Tqveni suli,
Cem sacodav mdgomareobas TanaugrZnobs; Cem xvewna-mudaras daakmayofi-
lebs, vnebaTaRelvas ki ufro saTno da nazi grZnobebi Secvlis. maSin,
Tqveni sikeTiT sulmoTqmuls, sicocxle kvlav gamaxalisebs da gulda-
mSvidebuli vityvi: ,,am simSvides Cems megobars unda vumadlode.~

129
gana didi xarkis gaReba dagWirdebodaT, Tuki Tavs odnav SeizRudavdiT
da amiT Cems tanjvas bolos mouRebdiT: oRond es Txovna gaxlavT da
ara moTxovna. Tqveni bednierebisTvis Cemi ubedureba rom kmarodes,
damijereT, erTi wuTiTac ar davfiqrdebodi, magram danaSauli Cavidino?
aramc da aramc, amas sikvdili mirCevnia!
calke sircxviliT gatanjuls da sinanulis karamde misuls sxvebis
Tu sakuTari Tavis mimarT SiSi meufleba. sazogadoebaSi xSirad vwiTl-
debi da Tu marto var, vcaxcaxeb. Cemi cxovreba wamebaa da meti araferi.
mxolod maSin davwynardebi, Tu Cems Txovnas SeasrulebT. rac unda
kargi gadawyvetileba miviRo, mainc aforiaqebuli var. es gadawyvetil-
eba guSin miviRe, magram ra, mTeli Rame mainc vtirodi.

PY
xom xedavT, Tqveni megobari, romelic ase giyvarT, Secbunebuli geved-
rebaT, gTxovT, Tavi daaneboT da codva ar CaadeninoT. RmerTia mowme,
am damamcirebeli TxovniT gana sxvas mivmarTavdi? ara, ar gsayvedurobT.
Tavadac kargad vici, ra Znelia Zlier grZnobas win aRudge. Civili
drtvinva rodia. Tu Cems saqciels movaleoba mkarnaxobs, dae, Tqven is

mSvidobiT, mSvidobiT, musie.


***dan, 27 seqtemberi, 17**

91-e werili
CO
keTilSobilebam gikarnaxoT. im grZnobebs, Tqven rom gamiRviveT, Cemi
samaradiso madlierebac daemateba.

prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan


'T
Tqveni weriliT Sewuxebulma da SeSfoTebulma jerac ar vici, ra
gi pasuxoT. Tu arCevanis winaSe davdgebiT _ vin aRmoCndes Cvens Soris
ubeduri, cxadia, uyoymanod gavwirav Tavs, magram aseT did grZnobebSi
jer kargad unda gaverkveT. oRond, rogor movaxerxeb amas, Tu TqvenTan
N

Sexvedrasa da dalaparakebas ver SevZleb?


marTalia, erTmaneTTan unazesi grZnobebi gvakavSirebs, magram Cvens
dasaSoreblad sul usafuZvlo SiSic ki kmara; vin icis, iqneb samudamodac!
O

nazi megobroba Tu mgznebare siyvaruli amaod iRaRadeben TavianTi


uflebebis dasacavad. maT xmas veravin gaigebs. mereda ratom? ra safrTxe
gemuqrebaT aseTi? damijereT, amgvari SiSi, Tanac umizezod Seqmnili,
D

usafrTxoebis sakmaod myari safuZvelia.


neba miboZeT, gacnoboT, rom aq im arasasiamovno STabeWdilebebis
kvals vxedav, Cemze rom SegeqmnaT. ratom unda caxcaxebdes qali im
mamakacTan yofnisas, romelsac pativs scems? gana mamakacs, romelic
megobrobis Rirsad CaTvales, Tavidan iSoreben? gaurbian mxolod mas,
visic eSiniaT da vinc saxifaTod miaCniaT.
arada, aris ki vinme Cemze ufro mokrZalebuli da morCili? xom xedavT,
Cems metyvelebas ukve yuradRebas vaqcev. vcdilob, is sityvebi ar vTqva,
Cems guls rom moesalbuneba; Tumca guli mainc Tavisas ambobs! axla
aRar var is erTguli da gaubedurebuli Tayvanismcemeli, nazi da saTuTi
megobari rom anugeSebda da rCevebs aZlevda. is Tavisi msajulis winaSe

130
damnaSaved iqca, Tavisi batonis mona gaxda. es axali wodebebi ueWvelia
axal valdebulebebs gulisxmobs. mec mzad var Sesasruleblad. mismineT
da, Tu sasjels vimsaxureb, gpirdebiT, dagmorCildebiT da axlave gav-
emgzavrebi aqedan. nuTu mainc im sisastikes amjobinebT, adamians rom
ar usmens da ise gansjis mis saqciels? nuTu ikadrebT, usamarTlo iyoT?
mibrZaneT da kvlav Tqveni mona-morCili viqnebi, oRond im pirobiT,
rom es ganaCeni Tu brZaneba Tqveni piridan unda movismino. albaT,
mkiTxavT, ratom? Tu amas SemekiTxebiT, maSin arc siyvarulisa da arc
Cemi gulis gcodniaT rame! nuTu ar gindaT, rom kidev erTxel gnaxoT?
iqneb, Cems sasowarkveTiT savse guls erTi alersiani mzera nugeSad
moevlinos da ixsnas. magram Tu uari unda vTqva siyvarulze, megobrobaze,

PY
rac Cemi sicocxlis azrs warmoadgens, Tqveni namoqmedari unda naxoT,
rom sibraluli mainc davimsaxuro. Tu am umniSvnelo wyalobis Rirsic
ar var, imeds mainc nu momiSliT, rac ase Zvirad mijdeba.
rogor? maS, marTla unda davSordeT?! maS, marTla Tanaxma xarT er-
TmaneTisTvis ucxoni gavxdeT?! raRa meTqmis, roca es Tqveni survilia

baSi xeli ar SegiSaloT. CO


da, miuxedavad imisa, rom marwmunebT, gnaxavT Tu ara, Tqven mimarT
mainc azrs ar Sevicvlio, gamgzavrebas maCqarebT, raTa grZnobaTa CaxSo-

aki miTxariT kidec, maT madliereba Secvliso. maSasadame, imas mTava-


zobT, rasac sruliad ucxo mamakaci sul mciredi samsaxurisTvis mii-
Rebda, rasac mtrisTvisac ki, Tu is mtrobas moiSlida, gaimetebdiT!
hoda, gindaT, Cemi guli amiT dakmayofildes? aba, Tqvens gulSic Caixe-
'T
deT. Tqveni satrfo an megobari erT mSvenier dRes rom movides da
Tavisi madlierebis grZnobaze dagelaparakoT, nuTu aRSfoTebuli ar
etyviT _ gamecaleT, umaduroo!
raRa giTxraT, mxolod da mxolod Sewynarebas gTxovT, momiteveT,
N

Tu mwuxarebam mZlia, magram is Tqvenganve modis da xels ar miSlis


kvlavac Tqveni morCili viyo. oRond gaficebT im netar grZnobebs, Tqven
rom ganicdiT, nu metyviT uars, mixseniT gulismWameli naRvelisgan,
O

rac Tavad marguneT. Cemi Txovnis Sesrulebas nuRar gadadebT.


mSvidobiT, madam.
***dan, 27 seqtemberi, 17** saRamo.
D

92-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan
o, megobaro, Tqvenma werilma Tavzari damca. sesilis... sesilis aRar
vuyvarvar! RmerTo maRalo, nuTu es marTalia? vai, rom mware simarTles
vxedav, Tumca megobrulma grZnobam safarqveS SegyuJaT. vici, cdilobdiT
es saSineli elda CemTvis moulodneli ar yofiliyo. amisTvis madlo-
beli var, magram siyvaruls vin moatyuebs? is xom iqiTken iltvis, saiT-
kenac guli ukarnaxebs, winaswar xvdeba, rac uweria, amas sxvisi gafrTxi-
leba rad unda. Cemi xvedri dResaviT naTelia. pirdapir TqviT, rac
gsurT, Tqven es ar gagiWirdebaT. gulaxdilad TqviT yvelaferi, ra

131
gaeWvebT, ram dagarwmunaT mis sinamdvileSi. yoveli wvrilmanic ki
Zvirfasia CemTvis. SeecadeT, gaixsenoT misi sityvebi. erT araswor
sityvas SeuZlia mTeli winadadebis azri Secvalos... zogjer erTi da
igive sityva ori mniSvnelobiTac iTqmis... iqneb cdebiT.
vai, rom kvlavac Tavis daimedebas vcdilob. ra giTxraT, rao, msayve-
durobda? nuTu Tavisi araswori saqcielis gamarTlebas cdilobs? win-
aswar unda mcodnoda, zurgs rom maqcevda, karga xania nabijis gadadgma
umZims. magram, siyvaruls xom arafrad uRirs dabrkolebani?
ra gzas davadge, ras mirCevT? iqneb Sexvedra mecada? nuTu ar moxerx-
deba? uamisodac vici, viRupebi... rogor! CemTan Sexvedris saSualeba
mieca, man ki uari Tqva?! iqneb daakonkretoT, ra saSualeba iyo... Tu

PY
Sexvedra saxifaTo iyo, sesilma kargad icis, rom riskze wasvlis momxre
ar var, Tqveni sifrTxilis ambavic kargad vici da, Cemda saubedurod,
amaSi eWvi ar mepareba.
rogor moviqce? rogor mivwero? Tu Cems eWvebs gavuziareb, iqneb
ewyinos, Tu isini usafuZvloa, mapatiebs ki aseT Seuracxyofas? arada,

CO
damalva motyuebas niSnavs, misi motyueba ki ar SemiZlia.
o, rom icodes, rogor vitanjebi, uTuod miTanagrZnobda. vici, rogori
mgrZnobiarea, ra oqros guli aqvs. misi siyvarulis aTasi mizezi maqvs,
magram metismetad mokrZalebulia, morcxvi, jer kidev bavSvia da imitom!
dedamisi ki ise mkacrad eqceva! ara, axlave mivwer, grZnobebs ar avyvebi,
mxolod imas vTxov, yvelaferSi gendoT. iqneb isev iuaros, magram Cems
Txovnaze ar gabrazdeba, iqneb, daviTanxmo kidec.
'T
Tqven ki, Cemo megobaro, aTas bodiSs gixdiT aramarto Cemi, sesilis
magivradac. merwmuneT, man kargad icis Tqveni zrunvis fasi da madlier-
icaa. undoblobiT ki ara, morcxvobis gamo iqceva ase. miuteveT _ es xom
ulamazesi grZnobaa megobrobaSi. vikont, Tqven Cemi uZvirfasesi mego-
N

bari xarT, ar vici, rogor gamovxato madliereba imisTvis, rasac CemTvis


akeTebT! naxvamdis, axla mas unda mivwero.
vgrZnob, SiSi isev meufleba. vin ifiqrebda, misTvis werilis miwera
O

odesme ase gamiWirdeboda! samwuxarod, jer kidev guSin es CemTvis net-


areba da bedniereba iyo.
mSvidobiT, Cemo megobaro, nu mimatovebT da SemibraleT.
D

parizi, 27 seqtemberi, 17**

93-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(wina werilis danarTi)
ver dagimalavT, rogor Sevwuxdi, roca valmonisgan Sevityve, rom
Zveleburad nakleb endobiT; xom iciT, is Cemi megobaria da Tanac erT-
aderTi adamiani, visac Cveni daaxloeba SeuZlia. megona, es faqti sakma-
risi iqneboda TqvenTvis. vwuxvar, rom Sevcdi. mqondes imedi, rom mis-
dami undoblobis mizezs gamandobT? Tu gimZimT, es davalebac Seasru-
loT? uTqvenod am mizezis gamocnoba miWirs. ver vbedav Tqvens siyva-

132
rulSi eWvi Sevitano da vici, arc Tqven gamimetebT RalatisTvis. sesil,
Cemo kargo sesil... nuTu marTalia, rom Cvens Sesaxvedrad erT martiv,
iol da saimedo gzas gTavazobdnen.1 Tqven ki ar daTanxmdiT? es aris
siyvaruli? xanmokle ganSorebam ase rogor gagicivaT guli? ratom
matyuebT, ratom maimedebT, axla ufro miyvarxarTo? nuTu dedaTqvenma
siyvaruli rom CagixSoT, gulwrfelobac dagakargvinaT? Tu sibralulis
natamali mainc dagrCaT, albaT, SewuxdebiT, roca gaigebT, rogor vita-
njebi Tqven gamo. o, rom icodeT, sikvdili mirCevnia aseT yofas.
miTxariT, Zvirfaso, nuTu Tqveni gulis kari samudamod daixura Cem-
Tvis? nuTu sul dagaviwydiT? Tqveni uaris gamo aRar vici, rodis miiRebT
Cemi CiviliT savse werils, an rodis inebebT pasuxis gacemas. valmonis

PY
megobrobis wyalobiT Cveni mimowera usafrTxo iyo, magram es Tqven
ar isurveT, girCevniaT erTmaneTisgan werilebi ufro iSviaTad miviRoT.
ara, arc siyvarulisa da arc gulwrfelobis aRar mjera. visi unda davij-
ero, roca sesilma momatyua?
bolos da bolos, gamagebineT, nuTu marTla aRar giyvarvarT? ara,

CO
ar mjera. Tqvens Tavs atyuebT. cils swamebT sakuTar guls. wamiT SiSma
agitanaT, wamiT usasoobam Segi pyroT, magram siyvarulma male gafanta
yvelaferi, xom asea, sesil? ra Tqma unda, asea. vcdebi, rom gamtyunebT!
ra bednieri viqnebi, rom vcdebode! isev sjobda, patieba meTxova Tqven-
Tvis da es wuTieri usamarTloba maradiuli siyvaruliT Semecvala.
o, sesil, sesil, SemibraleT! damTanxmdiT Sexvedraze! amisTvis nebis-
mieri saSualeba gamoiyeneT! xom xedavT, daSorebas ra moaqvs? SiSi,
'T
eWvi, gulcivoba! erTi Semoxedva, erTi sityva da Cven bednierebi viqne-
biT! Tumca ras vambob? gana ufleba maqvs bednierebaze vilaparako?
iqneb is CemTvis samudamod daikarga! SiSma damtanja, usafuZvlo eWvebsa
da mware simarTles Soris vdgavar da gamosavals ver vpoulob. mxolod
N

tanjvisa da Tqveni siyvarulisTvis varsebob. o, Cemo sesil, mxolod


Tqven SegiZliaT sicocxle gamixalisoT. Tqveni pirvelive sityva an
bednierebas damibrunebs, an samudamod gadamiwuravs imeds.
O

parizi, 27 seqtemberi, 17**

94-e werili
D

Sevalie dansenis sesili volanJisgan


Tqvens werils veraferi gavuge, garda imisa, rom guli Zalze matkina.
ra giTxraT aseTi musie de valmonma da vin dagarwmunaT, viTom aRar
miyvarxarT? iqneb es CemTvis Svebac yofiliyo, tanjvas gadamarCenda.
Zalian Znelia ase miyvardeT da Tanac vgrZnobde, rom Cems saqciels
mudam arasworad igebT. imis nacvlad, rom damamSvidoT, autanel tkivils
mayenebT. ggoniaT gatyuebT da geubnebiT imas, rac sinamdviles ar See-
sabameba! ai, Turme ra kargi azris yofilxarT Cemze! msayvedurobT,
matyuebTo, maSin miTxariT, ra mizniT unda vicruo? rom ar myvarebodiT,
ganvacxadebdi Tu ara, amas yvela momiwonebda, magram, samwuxarod,
1
dansenim ar icis, ra gzas gulisxmobs, mxolod valmonis sityvebs imeorebs (avt.).

133
siyvaruli mjobnis. siyvaruli im adamianisa, romelic Cems grZnobas
saerTod ar afasebs.
ra davaSave aseTi, rad msayvedurobT? gasaRebis aReba mxolod imitom
ver gavbede, SemeSinda, dedaCems ar SeemCnia da axali problemebi ar
dagvtexoda. Tanac aseTi saqcieli arasworad miviCnie. amisken xom mxo-
lod musie de valmoni momiwodebda da saidan unda mcodnoda, rom mis
Canafiqrs iziarebdiT? Tqven xom amaze araferi icodiT. axla, rakiRa
gavige, Tqvenc amis momxre xarT, gasaRebis aRebaze uars aRar vityvi!
mere vnaxoT, ra geqnebaT kidev saTqmeli!
marTalia, musie de valmoni Tqveni megobaria, magram masze nakleb
rodi miyvarxarT. mas yvelaferSi amarTlebT, me ki mamtyunebT. es Zalze

PY
mwyins. Tumca es TqvenTvis sul erTia, radgan iciT, sibraze male gamivlis
xolme. axla, gasaRebs rom davisakuTreb, Tqvens naxvas veravin damiSlis;
oRond icodeT, amas ar vizam, Tu isev ise moiqceviT. sjobs, me viyo
gancdebis mizezi, vidre Tqveni mizeziT davitanjo. ai, sadamde mimiyvaneT.
Tu Tqven moindomebdiT, Cven erTmaneTi gveyvareboda! Tu xels vinme

CO
SegviSlida, Cveni tanjvis mizezi sxvebi mainc iqnebodnen. merwmuneT,
sakuTari Tavis baton-patroni rom vyofiliyavi, samduravi araferi
geqnebodaT, magram Tu ar mendobiT, yovelTvis ubedurebi viqnebiT, da
ara Cemi mizeziT.
imedi maqvs male SevxvdebiT da erTmaneTs yvelaferSi gavarkvevT.
es rom winaswar mcodnoda, gasaRebs uyoymanod aviRebdi. simarTle
giTxraT, vfiqrobdi, sworad viqceodi. hoda, nuRar mibrazdebiT. nuRar
'T
naRvlobT. giyvardeT ise, rogorc me miyvarxarT.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro.
***is sasaxlidan, 28 seqtemberi, 17**
N

95-e werili
vikont de valmons sesili volanJisgan
musie, gTxovT keTili ineboT da kvlav damibrunoT is gasaRebi, Cemi
O

oTaxis gasaRebis Sesacvlelad rom momeciT. radgan es yvelas survilia,


mec araferi maqvs sawinaaRmdego.
ver gamigia, musie dansenis ratom uTxariT, viTomda aRar miyvars.
D

ara mgonia, TqvenTvis amis sababi momeca. am ambavma orive satanjvelSi


Cagvagdo. kargad vici, misi megobari brZandebiT, magram misi wyenineb-
isTvis es veraferi mizezia, Cemze rom aRaraferi vTqva. gamixardeba,
Tu axlave miwerT, rom es yvelaferi tyuilia, radgan yvelaze metad
Tqven gendobaT. Cemi ki, ar sjera. aRar vici, ra gzas davadge.
rac Seexeba gasaRebs, damSviddiT; yvelaferi kargad davimaxsovre, rasac
mwerT. Tu es werili isev TqvenTanaa da mas gasaRebTan erTad gadmomcemT,
sityvas gaZlevT, gavufrTxildebi. Tu amas xval sadilze wasvlisas
moaxerxebT, meore gasaRebs zeg sauzmeze gadmogcemT, mere ki Tqven imave
gziT damibrunebdiT, rogorc pirveli momeciT. amas, rac ufro buneb-
rivad movaxerxebT, miT ufro nakleb savaraudoa, dedam SeamCnios.

134
garda amisa, radgan es gasaRebi Tqven geqnebaT, albaT, inebebT da
Cemi werilebis gadasacemad gamoiyenebT. hoda, musie dansenic xSirad
miiRebs Cemgan cnobebs. cxadia, ase ufro mosaxerxebeli iqneba. magram
pirvelad Zalian SemeSinda. gTxovT, mapatioT. imedi maqvs, Cem mimarT
Zveleburad sikeTes gamoiCenT, risTvisac winaswar gixdiT madlobas.
musie, kvlavac, Tqveni mona-morCili...
***dan, 28 seqtemberi, 17**

96-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
sanaZleos vdeb, Tqveni Tavgadasavlis Semdeg Cemgan yoveldRe xotbasa

PY
da qaTinaurebs elodiT. iqneb nawyeni xarT kidec, amdenxans rom ar
gamogexmaureT. magram ras izam? Cemi azriT, roca qali mxolod qebas
imsaxurebs, sxva yuradRebas aRar saWiroebs da sjobs kacma Tavis saqmes
mixedos. Tumca, madlobas gixdiT CemTvis gaweuli samsaxurisTvis da
gilocavT am saqmeSi gamarjvebas. kidev ufro rom gagabednieroT, mzad

CO
var vaRiaro, amjerad Cems molodins gadaaWarbeT. axla ki isic Sevafa-
soT, SevZeli Tu ara Tqveni molodinis nawilobriv gamarTleba.
ar gegonoT, madam de turvelze visaubreb. saqme nela miizlazneba, es
ki maincdamainc ar mogewonebaT, Tqven xom mxolod dasrulebuli saqme-
ebi gxiblavT. gaWianurebul scenebs mosawyenad miiCnevT. me ki, gamogi-
tydebiT da, arasodes ganmicdia iseTi siamovneba, rogorc am viTomda
dabrkolebis gadamkides.
'T
diax, momwons am frTxil, gonier qalze dakvirveba, Tavisda uneburad
rom daadga im biliks, romelic ukan verasodes daabrunebs. vxedav, es
saxifaTo cicabo gza rogor atyuebs da aiZulebs me gamomyves. SeSinebuli
cdilobs Tavi Seikavos, xifaTs gadaurCes, magram veRar axerxebs. sakuTa-
N

ri mondomebisa da moxerxebis wyalobiT mxolod svlas Tu Seanelebs,


magram nabijebs mainc win dgams. zogjer xifaTi ise aSinebs, Tvalebs
xuWavs da CemiT daimedebuli beds urigdeba. xSirad ki axali gansacdeli
O

axal Zalebs matebs, Tavzardacemuli kvlav ukan dabrunebas cdilobs.


Zalebs ikrebs, surs aicdinos gansacdeli, magram uneblieT raRac idumali
Zala isev ubiZgebs xifaTisken, romlisgan gaqcevas amaod cdilobs.
D

radgan Cem garda aravin hyavs, arc megzuri da arc dasayrdeni... gard-
auvali marcxis molodinSi aRar msayvedurobs da memudareba, is gadavu-
vado. mxurvale locvebs, rasac mokvdavni SiSis dros zeciur Zalebs
SesTxoven, is Cemdami aRavlens. Tqven ra, gindaT es arafrad Cavagdo
da Tavad davangrio is kerpi, Cemgan rom Seqmna? misi dacemis dasaCqar-
eblad gamoviyeno Zala, romlisganac is daxmarebas elis? siyvarulsa
da patiosnebas Soris gamarTul am gulisSemZvrel omze dakvirvebisTvis
dro mainc momeciT.
rogor fiqrobT, msgavsi sanaxaoba cxovrebaSi nakleb Sesaqcevia, vidre
TeatrSi, romlis sayurebladac ase miiCqariT da mxurvale taSs ukravT?
aki aRtacebiT ismenT xolme nazi da umwikvlo arsebis grZnobebis ambavs,

135
romelsac nanatri bednierebis eSinia. maSinac ki ebrZvis mas, roca icis,
rom winaaRmdegobisTvis Zala ar eyofa. gana erTi-orad Zvirfasi ar
aris es grZnobebi imisTvis, vinc isini gaaRviZa? swored aseT netareb-
as mTavazobs yoveldRe es RvTaebrivi qali. Tqven ki msayvedurobT,
ratom tkbebiT am neqtariTo! merwmuneT, Sors ar aris is dRe, roca
damarcxebuli da damcirebuli, CemTvis erT Cveulebriv qalad iqceva.
ho, marTla, am qalze weram ise Semiyolia, sul damaviwyda, rom masze
saubars TqvenTan ar vapirebdi. ar vici, ra Zala mizidavs, ra Zala
mabrunebs misken maSinac ki, roca Seuracxyofas vayeneb, Sors Cvengan
saxifaTo fiqrebi am qalze!
axla ufro samxiarulo ambavi unda gamcnoT. saqme im gogonas exeba,

PY
Tqven rom meurveobdiT da romlis meurveobac axla me damavaleT. imedi
maqvs, ukmayofilo ar darCebiT.
ukve ramdenime dRea Cemi nazi wmindani ukeT mepyroba, amitom zed
aRar vyvebi. amasobaSi aRmovaCine, rom patara volanJi marTlac Zalian
lamazia. danseniviT misi Seyvareba sisulele iqneba. SesaZloa arc me

CO
viqcevi Wkvianurad, roca ar vcdilob misiT Tavi Seviqcio, riskenac
Cemi simartovec mibiZgebs. urigo ar iqneba, Tu am gogonaze zrunvis
safasurad sakuTar Tavsac vasiamovneb. sxva ara iyos ra, gamaxsenda,
rom Tqven maSin mTavazobdiT sesils, sanam danseni dauaxlovdeboda.
vfiqrob, ufleba maqvs am sikeTeze, romelsac danseni Cemi uaris Semdeg
daepatrona. am turfa patara gogucunam kokori tuCebiT, bavSvuri ieriTa
da Tavis mouqnelobiTac ki damarwmuna, rom sworad vmsjelob. ase rom,
'T
gadavwyvite am daskvnebis Sesabamisad memoqmeda da Cemi wamowyeba warma-
tebiT davagvirgvine.
albaT, erTi suli gaqvT gaigoT, ra xerxiT SevZeli ase swrafad esoden
sanukvari mijnuris adgilis dakaveba an misi asakisa da gamoucdelobis
N

gamoyenebiT misi cdunebis ra gzas mivageni. damSviddiT, araviTari cdu-


nebisTvis ar mimimarTavs. Tu Tqven Tqveni sqesisTvis damaxasiaTebel
eSmakobas mimarTeT da warmatebas am gziT miaRwieT, me mamakacis auci-
O

lebeli uflebebi davibrune da ZaliT davimorCile. darwmunebulma,


rom msxverpls maxeSi maSinve gavabamdi, eSmakoba mxolod misaaxlov-
eblad vixmare, Tumca amas eSmakoba arc hqvia.
D

saamisod is pirvelive werili gamoviyene, dansenim sesilisTvis rom


gadmomca. Sevatyobine ra gogonas ambavi, Cven Soris daTqmuli niSnis
mixedviT, baraTis gadacemas sulac ar vCqarobdi; movimizeze, viTom
Sesaferis dros ver vpoulobdi. Cem mier gamowveul mouTmenlobas vi-
Tom vuTanagrZnobdi. jer gavaborote, Semdeg gamosavali SevTavaze.
gogonas oTaxis erTi kari derefanSi gamodis. cxadia, oTaxis gasaRebi
dedam waiRo, arada, es gasaRebi erTi-ori saaTiT rogorme unda momex-
elTebina, rom misi msgavsi meSovna. maSin mimowera, Sexvedrebi Tu Ramis
paemnebi ufro mosaxerxebeli da realuri xdeboda. magram iciT, ra
moxda? bavSvs gambedaoba ar eyo, SeeSinda da uari Tqva. sxva Cems
adgilas sasowarkveTas miecemoda. me ki amiT ufro met siamovnebas

136
viRebdi. dansenis werili gavugzavne da ise ostaturad avwuwundi am
uaris gamo, rom Cvenma windauxedavma Tayvanismcemelma iqamde ar moi-
svena, sanam Tavisi mSiSara satrfo Cemi moTxovnis Sesrulebasa da
Cemdami ndobaSi ar daarwmuna.
gamogitydebiT, Zalian msiamovnebda, rom axalgazrda kacs rols gavuc-
vlidi da ise movimsaxurebdi, rogor samsaxursac is Cemgan eloda. es
tkbobas miorkecebda. amgvarad, rogorc ki nanatri gasaRebi xelT vigde,
vcdilobdi, rac SeiZleba male gamomeyenebina. es guSin RamiT moxda.
roca davrwmundi, saxlSi simSvide sufevda, mbJutavi lampiT xelSi, Cac-
muli, rogorc amas dro da viTareba moiTxovda, Tqveni gogonas sanax-
avad pirvelad gaveSure. yvelaferi ise Sevamzade (misive daxmarebiT),

PY
rom uxmaurod Sevsuliyavi. is-is iyo Tavisi asakisTvis damaxasiaTebeli
Rrma da uSfoTveli ZiliT CasZineboda. ise mivedi mis sawolamde, ar
gaRviZebia. jer vifiqre, maSinve xom ar gadavsuliyavi Setevaze, raTa
gogonas sizmrad mieRo yovelive, magram moulodnelobam ar SeaSinos
da xmauri ar atexos-meTqi, vamjobine mZinare mzeTunaxavi frTxilad

CO
gameRviZebina. avicdine misi kivilic, rac yvelaze metad maSinebda.
moulodnelobisgan gaognebuli da SeSinebuli davaSoSmine da, radgan
masTan sabaasod ar viyavi misuli, Tavs raRac-raRacebis neba miveci. ra
Tqma unda, monasterSi aravin auxsnida, rom siwmindesa da umankoebas
bevri Casafrebuli mteri hyavs, rom ubiwoebas dacva sWirdeba. radgan
sesili mTeli ZaliT cdilobda kocna aecdina, sxva danarCenze aRar
uzrunvia. hoda, gana am SemTxveviT ar unda mesargebla? mec taqtika
'T
Sevcvale da brZolis velze Cemi pozicia davikave. maSin ki lamis orive
daviRupeT. gogonas Tavzari daeca, yvirili undoda _ sabednierod, cre-
mlebma misi xma CaaxSo, Tan zaris zonars swvda dasarekad, magram xeli
droze davuWire.
N

,,ras apirebT? _ vuTxari maSin, _ samudamod gindaT Tavi daiRupoT?


Tumca me ra, SeyareT qveyana, vis daarwmunebT, rom aq Tqveni surviliT
ar movedi? an vis SeeZlo Tu ara Tqven, Cemi aq Semoyvana, vis unda
O

moeca Tu ara Tqven, es gasaRebi? Tu imas moyvebiT, ra mizniT momeciT


gasaRebi?~ am mokle axsna-ganmartebam arc tkivili gauyuCa, arc aRSfo-
Teba gaunela, magram morCili ki gaxda. ar vici, viyavi Tu ara mWevr-
D

metyveli, yovel SemTxvevaSi, azrebi xelebis qneviT ar gamomixatavs,


an ra oratorobazea laparaki, roca cali xeli moZaladeobisTvis gaqvs
SemarTuli, cali ki siyvarulisTvis? Tu Cem mdgomareobas naTlad warmo-
idgenT, dameTanxmebiT, rom Setevaze gadasvlisTvis ukeTes dros verc
SevarCevdi. magram, me xom araferi gamegeba, rogorc Tqven aRiarebT,
pansionis miamit aRsazrdelsac ki Rlapi vgonivar.
hoda, es miamiti aRsazrdeli sasowarkveTam moicva, magram mixvda,
raRac-raRacebze unda damTanxmeboda. CemTan mudaram rom ar gaWra,
iZulebuli gaxda, Tavisi mosazrebebi eTqva. iqneb, ggoniaT Cemi esoden
mniSvnelovani pozicia iolad davTme? erTi kocnisTvis yvelafers Sev-
pirdi. isic unda iTqvas, kocna rom davtyue, piroba ar Semisrulebia. am

137
saqciels safuZvliani gamarTlebac hqonda. unda gadagvewyvita, me
mekocna Tu mas. karga xnis vaWrobis Semdeg SevTanxmdiT, me unda mekocna.
maSin misi orive gaubedavi mklavi tanze SemoviWde da mTeli siyvaruliT
mivizide. Cemi nazi ambori ise miiRo, ukeTess siyvarulis drosac ver
inatrebda kaci.
misi aseTi gulisxmiereba unda damefasebina da mec Txovna Sevusrule.
xeli movaSore, magram, ar vici, rogor aRmovCndi mis adgilze. ggoniaT,
sificxe wamekida da avmoqmeddi, ara? piriqiT, neli qmedeba varCie.
roca rwmundebi, rom mizans aRwev, siCqare raRa saWiroa?
xumroba iqiT iyos da, marTlac mqonda survili erTxel mainc mimede-
vnebina Tvali SemTxveviTobis yovlisSemZleobisTvis. davrwmundi, rom

PY
mis Zalas gareSe daxmareba ar sWirdeboda. man sZlia siyvaruls, ubiwoba
da kdemamosileba rom hqonda saZirkvlad. rac mTavaria, mas mxars uma-
grebda Cemgan gamowveuli sibraze. SemTxveviToba marto ibrZoda, sul
gverdiT idga, ar ikargeboda. siyvaruli ki sadRac Sors iyo.
dakvirveba rom gameadvilebina, vieSmake da Zalas mxolod maSin vxma-

CO
robdi, roca aucilebeli iyo. Tu Cemi turfa metoqe Cems daTmobas boro-
tad iyenebda da gasxltomas Seecdeboda, isev im SiSis wyalobiT vaiZuleb-
di damorCilebas, risi sasurveli Sedegebic ukve virwmune. raRa bevri
gavagrZelo, naz mijnurs gadaaviwyda Tavisi fici, jer daTmobaze wavida,
mere ki Tanxmobaze. Tumca, am wuTis Semdeg sayvedurebis Tu cremlebis
niaRvari ar Semwydara. ar vici, namdvili iyo es Tu moCvenebiTi, magram,
rogorc xSirad xdeba xolme, roca marTla hqonda tirilis mizezi, swo-
'T
red maSin gayuCda. amgvarad, sisustes sayveduri mosdevda, sayvedurs _
sisute. bolos da bolos, friad kmayofilebi davSordiT erTmaneTs da
momaval Sexvedraze SevTanxmdiT.
daqanculi da RamenaTevi oTaxSi mxolod gaTenebisas davbrundi, Tumca
N

daRlilobac da uZilobac davZlie, raTa dilis sauzmisTvis mimeswro.


saocrad miyvars xolme imis naxva, rogor gamoiyureba qali am ambis
meore dRes. unda genaxaT, ra sanaxavi iyo sesili! rogor uWirda siar-
O

uli! ra dabneuli mixra-moxra hqonda! uZilobiT amoSavebuli didroni


Tvalebi Zirs daexara, mrgvali saxe CamogrZeleboda. RmerTmani, sacqer-
lad Rirda. am SesamCnevma cvlilebam dedamisic ki SeaSfoTa da axla
D

pirvelad dautkba! Tavs dastrialebda prezidentis meuRlec, romelic


aseT zrunvas mxolod sesxad Tu gaiRebs. dadgeba dRe, roca sesxi ukan
daubrundeba, arc es dRe gaxlavT Sors.
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro.
...is sasaxlidan, 1 oqtomberi, 17**

97-e werili
markiza de merteis sesili volanJisgan
RmerTo Cemo, rom icodeT, madam, ra dardi mawevs gulze! ra ubeduri
var! vin gamiqarvebs im naRvels, vin damarigebs gonebaareulsa da afo-
riaqebuls? es musie de valmoni... danseni! ara, dansenize fiqri sasowa-

138
rkveTaSi magdebs... ar vici, ra gzas davadge, rogor mogiyveT? lamisaa,
guli gamiskdes... vinmes xom unda vuTxra, magram vis _ Tu ara Tqven?
mxolod Tqven gendobiT. Cemdami Zalian keTili xarT, magram axla si-
keTisTvis nu gairjebiT. Rirsi ar var! ufro metic, Tavad ar minda
Cemze izrunoT. dRes yvela Tavs damtrialebda... aman ufro damtanja. o,
rom icodeT, rogor mawuxebs Cem garSemo es daumsaxurebeli fusfusi!
piriqiT, damtuqseT, ufro damtuqseT, damnaSave var da imitom. mere ki
miSveleT, damarigeT, rogor moviqce, Torem es dardi gadamiyolebs.
maS, icodeT, rom... xom amCnevT, xeli rogor mikankalebs, weras veRar
vaxerxeb. vgrZnob, saxeze almuri medeba... Zalianac kargi, sircxvilma
unda gamawiTlos, magram unda davZlio, dae, es pirveli sasjeli iyos

PY
Cemi danaSaulis. ho, yvelafers mogiyvebiT.
hoda, icodeT, musie de valmonma, musie dansenis werilebi rom mohqo-
nda CemTvis, erT dRes ganmicxada, es saqme metismetad miZneldebao da
Cemi oTaxis gasaRebi mTxova. Tavidan am moTxovnas ar daveTanxme. maSin
man dansenis miswera da manac igive momTxova. xom iciT, ra Znelia

CO
CemTvis uari vuTxra mas, miT umetes, Cven erTmaneTs veRar vxvdebiT da
Tavs isedac ubedurad grZnobs. iZulebuli gavxdi amaze davTanxmebul-
iyavi, ver gaviTvaliswine is safrTxe, rac Turme meloda.
guSin musie de valmonma is gasaRebi gamoiyena, Cems oTaxSi Semovida
da mZinares Tavze damadga. es imdenad moulodneli iyo, roca gamaRviZa,
SemeSinda. magram xmaze rom vicani, aRar damiyviria. mere isic vifiqre,
iqneb dansenis werili momitana-meTqi, Turme sulac ar yofila ase.
'T
cota xnis Semdeg kocna momindoma, ra Tqma unda, Tavs vicavdi, magram
ise swrafad moaxerxa... geficebiT, amaze rogor davTanxmdebodi... mere
isev kocna dami pira... isev davuTme, ra unda meqna? yvirili davapire,
magram, jer erTi Zala ar meyo, meorec, gamafrTxila, Tu vinme movidoda,
N

me damadanaSaulebda. marTlac, vin ar daujerebda, roca Cemi gasaRebi


hqonda. mere aRar momeSva, meoredac momindoma kocna. hoda, ar vici, ra
kocna iyo aseTi, mTel tanSi damiara. mere ufro uaresi damemarTa,
O

vidre pirvelad. aba, ra giTxraT, vici es danaSaulia. mere... gevedrebiT,


nuRar maTqmevinebT danarCens. amqveynad Cemze ubeduri aravinaa.
ise gabedulad ver davicavi Tavi, rogorc SemeZlo. es yvelaze metad
D

miklavs guls da movale var Tqvenc giTxraT. ar vici, rogor moxda es


yvelaferi. ra Tqma unda, sulac ar miyvars musie de valmoni, piriqiT,
da mainc, iyo wuTebi, TiTqos miyvarda... xom mimixvdiT... me mainc viZaxdi
,,ara,~ ,,ara~-meTqi, magram vgrZnobdi, imas ar vakeTebdi, rasac vambobdi.
es yvelaferi TiTqos Cemdauneburad xdeboda. isic gaiTvaliswineT, ro-
gori aforiaqebuli viyavi! ra Zneli yofila aseT dros Tavdacva! Turme
gamocdilebaa saWiro! Tan musie de valmoni ise gelaparakeba, ar ici,
ra upasuxo.
damijerebT, rom wavida, TiTqos gulic damwyda da iseTi unebisyofoba
gamoviCine, daveTanxme _ saRamosac mosuliyo. es saqcieli kidev ufro
miklavs guls, vidre sxva danarCeni.

139
miuxedavad amisa, sityvas gaZlevT, CemTan ar SemovuSveb. oTaxidan
gasulic ar iyo, mivxvdi, piroba ar unda mimeca. mTeli Rame vtirodi.
yvelaze metad dansenis gamo vitanjebodi! rogorc ki masze davfiqrde-
bodi, tirils ver vikavebdi, cremlebi maxrCobda, arada, rogor ar
mefiqra... axlac, xom xedavT, werili cremlebma damisvela. ra damamSv-
idebs Tundac mis gamo... hoda, qanci sul gamomelia, magram mTeli Rame
mainc TeTrad gavaTene. am diliT sarkeSi Cavixede da Cemi Tavis SemeS-
inda, Zalian Sevicvale. dedaCemma maSinve SeamCnia es da mkiTxa, ra
mogividao; me maSinve avtirdi. megona, gamijavrdeboda da amiT cota
mainc momeSveboda gulze, magram piriqiT, tkbilad damelaparaka. me ki
mis alerss sulac ar vimsaxurebdi. miTxra, nu xar aseTi Sewuxebulio!

PY
man xom ar icoda Cemi mwuxarebisa da avadmyofobis mizezi! zogjer
sicocxlec aRar minda; Tavi veRar Sevikave, dedas gulSi Cavexute da
vuTxari: ,,deda, rom icode, ra ubeduria Tqveni Svili!~ manac ver Seikava
cremlebi. Tumca Cems mwuxarebas araferi eSvela, piriqiT, ufro Semomaw-
va gulze. kidev kargi, Cemi guneba-ganwyobis mizezi ar mkiTxa, Torem ra
unda mepasuxa?

CO
gemudarebiT, madam, nuRar daayovnebT pasuxs. momwereT, rogor moviqce;
dardma ise gamaogna, fiqric aRar SemiZlia. werili musie de valmonis
saSualebiT gadmomeciT. gemudarebiT, Tu masac miswerT, nu etyviT, rac
mogwereT. pativi maqvs, madam, Tqveni umorCilesi msaxuri viyo... miWirs
am werils xeli movawero.
***is sasaxlidan, 1 oqtomberi, 17**
'T
98-e werili
markiza de merteis madam de volanJisgan
arc Tu ise didi xania, Cemo lamazo megobaro, survili gqondaT rCeva-
N

darigeba momeca da damemSvidebineT. axla me var Tqvens dReSi. iseTive


TxovniT mogmarTavT, rogoric Tqven gqondaT Cemdami. marTali giTxraT,
Zalze Sewuxebuli var; albaT, ise ver moviqeci, ubedureba rom amecdina.
O

am mRelvarebis mizezi Cemi gogonaa. sofelSi gamgzavrebis Semdeg


vamCnev, saxeze mwuxareba ar scildeba. misi aseTi saqcieli CemTvis arc
Tu ise moulodneli iyo da amitomac saWirod CavTvale simkacre gamome-
D

Cina. imedi mqonda, Tvali Tvals moSordeboda da Cems Svils gulze


gadaeyreboda, male moinelebda siyvaruls, romelic ufro bavSvuri
gataceba iyo, vidre WeSmariti grZnoba. araferi gamomdis, verc gamosa-
vals vxedav. vamCnev, ufro da ufro eZaleba sevda. vSiSob, janmrTeloba
ar Seeryes. es ramdenime dRea, saocrad Seicvala. guSin ki iseTi Tavzari
damca, yvela SeaSina.
vici, ar aris karg dReSi. amas isic adasturebs, rom CemTan daaxloebas
cdilobs. guSin diliT ubralod vkiTxe, avad xom ar xar-meTqi. pasuxad
gulSi Camekra da miTxra, Zalze, Zalze ubeduri varo. mere qviTini
daiwyo. o, rom icodeT, ra satanjveli gamiCina Cemma Svilma. amis Sem-
yures cremlebi momeria da maSinve Sevbrundi, rom ar SeemCnia. kidev

140
kargi, mivxvdi, SekiTxvis dro ar iyo, verc man gabeda xmis amoReba. an
Tqma rad undoda, isedac cxadia, es yvelaferi im avbediTi siyvarulis
bralia, bolos rom uRebs.
Tu ase gagrZelda, ra gzas davadge, ar vici. Svils xom ar gavaubedureb?
ra deda viqnebi, Tu mis yvelaze karg Tvisebebs _ mgrZnobiarobasa da
erTgulebas mis dasaTrgunad gamoviyeneb? iqneb Cavikla deduri grZnoba,
Svilebis bednierebas rom emsaxureba, Tu sakuTar Tavs sisusted CavuTv-
li imas, rac dedis wmidaTawminda movaleobaa, da sesils vaiZuleb arCev-
ani Cemi surviliT gaakeTos? mere sad gaveqce damRupvel Sedegebs?
gana marTebulia, dedam is uflebebi gamoiyenos, Svils rom gaaubedurebs
an danaSauls Caadeninebs?

PY
Cemo megobaro, iseT saqciels ar Caviden, sxvam rom gamkicxos. ra
Tqma unda, Cemi gamocdilebis imediT, SemeZlo Cemi Svilis arCevani
Tavad gadamewyvita. amiT Cemi uflebebiT ki ar visargeblebdi, Svilis
mimarT movaleobas Sevasrulebdi. magram am movaleobas maSinac vuRala-
tebdi, Tu sesils im miswrafebas CavuxSobdi, ris Casaxvasac xeli ver

CO
SevuSale da ris siRrmesa Tu xangrZlivobas me da Cemi Svili ver gan-
vsazRvravT. ara, imas ver Seveguebi, sesili erTs gahyves colad, meore
ki uyvardes. sjobs uflebebi davTmo, vidre misi patiosneba gavwiro.
imaze ukeTess verafers gavakeTeb, Tu musie Jerkurs pirobas davurRvev.
es-esaa mogaxseneT Cemi mosazrebebi, romlebic, vfiqrob, Cem mier daT-
qmul pirobas gadaswonian. ufro metic, iseTi mdgomareoba Seiqmna,
pirobis Sesruleba Ralatsac niSnavs. marTalia, Cemi Svilis saidumlo
'T
unda Sevinaxo, magram es ar niSnavs borotad gamoviyeno musie Jerkuris
ndoba, man xom araferi icis. amitom ise moviqcevi, rogorc is moiqceoda,
saqmis viTareba rom scodnoda. vuRalato kacs, vinc mendo, meore dedad
mimiCnia, me ki sicrue vikadro da misi momavali bavSvebis dedad Cemi
N

Svili SevurCio? ra vqna, ar SemiZlia am WeSmaritebaze Tvalis daxuWva.


ver aRgiwerT, ra sagonebelSi var.
im SiSismomgvrel ubedurebas Tu Cemi Svilis SesaZlebel bednierebas
O

Sevadareb, romelic iqneb ewvios, Tu Tavisi gulis rCeuls gahyveba, Tu


colqmruli urTierToba mxolod movaleobad ki ar moeCveneba, siamov-
basac mianiWebs, siZec kmayofili darCeba Tavisi arCevaniT. erTmaneTis
D

bedniereba orives gaaxarebs. xolo Tu isini bednierebi iqnebian, me


sxva raRa minda. gana aseTi momavali fuW mosazrebebs unda Seewiros?
maS, ra mayovnebs? mxolod erTi ram _ angariSianoba. Cemi Svili mdid-
aria, rad unda gaekidos qonebas da msxverplad Seewiros mas?
geTanxmebiT, musie Jerkuri, albaT, saukeTeso sasiZoa. gamogitydebiT,
Zalze kmayofili gaxldiT, arCevani Cems sesilze rom SeaCera, magram
STamomavlobiTa Tu pirovnuli TvisebebiT mas, arc danseni CamorCeba.
musie JerkurTan SedarebiT upiratesobac gaaCnia, radgan mas uyvars da
isic uyvarT. marTalia, mdidari ar aris, magram Cemi Svilis simdidre
gana orives ar gaswvdeba? Tu sesils unda Tavisi qoneba sayvarel kacs
uwilados, dae, asec iyos!

141
angarebaze agebul qorwinebebs, sadac erTmaneTisadmi ltolva ar
arsebobs, gamarTlebulad miiCneven. aseTi qorwinebani SesaZloa sxva
mxriv marTlac Sesaferisi iyos garda meuRleTa gemovnebisa da xasia-
Tebisa. gana aseTi dawyvileba aurzaurisa da usiamovnebis mizezi sul
ufro da ufro xSirad ar xdeba? ar unda avCqarde. samagierod, dros
movigeb, rom Svili Seviswavlo, romelsac Turme arc ki vicnobdi. ar
moveridebi wyenasac, Tuki amis wyalobiT bednieri iqneba. magram ver
vbedav, gavrisko da Cems Svils samudamo sasowarkveTa varguno.
ai, Cemo Zvirfaso megobaro, ra fiqrebi mtanjavs da raze viTxov Tqvens
rCeva-darigebas. es usiamovno sakiTxebi swored rom ewinaaRmdegeba
Tqvens mxiarul xasiaTs, arc Tqvens asaks Seefereba, magram Tqvenma

PY
gonierebam asaks bevrad gauswro! Tanac Tqven keTilgonierebas Cemdami
megobruli damokidebulebac Seuwyobs xels. darwmunebuli var daxmar-
ebaze uars ar metyviT da imeds ar gamicruebT.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, Cemi wrfeli grZnobebis gwamdeT.
***is sasaxlidan, 2 oqtomberi, 17**

99-e werili
CO
markiza de merteis vikont de valmonisgan
iseTi araferi xdeba, Cemo mSveniero megobaro, patar-patara SemTxv-
evebis garda, romelnic mxolod Tvals axareben, Torem winsvlis piri
ar uCanT. ase rom, moTmineba gmarTebT, Tanac didi moTmineba. prezide-
ntis meuRle ar Cqarobs, Tqveni gogona ki ukan ixevs, rac kidev ufro
'T
uaresia. ras izam! imdeni Wkua ki myofnis, am wvrilmani ambebiT gaverTo.
marTali giTxraT, aqaur yofasTan Segueba ar miWirs. metsac getyviT,
Cemi moxucis mosawyen saxlSi ar mwyindeba. gana ra maklia aq? xan
netarebiT var savse, xan gariyuli, xan eWvi miRrRnis guls, xan imediT
N

vivsebi! did scenaze amaze meti viTom ra xdeba? mayureblebs gulisxmobT?


moicadeT, isinic gaCndebian. mere ra, Tu Cems garja-saqmianobas ver
xedaven, erTianad damTavrebul saqmes warvudgen. aRtaceba da taSiskvra
O

maSin naxeT! diax, diax, taSs damikraven, radgan winaswar SemiZlia Cemi
ukarebas damarcxebis dro davTqva. dRes saRamos Seveswari saTnoeba
suls rogor Rafavda. mis nacvlad sinaziT savse uZlureba izeimebs.
D

Cvens uaxloes Sexvedramde mosaxdeni unda moxdes. mesmis kidec, rogor


miyiJinebT, aseTi pativmoyvare rom var da gamarjvebas winaswar vzeimob,
winaswar vikvexni! damSviddiT, damSviddiT, Cemo kargo! mokrZaleba
rom dagimtkicoT, im ambavs mogiyvebiT Cemi marcxiT rom daiwyo. marTali
giTxraT, Tqveni meurveobis qveS myofi gogona metismetad sasacilo
vinmea. namdvili bavSvia da bavSvuradac unda moeqce kaci _ kuTxeSi
daayeno, rogorc imsaxurebs. warmoidgineT, rac Cven Soris guSinwin
moxda da megobrulad davSordiT, amis Semdeg mivdivar masTan daTqmul
dros da ras vxedav, kari Signidan ar Cauketavs? ras ityviT am saqcielze?
ki batono, winadRiT msgavsi bavSvuri saqcieli gasagebia, magram meore
dRes? sasaciloa pirdapir da sxva araferi. Tumca maSin sulac ar meci-

142
neboda. arasodes migrZvnia xasiaTis simtkice ise, rogorc maSin. cxadia,
paemanze didad ar mimiwevda guli, ubralod Cveulebas ver gaveqceodi.
Cemi sareceli im wuTSi yvelafers merCivna da guldawyvetilmac davt-
ove. magram winaaRmdegoba vigrZeni Tu ara, misi gadalaxvis survili
erTi-orad gamezarda. Tavs damcirebulad kidev imitom miviCnevdi, rom
bavSvma gamacura. amitomac gabrazebulma iqauroba davtove. raki gadavw-
yvite im sulelTan saqme aRar mqonoda, naucbaTevad werili davuwere,
sadac mis saqciels Sesaferis Sefasebas vaZlevdi. baraTis gadacemas
diliT vapirebdi, magram, rogorc ityvian, sibrZne diliT modiso, ami-
tomac swored am dros mivxvdi, arCevani ar mqonda da es gogona xelidan
ar unda gameSva. mokled, is sastiki werili davxie. bevri vifiqre da im

PY
daskvnamde mivedi, rom ufleba ar mqonda Tavgadasavali ise damesru-
lebina, xelT araferi SemrCenoda da misi mTavari gmiri ar gamenadgur-
ebina. xedavT, sad mivyavarT pirvel gulisTqmas! bednieria is, Cemo
mSveniero megobaro, vinc TqvensaviT icis, rom mas ar unda ahyves. erTi
sityviT, SurisZieba gadavifiqre. es msxverpli Jerkuris mimarT Tqveni
zraxvebis gamo gaviRe.

CO
axla ki, raki sibrazem gadamiara, Tqveni gogonas saqcieli sasacilo-
dac ar myofnis. xumroba iqiT iyos, amiT ras moigebs? gaugebaria, Rmer-
Tmani! Tu amas Tavdasacavad akeTebs, raRa drosia! erT dResac mouwevs
es saidumlo amixsnas! erTi suli maqvs gavigo, ra xdeba. iqneb amis
mizezi sulac TaRliTobaa. gamogitydebiT, SeiZleba asec iyos. man xom
jer ar icis, rom siyvarulis isrebs, iseve rogorc aqilevsis Subs, Tan
'T
axlavs im WrilobaTa malamoc, TviTon rom miayenes. raxan mTeli dRe
moRuSuli iyo, Tavs davdeb, sinanuli daeufla... ho, raRac keTilzneobis
msgavsi... magasRa aklda es sikeTe... iqneb sjobs, is im erTaderTi qalis
wilad datovos, vinc amqveynad saamisod gaCenila, visac SeuZlia igi
N

daamSvenos da gaiZulos Seiyvaro!..


mapatieT, Cemo mSveniero megobaro, magram swored am saRamos madam
de turvelsa da Cem Soris iseTi ambavi moxda, romlis Sesaxebac unda
O

mogaxsenoT. jerac ver davwynardi. Tavs Zala unda davatano, rom mis
mier moxdenili STabeWdilebebidan gamovide. TqvenTvis werilis mowera
amitom gadavwyvite. es pirveli wuTi unda mapatioT.
D

ukve radenime dRea, madam de turvelma da me Cveni grZnobebi gavarkv-


ieT. erTmaneTSi mxolod sityvebis gamo vkamaTobT. marTalia, Cem siy-
varuls kvlav megobrobiT pasuxobs, magram es pirobiTi ena ZiriTad
arss rodi cvlis. Cveni urTierToba ase rom gagrZeldes, gindac mogv-
ianebiT, mizans mainc mivaRwev. Cems gamgzavrebaze aRarafers ambobs.
vcdilob Cveni yoveldRiuri SexvedrebisTvis gzebi veZebo. Tavis mxriv
isic cdilobs, Sexvedris SemTxveva xelidan ar gauSvas.
seirnobis dros cota xniT vxvdebiT xolme. dRes saSineli amindi iyo.
mec imedi gadamewura, amitom gaRizianebuli viyavi. verc warmomedgina,
uamindoba saqmes Cem sasikeTod Tu Semoabrunebda. cudi amindis gamo,
sufridan aviSaleT Tu ara, banqos TamaSi daviwyeT. radgan didi moTa-

143
maSe ar gaxlavarT da aucilebeli ar iyo iq vyofiliyavi, Cemi oTaxisken
gavwie. gadavwyvite, erTi xelis damTavrebas davlodebodi, sxva mizani
ar mqonda. is iyo sastumro oTaxSi SekrebilebTan vbrundebodi, rom
es lamazi qali davinaxe. TavisTan apirebda Sesvlas. ar vici, windauxed-
aobiT mouvida Tu sisustem sZlia, nazi xmiT mkiTxa: ,,saiT gagiweviaT?
sastumro oTaxSi aRaravinaa...~ metic ar mindoda, masTan Sesvlas Sevec-
ade. ar megona, Tu yvelaferi ase iolad moxerxdeboda. sifrTxile gamov-
iCine da saubari karidanve daviwye, Tanac sakmaod arafrismTqmeli.
magram CamovsxediT Tu ara, CemTvis mniSvnelovan Temaze gadavedi, anu
megobrisadmi Cems siyvarulze. pirvelive pasuxi, ubralo, magram sakmaod
gamomxatveli momeCvena. ,,o, gTxovT, nu daviwyebT aq amaze laparaks,~

PY
miTxra da akankalda. sabralo qali winaswar grZnobs, rom ganwirulia.
ise ki arc unda SeSineboda. am bolo dros davrwmundi, dRes Tu xval
warmatebas mivaRwev. Tan imasac vamCnev, es unayofo brZola mas rogor
asustebs, amitom gadavwyvite sakuTar Zalebs gavfrTxilebodi, sanam
araqaTgamoclili ar damnebdeboda. xom xvdebiT, sruli gamarjveba mWi-

CO
rdeba da sulac ar msurs SemTxvevaze viyo damokidebuli. yvelaferi
gegmis mixedviT midioda; misgan rom ar gadamexvia da bevric ar mewvala,
kvlav davubrundi sityvas _ siyvaruls _ romelsac jiutad uarobda.
darwmunebuli, rom Cemi gznebareba sakmaod damajerebeli iyo, ufro
nazad laparaki vcade. uari aRar mabrazebda, ubralod, mwyinda. nuTu
Cemi saTuTi megobari saWirod ar Tvlida, odnav mainc venugeSebine?
hoda, Cems sanugeSeblad misi xeli Cems xelSi Seyovnda. lamazi tani
'T
Cems mklavebs dayrdnoboda. erTmaneTTan Zalian axlos movxvdiT. al-
baT, SegimCneviaT, rac xdeba xolme aseT viTarebaSi _ Tavdacva nel-
nela sustdeba, Txovnasa da uars Soris manZili mcirdeba, Tavi gverdzea
mibrunebuli, mzera _ daxrili, sityvebi iSviaTdeba, susti, nawyvet-naw-
N

yveti xdeba. es didebuli niSnebi araorazrovnad migvaniSnebs, rom suli


Tanaxmaa, magram gonebas daTmoba jerac uWirs. Cemi azriT, aseT viTare-
baSi metismetad gadamwyveti moqmedeba saxifaToa. aseT modunebas neta-
O

reba axlavs, saidanac gamosvla gaRizianebis gareSe SeuZlebelia, rac


Tavdacvas aZlierebs.
am SemTxvevaSi sifrTxile aucilebeli iyo, raTa Tavidan amecilebina
D

Cemi nazi, meocnebe qalis SiSi, romelic SeiZleba am Tavdaviwyebas


gamoewvia. aRiarebas ki viTxovdi misgan, magram sulac ar mindoda, es
yvelaferi sityviT Tqmuliyo. CemTvis erTi Semoxedvac sakmarisi iqne-
boda; erTi Semoxedva da Cems bednierebas aRaraferi aklda.
Cemo kargo, man Tavisi lamazi Tvalebi momapyro da RvTiurma bagem
warmoTqva kidec: ,,ho, ho, me...~ magram uceb mzera Cauqra, xma Cauwyda da
es saTayvanebeli qali gulSi Camekra. is iyo xeli movxvie, rom akankal-
ebulma Tavi gaiTavisufla. gaognebulma xelebi cisken aRapyro da war-
moTqva: ,,RmerTo, Sen miSvele.~ mere uceb muxlebze daemxo Cemgan aTi
nabijis daSorebiT. mesmoda, rogor gulamoskvniT tiroda. misaSveleb-
lad mivuaxlovdi, man ki xelebi damiWira, cremlebiT daminama, muxlebzec

144
Semomxvia, Tan gaiZaxoda _ ,,ho, Tqven unda mixsnaT! vici, ar gindaT Cemi
sikvdili, damanebeT Tavi, miSveleT rame, iwameT RmerTi, damexseniT!~
am gaugebar winadadebebs qviTiniT Zlivs warmoTqvamda, Tan iseTi ZaliT
veWire, adgilidan veRar viZrodi. Rone movikribe da xelSi aviyvane.
imave wuTs tirili Sewyvita, sityva aRar uTqvams, magram xel-fexi gauSeS-
da da krunCxvam mouara.
gamogitydebiT, ise avReldi, ase Tu ise, miveSvele, mere, rogorc TviTon
mTxovda, davtove. sworedac moviqeci. TiTqmis mosalocad maqvs saqme.
megona, rogorc siyvarulis pirveli axsnis Semdeg, axlac saRamos ar
gamoCndeboda. magram rva saaTic ar iqneboda, sastumro oTaxSi Camovida
da gviTxra, cudad vgrZnobdi Tavso. saxe gatanjuli hqonda, xma _ misus-

PY
tebuli, moZraoba _ naZaladevi, mzera ki _ alersiani. xSirad gadm-
omxedavda xolme. banqos TamaSze uari Tqva da iZulebuli gavxdi, misi
adgili dameWira. is ki Cem gverdiT Camojda. vaxSamzec uari ganacxada
da sastumro oTaxSi marto darCa. roca ukan davbrundiT, momeCvena,
rom namtiralevi iyo. vkiTxe, Tavs isev cudad xom ar grZnobT-meTqi.

CO
pasuxi ar daayovna: ,,es seni ise iolad ar gadis, rogorc Segeyreba
xolme.~ roca yvela wavid-wamovida, xelkavi SevTavaze. Tavisi oTaxis
karTan xeli Zlierad CamomarTva. es moZraoba uneblie momeCvena. miT
ukeTesi, kidev erTi dasturi masze Cemi Zalauflebisa.
Tavs davdeb, Cemi ukareba axla bedniericaa mosaxdeni rom moxda.
yvela svla gakeTebuli maqvs. miRweulis gamoyenebaRa damrCa. iqneb
axlac, Tqven rom werils gwerT, am netar fiqrebSia, an TavdacvisTvis
'T
axal gegmebs awyobs, magram xom viciT, aseT gegmebs ra elis? rogor
ggoniaT, Cven Sexvedramde ar CaiSleba isini? ra Tqma unda, CaiSleba!
daTmobaze wasvlamde, cota, albaT, gai pranWeba, Tumca rac iqneba, iqneba!
pirveli nabijis gadadgmaa Zneli, Torem mere RvTismosav qalebs verc
N

gaaCereb! maTi siyvaruli namdvil afeTqebas hgavs, winaaRmdegoba ufro


aZlierebs! Cemi RvTismoSiSi ukareba TviTon gamomekideba!
ho, Cemo turfa megobaro, ueWvelad gewveviT, rom danapirebi Segasru-
O

lebinoT. xom ar dagaviwydaT is piroba, Cemi gamarjvebis SemTxvevaSi


rom unda SeasruloT _ Tqvens Sevalies unda uRalatoT? mzad xarT
amisTvis? me ki am Sexvedras ise velodebi, TiTqos pirvelad vxvdebodeT
D

erTmaneTs. radganac gicnobT, es kidev erTi mizezia, Tqvenken vitvode.


simarTlis moyvaruli var da ara TavazianobiT savse fariseveli1
es pirveli Ralati iqneba Cemi mniSvnelovani monapovris winaSe. gpir-
debiT, pirvelsave sababs gamoviyeneb, rom ocdaoTxi saaTiT movwyde
mas. es iqneba misi sasjeli, amdeni xniT rom damaSora Tqvens Tavs.
iciT, es ambavi or Tveze metia grZeldeba. ho, ori Tve da sami dRe
gavida. xvalindeli dRec unda CaiTvalos, radgan xval xdeba, rac xdeba.
magondeba, sami Tve rogor mewinaaRmdegeboda madam de b... aman damarw-
muna, rom arSiy qalebs aSkarad meti Tavdacvis unari aqvT, vidre goroz,
saTno mandilosnebs.
1
volteri, komedia ,,nanini~, grafi dolbanis replika.

145
naxvamdis, Cemo mSveniero, unda dagemSvidoboT, gviania. werilis we-
risas metismetad SeviWeri rolSi, magram es werili xval diliT unda
gamogigzavno, amitomac varCie mesargebla da erTi dRiT adre meuwyebina
Cemi sixaruli.
***is sasaxlidan, 2 oqtomberi, 17** saRamo.

me-100 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
gamacures, miRalates, damRupes, Cemo megobaro! kaci sasowarkveTili
var! madam de turvelma datova aqauroba. ise wavida, amaze araferi
vicodi. Sevswrebodi mainc mis gamgzavrebas. iqneb ar gameSva, mesayved-

PY
ura am ukadrisi Ralatis gamo. Tu ggoniaT, rom uflebas mivcemdi wasul-
iyo? davtovebdi, saamisod Zalis gamoyenebac rom damWirveboda. axla
ra gamovida? megona, Tavi qudSi mqonda da daimedebuls mSvidad meZina.
ho, meZina da uceb mexi dameca. mainc, ratom wavida? qalebisas marTlac
verafers gaigeb.

CO
guSindeli dRe rom maxsendeba! Tundac wuxandeli! is alersiani mzera,
nazi xma, an is, xeli rogor CamomarTva! im dros ki Turme gaqceva
hqonda Cafiqrebuli! qalebo, qalebo! kidev Tqven CivixarT, gvatyuebeno,
roca sinamdvileSi yoveli veragoba, diaxac, Tqvengan modis.
o, ra siamovnebas momgvris SurisZieba! uTuod movZebni am verag qalba-
tons da masze Cems Zalauflebas aRvidgen. Tu am uflebaTa mosapoveblad
siyvaruli sakmarisi aRmoCnda, gana SurisZiebiT ufro mets ar SevZleb?
'T
maSin vnaxav, acaxcaxebuli da cremlmoreuli rogor Camivardeba muxl-
ebSi, momiteveo, metyvis Tavisi yalbi xmiT. me ki ar Sevibraleb!
netav ras akeTebs axla? ras fiqrobs? iqneb uxaria kidec, rom gamaba-
ibura? albaT, rogorc Tavisi sqesis Sexedulebis erTguls, es sixaruli
N

yvelaze did siamovnebad miaCnia. is, rac am sanaqebo saTnoebam ver


SeZlo, eSmakma gonebam martivad moaxerxa. o, ra suleli viyavi! misi
keTilzneobis meSinoda, Turme veragoba myolia Casafrebuli.
O

arada, unda davTrguno Cemi guliswyroma. mxolod imis ufleba maqvs,


sevdianad gamoviyurebode, roca guli risxvas auvsia. iZulebuli var
isev davuCoqo am Tavneba qals, xelidan rom damisxlta. nuTu aseTi
D

damcirebis Rirsi viyavi? Tanac visgan? esoden mokrZalebuli, gamoucde-


li qalisgan. raSi margia, Tu mis gulSi davide bina, siyvarulis cecxli
davunTe, grZnobebi avuforiaqe. albaT, axla Tavi daimSvida da imiT
amayobs, rom gameqca, nacvlad imisa, rom Cemi gamarjvebiT meamaya!
rogor fiqrobT, amas moviTmen? ara, Tqven amas ar ifiqrebT, aseTi
mdabali Sexeduleba ar gaqvT Cemze!
netav ra avi bediswera makavSirebs am qalTan? gamoilia isini, Cems
yuradRebas romEelian? gana amaSi dasarwmuneblad ar iswrafvian? SeiZl-
eba veravin gautoldes Cems ukarebas, magram axal-axal gulTa dapyrobis
survili da axal-axali gamarjvebebi tkbil netarebas ar mpirdeba?
maS, raRad gadavekide imas, romelic verafriT movixelTe, xolo uars

146
veubnebi imaT, romlebic Tavad iltvian Cemken. miTxariT, ratom? ar
vici, magram am ambavs Zalian ganvicdi.
aRarc sixarulia CemTvis, aRarc mosveneba, sanam im qals ar Cavigdeb
xelSi, romelic iseTive gznebiT miyvars, rogoriTac mZuls. albaT,
xvedrs manamde ver Sevurigdebi, vidre misi bedis gamgebeli ar gavxdebi.
maSin ki davmSviddebi da kmayofili davuwyeb cqeras, roca iseTi qariS-
xali daatydeba Tavs, rogoric me damatyda. kidev sxva aTas ubedurebas
gamovunaxav. iyos xan imedianad, xan _ SeSinebuli, xan _ guldajerebuli,
xan ki eWvi RrRnides. siZulvilisgan Seqmnili yvela ubedureba da siy-
varulis Tanmdevi yvela sikeTe igrZnos. am grZnobaTa ganmgebeli ki me
viqnebi. diax, diax, dadgeba es droc! hoi, ra garja melis! hoi, ra axlos

PY
viyavi mizanTan guSin da ra Sors var dRes! rogor mivide axlos? aRar
vici, ra movimoqmedo. vgrZnob, gadawyvetilebis misaRebad simSvidea
saWiro, me ki sisxli miduRs ZarRvebSi.
roca vekiTxebi yvelas, ra moxda, ratom gaemgzavra, anda amixseniT es
ucnauri ambavi-meTqi, yvela gulgrilad mpasuxobs. es tanjvas miorke-

CO
cebs... aravin araferi icis da arc surT icodnen... arc ki axsenebdnen.
diliT, rogorc ki es ambavi Sevityve, madam de rozmondisken gavqandi.
man Tavisi asakisTvis Cveuli sidinjiT mi pasuxa, rom madam de turveli
ver grZnobda Tavs kargad, SeeSinda, uaresad ar gavxdeo, da Sin dabrun-
eba arCiao. aq araferia ucnauri da mec ase moviqceodio, Tqva. viTom
maT Soris saerTo iyos rame! erTs sikvdilis meti araferi darCenia,
meore ki Cemi cxovrebis mTeli sixaruli da tanjvaa.
'T
madam de volanJi, romelic Tavdapirvelad misi Tanamzraxveli megona,
nawyenic Canda, es nabiji rom ar SeuTanxmes. gamogitydebiT, Zalian
gamixarda, Tavad rom ar ineba CemTvis rame daeSavebina. es imis dasturia,
arc ise unda mSineboda misi, radgan madam de turvelis didi mesaid-
N

umle ar yofila. Cemi mtrebis ricxvs erTi gamoaklda. oh, rogor gaix-
arebda, rom scodnoda, gaqcevis mizezi me viyavi, rogor gaifxoreboda,
misi rCeviT rom gaqceuliyo! rogor gamoidebda Tavs! RmerTo Cemo,
O

rogor mZuls! kaci ar viyo, Tu mis asulTan isev ar ganvaaxlo urTi-


erToba, Wkuaze ar moviyvano! amitomac cota xans kidev davrCebi aq.
yovel SemTxvevaSi, mxolod es movifiqre.
D

nuTu ar ggoniaT, rom aseTi gadamwyveti nabijis gadadgmis Semdeg


Cems umadur qalbatons SiSi ar Sei pyrobs, iq ar CamomakiTxoso? Tuki
ifiqra, rom SeiZleba ukan davedevno, arc imas moerideba, kari momike-
tos. sulac ar minda SevaCvio aseT saqciels, damcireba moviTmino.
piriqiT, minda vauwyo, rom aqedan arsadac ar mivdivar da arc imas
vecdebi, davaZalo aq Camovides. roca darwmundeba, Cemi xsenebac ki ar
iqneba, swored maSin movevlinebi. aba, vnaxoT, rogor gadaitans CemTan
Sexvedras. rac ufro gvian vewvevi, STabeWdilebac ufro didi iqneba.
Tumca meyofa ki saamiso moTmineba? dRis ganmavlobaSi ocjer mainc
davapire cxenebis Sekazmva mebrZanebina. magram Tavs Sevikaveb da Tqvens
pasuxs aq davelodebi. gTxovT, Cemo mSveniero, didxans nu malodinebT.

147
yvelaze metad is mawuxebs, rom ar vici, ra xdeba mis Tavs. Cemi egeri
parizSi imyofeba da raRac uflebebi gaaCnia mis moaxle qals miakiTxos,
ase rom, damexmareba. vugzavni miTiTebebsa da fuls. Tqveni mowyale
gulis imediT, erTsac da meoresac Tqvens werils davurTav. imasac
gTxovT, romelime msaxurs daavaloT, es yvelaferi Cems egers piradad
gadasces. imitom vfrTxilob, rom xSirad eg uqnara, Tuki Cems werilSi
iseTi Txovnaa, risi Sesrulebac ar epitnaveba, ise iqceva, viTom werili
arc miuRia. garda amisa, mgoni, axla Tavisi gamarjvebiT didad gatacebu-
li ar unda iyos.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, Tuki raime sasikeTo azri mogivaT
an Cemi saqmis dasaCqareblad rames moifiqrebT, SematyobineT. xSirad

PY
damxmarebia Tqveni rCevebi da axlac vrwmundebi amaSi, radgan werilis
werisas cota davmSviddi. im adamians mainc velaparakebi, vinc mismens,
da ara im tikinebs, romlebTanac mTeli dRe mixdeba yofna. simarTle
giTxraT, rac dro gadis, ufro vrwmundebi, rom amqveynad Cven garda
Calis fasadac ki aravin Rirs.

CO
**is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**

101-e werili
azolans, egers vikont de valmonisgan
(Tan erTvis wina werils)
briyvis meti ra giwodoT, roca am diliT ise waxvediT, verc SeamCnieT,
madam de turvelic rom miemgzavreboda, an icodiT da araferi miTxariT.
'T
maS, imisTvis gixdi fuls, rom laqiebTan gamoTvreT da me ar memsaxur-
oT? moaxle qalebTan ataroT dro, me ki ar vicode, ra xdeba irgvliv
Tqveni doylapiobis gamo? gafrTxilebT, am saqmeSi erTi Secdomac da
CemTan samsaxurs daemSvidobebiT.
N

madam de turvelze yvelaferi macnobeT _ janmrTelobis mdgomareoba,


uZilobas xom ar uCivis, sevdiania Tu mxiaruli, xSirad gadis Tu ara
Sinidan, visTan midis, iRebs Tu ara stumrebs, vin arian isini, dros
O

raSi klavs, moaxleebs xom ar ebuzRuneba, gansakuTrebiT imas, aq rom


Camoiyvana; roca martoa, riTi erToba, Seuwyvetliv kiTxulobs Tu is-
venebs xolme saocnebod, weris drosac aseve iqceva Tu ara; ecadeT
D

dauaxlovdeT im kacs, romelsac misi werilebi miaqvs fostaSi. SesTava-


zeT, rom am saqmes Tqven SeasrulebT xolme da, roca daiTanxmebT, mxo-
lod is baraTebi gaagzavneT, CvenTvis arafers rom ar warmoadgens.
danarCeni me gamomigzavneT. gansakuTrebiT madam de volanJisadmi gan-
kuTvnili werilebi, ra Tqma unda, Tu aRmoaCenT.
saqme ise moawyveT, erTxans kidev iyoT Tqveni Jiulis bednieri say-
vareli. Tu mas sxvac hyavs, rogorc ambobT, daiTanxmeT orives mogemsax-
uroT. metismets nu mosTxovT. aseT mdgomareobaSi sxvebic yofilan,
Tqvenze aranaklebni. Tu SeamCnevT, rom Tqveni mowile Jiulis awuxebs
da did dros arTmevs, ris gamoc Tavisi qalbatonis gverdiT ise xSirad
veRar iqneba, Tavidan moiSoreT an rame Sari mosdeT; Sedegebis nu

148
geSiniaT, dagexmarebiT. Tu gindaT yvelaferi SeamCnioT da araferi
gamogeparoT, ecadeT, saxli ar datovoT. Tu ise moxdeba, rom romelime
msaxurs daiTxoven, Tqveni Tavi SesTavazeT, viTom me aRar memsaxurebiT.
aseT SemTxvevaSi TqviT, rom Cemgan imitom waxvediT, ufro mSvid da
wesier ojaxSi gsurdaT yofna. ecadeT Tavi miaRebinoT. paralelurad
CemTanac imuSavebT. ise, rogorc grafinia de**sTan iyo. madam de turv-
elic gaiRebs gasamrjelos.
Tu sakmao moxerxebasa da mondomebas gamoiCenT, es miTiTebani Tqven-
Tvis sakmarisi unda iyos. erTic da meorec am saqmes rom ar moakloT,
fuls gigzavniT. TandarTuli baraTis saSualebiT Cemi rwmunebulisgan
ocdaxuT luidors miiRebT. vici, groSic aRar gaqvT. am Tanxidan imdens

PY
gaiRebT, ramdenic saWiro iqneba Jiulis dasaTanxmeblad _ Tavisi
qalbatonis Sesaxeb cnobebi momawodos. danarCeni TanxiT Tqveni Zmakac-
ebi gamoaTvreT. SeZlebisdagvarad, SeecadeT es TavSeyra kariskacTan
moawyoT, rom SemdgomSi Tqveni danaxva esiamovnos. oRond nu dagaviwyde-
baT, fuls ara Tqveni siamovnebisTvis, aramed Cemi samsaxurisTvis gixdi.

CO
CaagoneT Jiulis, yuradRebiT iyos da yvelaferi momaxsenos, isic ki,
rasac umniSvnelod miiCnevs. aTi arafrismTqmeli winadadebis wakiTxvas
ufro avitan, vidre werils erTi, magram aucilebeli fraza daakldes.
rac xSirad mniSvnelovnad ar gveCveneba, swored is aris mTavari. yvela-
feri mniSvnelovani droulad unda vicode. Cemi werilis miRebis Semdeg,
fili pi gaagzavneT ***-Si, axali brZanebis miRebamde iq iyos. saWiroebis
SemTxvevaSi gamogvadgeba. Cveulebrivi mimowerisas fosta vikmaroT.
'T
frTxilad iyaviT, werili ar dagekargoT... yoveldRe gadaikiTxeT,
rom araferi dagaviwydeT da darwmundeT _ werili TqvenTanaa. ukan
nuraferze daixevT. yvelaferi ise gaakeTeT, rogorc kacma, romelsac
pativi davde da vende. xom iciT, Tu TqveniT kmayofili viqnebi, arc me
N

dagrCebiT valSi.
***is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**
O

102-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
D

albaT, Zalze gagikvirdebaT, madam, ase moulodnelad rom dagtovebT.


Cemi gamgzavreba friad ucnaurad mogeCvenebaT da erTiorad gaiocebT,
roca amis mizezs SeityobT! ar gegonoT, pativs ar vcemde im simSvides,
romelic Tqveni asakisTvis saWiroa; anda arad vagdeb im mowiwebasa da
pativiscemas, romelsac Rirseulad imsaxurebT Tuki mizezs gagandobT.
momiteveT, magram rogor moviqce sxvanairad, roca minda rom damZimebu-
li guli im megobars gadavuSalo, romelsac gulisxmiereba da goniereba
ar aklia. sxvas ukeTess vis vi povidi? Svilad mimiReT, dedobriv zrunvas
nu momaklebT, gemudarebiT. iqneb vimsaxurebde kidec am yuradRebas
Tqvendami siyvarulis gamo.
1
sofeli parizsa da madam de rozmondis sasaxles Soris (avt.)

149
netav im dros, roca am grZnobiT Sepyrobilma araferi vicodi sxva
grZnobebisa, suls rom aforiaqeben, Zalas gaclian da maT winaaRmdeg
brZolas gavaleben! vai, rom am sabediswero mogzaurobam damRupa!
ra unda giTxraT? me miyvars, ho, me TavdaviwyebiT miyvars. samwuxarod,
am sityvas pirvelad vwer, sityvas, romlis gagonebac Cemgan xSirad
uTxovniaT, axla ki sicocoxles Sevwiravdi, oRond imisTvis meTqva,
vinc es grZnoba STamagona. miuxedavad amisa, uari unda vTqva siyvarulze!
is kvlavac ar daijerebs Cems grZnobebs. egoneba, Cemze samduravis mizezi
aqvs. o, ra ubeduri var! Tu ase iolad daeufla Cems guls, nuTu Znelia
amoikiTxos igi? Tu am wuxilis mizezi ecodineboda, nakleb gavitanjeb-
odi. marTalia, gagandeT Cemi ambavi, magram Cem tanjvas bolomde mainc

PY
ver gaigebT.
cota xanSi gavemgzavrebi da Cemi wasvla mas daamwuxrebs. roca isev
gverdiT vegonebi, sakmaod Sors viqnebi misgan. erTsa da imave dros
yoveldRe vxvdebodiT erTmaneTs, axla ki iq viqnebi, sadac is arasodes
mosula da arc mosvlis ufleba aqvs. gasamgzavreblad yvelaferi mzad

CO
aris, yvelaferi Cem win devs, magram Tvals ver vusworeb, radgan am
umowyalo gamgzavrebas maxsenebs. yvelaferi mzad aris Cem garda. Tumca
guli meubneba, ar waxvideo, vici, rom unda wavide.
rasakvirvelia, unda wavide. sikvdili mijobs codvil sicocxles. isedac
mawevs codvebi. me mxolod kdema SevinarCune, sikeTe da saTnoeba ki
davkarge. gamogitydebiT, Tu rame damrCa, mas unda vumadlode. misi
danaxva msiamovnebda, vgrZnobdi, matkbobda misi siaxlove, bednieri
'T
viyavi misi bednierebiT. Tavs veRar vereodi, sabrZolvelad Zalas Zlivs
vinarCunebdi, magram vgrZnobdi, male gamomeleoda. safrTxe maSinebda,
magram ver gavrbodi. hoda, roca Cemi tanjva naxa, Semibrala. maS, rogor
ar unda veTayvano, roca sicocxleze metad var misgan davalebuli.
N

xom ar ggoniaT, uars vityodi masTan siaxloveze, es rom mxolod Cem


sicocxles damuqreboda? an ki ra fasi aqvs uimisod Cems sicocxles,
bednieri viqnebodi, Tu mas msxverplad Sevewirebodi. misjili maqvs
O

mudam misi tanjvis mizezi viyo, davicva Tavi misgan Tu Cemi Tavisgan,
mis tanjvas mTeli Zala Sevalio, Tumca yovelive amas misi bednierebi-
sTvis gavakeTebdi. gana aseTi sicocxle yovel wuTs sikvdils ar niSnavs?
D

magram aseTi iqneba amieridan Cemi xvedri. me gavuZleb amas, saamisod


mxneoba meyofa. Tqvenc, vinc dedad mimaCnixarT, ismineT Cemi fici imisa,
rom Cems saqciels arasodes dagimalavT. gemudarebiT, ismineT da damexma-
reT gasaWiris Jams, radgan gadavwyvite TqvenTan gulaxdili viyo. yovel-
Tvis Cem gverdiT gigulebT, Tqveni saTnoebiT visuldgmuleb. vecdebi,
arasodes gavwiTlde Tqven winaSe. Tavs movTokav, Seviyvareb TqvenSi
mimtevebel megobrobas, romelic Secdomebs mapatiebs; migiRebT Cems
mfarvel angelozad, sircxvilisgan rom damifaravs.
mrcxvenia kidec, aseTi TxovniT rom mogmarTavT. es xom Tavdajerebis
sabediswero Sedegia! roca vigrZeni, Tavdajereba meufleboda, ratom
ar Sevecade is amecdina? ratom vimedovnebdi, survilisamebr lagams

150
movdebdi an moviSorebdi mas? o, ra suleli viyavi! Turme siyvarulis
araferi gamegeboda. iqneb ufro metad rom SevbrZolebodi siyvaruls,
ase ar davepyari! da iqneb es gamgzavrebac ar gamxdariyo aucilebeli,
an am ulmobel gadawyvetilebas Tu miviRebdi, saWiro ar iqneboda urTi-
erTobis mTlianad gawyveta? iSviaTad SevxvdebodiT erTmaneTs, es
iqneboda da es. o, yvelaferi erTad davkarge! Tanac samudamod! o, Cemo
megobaro! ras vakeTeb, Tqvens werilSic ki, isev da isev, am codvili
survilebiT var Sepyrobili. unda wavide, unda wavide! iqneb es uneblie
codva gaRebuli msxverpliT gamovisyido.
mSvidobiT, Cemo saamayo megobaro, giyvardeT, miSvileT da miuxedavad
Cemi uRonobisa, sikvdils varCev, vidre Tqveni arCevanis uRirsi viyo.

PY
***dan, 3 oqtomberi, 17** Ramis pirveli saaTi. E

103-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels madam de rozmondisgan
Tqvenma gamgzavrebam ufro damwyvita guli, Cemo Zvirfaso da mSveni-

CO
ero, vidre misma mizezma gamakvirva. didi cxovrebiseuli gamocdileba
da TanagrZnoba, romliTac Tqvendami ganvimsWvale, sakmarisi aRmoCnda
amomecno, ra xdeba Tqvens gulSi. getyviT, Tqvens werils CemTvis axali
TiTqmis araferi uTqvams. mxolod am werilidan rom Semetyo es ambavi,
Tqveni gulis rCeulis vinaobas ver mivxvdebodi. werilSi sul masze
laparakobT, misi saxeli ki erTxelac ar gixsenebiaT. Tumca ra saWiroa?
kargad vici, vinc aris. amas imitom vambob, rom siyvarulis ena mudam
'T
aseTi iyo. rogorc Cans, araferi icvleba.
verc ki warmovidgendi, odesme aseTi Soreuli ambebis gaxseneba Tu
damWirdeboda, Tanac Cemi asakisTvis ucnauri. amitom guSindeli dRidan
sul vcdilob, is ambebi gavixseno, rac Tqven gamogadgebaT. magram imis
N

garda, rom TqveniT movixiblo da SegibraloT, ra SemiZlia? yoCaR,


brZnuli gadawyvetileba migiRiaT, magram meSinia kidec, radgan am na-
bijis gadadgma aucileblad miiCnieT. ra Tqma unda, Znelia, Sors iyoT
O

im adamianisgan, romliskenac guli ase migiwevT.


sasowarkveTas mainc nu miecemiT! Tqveni mSvenieri sulisTvis SeuZlebe-
li araferia. da Tu erT dRes ubedureba mainc moxdeba da brZolas
D

waagebT (RmerTma nu qnas), ar SeSindebiT, damijereT, Tavi imiT daimSvi-


deT, Cemo Zvirfaso da mSveniero, rom masTan Tavganwiruli ibrZodiT.
hoda, rasac adamianis Wkua-goneba ver miswvdeba, RvTis neba SeZlebs,
Tuki amas saWirod miiCnevs. iqneb xvalac gamogiwodoT Tavisi xeli da
Tqvenma Wirvaramgamovlilma saTnoebam Tavi daaRwios da wmindanad
darCes. Tu sadReisod ar gyofniT Zala, imedi gqondeT, xval mogecemaT,
mzad iyaviT da gabedulad gamoiyeneT is!
dae, gangebam dagifaroT im mosalodneli xifaTisgan, romlis asacdenad
me Zala ar Semwevs. mxolod Tqveni TanagrZnoba da damSvideba SemiZlia.
me ver SegimsubuqebT tanjvas, magram gaviziareb mas. amitomac siamovn-
ebiT movismen Tqvens aRiarebas. vici, gindaT Tqveni dardi sxvas gauz-

151
iaroT. Cemi guli TqvenTvis mudam Riaa. wlebs jer ise ar gauqvavebia,
rom megobrisTvis aRar gamodges. is mudam mzad iqneba mogisminoT. dards
cotaTi mainc CagiwynarebT, Tqvens cremlebs Cemic SeuerTdeba. xolo
bedkruli siyvaruli Zalas Tu moikrebs da laparaks mogawyurebT,
sjobs, isev me viyo Tqveni msmeneli, vidre is. ai, mec TqvensaviT daviw-
ye laparaki. mgoni, ver gavbedavT misi saxelis warmoTqmas, magram
mTavari xom isaa, rom erTmaneTis kargad gvesmis.
ar vici, sworad viqcevi Tu ara, rom geubnebiT _ me is aRelvebuli
momeCvena Tqveni gamgzavrebiT. iqneb WkuasTan ufro axlo iqneboda,
amis Sesaxeb xma rom ar amomeRo, magram arafrad mimaCnia iseTi Wkua,
Tu megobrebs gavanawyeneb. Tumca sjobs, amaze laparaki Sevwyvito. Tva-

PY
lis Cini aRar mivarga, xeli mikankalebs da verc grZeli werilebis
weras vaxerxeb damoukideblad.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da mSveniero, mSvidobiT, Cemo sayvarelo
Svilo. diax, siamovnebiT giSvilebT. Tqven yvela is Tviseba gaqvT, riTac
nebismieri deda iamayebda da gaixarebda.

CO
***-is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**

104-e werili
madam de volanJs markiza de merteisgan
simarTle rom giTxraT, Cemo Zvirfaso da keTilo megobaro, Tqveni
werilis kiTxvisas siamayem amavso. nuTu pativi damdeT da Tqvens mesa-
idumled mimiCnieT, nuTu rCeva-darigebasac ki mTxovT? Zalian bednieri
'T
var, Tu Tqveni wyaloba davimsaxure, Tuki mxolod Cemdami megobrobam
ar gaiZulaT gadagedgaT es nabiji; Tumca ra mizeziTac unda iyos, Tqvens
gadawyvetilebas mainc pativs vcem. radgan amis Rirsi gamxadeT, vecdebi
ufro metad gavisarjo, rom Tqveni ndoba gavamarTlo. amitomac (ise,
N

rom Tavs ar gaxvevT) Cems azrs, romelsac arc Tu ise vendobi, radgan
is Tqvensas ar eTanxmeba, axlave mogaxsenebT da Tavad gansajeT. Tuki
sworad ar miiCnevT, winaswar viziareb Tqvensas. ise ar gavkadnier-
O

debi, Tqvenze Wkvianad CavTvalo Tavi.


Tu amjerad Cems mosazrebas mianiWebT upiratesobas, amisi mizezi de-
dobrivi siyvarulis iluzia iqneba. es grZnoba sanaqeboa da Tqvenc
D

uTuod gagaCniaT igi. es rom asea, Tqveni gadawyvetilebidanac Cans. Tu


xandaxan Secdomas vuSvebT, es mxolod zneobis Sefasebisas xdeba.
Cemi azriT, windaxeduleba angariSgasawevia. miT umetes, roca axlob-
eli adamianis bedi wydeba. gansakuTrebiT maSin, roca es bedi unda
ganamtkicos im uwmindesma kavSirma, rasac qorwineba hqvia. swored maSin
Wkviani da mosiyvarule deda, Tqveni Tqmisa ar iyos, ,,Svils Tavisi
cxovrebiseuli gamocdilebiT unda daexmaros.~ oRond ra unda moimoqm-
edos man, rom mizans miaRwios, Tu winaswar ar daadgens misi SvilisTvis
ra aris ukeTesi da guls ra unda?
gana dedis avtoritetis dakargvas, mis ganadgurebas ar niSnavs raRac
daufiqrebel ltolvasTan Segueba? ltolvasTan, romlis moCvenebiT

152
Zlierebas mxolod isini ganicdian, visac misi eSinia da romelic maSinve
qreba, rogorc ki uyuradRebod datoveb. gamogitydebiT da arasodes
mjeroda am mgznebare gadaulaxavi gatacebebis, romelTa meSveobiT
mzad varT Cveni saZraxisi saqcielic ki gavamarTloT. ver gamigia, uceb
movlenilsa da uceb gamqral ltolvas ratom eniWeba meti upiratesoba,
vidre kdemamosilebis, patiosnebisa da mokrZalebis mtkice wesebs. aseve
gaugebaria, ratom SeiZleba qali, romelic e.w. ltolvis gamo patiosn-
ebas uRalatebs, gamarTldes, xolo qurds fulisken, mkvlels ki SurisZ-
iebisken swrafva ar Seendos?
nuTu vinme ityvis, rom cxovrebaSi arafers SebrZolebia? mudam vcdi-
lobdi, Tavi damerwmunebina _ Tu ginda Seni gaitano, saamisod mondomeba

PY
sakmarisia-meTqi. gamocdileba dRemde amas mimtkicebda, ra fasi eqneboda
sikeTesa da saTnoebas im movaleobaTa gareSe, rac maT ekisreba? misadmi
msaxureba Cvengan gaRebuli msxverplia. sazRaurs ki mxolod Cveni gu-
lebi moi poveben. is uaryofs am WeSmaritebas, visac maTi gaufasureba
dausaxavs miznad, visi garyvnili sulic imedovnebs, Tundac mcire xniT

CO
sxva moatyuos, raTa Tavisi augi saqcieli augi daskvnebiT gaamarTlos.
magram mogvelis ki aseTi saSiSroeba uwyinari, mokrZalebuli bavSv-
isgan. im bavSvisgan, romelic Tqven moavlineT amqveynad. aRzardeT
spetaki da Tvinieri, rasac erTiorad unda ganemtkicebina bunebiT mom-
adlebuli misi Tvisebebi. vfiqrob, Tqveni gogona imdenad saeWvod ar
iqceva, rom ase Wkvianurad Cafiqrebul qorwinebaze uari TqvaT. danseni
Zalze momwons; musie de Jerkurs ki, mogexsenebaT, iSviaTad vxvdebi:
'T
erTTan vmegobrob, meorisadmi gulgrilad var ganwyobili. magram
miuxedavad amisa, es damokidebuleba sulac ar miSlis xels, am or arC-
evans Soris arsebuli udidesi gansxvaveba davinaxo. geTanxmebiT, warmo-
mavloba erTnairi aqvT, erTi uqonelia, meore ki ise mdidari, warmo-
N

mavlobis gareSec miaRwevda yvelafers. vici, fuls ar moaqvs bedniereba,


magram mas xels uwyobs. Tqveni gogonas simdidre, rogorc ambobT, or
adamians eyofa, Tumca samoci aTasi livris Semosavali arc ise bevria,
O

Tu dansenis gvari unda ataro, radgan amis Sesabamisad saxlic unda


moawyo da Seinaxo kidec. nu gaviwydebaT, madam de savinies1 dro wavida.
fufunebam STanTqa yvelaferi, diax, mas kicxaven, magram mainc epotine-
D

bian, sabolood ki misi wyalobiT aucilebeli gvaklia.


rac Seexeba pirovnul Tvisebebs, romelTac mniSvnelobas aniWebT da
safuZvlianadac, am mxriv, musie de Jerkuri unakloa. man es daamtkica
kidec. msurs davijero, rom danseni mas araferSi CamorCeba, magram
sarwmunoa ki es yvelaferi? marTalia, dRemde Tavisi asakisTvis Tanm-
devi Secdomebi ar dauSvia; miuxedavad Cveni dRevandelobisa, yovelTvis
cdilobda wesier sazogadoebaSi etriala, rac mas dadebiTad axasiaTebs,
magram iqneb aseT sidarbaisles xelmokleobis gamo iCens. vinaidan
moTamaSis an garyvnili kacis saxelis moxveWasac xom fuli sWirdeba.
mankierebac ki SeiZleba giyvardes, Tundac mis saxifaTo Sedegebs aarido
1
markiza de savinie (1626-96) _ saxeli gaiTqva Tavisi werilebiT qaliSvilisadmi.

153
Tavi. erTi sityviT, danseni arc pirvelia da arc ukanaskneli maT Soris,
vinc wesier sazogadoebaSi mxolod imitom trialebs, rom sxvanairi
cxovrebis saSualeba ar aqvs.
ar gegonoT (RmerTma dagifaroT), ase vfiqrobde masze, magram ar unda
gariskoT. iciT, rogor usayvedurebT sakuTar Tavs, Tu saqme ise ver
aewyoba, rogorc Tqven gsurT? mere ras upasuxebT Tqvens qaliSvils,
romelic getyviT: ,,dediko, me bavSvi viyavi, es Secdoma gamoucdelobis
gamo momivida da mepatieba, magram RmerTmac gaiTvaliswina Cemi ususu-
roba, mfarvelad Wkviani deda marguna. ratom ar gamoiCineT sifrTxile,
ratom daTanxmdiT Cems gaubedurebaze? gana CemTvis unda mogendoT
qmris arCevani, roca qorwinebis araferi gamegeboda? vTqvaT, me es

PY
visurve, gana ar unda gagetanaT Tqveni? me xom arc mqonia aseTi dauok-
ebeli survili. raki gadavwyvite TqvenTvis damejerebina, Tqven arCevans
usityvod davelode; me xom yovelTvis morCili viyavi da miuxedavad
amisa, dRes Tavneba Svilebis darad vitanjebi, me Tqvenma daufiqrebl-
obam damRupa!..~ iqneb Tqvendami pativiscemis gamo xmamaRla arc daeCivla,

CO
magram deda mainc mixvdeba Svilis damalul cremlebs. maSin, riT inug-
eSebT Tavs? nuTu im ugunuri siyvaruliT, romlis winaaRmdegac unda
gangewyoT Svili, Tqven ki, piriqiT, misi msxverpli gaxadeT?
ar vici, Cemo Zvirfaso megobaro, iqneb es vneba da gataceba metismetad
aviTvalwune, magram me is maSinebs, qorwinebis SemTxvevaSic ki. ar geg-
onoT, ar vafasebde Rirseul, naz grZnobas, romelic alamazebs colqmr-
ul cxovrebas, amsubuqebs mis movaleobebs, magram mas ar moeTxoveba
'T
am kavSiris ganmtkiceba, am warmaval cdunebas Cveni cxovrebis arCevani
ar moekiTxeba. marTlac, arCevanisTvis xom Sedarebaa saWiro. arada,
rogor movaxerxoT es, roca Cven mxolod erTiT varT gatacebuli, roca
Tavbrudaxveulebsa da dabrmavebulebs misi amocnobac ar SegviZlia?
N

damijereT, am saxifaTo seniT daavadebul araerT qals Sevxvedrivar.


zogierTisgan aRiarebac ki momismenia. maTi TqmiT, yoveli mijnuri
srulyofilebis nimuSia. Tumca ase mxolod maT warmoudgeniaT. am seniT
O

daavadebuli qalebi aRgznebuli gonebiT mxolod mSvenierebasa da sike-


Teze ocneboben... am TvisebebiT amkoben TavianT gulissworebs. es RvTa-
ebis samoselia, romelsac xSirad amazrzeni kerpi atarebs. magram rogo-
D

ric unda iyos igi, radgan ase Semoses, TavianTi xelqmniliT motyueb-
ulni, muxls iyrian mis winaSe da Tayvans scemen.
Tqvens Svils an ar uyvars danseni, an masac aseve atyuebs grZnobebi.
orive am motyuebis msxverplia, Tuki erTmaneTi uyvarT. ase rom, Tqveni
survili _ samudamod daakavSiroT isini, damyarebulia im ambavze, rom
Tqveni Svili da danseni erTmaneTs ar icnoben da arc SeiZleba icnob-
dnen. gana musie de Jerkuri da Tqveni asuli ukeT icnoben erTmaneTs?
ra Tqma unda, ara! magram am SemTxvevaSi sakuTar Tavs mainc ar atyueben,
isini saerTod ar icnoben erTmaneTs. maS, ra xdeba am dros colsa da
qmars Soris, Tuki isini wesieri adamianebi arian? is, rom TiToeuli
maTgani swavlobs meores, sakuTar Tavs akvirdeba da meores adarebs,

154
cdilobs gaerkves. ase xvdeba, Tavisi Sexedulebebidan da survilebidan
romeli unda daTmos, rom Semdgom mSvidad icxovros. am msxverplis
gaReba arc ise Znelia, radgan orive mxare daTmobaze midis da orive
iTvaliswinebs... male isini erTmaneTisadmi keTilganwyobilni xdebian.
amasobaSi umuSavdebaT Cveva, rac urTierTmiswrafebas xels ki ar uSlis,
piriqiT, aZlierebs mas da col-qmars nel-nela amegobrebs, erTmaneTis
ndobas uRvivebs, amas emateba pativiscema da es yvelaferi colqmrul
bednierebas ganapirobebs.
siyvaruliT gataceba SeiZleba ufro netari iyos, magram vin ar icis,
ramdenad dRemoklea igi, an vin icis, ra safrTxes gimzadebs is wami, mis
gasanadgureblad rom Casafrebula. swored maSin sul mcire naklic ki

PY
autaneli xdeba, radgan is sruliad sapirispiro aRmoCndeba Sen mier
Seqmnili im srulyofilebis, ase rom dagatyveva. col-qmari fiqrobs,
rom mxolod misi wyvili Seicvala, Tavad ki isev iseTi darCa, rogoric
wuTieri gatacebis dros iyo. ukve aRar grZnobs Zvelebur xibls, magram
ukvirs, Tavad rom ar iwvevs mas. amitom Tavs Seuracxyofilad grZnobs,

CO
Selaxuli pativmoyvareoba suls uuxeSebs, wyenas wyenaze umatebs, xasiaTs
ufuWebs, siZulvils uRvivebs, dabolos, wuTieri siamovnebebis sazRaurad
xangrZlivi usiamovnebani moaqvs.
Cemo Zvirfaso megobaro, esaa Cemi azri im Temaze, romelic ase gvaR-
elvebs. me Tavs ar vdeb mis sisworeze, gadawyvetileba Tqven unda miiRoT.
magram Tu Tqveni Sexedulebis Secvlas ar apirebT, maSin damisabuTeT,
ratom? Tan ise, rom Cems mosazrebas ajobos. gamixardeboda, Tu Tqvengan
'T
viswavlidi Wkuas da, rac mTavaria, davmSviddebodi Tqveni gogonas
bedis gamo, romelsac vusurveb bednierebas, rogorc Cemi megobruli,
aseve im grZnobis karnaxiT, romelmac TqvenTan samudamod damakavSira.
parizi, 4 oqtomberi, 17**
N

105-e werili
sesili volanJs markiza de merteisgan
O

hoi, Cemo patarav, Turme ra Sewuxebuli xarT, ra saocrad Sercxvenili!


o, es musie valmoni ra boroti vinmea, ara? rogor bedavs ise mogeqceT,
rogorc qals, rogorc yvelaze sayvarel qals! imas gaswavliT, ris
D

gagebazec suli migdiodaT! ho, es marTlac ar epatieba. Tqven xom ubiwo-


ebas Tqveni satrfosTvis ufrTxildebodiT (Tumca mas arc ucdia misi
warTmeva), Tqven xom siyvarulSi tanjvas eZebT da ara sixarulsa da
siamovnebas! ukeTes ver moifiqrebs kaci, pirdapir romanis gmirad
gamodgebiT... vneba, ubedureba, Tan saTnoeba da patiosneba, ra Cinebulia
es yvelaferi! ra brwyinvale amala gartyiaT gars, Tumca, cota mosawy-
enic, magram romanSi xom is esoden keTilSobiluri Cans.
erTi SexedeT am sabralo bavSvs, ra sacodavia! Turme meore dRes
Tvalebi hqonia dasiebuli! rogor mogewonebodaT, aseTi Tvalebi Tqvens
satrfos rom hqonoda? nu geSiniaT, Cemo angelozo, yovelTvis ar iqneba
ase: yvela kaci xom valmonisTana araa, aseT SemTxvevaSi ecadeT Tvalebi

155
mudam daxrili gqondeT! amjerad sworad moiqeciT, Torem yvela mixv-
deboda, rac Tavs gadagxdaT. merwmuneT, es rom marTlac ase iyos, Cvens
gaTxovil Tu gasaTxovar qalebs ufro moridebuli mzera eqnebodaT.
xom xedavT, qebas ar gaklebT, magram unda dameTanxmoT, mTavari gam-
ogrCaT! dedaTqvenisTvis unda geTqvaT yvelaferi. yvelaferi kargad
daiwyeT _ moexvieT dedikos, qviTinic agitydaT, TqvenTan erTad isic
tiroda; o, ra amaRelvebeli suraTi iqneboda! magram, samwuxarod, dau-
mTavrebeli! Tqveni saTuTi deda sixaruliT mecxre cazea! mTeli cxovreba
monasterSi gamogketavdaT, oRondac Tqveni patiosneba gadaerCina. iq
ki dansenis siyvaruliT guls ijerebdiT, arc metoqeebi geyolebodaT,
codvasac airidebdiT, inaRvlebdiT, arc valmoni mogakiTxavdaT sevdis

PY
gasaqarveblad im abezari siamovnebebiT.
xumroba iqiT iyos, ar megona Teqvsmeti wlis Tu kidev aseTi bavSvi
iqnebodiT! sworia, roca ambobT, Tqvens sikeTes ar vimsaxurebo. me ki
megobrobis SemoTavazeba msurda. dedaTqvenis Semyure da iseTi kacis
gadamkide, viszec gaTxoveben, albaT, gWirdebaT kidec megobari, magram

CO
Tu daqalebas ar apirebT, me riT dagexmaroT? ra imedi unda mqondes?
is, rac gogonas WkuaSi agdebs, Tqven piriqiT, gonebas gibnelebT.
Tuki wuTiT mainc dafiqrdebiT, maSinve mixvdebiT, ki ar unda wuwuneb-
deT, unda gixarodeT. Tqven ki grcxveniaT da es ar gsiamovnebT! o, Cemo
kargo, simSvide gmarTebT; sircxvili siyvarulis nayofia, anu misi tki-
vili. es gancda mxolod erTxel geufleba adamians. Semdgom ise iqcevi,
viTom grcxvenia. sinamdvileSi es grZnoba arc gagaCnia, Tumca nasiamo-
'T
vnebi rCebi, rac cotas ar niSnavs! Tqveni mWevrmetyvelebidan davaskve-
ni, rom gesmiT am siamovnebis fasi. maS, risi geSiniaT, iyaviT gulaxdili!
Tqven ambobT, mRelvareba xels giSlidaT ise moqceuliyaviT, rogorc
gsurdaT, Tavi gabedulad ver daicaviT da TiTqos sinanulic dageuflaT,
N

roca valmonma dagtovaT. es mRelvareba sircxvilma gamoiwvia Tu siamov-


nebam? valmoni ise laparakobs xolme, ar vici, ra upasuxoo, ambobT,
gana es imas ar niSnavs, rom icis rogorc imoqmedos? Cemo gogona,
O

rogor cruobT, Tanac visTan, Tqvens megobarTan! ar aris kargi saqcieli.


magram kmara amaze laparaki!
is, rac yvelasTvis siamovnebis garda sxva araferi iqneboda, TqvenTvis
D

namdvili bedniereba unda iyos. marTlac, dedasa da satrfos Soris


moqceuli _ aqedan dedis siyvaruli TqvenTvis aucilebelia, satrfosi
ki samudamod gsurT SeinarCunoT. nuTu ver xvdebiT, am ori sawinaaRm-
dego miznis misaRwevad erTaderTi gza ra aris? mesame unda gaiCinoT,
axali TavgadasavliT guls gadaayolebT. dedaTqvens ise moaCvenebT,
TiTqos Tqveni siyvaruli misdami morCilebas SeswireT, satrfo ki
dedaze metad dagafasebT, misgan ase kargad rom icavT Tavs. dansenis
sul unda umtkicoT, rom giyvarT, saqmiT ki, ra Tqma unda, amas ar daum-
tkicebT. Tqvens mdgomareobaSi uaris Tqma sulac ar aris Zneli. amas
is Tqvens maRal zneobas miawers. man SeiZleba daiwuwunos, magram siyva-
ruliT ufro Zlierad DSegiyvarebT, orives TvalSi Rirseulad gamoC-

156
ndebiT. erTis winaSe viTom siyvaruls emsxverpleT, meoris winaSe ki
viTom grZnobas ebrZviT. yovelive amis sazRaurad siyvaruliT moniWe-
bul netarebas igemebT. vin icis, am gzisTvis rom miemarTa, ramdeni
qali Tavsac gaufrTxildeboda da saxelic SerCeboda!
gamosavali, romelsac gTavazobT, gana yvelaze gonivruli da yvelaze
sasiamovno ar aris? Tqveni saqcieliT ki ras miaRwevT? imas, rom Tqveni
aseTi damwuxrebis mizezad dedaTqveni siyvarulis mozRvavebas miiCnevs,
amis gamo ganrisxebulia da dasasjelad mxolod damarwmunebel sabuTs
elis. momwera, rom imasac ki fiqrobs, qmrad danseni SemogTavazoT,
oRondac ki gamogtexoT. is dagitkbebaT. Tu am cdunebas ver gauZlebT
da Tqveni gulis karnaxiT upasuxebT, SesaZloa didi xniT Tavisuflebac

PY
mogispoT. iqneb samudamodac. ai, maSin ki Tqveni mimndobi xasiaTis wya-
lobiT marTla satirlad geqnebaT saqme. dedaTqveni ieSmakebs, Tqvenc
imiTve unda upasuxoT. jer sevda gadaiyareT, daarwmuneT, radgan mizezad
daSorebas miiCnevs. deda kmayofili dagrCebaT, radgan erTxel kidev
irwmunebs Tavis gonierebas, es gza rom airCia. Tu eWvebi ar gaefanteba,

CO
isev gamogcdiT, gaTxovebaze laparaks dagiwyebT. maSin, rogorc keTi-
lSobili ojaxis Svils Sehferis, ise moiqeciT, viTom yvelaferSi emo-
rCilebiT. ise rom vTqvaT, ras kargavT? qmrad arc erTi uqnia RmerTs,
magram arcerTi iqneba ise mosawyeni da abezari, rogorc dedaTqveni.
roca dedaTqveni damSviddeba, gagaTxovebT kidec. maSin ki Tqveni neba
iqneba, miatovoT valmoni da danseni airCioT, Tu orive SeinarCunoT.
magram frTxilad unda iyoT. danseni Zalze sasiamovno vinmea, magram
'T
gaxsovdeT, es is kacia, romelsac, roca gindaT da ramden xansac gindaT,
imden xans iyoliebT gverdiT. masTan Tqvens gemoze iqnebiT. valmonTan
ki ase Tavisuflad ver igrZnobT Tavs. misi SenarCuneba arc ise advilia,
mitoveba ki _ saxifaTo. masTan didi simarjve da moxerxeba gmarTebT.
N

Tu es ar gagaCniaT, maSin erTob damyoli unda gaxdeT, magram Tu daimeg-


obrebT, bednieri iqnebiT! maSinve Tqvens yvelaze mosawon qalTa wina
rigebSi CagayenebT. aba, ra ggoniaT, ase aRweven mwvervalebs sazogadoe-
O

baSi da ara ise, rogorc monasterSi, sadac Tqveni monazvnebi gawiTl-


ebulebsa da muxlebze daCoqilebs tiril-tiriliT sadils gaiZulebdnen.
ase rom, Tu Wkua gaqvT, SeurigdiT valmons; is, albaT, Zalze gabrazebu-
D

lia Tqvenze. nu SeuSindebiT pirvelma gadadgaT nabiji, radgan sakuTari


Secdomebis gamosworeba unda SegeZloT. imasac male SeityobT, roca
mamakacebi pirvelni dgamen nabijs, Semdgom qalebis jeria. amisTvis
SesaniSnavi mizezi gaqvT. Cemi werili ar daitovoT.
rogorc ki waikiTxavT, moviTxov, valmons gadasceT. ar dagaviwydeT,
werili xelmeored dabeWdeT. es imitom, rom daijeros, Serigebis pirvel
nabijs Cemi rCeviT ki ar dgamT, amis mosurne Tavadve xarT. kidev imitom,
rom amqveynad ise megobrulad aravisTan var, TqvensaviT rom velapa-
rako.
mSvidobiT, Cemo angelozo. mihyeviT Cems rCeva-darigebas da Sematyo-
bineT, gamogadgaT Tu ara.

157
P.S. marTla, erTi sityva kidev maqvs saTqmeli. didi yuradReba miaqcieT
weris stils. bavSviviT wera aRar gamogadgebaT, Tumca vici, ratom xdeba
ase. rasac fiqrobT, yvelafers ambobT. Cven Soris es dasaSvebia, radgan
erTmaneTs araferi unda davumaloT, magram sxvebis mimarT ki ara! gansa-
kuTrebiT Tqvens SeyvarebulTan! Torem mudam suleli egonebiT! nuTu
ver xvdebiT, roca vinmes swerT, imisTvis unda weroT da ara sakuTari
TavisTvis. amitom unda ecadoT, is misweroT, rac mas moewoneba da ara
is, rasac Tqven fiqrobT.
mSvidobiT, Cemo sayvarelo, imis magivrad, rom gagijavrdeT, gexveviT
da gkocniT, im imediT, rom gons moegebiT.
parizi, 4 oqtomberi, 17**

PY
102-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
yoCaR, vikont, amjeradac lamis Wkuidan SemSaloT! mokled, im ori
werilidan pirvelis wakiTxvis Semdeg arc gamkvirvebia, rac meoreSi

CO
momwereT. sadRac velodi kidec, ase rom moxdeboda _ momavali warm-
atebis siamayiT aRvsili Cemgan jildos moiTxovdiT da SemekiTxebodiT,
mzad var Tu ara amis gasaRebad. magram Cems Tvals ar gamoparvia, rom
saCqaro araferi iyo. am nazi scenis Sesaxeb Tqvens mSvenier Txzulebas
rom vkiTxulobdi, romelmac ase agaRelvaT, agreTve Tqvens TavSekave-
baze, rogoric Cvens raindul dros ekadreboda, RmerTmani, ocjer mainc
gavimeore _ saqme wagebulia-meTqi!
'T
sxvanairad arc iqneboda. Tqveni azriT, rogor unda moiqces sacodavi
qali, romelic Tanaxmaa mamakacs danebdes, mis Tanxmobas ki arad agde-
ben? aseT SemTxvevaSi, ra Tqma unda, patiosneba mainc unda gadairCinos.
asec moiqca Tqveni prezidentis meuRle. Cemi azriT, msgavsi moqmedeba
N

ramdenadme STambeWdavia. amgvarad, Tu SemTxveva momeca, uTuod gamovi-


yeneb. Tumca, pirobas vdeb, visi gulisTvisac amdens gavirjebi, man Tu
viTareba Tqvenze ukeT ar gamoiyena, Cemze samudamod uari unda Tqvas.
O

maS, xelmocaruli darCiT, batono Cemo? Tanac im dros, roca orive


qali gyavdaT xelSi, romelTagan erTma ukve gadaitana es e.w. didi
ambavi, meore ki mxolod amaze ocnebobda! iqneb trabaxad CamomarTvaT
D

da miTxraT, advilia imaze winaswarmetyveleba, rac ukve moxdao. magram,


geficebiT, vgrZnobdi, rom ase moxdeboda. unda iTqvas, rom am saqmis
niWi ar gaqvT. mxolod is iciT, rac iswavleT; Tqven ki arafris gaxsenebis
unari ar SegwevT. amitom, rogorc ki arsebuli wesi irRveva, viTareba
rTuldeba da Tqvenc Cveuli gzidan unda gadauxvioT, ususuri mowafe
xdebiT. erTi sityviT, Tqvens dasabnevad sakmarisi aRmoCnda erTi mxriv
bavSvuri gamoxtomebi, xolo meore mxriv _ kdemamosilebis axali Semo-
teva. vinaidan, es yvelaferi yoveldRe ar xdeba, amitomac es ambebi
winaswar ver gaiTvaliswineT da verc aicdineT. o, vikont, vikont! Tqven
ar ambobdiT, mamakacebs nu gansjiT maTi warmatebebiTo? male Tqvenzec
ityvian _ ho, erT dros yoCaRi biWi iyoo... axla ki sibriyves sibriyveze

158
rom amatebT da rCevas mTxovT, ggoniaT, Tqvens sisuleleebze fiqris
garda sxva saqme ar maqvs? ar meTanxmebiT, rom didi Sroma damWirdeba?
asea Tu ise, amaTgan erTi ambavi Cemi survilis winaaRmdeg wamoiwyeT,
amitom mag saqmeSi ar Caverevi. rac Seexeba meores, aq Cemi siamovnebis-
Tvisac gaisarjeT, amitom Cemad miviCnev. TandarTuli werili jer Tqven
waikiTxeT da mere patara volanJs gadaeciT. es sakmarisi iqneba imisTvis,
rom gogona kvlav dagibrundeT. oRond erTs gTxovT, am bavSvs yuradReba
miaqcieT, SeTanxmebulad vimoqmedoT, ise, rom dedamisi da Jerkuri
sasowarkveTamde miviyvanoT. nu moeridebiT metismet yuradRebasac.
kargad vatyob, pataras amiT ver daafrTxobT, xolo roca sawadels
miaRwevT, mere rac unda is qnas.

PY
ise ki, es gogona sruliad aRar mainteresebs. Tavidan mindoda misgan
xrikebis ostati gamomeyvana, iqneb meorexarisxovan rolebze gamomdgo-
moda, magram ver movaxerxe, masala ar aris Sesaferisi. raRac iseTi
suleluri gulubryviloba axasiaTebs, Tqvenma wamalmac veraferi uSv-
ela, arada, Cveulebriv, yvelas Svelis xolme. Cemi azriT, qalebisTvis

CO
es yvelaze saxifaTo senia, upirvelesad, xasiaTis unebisyofobaze metyve-
lebs. hoda, rom vcdilobT es patara gogo xrikebis ostati gamoviyvanoT,
mis magivrad iolad misawvdomi qali SegvrCeba xelSi. ase mgonia, arafe-
ria imaze uaresi, roca qali utvinod, qarafSutulad iqceva, roca mama-
kacs nebdeba da ar icis, ratom an risTvis! mxolod da mxolod imitom,
rom Seuties, mas ki Tavdacvis unari ar gaaCnia, aseTi juris qalebi
mxolod siamovnebis iaraRad gamodgebian.
'T
albaT, metyviT, am gogos sxva arc moeTxoveba, sawadelis misaRwevad
esec sruliad sakmarisiao. dae, ase iyos! magram unda gaxsovdes, yvela
male Seityobs, aseT iaraRebs ra zambarebi da Zravebi amoZraveben. Tu
gsurT es manqana saCvenod usafrTxod gamoviyenoT, unda viCqaroT,
N

droulad SevCerdeT, mere ki davamsxvrioT. simarTle rom iTqvas, mis


mosaSoreblad saSualebebs ra gamolevs. Jerkuri sixaruliT gamoketavs
pataras, roca Cven amas movisurvebT. marTlac, roca mixvdeba, imedebi
O

gamicruvdao, roca es ambavi qveyanas moedeba, Surs iZiebs Tu ara, Tqven-


Tvis sul erTia. mTavaria, nugeSi gauqres. rasac me qmarze vambob, Tqvenc
xom imaves fiqrobT dedaze. ase rom, Citi brdRvnad Rirs.
D

roca es gadavwyvite, yvelaze saWirod miviCnie, norCi arseba ufro


ameCqarebina, rac misadmi miweril werilSi Cans. axla mTavaria, iseTi
araferi CavugdoT xelSi, rac gagvTqvams. gTxovT, amas miaqcioT yurad-
Reba. Tu am mxriv windaxedulebas gamoviCenT, zneobriv gavlenas Cems
Tavze viReb, danarCeni ki TqvenTvis momindvia. Tu amis Semdeg SevamCnevT,
gulubryviloba mkurnalobas eqvemdebareba, gegmis Secvlaze advili
araferia. adre Tu gvian, amis gakeTeba mainc mogviwevda. ase rom, Cveni
Sroma wyalSi mainc ar Caiyreba.
iciT Tu ara, rom Cemi Tavgamodebis miuxedavad, kinaRam asec moxda.
Jerkuris bedis varskvlavma lamis Cems windaxedulebas ajoba. madam
de volanJs ki TiTqos dedobrivi siyvaruli gauRvivda da moindoma,

159
Tavisi Svili dansenis miaTxovos. ai, Turme ras gulisxmobda is nazi,
alersiani mopyroba gogonasadmi, meore dRes Tqven rom SeamCnieT. am
SesaniSnavi dasasrulis mizezi isev Tqven aRmoCndebiT! sabednierod,
mzrunvelma dedam amis Sesaxeb momwera. vfiqrob, Cemi pasuxi gamoafxiz-
lebs! werilSi lamis yurebi wavuRe keTilzneobaze saubriT, rac mTava-
ria, imdeni vepirfere, Cemi naTqvami unda irwmunos.
vwuxvar, dedisadmi miwerili werilis aslis gadaReba rom ver movas-
wari, raTa Cemi zneobrivi wesebis simkacreSi damerwmunebineT. o, rom
icodeT, rogor vkicxavdi im uzneo qalebs, sayvarlebs rom iCenen! ra
iolia Turme carieli sityvebiT gansja, amiT arc sxvas azianeb da arc
Sen gaqvs xel-fexi Sekruli. Cems yuramde imanac moaRwia, es qalbatoni

PY
sxvebiviT cot-cotas scodavdao. sulac ar var winaaRmdegi, Tuki sakuTari
sindisis winaSe mainc igrZnobs Tavs damcirebulad, imis sazRaurad,
rasac me vgrZnobdi, roca Cemi sindisis winaaRmdeg vaqebdi. imave
werilSi Jerkuris kargad movixsenieb, sinamdvileSi ki Zirs vuTxri.
mSvidobiT, vikont. Tqveni gadawyvetileba, rom ramdenime xans mand

CO
darCeT, sworad mimaCnia. saSualeba ar maqvs, Tqveni saqmis winsvla
davaCqaro. girCevT, Tavi gogonaTi SeiqcioT. isaa Cveni sazrunavi.
CemTan dakavSirebiT, miuxedavad Tqveni Tavaziani citatisa, xom xedavT,
mocda gvWirdeba. dameTanxmebiT, Cem gamo ara.
parizi, 4 oqtomberi, 17**

107-e werili
'T
vikont de valmons azolanisgan
musie! rogorc nabrZanebi gqondaT, Tqveni werilis miRebisTanave musie
bertranisken gaveSure, romelmac Tqveni nebarTviT 25 luidori gadmo-
mca. damatebiT kidev ori lui vTxove fili pisTvis, romelsac davavale,
N

maSinve gamgzavrebuliyo, rogorc werilSi mibrZanebT. fili ps fuli


ar hqonda, Tqvenma rwmunebulmac ar momca, aseTi gankarguleba CemTvis
aravis mouciao. iZulebuli gavxdi, Cemi Tanxidan gameRo. Tqveni sikeTis
O

imedi maqvs, rom danakliss aminazRaurebT.


fili pi guSin saRamos gaemgzavra. davabare, gzaze rom duqania, iqidan
fexi ar moecvala, radgan saWiroebis SemTxvevaSi advilad misagnebi
D

yofiliyo. amis Semdeg aRar damiyovnebia, prezidentis meuRlisken gavwie.


madmuazel Jiulis naxva mindoda, magram ar damxvda. mec avdeqi da la
flers davelaparake. misgan veraferi Sevityve, radgan, rac Camovida,
Sin mxolod Wamis dros Tu Sedis, mis meore laqias ki, mogexsenebaT,
musie, kargad ar vicnob. dRes isev ganvaaxle saqmianoba.
am diliT kvlav Sevuare madmuazel Jiulis. Cemi naxva Zalain gauxarda.
SevekiTxe, Seni qalbatoni ratom Camovida-meTqi. miTxra, araferi vicio.
mgoni, simarTle Tqva. vusayvedure, ratom ar gamagebine Seni gamomgza-
vreba-meTqi. marwmunebda, mec mxolod wina saRamos gavige, roca qal-
batonTan mivedi, tanisamosis gaxdaSi rom mivxmarebodio. Turme mTeli
Rame bargs alagebda da sacodav gogos ori saaTic ar sZinebia. oTaxidan

160
Ramis or saaTze gamosula, swored im dros, roca qalbatons werilis
wera dauwyia.
diliT, gamgzavrebis win, madam de turvelma werili sasaxlis konsierJs
(madmuazel Jiulim ar icis, am werilis adresati vinaa) dautova. is
ambobs, SeiZleba TqvenTvis iyo gankuTvnilio, magram Tqven CemTvis
amis Sesaxeb araferi giTqvamT!
mTeli gza qalbatons kapiuSoni ar mouxdia, magram Jiuli irwmuneba,
TiTqmis sul tirodao, gzaSi araferi uTqvams, arc **-Si1 moindoma gaCe-
reba, rogorc maSin moiqca, roca aqedan iqiT midiodao. Jiuli maincd-
amainc kmayofili ar iyo, radgan usauzmod gaemgzavrnen. me ki vuTxari,
nu gaviwydeba, rom yvelaferi RvTis nebaa-meTqi.

PY
CamosvlisTanave qalbatoni loginSi Cawolila, magram ori saaTic
ar gaCerebula. wamomdgara Tu ara, kariskacisTvis dauZaxia da ubrZane-
bia, aravin SemoeSva. Cacmis Tavi ar hqonia. sadilze sufras miujda
Turme, cota wvniani miirTva da maSinve adga. yava oTaxSi miarTves da
Jiulic swored maSin Sevida masTan. qalbatoni raRac werilebs alag-

CO
ebda. albaT, Tqveni werilebi iyo, musie, sadilis Semdeg sami werili
miuRia. aqedan erTi mTeli saRamo win edo, mgoni, esec Tqvengan iyo
gamogzavnili, musie. Tumca Tqven ukeT iciT. maS, ratom wamovida maqedan?
ise ki, ra Cemi saqmea.
madam de turveli sadilis Semdeg biblioTekaSi Sevida. iqidan ori
wigni wamoiRo da Tavis oTaxSi Seitana. Jiuli marwmunebs, mTeli dRis
ganmavlobaSi TxuTmeti wuTic ki ar Cauxedavs wignSio, mxolod werils
'T
Cahkirkitebdao. mere Turme loyaze xels miidebda da ocnebobda. mgoni,
musie, dagainteresebT, ra wignebs kiTxulobs qalbatoni. Jiulim veraferi
miTxra amaze, amitom biblioTekaSi wavayvanine Tavi im ganzraxviT, rom
iqaurobas davaTvalierebdi. Tarodan ori wigni iyo aRebuli. erTi _
N

,,qristianuli azrebis~2 meore tomi, meore ki _ ,,klarisi.~3 ise vwer,


rogorc iq ewera, albaT, Tqven ufro mixvdebiT, ra wignia es.
guSin saRamos qalbatons ar uvaxSmia, mxolod Cai miirTva.
O

am diliT adrianad dareka zari. maSinve cxenebi moiTxova da cxra


saaTic ar iqneboda, felianovSi4 wirvas daeswro... (aRsareba moundo-
mebia, magram misi moZRvari rva Tu aTi dRiT yofila wasuli). mgoni,
D

sworad viqcevi, amasac rom gwerT, musie.


qalbatoni Sin dabrunda, isauzma, Semdeg erTi saaTi werda. saSualeba
momeca, ufro kargad memuSava. dRes me momixda fostaSi werilebis waR-
eba. madam de volanJisTvis araferi iyo. erT werils mainc gigzavniT,
romelic prezidentisTvis iyo gankuTvnili. es baraTi TqvenTvis mniSvne-
lovnad miviCnie, erTic madam de rozmondisTvis iyo dawerili. yurad-
Reba ar mimiqcevia, Tqven xom isedac moaxerxebT mis naxvas. mgoni, isedac
SeityobT yvelafers, madam de turveli TqvenTvisac amzadebs werils.
TandaTanobiT yvelas Cavigdeb xelSi, musie, radgan Jiulis abaria wer-
1
ix. sqolio gv. 159. 2cnobil saeklesio moRvaweTa krebuli XVIIIs-Si. 3ingliseli mwerlis
samuel riCardsonis (1689-1761) romani, sadac aristokrati mamakaci axalgazrda qals Rupavs.
4
monasteri parizSi. aq Seiqmna e.w. benediqtes ordeni, Semdeg ki revoluciis momxreTa klubi.

161
ilebis miReba da is marwmunebs, Cemdami simpaTiis gamo da aseve Tqven-
dami pativiscemiT, siamovnebiT Seasrulebs Txovnas.
fuli rom SevTavaze, ar aiRo. magram vfiqrob, misTvis patara saCuqarze
ar ityviT uars. Tu inebebT da damavalebT, gagigebT kidec, yvelaze
metad ra gauxardeba.
imedi maqvs amCnevT, musie, daudevrad ar gemsaxurebiT; minda, Tqveni
sayvedurebidan Tavi davixsna. Tu maSin prezidentis meuRlis gamgzavreba
ver gavige, samagierod, Tqvendami pativiscemis gamo wamovedi maqedan
SuaRamis sam saTze. amitomac ver movaxerxe wina dRes, saRamos, Cveul-
ebisamebr, madmuazel Jiuli menaxa, Tanac dasaZineblad Camosul msaxurTa
fligelSi gaveSure, rom saxlSi aravin gameRviZebina, xolo rom msay-

PY
vedurobT, musie, xSirad ufulod xaro, amaze getyviT _ miyvars Cacma-
daxurva, Tqvenc amCnevT, albaT, radgan imis pativic unda davicva, vis
livreasac vicvam. isic vici, Savi dRisTvis fulis dazogvaa saWiro, magram
Tqveni guluxvobisa da sikeTis imedi maqvs, Cemo batono.
rac Seexeba imas, rom madam de turvelsac vemsaxuro da Tan batonis

CO
samsaxurSic vidge, imedia, amas ar maiZulebT. grafiniasTan sxva saqme
iyo, magram mas Semdeg, rac Tqveni egeri gavxdi, msajuli aznauris liv-
reas ver Cavicvam. danarCenze Cemi imedi gqondeT, Tqvendami siyvarul-
iTa da pativiscemiT umorCilesi samsaxuri Cemi valia.
ru azolani. egeri.
parizi, 5 oqtomberi, 17** Ramis TerTmeti saaTi.
'T
108-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
o, Cemo mimtevebelo dedav! ra madlobeli var, rarig saWiro iyo
CemTvis Tqveni werili! rom icodeT, ramdenjer gadavikiTxe! vera da
N

ver movwydi. rac Tqvengan wamovedi, mwuxareba mxolod am werilma


Semimsubuqa. ra keTili xarT! Turme gonierebasa da saTnoebasac SeuZ-
liaT TanaugrZnon adamianTa sisustes! Tqven SemibraleT Cemi tanjvis-
O

Tvis! netav adre gcodnodaT!.. rom icodeT, rogor miWirs yovelive amis
atana. megona, siyvaruliT gamowveuli tanjvis periodi gavlili mqon-
da. Turme ra Zneli yofila sayvarel adamianTan daSoreba, Tanac samu-
D

damod! Tu ar gamocade, albaT, verc warmoidgen, diax, satanjveli dRes


rom mklavs da mawamebs, xvalac, zegac da mTeli cxovrebis manZilze ar
gamiqreba. RmerTo Cemo! jer isev axalgazrda var da ra didxans gas-
tans tanjva-wameba. Tavadve gaxde am ubedurebis mizezi, sakuTari xelebiT
daifliTo guli, aitano es saSineli tkivilebi! netav ar vgrZnobde
mainc, rom yovelive amas mxolod erTi sityva dausvams wertils, magram
es sityva rom danaSaulia?! oh, Cemo megobaro!
roca masTan daSorebis gadawyvetileba miviRe, megona, es guls gami-
magrebda, Tumca piriqiT moxda, sabolood gamomacala Zala. marTalia,
sakuTar Tavs vebrZodi, vewinaaRmdegebodi, magram yvelaferi warTmeuli
mainc ar mqonda. xandaxan mainc vxedavdi, Tumca xSirad Tvals verc

162
vusworebdi, radgan vgrZnobdi, sul miyurebda. ho, Cemo megobaro, mis
mzeras vgrZnobdi. igi suls miTbobda. miuxedavad imisa, rom Cemi Tval-
ebi amas ver xedavdnen, is Cems gulamde mainc aRwevda. axla ki davrCi
marto, gariyuli! CemTvis yvelafer Zvirfass davSordi. mwuxarebas Tva-
lebSi Sevcqeri. Cemi usixarulo arsebobis yoveli wuTi cremlebad
iqca; Cems suls veraferi daaSoSminebs. is, rac aqamde davTme, winaswar
vici, ufro daamZimebs imas, risi daTmobac momavalSi momiwevs.
es yvelaferi ase naTlad swored guSin SevigrZeni. gamogzavnil weril-
Ta Soris erTi misgan iyo. es baraTi mraval werilSi Soridanve vicani.
uneblieT wamovdeqi. erTianad vcaxcaxebdi, mRelvarebas ver viokebdi,
Tumca am gancdas siamovnebac axlda. marto rom davrCi, es cru sixaruli

PY
wamSi gamiqra. kidev erTi msxverplis gaReba momixda. gana mqonda ufleba
gamexsna is werili, romlis wakiTxva ase mwyuroda? Cems beds raRac
boroti Zala ganagebs. rac wesiT unda mamSvidebdes, Tumca, piriqiT,
Cemgan axal msxverpls iTxovs, rac erTiorad autaneli xdeba imis gamo,
rom musie de valmonic imaves ganicdis.

CO
bolos da bolos, is saxelic vTqvi, Cemi fiqrebi rom moicva da roml-
is dawerac ase gaZnelda. amis gamo TiTqos misayvedureT kidec, ramac
guli damwyvita. damijereT, cru moridebas sulac ar Seuryevia Tqvendami
ndoba. rad unda mrcxvenodes misi saxelis xseneba? nuTu ver mixvdiT,
rom Cemi grZnobebis mrcxvenia? ai, ra mawiTlebs. da ara is, vinc maTi
mizezia. an gana, vinmea masze Rirseuli, vinc es grZnoba ganmacdevina?
mainc ar vici, xeli ratom meurCeba misi saxelis daweraze. axlac vyoym-
'T
anobdi, damewera Tu ara. Tumca isev masze gelaparakebiT.
Tqven macnobeT, rom TiTqos Cemi gamgzavrebiT Zalze aRelda. ra
gaakeTa? ra ilaparaka? parizSi dabrunebaze xom araferi uTqvams? gemuda-
rebiT, gadaafiqrebinebT gamomgzavreba. Tuki sworad fiqrobs, am nabijis
N

gamo ar unda damadanaSaulos. imasac unda mixvdes, Cemi gadawyvetileba


ar Seicvleba. yvelaze metad imaze vwuxvar, rom ar vici, ras fiqrobs.
marTalia, misi werili isev maqvs... magram, albaT, dameTanxmebiT, rom
O

misi gaxsnis ufleba ar maqvs.


Tu ara Tqven, Cemo mimtevebelo megobaro, me da mas sxva aRaraferi
dagvakavSirebda. ar minda Tqveni sikeTiT borotad visargeblo. vici,
D

Tqveni werilebi ar iqneba vrceli, magram nuTu or sityvas mainc ar


gaimetebT Tqveni SvilisTvis? erTiT guls gaumagrebT, meoreTi ki
simSvides moupovebT. mSvidobiT, Cemo Rirseulo megobaro!
parizi, 5 oqtomberi, 17**

109-e werili
markiza de merteis sesili volanJisgan
mxolod dRes SevZeli, madam, musie de valmonisTvis gadameca is werili,
pativi rom damdeT da gamomigzavneT. oTxi dRe vinaxavdi. saguldagulod
mqonda damaluli, mainc meSinoda, vinmes ar epova. roca sevda Semomawvebo-
da, Caviketebodi da vkiTxulobdi.

163
saocaria, is, rac didi ubedureba megona, Turme ar yofila ase.
gamogitydebiT, madam, da siamovnebasac ki mgvris, wyenamac gadamiara.
xandaxan dansenize fiqri meZaleba da es mawuxebs. ise ki xSirad danseni
sulac ar maxsendeba. amasTan, isic unda iTqvas, rom musie de valmoni
marTla Zalian sasiamovno kaci yofila!
ori dRea, rac SevrigdiT. es arc ise gamWirvebia. ori sityvis Tqmac
ver movaswari, miTxra, Tu rame gaqvT saTqmeli, saRamos SemogivliT
da maSin miTxariTo. raRa unda meTqva, davTanxmdi. marTlac movida.
sibrazes, etyoba, gaevlo, viTomc araferi dameSavebinos. mere ki damtu-
qsa, magram ise alersianad da iseTnairad, rogorc Tqven gCveviaT xolme.
maSasadame, isic megobrad mimiCnevs.

PY
o, rom icodeT, ramdeni sasacilo ambavi momiyva. zogierTi verc dav-
ijere, gansakuTrebiT rac dedaCemze Tqva. netav marTalia Tu ara es
yvelaferi, Tu momwerT, madlobeli dagrCebiT. erTi kia, sicils ver
vikavebdi. erTxel ise gadavikiskise, orives SegveSinda, dedaCems ar
gaego da ar Semosuliyo! maSinve monasterSi mikravda Tavs!

CO
o, ra sifrTxilea saWiro! radgan musie de valmonma TviTon miTxra,
sulac ar minda saxeli gagitexoTo. amitom SevTanxmdiT, amieridan mxo-
lod Cemi karis gasaRebad movidoda, mere ki mis oTaxSi gadavidodiT.
iq araferia saSiSi. guSin ukve gaxldiT iq. axla, am werils rom gwerT,
velodebi, sadacaa, unda gamoCndes. imedi maqvs, aRar gamiwyrebiT. Tqvens
werilSi erTma raRacam Zalze gamakvirva. mwerT, rogor unda moveqce
dansenis da musie de valmons, roca gavTxovdebi. me ki kargad maxsovs,
'T
erT dRes operaSi rom viyaviT, sul sapirispiro miTxariT _ Tu gaTxo-
vdebi, mxolod Seni qmari unda giyvardes da danseni daiviwyoo. iqneb
sworad ver gavige Tqveni naTqvami. Tumca merCivna, sxvagvarad geTqvaT.
axla Cemi gaTxovebis arc ise meSinia. piriqiT, dae, gamaTxovon, meti
N

Tavisufleba meqneba. imedi maqvs, ise movewyobi, mxolod dansenize vifi-


qro. bednieri mxolod masTan viqnebi. axla imis gamo vwuxvar. mxolod
maSin visveneb, roca dansenize ar vfiqrob. esec Zalian miWirs. arada,
O

rogorc ki masze Cavfiqrdebi, maSinve gulze sevda mawveba xolme.


mxolod Tqveni sityvebi mamSvidebs _ danseni amis gamo ufro Segiyva-
rebso. gjeraT, rom ase iqneba? Tumca, ratom unda momatyuoT. ise ki
D

ucnauria, mxolod danseni miyvars, musie de valmonTan ki... iqneb, rogorc


Tqven meubnebiT, es aris bedniereba! erTi sityviT, vnaxoT, rogor iqneba.
ver migixvdiT, ras meubnebodiT Cemi weris stilze. mgoni, dansenis
Cemi werilebi moswons. kargad vici, rom araferi unda vuTxra Cemi da
musie de valmonis Sesaxeb. amaze mSvidad brZandebodeT.
dedaCems aRaraferi uTqvams Cems gaTxovebaze. miTxras ra! sityvas
gaZlevT, Tu Cems gamocdas daapirebs, tyuili ar gamiWirdeba.
mSvidobiT, Cemo keTilo megobaro! madlobas gixdiT da gpirdebiT,
sikeTes ar dagiviwyebT. SuaRame gadasula, samwuxarod, wera unda davas-
rulo. sadacaa, musie de valmoni mova.
***is sasaxlidan, 10 oqtomberi, 17**

164
110-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
RvTiurno Zalno, akmare sulsa Cemsas tanjva ese da sixarulic ganac-
devine1. mgoni, am sityvebs gulCvili sen-pre ambobs. me ki bunebam madli
ar damaklo da saSualeba momca, erTic ganmecada da meorec. ho, Cemo
megobaro, erTsa da imave dros bednieric var da ubeduric. hoda, radgan
gendobiT, mogiyvebiT, rogor vcxovrob, ra mtanjavs da ra maxarebs.
mogaxsenebT, rom Cemi umaduri ukareba kvlavac umowyalod mepyroba.
meoTxe werili damibruna. iqneb sulac ar aris meoTxe, radgan pirveli
werilis miRebisTanave mivxvdi, mas sxva Cemi werilebic mohyveboda.
weraSi dro uqmad rom ar damexarja, gadavwyvite samduravis erTi zogadi

PY
werili damewera uTariRod. axla es werili midis da modis Cven Soris,
oRond konverts yovelTvis vcvli. Tu Cemi turfa, bolos da bolos, ise
moiqceva rogorc sxva turfebi iqcevian xolme, gabezrebuli erT mSvenier
dRes molbeba da Cems werils daitovebs. maSin ki gavigeb, rogoraa
saqme. misi amgvari saqcieliT ki verafers vigeb.

CO
erT rames ki mivxvdi: cvalebadi bunebis qalbatonma mesaidumle Seic-
vala. amaSi darwmunebuli var. rac aqauroba datova, madam de volanJis
saxelze werili ar gamougzavnia. madam de rozmondma ki ori baraTi
miiRo. radgan mamidaCemma amaze araferi Tqva, saerTod, am bolo dros
Tavis mzeTunaxavze aRarafers ambobs, Tumca adre sul masze laparakobda,
davaskveni _ mesaidumle is aris-meTqi. Cemi azriT, am didi gadatrialebis
erTi mizezi is gaxlavT, rom madam de turvels visTan unda elaparaka
'T
Cemze, Tu ara mamidaCemTan; meore ki madam de volanJis winaSe erideboda
im grZnobis gamomJRavneba, romelsac erT dros uaryofda. vSiSob, am
arCevanma damazarala, radgan, rac ufro asakSi Sedis qali, miT ufro
sastiki da mkacri xdeba. Tu adrindeli mesaidumle, cxadia, me ar damind-
N

obda, axlandeli _ siyvaruls ar daindobs. am faqiz RvTis mxevals ki


grZnoba ufro afrTxobs, vidre am grZnobis obieqti.
saqmis viTarebas kargad rom Cavwvde, dameTanxmebiT, saidumlo mimo-
O

wera unda Cavigdo xelSi. es Cems egers ukve vubrZane. misgan davalebis
Sesrulebas dRedReze velodebi. manamde ki mxolod SemTxvevis imediT
var. erTi kviraa amaod vixseneb yvela nacad gzas, rac romanebSi amomiki-
D

Txavs an saidumlo CanawerebSi CaminiSnavs, magram erTsac ver mivageni,


romelic am situacias da am gmiris xasiaTs Seesabameba. CemTvis rTuli
araa mis oTaxSi SeRweva, Tundac RamiT; arc is, rom mivaZino, magram
ori Tve amao garjis Semdeg nuTu im xerxebs unda mivmarTo, rac CemTvis
sruliad ucxoa? gavimeoro sxvis mier gakvaluli gza da didebas moklebu-
li gamarjveba movi povo? ara, aseT gamarjvebas ar eqneba sitkbo biwie-
rebisa da Rirseba znekeTilobis2. daveuflo mas? ara, es ar kmara, Tavad
unda damnebdes. masTan Sevlis ufleba Tavadac unda momces. raTa marto
movixelTo, momisminos, safrTxe ar igrZnos, Torem Tu igrZno, gauZlebs
an gadahyveba. vici, rogorc unda moviqce, magram misi Sesruleba mainc
1 2
`axali eloizadan.~ ,,axali eloizadan.~

165
miWirs. iqneb sasacilod ar geyoT Cemi aRsareba, magram getyviT, es
saqme rac metad miTrevs, miT metad vibnevi.
marTlac, sul Tavgza amebneoda, Tu ara Cveni saerTo sazrunavi pawia,
bednier wuTebs rom maziarebs. mas unda vumadlode, elegiebis Txzvis
garda, sxva TavSesaqcevic rom gamiCina.
damijereT, sesili ise SeaSina Tqvenma werilma, sami dRe vera da ver
Caswvda, ra ewera Sig! Turme erT cru warmodgenas rogor SesZlebia
daamaxinjos Cinebuli, bunebrivi swrafvani!..
gogonam mxolod SabaTs damiwyo irgvliv triali. xan aqedan momiara,
xan iqidan, raRac sityvebs butbutebda, magram sircxvilisgan ise Cumad,
veraferi gavige. saxeze almurma rom gadahkra, amiT mivxvdi, ras meub-

PY
neboda. manamde Tavi medidurad meWira, magram erTi sasacilo monaniebis
Semdeg yinuli galRva. Sevpirdi, imave saRamos mividodi da codvebs
Sevundobdi. wyalobas madlierebiT Sexvda, rac sikeTes Tan sdevs xolme.
radgan, rogorc Tqven, ise sakuTar zraxvebs Rirseul pativs mivageb,
gadavwyvite, SemTxveviT mesargebla da damedgina, ras warmoadgens,

CO
bolos da bolos, es bavSvi da damesrulebina kidec misi ganaTleba.
moRvaweobaSi xeli rom ar SemSloda, paemnis adgili uTuod unda Segv-
ecvala. radgan missa da dedamisis oTaxebs erTi patara sakuWnao hyofs,
es ki xels uSlida Tavis nebaze yofiliyo. amitom Sevecade, viTomda
uneblieT xmauri ametexa. vfiqrobdi, gogos SeeSindeboda da momavalSi
ufro myudro TavSesafars SearCevda, magram es saqme Tavadve moagvara.
patara gogucana Zalze xiTxiTa vinmea; hoda, ufro rom wamexalisebina,
'T
Cvens saqmianobaTa Soris skandaluri Tavgadasavlebidan, Tuki ram gamax-
senda, movyevi da movyevi. ambebi rom ufro mZafri yofiliyo da masze
didi STabeWdileba moexdina, yvelaferi dedamisze gadamqonda. xan erT
naklze mivuTiTebdi, xan _ meoreze, xan masxradac vigdebdi.
N

es arCevani ubralod ar gamikeTebia. sxva Tu araferi, es Cems gaubedav


mowafes siTamames matebda da dedis mimarT zizRs unergavda. didi xania
davakvirdi, es xerxi qaliSvilTa Sesacdenad, maT gasaryvnelad yvelaze
O

kargia. Tu qali sakuTar dedas pativs ar scems, amas sakuTari Tavisadmic


kargavs. es zneobrivi mrwamsi imdenad aris Wkuis maswavlebeli, rom
moxaruli viqnebi, Tu am wesis damamtkicebel magaliTebs wavawydebi.
D

Tqvens sazrunav gogucanas zneoba sulac ar gaxsenebia, sicils Zlivs


ikavebda, bolos ki xmamaRla gadaikiskisa. advilad davarwmune, es ra
saSineli xmauri atexe-meTqi. Tavi movaCvene, viTom Zalian SemeSinda
da masac gadavde SiSi. es rom aRar gaemeorebina, siamovnebis wuTebi
Sevuwyvite da sami saaTiT adre marto davtove. gamomSvidobebisas Se-
vTanxmdiT, amieridan Cems oTaxSi SevxvdebodiT erTmaneTs.
ukve orjer mestumra. am mokle xanSi mowafe maswavlebels codnaSi
TiTqmis gautolda. marTlac yvelaferi zedmiwevniT Sevaswavle, garda
windaxedulobisa.
ase rom, Rame ZilisTvis ver vicli. samagierod, mTeli dRe mZinavs.
raki sasaxlis sazogadoeba sulac ar mepitnaveba, mTeli dRis ganmavlo-

166
baSi sastumro oTaxSi erTxel Tu Sevivli. dReidan gadavwyvite Cems
oTaxSi visadilo da gareT mxolod gasaseirneblad gavide. Cemi es ucna-
uri saqcieli janmrTelobas miaweres. ganvacxade, i poqondriam Semom-
itia da Tan mamcivnebs-meTqi. maT dasarwmuneblad nela da uxalisod
vlaparakob. rac Seexeba Cems daRlil iers, Tqveni gogucanas imedi
gqondeT. amaze siyvaruli izrunebs1.
Tavisufal dros vfiqrob _ rogor davibruno is gavlena, Cems umadur
qalbatonze rom mqonda. amas garda, Cemi patara mowafisTvis ,,gaxrwni-
lebis katexiziss~ vTxzav. msiamovnebs, roca iq yvelafers Tavisi termi-
niT vixsenieb. winaswar mecineba im TavSesaqcevi saubris gamo, Jerkursa
da sesils Soris qorwinebis pirvel Rames rom gaimarTeba. am enaze

PY
patara TiTqmis alaparakda da erT mosmenad Rirs! verc warmoudgenia,
sxvanairad rogor SeiZleba iTqvas. es gogona marTlacda momxiblavi
vinmea! Tan bavSvurad gulubryvilo da Tan ase urcxvad metyveli! o,
rom icodeT, ra STambeWdavia es yovelive! ar vici ratom, magram am
bolo dros ucnaurobani mxiblavs.

CO
iqneb metismetad gamitaca am Tavgadasavalma, droc rom miaqvs da janm-
rTelobac. imedi maqvs, Cemi viTomda avadmyofoba jer erTi sastumros
mowyenilobas amacdens, meorec _ iqneb xeli Semiwyos ulmobel ukareba-
sTan daaxloebaSi. mas xom umowyalo keTilzneobasTan erTad ufaqizesi
grZnobebic gaaCnia. cxadia, Cems mdgomareobaze ukve moaxsenebdnen. netav
ras fiqrobs? sanaZleos davdeb, amis mizezad Tavis Tavs miiCnevs. Cemi
janmrTeloba imis mixedviT Seicvleba, es ambavi masze rogor STabeWdi-
'T
lebas moaxdens.
ai, Cemo mSveniero, axla Tqven yvelaferi iciT. netav movaxerxo ufro
mniSvnelovani ram gamcnoT. merwmuneT, yvela im siameTa Soris, romel-
sac sakuTar Tavs vusurveb, mouTmenlad veli Tqvens wyalobasac.
N

***is sasaxlidan, 11 oqtomberi, 17**

111-e werili
O

madam de volanJs grafi Jerkurisgan


TiTqosda simSvidea, madam, Cvens mxareSi, safrangeTSi dabrunebis
nebarTvas dRe-dReze velodebiT. imedi maqvs, eWvi ar geparebaT, kvlavac
D

minda Tqven da Tqvens asuls dagiaxlovdeT. amasobaSi hercogma d**-m,


Cemma biZaSvilma, visganac, mogexsenebaT, didad davalebuli var, es-
esaa Sematyobina, rom neapolSi gauwveviaT. imasac mamcnobs, SeiZleba
romis gavliT gaemgzavros da gzad moinaxulos italiis is nawili, rom-
elsac ar icnobs. mTavazobs am mogzaurobaSi gavyve. es daaxloebiT
Tvenaxevars an or Tves gastans. ar dagimalavT da did siamovnebas
momgvris, es SemTxveva unda gamoviyeno, radgan vici, ojaxs mokidebuli
sadme wasasvlelad dros ver gamovnaxav, garda mivlinebisa. iqneb qorwi-
li zamTrisTvis gadagvedo? mTeli Cemi naTesaoba parizSi am dros ik-
ribeba xolme. kerZod, markiz de m**i, romelsac TqvenTan danaTesa-
1
citata frangi komediantis, Jan fransua reniaris (1656-1709) piesidan _ ,,siyvarulis sigiJeni.~

167
vebas unda vumadlode. miuxedavad am mosazrebisa, Cemi gegmebi Tqvensas
mTlianad daeqvemdebareba. Tu odnavac met upiratesobas aniWebT Tqvens
adrindel mosazrebebs, mzad var Cemsaze uari vTqva. mxolod imas gTxovT,
am sakiTxTan dakavSirebiT gadawyvetileba droulad SematyobinoT. pas-
uxs davelodebi da imis mixedviT vimoqmedeb.
pativs mogagebT, madam, yvela im grZnobiT, rac Sehferis Tqvendami
esoden morCil vaJiSvils... a.S.
grafi de Jerkuri
bastia, 10 oqtomberi, 17**

PY
112-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels madam de rozmondisgan
(dawerilia karnaxiT)
mxolod axlaxan miviRe TerTmetSi1 gamogzavnili alersiani sayvedure-
biT aRsavse Tqveni werili, Cemo mzeTunaxavo. xom meTanxmebiT, meti

CO
gsurdaT geTqvaT, magram kidev kargi gagaxsendaT, rom Cemi Svili xarT,
Torem gvarianad damtuqsavdiT da rom icodeT, ra usamarTlodac! min-
doda TqvenTvis pasuxi momewera. imedi mqonda amas SevZlebdi, amitomac
vdebdi da vdebdi saxvaliod, magram, xom xedavT, dResac iZulebuli var
Cems moaxles davawerino. revmatizmma umowyalod Semomitia, amjerad
marjvena mklavze, namdvilad xeibari gamxada. ai, ras niSnavs, roca
TqvenisTana norCsa da axalgazrdas Cemnairi beberi megobari hyavs!
'T
misi sneulebiT Tqvenc wuxdebiT.
rogorc ki tkivili odnav gamiyuCdeba, sityvas gaZlevT, safuZvlianad
dagelaparakebiT. manamde ki icodeT, Tqveni orive werili miviRe,
romlebic gamiorkecebdnen Cems naz grZnobebs Tqvendami, es rom SeiZle-
N

bodes; arasodes daviSurebdi Zalasa da Rones Tqvens sasikeTod.


Cemi ZmisSvili cota ar iyos kargad ver grZnobs Tavs, magram sagangaSo
araferia. ubralod, uqeifod brZandeba, es aris da es. mgoni am mdgoma-
O

reobam guneba gaufuWa, Torem janmrTelobiT ra uWirs. Zvirad sanaxa-


vi gagvixda. Cven isedac patara sazogadoebas ra gaamxiarulebs, roca
Cemi ZmisSvili ar gvekareba, Tqven ki migvatoveT.
D

yvelaze metad patara volanJs aklixarT. mTeli dRe ise amTqnarebs,


lamis aris pirze misafarebeli muWebi gadaeylapos. gansakuTrebiT es
ramdenime dRea did pativs gvdebs, roca sadilis Semdeg ise Rrmad Cae-
Zineba xolme, ver vaRviZebT.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso mzeTunaxavo! mudam Tqveni keTilismsurveli
megobari var, Tqveni deda, gnebavT _ da, Tuki Cemi asaki amis uflebas
momcems. erTi sityviT, TqvenTan unazesi grZnobebi makavSirebs.
xels awers adelaida madam de rozmondis nacvlad.
***is sasaxlidan, 14 oqtomberi, 17**

1
am werils ver mivakvlie (avt.).

168
113-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
Tavs movaled vTvli, gagafrTxiloT, vikont, parizSi ukve gkiTxul-
oben. SeamCnies Tqveni aryofna da amis mizezsac xvdebian. guSin erT
did wveulebaze movxvdi, garkveviT iTqva: sofels erTi romantikuli
da uiRblo siyvarulis gamo SerCao. unda genaxaT, Tqveni warmatebebis
mosurne yvela mamakacs Tu Tqvengan mitovebul yvela qals saxe rogor
gaebadra. damijereT, nu dauSvebT am saxifaTo miTqma-moTqmebs. CamodiT
da yvelas xma CaakmendineT!
Tu Tqvens siZliereSi _ Tqvens cdunebas win veravin aRudgeba _ qalebi
erTxel mainc daeWvdnen, maSin ufro metad gagiZaliandebian. metoqe

PY
mamakacebis pativiscemasac dakargavT. isini imasac gabedaven, brZola
gamogicxadon, radgan romel maTgans ar hgonia sakuTari Tavi patiosn-
ebasa da saTnoebaze ufro Zlieri? hoda, kargad dafiqrdiT, im mraval-
ricxovan qalTa Soris, romlebzec gamarjvebas, mxolod da mxolod
ikvexnidiT, bevri ecdeba es sicrue gafantos, danarCenebi ki moindomeben

CO
sazogadoebas Tvali auxvion. yovel SemTxvevaSi, unda elodoT, Tu adre
metismetad gafasebdnen, axla SesaZloa metismetadac Camogafason.
maS, CamodiT, vikont, raRac bavSvur axirebas Tqvens Rirsebas nu Ses-
wiravT! Tqven yvelaferi aRasruleT, rac patara volanJis mimarT gvqo-
nda ganzraxuli. prezidentis meuRles ki, cxadia, Tavidan ver amoigdebT,
Tuki misgan aTi lieTi iqnebiT daSorebuli. ggoniaT, Zebnas dagiwyebT?
iqneb aRarc ki axsovxarT, an Tu axsovxarT, albaT, uxaria kidec, ase
'T
rom dagamciraT. aq imas mainc moaxerxebT, kvlav gaibrwyinoT, rac ase
gWirdebaT. Tu maincdamainc daiCemebT, ar moeSvaT mag sasacilo Tavgadas-
avals, ara mgonia, CamosvliT rame dagiSavdeT, piriqiT.
xolo Tu prezidentis meuRle marTlac geTayvanebaT, rac araerTxel
N

giTqvamT, Tumca damtkicebisa ra mogaxsenoT, maSin misi erTaderTi nu-


geSi da siamovneba Tqvenze saubari unda iyos. unda cdilobdes, Seityos,
ras akeTebT, ras ambobT, ras fiqrobT, yvela wvrilmaniT dainteresdes.
O

es wvrilmanebi maSin fasdeba, roca ZiriTadi ar ici. es im puris namcecebs


hgavs, mdidris sufridan rom iyreba, rasac is arad miiCnevs, Raribi ki
xarbad ylapavs da SimSils iokebs. hoda, sabralo prezidentis meuRle
D

swored am namcecebiT sazrdoobs da ramdenadac mets miirTmevs, imdenad


naklebad gairjeba danarCeni lukmisTvis.
garda amisa, raki SeityveT, vin aris misi mesaidumle, darwmunebuli
brZandebodeT, yovel mis werilSi iqneba erTi patara qadageba da yvela-
nairi rCeva-darigebani, rac, misi azriT, kdemamosilebisa da keTilzne-
obis ganmtkicebaSi daexmareba!1 maS, ratom SevuwyoT xeli erTs _ Tavi
daicvas, meores ki _ ziani mogayenoT.
sulac ar viziareb Tqvens azrs, viTomda mesaidumlis Secvlam dagaza-
ralaT. jer erTi, madam de volanJs sZulxarT, xolo siZulvils mudam
ufro gamWriaxi Tvali aqvs da ufro meti sazrianobac axlavs Tan. Tqveni
1
arazusti citata monsinis (1729-1818) komikuri operidan `yvelafers ver gaiTvaliswineb.~

169
moxuci mamidis keTilzneobac scodavs xandaxan. imasac vityodi, usafuZ-
vlod geSiniaT, radgan mcdari dakvirvebidan gamomdinareobs.
arc isaa marTali, rac ufro xanSi Sedis qali, ufro mkacri da Seuvali
xdebao. diax, diax, ormocidan ormocdaaT wlamde, rogorc ki SeamCneven,
rom saxe uWknebaT, gaavebulni rwmundebian, netarebani da siamovnebani
unda daTmon, romlebic kvlav eZvirfasebaT da da daTmobac eZnelebaT,
RvarZli euflebaT da farisevlebi xdebian. rogorc ki am msxverplis
gaRebis aucileblobas Seeguebian, isini or saxeobad iyofian.
amaTgan umravlesoba isinia, cxovrebaSi silamazisa da sinorCis meti
rom araferi gaaCnda. aseTebs erTob TrgunavT yovelive da mdgomareo-
bidan gamosasvlelad an banqos ayoleben guls an RvTismosavni xdebian.

PY
aseTebi, metwilad, mosawyenebi, buzRunebi da Sarianebi arian, magram
ara borotebi; sakuTari araferi aqvT, arc azri, arc grZnoba. yvelafers
sxvisas imeoreben da srul araraobas warmoadgenen.
qalebis meore saxeoba ufro iSviaTia da, ra Tqma unda, ufro dasafa-
sebeli. maT mtkice xasiaTi aqvT; cdiloben gonebas sazrdo ar moaklon

CO
da maSinac ki moiwyon cxovreba, roca bunebisgan arafersEelian. adre
Tu garegnul silamazeze fiqrobdnen, axla sulis simSvenieres emsaxure-
bian. eseni mudam jansaRad msjeloben, gamWriaxi goneba aqvT, mxiarulni
da daxvewilni arian. maTi adrindeli garegnuli xibli asakovani qal-
ebis Sesaferisad sikeTiTa da cocxali bunebiT icvleba. aseTni axalga-
zrdebisken iswrafvian da maT Tavsac ayvareben. amitomac Znelia maTze
Tqva, mkacrni da Seuvalni ariano. Semwynarebloba sCveviaT. bevrs fiqr-
'T
oben adamianTa Secdomebze, igoneben axalgazrdobas da amiT ufro sico-
cxliT savseni da mimtevebelni xdebian.
dabolos, imasac getyviT, rom mudam moxuc qalTa wreSi yofnas vcdilob;
karga xania mivxvdi, maT mier Seni aRiareba Turme Zalian mniSvnelova-
N

nia. maT Soris bevri Semxvedria iseTi, vis mimarT sargeblobis garda,
siyvarulic makavSirebda. aq ki weras vwyvet, radgan am bolo dros ise
erTbaSad geZalebaT umanko grZnobebi, vSiSob, sakuTari moxuci mamidis
O

siyvarulma vaiTu ise gagitacoT, samareSi CahyveT, sadac, me rom mkiTxoT,


didi xania kidec imyofebiT. amitomac sjobs, isev saqmes mivxedoT.
miuxedavad imisa, rom Tqveni mowafiT aRtacebuli xarT, ver davijereb,
D

rom mis mimarT raime gegmebi gqonodaT _ is, ubralod, Tqven gverdiT
aRmoCnda da SemTxveva xelidan ar gauSviT. baraqala! magram Zneli
warmosadgenia, gataceba gamoZravebdeT! simarTle rom iTqvas, arc sruli
netareba gangicdiaT. Tqven xom mxolod mis sxeuls daeufleT! guls ki
vera, misadmi gulgrili xarT; verc fiqrebs, vinaidan is ar fiqrobs
Tqvenze! ar vici, SeamCnieT Tu ara, me ki amas misi bolo werilidan
mivxvdi! gigzavniT imasac da Tavad gansajeT. aba, daakvirdiT, roca
Tqvenze laparakobs, musie de valmonad gixseniebT, mas ki dansenad.
masze fiqrobs da amiT yvela danarCenisgan ganasxvavebs. maSinac ki,
roca Tqven gexvevaT, mTeli arsebiT masTanaa. Tuki aseTi monapovari
gacdunebT, Tuki mis mier moniWebuli siamovnebiT ixiblebiT, maSin

170
marTlac mokrZalebuli kaci yofilxarT, mcirediT kmayofildebiT! Tuki
asea, Tanaxma var, darCeT masTan. Cems gegmebs kidec waadgeba Tqveni
gadawyvetileba. magram me rom mkiTxoT, es ambavi wuTier garjadac ki
ar Rirs. sakuTari Zala unda daanaxoT, misi uflebebi ki SezRudoT.
magaliTad, dansenisTan Sexvedra aukrZaleT, sanam odnav mainc ar daa-
viwyebT Tavis siyvaruls.
vidre Tqvenze laparaks davasrulebde da Cemze gadavidode, getyviT,
avadmyofobis momizezeba Zalze cnobili da gacveTili xerxia. dameTan-
xmeT, vikont, gamomgonebloba gakliaT! rogorc xedavT, mec ki miwevs
xolme nacadi xerxebis gameoreba, magram TvalSi mosaxvedri rom ar
gavxde, vcdilob, wvrilmanebi mainc gadavasxvafero. rac mTavaria,

PY
mimarTlebs. msurs erTxel kidev gaveTamaSo beds da axali Tavgadas-
avali wamoviwyo. mere ra, rom arc did Rirsebas SemZens da arc sirTu-
leebs gadavawydebi. gaverTobi mainc, Torem lamisaa mowyenilobisgan
Wkuaze SeviSalo.
mizezi ver damidgenia, magram prevanTan Tavgadasavlis Semdeg belroSs

CO
veRar vitan. guli gamiwyala Tavisi yuradRebiT, sinaziT, TayvaniscemiT...
jer arafrad miviCnie misi gabrazeba, mere vikadre da davamSvide, radgan
Tavis nebaze rom mimeSva, uxerxul mdgomareobaSi Cavvardebodi. Wkuaze
moyvana ki vera da ver SevZeli, amitom mis mosaTokad vecade meti
siTbo gamomeCina. man es yvelaferi pirdapir aRiqva da iqidan moyoleb-
uli guli Semiwuxa Tavisi aRfrTovanebiT. ise mendoba, Seuracxmyofs
kidec. sjera, samudamod misi viqnebi. Tavs damcirebulad vgrZnob da es
'T
yovelive Zalze maRizianebs. ar scodnia Cemi fasi, Tuki hgonia, imis
iqiT aRar gavixedav. am bolo dros imasac meubneboda, Cems mets sxvas
veravis Seiyvarebdio. kidev kargi sifrTxile gamoviCine da yvelaferi
ar gadmovulage, rac sinamdvileSia. kargi vinmea, RmerTmani, metismetad
N

epotineba uflebebs! tanadia da lamazic, magram siyvaruliT rom gagag-


iJos, amis Sno ara aqvs. erTi sityviT, Cveni ganSorebis dro movida!
ori kviraa, ra ar vcade, xan civad moveqeci, xan viWirveule, xan uguneboba
O

movimizeze, xan waveCxube, magram verafers gavxdi. ara da ar meSveba.


sxva gza ar maqvs, ufro qmediT xerxs unda mivmarTo. amitom CemTan
sofelSi mimyavs. zeg mivemgzavrebiT. CvenTan erTad ramdenime iseTi
D

adamiani iqneba, romlebic arc cnobismoyvareobiT Segawuxeben, arc ze-


dmeti gamWriaxobiT. hoda, ise viqnebiT, TiTqos marto vyofilvarT. iq,
sanaZleos vdeb, Cemze adre is moisurvebs wertili dausvas am mogzau-
robas, razec amJamad did imedebs amyarebs. Tu soflidan Camosvlisas
ukve mobezrebuli ar veyolebi, sawinaaRmdego araferi meqneba _ niSani
momigoT, Tqvenc iseTive uvici yofilxarT aseT saqmeebSi, rogorc meo.
am gandegilobis mizezi is gaxlavT, rom minda Cems did sasamarTlo
process mivxedo. mas, rogorc iqna, saSveli daayenes da dazamTrebisT-
anave ganixilaven. Zalze moxaruli var, radgan veraferi sasiamovnoa,
roca mTeli qoneba adamians haerSi aqvs gamokidebuli. Tumca, amis gamo
didad ar vwuxvar. yvela advokati marwmunebs, simarTle Tqvens mxare-

171
saao. Tundac piriqiT iyos. modaveni arasrulwlovnebi arian da beberi
meurveobs. maS, raRa qali viqnebi, Tu process ar movigeb. aseT saqmeSi
yoveli wvrilmani mniSvnelovania, amitom Tan ori advokati mimyavs.
RmerTmani, mxiaruli mogzauroba melis! dakarguli dro arad miRirs,
oRond saqme movigo da belroSic CamoviSoro!
aba, gamoicaniT, vikont, vin iqneba misi Semcvleli da as qulad CagiTv-
liT. Tumca, xom vici, ra miuxvedrelic brZandebiT! danseni gaxlavT,
diax, danseni. ra, gagikvirdaT? bavSvebis aRzrdas xom ar apirebso,
ara? es bavSvi gamonaklisia. am axalgazrdis sinorCe mxiblavs, Tavqaria-
nobis rom araferi scxia. sazogadoebaSi Tavi darbaislurad uWiravs,
eWvs aravis aRuZravs. Tu pirispir darCebiT masTan, mixvdebiT, es sidar-

PY
baisle ufro Svenis. Tumca, masTan marto jer ar davrCenilvar. jer
mxolod misi mesaidumle var, magram vgrZnob, megobroba safaria, Torem
CemiT sworedac rom gatacebulia. arc me CamovrCebi. sawyeni iqneboda,
aseTi Wkua da faqizi grZnobebi msxverplad im patara sulel volanJs
Seswiron! imedia cdeba, roca hgonia, rom is uyvars. gogo am grZnobas

CO
sulac ar imsaxurebs! ar gegonoT, misi mSurs, magram ar msurs danseni
daiRupos, amitomac minda gadavarCino. gTxovT, vikont, Zalas nu daiSu-
rebT, raTa danseni ar Sexvdes Tavis sesils (aqamde ase sulelurad
eZaxis). pirveli gataceba mudam Zlieria da ufro meti gavlena aqvs
adamianze, vidre gvgonia. amitomac ar minda, axla Sexvdes danseni, miT
umetes, rom me aq ar viqnebi. rogorc ki Camoval, mTel pasuxismgeblobas
Tavad vikisreb. erTxans kidevac vifiqre, Tan xom ar wameyvana, magram
'T
Cveul sifrTxiles Sevwire es zraxvani. SemeSinda Cemsa da belroSze
raimes ar mixvedriliyo. Zalze Sevwuxdebodi, am ambavze odnavi eWvic
rom aeRo. dae, mis fiqrebSi kvlav wminda da umwikvlo viyo.
parizi, 15 oqtomberi, 17**
N

114-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle de turvelisgan
O

Cemo Zvirfaso megobaro, Zalze aforiaqebuli var. xom xedavT, arc ki


gekiTxebiT, pasuxis gacema SegiZliaT Tu ara, radgan erTi suli maqvs
SegekiTxoT. musie de valmonis janmrTelobas safrTxe ar emuqrebao,
D

meubnebiT, magram guli sagules mainc aRar maqvs da ver viziareb Tqvens
simSvides. melanqolia da sazogadoebisgan gandgoma xSirad mZime daava-
debis winamorbedia. xorcieli Tu sulieri gancdebi ganmartoebas moi-
Txovs. hoda, imis magivrad, Segvebralebina isini, rogorc avadmyofebi,
ugunebobas vsayvedurobT xolme. Tqvenma Zmiswulma iqneb vinmes rCeva-
darigeba mainc moisminos. Tavad avad brZandebiT da eqimi gverdiT xom
gyavT? Cems eqims am diliT Sevxvdi. ar dagimalavT, viTom sxvisi ambavi
mawuxebda, gamovkiTxe. miTxra _ bunebiT aqtiuri adamianebi Tu apaTias
ganicdian, TavianT mdgomareobas yuradReba unda miaqcion. isic miTxra,
Tu avadmyofobas droze ar mixedavs, mkurnalobas aRar daemorCilebao.
risks rad unda emsxverplos TqvenTvis esoden sayvareli adamiani?

172
kidev ufro imitom vwuxvar, oTxi dRea misgan araferi mimiRia. RmerTo
Cemo, iqneb simarTles mimalavT? maS, ase uceb rad Sewyvita werilebis
wera? Tu amis mizezi Cemi sijiutea, werilebs rom karga xania ukan
vubruneb, es gadawyvetileba ufro adre unda mieRo. winaTgrZnobisa,
marTalia, ar mwams, magram ukve ramdenime dRea iseTi sevda Semomawva,
meSinia kidec. RmerTo Cemo, nuTu ufro didi ubedureba melis?!
ar damijerebT da mrcxvenia kidec, amas rom geubnebiT, magram Zalze
vitanjebi, im werilebs rom aRar viReb, romlebsac ar vkiTxulobdi. es
mainc marwmunebda, Cemze fiqrobs-meTqi. ar vxsnidi, magram mainc crem-
lmoreuli davcqerodi, es Svebis cremlebi odnav mainc mifantavda naR-
vels, rac Cemi Camosvlis dRidan SemomeCvia. gevedrebiT, Cemo yovlis

PY
mimtevebelo megobaro, momwereT, Tqveni xeliT momwereT. manamde ki
ecadeT Tqveni da misi ambebi yoveldRe macnoboT.
mgoni, erTi sityviTac ar mikiTxvas Tqveni piradi ambavi, magram xom
mogexsenebaT Cemi usazRvro Tbili ganwyoba Tqvendami. am saTuTi mego-
brobis madlobeli var. vici, mapatiebT am mRelvarebas, am saSinel

CO
tanjvas, sikvdilis piras rom mivyavar, im gansacdelis SiSs, romelTa
mizezi iqneb mec var. RmerTo maRalo! es saSineli azri guls mi pobs.
esRa maklda! Turme imisTvis gavCenilvar, rom es yvelaferi gamovcado.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro; nu uaryofT Cems siyvaruls, Se-
mibraleT. miviReb ki dRes Tqvengan werils?
parizi, 16 oqtomberi, 17**
'T
115-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
saocari ram xdeba, Cemo mSveniero megobaro; rogorc ki Tvali Tvals
moSordeba, erTmaneTis gageba gviWirs. vidre Tqven gverdiT viyavi,
N

erTnairad vuyurebdiT da vgrZnobdiT yvelafers. axla sami Tvea veRar


gxedavT da erTnairad TiTqmis veRarafers aRviqvamT. netav romeli
Cvengani cdeba? ra Tqma unda, uyoymanod mi pasuxebdiT, me ki, ar vici,
O

goniereba miSlis Tu zrdiloba, oRond miWirs swori pasuxi gagceT.


Sevecdebi SegatyobinoT, ras vapireb momavalSi.
upirvelesad, madloba minda giTxraT rCevisTvis, romelsac im miTqma-
D

moTqmis gamo maZlevT, Cem irgvliv rom autexavT. jerjerobiT es ambavi


arc ise mawuxebs. mSvidad brZandebodeT, vici, sul male rogor Cavakmen-
dineb xmas. sazogadoebaSi maSin gamovCndebi, roca ufro did saxels
movixveW da amave dros, Tqveni Rirsic ufro metad gavxdebi.
imedi maqvs, patara volanJis ambavi, Tqven rom arafrad miiCnevT,
raRac damsaxurebad CameTvleba. gana advilia erTi saRamo imyofino
imisTvis, rom mijnurs Seyvarebuli gogona waarTva, Sens nebaze ixmaro,
daiyolio imaze, rac iseTebisTvisac ki ver gaubedavT, es saqme xelobad
rom gauxdiaT, da Tan yovelive aman sulac ar xelhyos misi saTuTi
siyvaruli, isev ise erTguli darCes Tavisi grZnobis, radgan fiqrebiT
mTlianad Tavis mijnurs ekuTvnis. ase rom, roca mis mimarT ltolva

173
gadamivlis, isev Tavisi mijnuris mklavebs davubruneb, viTom arc
araferi momxdara. gana es ubralo saqmea? mere ki merwmuneT, radgan
erTxel ukve gaiara Cems xelSi, Cemi Segoneba sul ufro da ufro ganum-
tkicdeba. imedi maqvs, male gaubedavi mowafe iseT unars gamoiCens, mas-
wavlebels saxels mouxveWs.
magram visac sagmiro saqmeni itacebs, maT prezidentis meuRles SevTa-
vazeb. saTnoebis magaliTs rom warmoadgens da yvelaze garyvnilic ki
pativs miagebs; erTi sityviT, imas, visi xelSi Cagdebac TavSi aravis
mosvlia; imas, vinc daiviwyebs Tavis movaleobas, patiosnebas, Tavis
saxels an colqmruli cxovrebis Seuryvnel or wels da Seecdeba Cemi
siyvaruliT datkbes. amis jildod Cem erT sityvas an erT mzeras moimkis.

PY
metic, me mas mivatoveb, xolo Tu Semcvleli gamomiCndeba, maS, es qali
ar mcnobia. mas ar endomeba, vinme sxvam daamSvidos, daiTrgunavs siam-
ovnebis miRebis survils, arc SurisZiebas gaivlebs gulSi. is mxolod
CemTvis iarsebebs da, rogoric unda iyos es gza, grZeli Tu mokle, misi
gaxsna Tu Caketva Cemi surviliT moxdeba. mivaRwev ra am did warmate-

CO
bas, maSin ki movaxseneb Cems metoqeebs: ,,ai, ixileT Cemi namoqmedari da
i poveT amis meore magaliTi Cvens droSi.~
albaT, SemekiTxebiT, ratom xarT ase usazRvrod darwmunebulio? imi-
tom, rom erTi kviraa Cems turfas saidumlos mivuxvdi. TviTon araferi
uTqvams, me Tavad amovxseni. madam de rozmondTan gamogzavnilma orma
werilma gamanaTla. Cemsas rom mivaRwio, Sexvedraa saWiro. saamiso
gza ki napovni maqvs da gamoviyeneb kidec.
'T
cnobismoyvareobam xom ar gZliaT? ara, arafers getyviT; unda dagsa-
joT, radgan Cemi gamWriaxobisa ar gjeraT. imsaxurebT kidec aseT undob-
lobas am Tavgadasavlis mimarT mainc. Tu ara is utkbesi jildo, romel-
sac am warmatebis SemTxvevaSi mpirdebiT, amis Sesaxeb arc arafers
N

getyodiT. xom xedavT, Tqvenze rogori gabrazebuli var. im imediT,


rom gamoswordebiT, am patara sasjels vikmareb. radgan aseTi Semwynar-
ebeli gamovdivar, droebiT gverdze gadavdeb Cems diad gegmebs, raTa
O

Tqveni gegmebi ganvixiloT.


maS, siyvaruliviT mosabezrebel da erTgulebasaviT mosawyen sofelSi
brZandebiT! sabralo belroSi! ar akmarebT sacodavs, daviwyebis wyals
D

rom asmevT, es wamebadac uqcieT. netav, rogor grZnobs Tavs, rogor


itans moyirWebul siyvaruls? ra oini iqneba, Tu am yvelafris wyalo-
biT kidev ufro mogejaWvaT! mainteresebs, ufro uebari sxva romeli
wamali gagaCniaT? marTla mebralebiT, aseT xerxebs rom mimarTavT.
Cems cxovrebaSi mxolod erTxel gamoviyene siyvaruli xrikad, mizezi
rom, diaxac, amarTlebda. es grafinia de** gaxldaT. mis mklavebSi
yofnisas yovelTvis mindoda meTqva: ,,neba miboZeT, uari vTqva imaze,
riskenac viswrafodi da damtoveT.~ im uamrav qalTa Soris, is erTade-
rTi iyo, romelTanac aseTi enamwaroba msiamovnebda.
rac Seexeba Tqvens guliswadils, axirebulad meCveneba. marTali brZa-
ndebodiT, roca gegonaT, ver gamovicnobdi, vin iqneboda belroSis Sem-

174
cvleli. rao, dansenis gulisTvis iklavT Tavs? Cemo mSveniero, gaanebeT
Tavi, dae, eTayvanos Tavis saTno sesils! saxels nu gaitexT am bavSvuri
TamaSiT. dae, skolis mowafeebi TavianT ZiZebTan aRizardon an umanko
TamaSiT pansionis aRsazrdelebTan Seiqcion Tavi. ras apirebT, axalbed-
asTan gindaT daiWiroT saqme? is xom verc dageuflebaT, verc migatovebT
da yvelaferi Tqveni saxaTabalo gaxdeba. ar gexumrebiT. am arCevans
verafriT mogiwonebT. ra mizanic unda gqondeT, es saqcieli mainc dagam-
cirebT, Tundac Cems TvalSi da aseve sakuTari sindisis winaSec.
Tqveni TqmiT, mag ymawviliT Zalian gatacebuli brZandebiT. garwmu-
nebT, cdebiT! mgoni, gamovicani kidec amis mizezi. belroSma imitom mo-
gabezraT Tavi, irgvliv sxva aravin gyavdaT. parizi arCevanSi ver dag-

PY
exmaraT. Tqvenma erTob mgznebare warmosaxvam gaiZulaT pirvelsave
obieqtze SegeCerebinaT Tvali, oRondac ar daiviwyoT, CamosvlisTanave
aTasi saSualeba geqnebaT. Tu geSiniaT da fiqrobT, rom sanam vinmes
SearCevT, moiwyenT, maSin Tavisufal dros Cem Tavs gTavazobT.
Tqveni CamosvlisTvis saqmeebi ase Tu ise moTavebuli meqneba. darwmu-

CO
nebuli var, patara volanJi da prezidentis meuRle imden dros ar
wamarTmeven, TqvenTvis ver movicalo, Tuki amas moisurvebT. imasac
movaswreb, gogona mis mijnurs Cavabaro. rac unda TqvaT, ver dageTa-
nxmebiT, am siamovnebas pawias mimzidveloba ar ganapirobebdes. me minda,
mTeli cxovreba yvelaze ukeTes mamakacad momixsenios da sxvebisgan
ganmasxvavebdes. masTan iseT ambavSi var, Tu didxans gagrZelda, mgoni,
janmrTeloba Semeryeva. ise ki amieridan gogonasTan, rogorc ityvian,
'T
ojaxuri zrunva damakavSirebs.
ver mimixvdiT? saqme isea, cota dro kidev mWirdeba, imedi ganvimtkico
da davrwmunde, rom dasaxuli gegmebi pirwmindad aRvasrule. diax, diax,
Cemo megobaro, pirveli niSnebiT ukve Cans, rom Cemi mowafis qmari ise
N

ar mokvdeba, STamomavlobaze zrunvis fiqri ar gaiyolos. momavalSi


Jerkurebis gvars valmonebis naSieri daepatroneba. neba miboZeT Ceme-
burad davasrulo es ambavi, romelic Tqveni surviliT wamoviwye. daf-
O

iqrdiT, Cemo kargo, Tu Tqveni mizeziT danseni erTgulebas uRalatebs,


maSin am Tavgadasavals eSxi daekargeba. gaiTvaliswineT, Tu Cem Tavs
mis Semcvlelad gTavazobT, ase Tu ise, upiratesoba gamaCnia.
D

im upiratesobis esoden didi imedi imitom maqvs, rom ar SemeSinda


Tqvens Canafiqrs gadavRobebodi da mecada, gaubedav ymawvilSi Tavisi
pirveli da aseTi Rirseuli arCevanisadmi siyvarulis nazi grZnoba
gameZlierebina. gogonas, Tqven rom meurveobT, guSin im dros wavaswari,
sawer magidasTan rom ijda da werils werda. es friad netari saqmianoba
meore, kidev ufro netari saqmisTvis Sevawyvetine. mere ki vTxove wer-
ili eCvenebina. baraTi civi da naZaladevi meCvena, avuxseni, satrfos
ase ver daanugeSeb-meTqi. vurCie, Cemi karnaxiT daewera. vecade, misi
gulubryvilo mieTmoeTebiT ymawvilisTvis ufro garkveuli imedi Cam-
esaxa. patara qalbatons, rogorc Tavad miTxra, werili Zalian moewona.
ase rom, amieridan miwer-mowera me mabaria. ras ar vakeTeb am danseni-

175
sTvis! vin aRara var misi _ megobaric, mesaidumlec, metoqec, ase gansajeT
_ satrfoc! axla ki vexmarebi, Tqvens saxifaTo ankess rom dausxltes.
diax, diax, ra Tqma unda, saxifaTos! radgan Tu kaci qals daeufla da
ver SeinarCuna, wuTieri bedniereba samaradiso sinanuliT Seecvleba.
mSvidobiT, Cemo mSveniero! moikribeT gambedaoba da rac SeiZleba
swrafad CamoiSoreT belroSi. dansenis ki Tavi daanebeT! Cveni pirveli
siaxlove gaixseneT da tkbili netareba kvlav maCuqeT.
P.S. gilocavT sasamarTlo procesis dawyebas. moxaruli viqnebi, Tu
es mniSvnelovani saqme Cemi meufeobis xans aRsruldeba.
*** sasaxlidan, 19 oqtomberi, 17**

PY
116-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
Cemo Zvirfaso sesil, am diliT madam de mertei sofelSi gaemgzavra.
ase rom, Tqveni wasvlis Semdeg darCenili erTaderTi siamovnebac dav-
karge _ Tqvensa da Cems megobarTan Tqvenze melaparaka. bolo dros

CO
ufleba momca ase mimemarTa. erTi suli mqonda es SemTxveva gamomeyen-
ebina, radgan megona, es TqvenTan ufro damaaxlovebda. RmerTo Cemo,
ra didebuli qalia! ra lamazi megobroba SeuZlia! albaT, am naz grZnobas
kidev is amkobs da aZlierebs, rom pirad siyvarulze uars ambobs. rom
icodeT, rogor uyvarxarT, rogor uxaria, Tqvenze rom vesaubrebi! amitom
minda masTan axlos yofna. ra bednieri viqnebi, mxolod Tqven ors
mogiZRvnaT Cemi sicocxle. xan siyvaruliT, xan WeSmariti megobrobis
'T
grZnobiT davtkbe. marad ganvicdide imas, rom erTis bednierebaze zrun-
visas, meoresTvisac igives vakeTeb. giyvardeT, Cemo mSveniero, Zalze
giyvardeT es saTayvanebeli qali. masTan megobroba ufro dasafasebeli
gaxdeba, Tu Tqveni survilic iqneba. rac es gancda vigeme, msurs, Tqvenc
N

gaiziaroT Cemi sixaruli. winaaRmdeg SemTxvevaSi, is ganaxevrdeba. ho,


Cemo sesil, minda Tqvens gulSi yvelaze tkbili grZnobebi mefobdnen,
rom TiToeulma bedniereba gangacdevinoT. maSin megoneboda, im netar-
O

ebis mxolod nawils gaiziarebT, Tqven rom maniWebT.


arada, rad unda rCebodes es warmtaci gegmebi ausrulebel ocnebad?
sinamdvileSi bedniereba xom mudam xelidan misxlteba. imeds maZlevdiT,
D

rom sofelSi Tqvens naxvas SevZlebdi, axla ki vxvdebi, rom es SeuZle-


belia. isRa mamSvidebs, Tavi davirwmuno _ amas marTlac ver axerxebT.
arc ki cdilobT, amixsnaT da Cemi wuxili gaiziaroT! Cemi Civili Tqven
ukve orjer upasuxod datoveT.
o, sesil, mzad var davijero, rom namdvilad giyvarvarT, magram Tqvens
suls CemsaviT cecxli ar ukidia! netav, mxolod Cemze iyos damokidebuli
am dabrkolebaTa gadalaxva; ratom ar maqvs saSualeba, Tqvens magier
Cemi survilebi Sevwiro msxverplad? maSin dainaxavdiT, rom siyvaruls
win veraferi aRudgeba! ar matyobinebT, rodis dasruldeba sastiki gan-
SorebiT gamowveuli Cveni tanjva. imedia, aq mainc gnaxavT. maSin momxib-
vleli mzeriT gamicocxlebT tanjul suls. misi siTbo, zogjer ase rom

176
mwyuria, Cems guls malamosaviT daedeba. mapatieT, sesil, ar veWvianob,
Tqveni siyvarulis da erTgulebis mjera! eWvi kidev ufro gamaubedur-
ebda, magram ra gulma gauZlos amden dabrkolebas, dRiTidRe rom ema-
teba erTmaneTs! Cemo kargo, sevdas veRar verevi. ase mgonia, madam de
merteis gamgzavrebam wuxili erTiorad gamiRrmava.
mSvidobiT, Cemo sesil, Cemo siyvarulo. icodeT, Tqveni satrfo itanje-
ba da mxolod Tqven SegwevT Zala, mas bedniereba daubrunoT.
parizi, 17 oqtomberi, 17**

117-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan

PY
(dawerilia valmonis karnaxiT)
nuTu ggoniaT, Cemo Zvirfaso megobaro, sevdam rom Semi pyros, amisTvis
uTuod unda damtuqsoT? uamisodac vici, ra dardic gawevT gulze! nuTu
ar gjeraT, rom mec TqvensaviT vitanjebi. me xom im dardsac viziareb,
uneburad Cemi brali romaa. amasTan, imasac ganvicdi, usamarTlod rom

CO
meqceviT! o, ar gekadrebaT! vici, rac gabrazebT; bolo dros orjer
mTxoveT Camosvlis neba momeca, me ki ar gi pasuxeT. gana es ioli sapas-
uxoa? ggoniaT, ver vxvdebi, rom rac gsurT, kargi araa? hoda, ase Soridan
Tu miWirs uaris Tqma, aq rom iyoT, maSin ra iqneboda? wuTiTac rom
ganugeSoT, mere mTeli cxovreba xom sananeblad gamixdeba.
xom xedavT, arafers gimalavT. mizezebic mogaxseneT. Tu mtyuani var,
'T
Tavadve gansajeT. iqneb Tqveni survili damekmayofilebina kidec, rom
ara arsebuli realoba. musie de Jerkuri, Cveni ubedurebis mizezi, Tu-
rme Camosvlas jer ar apirebs. am bolo dros dedaCemi adrindelze
metad damitkba. mec, SeZlebisdagvarad, alersiani gavxdi. vin icis, rogor
wavides saqme? Tu sakuTari Tavis mimarT sasayveduro araferi meqneba,
N

gana es CvenTvis kargi ar iqneba? bednierad vicxovrebT. xSirad meubn-


ebian _ mamakaci gulgrili xdeba colis mimarT, romlisTvisac qorwin-
ebamde Wkuas kargavdao. yvelaze metad es maSinebs. Cemo kargo, nuTu ar
O

gjeraT, nuTu ver iTmenT? gpirdebiT, Tu musie de JerkurTan, romelsac


jer ar vicnob da ukve mZuls, am bedukuRmarT qorwinebas avcdi, Sevecdebi
araferma SemiSalos xeli, Tqveni gavxde, Tundac qorwinebamde. mTavaria,
D

Tqven giyvardeT da, Tu maSinac miTanagrZnobT, gindac sworad ar moviqce,


rac Cemi brali ar iqneba, danarCeni wyals wauRia, oRondac ise giyvar-
deT, rogorc axla. manamde ki, Cemo megobaro, xels nu SemiSliT. nu
momTxovT imas, risTvisac sakmao mizezi gamaCnia ar Sevasrulo, Tumca
uaris gamo guli mwydeba.
arc is momwons, musie de valmoni rom CamCiCinebs _ dauTmeo. es me
erTiorad madardianebs. damijereT, misi saxiT aq WeSmariti megobari
gyavT! ise iqceva, rogorc Tqven moiqceodiT. sxva raRa giTxraT. mSvid-
obiT, Cemo Zvirfaso. SuaRamisas daviwye wera da lamis damaTendes.
unda davwve da Zili avinazRauro. gkocniT, oRondac nuRar damtuqsavT.
***is sasaxlidan, 18 oqtomberi, 17**

177
118-e werili
markiza de merteis Sevalie dansenisgan
Tu kalendars davujerebT, Cemo saTayvano megobaro, ori dRea aqedan
waxvediT, Tumca Cem guls Tqveni aryofna or saukuned eCveneba. Tqvengan
msmenia, upirvelesad guls unda endoo. maS, swored rom Camosvlis
droa da saqmeebic ukve mogvarebuli geqnebaT. gsurT, rom Tqveni sasa-
marTlo procesiT davinteresde, magram moigebT Tu waagebT, suler-
Tia, danaxarji mainc me unda vzRo Tqvengan ganSorebis dardiT. guli
saCxubrad miwevs. samwuxarod gabrazebis mizezi maqvs, ufleba ki ara.
sxva ra vuwodo Tqvens saqciels, Tu ara erTgulebis mware Ralati;
gaSordiT megobars, romelic ase miiCvieT da axla uTqvenoba veRar

PY
autania. Tqvens daundobel saqciels advokatebic ki ver mouZebnian ga-
marTlebas. isic gaiTvaliswineT, maT mxolod daskvnis gamotana ician,
romelic grZnobebis pasuxad ar gamodgeba.
me gonebas mas Semdeg gavunawyendi, rac damarwmuneT, es mogzauroba
gonebam mikarnaxao. arc axla davemorCilebi, roca mkarnaxobs _ daivi-

ara Cemi gamudmebuli fiqri. CO


wyeo. es rCeva, diaxac, gonivrulia da arc ise Znelad aRsasrulebeli.
darwmunebuli brZandebodeT, aq araferi gamaxsenebda Tqvens Tavs, rom

TqvenTan ver movlen is qalebi, yvelaze lamaz, yvelaze momxibvlel-


ebad rom iTvlebian. maTi Semxedvare Tqvenze ver imsjeleb. mwams, dakv-
irvebuli Tvali Tqvensa da maT Soris ufro met sxvaobas i povis, vidre
'T
erTi SexedviT Cans. rogorc unda moiqcnen, rac unda moimoqmedon, mainc
ver gagitoldebian. roca dReebs dasasruli ar uCans da saqmec araferi
gaqvs, sxva ra gzaa, ocnebis koSkebs ageb, auxdenel ocnebebs ewafebi;
warmosaxva frTebs isxams da cdilobs, naocnebari rac SeiZleba srulyos.
yvelafer mosawons ixseneb da sabolood srulyofil saxes qmni, mere
N

ki gaocebuli rCebi. Turme mTeli dro Tqvenze fiqrSi gamilevia. ai, am


wuTsac TiTqmis aseve Sevcdi. albaT, ggoniaT, werilis wera imitom
daviwye, Tqvenze rom melaparaka? sruliadac ara. msurda am laparakiT
O

guls gadamyroda, imdeni ram mqonda saTqmeli, piradad Tqven rom ar


gexebodaT, magram CemTvis Zalze mniSvnelovani iyo. arada swored maT
avuqcie gverdi. rodis aqeTaa, megobrobis xibli siyvarulisas Crdila-
D

vdes? Tu davukvirdebi, iqneb sakuTar TavTan maqvs sasayveduro! Tumca,


isev siCume sjobs! yuradRebas nu mivaqcevT am msubuq codvas, raTa
kvlav ar SevcodoT! dae, es verc Cemma megobarma gaigos.
ratom ar xarT aq, rom pasuxi gamceT, gzaabneuli swor gzaze damayenoT,
melaparakoT Cems sesilze da kidev ufro gamabednieroT im netari fiq-
riT, rom misi megobari miyvars? diax, gamogitydebiT, sesilisadmi siy-
varuli CemTvis ufro Zvirfasi gaxda, roca Cemi mesaidumle gaxdiT. o,
rogor minda guli gadagiSaloT, yvela Cemi grZnoba gagiziaroT. isini
kidev ufro dasafasebelia CemTvis, radgan TanamigrZnobT. Tqvens
danaxvaze gulSi vambob xolme: ,,ai, vin icavs Cems bednierebas!~

178
Cems Tavze axali araferi maqvs saTqmeli. misgan miRebulma bolo
werilma imedi Camisaxa, magram, amave dros, aRsruleba lodins moiTxovs.
mizezebi ki iseTi faqizi da keTilSobilia, verc gavkicxav da verc davi-
Civlebdi. iqneb verc xvdebiT, ras vgulisxmob! o, aq mainc iyoT! rasac
megobars ena etyvis, imas kalami verasdros dawers!
siyvarulis saidumlo saTuTia. mas RvTis anabara ver datoveb, Tvali
unda miadevno, rom miusafari ar darCes. maS, damibrundiT, Cemo war-
mtaco megobaro, xom xedavT, Tqveni Camosvla aucilebelia. daiviwyeT,
bolos da bolos, is gonivruli daskvnebi, mand darCenas rom gaiZuleben,
an iqneb maswavloT, rogor vicxovro, roca gverdiT ar megulebiT.
pativi maqvs viyo...

PY
parizi, 19 oqtomberi, 17**

119-e werili
prezidentis meuRle de turvels madam de rozmondisgan
miuxedavad imisa, rom kvlav Zlieri tkivili mawuxebs, Cemo mzeTunax-

CO
avo, mainc vcdilob, Cemi xeliT mogweroT da im sakiTxze gelaparakoT,
ase rom gainteresebT. Cemi Zmiswuli kvlav mizanTropiiTaa Sepyrobili.
Cems ambebs mudam kiTxulobs, magram Tavad erTxelac ar gamoCenila,
Tumca vTxove, mosuliyo. ise iSviaTad vxvdebi, gind parizSi yofila,
gind aq. am diliT moulodnelad Sevxvdi karis saydarSi, Turme ukve
oTxi dRea wirva ar gamoutovebia! RmerTma qnas, ase ganagrZos!
'T
saydarSi rom Sevedi, momiaxlovda da gamokeTeba momiloca. wirva
iwyeboda da saubari Sevwyvite im imediT, rom kvlav ganvaaxlebdiT,
magram sanam mivuaxlovdi, sadRac gaqra. gamogitydebiT, odnav Secvlili
meCvena. Cemo mzeTunaxavo, maincdamainc nu idardebT, sananeblad nu
gamixdiT, rom Tqvens gonierebas vende. gjerodeT, Tqvens motyuebas
N

mirCevnia, gawyeninoT.
Tu Cemi Zmiswuli ar mova, rogorc ki gamovkeTdebi, masTan Tavad
mival. am ucnauri saqcielis sababi, garkveulwilad, Tqven brZandebiT.
O

rasac gavarkvev, SegatyobinebT. axla ki sxva gza ar maqvs, wera unda


Sevwyvito, radgan TiTebs veRar vimorCileb. adelaidam rom gamigos
werils vwer, mTeli saRamo sayvedurebiT amavsebs.
D

mSvidobiT, Cemo mzeTunaxavo!


***is sasaxlidan, 20 oqtomberi, 17**

120-e werili
mama anselms vikont de valmonisgan
(sent-onores quCaze, felianovis monasterSi)
batono Cemo, ar maqvs pativi gicnobdeT, magram vici, ramdenad gendobaT
madam de turveli. amitomac ar merideba da TxovniT mogmarTavT Zalian
mniSvnelovani saqmis gamo, rac WeSmaritad Rirsia Tqveni wminda msaxure-
bis da madam de turvels iseve ainteresebs, rogorc _ me.

179
xelT maqvs is mniSvnelovani sabuTebi, romlebic piradad minda gadavce,
Suamavlebis gareSe. sxva saSualeba ar maqvs, rom es ambavi Sevatyobino.
im mizezTa gamo, romelsac ver getyviT, Tumca SeiZleba misgan ukve
iciT, CemTan miwer-moweraze uari Tqva. Tamamad vityodi, dRes es gada-
wyvetileba gasakicxi araa, radgan madam de turvels ar SeeZlo gaeTv-
aliswinebina is movlenebi, romlebic CemTvisac moulodneli aRmoCnda
da romelTa warmoSoba, albaT, ufro Zlieri Zalis bralia, vidre ada-
mianebs gaaCniaT. amitomac gTxovT, musie, Cemi axali gadawyvetilebani
SeatyobinoT. amasTan, Seqmnili viTarebis gamo, gTxovT, miSuamdgomloT
Sexvedra daminiSnos. maSin, Cems danaSauls misadmi mudariT gamovisyidi.
mis winaSe ukanaskneli msxverplis msgavsad gavanadgureb Cemi erTaderTi

PY
Secdomisa Tu usaqcielobis damamtkicebel sabuTebs, romlis gamoc
damnaSaved mimiCnevs.
mxolod am winaswari monaniebis Semdeg SevZleb Tqvens fexTiT vaRi-
aro Cemi aseTi xangrZlivi samarcxvino Secdomebi da gTxovT, masTan
SemarigoT. es Zalian mniSvnelovania da, samwuxarod, Znelic. mqondes

CO
imedi, batono Cemo, rom uars ar metyviT da daxmarebis xels gamomiwvdiT,
rac CemTvis Zalze aucilebeli da Zvirfasia? nuTu mxarSi ar amomidge-
biT da ar damayenebT axal, swor gzaze, romelsac erTi suli maqvs
davadge. rogor mrcxvenia da vwiTldebi, rom is dRemde ver vi pove!
mouTmenlad veli Tqvens pasuxs. mzad var yvelaferi movinanio da
gamovasworo. gTxovT, gjerodeT Tqveni mona-morCilis, Tqveni Rrmad
'T
pativismcemelis...
P.S. Tu saWirod CaTvliT, es werili madam de turvels waakiTxeT.
movale var mas pativi vce, vinc zecam airCia, raTa Cemi suli saTnoebis
gzas daubrunos, rom misi sulis mSveniereba aRviqva.
***is sasaxlidan, 20 oqtomberi, 17**
N

121-e werili
Sevalie dansenis markiza de merteisgan
O

miviRe Tqveni werili, Cemo Zalze norCo megobaro, magram sanam madl-
obas getyodeT, unda dagtuqsoT da gagafrTxiloT kidec. Tu ar gamoswo-
rdebiT, Cemgan pasuxs nuRar eliT. merwmuneT, araferSi gWirdebaT es
D

daTafluli kilo, romelic ufro gamogonil enas hgavs, Tu is gulidan


wamosuli siyvaruli araa. gana ase laparakoben megobrebi? ara, Cemo
kargo, TiToeuli grZnoba Tavis enaze metyvelebs da roca erTis nacvlad
meores gamoiyeneb, maSin saTqmels daamaxinjeb. Cvens qalbatons verafers
gaagebineb, Tu saTqmels am Jargonze ar gadauTargmni. nuTu ar vimsaxureb,
imaTgan ganmasxvaoT? marTlac gabrazebuli var Tqvenze, iqneb, ufro
metadac vidre saWiroa, radgan ase usamarTlod ganmsajeT.
ase rom, Cems werilSi mxolod gulwrfelobasa da ubraloebas amoik-
iTxavT, TqvensaSi ki vera. magaliTad, getyviT, rom gamixardeboda Tqveni
naxva, miT umetes, rom irgvliv abezari xalxi maxvevia. Tqven mwerT,
maswavleT rogor vicxovro, Tu gverdiT ar megulebiTo. es ras niSnavs?

180
Tu sayvarlis gverdiT iqnebiT, ver gaZlebT, Cemi saxiT mesame piric
rom ar gyavdeT? mebralebiT, Sevalie! nuTu sesilsac im qalTa ricxvs
miakuTvnebT, me rom ver mitoldebian? ai, ras gvpirdeba dRevandeli
damaxinjebuli metyveleba, romelic qaTinaurebze uazrod JRers, ubra-
lo oqmis enidan ver gaarCev da imaze metad ver endobi, roca weren,
Tqveni umorCilesi monao!
Cemo megobaro, ecadeT, Tqveni namdvili fiqrebi da gancdebi gadmosceT.
nu migzavniT frazebis krebuls, romelTac nebismier Tanamedrove karg
Tu uxeiro romanSi vi povi. imedia, amis gamo ar miwyenT. vadastureb,
rom axla aseT ganwyobaze var. am SeniSvnas naklze miTiTebad nu Ca-
miTvliT; verc imas getyviT, amis mizezi is gaxlavT, Cem gverdiT rom

PY
ar xarT-meTqi. vfiqrob, ufro metad miRirxarT, vidre erTi sasamarTlo
procesi da ori advokati. iqneb metadac, vidre erTguli belroSi.
xom xedavT, Cemi aryofna unda gixarodeT, radgan TqvenTvis pirispir
aseTi qaTinaurebi arasodes miTqvams. mgoni, es gapranWuli kilo Tqve-
ngan gadmoviRe. ara, isev Cemi gulwrfeloba mirCevnia. mxolod is

CO
dagarwmunebT, rogori nazi megobroba makavSirebs TqvenTan. is STama-
gonebs, rom giTanagrZnoT. mixaria, rom iseTi ymawvili megobari myavs,
romlis guli sxvas ekuTvnis! ar gegonoT, yvela qali gaiziarebs am
azrs, magram me ase vfiqrob. sjobs Tavisuflad mivendoT am grZnobas,
vidre raRacis SiSi gqondes. amitomac vikisre, SeiZleba naadrevadac,
Tqveni mesaidumle vyofiliyavi. Tqven iseTi norCi arseba airCieT,
'T
rom vgrZnob, vberdebi! saqebaria, aseT xangrZliv erTgulebas rom
apirebT, suliT da guliT gisurvebT es grZnoba ormxrivi yofiliyos.
sworad iqceviT, roca emorCilebiT saTuTsa da keTilSobil daskvnebs,
romlebic, rogorc mwerT, Tqvens bednierebas ayovnebs. xangrZlivi
lodini imaTi xvedria, romlebsac winaaRmdegobis gaweva ar SeuZliaT.
N

patara volanJis garda sxvas aravis vapatiebdi imis arcodnas, rogor


aicdinos safrTxe, roca gafrTxilebulia. mamakacebs, saTnoebis ra gesmiT
an rad giRirT misi gawirva! magram gonierma qalma unda icodes, codvaze
O

rom aRaraferi vTqvaT, rom arc unebisyofobaa naklebi ubedureba. Tu


qali dafiqrdeba da moindomebs, SeuZlia aicdinos es yovelive.
nu aumxedrdebiT am azrs. swored es makavSirebs TqvenTan. Tqven siyva-
D

rulis Tanmdevi yvela safrTxis Tavidan acilebaSi mexmarebiT. Tumca


aqamde uTqvenodac vicodi, rogor dameRwia Tavi, mainc madlobeli var
da ufro metad, ufro Zlierad meyvarebiT.
RmerTi iyos Tqveni mfarveli, Cemo Zvirfaso Sevalie.
***is sasaxlidan, 22 oqtomberi, 17**

122-e werili
prezidentis meuRle de turvels madam de rozmondisgan
imedi mqonda, Cemo sayvarelo asulo, rom dagawynarebdiT, magram,
samwuxarod, piriqiT moxda, ufro dagZabeT! damSviddiT, geTayva, Cems
Zmiswuls safrTxe ar elis. verc imas vityvi, rom avadaa, magram, simar-

181
Tle giTxraT, raRac ucnauroba ki sWris. veraferi gamigia. es kia, misi
oTaxidan Zalian danaRvlianebuli gamovedi, SiSmac ki amitana. axla ki
vnanob, rom es SiSi Tqvenc gadmogdeT, Tumca imasac ver vaxerxeb, masze
ar gelaparakoT. getyviT, rac moxda. zustad mogiyvebiT yvelafers. ki-
dev oTxmoci weli sicocxle rom meweros, am sevdiani suraTisgan mi-
Rebul STabeWdilebas ver daviviwyeb.
am diliT Cemi Zmiswuli vinaxule. rom Sevedi, raRac qaRaldebSi iyo
Cafluli, rogorc Cans, werda. am saqmiT ise iyo garTuli, verc SeamCnia,
Sua oTaxamde rogor mivedi. Tavic ar moabruna, rom gaego, vin Sevida.
rogorc ki daminaxa, Seecada mSvidi ieri mieRo. albaT, amis gamoc miiqcia
Cemi yuradReba. marTalia, naxevrad Cacmuli da Tmadauvarcxneli iyo,

PY
magram mainc natanji da fermkrTali meCvena. saxe Secvloda. misi mxia-
ruli da cocxali mzera Camkvdariyo. Cven Soris darCes da, ar gisurvebT
am yofaSi genaxaT, radgan es suraTi qalSi naz grZnobebs gaaRviZebda,
rac siyvarulis erT-erTi saSiSi maxea.
Cemi Secbunebis miuxedavad, saubari daviwye. jer janmrTelobaze Seveki-

CO
Txe. arc iqiT miTxra, arc aqeT. mere vkiTxe, ratom xar Caketili, es
ukve erTgvar axirebas hgavs-meTqi. vcade, sayvedurebi xumrobiT Semeza-
vebina. man ki grZnobiT savse xmiT miTxra: ,,ho, vici, es danaSaulic
memateba, magram sxvebTan erTad amasac gamovisyidi.~ amaze metad misma
gamometyvelebam damakargvina moCvenebiTi sixalise da maSinve vuTxari,
am ubralo megobrul sayvedurs ase did mniSvnelobas nu aniWebT-meTqi.
'T
mere mSvidad ganvagrZeT saubari. miTxra, male SeiZleba iseTi saqme
gamomiCndes, Cem cxovrebaSi masze mniSvnelovani rom ar mqonia: parizSi
momiwevs wasvlao. imis SiSiT, aseT dasawyiss aRsarebamde ar mieyvana,
rac sruliad ar mindoda, vupasuxe, rac metad gaerToboda, mis janmrTe-
lobas ufro waadgeboda. davamete, amjerad arafers dagiSli, radgan
N

megobrebi maTive gulisTvis miyvars-meTqi. es ubralo winadadeba vTqvi


Tu ara, xelebi damiWira da ise mRelvared damiwyo laparaki, gadmocema
miWirs: ,,ho, mamidaCemo, giyvardeT Tqveni Zmiswuli, visTvisac ase Zvir-
O

fasi xarT da aseT pativs gcemT. rogorc brZaneT, giyvardeT misi gulis-
Tvis. nu idardebT mis bednierebaze. sinanuliT nu daurRveveT im samara-
diso simSvides, male rom daeufleba. miTxariT, rom giyvarvarT, rom
D

momitevebT, diax, uTuod momitevebT, Tqven keTili xarT. magram Semiwy-


nareben ki isini, vinc Cemgan esoden Seuracxyofilni arian?~ mere Tavi
mkerdze damado, cremlebi rom daemala, magram gabzarulma xmam mainc
gasca. ise avReldi verc ki gadmogcemT. SeSinebuli wamovdeqi. mgoni es
SemamCnia kidec, radgan uceb moayola: ,,momiteveT, madam, uneburad dav-
ibeni. gTxovT, daiviwyoT, rac giTxariT. mxolod gaxsovdeT, rom did
pativs gcemT. wasvlamde vecdebi, CemiT kmayofili darCeT.~ am winadad-
ebis Semdeg mivxvdi, rom iqauroba unda dametovebina. asec moviqeci.
rac metad vfiqrob, miT ufro ver vxvdebi, risi Tqma undoda. an ra
aris is yvelaze mniSvnelovani saqme? ratom mTxovs patiebas? CemTan
laparakisas ratom aRivso aseTi sinaziT? aTasjer vekiTxebi Cem Tavs,

182
pasuxi ki ver mi povnia. aq verafers vxedav iseTs, Tqven rom gexebaT.
magram raki siyvaruli megobrobaze gamWriaxia, msurs icodeT, rac Cems
Zmiswulsa da Cem Soris moxda.
am werilis wera oTxjer Sevwyvite. ufro grZeli gamovidoda, daRlil-
obas rom ar SeeSala xeli. mSvidobiT, Cemo mSveniero!
***is sasaxlidan, 25 oqtomberi, 17**

123-e werili
vikont de valmons mama anselmisgan
musie valmon, pativi maqvs dagidasturoT, rom miviRe Tqveni werili.
guSinve, Tqveni survilisamebr, vewvie im pirovnebas, viszec mwerdiT.

PY
Tqveni TxovniT, saqmis arsi da mizezebi movaxsene. dasawyisSi mtkiced
idga Tavis gadawyvetilebaze, xolo roca davarwmune, Tavisi uariT SeiZ-
leba TqvenTvis WeSmaritebis gzaze dadgomaSi xeli SeeSala da gangebis
mowyale zraxvebsac win aRsdgomoda, damTanxmda, rom im pirobiT migi-
RebT, Tu es ukanaskneli Sexvedra iqneba. damavala gadmogceT, Sin im

CO
kviris xuTSabaTs, 22-Si iqneba. Tu ar gawyobT, SegiZliaT Sexvedris
dRe SecvaloT. Tqvens werils waikiTxavs.
vikont, neba miboZeT girCioT, nu gadadebT am Sexvedras, Tu, ra Tqma
unda, raime mniSvnelovani mizezi ar geqnebaT, raTa ufro adre, mTeli
suliT da guliT aRasruloT Tqveni sanaqebo ganzraxva, razec mwerdiT.
gaxsovdeT, vinc ayovnebs RvTis wyalobas daewafos, is misi xelidan
'T
gaSvebis safrTxes iqmnis. marTalia, RvTis wyalobas sazRvari ara aqvs,
magram Tu am sikeTes borotad gamoiyeneb, SeiZleba is wuTic dadges,
RvTismowyale marjvena damsjel marjvenad iqces.
Tuki uwindeburad damdebT pativs, momendobiT, merwmuneT, mudam mzad
viqnebi gemsaxuroT. CemTvis yvelaze mniSvnelovania, nakisri wminda
N

msaxureba aRvasrulo. yvelaze bednieri wuTi maSin damidgeba, roca


davinaxav, rom Cemi mcdeloba, gangebis wyalobiT, warmatebiT dasruld-
eba. Cven, adamianebi, ususuri codvilni varT, Cveni nebiT araferi Segv-
O

iZlia! RmerTi, romliskenac iltviT, yovlisSemZlea. Tu Tqven ar mo-


iSliT misken swrafvas, uflis wyalobiT, SesaZlebloba momecema masTan
misasvleli gza gi povoT.
D

misi SemweobiT imedia male dagarwmunebT, rom amqveyniur bednierebas,


adamianuri vnebebiT dabrmavebulni amaod rom veZebT, mxolod wminda
rwmeniT movi povebT. vrCebi Tqveni Rrmad pativismcemeli da a.S.
parizi, 25 oqtomberi, 17**

124-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle de turvelisgan
Tumca guSindelma axalma ambavma uaRresad gamaoca, mainc ar damviwy-
ebia, ramdenad kmayofili darCebodiT am cnobiT, rom musie de valmons
aRarc me vaxsovar da aRarc Tavisi siyvaruli. mxolod imaze fiqrobs,
Rirseuli cxovrebiT Tavisi Secdomebi Tu siWabukis codvebi gamoisyidos.

183
es ambavi Sematyobina mama anselma, romelsac man mimarTa TxovniT,
rom momavalSi win waruZRves da amasTan, CemTan Seaxvedros, radgan,
rogorc me vfiqrob, damibrunos is werilebi, romelTac miuxedavad
Cemi araerTgzis Txovnisa, dRemde ar mibrunebda.
isRa damrCenia, am sasixarulo gardasaxvas mivesalmo da amasTan,
sakuTar Tavsac mivuloco, radgan, misive mtkicebiT, amaSi wvlili mec
mimiZRvis. oRond ratom viqeci misi gardaqmnis iaraRad da mTeli cxov-
rebis myudroeba ratom damirRvia? ratom unda mieRwia musie de valmons
sulierebisTvis mxolod Cemi ubedurebis fasad? Cemo Semwynarebelo
megobaro, momiteveT es Civili! vici, rom RvTis gansja Cemi saqme araa,
magram maSin, roca me yovelTvis amaod SevTxovdi mas moeca Zala, raTa

PY
Cemi avbediTi siyvaruli dameZlia, man es Zala imas uwilada, romelsac
misTvis sulac ar miumarTavs. me ki miusafari da ususuri damtova.
vici, es drtvinva da Civili Cemgan codvaa. vici, roca uZRebi Ze Tavis
ojaxs daubrunda, mamam mas meti uwyaloba, vidre im Zes, mamiseul keras
rom ar moscilebia. rogor SevTxovo uzenaess, amis ufleba romc mqondes;

CO
rogor Sevevedro, madli gaiRe-meTqi, roca Cems patiosnebasac mxolod
valmons unda vumadlode? man mixsna. me ki vbedav da vCivi, mis gamo
vitanjebi-meTqi. ara, Cemi tanjva netari iqneba misi bednierebis fasad.
cxadia, isic unda Semobrundes Cveni saerTo mamisken. RmerTma Seqmna
da unda uyvardes kidec Tavisi qmnileba. imitom ar gauCenia es momxiblavi
arseba, rom TviTonve xeli hkras. xolo me Cemi kadnieri windauxedaobis-
'T
Tvis unda davisajo. gana ar unda mivxvedriliyavi, rom Tuki misi siyva-
ruli mekrZaleboda, Sexvedrebze ar unda davTanxmebuliyavi?
Cemi Secdoma Tu ubedureba is aris, rom amas didxans ver mivxvdi.
Tqven mowme xarT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, ra morCilad
gaviRe es msxverpli, rogorc ki amis aucilebloba davinaxe. magram am
N

msxverplis sisrulisTvis saWiro iyo musie de valmons es ganSoreba


msxverplad ar mieCnia. gamogitydebiT, axla yvelaze metad swored es
azri mtanjavs. Turme ra saSinelebaa qedmaRloba! is mxolod maSin
O

gvaniWebs Svebas, Tu sxvas CavagdebT satanjvelSi! ara, me daviokeb am


urC guls, me vaswavli mas morCilebas!
swored am mizniT davTanxmdi CemTvis mtanjvel Sexvedras musie de
D

valmonTan momaval xuTSabaTs. maSin misi piridan movismen, rom ukve


aRaravin var misTvis, rom is arafris mTqmeli, warmavali STabeWdileba,
me rom Sevuqmeni, ukve gaqra! warmomidgenia, rogor auRelveblad Sem-
omxedavs, me ki, aforiaqeba rom ar SemamCnios, Tvalebis daxra momiwevs.
im werilebs, romelTa dabrunebazec, araerTgzis Txovnis miuxedavad,
uars meubneboda, amjerad gulgrilad damibrunebs, rogorc yovlad ga-
mousadegar nivTs. me ki mSvidi da Zlieri xelebiT mowodebul qaRald-
ebis am samarcxvino dastas akankalebuli xelebiT gamovarTmev. mere
davinaxav, rogor gatrialdeba da wava. wava samudamod. amaod gavayoleb
mzeras, radgan Cemken aRar mobrundeba!..

184
ai, aseTi damcirebisTvis var axla ganwiruli! sikeTeSi mainc momxmar-
des, sakuTari unebisyofoba Semagnebinos... es werilebi mas aRar sWirdeba,
me ki maT gavufrTxildebi, Cemda samarcxvinod yoveldRe gadavikiTxav,
vidre Cemi cremlebi Cemi naweris ukanasknel kvals ar waSlis. mis
werilebs ki, rogorc Cemi sulisTvis damRupvelT, davwvav. o, maS raRa
yofila is siyvaruli, Tu sanatrelad gagvixdis im safrTxesac, romelsac
is gvimzadebs. rac mTavaria, unda gveSinodes ar ganvicadoT is grZnoba,
romelsac aRar STaagoneb! ara, unda gaveqce am damRupvel vnebas, mxolod
erT arCevans rom gvTavazobs _ sircxvils an ubedurebas, xSirad ki
orives erTad. dae, misi adgili Tundac keTilgonierebam daikavos.
ra Sorsaa es xuTSabaTi! o, rogor minda male gaviRo es msxverpli da

PY
Tan daviviwyo, ras vwirav msxverplad an ris gamo. es stumroba mZime
iqneba CemTvis da vnanob kidec, rom davTanxmdi. ver gamigia, Sexvedra
kvlav ratom moisurva? ras warmovadgenT axla erTmaneTisTvis? Tu
Seuracxyofa momayena, mi patiebia. mivesalmebi kidec mis survils, co-
dvebi gamoisyidos. Sevaqeb kidec amisTvis. metic _ mec masaviT moviqcevi,

CO
radgan imave SecdomebiT var gajerebuli. WeSmaritebis gzaze dasadgomad
misi magaliTi gamomadgeba. Tuki misi mizani Cemgan Tavis daRwevaa, maS,
ratom meZebs? gana orives mizani erTmaneTis daviwyeba ar aris? o,
amieridan da Semdgomac es Cemi erTaderTi sazrunavi iqneba.
Tu nebas momcemT, Cemo keTilo megobaro, am Znel saqmes Tqven gverdiT
aRvasruleb. Tu daxmareba damWirda an nugeSi, mxolod Tqven minda
'T
gverdSi damidgeT, mxolod Tqven SegiZliaT gamigoT. Tqveni didebuli
megobroba mTeli cxovrebis manZilze gamyveba. araferi gamiZneldeba,
raTa Tqveni zrunva Cemze amao ar darCes. Tu simSvide, bedniereba da
saTnoeba ar mimatovebs, es Tqveni damsaxureba iqneba da, bolos da
bolos, Tqveni sikeTis Rirsi gavxdebi.
N

mgoni, Zalze dabneuli werili gamomivida. albaT, imitom, rom weris


dros Zalian vRelavdi. Tu am werilSi CemTvis samarcxvino grZnobebs
SeamCnevT, Cveni megobrobis niSnad, maT Tqveni mimtevebeli kalTa gad-
O

aafareT. me amis imediT var da Cems gulisTqmas arasodes dagimalavT.


mSvidobiT, Cemo Rirseulo megobaro. imedi maqvs, Cemi Camosvlis ambavs
sul male SegatyobinebT.
D

parizi, 25 oqtomberi, 17**

185
PY
meoTxe nawili. 125-e werili
CO
markiza de merteis vikont de valmonisgan
amgvarad, is ukve daZleulia. diax, daZleulia es amayi qali, visac
'T
egona, ver movdrekdi! diax, is Cemia, megobaro, mTlianad Cemi, man gaiRo
yvelaferi, risi gaRebac CemTvis SeeZlo. jerac ise savse var bedniere-
biT, am ambis jerovnad Sefasebas ver vaxerxeb. maocebs is aqamde ganucde-
li xibli, romelic vigrZeni. nuTu saTnoeba da patiosneba ase amSvenebs
qals sisustis Jamsac ki? dae, es bavSvuri fiqri bebiaTa zRaprebis mona-
N

povrad CaiTvalos. gana pirveli gamarjvebisas ar gvxvdeba xolme met-


naklebi ostatobiT gaTamaSebuli winaaRmdegoba? an iqneb adrec ganvi-
cade es xibli? oRond es siyvarulis xibli ar iyo. am saocari qalis
O

gverdiT Tu xandaxan mZlevda sulmokle vnebis msgavsi grZnoba, misi


moTokva mudam SemeZlo. xolo guSin moulodnelad ufro Sors Sevtope.
misma xiblma wamierad mec damaTro da amaTrTola, arada aqamde unda
D

gamqraliyo. gamogitydebiT, netarebiTac davnebdebodi, cota rom ar


maSinebdes. nuTu Cems asakSic SeiZleba mowafesaviT gagitacos uneblie
da ucnobma grZnobam? ara, mas unda moverio, kargad unda Seviswavlo.
Tumca, vfiqrob, mivxvdi, Tu ram warmoSva is. yovel SemTxvevaSi am
ambavma Zalian masiamovna da guliT minda marTali iyos.
im mraval qals Soris, romelTa sayvarlis rolic miTamaSia da mova-
leobac momixdia, erTic ar Semxvedria, danebeba iseve ar swyurebodes,
rogorc me _ daufleba. ase rom, ukarebebs veZaxi im qalebs, Sua gzaze
rom Cerdebodnen, maSin, roca sxvebi uniWod cdilobdnen, daemalaT,
rom pirveli nabiji Cemken Tavad gadmodges.

186
aq ki piriqiT moxda _ Tavidanve im qalis rCevebiTa da qceviT ganmt-
kicebul winaaRmdegobas Sevejaxe, Zalian gamWriaxi rom brZandeba da
mtrulad miyurebs; da kidev: saocrad did mokrZalebas, sruliad Seg-
nebul, religiuri grZnobiT STagonebul da ori wlis manZilze Seury-
vnel kdemamosilebas wavawydi. es yovelive ki erTi miznisken ubiZgebda
_ Cems devnas garideboda.
es CemTvis ubralod met-naklebad xelsayreli kapitulacia rodi iyo,
rogorc adrindeli Tavgadasavlebis dros xdeboda, romliTac advilad
isargebleb, magram arcTu didad iamayeb, es sruli gamarjvebaa, mZime
saomari moqmedebebiTa da ostaturi xerxebiT mopovebuli. am gamarjve-
bas mxolod da mxolod Cems Tavs unda vumadlode. amitom arcaa gasak-

PY
viri, ase rom meZvirfaseba da axlac maniWebs im netarebas, gamarjvebis
wamSi rom maCuqa; es utkbesi SegrZnebaa. amaze fiqri msiamovnebs da
Tavs damcirebulad ar vgrZnob. is marwmunebs, rom sulac ara var damoki-
debuli Cem mier damorCilebul monaze, rom bedniereba me erTs ar
mavsebs, rom misiT gancdili netareba, sxvebisgan gansxvavebiT, viRac

CO
erTi garkveuli qalis wyaloba ar aris.
ase saRad Sevxedav, amiT viwinamZRvreb am mniSvnelovan SemTxvevaSi.
merwmuneT, ise veravin damimonebs, rom, Tu Jini momivlis, sicil-siciliT
ar gavwyvito es axali kavSiri. kavSiris gawyvetaze vlaparakob da ar
iciT, ra gziT movi pove amis ufleba. waikiTxeT da darwmundiT, ra elis
kdemamosilebas, roca Seecdeba, mxsnel angelozad moevlinos gaSmagebul
'T
vnebas. ise gafacicebiT vakvirdebodi sakuTar sityvebs Tu maTze pasuxebs,
rom vfiqrob, SevZleb zustad gadmogceT isini da dagakmayofiloT.
am ori werilis aslebiT1 Tavad darwmundebiT, Cems turfasTan Sesaxve-
drad Suamavlad vin gamovnaxe da ra TavgamodebiT Seecada es wminda
mama Cvens SeerTebas. aqve davsZen, xelSi Cavigde erTi werili, romli-
N

danac Sevityve, damcirebis da mitovebis SiSma rogor mouduna sifrTx-


ile RvTismosav ukarebas, goneba da guli saR azrs moklebulma, magram
mainc sagulisxmo grZnobebma da fiqrebma aRuvso. es yvelaferi zusti
O

da winaswari cnobebia. guSin, xuTSabaTs, 28 ricxvSi _ am umadurisve


daniSnul dRes _ krZalviTa da sinanuliT aRsavse mona eaxla mas, raTa
misgan gamarjvebulis gvirgviniT Semkuli dabrunebuliyo.
D

mSvenier gandegils saRamos eqvs saaTze vewvie. parizSi dabrunebis


Semdeg mas xom aravin miuRia. Cemi mosvla rom moaxsenes, wamodgoma
daapira, magram muxlebi ise ukankalebda, kvlav savarZelSi CaeSva.
msaxurma, me rom Semiyvana, raRac-raRacebis milageba daiwyo. rogorc
Cans, amanac gaaRiziana. amitom Cveulebrivi Tavaziani saubari gvqonda.
Zvirad Rirebuli dro rom ar damekarga, dakvirvebiT movaTvaliere
iqauroba. maleve is adgilebi moviniSne, gamarjvebis misaRwevad rom
mWirdeboda. arCevanis saSualeba rom mqonoda, ufro moxerxebul ad-
gils SevarCevdi, magaliTad, divans, magram mis win qmris suraTi ekida,
es ki cota ar iyos saSiSi meCvena. sakmarisi iyo am ucnaur qals iqiT
1
ix. 120-e da 123-e werilebi.

187
gaexeda, mTeli garja da mcdeloba wyalSi Cameyreboda. rogorc iyo,
marto davrCiT da mec saqmes Sevudeqi.
ramdenime sityviT gavaxsene, mama anselmma, albaT, Cemi mosvlis mizani
gauwyaT-meTqi. mere Civils movyevi, rom metismetad sastikad meqceva,
rom arafrad magdebs. rogorc velodi, Tavdacva moindoma. sabuTad
Cemdami SiSi da undobloba davusaxele, misi samarcxvino gaqcevac, rom
Cems werilebs araTu upasuxod tovebda, maT miRebazec uars ambobda...
Tavis gasamarTleblad Tavadac daiwyo mizezebis CamoTvla, romelTa
moZebna sulac ar iyo Zneli. magram Sevawyvetine da uxeSobis Sesarbile-
blad maSinve mivelacice: `Tqvenma mSvenierebam momajadova, Tqvenma
saTnoebam Cemi suli daimona da daimorCila; TqvenTan moaxloebis sur-

PY
vilma ki macTuna da Tavi amis Rirsad CavTvale. ar gsayvedurobT, rom
sxvanairad gansajeT es ambavi, oRond minda SecdomisTvis TviTon da-
visajo Tavi.~ is Secbunebuli dumda da mec ganvagrZe: `minda an Tavi
gavimarTlo Tqven winaSe, an im SecdomebisTvis patieba gTxovoT, me
rom mawerdiT, raTa wuTisofeli sulierad damSvidebulma davtovo.

CO
Tqven maTi damSveneba ar inebeT da amitom maT CemTvis fasi aRar aqvT.~
is Seecada epasuxa: `movaleoba ar maZlevda amis uflebas...~ magram
winadadeba ar daasrula, radgan gauWirda im sicruis Tqma, romelsac
movaleoba karnaxobda. `maS, marTla gameqeciT?~ _ ganvagrZe nazad. `uT-
uod unda wavsuliyavi.~ `maS, Tavidan marTla miSorebT?!~ `asea saWi-
ro~. `samudamod?~ `ase unda moviqce.~ ra Tqma unda, am mokle dialogisas
'T
Seyvarebul ukarebas xma uwydeboda, Tvalebi ar auwevia. scena metismetad
gaWianurda da mis gamosacocxleblad aRSfoTebuli wamovdeqi: `Tqveni
simtkice mec mtkices mxdis. Cven erTmaneTs unda davSordeT. magram
ganSoreba imaze didxans gastans, vidre ggoniaT. SegeZlebaT Tqveni
namoqmedariT imden xans datkbeT, ramdensac inebebT.~ am sayveduriT
N

savse sityvebma cota ar iyos gaakvirva da Semesityva: `Tqveni gadasaw-


yvetia...~ magram me swrafad Sevawyvetine: `es mxolod sasowarkveTam
mikarnaxa. Tqven inebeT ubeduri vyofiliyavi da imaze metic SeZeliT,
O

vidre vfiqrobdi.~ `me mxolod Tqveni bedniereba minda.~ mi pasuxa akanka-


lebulma da saSineli mRelvareba daetyo. maSin ki mis winaSe muxli
movidrike da TqvenTvis kargad nacnobi xmiT SevZaxe: `hoi, sastiko da
D

daundobelo, ra momaniWebs bednierebas, Tu Tqven mas ar gaiziarebT?


Tu Tqvengan Sors viqnebi? ara da ara, arasodes!~ gamogitydebiT da, ase
Sors Setopvisas cremlebis imedi mqonda, magram, ar vici, sakmarisad
ver avReldi Tu metismeti daZabulobiT vakvirdebodi Cems yovel moZ-
raobas, qviTini ar gamomivida.
sabednierod, gamaxsenda, rom qalis mosadrekad yvela gza da xerxi
kargia. sakmarisia Seni aRelvebiT gaaoco, rom SenTvis sasikeTo Rrma
STabeWdileba moaxdino. raki grZnobierebam miRalata, mxolod xmis
toni Sevicvale, poza ki _ ara: `aq, Tqvens fexTiT vficav, an Cemi gaxdebiT,
an sicocxles gamovesalmebi!~ am ukanaskneli sityvebis warmoTqmisas
Cveni mzera erTmaneTs Sexvda. ar vici, ra waikiTxa Cems TvalebSi an ra

188
warmoidgina, SeSinebuli wamoiWra da mklavebidan gamisxlta. misi Se-
Cereba aRar micdia. araerTxel SemimCnevia, ra sasacilo xdebi kaci,
metismeti sificxiT gaTamaSebul sasowarkveTis scenas roca aWianureb
da tragikulad ar daasruleb, riskenac sulac ar viswrafodi. amitomac
sanam mklavebidan gamisxlteboda, mis gasagonad avismomaswaveblad
waviCurCule: `maS, unda movkvde!~
mere wamovdeqi da dadumebulma giJiviT daviwye cqera, Tumca Cems
Tvalebs arc simaxvile da arc dakvirvebis unari ar dahkargvia. misi
dabneuli moZraoba, mZime sunTqva, dakrunCxuli sxeuli, zeaRmarTuli,
acaxcaxebuli xelebi cxadyofda, rom CemTvis sasurvel mizans mivaRwie.
magram sasiyvarulo ambebis dros erTmaneTTan axlos yofnaa saWiro,

PY
Cven ki sakmaod Sors viyaviT. amitom saswrafod miviRe viTomda mSvidi
ieri, sificxe davioke, Tumca arc ise, rom misiT gamowveuli STabeWdi-
leba ganeleboda. `o, ra ubeduri kaci var! _ daviwye isev, _ Tqveni
bedniereba mindoda da ver SevZeli. mindoda Tqveni sulieri simSvidi-
sTvis Tavi Semewira, Tumca suli kvlav agiforiaqeT!~ Semdeg moCvenebiTi

CO
siwynariT davamate: `mapatieT, grZnobebis ase mgznebare gamoxatvas ar
var miCveuli, amitomac ver viokeb maT. es aRar gameordeba! oRond
damSviddiT, gaficebT yvelafers, damSviddiT!~ am sakmaod grZeli sity-
visas SeumCnevlad mivuaxlovdi. `Tu Cemi damSvideba gnebavT, _ mi pasuxa
aRelvebulma, _ Tavadac unda damSviddeT.~ `batoni brZandebiT, gpirde-
biT, _ vTqvi da Cumad davamate: _ Tumca Tavze Zaldataneba arc ise
'T
didxans momiwevs, _ mere TiTqos enaze vikbine da ganvagrZe: _ me xom
werilebis dasabruneblad movedi, gana ase araa? RvTis gulisTvis,
gamomarTviT, nu damitovebT. am ukanasknel msxverplsac gaviReb, vaJka-
coba rom ar davkargo, _ vTqvi da jibidan Zvirfasi paketi amoviRe, _
aha, waiReT Tqveni megobrobis es yalbi mtkicebani, sicocxlesTan rom
N

makavSirebda, waiReT ukan niSnad Tqvengan Cemi samudamo ganSorebisa...~


damfrTxali lamazmani sabolood SiSma Sei pyro da nazad miTxra:
`ras brZanebT, musie valmon, amiT risi Tqma gnebavT? gana es Tqveni
O

neba ar iyo? gana sruliad mofiqrebulad ar gadawyviteT? gana Tqvenve


ar gansajeT da moiwoneT is gamosavali, rac me movaleobam mikarnaxa?~
,,diax, swored man gansazRvra Cemi gadawyvetileba,~ _ mivuge. `mainc
D

ra?~ ,,erTaderTi, rac dagvaSorebs da Cems tanjvasac bolos mouRebs.~


`ar ityviT, ra gadawyviteT?~ maSin gulSi Cavikari. Zlierma aRelvebam
ise gadaaviwya yovelgvari wesi, arc gamZalianebia. `Cemo RvTaebav, _
aRtacebiT Sevbede, _ verc ki warmoidgenT, rogor miyvarxarT, vera-
sodes gaigebT, rogor gaRmerTebT, sicocxleze ramdenad Zvirad miRirs
es siyvaruli! dae, mSvidi da netari iyos Tqveni dReebi! dae, Seamoklos
igi bednierebam, me rom wamarTviT! erTi wveTi cremli mainc gaiReT am
wrfeli survilis sazRaurad da sinanulis niSnad, ukanaskneli msxverpli
da merwmuneT, gulze lodad ar damawveba. mSvidobiT.~ _ vTqvi da vigrZe-
ni, ra gaSmagebiT uZgerda guli, davinaxe, feri rogor ekargeboda, rac
mTavaria, cremlebi rogor axrCobda da Tvalebidan mZimed scvioda.

189
maSin ki viTomda marTla gadavwyvite wasvla. `ara, ara, mismineT, ras
getyviT!~ _ SesZaxa mxurvaled da ZaliT SemaCera. `gamiSviT,~ _ vuTxari.
`unda momisminoT, me ase minda!~ _ ,,ara, unda gageqceT, Tqvengan unda
gaviqce!~ _ `ara, ara!~ _ SesZaxa isev da Cemken gamoeqana, ufro sworad,
gonmixdili Camesvena mklavebSi. jer kidev gamarjvebaSi daeWvebulma
saocari SiSi gamovxate da nel-nela, ufro sworad, xeliT mimyavda
Cemi gamarjvebisTvis adreve moniSnuli adgilisken. gons maSin moego,
roca ukve mTlianad damnebda.
aqamde, Cemo megobaro, mgoni, im uzado xerxis mqoned mTvlidiT, sia-
movnebas rom ganiWebdaT, axla ki darwmundebiT, iotisodenadac ar ga-
damixvevia namdvili omis WeSmariti wesebidan, romlebzec araerTxel

PY
gvisaubria. maS, CamTvaleT gnebavT tiurenad1 da gnebavT fridrixad2.
me vaiZule mteri brZolaSi Cabmuliyo, romelic mxolod drois mogeb-
isken miiswrafoda. me mivaRwie ostaturi svlebiT brZolis veli Tavad
amerCia da moxerxebuli pozicia dameWira. safarSi Sesatyueblad mteri
movadune. SiSis grZnoba brZolis dawyebamde Cavunerge. SemTxvevis im-

CO
edad wuTiTac ar vyofilvar, Tu riski gamarjvebis did upiratesobas
ar mpirdeboda an darwmunebuli ar viyavi, rom damarcxebisas mTlad
mSralze ar davrCebodi. dabolos, saomari moqmedebani mxolod maSin
daviwye, roca zurgi gamagrebuli mqonda da yvela manamde monapovris
SenarCunebas SevZlebdi. vfiqrob, amaze metis gakeTeba arc SeiZleboda.
Tumca axla meufleba SiSi, hanibaliviT3 mec ar gamanazos kapuis gancx-
'T
roma-TavSeqcevebma. Semdeg movlenebi ase ganviTarda:
winaswar vicodi, am mniSvnelovan ambavs, rogorc yovelTvis, uTuod
cremlebi da sasowarkveTa mohyveboda. oRond es mis ukareba xasiaTs
mivawere. am patara gadaxrebs ar movusmine da mxolod SemTxveviTobad
CavTvale. amgvarad, Cveulebrivi nugeSiscemis gaTelil gzas davadeqi.
N

mwamda, rom vneba mxarSi amoudgeba grZnobas, rom sityvebze metad saqmiT
moigeb, Tumca arc sityvebs vzogavdi. magram saSinel mdgomareobaSi
aRmovCndi, saSineli ufro garegnuli gamoxatulebiT, vidre siZlieriT.
O

warmoidgineT qali _ uZravad, gaqvavebuliviT mjdari, qali saxegayi-


nuli, romelic TiTqos arc fiqrobs, araferi esmis, erT wertils miSte-
rebuli, romelsac ganuwyvetliv cremlebi scviva. aseTi iyo madam de
D

turveli, sanam me vmWevrmetyvelebdi. xolo Tu yuradRebis misaqcevad


an moveferebodi, an Sevexebodi, moCvenebiT gulgrilobas maSinve usityvo
SiSi, cieb-cxeleba da yvirili scvlida.
ase ganmeorda ramdenjerme. sul bolo Seteva ki ise mZafri da mZvinv-
are iyo, wamiT SevSindi kidec, vaiTu mopovebuli gamarjveba sulac
fuWi gamodges-meTqi. maSin zogadi saubari gavabi, rogoric aseT dros
miRebulia xolme. sxvaTa Soris, esec vTqvi: `nuTu ase gaganawyenaT
1
vikont tiureni (1611-1675), frangi polkovniki. feodalur aristokratiasa da samefo xelisu-
flebas Soris mimdinare samoqalaqo omis monawile. 2fridrix II (1712-1786) prusiis mefe. ga-
moCenili sardali. e.w. 7-wliani omis dros mniSvnelovan warmatebas miaRwia. 3karTagenis
gamoCenili sardali (Zv.w. 247-183). ibrZoda romis winaaRmdeg e.w. II punikuri omis dros.
italiaSi dai pyro kapua, sadac didxans umoqmedod iyo.

190
CemTvis bednierebis moniWebam?~ am sityvebze es momxiblavi qalbatoni
Cemken mobrunda. gaognebul saxes ciuri ieri ukve dabruneboda. `bedni-
ereba?~ _ gaimeora man. ra vupasuxe, albaT, mixvdebiT. `maS, marTla
bednieri xarT?~ ufro meti gznebiT davuwye amis mtkiceba. `maS, me gagx-
adeT bednieri?~ adre naTqvams qebadidebis da yvelanairi sinaziT savse
sityvebi mivamate. amasobaSi sxeuli moudunda, savarZlis zurgs moTenTi-
li miesvena da miTxra: ,,o, rogor mamSvidebs da manugeSebs amaze fiqri...~
albaT, Tavadac mogexsenebaT, rom swor gzaze videqi, mere misgan aRarc
gadamixvevia _ SesaZloa, es erTaderTi saimedo gza iyo. gadavwyvite
bedi xelaxla mecada, isev winaaRmdegoba gamiwia, magram kvlav Cemi
bednierebis faqti moviSvelie da misi sikeTec male vigrZeni. `marTali

PY
xarT, _ miTxra grZnobiT qalma, _ amieridan amqveynad mxolod Tqveni
bedniereba masuldgmulebs, amisTvis vicocxleb, am wuTidan mTlianad
Tqveni viqnebi, uars araferze getyviT, arc sinanulis sityvebs moismenT
Cemgan...~ is gulubryvilo Tu didebuli TavdaviwyebiT, mTeli arsebiT,
mTeli Tavisi mSvenierebiT damnebda, Cemi netareba gaiziara da kidev

CO
ufro sasiamovno gaxada. misi mklavebidan mxolod imitom gavTavisuf-
ldi, rom fexebSi Cavvardnodi da samaradiso siyvaruli Semefica. unda
gamogitydeT, rom marTlac imas vfiqrobdi, rasac vambobdi. erTi sityviT,
roca davSordiT, masze fiqri Tan gamyva da Tavs Zala davatane, rom
sxva rameze gadametana.
o, ratom ar xarT aq, rom Tqvengan aRTqmulma netarebam gaaTanabros
'T
Cem mier gancdili? magram cota xnis mocda xom arafers damakargvinebs?
vimedovneb, rom Tanxmobas metyviT im sitkboebis aRmZvrel pirobebze,
bolo werilSi rom SemogTavazeT? xom xedavT, Cemi mxriv ukve Sevasrule,
rac aRgiTqviT, Cemi saqmeebi male ise waiwevs win, TqvenTvisac damrCeba
saamiso dro. saswrafod moiSoreT eg Tqveni mZime wonis belroSi, Tavi
N

daanebeT mag metismetad enadaTaflul dansenis da mxolod Cemi iyaviT.


netav, iseTs ras akeTebT mag sofelSi, rom sapasuxod ver mogicliaT?
lamisaa, gaglanZRoT. magram bedniereba adamians Turme Semwyalebels
O

xdis. isic maxsovs, Tqvens TayvanismcemelTa gundSi myofi kvlav unda


davemorCilo Tqvens patar-patara axirebebs. oRond icodeT, axal sayva-
rels ar surs im uflebaTagan erTi mainc daTmos, megobris kvalobaze
D

rom mieniWa. mSvidobiT, rogorc odesRac... diax, diax, Cemo angelozo,


siyvaruliT gkocniT da geamborebiT.
P.S. iciT, prevani erTi Tvis patimrobis Semdeg iZulebuli gaxda ga-
damdgariyo. es parizis cincxali ambavia. vfiqrob, sastiki sasjelia im
danaSaulisTvis, romelic ar Caudenia. ase rom, zeimi gmarTebT!
parizi, 20 oqtomberi, 17**

126-e werili
madam de turvels madam de rozmondisgan
ufro adrec gi pasuxebdiT, Cemo sayvarelo asulo, TqvenTan bolo
werilis weras rom ar gadaveRale da tkivils ase ar Semoetia. mTeli

191
es dReebi xels ver vxmarobdi, arada erTi suli mqonda madloba meTqva
im kargi ambebisTvis, Cems Zmiswulze rom mauwyeT, da amasTan, wrfeli
guliTac momeloca TqvenTvis. ara, ver vityvi, rom aq gangebis xeli ar
urevia, romelmac erT Tqvengans madliT gaunaTa goneba meoris gadasar-
Cenad. ufalma mxolod Tqveni gamocda indoma, saSvelad maSin gamogiw-
odaT xeli, roca Zala gamogecalaT. marTalia, cota ganicdiT, magram,
vfiqrob, misi madlieric unda iyoT. albaT, gerCivnaT, am ambis gadamwy-
veti jer Tavad yofiliyaviT da Semdeg valmoni. zogadsakacobrio Tvals-
azrisiT, am SemTxvevaSi Cveni sqesis uflebebi, albaT, ufro daculi
iqneboda. Cven xom sulac ar gvsurs Cvens uflebaTagan erTis daTmobac
ki. Tumca ra mniSvneloba aqvs am araarsebiT mosazrebebs im mTavar

PY
monapovarTan SedarebiT? gana CaZiruli xomaldidan gadarCenili
sayvedurebs mohyveba, xsnis gza me ratom ar amarCevineso?
Cemo Zvirfaso, merwmuneT, tanjva, romlisac ase geSinodaT, TavisTavad
Semsubuqdeba. Tumca, asec rom ar moxdes, mainc igrZnobT, rom sindisis
qenjnasa da sakuTari Tavisadmi zizRs isev es tanjva sjobs. adre azri

CO
ar hqonda ase mkacrad memsjela: siyvarulis winaSe Cven yvelani uZlu-
rni varT. keTilgoniereba gvexmareba, rom avicdinoT, magram ara davZ-
lioT. Tu-gaCnda, an TavisiT unda miicvalos, an srulma uimedobam Cak-
las. Tqveni ambavi ufro meores ganekuTvneba. Tavs uflebas mivcem Cemi
azri gamovTqva: daundobloba da gulqvaoba sneuls aSinebs. mas mxolod
nugeSi da wamlebi sWirdeba. magram morCenis gzaze damdgari aucileblad
'T
unda gaafrTxilo, raTa keTilgoniereba gamoiCinos da gaiTavisos is
darigebani, romelic samomavlod ueWvelad dasWirdeba.
radgan eqimad amirCieT, massaviT getyviT _ im mcire uqeifobas, kvlavac
rom uCiviT, SesaZloa, raRac wamlebi marTlac sWirdeba, magram mainc
ver Sevadareb im saSinel sens, risganac sul male ganikurnebiT. rogorc
N

goniersa da saTnos, getyviT, rom is savalalo vneba, Tqven rom Segi p-


yroT, kidev ufro savalalo iqneba WoriknebisTvis. Tuki virwmunebT
imas, rasac Cems Zmiswulze amboben, romelsac TavazianobasTan Serwymuli
O

bevri kargi xasiaTi gaaCnia, maSin qalebisTvis marTlac safrTxes war-


moadgens. is bevris winaSe marTlac damnaSavea da maTi Secdena iseTive
siamovnebas aniWebs, rogorc Tqven moganiWebT, Tu mas WeSmarit gzaze
D

daayenebT, saamisod Tqvenze ufro Rirseuls verc warmovidgen. Tumca,


am imediT bevr qals mwared unania. ar minda Tqvenc maTi bedi gaiziaroT.
axla ki, Cemo lamazo, imazec ifiqreT, mravali safrTxis nacvlad, ra
kmayofileba geliT, Tu valmonis WeSmarit gzaze dayenebis yvelaze
Zlieri iaraRi Tqven aRmoCndiT. eWvi ar mepareba, rom es Tqveni vaJkacu-
ri winaaRmdegobis Sedegia, Torem Tqvens wamier sisustes, SeiZleboda
Cemi Zmiswuli samudamod araswor gzaze daetovebina. minda, es orivem
viwamoT. es pirvel rigSi ganugeSebT, me ki Tqveni kidev ufro Zlieri
siyvarulis mizezi meqneba.
Cemo Zvirfaso asulo, uaxloes dReebSi gelodebi. aq dakargeT bedni-
ereba da aqve i poviT simSvides. upirveles yovlisa, minda Tqvens mosi-

192
yvarule dedasTan erTad gaixaroT, radgan, Tqvenda sabednierod, mo-
cemuli sityva SeasruleT, rom iseTs arafers CaidenT, rac TqvenTvis
da misTvis ukadrisi iqneba!
***sasaxlidan, 30 oqtomberi, 17**

127-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
29-Si gamogzavnil werilze rom ar gi pasuxeT, es mouclelobis gamo
ar iyo. gavbrazdi da imitom. imdenad yovelgvar azrs moklebuli meCvena,
misi daviwyeba varCie. magram, radgan isev moubrundiT, da iq gamoTqmul
mosazrebebs mainc daJinebiT icavT, dumils ki Tanxmobad miTvliT, _ ki

PY
batono, mogaxsenebT, rasac vfiqrob.
zogjer mqonia survili, me erTs Semecvala mTeli haramxana, magram
erT-erT mxevlad qcevaze ki arasodes davTanxmebulvar. axla roca es
ambavi kargad iciT, advilad mixvdebiT, Tu ra sulelurad unda mCvene-
boda Tqveni winadadeba. rogor? gavwiro sruliad moulodnelad mo-

CO
vlenili axali gataceba, mxolod imitom, rom TqvenTan viyo, Tanac ro-
gor? rigSi Camdgari sacodavad velodo, rodis inebebs Tqveni udideb-
ulesoba mowyalebis gaRebas, an rodis isurvebT moswydeT jer ganucdel
xibls, romelic mxolod warmtacma, RvTaebrivma madam de turvelma
moganiWaT. an iqneb uceb SegeSindeT, vaiTu momxiblav sesils Seeryes
Tqvenze is amaRlebuli warmodgena, ase rom gindaT SeinarCunoT? hoda,
'T
maSin gaiRebT wyalobas da moindomebT CemTan eZioT netareba, Tumca,
arc ise mZafri. es arafers gavalebT, magram Tqveni yuradRebis Zvirad-
Rirebuli, iSviaTi niSnebi, bolos da bolos, bedniers gamxdis?!
diax, Zalian did vinmed warmogidgeniaT Tavi. albaT, mec maklia Tav-
mdabloba, Tumca Cems Tavze dakvirvebisas raRac ver vamCnev, ase davmd-
N

ablebuliyavi. gafrTxilebT, sxva bevri naklic maqvs, romelTagan mTa-


vari isaa, rom Cems TvalSi im mowafe biWs, im enadaTaflul dansenis,
axla rom mxolod CemiTaa gatacebuli da Cem gamo Tavisi pirveli siy-
O

varulis vneba gawira, visac Tavisi oci wlis asakis Sesabamisad vuyvar-
var, SeuZlia Tqvenze meti bedniereba da sixaruli momaniWos. gavbedav
da imasac davamateb, rom misi Semcvlelis moZebna Tu mominda, merwmuneT,
D

is Tqven ar iqnebodiT, yovel SemTxvevaSi axla.


mkiTxavT, ra mizeziTo? aranairiT. ufro JiniT an axirebiT, romlis
karnaxiT SeiZleba Tqven an agirCioT, an ara. magram zrdilobis gamo
mainc dagisabuTebT, Cemi azriT, madlobis nacvlad, rasac Cemgan eliT,
SemdgomSi araerTi msxverplis gaReba mogiwevT. Cven gansxvavebulad
vfiqrobT, amitom verafriT davaxlovdebiT. vSiSob, Tqvendami grZnobebi
rom Semecvalos, didi dro damWirdeba. pirobas gaZlevT, Cemi gamoswor-
ebis ambavs aucileblad SegatyobinebT. manamde ki, rogorme sxvanairad
moiwyveT cxovreba da Tqveni kocna-ambori CemTvis SemoinaxeT: vici,
maTi ukeT gamoyenebis SesaZleblobani ar gakliaT. mSvidobiT rogorc
odesRaco, mwerT? odesRac, mgoni, TqvenTvis ufro meti viyavi, odesRac

193
TqvenTvis rigiT mesame ar viyavi. rac mTavaria, sanam Cems Tanxmobas
irwmunebdiT, jer Cem `hos~ elodebodiT. SeurigdiT imas, rom Zveleburi
,,naxvamdis~ nacvlad, axla geubnebiT ,,mSvidobiT!~
vrCebi, musie vikont, kvlavac Tqveni erTguli...
***dan, 31 oqtomberi, 17**

128-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
mxolod guSin miviRe, madam, Tqveni werili. mas iqve unda movekali,
Cemi sicocxle rom me mekuTvnodes da ara sxvas. es sxva ki _ musie de
valmonia. xom xedavT, arafers gimalavT. albaT, ukve aRar CamTvliT

PY
Tqveni megobrobis Rirsad. magram tyuils isev Tqveni dakargva mirC-
evnia. mxolod erTs getyviT: musie de valmonma arCevanis winaSe damayena
_ an misi sikvdili an bedniereba. me ukanaskneli avirCie. arc Tavs
viqeb da arc vimtyuneb _ ubralod vambob, rac moxda.
axla advilad mixvdebiT, rogor imoqmeda Tqvenma werilma da mware

CO
simarTlem, magram ar ifiqroT, rames vnanobde an grZnobebi da saqcieli
Sevicvalo amis gamo. es ar niSnavs, rom xSirad ar ganvicdi mware wuTebs.
magram roca mgonia, sadacaa guli gamiskdeba, Tavs imiT vimSvideb, rom
valmoni bednieria da sxva danarCeni ukana planze gadadis.
Cemi sicocxle Tqvens Zmiswuls mivuZRveni, misi gulisTvis gavwire
Tavi. yvela fiqri misken miqris, yvela Cemi grZnoba Tu saqcieli misiT
'T
isazRvreba. sanam Cemi sicocxle mas sWirdeba, CemTvis mas fasi eqneba
da CavTvli, rom bedi Cemdami mowyalea. xolo Tu erT dRes gadaifiqra...
is Cemgan Civilsa da sayvedurs ver gaigonebs. es sabediswero wami ukve
warmovidgine da gadawyvetilebac miviRe. amitomac safrTxe, rom musie
de valmonma SeiZleba damRupos, nakleb madardebs. Tu es survili gauCn-
N

deba, maSasadame, aRar vuyvarvar. maSin CemTvis raRa fasi eqneba liton
sityvebs? mxolod isaa Cemi msajuli. raki misTvis vcocxlobdi, Cemi
xsovnac icocxlebs masSi. xolo Tu iZulebuli gaxdeba aRiaros, rom me
O

miyvarda, gasamarTleblad esec meyofa.


am striqonebis wakiTxviT Tqven Cems gulSi rac xdeba, imasac waikiTx-
avT. Tqven winaSe gulwrfelobas Tqveni Cemdami megobruli grZnobebi
D

ganapirobebs. kidev erTs davamatebdi: SeiZleba daeWvdeT, rom imdenad


gavkadnierdi, axlac maqvs Tqveni TanagrZnobis imedi. magram Cemi mkacri
msajuli Cemive Tavia, romelic ukve mikrZalavs es imedi viqonio.
marad Tqveni erTguli...
parizi, 1 noemberi, 17**

129-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
miTxariT mainc, Cemo mSveniero, ratom gaqvT werilSi gesliani da
gamqirdavi kilo? ra davaSave iseTi, ase rom ganrisxdiT? msayvedurobT,
ratom ggoniaT, yvelaferze Tanaxma var, roca Cemgan Tanxmoba ar migi-

194
RiaTo. me ki megona, rasac yvela kadnierebad miiCnevs, Cven Soris mxo-
lod ndobas adasturebda. rodis aqeT gaxda es ndoba megobrobisa da
siyvarulis mteri? me adamianis bunebriv swrafvas avyevi _ roca survili
ndomas erwymis da bednierebas eswrafvis. Tqven ki siamayis gamovlinebad
is miiCnieT, rac Cems mouTmenlobas miewereba. kargad vici, aseT ambebSi
kacma, rogorc wesi, mokrZalebuli eWvi unda gamoTqvas. arada, es xom
Tavaziani formalobaa. vifiqre, Cven Soris aseTi wvrilmani meSCanoba
zedmeti iyo. roca adamianTan didi xnis siaxlove gakavSirebs, pirferoba
raRa saWiroa? es xom sasiyvarulo kavSirs xSirad mosayirWebelsac
xdis. Cemi qceva imitomac momwons, rom gancdil bednierebas maxsenebs.
guli mwydeba, rom ver gamigeT.

PY
vfiqrob, mxolod am erTSi var damnaSave. nuTu marTla fiqrobT, rom
Tqvens Tavs sxva qals varCev, an ise nakleb gafasebT, rogorc ggoniaT.
Turme am mizniT sarkeSic dakvirvebiT CagixedavT da darwmunebulxarT,
rom arc ise cudad gqoniaT saqme. magram gana ufro swori ar iqneboda
iqve dageskvnaT, vin – vin da me amas ar vifiqrebdi? ver gamigia, saidan

CO
gagiCndaT es ucnauri azri. mizezi, albaT, mainc isaa, rom sxva qalebis
Seqeba gavbede. yovel SemTxvevaSi amas mafiqrebinebs Tqveni epiTetebi
_ warmtaci, RvTaebrivi, mimzidveli, rac madam de turvelsa da patara
volanJze vTqvi. nuTu ar iciT, rom es sityvebi, umetesad, daufiqreblad,
SemTxveviT ixmareba; rom es sulac ar gamoxatavs Sens urTierTobas
ama Tu im qalTan, rom mxolod Sens mdgomareobas aRwers im wuTSi,
'T
roca masze laparakob? xolo Tu erTiT an meoreTi gatacebisas TqvenTan
siaxlovis survili ar gamnelebia, Tu im orTan SedarebiT Tqven ganiW-
ebT upiratesobas (radgan maT Tu zurgi ar vaqcie, Zvel siaxloves ver
ganvaaxlebT) vfiqrob, CemTvis didad sasayveduro araferi gaqvT.
Tavis marTleba arc im idumali xiblis gamo gamiWirdeba, ase rom
N

mogxvdaT Turme gulze. upirveles yovlisa, idumali sulac ar niSnavs


mimzidvels. vis SeuZlia Tqvenze warmtaci netareba mianiWos adamians?
_ mudam axali da ufro mwveli? me mxolod imis Tqma mindoda, rom es
O

netareba sul sxva yaidis, aqamde ar ganmicdia-meTqi da azrad ar moms-


vlia, rom Sesafaseblad vinmesTan Semedarebina. isic ki davamate da
axlac vimeoreb, rogoric unda yofiliyo is, me SevZleb mis daZlevasa
D

da moTokvas. xolo Tu es Tqvendami samsaxuris xarkad gamomadgeba,


ufro met Tavgamodebas gamoviCen.
patara sesilize ki arc minda gelaparakoT. xom ar dagaviwydaT, am
gogonas Tqveni TxovniT rom davuaxlovdi da misgan Tavis dasaRwevad
Tqvens nebarTvas veli? me SemeZlo mxolod misi miamitoba da siqorfe
aRmeniSna, wamiT mimzidveladac mimeCnia _ sakuTari qmnileba vis ar
aniWebs siamovnebas, magram arc erT mxares situacia ise ar momwife-
bula, rom yuradReba romelimeze didxans SevaCero.
axla ki, Cemo mSveniero megobaro, gTxovT, iyoT samarTliani, keTili,
Tavis droze xom aseTi iyaviT Cemdami, gaixseneT Cveni xangrZlivi megob-
roba, sulieri urTierTndoba, Cven siaxloves rom ganapirobebda da

195
TqviT, davimsaxure ki aseTi sastiki kilo? arada, ra advilia, CemTvis
jildos gaReba, rogorc ki amas moisurvebT! mxolod Tqveni erTi sityva
da erTi dRiT ki ara, erTi wamiTac ver damakavebs vinmes xibli Tu
siyvaruli, frena-freniT gamoveSurebi Tqvenken, Tqvens fexTiT, Tqvens
mklavebSi da uamravi xerxiT dagimtkicebT, rom Cemi gulis erTaderTi
dedofali mxolod Tqven xarT da mudam ase iqneba.
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, mouTmenlad veli Tqvens pasuxs.
parizi, 3 noemberi, 17**.

130-e werili
madam de turvels madam de rozmondisgan

PY
Cemo lamazo, viTom ra mizeziT ambobT uars Cems Svilobaze? imazec
gadamikariT, Cveni mimowera unda Sewydeso? imitom xom ar gaminawyendiT,
rom yovlad daujerebel viTarebas veraferi gavuge? xom ar eWvobT,
rom ganzrax gatkineT guli? ara, metismetad kargad gicnobT da ver
davijereb, rom ase ifiqreT. amitomac Tqveni ambavi ufro mtanjavs.

CO
o, Cemo norCo megobaro, samwuxarod unda giTxraT, rom Tqven Rirsi
xarT siyvarulis, vimedovneb, rom es grZnoba bednierebas moganiWebT.
romeli WeSmaritad nazi da mgrZnobiare qalisTvis ar moutania ubedu-
reba im grZnobas, romlisganac mxolod netarebas eloda? romel mama-
kacs daufasebia qali, romelic mas danebda?
Tumca, bevri mamakaci wesieri da Tavisi grZnobis erTgulia, magram
'T
maT Sorisac ki Zalian cotas Tu uZgers CvensaviT guli! arasodes ifiq-
roT, Cemo sayvarelo, rom maT CvensaviT siyvaruli SeuZliaT. marTalia,
es grZnoba iseve aTrobT, zogjer Cvenze metadac, magram maTTvis ucxoa
sayvareli arsebis mimarT dauRalavi swrafva, nazi gulisxmiereba, mud-
mivi zrunva. mamakacs sakuTari bednierebis gancda atkbobs, qals ki _
N

misi miniWeba. aseTi mniSvnelovani, magram iSviaTad SeniSnuli gansxva-


veba sagrZnoblad moqmedebs yovel maTganze.
erTisTvis netareba sakuTari survilebis dakmayofilebaa, meoresTvis
O

_ misi aRZvra da gamowveva. mamakacisTvis Tavis mowoneba _ warmatebisken


mimavali erTaderTi gzaa, maSin, roca qalisTvis es ukve warmatebaa.
keklucobac ki, qalebs rom xSirad gvsayveduroben, sxva araferia, Tu
D

ara msgavsi grZnobebis Warbi gamovlineba. siyvarulisTvis damaxasia-


Tebeli erTi arsebisadmi gansakuTrebuli vneba da swrafva, mamakacTa-
Tvis am erTisTvis upiratesobis miniWebaa siamovnebis gasaZliereblad.
axali arsebis gamoCenam SeiZleba is gaunelos, magram mTlianad ver
gauqros. qalisTvis ki es Rrma grZnobaa. is araTu Trgunavs sxva gatac-
ebas, bunebazec ki mZlavrobs da mis kanonebs ar emorCileba. amitomac
qali iq ganicdis mtanjvel zizRs, sadac TiTqos survili unda aRZvroda.
gamonaklisebic arsebobs, magram am sayovelTao WeSmaritebis uaryofa
SeuZlebelia! is sazogadoebriv azrs efuZneba, romelic mxolod mamak-
acisTvis uSvebs sxvaobas _ moRalateobasa da cvalebadobas Soris. am
azrs mxolod uweso qalebi iziareben, romlebic Cirqs scxeben TavianT

196
sqess da sakuTari simdablis SegrZnebisgan Tavdasaxsnelad aranair
xerxs ar Takiloben.
me megona, Cemo mSveniero, rom es Cemi mosazrebani uRrublo bedniere-
baze ganuxorcielebel ocnebaTa sapirispirod gamogadgebodaT. maTi
wyalobiT siyvaruli xom mudam abriyvebs Cvens warmosaxvas. am macdun-
ebel imeds ki maSin vebRauWebiT, roca naTlad vxedavT masze xelis
aRebis aucileblobas. xolo misi dakargva kidev ufro gvimZafrebs im
tanjva-wamebas, romelic mudam Tan axlavs Zlier vnebas.
minda, rom tanjva SegimsubuqoT. ukurnebeli seniT daavadebuls mxo-
lod reJimis Taobaze SemiZlia rame vurCio. nu daiviwyebT, sneulis
Sebraleba sulac ar niSnavs mis gakicxvas. Cven Tavad vin varT, erTmaneTi

PY
rom ganvsajoT? dae, gansja im erTaderTs mivandoT, romelsac adamia-
nTa guliswadilis amokiTxva da sisusteebis miteveba SeuZlia.
magram gaficebT, naCqarevad araferi gadawyvitoT. es ufro sasowarkv-
eTis niSania, vidre sulis siZlierisa. nu daiviwyebT, roca Tqveni cxov-
rebis mbrZaneblad vinmes gaixdiT (es Tqveni sityvebia), megobrebs mainc

CO
ver waarTmevT adreminiWebul uflebebs da uarsac verasodes aTqmevi-
nebT. mSvidobiT, Svilo Cemo, zogjer ifiqreT Tqvens mosiyvarule ded-
aze, vinc yovelTvis mzadaa sakuTari azrebi gagiziaroT.
***is sasaxlidan, 4 noemberi, 17**

131-e werili
'T
vikont de valmons markiza de merteisgan
vikont, amjerad ufro kmayofili var TqveniT. magram, modiT, megobru-
lad visaubroT. imedia, dagarwmunebT, rom Cveni SeTanxmeba, riskenac
ase iltviT, orivesTvis wmidawylis ugunureba iqneboda.
nuTu aqamde ver gaiazreT, rom ori sqesis SesaerTeblad da mWidrod
N

dasakavSireblad mxolod vneba ar kmara. aseTi urTierToba mosabez-


rebelia! es bunebis kanonia da misi darRveva mxolod siyvaruls SeuZlia,
es grZnoba gana brZanebiT modis? arada, is xom yvelas gvWirdeba. es ki
O

diaxac mouxerxebeli iqneboda, rom adamianebs, maTda sabednierod, ar


moesazrebinaT, rom sruliad sakmarisia mxolod erT mxares uyvardes.
aman saqme sanaxevrod gaaadvila, Tanac TiTqmis arc erTi mxare araf-
D

ers kargavs. erTi bednieria, rom uyvars, meore ki _ rom uyvarT. Tumca
es arc ise didi bednierebaa, samagierod, Ralatis siamovneba anazRaurebs
yvelafers. ise rom, wagebuli aravin rCeba da yvelaferi wonaswordeba.
magram Cven orSi, vikont, romeli ikisrebs Ralats? ori TaRliTis
ambavi xom gaxsovT, roca banqos TamaSisas erTmaneTi TaRliTobaSi
gamoiWires? `araferi gamogviva. orive naxevar-naxevars unda CamovideT~
_ Tqves da TamaSi miatoves. es magaliTi gamoviyenoT da nu davkargavT
dros, romelsac Cven cal-calke mSvenivrad vatarebT.
merwmuneT, am SemTxvevaSi iseve vzrunav Tqvens sikeTeze, rogorc Ce-
msaze. amis mizezi arc Cemi axirebaa da arc wyena. arc aRTqmul jildoze
vapireb uaris Tqmas. erT saRamos aucileblad nasiamovnebi davrCebiT

197
erTmaneTiT, rom is iseT sitkbos gangvacdevinebs, dasasruls gulic
dagvwydeba. ar unda daviviwyoT, rom bednierebas Tan sdevs sinanuli.
rogori tkbilic unda iyos Cveni iluziebi, Tavs nu movityuebT, rom
isini xangrZlivad gastans.
xom xedavT, sityvas arc me vRalatob, ar davlodebivar imas, Tqvensas
zustad rodis SeasrulebdiT. xom gaxsovT, RvTaebrivi ukarebas danebebis
Semdeg misi pirveli werili CemTvis unda gadmogegzavnaT. magram iqneb
is ise geZvirfasebaT, rom Cveni SeTanxmeba dagaviwydaT, an iqneb es
arc ise gainteresebT, rogorc cdilobT momaCvenoT; faqtia, rom me
araferi mimiRia. Tumca iqneb vcdebi, iqneb RvTis nazi mxevali Tavgamo-
debiT gwerT werilebs. aba, martoobaSi sxva ra unda akeTos? albaT,

PY
Wkua ar eyofa sxva gasarTobebis saZebnelad. erTi sityviT, rom movin-
domo, Tqvens sasayveduros bevrs gamovnaxav. amitomac, arafers vwer
Cemi bolo werilis gamaRizianebul kiloze.
axla ki, vikont, TqvenTan erTi saTxovari maqvs (es ufro Tqven gamo),
modiT, cota xniT, qalaqSi Cems Camosvlamde mainc gadavdoT CemTvisac

CO
aseve sanatreli wuTi. jer erTi, aq sakmaod Tavisuflad ver moviqceviT,
meorec _ CemTvis cota saSiSia, radgan eWvianobis odnav gazrdac ki
abezar belroSs kidev ufro momawebebs, isedac suli kbiliT uWiravs.
kacma lamis Tavi moiklas, ise cdilobs siyvarulSi vaJkacoba gamoiCi-
nos. misi alersiT Tavmobezrebuli iZulebuli var vieSmako. albaT,
Tavadac xvdebiT, Tqven gamo belroSs gavwirav, es ki xibls kidev ufro
'T
gaaZlierebs. xandaxan vnanob kidec, iZulebulni rom varT aseT xrikebs
mivmarToT. roca erTmaneTi gviyvarda _ radgan mgonia, es siyvaruli
iyo _ me bednieri viyavi... Tqven, vikont?
Tumca ra azri aqvs imaze fiqrs, rac arasodes dabrundeba... diax, rac
unda vTqvaT, es arasdros dabrundeba, radgan iseT msxverpls mog-
N

TxovdiT, romlis gaRebas an ver SeZlebdiT, an arc moindomebdiT, radgan


misi Rirsi egeb arc vyofiliyavi. an SevZlebdi ki Tqvens SenarCunebas?
amaze fiqric ar minda. marTalia, am werils sixaruliT gwerT, magram
O

mainc sjobs, uceb dagtovoT. mSvidobiT, vikont.


***is sasaxlidan, 6 noemberi, 17**
D

132-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
saocrad SemZra Tqvenma sikeTem da mTeli guliT mivnebdebodi, amiT
misi wabilwvis rom ar meSinodes. netav, ra mizezia, rom Tqveni sikeTe
meZvirfaseba da Tan vgrZnob, rom amas ar vimsaxureb? uRrmesi madloba.
aRtacebuli var Tqveni SemwynareblobiT, romelic savsea TanagrZnobiT.
misi xiblis Zala imdenad Zlieria, rom siyvarulis xiblsac ki Seedreba.
nuTu SemiZlia axlac Rirsi viyo im megobrobis, Cemi bednierebisTvis
sakmarisi rom aRaraa? igives vityvi Tqvens rCevebzec: vacnobiereb maT
sibrZnes da mainc ver viTvaliswineb. an rogor ar mwamdes sruli bed-
nierebis, romelsac axla vgrZnob? Tu mamakacebi marTlac iseTebi arian,

198
rogorc Tqven brZanebT, maTgan gaqceva gvmarTebs, unda gvZuldnen. mag-
ram, rogor ara hgavs maT valmoni! Tuki TavaSvebuli vnebis siSmage
maTsaviT mosdgams, amas misi usazRvro sinaze sjabnis! ambobT, Tqvens
tanjvas mec viziarebo, maS, CemTan erTad ixareT Cemi bednierebiT! is
me siyvarulma marguna da mas TviT siyvarulis sagani aZlierebs... ne-
tav CemsaviT icnobdeT mas! me mas vaRmerTeb, veTayvanebi! da mainc, is
ufro mets imsaxurebs. ra Tqma unda, isic araerTxel Semcdara xolme,
rasac TviTonac ar malavs. magram masze metad vin aRiarebs WeSmarit
siyvaruls? is siyvaruls STamagonebs da Tavadac imaves ganicdis.
ar gegonoT im ganuxorcielebelma ocnebam amiyolia, Cvens warmosaxvas
rom mudam acdunebs xolme. Tu asea, maSin ratomaa is ufro nazi da

PY
gulisxmieri, roca ukve yvelafers miaRwia? unda gamovtyde, arc adre
Ralatobda goniereba da TavSekaveba, Tumca misi mtrebi sruliad sapiri-
spiros miqadagebdnen.
magram mas Semdeg, rac daubrkoleblad SeuZlia Tavis gulisTqmas
ahyves, TiTqos yvela Cems survils xvdeba. vin icis, iqneb gangebis nebaa,

CO
rom Cemi bedniereba misi bednierebisTvis iyo saWiro! magram Tu es
iluziaa, dae, manam movkvde, sanam es rwmena gamicruvdeba. Tumca ara,
unda vicocxlo, raTa is gavaRmerTo, Tavs Semovevlo. an ratom unda
gadamiyvaros? romeli qali mianiWebs Cemze met bednierebas? sakuTari
gamocdileba mkarnaxobs, roca sxvas aniWeb bednierebas, es yvelaze ga-
mZle, yvelaze namdvili kavSiria. diax, swored es gavsebs netarebiT,
'T
swored es akeTilSobilebs da aspetakebs siyvaruls, valmonisTana nazi
da keTilSobili sulis Rirsad gxdis.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso, pativcemulo, Semwynarebelo megobaro.
weras veRar gavagrZeleb. ukve misi mosvlis droa da sxva aRaraferze
minda vifiqro. mapatieT! vici, Cemi bedniereba gindaT, am wuTSi ki ise
N

savse var bednierebiT, rom Cemi guli veRar itevs.


parizi, 7 noemberi, 17**
O

133-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
aris ki iseTi msxverpli, Cemo mSveniero, rom ar gaviRo, Tuki
D

sazRaurad Tqveni wyaloba melis? oRond TqviT da Tu wamiTac Sevyoy-


mandebi, ufleba gaqvT, sazRaurze uari miTxraT. am bolo dros ai, Turme
ra kargi azri SegqmniaT Cemze. Sewynarebis miuxedavad Cems grZnobebsa
da nebisyofaSi eWvi SegaqvT?! Turme ar SemiZlia da arc msurs msxverplis
gaReba, Turme Tqvens TvalSi damonebuli mijnuri var, Turme warmate-
bisken imitom miviltvodi, rom misi sagani CemTvis Zvirfasi iyo! o,
ara, RvTis madliT, ise ar davmdablebulvar, rom ar dagimtkicoT es
Tundac madam de turvelis magaliTze, raTa yvela eWvi gagiqarwyloT.
vfiqrob, sulac araa sasacilo garkveuli dro Seswiro qals, romlis
Rirseba is maincaa, rom sakmaod iSviaT jiSs ganekuTvneba. iqneb es imis
bralicaa, rom Cemi gataceba mkvdar sezons daemTxva. arc isaa gasakviri,

199
Tu aqamdec misi xibliT var monusxuli _ sazogadoeba xom es-esaa Ta-
vSeyras iwyebs. arc is dagaviwydeT, samTviani Sromis nayofiT mxolod
erTi kviraa vtkbebi. arada, ufro didxans davrCenilvar gacilebiT
uRirsi qalis gverdiT, nakleb Sromadac rom damjdomia, magram CemTvis
saTakilo daskvnebi maSin ar gamogitaniaT.
dabolos, gindaT Cemi aseTi sijiutis mizezi giTxraT? diax, getyviT.
es qali Tavisi bunebiT Zalian mfrTxali vinmea, Tavidan ara da ar
sjeroda Tavisi bednierebis, es ki bednierebis dasafrTxobad sakmarisia.
mxolod axla vxvdebi, Tu ra didi Zala mqonia mis msgavs qalebze. me ki
amis garkveva yovelTvis mindoda, xolo aseTi SemTxvevebi arc ise
advili sapovnia, rogorc gvgonia.

PY
bevri qalisTvis netareba mxolod netarebaa da sxva araferi. ra sax-
elic unda daarqvan, maTTvis Cven mxolod am netarebis mimwodebelni
da gadamcemni varT. isini mxolod maSin gvTvlian Rirseulad, roca
vaqtiurobT. vinc met ofls Rvris, metadac fasobs.
meore, Cvens droSi ufro mravalricxovan qalTa rigs, mxolod sayva-

CO
rlis saxeli da dideba ainteresebs. siamovnebT, rom is sxvas waarTves.
mere eSiniaT, vaiTu maTac waarTvan. Tumca, raRac wili aseT viTomda
bednierebaSi, Cvenc migviZRvis. oRond, amas sayvarlis pirovneba gansa-
zRvravs. bednierebas isini Cveni wyalobiT da ara Cvengan iReben.
me ki Cemi dakvirvebebisTvis veZebdi naz da mgrZnobiare qals, romelic
siyvaruls mTeli arsebiT miecemoda, romlis Cveul gzas amcdari
'T
grZnobac, mxolod gulis karnaxiT imoqmedebda. qali, romelic sayvar-
elSi mxolod satrfos dainaxavda. diax, me minaxavs qali (Tanac ara
mxolod pirvel dRes), netari gancdis Semdeg cremlebad rom daRvrila,
erT wamSi ki mis sulSi gaxmianebuli Cemi raRac sityvis gamo kvlav
vnebas danebebia. dabolos, msurda am yovelives Tan darTvoda Zval-
N

rbilSi gamjdari bunebrivi gulwrfeloba, romelsac veranairi Zala


ver daTrgunavda da veranairi grZnobis damalvas ver SeZlebda. da-
meTanxmeT, aseT qalebs iSviaTad Sexvdebi kaci. mwams kidec, rom ara es
O

qali, misnairs, albaT, verasodes Sevxvdebodi. amitomac nu gagikvirdeba,


Tu sxva qalze metxans mas vuerTgule. Tu Cemi dakvirvebisTvis saWiroa
mas bedniereba mivaniWo, ratom unda vTqva amaze uari, miT umetes, Tu es
D

xels araferSi miSlis? Tu Cemi goneba misiTaa dakavebuli, gana Cemi


gulic man daimona? aramc da aramc! es sulac ar damabrkolebs sxvaganac
veZio netareba da is kidev ufro sasiamovnos Sevwiro msxverplad.
arc imdenad var Seborkili, rom pawia volanJs zurgi vaqcio. Tumca es
CemTvis arc ise faseulia. sam dReSi deda-Svili parizSi Camova. guSinve
daviWire saamiso Tadarigi. cotaodeni fuli mekares, oriode Tbili sityva
mis cols _ da saqmec gavCarxe. es martivi gza dansenis azradac ar mosvlia!
amboben, siyvaruli kacs gamomgonebels xdiso. piriqiT _ visac is daeuf-
leba, mTlad gamoatvinebs. Tqven ki mainc ggoniaT, misgan Tavs ver davicav!
damerwmuneT, sul male davTrgunav am iqneb metismetad Zlier STabeWdi-
lebas, an Sevecdebi axal-axali STabeWdilebebi movimravlo.

200
ase rom, Tu sawinaaRmdego araferi gaqvT, mzad var, pansionis mowafe
mis gaubedav mijnurs gadavuloco. mec Tanaxma var aseTi didi samsaxuri
gavuwio im sabralo biWs! Tumca mis samsaxurTan SedarebiT, es bevrs
arafers niSnavs. axla Zalian wuxs da SfoTavs, miiRebs Tu ara madam de
volanJi. rac SemiZlia vamSvideb da varwmuneb, pirveliveDdRidan Sevec-
debi gagabedniero-meTqi. jerjerobiT ki mimoweris saqmes vagvareb.
misi werilebi blomad damigrovda. nanatri dRis dadgomamde, albaT,
kidev erTi-ori miemateba. ara, mag ymawvils, mgoni, saqme gamolevia!
Tumca Tavi davaneboT am Rlapebs da isev Cvens saqmes mivxedoT. Tqve-
nma werilma unetaresi imedi Camisaxa da mxolod masze minda vifiqro!
ra Tqma unda, Tqvens gverdiT davrCebi, amaSi daeWvebac ki ar gepatieb-

PY
aT. gana mudam Tqveni erTguli ar viyavi? mere ra, rom siaxlovis Zafebi
dasustda. e.w. ganSoreba mxolod Cveni mcdari warmosaxvis Sedegia:
grZnobebi da interesebi xom igive darCa. mogzaurobidan dabrunebuli,
dabrZenebuli mogzauriviT mec vaRiareb, macdunebel imeds adevnebulma
bednierebas zurgi vaqcie. aq d’arkuris sityvebs gavimeoreb: rac met

CO
qveyanas naxav, miT metad giyvars Seni samSoblo!1
nuRar ebrZviT im grZnobas, kvlav Cemken rom gabrunebT. aqamde Cven
cal-calke vigemeT yvelanairi siamovneba, axla ki, modiT, erTad davt-
kbeT im bednieri SegrZnebiT, romelsac veraferi Seedreba!
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, Tanaxma var Tqvens dabrunebas
davelodo. oRond iCqareT da gaxsovdeT, Zalian menatrebiT.
'T
parizi, 8 dekemberi, 17**

134-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
patara bavSviviT iqceviT, vikont, visTvisac, warTmevis SiSiT, arc
N

arafris Cveneba SeiZleba da arc arafris Tqma! SemTxveviT raRac moma-


fiqrda, gagafrTxileT kidec, amas yuradRebas nu miaqcevT-meTqi. amis
nacvlad, maSinve CaafrindiT. gindaT mxolod masze vifiqro, mTeli yu-
O

radReba masze gadavitano, maSin, roca sapirispirosken viswrafvi, gin-


daT, ase vTqvaT, sakuTari nebis winaaRmdeg Tqveni ugunuri survilebi
gaviziaro! gana sulgrZelobaa Tqveni mxridan, rom marto me amkidoT
D

keTilgonierebis mTeli tvirTi? gimeorebT da Cems Tavsac STavagoneb:


im sulgrZelobis miuxedavad, axla rom iCenT, Cveni urTierToba iseTi
ver iqneba, rogorc Tqven gindaT. rogor ggoniaT, imdenad uweso var,
rom im msxverplze davTanxmdebi, romelic bednierebas wagarTmevT?
Tavs nu ityuebT, vikont, ver xvdebiT, ra grZnoba gakavSirebT madam de
turvelTan? Tu es siyvaruli araa, maS, siyvaruli ar arsebula. amas
asgzis uaryofT da aTasgzis amtkicebT. maS, ratom ityuebT Tavs? (Tumca
darwmunebuli var, CemTan gulwrfeli xarT.) mag qalis gverdiT yofnis
survils, romelsac ver malavT, cnobismoyvareobad rad asaRebT? kacs
egoneba, rom marTlac ar arsebobs amqveynad meore qali, visac srul
1
diu belua (1727-1775) frangi dramaturgi da msaxiobi. aq: citata tragediidan ,,kales alya.~

201
bednierebas mianiWebdiT? ra cudi mexsiereba gqoniaT! magram mTavari
es araa. ubralod guli gonebam daimorCila da gaiZulaT uZluri sabu-
Tebi mogeZebnaT. magram me ase advilad ver momatyuebT. magaliTad, ar
gamomparvia, rogor frTxilobT, rom, Tqveni azriT, CemTvis arasasiam-
ovno Sedarebani ar ixmaroT. arc is gamomparvia, rom gaucnobierebl-
ad maTTvis mainc ar giRalatiaT. Tu madam de turveli axla arc momxib-
lavia da arc RvTaebrivi, samagierod gansacvifrebeli, nazi da mgrZno-
biare, mokled, iSviaTi qalia, misTanas verasodes SexvdebodiT. igive
iTqmis xiblzec, romlis daZlevac Turme SegiZliaT.
dae, ase iyos. magram Tu aqamde ar SegxvedriaT, albaT, arc momavalSi
SegxvdebaT. es imas niSnavs, rom mis dakargvas veraferi aginazRaurebT.

PY
es yovelive, vikont, an siyvarulis niSnebia, an aseTi niSnebis aRmoCena
saerTod SeuZlebelia.
merwmuneT, vikont, axla sibraze ar malaparakebs. Cems Tavs sityva
miveci is ar gavikaro, radgan vici, ra saxifaTo maxesac warmoadgens.
sjobs mxolod megobrebad davrCeT. madloba gadamixadeT, rom ase vaJ-

CO
kacurad vicav Tavs: diax, diax, vaJkacurad, radgan is SigadaSig sWirdeba
adamians, rom im gzas ar daadges, romelsac TviTonac uvargisad Tvlis.
amitom Tqvens kiTxvaze, iseT ra msxverpls momTxovdiT, me ar gameRoo
_ mxolod imitom gpasuxobT, rom ar gawyeninoT. sityva `momTxovdi~
ganzrax vixmare, radgan vici, axla metismetad momTxovnad CamTvliT.
Tumca, iqneb asec sjobdes. da Tqveni uari araTu mewyineba, madlieric
'T
dagrCebiT, ufro metic, Tqven winaSe Tavis mokatuneba arc mmarTebs.
uari, vin icis, CemTvis iqneb aucilebelic iyos, me mogTxovdiT: (ra
sastiki var, ara?!) eg iSviaTi da gansacvifrebeli qali, TqvenTvis yov-
lad Cveulebriv qalad iqces, rogorc sinamdvileSia. Tavi ratom unda
movityuoT! xibli, sxvaSi rom vpoulobT, CvenSivea, mSveniers mxolod
N

siyvaruli amSvenierebs. iqneb ganuxorcielebelic iyos Cemi moTxovna,


magram unda SemomficoT kidec. ise ki, marTali giTxraT, liton sityvebs
ar davjerdebi, saqmiTac unda damimtkicoT.
O

Tumca, albaT, sxva moTxovnebic gamiCndeba. Zalian gindaT pawia volanJi


msxverplad SemwiroT, me piriqiT, minda kidec es arcTu ioli samsaxuri
Cems axal brZanebamde ar SewyvitoT. iqneb imitomac, rom minda Tqvenze
D

Cemi gavlena borotad gamoviyeno; iqneb Semwynareblobisa da samarTl-


ianobis grZnobis karnaxiT, ar minda siamovneba mogakloT da mxolod
Tqvens grZnobebze brZaneblobiT davkmayofilde. asea Tu ise, morCilebas
mogTxovdiT, Cemi brZanebebi ki friad sastiki iqneboda! Tumca, maSin
Tavs movaled CavTvlidi madloba gadamexada an sulac ganSorebis vadis
SemcirebiT damejildovebineT, roca es CemTvisac gausaZlisi gaxdeboda.
erTi sityviT, me SegxvdebodiT, vikont, SegxvdebodiT, rogorc... rogorc
vin? Tumca nu daiviwyebT, rom Cven mxolod ganuxorcielebel gegmebze
vsaubrobT da marto me erTs ar unda maxsovdes es!
iciT Tu ara, rom Zalian maSfoTebs Cemi procesis ambavi? bolos da
bolos, zustad xom unda gavarkvio, risi imedi mqondes. Cemi advokatebi

202
raRac kanonebs imizezeben, ufro swored, viRacebis avtoritetebs, rogorc
Tavad amboben. maTgan gansxvavebiT, es yovelive arc gonivrulad da
arc samarTlianad mimaCnia. lamis vinano, morigebaze rom ar davTanxmdi,
erTaderTi nugeSi isaa, rom prokurori marjve vinmea, advokati enawy-
liani, momCivani ki lamazi da mSvenieri. Tu am samma ramemac ver gaWra,
maSasadame, saqmis warmoebis wesia Sesacvleli. Tumca, maSin vinRa miagebs
pativs Zvel wesebsa da Cveulebebs?
aq mxolod es procesi mayovnebs. belroSis procesi damTavrda: saCiv-
arze uari Tqves, xarjebic dafarulia. ukve guli swydeba, dRevandel
mejlisze rom ver moxvdeba. xedav, raze wydeba usaqmur kacs guli?!
parizSi rom davbrundebiT, srul Tavisuflebas mivcem. es msxverpli

PY
unda gaviRo. nugeSad isRa mrCeba, rom amas sulgrZelobad CamiTvlis.
mSvidobiT, vikont. xSirad momwereT. iqneb Tqvenma TavSesaqcevma ambe-
bma amden sazrunavs droebiT mainc momwyvitos.
***is sasaxlidan, 11 noemberi, 17**

135-e werili

CO
madam de rozmonds madam de turvelisgan
gwerT, oRond ar vici, bolomde SevZleb Tu ara? arada, wina werili
bednierebis siWarbis gamo ver davamTavre! axla ki ise gamanadgura
ukiduresma sasowarkveTam, rom mxolod tanjva SemiZlia.
valmons... valmons aRar vuyvarvar da arc arasodes vyvarebivar. is
'T
matyuebs, mRalatobs da Seuracxmyofs. yvela amqveyniuri ubedureba da
damcireba me damatyda Tavs. es yvelaferi mis gamo, misi wyalobiT!
ar gegonoT, rom veWvianob, es TavSi rogor momividoda!
magram vai, rom eWvis sababs maZlevs. yvelaferi xom Cemi TvaliT
vnaxe _ neta ra unda Tqvas Tavis gasamarTleblad? Tumca, gana sulerTi
N

araa? Tavis marTlebas arc ki daiwyebs... Se ubeduro! ra enaRvleba


Seni sayvedurebi, cremlebi? sulac ar edardeba!
diax, man marTla gamwira, marTla miRalata... mereda visTan? sulmda-
O

bal qmnilebasTan... Tumca ras vambob? ra ufleba maqvs mas zizRiT Sevxe-
do da davamciro. is Cemze nakleb damnaSavea, mas movaleobisTvis ar
uRalatia. Turme ra saSineleba yofila sindisis qenjniT gamZafrebuli
D

tanjva! magram axla tanjva-wameba ufro miZlierdeba. mSvidobiT, Cemo


megobaro; Tumca Tqveni Sebralebis Rirsi ar var, mainc SemibraleT.
guSin gadavikiTxe es werili da mivxvdi, rom is verafers agixsniT.
ra gaewyoba, unda gavmxnevde im sazareli ambis mosayolad, rac guSin
moxda. parizSi dabrunebis Semdeg es pirvelad iyo, Sin rom ar unda
mevaxSma. valmonma xuT saaTze Semoiara. aseTi nazi arasodes yofila!
magrZnobina, rom Cemi stumrad wasvla maincdamainc ar siamovnebda.
TviTonve mixvdebiT, rom wasvla male gadavifiqre. ori saaTis Semdeg
ki saxec da kiloc Seecvala. ar vici, iqneb iseTi raRac wamomcda, mas
rom ar moewona. ase iyo Tu ise, ramdenime xnis Semdeg gamomicxada:
axla gamaxsenda, erT saqmeze unda wavide da iZulebuli var dagtovoo.

203
amis gamo nazad gamoxata sinanuli, yovel SemTxvevaSi, me ase momeCvena
da maSinve wavida.
marto rom davrCi, vifiqre, rakiRa xels araferi miSlis, sjobs
stumrad wavide-meTqi. Cavicvi da karetaSi Cavjeqi. saubedurod, meetlem
operis win maSin gamatara, roca iqidan xalxi ukve gamodioda. uceb,
Cemgan oTxiode nabijze valmonis kareta davinaxe. guli amiZgerda, oRond
SiSisgan ara. mxolod is mindoda, rom Cemi kareta rac SeiZleba male
wasuliyo win. magram mis karetas ukan daxeva mouxda da Cemsas gauswo-
rda. maSinve Tavi gamovyavi. warmoidgineT Cemi gaogneba, roca mis gve-
rdiT msubuqi yofaqceviT kargad cnobili arseba davinaxe! albaT, mixv-
debiT, rom maSinve ukan gadavixare. rac vnaxe, isic sakmarisi iyo Cemi

PY
gulis dasakodad. magram ar daijerebT da es arseba, visac, rogorc
Cans, ase usindisod uambo Cemi ambavi, karetis sarkmlidan jiqur miyureb-
da da xmamaRla gamomwvevad kiskisebda...
amiT ganadgurebuli megobars mainc vestumre. magram iq darCena veRar
SevZeli, yovel wams megona, sadacaa guli wamiva-meTqi... Tan cremlebs
ver vikavebdi.

CO
Sin mosvlisTanave musie de valmons maSinve werili gavugzavne. is
saxlSi ar aRmoCnda. vicodi, radac unda damjdomoda an am saSineli
tanjvisgan unda mexsna Tavi, an mTeli sicocxle gavwamebuliyavi. amitom
msaxuri am weriliT xelaxla gavagzavne da davabare, valmonis dabrun-
ebas dalodeboda. msaxuri SuaRamisas dabrunebula da uTqvams, batoni
'T
mTeli Rame Sin ar iqnebao. dilas gadavwyvite, valmonisTvis xelmeored
meTxova yvela Cemi werili daebrunebina da Cems saxlSi fexi aRar
daedga. saamisod gankargulebac gaveci, magram, etyoba, saWiro arc yof-
ila: ukve SuadRea, magram ar gamoCenila da arc baraTi gamougzavnia.
mets veRarafers davamateb, Cemo megobaro. ukve yvelaferi iciT, mec
N

kargad micnobT. mxolod erTaderTi imedi masuldgmulebs, _ TqvenisTana


megobrisTvis gulis tkena didxans aRar momiwevs.
parizi, 15 noemberi, 17**
O

136-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
D

guSindeli ambis Semdeg, albaT, mixvdebiT, batono Cemo, rom Cems sax-
lSi veRar mobrZandebiT. Tumca, mgoni, arc Tqven iswrafviT, amisken!
gwerT ara marto imitom, rom CemTan aRar mobrZandeT, msurs Cemi weri-
lebic damibrunoT, romelTa dawera arc mmarTebda. Tuki isini erT
dros TqvenTvis raRacas niSnavda, rogorc sabuTi imisa, Tu rogor da-
mabrmaveT, axla roca Tvalebi amexila, aRarafrad unda giRirdeT, ra-
dgan iq gamoxatuli grZnoba Tqvenve gaacamtvereT.
unda vaRiaro, didi Secdoma davuSvi, roca gendeT. Tqvendami ndobam
xom Cemamdec uamravi qali Seiwira. amaSi mxolod me var damnaSave. da
mainc, vfiqrob, rom Tqvengan gamasxaravebasa da Sercxvenas ar vimsaxu-
rebdi. megona, raki yvelaferi SemogwireT, raki Tqveni gulisTvis davk-

204
arge rogorc sxvebis, ise sakuTari Tavisadmi pativiscema, aRar ganmsj-
idiT sazogadoebaze ufro mkacrad, romelic mainc didad asxvavebs qals,
romelic sakuTarma sisustem imsxverpla, im qalisgan, garyvnilebis gzas
rom daadga sabolood. aq mxolod Tqvens im danaSaulebebze vlapar-
akob, yvela yovelTvis rom gmobs. aRarafers vambob siyvarulis winaSe
danaSaulze, Tqven mainc ver gamigebT. mSvidobiT, batono Cemo.
parizi, 15 noemberi, 17**

137-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
es wuTia momitanes Tqveni werili, romelmac ise SemZra, Zalac ar

PY
Semwevs gi pasuxoT. Turme ra saSineli warmodgena gqoniaT Cemze! mar-
Talia, cxovrebaSi bevri iseTi danaSauli Camidenia, Cems Tavs verasodes
vapatieb, Tundac Tqvenma mowyale gulma apatios, magram rogori ucxoa
CemTvis is, rasac axla msayvedurobT. rogor, nuTu me gamcirebT, Seur-
acxgyofT, visi Tqvendami pativiscemac siyvarulze aranakleb Zlieria,

CO
vinc siamayiT mxolod maSin aRivso, roca is Tqven Rirsad CaTvaleT?
Tqven SegacdinaT garegnulma viTarebebma, vici, maT SeiZleba Cem
winaaRmdeg emoqmedaT, magram nuTu gulma ar gikarnaxaT am Secdomas
SebrZolebodiT? nuTu ar dafiqrdiT, rom Cemze Civilis sababi SeiZleba
ar gqondeT? Tqven ki daijereT! maSasadame, araTu ase usindisod da
ugulod SemracxeT, isic ki ifiqreT, rom Cemdami gamoCenili sikeTis
'T
msxverpli xarT! o, Tu Tavs ase damcirebulad grZnobT siyvarulis
wyalobiT, Tqvens TvalSi Zalian davmdablebulvar!
daTrgunuli da gawamebuli amaod vkargav dros, romelic Tqveni mexs-
ierebidan mis aRmofxvras unda moxmareboda. gamogitydebiT, kidev erTi
mizezi maCerebda. saWiroa ki im SemTxvevaze saubari, romelic minda
N

daviviwyo? an Tqveni yuradReba _ da Cemic wuTier Secdomaze SevaCero,


mTeli Cemi darCenili sicocxliT rom minda gamovisyido? romlis mizezi
bolomde jer kidev ver gamirkvevia da romlis mogoneba mudam samarcx-
O

vino da damamcirebeli iqneba CemTvis? da Tu sakuTari Tavis dadanaSau-


lebiT kidev ufro gamibrazdebiT, javris amoyra advilad SegiZliaT:
sakmarisia sindisis qenjnis amara damtovoT.
D

da mainc, vin daijerebs? am SemTxvevis umTavresi mizezi Tqvens gverdiT


gancdili yovlisSemZle xiblia. swored man damaviwya, ra gadaudebeli
saqme mqonda. Tqvengan dagvianebiT wamosuli veRar Sevxvdi im kacs,
romelsac veZebdi. megona, operaSi mivuswrebdi, magram es cdac fuWi
gamodga. iq emilis Sevxvdi. mas im dReebidan vicnob, roca Tqvenze warm-
odgenac ar mqonda. roca WeSmariti siyvarulis araferi gamegeboda.
emilis kareta ar hyavda, mTxova, Sinamde mimiyvaneo. Teatridan or
nabijze cxovrobs, es didad arafrad Camigdia da davTanxmdi. ai, maSin
SevxvdiT erTmaneTs da mivxvdi, rom amas danaSaulad CamiTvlidiT.
imdenad meSinia Tqveni ganawyenebis, rom ar SeiZleba SeumCneveli
darCeniliyo da marTlac ar darCa. gamogitydebiT da, aman maiZula

205
kidec am qalbatonisTvis meTqva, ar dagnaxebodaT. magram siyvaruliT
nakarnaxevma am sifrTxilem siyvarulisve winaaRmdeg imoqmeda. aseT
qalebs xom mudam miaCniaT, maTi ukanono Zala maSinaa mtkice, Tu borotad
gamoiyeneb. emilimac xelidan ar gauSva es brwyinvale SemTxveva. rac
ufro vSiSobdi, miT metad cdilobda Cems karetaSi dagenaxaT. albaT,
giJiviT imitom kiskisebda (amis gaxsenebaze axlac ki vwiTldebi, Tundac
wuTiTac amis mizezad me rom CageTvaleT), rom saSinlad vitanjebodi
isev da isev Tqvendami siyvarulisa da mowiwebis gamo.
Cemi azriT, me ufro ubeduri var, vidre damnaSave; xolo yvelasgan
da yovelTvis dagmobil saqcielTa gamo, sayveduri me ar mekuTvnis.
Tumca amaod dumxarT siyvarulis winaaRmdeg mimarTul saqcielze. me

PY
ki ar gavCumdebi. amas metismetad sagulisxmo mosazrebebi maiZulebs.
Cemi mxriv, am gaugonari saqcieliT imdenad var Secbunebuli da Sercxve-
nili, rom maTi mogoneba kidev ufro mtanjavs. sakuTari danaSaulis
SegrZneba imdenad mawuxebs, rom mzad var axlave davisajo, an iqamde
davicado, sanam Cemi usazRvro sinaze da siyvaruli Tqvens patiebas ar

CO
daimsaxurebs. an rogor davdumde, roca darCenil saTqmels swored
TqvenTvis aqvs mniSvneloba, swored Tqvens grZnobebs Seexeba?
ar ifiqroT, TiTqos Tavis gamarTlebasa da danaSaulis dafarvas vcdi-
lob, ara, Cems danaSauls TviTonve vaRiareb! magram verasdros Sev-
eguebi, rom es CemTvis damamcirebeli Secdoma siyvarulis winaaRmdeg
Cadenil danaSaulad moinaTlos. ra saerTo aqvT wamier, mere ki sir-
'T
cxviliTa da sinanuliT savse vnebasa da wminda siyvaruls, mxolod
sinaziT savse sulSi rom ibadeba, mxolod pativiscema rom umagrebs
zurgs da sruli bednierebis miniWeba SeuZlia? gTxovT, ase nu daamcirebT
siyvaruls, rac mTavaria, nu daimcirebT Tavs, nu daukavSirebT maT
erTmaneTs. dae, es saqme mxolod znedacemul, sulmdabal qalebs
N

mivandoT. yvelafers, rac namdvil siyvaruls SebRalavs, mzera unda


aaridoT, RvTaebasaviT wmindam da spetakma kaci ise unda dasajoT Seu-
racxyofisTvis, rom wyena gulTan axlos ar gaikaroT.
O

Tumca ra sasjeli unda damiwesoT imaze mZime, rasac axla ganvicdi?


Tqven Cemi dasjis gzebs eZebT, me ki nugeSs gTxovT. ara imitom, rom
davimsaxure, aramed mxolod imisTvis, rom es CemTvis aucilebelia da
D

Tqven garda, mas veravin momaniWebs.


magram, Tu Cveni siyvaruli daiviwyeT, Tu Cemi bedniereba TqvenTvis
arafers niSnavs da gindaT mTeli sicocxle satanjvelad miqcioT, ufleba
gaqvT laxvari CamceT. magram Tu Semwynareblobasa da gulisxmierebas
gamoiCenT, Tu gaixsenebT, ra Zlieri ltolva gvakavSirebda, iqneb Tqveni
Zala am yovelives mkvdreTiT aRdgenas moaxmaroT da ara gacamtverebas?
meti ra giTxraT? yvelaferi Cemi mizeziT davkarge. magram, sakmarisia
Tqveni keTili neba da yvelaferi Zveleburad iqneba. es Tqveni gadasa-
wyvetia. mxolod erTs davamateb. gana guSin ar SemomficeT, Tqveni be-
dniereba Tu Cemzea damokidebuli, is uzrunvelyofili iqnebao?!
parizi, 15 noemberi, 17**

206
138-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
da mainc, gimtkicebT: Seyvarebuli ar var! gana Cemi bralia, Tu iZule-
buli var, aseTad movaCveno Tavi? dabrundiT da Tavad darwmundebiT
Cems gulwrfelobaSi. es guSin ukve davamtkice.
guSin mgrZnobiare ukarebasTan gaxldiT. sxva saqme mainc ar mqonda.
pawia volanJi, Tavisi mdgomareobis miuxedavad, mTeli RamiT madam de
v***sTan balze unda wasuliyo, Tumca sezoni ar dawyebula. usaqmod
myofma ufro metxans darCena movindome da saamisod mSvenier ukarebas
msxverpli movTxove. Tumca Tanxmobis siamovneba im fiqrma Camimwara,
rom jiutad gjeraT Cemi gamijnureba, yovel SemTxvevaSi sul amas may-

PY
vedriT. hoda, erTaderTi survili mqonda _ rogorc Cemi, ise Tqveni
darwmuneba, rom cils amaod mwamebT. amitomac gabeduli gadawyveti-
leba miviRe. ubralo raRac movimizeze da Cemi qalbatoni Zalian gul-
dawyvetili mivatove. Tavad ki emilisTan Sesaxvedrad arxeinad gavema-
rTe operisken. SemiZlia dagimowmoT, rom am dilamde, sanam davSorde-

CO
bodiT, Cveni siamovnebani aranair sinanuls ar aumRvrevia.
Tumca SeSfoTebisTvis sakmarisi mizezi mqonda, me mainc arxeinad viy-
avi. aqve getyviT, me da emilis oTxi saxlic ar gagvevlo, rom wminda
ukarebas kareta gagvisworda. gza gadaitvirTa da is Cven gverdiT Svidi-
rva wuTi idga. erTmaneTs garkveviT vxedavdiT. amas verc erTi ver
avicdendiT. es kidev araferi, uceb momafiqrda emilisTvis meTqva, es
is qalbatonia, visac SenTvis kargad cnobili werili mivwere-meTqi.1
'T
cxadia, es ambavi axsovda da manam ar moisvena, sanam guli ar ijera,
misi TqmiT, am ,,zezeula keTilzneobis~ WvretiT da, bunebiT mxiaruli,
ise usircxvilod kiskisebda, kacs marTla moTminebidan gamoiyvanda.
Tumca arc esaa yvelaferi. iqneb ar gjeraT, rom eWvianma lamazmanma
N

imave saRamos msaxuri gamomigzavna? me Sin ar davxvdi. man meoredac


gamoagzavna msaxuri da ubrZana Cems mosvlas dalodeboda. me ki emlisTan
gadavwyvite darCena... siyvarulis Sikriki rom daxvedria, meetles pir-
O

dapir miuxlia, musie dilamde ar dabrundebao.


Tqveni azriT, es dausrulebeli ambavi dRes unda dasrulebuliyo.
magram ase Tu ar moxda, es imas ar niSnavs, rom is CemTvis Zvirfasi
D

iyo, rogorc ggoniaT, ara, me ar davuSveb, vinmem mimatovos, da kidev _


es msxverpli TqvenTvis mindoda Semomewira.
hoda, im sastiki sityvebis sapasuxod, vrceli da mgrZnobiare werili
gavaSanSale. dawvrilebiT avuxseni yvelaferi, xolo marTals rom
damsgavseboda, siyvarulic mxarSi amoviyene. gasWra kidec. es wuTia
meore baraTi momitanes, ra Tqma unda, isev daundobeli da samudamo
ganSorebis mauwyebeli, oRond ukve sul sxva tonis. rac mTavaria, Cemi
naxva ar unda. amas oTxjer mainc imeorebs da Zalian mtkiced. aman
damarwmuna, rom maSinve unda vxlebodi. egeri ukve gavagzavne kariskacis
mosaTaflad, erTi wuTis Semdeg ki Tavad waval, raTa vaiZulo mapatios.
1
ix. 47-e da 48-e werilebi.

207
msgavsi danaSaulis dros patiebis mxolod erTi gzaa, rac piradad das-
wrebas moiTxovs. mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, am didad mniS-
vnelovan saqmeze gavrbivar.
parizi, 15 noemberi, 17**

139-e werili
madam de rozmonds madam de turvelisgan
rogor vayvedri Cems Tavs, Cemo gulisxmiero megobaro, ase rom vi-
Cqare da dawvrilebiT mogwereT Cemi wuTieri sawuxari! vin icis, rogor
dardobT Cem gamo. me ki ukve bednieri var. diax, yvelaferi daviviwye da
mivuteve. metic _ yvelaferi Zveleburadaa. dardi da SfoTva simSvidem

PY
da sixarulma Secvala. ar vici, rogor gamovxato sixaruli! valmoni
damnaSave araa. an rogor SeiZleba masaviT giyvardes da damnaSave iyo.
is Cem winaSe damnaSave araa. mxolod erT rameSi Seviwyale. Tumca, gana
bevrjer Tavad ar viyavi usamarTlo, risi gamosyidvac mmarTebs?
dawvrilebiT aRar movyvebi mis gamamarTlebel faqtebsa da mizezebze.

CO
iqneb gonebas maincdamainc arc daejerebina maTTvis: mxolod guls unda
ase. magram Tu amas mainc Cems sisustes miawerT, Tqvenive sityvebs mov-
iSvelieb. aki Tavad TqviT, mamakacTa orguloba mudam Ralati rodiao.
vici, ramdenad Seuracxyofs Tundac sazogadoebrivi azris mier dakano-
nebuli es orguloba WeSmarit grZnobas, magram gana Cems guls Civilis
ufleba aqvs, roca valmoni ase wuxs da itanjeba? me Tu daviviwye misi
'T
codva, ar gegonoT is patiobdes sakuTar Tavs an mis gamarTlebas cdilob-
des. man es msubuqi codva moWarbebuli siyvarulis aRiarebiT gamoisyida!
iqneb axla metismetad bednieri var, an iqneb ufro metad vafaseb
bednierebas mas Semdeg, rac megona, davkarge. magram Tu odesme amaze
didi tanjvis gadatanas SevZleb, ara mgonia vTqva, es bedniereba Zalian
N

Zvirad damijda-meTqi.
gTxovT, galanZReT Tqveni ugunuri asuli, Tavisi-sulmokleobiT rom
SegawuxaT da cili daswama kacs, romelsac yovelTvis unda aRmerTebdes.
O

misi ugunurebis miuxedavad, icodeT, is bednieria da kidev ufro bednieri


iqneba, Tu mis bednierebas Tqvenc gaiziarebT.
parizi, 15 noemberi, 17**
D

140-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
pasuxs ratom ar mwerT, Cemo mSveniero megobaro? vfiqrob, Cemi bolo
werili amas imsaxurebda. daaxloebiT sami dRis win unda mimeRo, me ki
dRemde velodebi! iciT, rbilad rom vTqvaT, vbrazob Tqvenze da Cems
mniSvnelovan ambebze aRar mogiyvebiT. krintsac ar davZrav Cven Serig-
ebaze, sayvedurisa da undoblobis nacvlad alersiT rom mavseben, rogor
mebodiSebian Cems siwmindeSi daeWvebisTvis. saerTod aRar mogwerdiT,
yovlad gauTvaliswinebeli ambavi rom ar momxdariyo _ es Tqveni

208
meurveobis qveS myofs exeba. is ki, albaT, saWirod ar CaTvlis es ambavi
giTxraT, pirvel xanebSi mainc, amitom amas Cems Tavze viReb.
ar vici, mixvdiT Tu ara, garkveuli mizezebis gamo ramdenime dRea
madam de turvelTan aRar mivsulvar. raki aseTi mizezi pawia volanJs
ar moucia, mas ufro xSirad vakiTxavdi. kariskacis Tavazianobis wyal-
obiT Sesvla ar gamWirvebia. amgvarad, me da Tqveni gogona mSvidad da
dinjad vatarebdiT dros. miCveva adamians Turme uyuradRebos xdis.
pirvel xanebSi sul vSiSobdiT da vfrTxilobdiT, Caketili karis miRmac
ki. magram guSindelma gaufrTxileblobam me mxolod SiSi maWama, pawias
ki ufro Zvirad daujda.
roca damcxrali vnebis Semdeg moTenTilebi visvenebdiT, Cveni oTaxis

PY
kari moulodnelad gaiRo. sakuTari Tavisa da Tqveni mzrunvelobis
qveS myofis dasacavad maSinve daSnas vtace xeli da karisken gavqandi,
veravin davinaxe, Tumca kari namdvilad Ria damxvda. sinaTle Camqrali
ar gvqonda da amitom dasazverad wavedi, Tumca veravin aRmovaCine.
maSin momagonda, rom sifrTxile ar gamogviCenia _ kari an odnav miv-

CO
xureT, an cudad davketeT da TavisiT gaiRo.
Cemi damfrTxali megobris dasamSvideblad movbrundi, magram sawolSi
aRar damxvda. sawolsa da kedels Sua gulwasuli egdo. ar vici, SemTx-
veviT Cavarda, Tu iq damalvas apirebda. albaT, warmoidgenT, rogor
davibneodi! magram sawolSi mainc Cavawvine da movasuliere. Tumca,
gadavardnisas daSavda da Sedegmac ar daayovna.
'T
welis tkivilma, muclis Wvalebma da sxva saeWvo niSnebma CemTvis
cxadi gaxada, rac mis Tavs xdeboda, magram amis Tqmamde mizezic xom
unda meTqva misTvis, razec warmodgena ar hqonda. ar meguleba meore
aseTi ubiwo gagebis gogo da amave dros iseTi, rom am ubiwoebis dasakar-
gavad amdeni Sroma gaewia! es arseba fiqriT Tavs saerTod ar iwuxebs!
N

samagierod, sasowarkveTis gamoxatvaze imdeni dro dakarga, vigrZeni,


raRac unda meRona! hoda, SevTanxmdiT, rom me maTi ojaxis eqimebs vnax-
avdi da Cvens saidumlos gavumxeldi. pawia ki cota xanSi moaxles eqimis
O

mosayvanad gagzavnida. xolo saqmis viTarebas gaandobda Tu ara mas, es


Tavad unda gadaewyvita. rac mTavaria, madam de volanJi ar unda gaeR-
viZebinaT, im bunebrivi mizeziT, rom Svils dedis Sewuxeba ar undoda.
D

es saqme saswrafod movagvare da Sin davbrundi, saidanac aqamde fexi


ar gamidgams. es kia, eqimi (mas adrec vicnobdi) SuaRamisas Tavad meaxla
da avadmyofis ambavi mauwya. Turme ar Sevmcdarvar. isic miTxra, Tu
saqme ar garTulda, ojaxSi verafers Seityobeno. moaxlem saidumlo
icis, eqimma avadmyofobas Sesaferisi saxeli mounaxa. amgvarad, rogorc
sxva mravali msgavsi saqme, esec iseve Caifarcxeba, Tu Tavad ar dagvWirda
misi gaxmaureba. magram Cven dagvrCa ki raime saerTo interesi? Tqveni
dumili amaSi kidev ufro maeWvebs, albaT, imedsac gadaviwuravdi, maTi
SenarCunebis survili rom ar mamoZravebdes. mSvidobiT, Cemo mSveniero
megobaro, gkocniT, Tumca mainc vbrazob Tqvenze.
parizi, 21 dekemberi, 17**

209
141-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
RmerTo Cemo, vikont, rogor momabezreT Tavi Tqveni sayvedurebiT!
netav, raSi genaRvlebaT Cemi dumili? xom ar ggoniaT, saTqmeli araferi
maqvs da imitom vdumvar? netav ase iyos! ubralod meZneleba amaze wera!
simarTle TqviT, sakuTar Tavs ityuebT Tu Cemi motyueba gindaT? Tqveni
naTqvami imdenad ewinaaRmdegeba erTmaneTs, ar vici, romeli davijero
an risi gageba gindaT Cemgan, roca Tavadac ar vici, ra vifiqro?
gatyobT, did damsaxurebad miiCnevT Tqvensa da prezidentis cols
Soris gamarTul bolo scenas, magram amtkicebs ki is Tqvens simarTles?
ara mgonia, TqvenTvis meTqva, imdenad giyvarT eg qali, rom aramc da

PY
aramc ar uRalatebT da TqvenTvis marjve SemTxvevas xelidan gauSvebT-
meTqi. eWvic ar mepareba, rom TqvenTvis sul erTia, visTan moiklavT
im qalis mier aRZrul survils; arc mikvirs, Tu sulieri gaxrwnilebis
wyalobiT, romelsac veravin wagarTmevT, erTxel sruliad moufiqreb-
lad CaidineT is, rac asjer mainc ise, sxvaTa Soris, CagideniaT. vin ar

CO
icis, rom saerTodac asea miRebuli sazogadoebaSi da am wess misdevs
yvela _ aramzadidan dawyebuli rCeuliT damTavrebuli? xolo vinc ar
misdevs, meocnebed naTlaven. ramdenadac maxsovs, am naklis gamo, Tqve-
nTvis arasodes misayveduria!
Zveleburad axlac vfiqrob, rom prezidentis coli namdvilad giyvarT,
iqneb arc ise nazad da wmindad, magram giyvarT ise, rogorc SegiZliaT,
'T
amitomac miawerT im Tvisebebs, romlebic sinamdvileSi ar gaaCnia da
maTi meSveobiT danarCeni qalebisgan ganasxvavebT. me Tu mkiTxavT, swo-
red ase uyvars sulTans Tavisi rCeuli meuRle, Tumca es xels ar uSlis,
rom SigadaSig haramxanis sxva mxevali airCios. diax, es swori Sedare-
baa, radgan aRmosavleTis sulTaniviT an tirani xarT, an qalis mona,
N

magram arasodes misi satrfo an megobari. sruliad darwmunebuli var,


rom Tqveni vnebaTaRelvis sagnisgan kvlav mowyalebis mosapoveblad
imden xans daimcireT Tavi, sanam, Tqveni azriT, ar SegindoT. xolo
O

sixaruliT caSi afrenilma am diadi SemTxvevis gamo mimatoveT.


da Tu Tqvens bolo werilSi mxolod am qalze aRar mesaubrebiT,
albaT, imitom, rom ar gsurT TqvenTvis yvelaze mniSvnelovan da sagu-
D

lisxmo ambavze laparaki da gindaT dumiliT miCqmaloT. bevri faqti


amtkicebs, rom Cems Tavs sxva qali arCieT da mSvidad mekiTxebiT, Tu
dagvrCa saerTo ineteresebio? frTxilad, vikont, radgan Tu gi pasuxebT,
naTqvams ukan aRar waviReb. isedac bevri giTxariT. sjobs, gavCumde.
oRond erT ambavs ki giambobT. magram, SeiZleba ver moicaloT an mis
jerovnad aRqmaSi nebisyofa ar geyoT, ra gaewyoba, Tqveni nebaa.
erTi Cemi nacnobi mamakaci dauaxlovda qals, romelic maincdamainc
ar afasebda. SigadaSig Tavadac xvdeboda, rom am ambavs vnebis meti
araferi mohqonda da rcxvenoda kidec, magram dasaSoreblad vaJkacoba
ar hyofnida. arada, megobrebTan sul ikvexnida, Tavisuflebas veravin
SemizRudavso, Tumca kargad acnobierebda, rom rac ufro gamalebiT

210
icavda Tavs braldebisgan, miT ufro sasacilo xdeboda. ase briyvulad
cxovrobda da Tan gaiZaxoda: ra vqna, ra Cemi braliao. am kacs erTi
megobari qali hyavda, romelic kinaRam acduna misi erTxel da samuda-
mod mxilebis survilma, raTa qveynis sasacilod gaexada. Tumca didsulo-
vnebam sZlia da veragul ganzraxvaze xeli aiRo. hoda, iqneb mis sneulebas
rame vargoo, yovelgvari axsna-ganmartebis gareSe werili gaugzavna:
`yvelaferi gbezrdeba, Cemo angelozo, ase daukanonebia bunebas: ra
vqna, ra Cemi bralia. da Tu mombezrda is, ramac mTeli oTxi weli gada-
miyola, ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu CemSi imdenive siyvaruli iyo, ramdenic SenSi sikeTe (rac cota
namdvilad araa), nu gagikvirdeba: pirveli, rom maSin dasrulda, roca

PY
meore daiSrita. ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu es ramdenime xani gRalatobdi, unda gamovtyde, rom amas Seni uwya-
lo sinaze maiZulebda. ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu is qali, vinc sigiJemde miyvars, Sens daTmobas maiZulebs, ra vqna,
ra Cemi bralia. vici, es Cinebuli sababia imisTvis, rom ficis gatexva

CO
damwamo, magram Tu bunebam mamakaci gulwrfelobiT daajildova, qali
ki _ sijiutiT, ra vqna, ra Cemi bralia.
damijereT, sxva sayvareli gaiCineT. es araTu kargi, SesaniSnavi rCevaa,
magram Tu ar mogwonT, ra vqna, ra Cemi bralia.
mSvidobiT, Cemo angelozo, sixaruliT dageufle da sinanulis gareSe
gtoveb. Tumca, iqneb kvlavac dagibrunde. aseTia cxovreba _ ra vqna, ra
'T
Cemi bralia.~
vikont, axla dro ar maqvs, rom giamboT, ra gavlena iqonia da ra
Sedegi gamoiRo am mcdelobam. magram sxva dros aucileblad mogiyvebiT.
am droisTvis mzad meqneba Cemi ultimatumic Cveni SeTanxmebis ganaxlebis
Taobaze. manamde ki: mSvidobiT...
N

ho, marTla, madlobeli var pawia volanJze mowodebuli cnobebisTvis.


swored miswreba iqneba Cveni WorgazeTisTvis, qorwinebis meore dRes
rom gamova. miiReT Cemi samZimari memkvidris dakargvis gamo.
O

mSvidobian saRamos gisurvebT, vikont...


***is sasaxlidan, 24 noemberi, 17**
D

142-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
ar vici, RmerTmani, Cemo mSveniero megobaro, verc Tqveni werili,
verc iq moyolili ambavi da TandarTuli epistolaruli nimuSi an
kargad ver wavikiTxe an ver gavige, Tumca ukanaskneli iseTi origina-
luri da STambeWdavi meCvena, zustad gadavwere da prezidentis RvTaeb-
riv meuRles gavugzavne. wuTic ar damikargavs _ es nazi werili saRamosve
vaaxle. jer erTi, Sevpirdi, rom guSin mivwerdi, meorec _ vifiqre,
albaT, mTeli Rame ar eyofa am mniSvnelovani ambis gasacnobiereblad.
dRes diliT vapirebdi TqvenTvis Cemi satrfos pasuxi gamomegzavna.
magram SuadRe moaxlovda, pasuxi ki ar Cans. xuTamde davucdi da, Tu

211
araferi Sematyobines, Tavad mivakiTxav. pirveli nabijis gadadgma Wirs,
miT umetes, Tu yuradRebis gamoCena gmarTebs.
albaT, Tavadac xvdebiT, im Tqveni nacnobis ambis dasasrulis gagebas
rogor vCqarob. mas xom raRac saSineleba daswames, aqaoda, Tu dasWirda,
qals ver gaswiravso. is gamoswordeba? miutevebs ki mas misi sulgrZeli
megobari qali?
aranakleb minda Tqveni erTob di plomatiur enaze Sedgenili ultimatu-
mis miRebac! yvelaze metad ki is mainteresebs, Cems ukanasknel qmedebaSi
Tu kidev gamoCxrekT siyvarulis niSnebs. Tumca, vfiqrob, rom namdvilad
gamoCxrekT, Tanac didi raodenobiT! oRond sakiTxavia, visadmi? ar
vtrabaxob da yvela Cemi imedis wyaro Tqveni sikeTea...

PY
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. am werils or saaTamde ar dav-
beWdav, minda nanatri pasuxi mivamato.
dRis ori saaTia. mis pasuxs veRar davelodebi _ werils veRarafers
mivamateb, dro ar maqvs. axlac uars metyviT siyvarulis naz amborze?
parizi, 27 noemberi, 17**

143-e werili
CO
madam de rozmonds madam de turvelisgan
Camoifxriwa farda, razec Cemi cru bednierebis suraTi exata. sabedi-
swero simarTlem Tvalebi amixila. win mxolod sikvdili melis,
romelic sul male momakiTxavs da romlis gzac sircxvilsa da sinanuls
'T
Soris gadis. gavyvebi am gzas... da Tu sicocxles momiswrafebs, tanjvac
ki lxenad gadameqceva. gigzavniT guSin miRebul werils, mas ganmarteba
ar sWirdeba, Tavad metyvelebs. axla Civilis dro aRaraa, tanjvis dro
dadga. axla sibraluli ki ara, Zala mWirdeba.
ukanasknelad gemSvidobebiT _ gemSvidobebiT mxolod Tqven. mxolod
N

amas gTxovT _ Cemi arseboba daiviwyoT. nuRar CamTvliT cocxalTa Soris.


mwuxarebas erTi ram sCvevia _ mis sazRvars miRma megobroba tanjvas
ufro amZafrebs. roca Wrilobebi sasikvdiloa, yovelgvari mkurnaloba
O

amaoa. amieridan sasowarkveTis garda, CemTvis yvela sxva grZnoba ucxoa.


Cem win mxolod ukuni, Savi Ramea, sadac unda davasamaro Cemi sircxvili
da Tavis moWra, sadac davitireb Cems codvebs, Tu kidev SevZleb tirils!
D

guSindels aqeT cremli gamiSra da gulic damiWkna.


mSvidobiT da pasuxs nuRar momwerT. im uwyalo werilze davifice,
rom aranairi baraTi aRar miviRo.
parizi, 27 noemberi, 17**

144-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
Cemo mSveniero megobaro, guSin, dRis sam saaTze, roca cnobebis
molodinSi moTminebis Zafi gamiwyda, mitovebul lamazmans Tavad veax-
le. miTxres, Sin ar brZandebao. vifiqre, albaT, Cemi miReba ar surs-
meTqi. Tumca es ambavi arc gamkvirvebia da arc mwyenia. wamovedi im

212
imediT, rom misnair aRzrdil qals Cemi misvla raRac pasuxis gamogzavnas
mainc aiZulebs-meTqi. am pasuxs ise velodi, cxra saaTisTvis ganzrax
Seviare Sin, magram pasuxi ar damxvda. am moulodneli dumiliT gakvi-
rvebulma Cems egers davavale gaego, es mgrZnobiare arseba xom ar
mokvda an xom ar kvdeboda? erTi sityviT, roca bolos da bolos, Sin
davbrundi, ambavi damaxvedra, madam de turveli dilis TerTmet saaTze
moaxlis TanxlebiT ***is monasterSi wasula, kareta ki saRamos Svid
saaTze dabrunda, qalbatons daubarebia: Sin aRar melodono. ra Tqma
unda, es yovlad wesieri saqcielia. mis mdgomareobaSi monasteri yovel-
gvar TavSesafarze ukeTesia, xolo Tu gajiqda da am sanaqebo saqcielze
xeli ar aiRo, yoveli sikeTe, rac man gamikeTa, gaxmaurdeba.

PY
adrec giTxariT, rom maRali sazogadoebis scenaze mxolod da mxolod
axali SaravandediT mosili warvsdgebi-meTqi. aba, axla gamoidon Tavi
mkacrma kritikosebma, romlebic mabralebdnen, ocnebebs ahyva da ubeduri
siyvarulis wera gaxdao. axla daikvexnon, amaze ufro swrafsa da brwyi-
nvale ganSorebas Tu SeZleben. metic, SeuZliaT manugeSeblad mogvevl-

CO
inon, maTTvis gza gakvalulia. amgvarad, Tu erTi nabijis gadadgmas
mainc gabedaven im gzaze, romelic me bolomde gaviare, Tu mcired warm-
atebas erTi maTgani mainc miaRwevs, pirvelobis gvirgvini misTvis dam-
iTmia. magram sakuTari gamocdilebiT ician, Tu saqmes xeli movkide,
Cemgan darCenil STabeWdilebas veravin waSlis. Tu am qalis gverdiT
bednieri metoqe gamoCnda, Cems adrindel miRwevebs arafrad CavTvli.
'T
misma gadawyvetilebam Cems pativmoyvareobas didad aama. da mainc
mwyins, rom Cemgan ase Sors wasvlis Zala eyo, e.i. Cven Soris barieri
manac aRmarTa! maSasadame, kvlav daaxloeba rom momindes, SesaZloa
Tavad ar indomos? Tumca ras vambob? rom SesaZloa amis survili aRarc
gauCndes? Cveni siaxlove yvelaze did netarebad aRar CaTvalos? gana
N

es siyvarulia? da Tqveni azriT, Cemo mSveniero megobaro, es unda


gadavylapo? gana ver SevZleb da ukeTesi ar iqneboda am qals kvlavac
vafiqrebino, rom Serigeba SesaZloa da Tan sasurvelicaa, sanam imedi
O

ar momkvdara? me SemeZlo es mecada, ise, rom did ramed arc Camegdo da


Tan TqvenSi eWvebic ar aRmeZra. piriqiT! am cdas orive CavatarebdiT
da, Tu nayofs gamoiRebda, kidev erTi sababi meqneboda TqvenTvis meored
D

gameRo msxverpli, romelic, albaT, Zalze geamaT. axla ki, Cemo megobaro,
isRa damrCenia, Tqvengan jildo miviRo. erTaderTi, rac minda, isaa,
rom male dabrundeT. diax, daubrundeT Tqvens sayvarels, gasarTo-
bebs, megobrebsa da momaval Tavgadasavlebs.
pawia volanJis ambavi Cinebulad warimarTa. roca guSin mousvenrobam
ise Semi pyro (adgilze veRar vCerdebodi), sxvadasxva darbazobaTa
Semdeg madam de volanJTan Sevirbine. Tqveni mzrunvelobis qveS myofi
pawia sastumro oTaxSi damxvda. marTalia, avadmyofiviT ecva, magram
gamokeTebuli da amis wyalobiT kidev ufro norCi da mimzidveli Canda.
msgavs SemTxvevaSi sxva qali, albaT, mTeli Tve Sezlongze igoravebda.
ase rom, gaumarjos norC asulebs!

213
isic unda giTxraT, rom gogonas avadmyofobam kinaRam Wkuaze SeSala
Cveni danseni _ jer dardisa da mere sixarulisgan! misi sesili Turme
avad yofila! Tavadac mogexsenebaT, aseTma mwuxarebam kacs SeiZleba
Tavgza aubnios. ambis gasagebad dReSi samjer msaxurs agzavnida; TviT-
onac yoveldRe naxulobda. bolos dedikos gauSanSala werili da neba
sTxova, misTvis esoden Zvirfasi arsebis gamokeTeba mieloca, risi nebac
madam volanJma darTo. ase rom, ymawvili iq Zveleburad wamoWimuli
damixvda, oRond ise laRad ara, jer ver bedavs.
radgan maTi saxlidan erTad wamovediT da es yvelaferi gzaSi Tavad
miambo. verc warmoidgenT, rogor imoqmeda masze am stumrobam. ena ver
aRwers mis sixaruls, survilebsa da aRtacebas. mogexsenebaT, rogor

PY
miyvars Zlieri gancdebi, amitom sulmTlad Tavbru davaxvie, roca masTan
ufro axlos Sexvedrebs Sevpirdi.
isedac gadawyvetili maqvs, rogorc ki cdas davasruleb, marTla gada-
vuloco gogona, radgan Cemi Tavi mTlianad Tqven minda mogiZRvnaT.
da kidev _ Rirda ki Cems mowafed ameyvana Tqveni mzrunvelobis qveS

CO
myofi, Tu mxolod qmris motyuebas dasjerdeboda? yvelaze didi miRweva
_ es sayvarlis motyuebaa, Tanac Seni pirveli sayvarlis!
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. rac SeiZleba male dabrundiT,
datkbiT im ZaliT, rac Cemze gaqvT, im erTgulebiT, me rom gamovxatav,
da momageT jildo, romelic mekuTvnis.
parizi, 28 noemberi, 17**
'T
145-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
ara, marTla miatoveT prezidentis meuRle? marTla gaugzavneT Cemi
epistole? marTlac saocrad momxiblavi vinme brZandebiT, yovelgvar
N

molodins gadaaWarbeT! gulwrfelad getyviT, yvela Cems gamarjvebaze


metad es gamarjveba msiamovnebs. ar ifiqroT, rom axla metismetad
vafaseb im qals, visac adre ar vafasebdi? sulac ara. gana masze me
O

gavimarjve? es Tqvenze gamarjveba iyo! ai, ra aris sasacilo da marTla


saocrad momxiblavi.
diax, vikont, Tqven giyvardaT madam de turveli da axlac gagiJebiT
D

giyvarT. magram, radganac me TavSesaqcevad am siyvarulis gamo dagcino-


diT, amitom vaJkacurad gaswireT is. Tqven aTas qalsac ki gaswiravdiT,
oRond aravis daecina TqvenTvis. ai, sadamde mivyavarT pativmoyvareo-
bas! lesaJi1 marTals ambobs _ pativmoyvareoba bednierebis mteria!
kargad ki geqnebodaT saqme, marto dacinva rom mdomoda! magram xom
iciT, tyuilebi ar mCvevia. me rom migeyvaneT sasowarkveTasa an monaste-
rSi wasvlamde, mainc gavriskavdi da gamarjvebuls davnebdebodi. magram
aseT danebebas wminda wylis sisuste daerqmeoda. radgan xrikebis gamo-
yeneba rom mdomoda, ver daTvliT, imdens vi povidi! me aRmafrTovana
iman, Tu ra marjved an, piriqiT, arc ise marjved mTavazobT _ nel-nela
1
alen rene lesaJi (1668-1747) frangi dramaturgi da romanisti.

214
da SeparviT _ ufleba mogceT kvlavac prezidentis meuRles dauaxlov-
deT. Cinebulia! ganSorebis damsaxurebac CageTvlebodaT da dauflebis
mTeli netarebac ar mogakldebodaT. raki am moCvenebiT msxverpls
TqvenTvis fasi ar eqneboda, mzad xarT es msxverpli meored gaiRoT,
rogorc ki amas me mogTxovT! bravo! diax, RvTaebrivi ukareba Tavs
kvlavac Tqveni gulis erTaderT mflobelad igrZnobs, me ki saamayod
bednieri metoqeoba damrCeboda. orive motyuebuli vrCebiT, samagierod,
Tqven xarT kmayofili! sxvebis ambavi ki raSi ganaRvlebT?
samwuxaroa, gegmebis Sedgenis niWi ki gaqvT, magram maT uniWod axor-
cielebT. erTma daufiqrebelma qmedebam gadaulaxav barierad giqciaT
is, rac yvelaze metad gewadaT.

PY
rogor?! urTierTobis ganaxleba gindodaT da Cemi epostole gaugz-
avneT! albaT, mec friad ugergilo vinmed CamTvaleT! iciT, vikont, roca
erTi qali meoris ganadgurebas moindomebs, iSviaTad, rom gawbildes.
am qals gulSi laxvari gavuyare, ufro sworad, Tqveni xeliT gavuyare;
ar damviwyebia, rom is Cemi metoqe iyo da wuTiT mainc me mamjobineT,

CO
masze mdablad CamTvaleT. xolo Tu mizans ver mivaRwie, mzad var vaRi-
aro Cemi danaSauli. ase rom, uars ar vambob yvelanairad SeecadoT
mis dabrunebas, mogiwodebT kidec amisken da gpirdebiT ar gagijavrde-
biT, Tu bedma gagimarTlaT. amitomac ise mSvidad var, rom amaze fiqri
aRarc minda, sjobs isev sxva rameze vilaparakoT.
magaliTad, rogor grZnobs Tavs patara volanJi. mand dabrunebisas
'T
xom damaxvedrebT masze zust cnobebs? yvelaferi minda vicode. mere ki
nebas mogcemT Tavad gadawyvitoT, gogona mis mijnurs gadaulocoT Tu
xelaxla scadoT valmonebis axali Stos mamamTavari gaxdeT JerkurTa
gvariT. imdenad marTobs amaze fiqri, rom, marTalia, arCevnis nebas
gaZlevT, mainc gTxovT, sabolood nurafers gadawyvetT, sanam erTad
N

ar movilaparakebT. didxans mocda ar dagWirdebaT. male parizSi Camo-


val, zustad ar vici, magram Cems Camosvlas pirveli Tqven SeityobT.
mSvidobiT, vikont. miuxedavad Cemi xrikebis, Cxubisa da Tqvendami
O

sayvedurebisa, adrindeliviT Zlier miyvarxarT. amis damtkicebas va-


pireb kidec. naxvamdis, Cemo megobaro.
***sasaxlidan,, 29 noemberi, 17**
D

146-e werili
Sevalie dansenis markiza de merteisgan
rogorc iqna parizSi Camoval da saRamosTvis mand viqnebi. adgilis
Secvla saxlSi yovelTvis areulobas iwvevs, amitom aravis miviReb.
magram Tu saswrafo saqme gaqvT, am wess TqvenTvis davarRvev: gTxovT,
Cemi Camosvla aravis gaagebinoT, valmonmac ki ar unda icodes.
am cota xnis win CemTvis rom eTqvaT, ase saocrad mogendobodiT,
gamecineboda. magram, Tqvenma Cemdami ndobam mec mimndobi gamxada. une-
burad vfiqrob, saamisod raRac moimoqmedeT da macduneT kidec. es ki
mosawoni ar iqneboda! Tumca cduneba axla aRar maSinebs, Tqven ufro

215
mniSvnelovani saqmeebi geliT!.. roca scenaze mTavari gmiri gamodis,
mesaidumles yuradRebas aravin aqcevs.
maS, droc ki ver gamonaxeT, CemTvis Tqveni bolo gamarjveba rom
gemcnoT. roca sesili axlos ar gegulebodaT, Tqvens gancdebze salapa-
rakod mTeli dReebi ar gyofnidaT. me rom ar momesmina, albaT, eqos
SesCivlebdiT. roca avad gaxda, mainc pativs mdebdiT SiSisa da SfoTis
gasaziareblad. axla ki, is vinc giyvarT parizSia, ukve janmrTeladaa
da, miT umetes, xandaxan naxulobT kidec, amitom yvela daiviwyeT da
megobrebic aRar gainteresebT.
ara, amisTvis ar gagkicxavT, bolos da bolos, mxolod oci wlis xarT.
vin ar icis, rom alkiviadedan1 moyolebuli da TqveniT damTavrebuli

PY
ymawvilTaTvis megobrobas maSin aqvs fasi, roca sadardebeli gamo-
uCndebaT. bedniereba zogjer akadnierebT, magram gulaxdilebi veras-
dros xdebian. hoda, sokratesaviT mec vityodi: `miyvars, roca megobrebi
gasaWiris Jams CemTan morbian.~2 Tumca filosofosis kvalobaze maT
gareSec mSvenivrad cxovrobda. me massaviT brZeni ar gaxlavarT da,

CO
rogorc sust qals Seefereba, guli damwyvita Tqvenma dumilma.
ara, momTxovn qalad nu CamTvliT, swored es Tviseba maklda yovel-
Tvis! grZnoba, romlis wyalobiTac am nakls vamCnev xolme, TviTonve
maZlevs Zalas, es yvelaferi mamacurad avitano, Tuki vici, rom amis
mizezi megobarTa bednierebaa. amitomac vimedovneb, rom xval saRamos
minaxulebT, Tuki siyvarulma amis dro dagitovaT. oRond, Cem gamo
'T
raime msxverplze wasvlas gikrZalavT.
***sasaxlidan, 29 noemberi, 17**

147-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
N

ra Tqma unda, CemsaviT SewuxdebiT Rirseulo megobaro, roca madam


de turvelis ambavs gaigebT. guSin uecrad avad gaxda, Tanac ise mZimed,
rom Zalian meSinia. maRali sicxe, TiTqmis ganuwyveteli giJuri bodva,
O

saocari wyurvili, veraferi rom ver uklavs _ ai, am sneulebis niSnebi.


eqimebi amboben, winaswar arafris Tqma ar SeiZlebao, mkurnaloba ki
Zalian gagrZelda. avadmyofi eqimebs aranair daxmarebaze ar Tanxmdeba,
D

sisxlis gamoSvebisasac ki Zlivs gaakaves. xeli meored Seuxvies, radgan


bodvisas sul cdilobs saxvevi moiglijos.
is susti, moridebuli da saTno qali megona. arada, axla oTxi kacic
Zlivs akavebs, yvelanair darigebas eniTauwerel gaSmagebamde mihyavs!
vSiSob, es marto bodvis brali ar unda iyos. iqneb, marTla SeiSala. es
SiSi guSinwindelma ambavma ufro gamiZliera: moaxlis TanxlebiT Camos-
ula monasterSi... mas ise daxvdnen, rogorc yovelTvis. is xom am monaste-
rSi izrdeboda da aq drodadro modioda xolme. yvelas mSvidad da
1
alkiviade (Zv.w. Vs.) aTenis politikuri da samxedro moRvawe. demokratiuli partiis mxarda-
mWeri. is sokrates megobari da moswavle iyo. 2Jan-fransua marmonteli (1723-1799) _ frangi
mwerali. aq: citata misi wignidanL_,,Wkuis saswavli istoria alkiviadeze.~

216
janmrTelad moeCvena. oriode saaTis Semdeg ukiTxavs Tavisufali iyo
Tu ara is oTaxi, sadac mowafeobis dros cxovrobda. roca uTxres, Tav-
isufali gaxlavTo, misi naxvis neba iTxova. deda winamZRvari da ramde-
nime monazonic gahyolia. ai, maSin ganucxadebia, rom xelaxla surs am
oTaxSi darCena, rom saerTodac ar unda wasuliyo aqedan. mere daumat-
ebia, sicocxlis bolomde aq davrCebio.
jer ar icodnen, ra eTqvaT, mere, cota rom gamoerkvnen, uTqvamT,
gaTxovili qali xarT da sagangebo nebarTvis gareSe ver dagitovebTo.
arc am dasabuTebam, arc sxva mtkicebebma ar gasWra. im wuTidan moyoleb-
uli dauCemebia, araTu monastridan, im oTaxidanac ar moicvlida fexs.
didi brZolisa da Widilis Semdeg, ase Svidi saaTisTvis, rogorc iqna

PY
daeTanxmnen es Rame aq gaeTia. qalbatonis kareta ki Sin gauSves, xolo
misi sakiTxis gadawyveta meore dRisTvis gadades.
rogorc marwmuneben, im saRamos ucnauroba arc garegnulad da arc
saqcielSi ar dastyobia, mSvidad da gonivrulad iqceoda. Tumca, oTx-
xuTjer ise Rrmad iyo wasuli fiqrebSi, rom Zlivs gamoarkvies. amis

CO
Semdeg orive xels Sublze rac SeiZleba Zlier iWerda. erTma monazonma
kidec hkiTxa, Tavi xom ar gtkivaTo. didxans uyura da bolos uTxra:
`sul sxva ram mtkiva!~ erTi wuTis Semdeg ki iTxova, marto damtoveT
da aRaraferi mkiTxoTo.
yvela gavida misi moaxlis garda, radgan, sabednierod, misTvis oTaxi
ver monaxes da Rame masTan gaaTia.
'T
am moaxlis TqmiT, mis qalbatons Ramis TerTmet saaTamde sakmaod
mSvidad eWira Tavi. TerTmetze uTqvams, dasaZineblad davwvebio. magram
bolomde ar gauxdia, oTaxSi bolTas scemda da xelebs iqnevda. Jiulis
xmis amoReba ver gaebeda, mTeli erTi saaTi mas mxolod usityvod
adevnebda Tvals. bolos madam de turvelma zedized orjer dauZaxa.
N

moaxles xelebSi Cavardnia da uTqvams: `meti aRar SemiZlia.~ mere ki


loginSi Caawvenina Tavi, oRond araferi daulevia da saSvelad aravis
daaZaxebina. mxolod es uTxra: wyali gverdiT damidgi da Senc daweqio.
O

rogorc Jiuli irwmuneba, Ramis or saaTamde qalbatons arc dauCivlia


da arc ganZreula. dilis xuT saaTze mis xmas gauRviZebia, raRacas xma-
maRla, mkvaxed laparakobda. Jiulis ukiTxavs, rame xom ar gnebavTo.
D

pasuxi rom ver miiRo, sanTliT xelSi sawols miadga. madam de turvelma
is ver icno. magram uazro laparaki uceb Sewyvita da xmamaRla Sehyvira:
`marto damtoveT, sibneleSi mamyofeT, me bnelSi unda viyo.~ mec SevamCnie
guSin, am sityvebs xSirad imeorebda.
Jiulim am brZanebiT isargebla da gareT gavida, raTa sxvebisTvis
daxmareba eTxova. magram madam de turvelma daxmarebaze gaafTrebiT
Tqva uari. aseTi gaafTreba mas aqeT xSirad mouvlis xolme.
momxdarma ambebma ise daabnia mTeli monasteri, deda winamZRvarma
guSin dilis Svid saaTze kaci gamomigzavna, rom Cavsuliyavi. jer isev
bneloda. maSinve gavqandi. roca madam de turvels Cemi misvla acnobes,
TiTqos gons mosula da uTqvams: `ho, ho, dae, Semovides!~ mis sawols

217
roca mivuaxlovdi, xelze Tavisi xeli magrad momiWira da xmamaRla
pirquSad Tqva: `vkvdebi imitom, rom ar dagijereT.~ mere Tvalebze
xeli miifara da iZaxda: marto damtoveTo, gonis dakargvamde mxolod
amas imeorebda. rac miTxra da rac bodvisas wamoscda, mafiqrebinebs,
rom es mZime sneuleba kidev ufro mZime mizezs unda gamoewvia. magram,
pativi vceT Cveni megobris saidumlos da mxolod vuTanagrZnoT mis
mwuxarebas. mTelma guSindelma dRem ase mSfoTvared Caiara, xan sa-
Sineli Setevebi tanjavda, xan ise misustdeboda, ifiqrebdiT, saRaTas
Zils miscemiao. mxolod am wuTebSi TviTonac isvenebs da sxvebsac asv-
enebs. misgan mxolod saRamos aT saaTze wamovedi, xval dilidan ki
mTeli dRe masTan viqnebi. Cems sacodav megobars ar mivatoveb, magram

PY
kvlav jiutad ambobs uars yovelgvar zrunvasa da daxmarebaze, rac
imeds mikargavs, aRar vici, ra vqna. gigzavniT wuxandel biuletens, es-
esaa momitanes, Tavadac naxavT, sanugeSo araferia. Tadarigs daviWer,
rom isini yoveldRe gamogigzavnon.
mSvidobiT, Cemo megobaro, avadmyofTan magviandeba. Cemi asuli, RvTis

148-e werili
CO
madliT, sruliad gamokeTda da mokiTxvas giTvliT.
parizi, 29 dekemberi, 17**

markiza de merteis Sevalie dansenisgan


o, Tqven, vinc ase miyvarxarT! visac ase vaRmerTeb! vinc Cemi bedniereba
'T
sruli gaxada! o, mgrZnobiare megobaro, sinaziT savse sayvarelo, xibls
ratom miCrdilavs Seni sevda-naRvelis gaxseneba? o, Cemo qalbatono,
guli sagules gqondeT, amas megobari geubneba! bednieri iyavi mudam,
amas satrfo gemudareba!
raSi mdebT brals da rad msayvedurobT? es Secdoma, albaT, metismetad
N

mgrZnobiare gulma ganapiroba. sinanuli, ramac is gamoiwvia, Secodebani,


rac mbraldeba _ mxolod moCvenebiTia. guli mkarnaxobs, rom Cven mxo-
lod siyvarulma gvacduna. amieridan ar SegeSindes, rom SeniT STagon-
O

ebul grZnobas miendo, ar SegeSindes, Tu SeniTve danTebulma cecxlma


dagwva. nuTu mxolod imitom, rom Cvenma gulebma gvian gamoiRviZes, es
maTi siwmindis dakargvas niSnavs? ara da ara! mxolod cdunebas, romelic
D

yovelTvis dafiqrebiT moqmedebs, SeuZlia Tavisi nabijebis gazomva,


saSualebaTa gamoangariSeba da yvelafris droze ganWvreta. magram na-
mdvil siyvaruls aseTi fiqri da gansja ar sCvevia. igi fiqrTagan yov-
elTvis grZnobebisken gvabrunebs, misi Zala miT ufro Zlieria, roca
ver vgrZnobT, sibnelesa da mdumarebaSi ise gvboWavs da qselSi gvaxvevs,
verc ki vamCnevT. Tan misi gawyveta arc SegviZlia.
Tundac guSin, roca Tqveni dabrunebis ambavma ase amaRelva, roca
Tqvenma naxvam uzomod aRmafrTovana, mainc megona, rom Tqvenken mxolod
megobrobis mSvidi grZnoba mizidavda. marTali giTxraT, mTeli arsebiT
am utkbes gancdebs mivende, arc manaRvlebda, ra iyo maTi mizezi. hoda,
CemsaviT, Senc igrZeni am xiblis yovlisSemZle Zala, Cveni sulebi rom

218
netarebiT aavso. erTmaneTis grZnobebs mxolod maSin mivxvdiT, roca
siyvarulis RmerTis nebiT mTvralni gamovfxizldiT.
diax, swored es gagvamarTlebs, Cven ar varT damnaSaveni. Sen ar gi-
Ralatia megobrobisTvis da arc me misargeblia borotad Seni ndobiT.
mere ra, rom am grZnobaze araferi vicodiT, mas mxolod ocnebad Sevig-
rZnobdiT, Cven is ar Segviqmnia, mas usamarTlo sayvedurebiT nu Cavimw-
arebT, SevecadoT erTmaneTis ndobiT da rwmeniT siyvaruli ufro gava-
ZlieroT. o, megobaro, rom icodeT, amis imedi Cems guls rogor asu-
ldgmulebs! amieridan yovelgvari SiSisgan gaTavisuflebuli, Senc
mTlianad Seswirav Tavs Cvens siyvaruls, yvela Cems survils, aRtacebas,
Smag grZnobebsa da siyvaruliT mTvral Cems suls gaiziareb, yoveli

PY
dRe axal-axal siamovnebas mogvaniWebs. mSvidobiT, Cemo RvTaebav! al-
baT, am saRamos gnaxav, magram, netav marto iqnebi? amis imedi ar maqvs.
Sen es Cemze Zlier namdvilad ar gendomeba!
parizi, 1 dekemberi, 17**

149-e werili

CO
madam de rozmonds madam de volanJisgan
guSin mTeli dRe imedi mqonda, Cemo megobaro, rom am diliT ufro
saimedo cnobebs mogawvdidiT Cvens Zvirfas avamyofze. magram, samwuxa-
rod, guSin saRamodan es imedi gamiqra da sinanulis garda aRaraferi
damrCenia. erTi SexedviT ubralo, magram Tavisi SedegiT erTob sastikma
'T
ambavma Cveni megobris mdgomareoba adrindeliviT daamZima.
am uecari cvlilebis mizezs verc gavigebdiT, guSin Cveni ubeduri
megobari yvelaferSi TviTonve rom ar gamomtexoda. ar daumalavs, rom
misi ubedurebis mizezi TqvenTvisac cnobilia. amitom Tavisuflad SemiZ-
lia gelaparakoT am savalalo faqtze.
N

roca guSin dilas monasterSi movedi, miTxres, ukve sami saaTia avad-
myofs mSvidad sZinavso. cota xanSi gaiRviZa da TviTonve gadaswia far-
debi. mere yvela TiTqos dakvirvebiT SegvaTvaliera, mec micno. saxeliT
O

mommarTa da mTxova axlos mivsuliyavi. SekiTxva arc macala, pirvelma


mkiTxa: sad imyofeboda, ratom viyaviT yvelani erTad Seyrilni da
Tavis saxlSi ratom ar iyo. jer megona, isev bodavs-meTqi, magram Cemi
D

pasuxebi kargad esmoda, gonze ki iyo, magram araferi axsovda.


dawvrilebiT gamomkiTxa, ra xdeboda, magram is ki ver gaixsena, monaste-
rSi rogor moxvda. yvelaferi zustad vuambe, oRond is ambebi ar mixse-
nebia, rac metismetad SeaSinebda. vkiTxe, Tavs rogor grZnobda. miTxra,
amwuTas ara miSavs, magram ZilSi saSinlad vitanjebodi da amitom Tavs
sustad vgrZnobo. maSin vTxove damSvidebuliyo da aRar elaparaka,
fardebi kvlav Camovafare, oRond ise, rom damenaxa; sawolTan Camovuj-
eqi. amasobaSi bulioni moutanes da siamovnebiT miirTva.
ase gagrZelda SuaRamemde. zogjer melaparakeboda, misTvis Cveuli
xibliT madlobas mixdida. mere cota xans gaCumda da bolos wailaparaka:
`ho, axla gamaxsenda, aq ratom movedi, _ uceb mwared SesZaxa: _ o, Cemo

219
megobaro, Cemi ubedureba gamaxsenda! _ roca ufro axlos miviwie, xeli
gamomarTva, Tavze miido da Sehyvira: _ RmerTo maRalo, ratom ar momk-
ali?! _ am sityvebze metad misma gamometyvelebam ise SemZra, rom xmis
kankalzec Semetyo da Tqva: _ gebralebiT, ara? o, rom icodeT! _ mere
SeCerda da es dasZina: _ yvelam dagvtovos da yvelafers mogiyvebiT.~
misi ambavi daaxloebiT vicodi. amitom SemeSinda, am samwuxaro ambis
moyolisas isev cudad ar gamxdariyo da dasveneba vurCie. magram ise
daiJina, rom davTanxmdi. rogorc ki martoni davrCiT, yvelaferi miambo,
rac Tqven ukve mogexsenebaT. amitom mis aRsarebas aRar gavimeoreb.
bolos ki Tavis ambavs (rom is daundoblad gaswires) daamata: `dar-
wmunebuli viyavi, Tavs ar vicocxlebdi, saamisod gambedaobac meyof-

PY
oda... Tumca am sircxvils da ubedurebas mainc ver gadavitan, ver gavuZ-
leb.~ Sevecade es mwuxareba, ufro ki sasowarkveTa rwmenis moSveliebiT
gamefanta _ es xom misTvis yovelTvis bevrs niSnavda. magram aseT am-
aRlebul Temaze salaparakod Zala ar meyo da mama anselmis moyvana
SevTavaze. vicodi, misi rogor swamda. marTlac siamovnebiT dameTanxma.

CO
rogorc ki kaci gavugzavneT, mama anselmi maSinve movida. avadmyofTan
didxans dahyo da iqidan gamosulma miTxra, Tu eqimebi damTanxmdebian,
mis ziarebas gadavdeb, xval isev Semovivlio.
SuadRis sami saaTidan xuTamde Cveni megobari mSvidad iyo da yvelas
imedi mogveca. saubedurod, xuT saaTze werili moutanes. pirvelad
werilis wakiTxvaze uari Tqva, Cvenc ar dagviZalebia. Tumca im wuTidan
'T
aRelveba daetyo. mere ikiTxa, visi weriliao, magram mas beWedi ar
ertya. arc is vicodiT, vin amoitana. mere erTxans Cumad iyo, Semdeg
isev areulad alaparakda. kvlav bodva daiwyo.
drodadro wynarad iwva. bolos werili moiTxova. magram daxeda Tu
ara, Sehkivla: `RmerTo maRalo, es misganaa! _ mere mtkice, magram mogu-
N

duli xmiT daayola, _ aqedan momaSoreT!~ Semdeg brZana, fardebi Ca-


moafareT da aravin momiaxlovdeso. Tumca maSinve iZulebuli gavxdiT
mivsuliyaviT, radgan adrindelze Zlieri krunCxvebi daewyo.
O

mTeli saRamo ase gagrZelda. dilis biuletenSi ewera, rom Ramesac


ase mSfoTvared Caevlo. erTi sityviT, iseT dReSia, mikvirs kidec, suli
rogor udgas. raRa dagimaloT da, imedi TiTqmis aRar maqvs.
D

Cemi azriT, es bedSavi werili musie de valmonisgan unda iyos. netav


kidev risi mowera gabeda? mapatieT, Zvirfaso, ar minda masze vilapa-
rako, magram guli mikvdeba, roca vxedav, ra sacodavad iRupeba aqamde
bednieri da bednierebis Rirsi qalbatoni.
parizi, 2 dekemberi, 17**

150-e werili
markiza de merteis Sevalie dansenisgan
Cemo nazo megobaro, Seni naxvis molodinSi bednieri var, SenTvis
werilis wera ki sixaruls mgvris, raTa fiqrebi mogiZRvna da amiT
erTad aryofnis sinanuli gaviqarvo. diax, CemTvis didi bednierebaa

220
Cems grZnobebze rom gwerT. Sens gaxsenebaze dakarguli droc aTas sixa-
ruls mCuqnis. magram Sens sityvebs Tu davujereb, Cemi werili ukanaskne-
lic rom iyos, Sengan pasuxs ver miviReb da am saxifaTo da usargeblo
urTierTobis Sewyveta ginda. Tu Zalian daiJineb, mec dageTanxmebi,
radgan Seni survili CemTvis sakmarisia. magram saboloo gadawyvetil-
ebamde, amaze saubris nebas xom momcem?
saxifaTos rac Seexeba, Tavad gadawyvite: varaudebis niWi ar maqvs da
mxolod amas gTxov, sakuTar Tavze izruno. radgan, Sen Tu mSvidad ar
iqnebi, mec gamiWirdeba am mdgomareobaSi yofna. ara, imas ver vityvi,
rom Cven erTni varT, ara, Cven orive _ mxolod Sen xar.
ai, usargeblos rac Seexeba, aq erTi azri unda gvqondes, xolo Tu ar

PY
gvaqvs, mxolod imitom, rom erTmaneTs ver gavugeT da ver avuxseniT.
Tu erTmaneTs Tavisuflad vxvdebiT, mimowera raRa saWiroa? gana
erTi Sexedva, Tundac dumili sityvebze mets ar gveubneba da gvagrZno-
binebs? es imdenad sworad mimaCnia, rom roca miTxariT, erTmaneTs
aRar mivweroTo, gulze ki momxvda, magram ise nazad, rom ar damikoda.

CO
roca minda iq gakoco, sadac guli giZgers da iq samosi mxvdeba, mas
ubralod, ganze gavwev, es xels sulac ar miSlis.
magram mere Cven davSordiT. rogorc ki Tvals miefare, werilze fiqrma
ar momasvena. nuTu kacma esec unda moiklos? _ vkiTxe sakuTar Tavs.
roca erTad ar varT, gana erTmaneTisTvis araferi gvaqvs saTqmeli?
vTqvaT, sabednierod, mTeli dRe erTad gavatareT, nuTu netarebas saub-
'T
risTvis dro unda wavarTvaT? magram erTad ramden xansac unda viyoT,
mainc xom gviwevs daSoreba, mainc xom vrCebiT martoni! ai, maSinaa
SenTvis werili Zvirfasi, Tundac ar gadaikiTxo, Tundac mxolod ucqiro...
iseve, rogorc RamiT Seni suraTis SexebiTac ki, sixaruliT avivsebodi.
me vTqvi, suraTis-meTqi! magram werilic xom sulis suraTia, oRond
N

suraTiviT civi araa, arc misebr uZravi, rac siyvaruls ar sCvevia. igi
Cveni sulis yvela moZraobas asaxavs _ xan gacxovelebuls, xan netarebiT
da simSvidiT savses... me xom ase meZvirfaseba Seni grZnobebi, nuTu
O

maTi aRbeWdvis SesaZleblobas amikrZalav?


nuTu gjera, rom werils arasodes momwer? roca martod yofnisas
raRac gagaxarebs an dagaRonebs, nuTu ar mogindeba Seni sixaruli da
D

dardi megobars gauziaro? nuTu dauSveb, rom Sengan moSorebulma da


fiqrebSi Caflulma martom ixetialos? Cemo megobaro!.. bolo sityva
Senzea. me mxolod am sakiTxis ganxilva msurda da ara Seni gadarwmuneba.
me mxolod dagisabuTe da minda davijero, rom Cemi mudara yvelafers
gadaswonis. magram Tu Sensas mainc ar gadaTqvam, Sevecdebi gulistkena
davZlio da is sityvebi warmovTqva, rasac, Cemi azriT, Sen momwerdi.
Tumca maT Cemze ukeT ityodi. Tan, rogor meameboda Sengan amis mosmena!..
mSvidobiT, Cemo damatyvevebelo megobaro. ukve moaxlovda Seni naxvis
dro. amitom axla unda dagtovo, raTa ufro Cqara gnaxo.
parizi, 3 dekemberi, 17**…

221
151-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
markiza, ara mgonia, marTla ise briyvad mTvlideT, Tvali amixvioT
da damarwmunoT, rom Cemi mosvlisas danseni raRac gaugebari SemTxvevis
gamo iyo TqvenTan marto! cxadia, Tqvenma TvalTmaqcobaSi gawvrTnilma
saxem mSvenivrad SeZlo uSfoTveli simSvidis gamoxatva. Tavi erTi
sityviTac ar gagiciaT, rac aRelvebisa Tu sinanulis Jams yvelas gvCvevia.
cxadia, sakuTari mzera ise didebulad gemorCilebaT, rom moaxerxebdiT
kacs Tqveni erwmuna. ase rom, araTu eWvi gamielvebda, wamiTac ar
davfiqrdebodi, rom mesame piris Semoswreba Zalian gewyinaT. oRond
es brwyinvale niWi amaod rom ar garjiliyo da sasurveli Sedegic

PY
gamoeRo, jer Tqveni gamoucdeli sayvareli kargad unda gagewvrTnaT.
raki Tavs arasrulwlovanTa aRzrda-ganaTleba aiZuleT, Tqvens aRs-
azrdelebs isic unda aswavloT, rom xumrobisas ar gawiTldnen da ar
daibnen. ase ficxad nu uaryofen imas, risganac sxva qalebze laparakisas
esoden undilad icaven xolme Tavs. isic aswavleT, rom dinjad mousminon,

CO
roca maT sayvarlebs xotbas asxamen da wasvlisas amis mTqmelisTvis
madlobis gadaxda saWirod ar miiCnion. xolo Tu Tqvengan ar ekrZaleb-
aT, sazogadoebaSi Tvali ar mogaSoroT, maSin jer imaSi gaiwafon,
rom maT gamometyvelebam TqvenTan siaxlove ar gaamJRavnos, rac xSirad
siyvarulSi erevaT. ai, maSin ki SegiZliaT sazogadoebaSi TqvenTan
yofnis neba darToT da aRar SegeSindebaT, rom TavianTi saqcieliT
'T
maswavlebels rame avnon. mec sixaruliT dagexmarebiT saxelis moxveWaSi
da pirobas gaZlevT, rom Tqveni axali kolejis saswavlo programebs
Sevadgen da gamovaqveyneb. magram gamogitydebiT, mikvirs, ram mogafiq-
raT swored me migeCnieT mowafed? ho, javri ukve amoyrili meqneboda,
sxva qalze rom iyos laparaki! es udides siamovnebas momaniWebda da
N

bevrad gadaaWarbebda im siamovnebas, CemTvis warTmeva rom undodaT!


diax, mxolod Tqveni gulisTvis vamjobinebdi Serigebas da ara Suris-
Ziebas, ar gegonoT, wamiT mainc Sevyoymande an eWvma Semi pyros.
O

parizSi ukve oTxi dRea xarT, xvdebiT dansenis da mxolod mas iRebT.
dResac daketili damxvda kari, magram kariskacma ver SeZlo Tqvenebr
simtkicis gamoCena da xeli ver SemiSala TqvenTan Semovsuliyavi. arada,
D

Tavad mwerdiT, pirveli Tqven gaigebT Cems Camosvlaso. romel dRes


CamodiodiT, es ar miTxariT, Tumca soflidan wamosvlis wina dRes mom-
wereT. uaryofT amas, Tu Tavis marTlebas daiwyebT? amas ver moaxerxebT.
da jerjerobiT mainc Tavs vikaveb! SegiZliaT es Cemze Tqvens Zalasa
da gavlenas miaweroT, magram girCevT, rom maTi gamocda da borotad
gamoyeneba ikmaroT. Cven kargad vicnobT erTmaneTs, madam, TqvenTvis
es sityvebi sakmarisi unda iyos!
brZaneT, xval mTeli dRe Sin ar viqnebio. dae, ase iyos, magram amas
aucileblad gavarkvev. saRamos xom mainc dabrundebiT, dazavebas ki
imden xans movundebiT, SeiZleba kidec SemogvaTendes. ase rom, Sematy-
obineT, Tqvens saxlSi Tu sad aRsruldeba Cveni mosananiebeli msaxureba.

222
oRond manamde dansenis ambavs unda daesvas wertili! masze fiqri Tqveni
axirebuli warmosaxvis Sedegia da Tqveni fantaziis nabodvarze ver
vieWvianeb. ise ki unda icodeT, rom rac axla mxolod Jinia, SeiZleba
aSkara upiratesobis miniWebad Seiracxos. me ki aseTi damcirebis Rirsad
ar mimaCnia Tavi da amas arc Tqvengan velodebi.
vimedovneb, rom amas arcTu did msxverplad miiCnevT. magram kidec
rom miiCnioT, gana brwyinvale magaliTi TviTon ar mogeciT? grZno-
bebiT da mSvenebiT savse qali, vinc mxolod CemiT suldgmulobda, vinc
iqneb am wuTas siyvarulisa da sasowarkveTis gamo kvdeba, rogor SeiZ-
leba Seedaros norC mowafes, visac iqneb arc mimzidveloba aklia da
arc Wkua, magram verc gamocdilebiT da verc TavSekavebiT ver daikvexnis!

PY
mSvidobiT, madam. aRarafers getyviT Tqvendami Cems grZnobebze. axla
mxolod is SemiZlia, rom Cems gulSi ar Cavixedo. veli Tqvens pasuxs.
xolo sanam raimes momwerdeT, jer kargad dafiqrdiT: rac ufro advilad
SeZlebT es Seuracxyofa damaviwyoT, miT ufro samudamod STamebeWdeba
gulSi uari an amis ubralod gadavadeba.
parizi, 3 dekemberi, 17**

152-e werili CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
frTxilad, vikont, daindeT Cemi ukiduresi mokrZaleba! rogor gavuZ-
lo Tqvens risxvas, rogor ar damTrgunos Tqveni SurisZiebis SiSma?
'T
miT umetes, Tu rame xriks momiwyobT (es kargad mogexsenebaT), samagie-
ros gadaxdas ver SevZleb. ramdenjerac da rac unda sajarod gan-
vacxado, mainc Zveleburad uSfoTvelad da didebulad icxovrebT. an
risi unda SegeSindeT? gaqcevac rom dagWirdeT, Tuki moaswrebT, Tavs
sazRvargareTac aranakleb kargad igrZnobT! yovel SemTxvevaSi, visT-
N

anac moewyobiT, Tu safrangeTis samefo karma ar SegawuxaT, TqvenTvis


es mxolod gamarjvebaTa asparezis Secvla iqneba. vcdilob, zneobrivi
mosazrebebiT SeginarCunoT simSvide. axla ki Cvens saqmes mivubrundeT.
O

Tu iciT, vikont, rad ar gavTxovdi meored? gana imitom, rom xelsayr-


eli partia ar SemomTavazes? ara! mxolod imitom, rom aravis hqonoda
ufleba Cems survilebs win aRsdgomoda, ra Tqma unda, yovelTvis Cemis
D

gatana SemeZlo, magram isic ki Semawuxebda, rom vinmes amis gamo Tundac
esayvedura. Tu vinmes motyuebas Sevecdebi, amas mxolod Cemi siamovne-
bisTvis Tu gavakeTeb da ara aucileblobis gamo. uceb ki iseT werils
migzavniT, qmari rom cols miswerda! iq mxolod Cems codvebsa da Tqvens
lmobierebazea laparaki. SeiZleba damnaSave iyo imasTan, vis winaSec
aranairi movaleoba ar gakisria? marTla ar mesmis!
aba, TviTon gansajeT, razea laparaki? CemTan dansenis SeeswariT da
ar mogewonaT? maS, kargad meyoleT! magram, aqedan ra daaskveniT? es
an SemTxveviT moxda, rogorc giTxariT, an Cemive nebiT, rac ar miTqvams.
pirvel SemTxvevaSi Tqveni werili samarTliani araa, meoreSi ki _
sasaciloa. ase rom, Rirda ki misi dawera? magram ieWvianeT da es ki

223
gansjas arasodes emorCileba. mokled, Tqven metoqe an gyavT, an ara.
Tu gyavT, ise unda moiqceT, rom Tqvens Tavs aravin arCion. Tu ar
gyavT, maSinac iseTi moqceva gmarTebT, rom metoqe ar gagiCndeT. orive
SemTxvevaSi erTnairad unda imoqmedoT. maS, ratom unda gaiwvaloT
Tavi, da rac mTavaria, me mawvaloT? gana gadaeCvieT yvelaze momxiblavi
Tavyanismcemlis wodebas? gana sakuTari Tavis rwmena dakargeT? ara,
vikont, Tavs kargad ar icnobT. Tumca ara, ase araa. Tqveni azriT, me
amden garjad ar vRirvar. Cemi wyaloba ise ar gWirdebaT, rogorc sak-
uTari Zalis demonstrireba. marTla umaduri vinme yofilxarT. aba,
uyureT, mgoni grZnobebi metismetad momeria. kidev cotac da _ es werili
sakmaod nazi gamova. magram amas ar imsaxurebT!

PY
arc imas imsaxurebT, Tqvens winaSe Tavi vimarTlo. eWvebis sazRaurad
ki _ maT SenarCunebas gisurvebdiT. amitom arc parizSi Cems dabrunebasa
da arc dansenis vizitze arafers getyviT. xom did garjad dagijdaT
yovelive amis garkveva? mereda, ra gaigeT? guliT da suliT gisurvebT,
rac SeiZleba meti siamovneba moganiWoT am ambavma, Cemi siamovnebisTvis

CO
ki mas xeli ar SeuSlia. mxolod es SemiZlia gi pasuxoT Tqvens muqariT
savse werilze. man ver daimsaxura Cemi mowoneba. amitom sulac ar var
imis xasiaTze, rom Tqveni moTxovna davakmayofilo.
ise ki marTla giRalatebdiT, kari rom iseTisTvis gameRo, rogoradac
axla warmoaCineT Tavi. es ar iqneboda Zvel sayvarelTan dabruneba,
amas ufro nakleb RirseulTan daaxloeba daerqmeoda. arada, imdenad
'T
kargad maxsovs yvelaferi, Tavs ver movityueb, me rom miyvarda, is
valmoni xibliT savse iyo. is namdvilad iyo siyvarulis Rirsi! o, gem-
udarebiT, vikont, Tu sadme SegxvdebaT es kaci, maSinve CemTan gamouS-
viT. misTvis Cemi kari mudam Ria iqneba.
oRond gaafrTxileT, dRes da xval ar mewvios. misma menehma1 ramdenadme
N

avno. aCqarebam vaiTu Semacdinos. iqneb es ori dRe sulac dansenisTvis


maqvs aRTqmuli? Tqvenma werilma mimaxvedra, Turme ar giyvarT, roca
sityvas vRalatobT. xom xedavT, vikont, dacda mogviwevs. magram TqvenTvis
O

gana sul erTi araa? isedac SesaniSnavad moaxerxebT Tqvens metoqeze


SurisZiebas. gana imaze uaress ras uzamT, rac mis satrfos uqeniT? bolos
da bolos, erTi qali meorisgan vin ganasxvava? es xom Tqvenive wesia.
D

is grZnobebiT da mSvenebiT savse qali, vinc mxolod TqveniT sulmdgmu-


lobda, vinc SesaZloa siyvarulisa da sasowarkveTis gamo kvdeba _
isic ki msxverplad SeswireT pirvelsave Jinsa da axirebas, da kidev
gindaT, rom Tqveni meridebodes! iciT, samarTliani ar brZandebiT!
mSvidobiT, vikont. ecadeT, kvlavac gaxdeT siyvarulis Rirsi... marTlac,
Cemi yvelaze didi survili Tqveni kvlav momxibvlelad Seracxvaa. roca
amaSi davrwmundebi, geficebiT, maSin saqmiTac dagimtkicebT. dameTan-
xmeT, metismetad lmobieri var, vikont!
parizi, 4 dekemberi, 17**

1
berZeni dramaturgis menandres (Zv.w. IVs.) komediis personaJi, romelsac tyupiscali hyavs.

224
153-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dauyovnebliv gwerT. Sevecdebi, rac SeiZleba naTlad gamovxato Cemi
azri. Tumca es arc ise advilia, radgan Cemi gageba ar gsurT.
sulac ar iyo saWiro aseTi mravalsityvaoba. Tuki erTmaneTis dasaRu-
pad xelT yvelaferi gvaqvs, maSin erTmaneTi erTnairad unda davindoT.
magram, garda erTmaneTis daRupvis xelaRebuli mcdelobisa _ da kidev
ufro gonivruli gadawyvetilebis, rom Zveleburad davaxlovdeT _ sxvac
bevri moiZebneba. amitom sulac ar iyo sasacilo kvlav imis gameoreba,
rom me an Tqveni sayvareli unda viyo, an mteri.
kargad mesmis, rom aseTi arCevani maincdamainc ar mogwonT, rom yvela-

PY
fris gaWianureba giyvarT, rom arasodes ambobT `hos~ an `aras.~ magram
ver mixvdiT, rom ar SemeZlo am viwro wridan Tqveni gaSveba Tqvengan
motyuebis SiSiT. isic unda gefiqraT, rom amas arc moviTmendi. axla
arCevanic Tqvenzea. oRond yvelaferi garkveviT minda vicode...
gafrTxilebT, moswrebuli SedarebebiT Tavgzas ver amibnevT, verc

CO
pirferobiT, riTac Tqveni uaris Selamazeba gindaT _ mokled, gulwrfe-
lobis dro dadga! siamovnebiT mogcemT magaliTs da getyviT, rom me
mSvidobasa da karg urTierTobas varCev. xolo Tu orives gawyveta
momiwevs, vfiqrob, amis uflebac maqvs da SesaZleblobac. aqve davamateb,
rom Tqvengan raime dabrkolebis Seqmnas omis gamocxadebad miviCnev.
pasuxs, romelsac viTxov, arc mravalsityvaoba da arc maRalfardovneba
'T
ar sWirdeba. ori sityvac sakmarisia.
parizi, 4 dekemberi, 17**

am werilis bolos madam de merteim miawera:


_ dae, iyos omi!
N

154-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
O

Cemo Zvirfaso megobaro, Cemze ukeT, albaT, biuletenidan SeityobT


Cveni avadmyofis mdgomareobas. sul masTan var. marto maSin gwerT,
roca amis aucileblobaa. CemTvis sruliad moulodneli raRac moxda.
D

musie de valmonisgan werili miviRe, Turme Cemi mesaidumled gaxdoma


mondomebia. metic, unda massa da madam de turvels Soris Suamavali
viyo. werils massac ugzavnis. erTi davubrune, meoreze vupasuxe. am
ukanasknels Tqven gigzavniT, vfiqrob da, albaT, Tqvenc ase miiCnevT,
rom misi Txovnis Sesruleba arc SemeZlo. romc mdomeboda, Cveni ubeduri
megobari mainc ver gaigebda Cems naTqvams _ mas ganuwyvetliv abodebs.
magram, ras ityviT musie de valmonis aseT sasowarkveTaze? upirveles
yovlisa _ daejereba Tu ara an iqneb yvelas gvatyuebs? xolo Tu marTla
gulwrfelia, Tamamad SeiZleba iTqvas, rom Tavisi bedi TviTon gamoWeda.
vfiqrob, Cemi pasuxi arc maincdamainc moewoneba, magram gamogitydebiT
_ rac ufro vecnobi am istorias, miT metad vmxedrdebi mis winaaRmdeg.

225
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro, isev unda davubrunde Cems samwu-
xaro movaleobas, romelsac uimedoba kidev ufro amwuxrebs. Tavadac
iciT, Tqvendami ras vgrZnob.
parizi, 5 dekemberi, 17**

155-e werili
Sevalie dansenis vikont de valmonisgan
orjer SemogiareT, Zvirfaso Sevalie, magram kaci rom qalebis mususad
gadaiqceva, bunebrivia, veRar daiWer... Tumca Tqvenma kamerdinerma
miTxra, saRamos dabrundeba da daelodeTo. raki yvela Tqvens gegmas
var naziarebi, maSinve mivxvdi, mxolod wuTiT SemoivlidiT, isic gamo-

PY
sapranWad, rom maSinve axal-axali gamarjvebis mosapoveblad gaqceuli-
yaviT. RmerTma xeli mogimarToT, meti ra meTqmis. magram dRes iqneb
cdunebas sZlioT da gezi icvaloT.
Tqveni saqmeebis mxolod naxevaria TqvenTvis cnobili, meore naxev-
arsac rom gaigebT, mere Tavad gadawyvetT, rogor moiqceT, iqneb Cemi

CO
werilis wasakiTxadac moicaloT. igi ar mogwyvetT netarebas, piriqiT,
misi mizani mxolod erTia _ arCevanis SesaZlebloba mogceT.
Tqven rom mTlianad momndobodiT, CemTvis rom saidumloTa is nawili
gagemxilaT, romelTa gamocnobac Cems gumans andeT, es yvelaferi
winaswar rom mcodnoda, ufro moqnilad vimoqmedebdi da axla SezRud-
ulad aRar igrZnobdiT Tavs. magram rac iyo, iyo. ra gzac unda airCioT,
'T
Tqven garda, is kidev erT vinmesac gaabednierebs.
amaRam xom paemani gaqvT daniSnuli im qalTan, visac aRmerTebT, ara?
Tumca Tqvens asakSi romel qals ar aRmerTeben? mxolod TqvenTvis
aris naqiravebi saocari, patara saxli, sadac Tavisuflebisa da idumale-
bis SegrZneba netarebas ufro daamSvenebs. yvelaferi ukve mogvarebulia,
N

Tqven iq gelian, _ da Tqvenc suli kbiliT giWiravT iq gafrenamde. es


ambavi orivem viciT, Tumca amaze CemTan sityva ar dagcdeniaT. axla ki
imas getyviT, rac ar iciT da rac unda icodeT.
O

parizSi Cemi dabrunebis dRidan ra ar viRone, madmuazel de volanJTan


Tqveni Sexvedrebi rom momewyo. es TviTon SegpirdiT da Cveni ukanask-
neli Sexvedrisas Tqvenma pasuxebma, da SeiZleba iTqvas, aRtacebamac
D

damarwmuna, rom Tqveni bednierebisTvis viRwvodi. am Znel saqmes roca


marto Sevudeqi, warmatebis didi imedi ar mqonda, mxolod niadagi Sev-
amzade, danarCenSi ki Tqveni satrfos Tavgamodebas mivende. rac Cemma
gamocdilebam ver SeZlo, mas siyvarulma SeaZlebina. erTi sityviT,
Tqvenda samwuxarod, man saamiso gzebi monaxa. `ukve ori dRea, _ miTxra
am saRamos, _ yvela dabrkoleba gadalaxulia.~ amgvarad, Tqveni bedni-
ereba axla Tqvenzea damokidebuli.
mTeli ori dRe natrobda es piradad eTqva TqvenTvis. dedamisis ary-
ofnis miuxedavad, migiRebdnen, Tqven ki ar gamoCndiT. ar dagimalavT
da, es norCi arseba, Tqveni uyuradRebobiT, mgoni, cota nawyenia. bolos
isic moaxerxa, masTan SemeRwia da piroba CamoerTmia, misi werili rac

226
SeiZleba swrafad gadmomeca TqvenTvis. sanaZleos davdeb _ werilSi
am saRamos Sexvedraze gwerT. asea Tu ise, raki patiosneba da megobroba
davifice, am naz werils dResve gadmogcemT. ar SemiZlia da arc minda
sityva gavtexo.
axla ki, ymawvilo, rogor imoqmedebT? arCevani Tqvenzea _ an keklu-
coba an siyvaruli, an netareba an bedniereba. romels airCevT? im dan-
senis rom velaparakebode, visac sami Tvis win an Tundac erTi kviris
win vicnobdi, mis arCevanSi ar daveWvdebodi. magram axla qalebs masze
taciaoba gaumarTavT, dansenis axali Tavgadasavlebi moswyurebia da,
ase vTqvaT, borot sulad qceula. gadaswonis ki mfrTxali, mokrZaleb-
uli asulis xibli, romelsac silamazis, umankoebisa da siyvarulis ga-

PY
rda sxva araferi gaaCnia, yovlad gamocdili qalis xibls?
me rac Semexeba, Cemo megobaro, Tqveni axali wesebis miuxedavad, ro-
melic, garkveulwilad, CemTvis nacnobia _ viTareba, vfiqrob, norC sa-
trfos amarCevinebda. jer erTi, aq erTi qaliT meti iqneba, Semdeg
siaxlis xibli, dabolos, amdeni zrunvisa da garjis nayofs Tu ar mosw-

CO
yvetT, amis SesaZleblobas samudamod dakargavT. am SemTxvevaSi mas
marTlac dakargavT, sxva SemTxeva ki SeiZleba aRarc mogeceT, miT umetes,
Tu qalis sisustis pirvel gamovlenazea laparaki; msgavs viTarebaSi
sakmarisia wuTiT sibrazem aitanos, an vinmeze ieWvianos, an kidev sul
ubralo sxva ram mizeziT ubrwyinvalesi gamarjveba CageSaloT. roca
kdemamosilebas CaZirva emuqreba, is xavssac ki eWideba. da Tu gadarCa,
'T
maxeSi iolad veRar gaabam.
meore mxaresTan ki, piriqiT, sarisko ra gaqvT? didi-didi mcire uTa-
nxmoeba, romelsac, cota Tavs Tu SeiwuxebT, advilad dasZlevT da Ser-
igebis yvela siamovnebasac eziarebiT. Sewynarebis meti sxva ra gza
rCeba erTxel danebebul qals? uxeSobiT ras moigebs? mxolod netarebas
N

dakargavs, yovlad fuWad da usargeblod.


magram Tu isev siyvaruls arCevT _(vfiqrob, rom goniereba amas gikar-
naxebT), Cemi azriT, sjobs winaswar ar gaafrTxiloT, ver geaxlebiTo,
O

dae, gelodon: Tu rames moimizezebT, SesaZloa, Seamowmon (mogexsenebaT,


qalebis cnobismoyvareobisa da sijiutis ambavi) _ da yvelaferi gaark-
vion. es yovelive, kargad iciT, rom sakuTar Tavze gamovcade. magram
D

Tu meore mxares imeds ar daukargavT, mas mxarSi pativmoyvareoba am-


oudgeba da mis dakargvamde karga xani gaivlis. amasobaSi Semowmebac
SeuZlebeli gaxdeba. meore dRes ki rame moimizezeT _ viTom avad gaxdiT,
an Tundac kvdebodiT, an kidev sxva, aranakleb sasowarmkveTi _ da
yvelaferi mogvardeba.
oRond gTxovT, arCevani SematyobinoT. Zalian vwuxvar madam de tur-
velze, masTan ganSorebam imedi wamarTva. Cemi sicocxlis naxevars
gaviRebdi, raTa meore naxevari misTvis mimeZRvna. o, damijereT, bedn-
ierebas mxolod siyvaruli gvaniWebs xolme.
parizi, 5 dekemberi, 17**

227
156-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
(wina werilis danarTi)
ki magram, ratom veRar gxedavT, Zvirfaso, roca ase minda Tqveni naxva?
iqneb ukve ise aRar genatrebiT, rogorc me Tqven? ai, axla ki marTla
momeria naRveli, ufro metad, vidre maSin, roca Sengan Sors viyavi.
adre sxvebis gamo viyavi ubeduri, axla ki _ Tqven gamo. amitomac ufro
mtkiva guli.
ukve ramdenime dRea deda saxlSi araa _ es Tqven mSvenivrad iciT _
da imedi mqonda am SemTxveviT isargeblebdiT. Tqven ki Cemze arc fiqr-
obT. o, ra ubeduri var! irwmunebodiT ki, Tavze metad miyvarxarTo!

PY
vicodi, rom piriqiT iyo. Cems sanaxavad rom mosuliyaviT, mnaxavdiT
kidec, me Tqvengan gansxvavebiT, mxolod Cvens erTad yofnaze vfiqrob.
Rirsi ar xarT giTxraT, saamisod ra gavakeTe. magram ise Zalian miyvar-
xarT da ise Zalian mindoda Tqveni naxva, rom gaumxelobac ar SemiZlia.
amis Semdeg ki davrwmundebi, marTla giyvarvarT Tu ara.

CO
Sevecade, kariskaci Cvens mxares gadmomebirebina. Sempirda, Tqvens
yovel mosvlaze ise moiqceva, viTom ver daginaxaT. mas SegviZlia vendoT
_ Zalian patiosani kacia. rom aravin mogkraT Tvali, sjobs saRamos
moxvideT. dedaCemi yoveldRe saxlidan gadis, mudam TerTmetze brundeba
da maSinve wveba. ase rom, dro sakmarisad gveqneba.
kariskacma miTxra, Tu am dros moxvalT, karis magivrad sarkmelze
'T
unda daukakunoT da maSinve gi pasuxebT. Semdeg TviTon moZebniT gverdi-
Ta kibes, xolo raki sanTeli ar geqnebaT, Cemi oTaxis kars SevaReb,
rom cotaTi mainc gaginaToT gza. frTxilad iyaviT, ar ixmauroT, gans-
akuTrebiT, dedis oTaxis patara karis win. Cemi moaxlis karTan ki ise
safrTxilo aRaraa _ Sempirda, ar gaviRviZebo. Zalian kargi gogoa!
N

wasvliTac imave gziT waxvalT. axla vnaxoT, moxvalT Tu ara.


RmerTo Cemo, netav ase rad micems guli, roca werils gwerT?! raRac
ubedureba xom ar melis, an iqneb Tqveni naxvis imedma amaRelva? amas
O

ki vgrZnob: ase Zalian arasodes myvarebixarT da TqvenTvis amis Tqmac


ase arasodes mdomebia. ase rom, modiT, Cemo sayvarelo megobaro, raTa
asjer mainc gagimeoroT, rom miyvarxarT, rom gaRmerTebT, rom Tqven
D

garda, arasodes aravis Seviyvareb.


musie de valmons Sevatyobine, rom raRac maqvs misTvis saTqmeli. is
iseTi kargi megobaria, xval aucileblad mova da am werils gadmogcemT.
maS, xval saRamos geliT. vici, aucileblad moxvalT da Tqvens sesilis
ar datanjavT. mSvidobiT, sayvarelo, mTeli suliT da guliT gkocniT.
parizi, 4 dekemberi, 17**

157-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan
Zvirfaso megobaro, eWvi ar SeitanoT Cems grZnobebsa da saqcielSi.
Cemma sesilim isurva da misi survili ar Sevasrulo? mxolod is erTi

228
miyvars WeSmariti siyvaruliT. me majadoebs misi sinaze, gulwrfeloba,
rasac Cemma sisustem erTxans momwyvita, magram rasac veraferi veraso-
des daCrdilavs. marTalia, uneblieT sxva ambebma gamitaca, magram udides
siamovnebaTa drosac ki misi mogoneba suls miSfoTebda. albaT, arasd-
ros vyofilvar misadmi aseTi grZnobiT savse, rogorc im wuTebSi, roca
vRalatobdi. magram davindoT sesili, davindoT misi nazi guli, davma-
loT Cemi Secodebani _ ara imitom, rom movatyuoT, mxolod imitom,
guli ar vatkinoT. amqveynad yvelaze metad misi bedniereba minda. Cems
Tavs arasdros vapatiebdi, Cem gamo erTi cremlic rom Camovardnoda.
Tqveni qiliki e.w. Cems axal wesebze marTla davimsaxure, magram gar-
wmunebT, am wuTas CemTvis es araa mTavari. xvalidan kidec dagimtkic-

PY
ebT amas. me mival Cems SecodebaTa mizezTan, movinanieb mis winaSe da
vetyvi: `Cemi guli rom waikiTxoT, is savsea Tqvendami megobrobis unaze-
si grZnobiT. xolo roca megobrobas ndoba erwymis, igi saocrad emsga-
vseba siyvaruls! Cven orive SevcdiT, magram Semcdarsac ki veravin
damwamebs veragobas.~ me vicnob Cems megobars: is iseve gulmarTalia,

CO
rogorc gulmowyale. is dameTanxmeba da Semindobs. Tavis Tavs xSirad
kidec sayvedurobda, megobrobas vuRalateo. metismeti sifaqize da wesie-
reba mis siyvaruls xSirad afrTxobda. Cemi bedniereba misi da Tqveni
damsaxureba iqneba. amas xom Tqven unda gimadlodeT.
mSvidobiT, Zvirfaso vikont. amgvari sixarulis miuxedavad, guls Za-
lian mtkens Tqveni tanjva da gancda, me viziareb maT. samwuxarod daxm-
'T
areba ar SemiZlia. nuTu madam de turveli ase sastikia? Tumca amboben,
Zalian avadaao. RmerTo, rogor mebralebiT! dae, gangebam gansja, jan-
mrTeloba da Sewyaleba daubrunos, raTa kvlav bedniereba moganiWoT!
vimedovneb, rom siyvaruli yvelafers moagvarebs.
samwuxarod, dro ar iTmens, vin icis, iqneb sesili ukve melis.
N

parizi, 5 dekemberi, 17**

158-e werili
O

markiza de merteis vikont de valmonisgan


(miarTves gaRviZebisas)
guSindelma Ramem gasiamovnaT, madam? an iqneb cota dagRalaT kidec?
D

dameTanxmebiT, danseni marTlac momxiblavia! pirdapir saswaulebs ax-


dens! misgan amas arc moelodiT, xom marTalia? unda vaRiaro, aseTi
metoqe marTlac imsaxurebs Cems msxverplad Sewirvas. xumrobis gareSe,
SesaniSnavi xasiaTi aqvs! Tu odesme sesiliviT SegiyvaraT, metoqis arc
unda geSinodeT: es man wuxel dagimtkicaT. iqneb vinme sxva qalma imar-
jvos da misi Tavi wagarTvaT, ymawvilebs xom gaZalianeba ar SeuZliaT,
roca moxerxebulad acduneben. albaT, darwmundebiT, sayvareli arsebis
erTi sityvac kmara, eWvebi rom gavfantoT! Tumca, Tqven ar SecdebiT.
metismetad gamWriaxi xarT da aseTi safrTxe ar SegeqmnebaT. magram
Cvenma wrfelma megobrobam maiZula wuxel TqvenTvis arc ise Zneli
gamocda momewyo. aman nayofic gamoiRo. Tumca samadloblad ar Rirs.

229
da marTlac ra damijda? patara msxverplis gaReba da cotaodeni
moxerxeba. me davTanxmdi ymawvilkacisTvis misi satrfo gameyo. bolos
da bolos, mas Cemze meti ufleba hqonda, CemTvis ki sul erTi iyo! am
norC arsebas, drois dazogvis mizniT (es dro ufro sasiamovno ambebs
movaxmareT), werili me vukarnaxe. am werilis danarTi bevrs arafers
Seicavs: mxolod ramdenime megobruli rCevaa, romelic gamoucdel
mijnurs arCevanSi daexmareba. Tumca marTali rom vTqva, arc dasWirv-
ebia _ wuTiTac ar Seyoymanebula. Tanac imdenad alalmarTalia, ganzr-
axuli aqvs dResve geaxloT da yvelaferi giTxraT. darwmunebuli var
didad isiamovnebT! gamomicxada, ase vetyvi: `Cems gulSi waikiTxeT~-o.
vfiqrob, kargad xvdebiT, ramdenad uSvelis es saqmes. imedi maqvs, roca

PY
mis gulSi yvelafers waikiTxavT, mixvdebiT, norCi sayvarlebi ramdenad
arasaimedoni arian, da imasac, rom CemTan mtrobas megobroba gerCivnoT.
mSvidobiT, momaval saamur Sexvedramde.
parizi, 6 dekemberi, 17**

159-e werili

CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
ar momwons, roca bilw saqciels bilwi xumroba mosdevs. es arc Cems
gemovnebas esadageba da arc Cvevebs. Tu vinmeTi ukmayofilo var, ki ar
vamasxaraveb, Surs viZieb xolme. es ki bevrad ukeTesia. rogori nasia-
movnebic unda iyoT am wuTebSi, ar daiviwyoT, rom es pirveli SemTxveva
'T
araa, roca sakuTar Tavs gamarjvebas winaswar ulocavT da taSsac ukravT
_ Tanac marto Tqven, Tumca is ukve geclebaT xolme xelidan. mSvidobiT.
parizi, 6 dekemberi, 17**

160-e werili
N

madam de rozmonds madam de volanJisgan


am werils Cveni sabralo megobris oTaxidan gwerT. mdgomareoba TiT-
qmis igivea. dRes oTxi eqimis konsiliumi unda Sedges. mogexsenebaT, es
O

ufro saSiSi faqtia, vidre saimedo... Tumca wuxel TiTqos gonze mosula.
am diliT moaxlem miTxra, SuaRamisas qalbatonma masTan marto darCena
mTxova da Zalian grZeli werili mikarnaxao. magram, karnaxisas isev
D

bodva dawyebia da amitom ar icis, werili vis gaugzavnos. jer gamikvirda,


werilis Sinaarsma rogor ver miaxvedra-meTqi, magram mi pasuxa, meSinia,
rame ar avurio, Tanac qalbatonma mibrZana, saswrafod gaagzavneo. maSin
gavbede da konverti gavxseni. Sig umisamarTo baraTi ido, romelsac
axla gigzavniT. ratomRac mgonia, Cveni sabralo megobari jer valmons
swerda, magram uneburad fiqrebi aeria. asea Tu ise, am werils veravis
gavugzavniT. Tqven imitom gigzavniT, rom ukeT gaigoT, Tu ra fiqrebi
aSfoTebs Cvens megobars. Tu ase gagrZelda, rogor gamojanmrTeldeba?
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso. mixaria, rom ase Sors xarT am samwuxaro
suraTisgan da CemsaviT sul Tvalwin ar gidgaT.
parizi, 6 dekemberi, 17**

230
161-e werili
...dmi madam de turvelisgan
(mis mier moaxlisTvis nakarnaxevi)
da-undobelo da boroto sulo, nuTu ar moiSli Cems devnas? ar geyo,
rac mtanje, Tavi momWeri da wambilwe? saflavSic ar ginda momasveno?
nuTu am bnel senakSic, sadac sircxvilma Tavi damamarxina, ver unda
movisveno? ara, Sewyalebas ar viTxov, amis Rirsi ar var, magram tanjvas
gausaZliss nu gamixdi... dae, isev vewamo, oRond Sen mier warTmeul
dakargul sixarulze mogonebaTagan mixseni. me ucodveli viyavi da ami-
tom mSvidic. Sen gnaxe _ da sulieri simSvide davkarge. dagijere da
codvilad viqeci. Sen, vis gamoc ase Sevcode, gana gaqvs neba ase damsajo?

PY
sad arian Cemi megobrebi? Cemi ubedureba maT Zrwolas hgvriT, verc-
erTs CemTan moaxloeba ver gaubedavs. daTrgunuls daxmarebis xels
aravin miwvdis, vkvdebi da aravin damtiris, aravin manugeSebs. sibraluli
SiSiT qvavdeba damnaSavis mSTanmTqmel ufskrulTan, sinanuli guls
ufleTs mas, misi godeba ki aravis esmis!

CO
Sen ki, vinc Segarcxvine, visac Tavi mogWeri, visi Cemdami pativiscema
satanjvels ufro miZlierebs, visac erTaderTs gaqvs ufleba Suri iZio,
rad xar ase Sors? Camodi da damsaje RalatisTvis, momage, ra sasjelic
davimsaxure. mzad viyavi Seni SurisZieba morCilad ametana, magram Zala
ar meyo SenTvis meTqva, rom Segarcxvine, ara imitom, rom Cemi codvebis
damalva mindoda, _ mxolod Sendami pativiscemis gamo. dae, am werilma
'T
mainc giTxras, rogor vnanob. Sen mxari zecam dagiWira, Surs iZiebs
Cemze. Sen verafers xvdebodi. swored aman damiba ena. SeSinda, vaiTu is
codva gepatiebina, risTvisac RmerTi msjis _ neba ar momca, Sens Semwy-
nare kalTas Sevfarebodi, raTa misi samarTliani ganaCeni ar mogeRo!
misma umowyalo SurisZiebam swored im kacis xelSi Camagdo, vinc dam-
N

Rupa, visi wyalobiTac vitanjebi, visganac gaqceva minda da ver gavqceu-


lvar, vinc fexdafex damdevs da ar masvenebs. magram Tavis Tavs rogor
aRar hgavs! mis TvalebSi mxolod zizRi da siZulvilia, pirze sayveduri
O

akeria. mexveva mxolod imitom, rom nawil-nawil gamglijos. vin mixsnis


misi barbarosuli mZvinvarebisgan?
ai, ai, is!.. ar Sevmcdarvar, isev mas vxedav. o, sayvarelo megobaro,
D

momexvie, gulSi Camikari da dammale. netav ra damRupvelma cru Secdomam


amixvia Tvali, rom ver gicani? oh, uSenod rogor vewamebodi! erTmaneTs
nurasodes davSordebiT. neba momeci amovisunTqo. gesmis ki, rogor
miZgers guli? es SiSi araa, es siyvarulis tkbili gancdaa. Tavs rad
marideb, rom nazad mogealerso? Seni tkbili mzera mWirdeba! magram eg
ra borkilebia, romelTa gawyvetac ginda? sasjelis mag iaraRs risTvis
amzadeb? saxe ase vin Segicvala? ras akeTeb? Tavi damanebe, vcaxcaxeb.
RmerTo, kvlav is urCxuli gamomecxada!
nu mimatovebT megobrebo! Tqven xom mirCevdiT misgan gaqcevas _ maS,
damexmareT, rom SevebrZolo. Tqven ki, ufro mowyaleno, tanjvis Se-
msubuqebas rom mpirdebodiT, ratom ar miaxlovdebiT?! sad xarT? Tu

231
Cemi naxvis nebas ar gaZleven, werilze mainc mi pasuxeT, rom vicode,
kvlavac giyvarvarT.
Tavi damanebe, momwydi uwyalov! ase ram gagaafTra? iqneb geSinia,
gulSi sinazis grZnoba ar Semeparos? Sen tanjvas miorkeceb, Sens Tavs
maZuleb. siZulvili yvelaze didi wamebaa! risTvis mawvalebT? kidev
risi Tqma gindaT? gana TviTon ar maiZuleT, ar mogisminoT da ar
gi pasuxoT? Cemgan nurafers eliT. mSvidobiT, batono Cemo.
parizi, 5 dekemberi, 17**

162-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan

PY
ukve vici, mowyaleo xelmwifev, rogor momeqeciT. isic vici, ra umsga-
vsodac momatyueT. arc es ikmareT, amiT xmamaRla trabaxobT kidec.
vnaxe is werili, sadac sakuTar orgulobas aRiarebT, gamogitydebiT,
aman guli saocrad matkina. mrcxvenia, roca vfiqrob, rom meve SegiwyveT
xeli, Cemi brma ndobiT ase borotad gesargeblaT. Tumca ar mSurs Tqveni

CO
am samarcxvino upiratesobis; mxolod minda davrwmunde, es upirateso-
ba yvelaferze Tu aisaxeba. imedia, amas maSin gavarkvev, Tu xval rvidan
cxra saaTamde sofel sen-mandes maxloblad vensenis tyis SesasvlelTan
mobrZandebiT. am saqmisTvis yvelafers Cems Tavze viReb.
Sevalie danseni
parizi, 6 dekemberi, 17**
'T
163-e werili
madam de rozmonds musie bertranisgan
uRrmesi mwuxarebiT vasruleb Cems savalalo movaleobas da TqvenTvis
didad samwuxaro ambavs gatyobinebT. neba miboZeT SegaxsenoT, Tu rog-
N

ori morCileba gvmarTebs RvTis nebis, romlis wyalobiT xSirad yve-


la aRtacebaSi mogiyvaniaT da romelic im ubedurebis gadatanis Zalas
gvaZlevs, Cveni cxovrebis mWmunvare gza rom moufenia.
O

Tqveni Zmiswuli, saubedurod, am diliT musie Sevalie dansenisTan


duelSi daiRupa. maTi Cxubis mizezi ar vici, magram musie vikontis jibeSi
aRmoCenili baraTis mixedviT, romelic pativi maqvs gamogigzavnoT,
D

Tavad ar unda brZandebodes am Cxubis moTave. arada, swored is daiRupa!


vikontis saxlSi viyavi da mis dabrunebas velodebodi, roca is moiyva-
nes. Tavzari dameca, roca davinaxe, rogor mohyavda dasisxlianebuli
or msaxurs. daSnisgan ori Rrma Wriloba mieRo da dasustebuli Canda.
musie dansenic aqve iyo da tiroda, magram gamousworebel borotebas
ras uSvelida? marTalia, erTi patara kaci var, magram Tavi ver Sevi-
kave da yvelaferi vuTxari, rasac vfiqrobdi. maSin ki musie vikontma
WeSmariti sulis sidiade gamoiCina. mibrZana, gaCumdio, Tavis mkvlels
xeli mohkida, Cemi megobariao, Tqva, akoca da yvelas gasagonad gamo-
acxada: `gibrZanebT am batons yvela iseTi pativiT moeqceT, rogorsac
keTilSobili da qveli kaci imsaxurebs.~ amasTan, Cemi TandaswrebiT

232
qaRaldebis didi dasta gadasca. rogorc mivxvdi, musie vikontisTvis
isini didad mniSvnelovani gaxldaT. Semdeg masTan wuTiT marto darCena
isurva. eqimis mosayvanad imwamsve kaci gavgzavne, magram Wriloba
sabediswero aRmoCnda. naxevari saaTic ar gasula, rom sulic dalia.
wesis ageba Zlivs moaswres.
RmerTo Cemo! roca didebuli ojaxis es Zvirfasi memkvidre daibada,
pirveli me aviyvane xelSi, ras vifiqrebdi, Tu Cem xelSi dalevda suls
da Cemive dasatirebeli iqneboda, ase udrood da uazrod mokvdeboda?!
cremlebs ver vikaveb. kaci ra wodebisac unda iyos, guli da grZnoba
yvelas erTnairi gvaqvs. umaduri viqnebodi, Tu Cems batons ar daviti-
rebdi, Cemdami ase keTilsa da ndobiT savses.

PY
xval, gamosvenebis Semdeg, yvelafers davbeWdav. SegiZliaT, mendoT.
mogexsenebaT, rom es samwuxaro ambavi Tqvens anderZs Zalas ukargavs.
axali memkvidris arCeva mogiwevT. Tu rameSi dagWirdeT, mzad var gem-
saxuroT. uRrmesi pativiscemiT, Tqveni mona-morCili bertrani.
parizi, 7 dekemberi, 17**

164-e werili
CO
musie bertrans madam de rozmondisgan
Zvirfaso musie bertran, es wuTia miviRe Tqveni werili, romelmac is
Tavzardamcemi ambavi mamcno, romlis msxverplic Cemi Zmiswuli gaxda.
diax, me mogcemT davalebebs. mxolod isini maiZuleben Cemi moulodneli
'T
mwuxarebis Jams kidev sxva rameze vifiqro.
musie dansenis baraTi, Tqven rom gamomigzavneT, yvelaze sarwmuno
sabuTia imisa, rom dueli man wamoiwyo. amitom gTxovT, dauyovnebliv
Cemi saxeliT saCivari SeitanoT. Cemma Zmiswulma rom Tavis mtersa da
mkvlels Seundo da apatia, es misi didsulovnebis gamovlena iyo. magram
N

kacTmoyvareoba da sarwmunoeba misi mkvlelisTvis pasuxis moTxovnas


mavalebs. aranairi kanoni ar aris metismetad sastiki am barbarosuli
gadmonaSTis winaaRmdeg, Cvens znesa da Cvevas rom bilwavs, ara mgonia
O

vinmem mogviwodos, Seuracxyofa unda miutevoTo. amitomac vimedovneb,


rom am saqmes TqvenTvis Cveuli sibejiTiT moekidebiT.
upirvelesad inaxuleT musie prezident ***s da Cemi saxeliT moel-
D

aparakeT. Tavad ar mivwer, radgan imdenad ubedurad vgrZob Tavs, axla


amas ver SevZleb. Cem magier moubodiSeT da es werili waakiTxeT.
mSvidobiT, musie bertran, guliTad grZnobebs giwonebT da madlobeli
var. Tqvens erTgulad miguleT Cemi sicocxlis ukanasknel dRemde.
***is sasaxlidan, 8 dekemberi, 17**

165-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
albaT, ukve gacnobes Zvirfaso megobaro, vin dakargeT. vici, rogor
giyvardaT musie de valmoni da gulwrfelad viziareb Tqvens mwuxarebas.
amitom miWirs Tqvens gulistkivils kidev axali sawuxari mivamato.

233
vai, rom Cveni ubeduri megobris datirebac mogiwevT. is guSin, saRamos
TerTmet saaTze, wavida Cvengan. daundobelma bedisweram, mas rom ganu-
wyvetliv fexdafex sdevda da adamianTa sifrTxiles TiTqos masxrad
igdebda, de valmonis sikvdilis Semdeg darCenili is xanmokle droc
ki ikmara, rom misi ambavi gaego da, rogorc Tavad Tqva, misTvis ubedure-
baTa sawyauli aRevso, romlis simZimes veRar gauZlo.
rogorc iciT, is or dReze metxans marTlac ugonod iyo. guSin verc
me micno da verc eqimi, verc veraferi vaTqmevineT da vaniSnebineT.
magram, roca buxarTan davdeqiT da eqimma musie de valmonze is samwuxa-
ro ambavi miTxra, ubeduri qali maSinve gons movida, ar vici, es cvlileba
bunebis wyalobiT moxda Tu `musie de valmonisa~ da `sikvdilis~ xSirad

PY
xsenebam gamoiwvia. asea, Tu ise, uceb SesZaxa: `rao, ra TqviT? musie de
valmoni mokvda?~ megona, davarwmunebdi, rom Secda, rom kargad ver
gaigo naTqvami, magram ar damijera da eqims am saSineli ambis gameoreba
mosTxova. xolo roca mis gadarwmunebas kvlav SevecadeT, axlos mimixmo
da xmadabla miTxra: `ratom matyuebT? is xom CemTvis isedac mkvdaria!~
ra unda meqna, uari veRar vuTxari.

CO
Tavidan sakmaod mSvidad mismenda, magram male Semawyvetina. `kmara,
yvelaferi gavige~, _ Tqva da marto darCena moindoma. eqimma misi gasi-
njva moindoma, magram axlos ar gaikara. eqimi wavida. momvleli qali
da moaxle gogoc gareT gaistumra. marto rom davrCiT, mTxova, sawolze
damaCoqeT da xeli SemaSveleTo. erTxans ase uxmod idga, saxeze araferi
'T
gamoxatvia, mxolod cremlebi sdioda Rvarad. mere xelebi miatyupa,
zeviT aRapyro da susti, Semzaravi xmiT warmoTqva: `yovlisSemZlev da
Zliero RmerTo, vemorCilebi Sens ganCinebas, oRond Seunde da apatie
valmons, codvad nu CauTvli Cems ubedurebas _ me is davimsaxure _ da
marad Seni mowyalebis madlieri viqnebi.~
N

Cemo megobaro, yvelafris dawvrilebiT moyolis ufleba sakuTar Tavs


mxolod imitom miveci, rom eWvi ar mepareba, madam de turvelis locva
Tqvens suls didad anugeSebs.
O

es Tqva da is kvlav uRonod Caesvena Cems mklavebSi. Zlivs movaswari


loginSi Camewvina. didxans iyo ase. rogorc ki gons movida, mTxova,
mama anselmis mosayvanad vinme gamegzavna. `axla mxolod isaa Cemi mku-
D

rnali, _ dasZina man, _ vgrZnob Cems wamebas sul male moeReba bolo.~
wuxda, gulze simZime mawevso, laparakic gauWirda.
cota xnis Semdeg moaxles ubrZana CemTvis kolofi1 gadmoeca, romelsac
axla gigzavniT. rogorc TviTon Tqva, Sig misi piradi qaRaldebia da
mTxova, misi sikvdilis Semdeg, TqvenTvis gamomegzavna. mere Tqvens
sikeTeze melaparaka, Tumca suls Zlivs iTqvamda.
oTxi saaTisTvis mama anselmic mobrZanda. mTeli saaTi dahyo masTan.
roca SevediT, pirze naTeli da simSvide gadahfenoda, mama anselms ki,
etyoboda, bevri etira. is darCa, raTa momakvdavisTvis ukanaskneli
wesi aego. es mudam amaRelvebeli da samwuxaro suraTia, miT ufro
1
am kolofSi ido yvela werili, romelic musie de valmonTan mis damokidebulebas aaSkaravebda.

234
axla: Zalze mSvidi momakvdavi, mis gverdiT ki Rrmad damwuxrebuli
darbaiseli moZRvari. yvelani gulSeZrulni viyaviT; mxolod imas, visac
davtirodiT, erTi cremlic ki ar gadmovardnia.
danarCeni dRe, rogorc wesi, locvaSi gavatareT. vwyvetdiT mxolod
maSin, roca sneuli metismetad misustdeboda, es ki xSir-xSirad xdeboda.
saRamos TerTmetisTvis ise momeCvena, TiTqos ufro damZimda da ufro
metad wuxda. roca majaze xeli movkide, misi guliscema veRar vigrZeni.
ase dalia suli Cvenma megobarma...
gaxsovT, Zvirfaso, parizSi rom ukanasknelad CamobrZandiT _ mas mere
erTi welic ar iqneba gasuli, _ da im adamianebze vsaubrobdiT, romelTa
bedniereba ase uryevi gvegona, gansakuTrebiT ki im qalis, romlis ubedu-

PY
rebasa da sikvdils axla davtiriT. o, ramdeni sikeTe, didebuli Tviseba
da xibli hqonda! saTno, Tvinieri xasiaTi, qmars uyvarda da aRmerTebda.
ar aklda arc silamaze, arc simdidre, arc axalgazrdoba _ amdeni sikeTe
ki erTma gaufrTxilebelma nabijma wyals gaatana! hoi, gangebis Zalav!
ra Tqma unda, Sens nebasa da ganCinebas Cvengan pativi egebis, magram

CO
rogori gaugebaria zogjer isini CvenTvis! Tumca sjobs gavCumde, isedac
bevri mwuxareba dagatydaT Tavs...
axla ki unda dagtovoT, SvilTan unda wavide. rogorc ki amaTi daRupva
gaigo, SeuZlod gaxda da loginSi Cavawvine. imedia, es uqeifoba male
gauvlis. mis asakSi ubedur ambebs miCveulni ar arian, amitomac ufro
mZafrad ganicdian, cxadia, mosawonia aseTi mwvave gancda, magram yvela-
'T
feri, rasac vxedavT, gana ar Cagvagonebs, rom maT unda vufrTxildeT?!
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro.
parizi, 9 dekemberi, 17**
N

166-e werili
madam de rozmonds musie bertranisgan
mowyaleo xelmwifev!
O

Sevasrule ra Tqveni brZaneba, pativi mqonda musie prezident ***s


Sevxvedrodi. Tqveni werili gadaveci, Tan gavafrTxile, rom Tqveni
survilisa da mxolod misi rCeviT vimoqmedebdi. am pativcemulma magi-
D

strma damavala TqvenTvis gadmomeca, rom musie dansenize saCivris Se-


tana, Tqvens Zmiswuls Crdils miayenebs da sasamarTlos dadgenileba
mis Rirsebasac Selaxavs. misi azriT, marTebulia es nabiji ar gadadgaT,
xolo Tu mainc gadadgamT, mxolod im mizniT, rom sasamarTlos instanc-
iebSi, am isedac gaxmaurebuli saqmis Taobaze, araferi unda Seityon.
vfiqrob, yuradsaRebi rCevaa. velodebi Tqvens Semdgom gankargulebas.
neba momeciT gTxovoT, erTi sityviT mainc macnoboT Tqveni janmrTel-
obis Sesaxeb, radgan vSiSob, amdenma mwuxarebam rame ar gavnoT. vimed-
ovneb, metismet kadnierebad ar CamiTvliT am Txovnas.
parizi, 10 dekemberi, 17**

235
167-e werili
Sevalie dansenis ucnobisgan
mowyaleo xelmwifev!
pativi maqvs gagafrTxiloT, dRes dilas sasamarTlo palataSi musie
samefo moxeleebma ramdenime dRis win Tqvensa da musie de valmons
Soris momxdar duelze isaubres. saSiSroebaa, rom prokuraturam Tqven
winaaRmdeg aRZras saqme. vfiqrob, damRupveli Sedegebis Tavidan asaci-
leblad, Tqvens gavlenian nacnobobas gamoiyenebT. xolo Tu amas ver
SeZlebT, sakuTar usafrTxoebas mainc uzrunvelyofT. girCevT, ramdenime
xniT sazogadoebaSi gamoCenas moeridoT. Tumca zogadad, msgavs saqmes
SemwynareblobiT uyureben, magram kanonsac pativi unda vceT.

PY
aseTi sifrTxile miT metad gmarTebT, rom Cemamde moaRwia cnobam,
vinme madam rozmondi, rogorc amboben, musie de valmonis mamida, Tqvens
winaaRmdeg saCivris Setanas apirebs. am SemTxvevaSi ki prokuratura
iZulebuli gaxdeba saqmes msvleloba misces. iqneb ufro gonivruli
iyos, Tu am qalbatonTan molaparakebas moaxerxebT.

parizi, 10 dekemberi, 17**

168-e werili
CO
piradul mizezTa gamo am werils xels ver movawer. miuxedavad amisa,
vfiqrob, Tqvens keTilismyofels amags daufasebT.

madam de rozmonds madam de volanJisgan


'T
Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, aq metad usiamovno da ucnauri
xmebi dairxa madam de merteize. cxadia, ar mjera da Tavs davdeb, es
yvelaferi umsgavso ciliswamebaa, magram kargad vici, rogor myarad
idgams xolme fesvebs simarTles moklebuli Wori, ra Znelad qarwyldeba
maT mier moxdenili STabeWdileba. amitomac Zalian maSfoTebs es ambavi
N

da vfiqrob, sjobs Wori droulad moispos, sanam ufro Sors gavrcel-


deba. am umsgavsobebze, romelzec axla yvela laparakobs, mxolod guSin
Sevityve. am dilas ki, roca madam de merteisTan msaxuri gavgzavne,
O

aRmoCnda, rom ori dRiT adre wasula sofelSi. misi meore moaxle rom
davibare, marto es Tqva, qalbatonma brZana uaxloes xuTSabaTs davbr-
undebio. amaze meti veraferi gavige. gaugebaria, visTan wavida. ramd-
D

enadac vici, misi nacnobebidan zamTarSi sofelSi aravin rCeba.


asea Tu ise, imedi maqvs, rom mis dabrunebamde Tqven SegiZliaT am
ambebs mis sasikeTod naTeli mohfinoT, radgan es miTqma-moTqma musie
de valmonis daRupvas ukavSirdeba. amaze jerjerobiT CurCuleben, mag-
ram, cxadia, sul male xmamaRla alaparakdebian: _ amboben, musie de
valmonsa da Sevalie dansenis Soris dueli madam de merteis gamo mox-
dao. is orives atyuebdao. rogorc xSirad xdeba xolme, metoqeni jer
erTmaneTs Sebmian da mxolod amis Semdeg gaurkveviaT saqmis viTareba.
erTmaneTs gulwrfelad Serigebian, xolo Sevalie dansenisTvis Tvalebi
rom sabolood aexila da Tavic sruliad gaemarTlebina, musie de
valmons Tavis naTqvamis dasamtkiceblad uamravi werili gadaucia mis-

236
Tvis. am werilebSi madam de mertei Tavis skandalur istoriebs Turme
yovlad utifrad hyveba. imasac amboben, aRSfoTebuli danseni am werilebs
yvelas akiTxebdao, isini axla mTel parizSi xelidan xelSi gadadiso.
yvelaze metad or werilzea1 laparaki: erTSi Tavisi cxovrebis wesebze
metismetad uxamsad hyvebao, meoreSi ki musie de prevans mTlianad am-
arTlebso. werilidan mtkicdeba, rom es batoni madam de merteis pae-
manze winaswar SeTanxmebia!
sabednierod, sakmao safuZveli maqvs yvela es braldeba crud da
ugvanod miviCnio. pirvel yovlisa, orivem viciT, musie de valmoni
madam de merteiT sulac ar iyo gatacebuli, isic danamdvilebiT vici,
rom arc musie dansenis hqonia mis mimarT raime grZnoba. ase rom, CemTvis

PY
cxadia, is ar SeiZleba Cxubis sababi da wamqezebeli yofiliyo. arc is
mesmis, madam de merteis ratom unda gaeTamaSebina es scena, romelic,
misi gaxmaurebis SemTxvevaSi, aucileblad usiamovnebasa da xifaTs gadah-
yrida. Tanac dauZinebel mtrad gaixdida iseT kacs, nawilobriv rom
icoda misi saidumlo da im dros sakmaod bevri momxrec hyavda. Tumca

CO
isic aRsaniSnavia, rom musie de prevanis dasacavad kaciSvils xma ar
amouRia da verc Tavad gabeda misi dacva.
veWvob, es xmebi musie de prevanma xom ar gauvrcela. iqneb siZulvilma
da SurisZiebis wyurvilma ukarnaxa da Caagona es, raki Tavi daRupulad
miiCnia. hoda, am gziT sazogadoebas daaeWvebs da mis yuradRebas sxva
mxares mimarTavs. saidanac ar unda modiodes es boroti xmebi, upirveles
'T
yovlisa, isini unda aikrZalos. TavisTavadac Sewydeba, Tu gairkveva, _
da, albaT, asec iqneba _ rom musie de valmoni da musie danseni am
bedukuRmarTi duelis Semdeg erTmaneTs ar gasaubrebian da erTs meores-
Tvis aranairi werilebi ar gadaucia.
yovelive amis Semowmebas ise vCqarobdi, rom dRes dilas dansenis
N

kaci gavugzavne, magram is parizSi ar aris. misma msaxurebma Cems laqias


uTxres: viRacis rCevis kvalobaze wuxelve gaemgzavra da misi adgilsam-
yofeli saidumloao. rogorc Cans, Tavisi namoqmedaris Sedegebs ufrT-
O

xis. amitom mxolod Tqvengan SemiZlia, Cemo megobaro, dawvrilebiT


gavigo, rac mainteresebs da rac SeiZleba madam de merteisac waadges.
sesili kargadaa da mokiTxvas giTvliT.
D

parizi, 11 dekemberi, 17**

169-e werili
madam de rozmonds Sevalie dansenisgan
mowyaleo xelmwifev!
Cemi es saqcieli iqneb Zalian ucnaurad geCvenoT axla, magram sanam
ganmsjiT, jer momismineT, kadnierebad da gamowvevad nu CamiTvliT,
rac mxolod pativiscemam da ndobam STamagona. me uarvyof Tqvens winaSe
Cems danaSauls, romelsac mTeli sicocxle ver vapatiebdi sakuTar Tavs,
wamiTac rom mefiqra, misi acdena SemeZlo. Tumca Tavs verafers vusa-
1
igulisxmeba 81-e da 85-e werilebi (avt.).

237
yvedureb, mTeli guliT vwuxvar aseTi tkivili rom mogayeneT. Cemi
gancdebi rom irwmunoT, sakmarisia Tavs sakadrisi miagoT, miuxedavad
imisa, rom ar maqvs pativi micnobdeT, samagierod, me gicnobT.
im dros, roca ase mtanjavs avbediT garemoebaTa mTeli simZime, marwmu-
neben, rom SurisZiebiT aRvsils, kanonTa sastik Zalas gindaT mimarToT.
neba miboZeT miganiSnoT, rom mwuxarebiT dabrmavebuli ver amCnevT,
ramdenad mWidrodaa gadaxlarTuli Cemi da musie de valmonis intere-
sebi. Cemi dasjiT Crdili masac miadgeba. Tqvengan daxmarebas ufro
veli, vidre dabrkolebas. oRond iseTi daxmareba, adamians iZulebuls
rom xdis damnaSavesa Tu udanaSaulos erTnairad dauWiros mxari, me
ar makmayofilebs: marTalia, uars vambob iyoT Cemi momCivani, amasTan

PY
me msurs iyoT Cemi msajuli! visi ridic gvaqvs, misi pativiscema CvenTvis
mudam Zvirad fasobs, amitom ar davTanxmdebi is ise davkargo, rom
Tavi ar davicva, rac, vfiqrob, namdvilad SemiZlia.
Tu dameTanxmebiT, rom sazRauris migeba dasaSvebia da valdebulnic
varT is aRvasruloT, Tuki megobrobis, siyvarulis, rac mTavaria, urTie-

CO
rTobis Ralatis msxverplni vxdebiT, TqvenTvis damnaSave aRar viqnebi.
sityvaze nu mendobiT, mxolod es werilebi waikiTxeT.1
Tu maTi kiTxvisas nervebi ar gimtyunebT, aq warmodgenili uamravi
werilis dedani, amtkicebs im werilTa aslebis utyuarobasac, romelTac
gigzavniT. isini musie de valmonma gadmomca, maTTvis araferi mimima-
tebia. mxolod ori werili movakeli, raTa yvelasTvis gamecno.
'T
erTi imisTvis mWirdeboda, rom Suri meZia, rogorc CemTvis, aseve
musie de valmonisTvis, razec orives erTnairad gvqonda ufleba da
rac man anderZad damitova. garda amisa, Cems movaleobad mimaCnia madam
de mertei, rogorc sazogadoebisTvis saSiSi qali, memxilebina.
meore werilis gaxmaureba ki, romelic musie de prevans exeboda,
N

samarTlianobis grZnobam mikarnaxa. me mas arc ise kargad vicnob, magram


aranairad ar daumsaxurebia is sastiki ganaCeni, rac sazogadoebam gam-
outana da, romlis gamoc aqamde usamarTlod itanjeba.
O

amitom am ori werilis mxolod asls gigzavniT, Tavs movaled vTvli,


misi dednebi Sevinaxo. rac Seexeba danarCenebs, Cemi azriT, ufro saimedo
xels verc Cavabarebdi. SemeZlo es arqivi gamenadgurebina, magram ara,
D

es borot saqmed miviCnie. raxan es werilebi TqvenTanaa, vfiqrob, aseve


didi samsaxuri gavuwie aq naxseneb pirebs. garda amisa, maT Zalze
SercxvebodaT, me rom piradad gadameca isini an pirdapir meTqva.
minda giTxraT, rom es mimowera mxolod nawilia gacilebiT didi
dastisa, romlis luqs rom axsniT, aucileblad naxavT warweras: `markiza
de merteisa da musie de valmonis Ria angariSi.~ albaT, keTilgoniereba
gikarnaxebT, am SemTxvevaSi rogor moiqceT.
udidesi pativiscemiT, Sevalie de danseni

1
am mimoweriTa da im werilebiT, romlebic madam de turvelis gardacvalebis Semdgom madam
de volanJma madam de rozmonds gadaugzavna, daiwera es romani. maTi dednebi dRemde madam de
rozmondis memkvidreebTan inaxeba (avt.).

238
P.S. anonimuri weriliT gamafrTxiles da megobrebmac mirCies, ramde-
nime xniT parizi dametovebina. Cemi adgilsamyofeli aravin icis, magram
Tqven unda icodeT. Tuki pasuxis Rirss gamxdiT, gTxovT sakomandoroSi
musie komandor. ***is misamarTze gamomigzavnoT.
parizi, 12 dekemberi, 17**

170-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
moulodnelobas moulodneloba da mwuxarebas mwuxareba mosdevs,
Cemo megobaro. mxolod dedas SeuZlia warmoidginos, ra gamoviare da
ra ganvicade guSin dilas. marTalia, imis SiSi ukve aRar maqvs, risic

PY
yvelaze metad meSinoda, magram mainc Zalian aRelvebuli var da arc
vici, es yvelaferi rodis dasruldeba.
guSin, dilis aT saaTze, Cemi gogona rom aRar gamoCnda, gaocebulma
moaxle gavgzavne. erTi wuTis Semdeg SeSinebuli mobrunda da mec ufro
SemaSina, roca miTxra, Tqveni Svili Tavis oTaxSi ver vnaxe da arc mis

CO
moaxles daxvedria iq am diliTo. warmoidgineT, ra dReSi Cavvardebodi!
maSinve yvela Cems msaxurs davuZaxe, pirvel yovlisa, kariskacs. yvelani
ificebodnen, rom araferi icodnen. saswrafod mis oTaxSi avedi. iq didi
areuloba damxvda, mivxvdi, am diliT unda wasuliyo. misi karadebi,
sekreteris ujrebi davaTvaliere, yvelaferi Tavis adgilas iyo, yvela
misi kaba iq damxvda, garda erTisa, romelic, albaT, Caicva. arc Tavisi
'T
cotaodeni fulisTvis uxlia xeli. man mxolod guSin Seityo, madam de
merteis Taobaze ra xmebic dairxa. ise uyvarda es qali, mTeli dRe
tirilSi gaatara. gamaxsenda, madam de merteis sofelSi gamgzavrebis
ambavi rom ar icoda da vifiqre, iqneb Tavisi megobris sanaxavad wavida-
meTqi. magram rom aRar dabrunda, kvlav SiSma amitana, rac TandaTan
N

ufro miZlierdeboda, arada, verc gamebeda, vinmesTvis rame mekiTxa,


vaiTu misi saqcieli, romlis damalvac (vin icis), SemdgomSi damWirveb-
oda, yvelas gaego. Cems sicocxleSi ase ar gavmwarebulvar!
O

ase ori saaTisTvis, zedized ori werili miviRe: erTi Cemi Svilisgan,
meore ***is monastris deda winamZRvrisgan. sesili mwerda, rom eSinoda
uari ar meTqva mis mowodebaze, monazvnad aRkveciliyo da amitom araferi
D

miTxra, Semdeg bodiSebs mixdida, Cems daukiTxavad rom gadawyvita es


ambavi da, rom mizezis codnis SemTxvevaSi (mTxovda amaze araferi
mekiTxa), aucileblad movuwonebdi.
deda winamZRvari ki mwerda, raki qali marto Cavida, Tavidan misi
miReba ar undoda. magram, roca misi vinaoba gaigo, gadawyvita misTvis
TavSesafari mieca, riTac did samsaxurs gamiwevda da iZulebuls ar
gaxdida, gza gaegrZelebina. es ki Cems Svils, rogorc Cans, mtkiced
gadaewyvita. cxadia, Tu mis dabrunebas moviTxovdi, daabrunebda, magr-
am, deda winamZRvari, mirCevs, am, misi azriT, uryev mowodebas, ar Sev-
ewinaaRmdego. imasac mwers, es ambavi ufro adre imitom ar Sematyob-
ina, rom Cemi asuli CemTan moweraze ver daiTanxma, radgan ar undoda

239
misi adgilsamyofeli vinmes scodnoda. ho, sastiki da daundobeli ramaa
Svilebis ugunureba!
maSinve monasterSi gavemgzavre. deda winamZRvars velaparake da vu-
Txari, Cemi Svilis naxva minda-meTqi. uxalisod, akankalebuli movida.
sul cremlebad iRvreboda, erTaderTi, rac vaTqmevine, is iyo, rom bed-
nieri mxolod monasterSi iqneboda. ra meqna, darCenis neba davrTe.
vfiqrob, madam de turvelisa da musie de valmonis sikvdilma metismetad
aaRelva, is xom jer norCia. monazons did pativs vcem, magram mainc
mtanjavs imis gafiqreba, rom Cemi erTaderTi asuli unda aRikvecos!
Cven isedac bevri movaleoba gvakisria da, vfiqrob, sulac ar gvWirdeba
axali tvirTi. miT umetes, rom aseT norC asakSi aravis SeuZlia imis

PY
gamocnoba, ra unda da ra Seefereba.
kidev ufro macbunebs is ambavi, rom musie de Jerkuri sadacaa Camova.
nuTu aseTi xelsayreli qorwineba unda CaiSalos? rogor unda Seuqmna
Svils bednieri cxovreba, Tu Seni Zalisxmeva ar kmara? pativi damdeT
da momwereT, Cems adgilas rogor moiqceodiT. aRar vici, ra gzas davadge.

CO
Zneli yofila sxvisi bedis gadawyveta. am SemTxvevaSi erTnairad vufr-
Txi rogorc msajulis sisastikes, ise dedobriv sisustes.
Cems Tavs sul vsayvedurob, rom isedac sevdians Cems satkivarsac
gimatebT da amiT guls giwyalebT. magram Tqveni gulis ambavi vici, _
TqvenTvis xom yvelaze didi nugeSi sxvebis nugeSia! mSvidobiT, Cemo
Zvirfaso, mouTmenlad veli Tqvens pasuxs Cems orive SekiTxvaze.
'T
parizi, 18 dekemberi, 17**…

171-e werili
Sevalie dansenis madam de rozmondisgan
musie, Tqvengan miRebuli werilebis Semdeg, tirilisa da dumilis garda
N

araferi damrCenia. aseTi Semzaravi ambebis gamgones, sicocxle aRar


minda. mrcxvenia rom qali mqvia, roca aseTi gaxrwnili qali arsebobs.
geTanxmebiT, gavCumdeT da daviviwyoT yovelive, rac am samwuxaro ambebs
O

mogvagonebs da SesaZloa, raRac Sedegebic mohyves. gisurvebT, sawyeni


sxva aRaraferi SegaxvedroT RmerTma, garda imisa, rac asea gadaxlarT-
uli im savalalo upiratesobaze, Cems Zmiswulze rom iqonieT. Tumca, is
D

marTali ar iyo, magram, unda vaRiaro, mis dakargvas verasodes movi-


neleb. es Cemi moulodneli dardi da mwuxareba erTaderTi Surisgeba
iqneba Tqven mimarT, ris nebasac Cems Tavs mivcem. Tu ramdenad didia
isini _ amas sakuTari guli gikarnaxebT.
nu gewyinebaT Cemi xnis qalisgan, Tu getyviT, rom Tqvens asakSi, Cveu-
lebisamebr, arasodes ufiqrdebian: rom gvesmodes, sad SeiZleva WeSma-
riti bednierebis povna, maSin RvTis da adamianTa mier dadgenil kano-
nebs miRma mas arasdros davuwyebdiT Zebnas.
darwmunebuli brZandebodeT, Tqvens mier gamogzavnil werilebs keT-
ilsindisierad Sevinaxav. magram gTxovT, neba momeceT, isini arc Tqven
dagibrunoT _ Tuki Tavis gasamarTleblad ar dagWirdebaT. vimedovneb,

240
am Txovnaze uars ar metyviT, radgan TqvenTvis axla ukve naTelia, ra
xSirad gvinania samarTliani sazRauris miRebis SemTxvevaSic ki.
kidev erTi ram unda gTxovoT. mwams, rom Tqvennairi sulgrZeli da
mgrZnobiare adamianisTvis WeSmaritad Rirseuli saqcieli iqneba, Tu
madmuazel de volanJis werilebsac gamomigzavniT. mesmis, es norCi
arseba Tqven winaSe didad damnaSavea, magram ara mgonia, Tundac saku-
Tari pativiscemis gamo, imis dasja ineboT, vinc ase giyvardaT. saWirod
mimaCnia davamato, Tu Svili ar imsaxurebs gulisxmierebas, dedas mainc
eciT pativi, am friad darbaisel qals, vis winaSec arcTu ise ucodveli
brZandebiT. radgan, rac unda Tavi vityuoT da Cveni grZnobaTa sifaqize
vamtkicoT, vinc pirveli Seecdeba gauryvneli da gamoucdeli gulis

PY
cdunebas, is pirveli damnaSavea da am codvisTvis pasuxi unda agos.
nu gagikvirdebaT Cemgan aseTi simkacre: swored es mowmobs Tqvendami
Cems pativiscemas, kidev met uflebas moi povebT masze, Tu Cems Txovnas
daeTanxmebiT da am saidumlos samudamod SeinaxavT. misi gaxmaureba
arc TqvenTvis iqneba sasikeTo da dedis gulsac sasikvdilo laxvars

CO
Cascems. erTi sityviT, me gTxovT, es samsaxuri gauwioT Cems megobars
da ar dagaviwydeT, rom es erTaderTi nugeSia, romelic Tqven damitoveT.
udidesi pativiscemiT, madam de rozmondi
***is sasaxlidan, 15 dekemberi, 17**

172-e werili
'T
madam de volanJs madam de rozmondisgan
madam de merteize cnobebi parizidan rom gamomeTxova, rogorc mTxo-
veT, jerac ar meqneboda isini, xolo Tu miviRebdi, gaurkveveli da
gaugebari aRmoCndeboda. axla ki iseTi cnobebi momawodes, romelTac
saerTod ar velodi da romelic, Cvenda samwuxarod, metismetad utyua-
N

ria. o, Cemo megobaro! rogor mogatyuaT im qalma!


maTi dawvrilebiT garCeva guls amirevda. es yvelanairi sisaZaglisa
da umsgavsoebis erTobliobaa. Tumca ra miTqma-moTqmac unda iyos maT
O

irgvliv, merwmuneT, sinamdvilesTan mainc Sorsaa. mgoni, sakmaod kargad


micnobT, Zvirfaso megobaro, rom sityvaze mendoT da mtkicebulebebi
ar momTxovoT. imas ki getyviT, isini uamravia da yvela me maqvs.
D

Cemda samwuxarod, kidev erTic unda gTxovoT: nu maiZulebT imis das-


abuTebasac, rasac madmuazel de volanJis Taobaze girCevT _ mis mowo-
debasa da survils ar SeewinaaRmdegoT. ra Tqma unda, ar SeiZleba
adamiani monazvnad aRikvecos, Tu saamiso mowodeba ar aqvs, magram
zogjer es didi bednierebac kia. Tqvenma asulma xom Tavad giTxraT, am
miswrafebis gamomwvevi mizezi rom gcodnodaT, aRarc gamkicxavdiTo.
Cveni grZnobebis STamagonebelma aforiaqebul gonebaze ukeT icis, ra
ufro saWiroa yoveli CvenganisTvis. rac mis sastik ganCinebad migvaCnia,
mxolod misi gulmowyalebis Cvendami gamovlenaa.
erTi sityviT, Cemma rCevam SeiZleba guli gatkinoT, magram eWvi ar
SegeparoT, es kargad maqvs gacnobierebuli _ radgan madmuazel de vo-

241
lanJma monasteri arCia, iq datoveT da mxarSic amoudeqiT. misi gadawyv-
etilebis Sesrulebamde ki uyoymanod TqviT uari mis qorwinebaze.
megobrobis am samwuxaro valis moxdis Semdeg, Tumca veraferiT ga-
nugeSeT, kidev erT wyalobas gTxovT, Cemo megobaro: nurafers mkiTxavT
am savalalo ambebze. daviviwyoT isini, maT es daimsaxures, nuRar veZiebT
fuWsa da mware ganmartebebs, davemorCiloT RvTis nebasa da gvwamdes
misi ganCinebis sibrZne maSinac ki, roca misi gageba ar SegviZlia. mSvi-
dobiT, Cemo Zvirfaso megobaro.
***is sasaxlidan 15 dekemberi, 17**

173-e werili

PY
madam de rozmonds madam de volanJisgan
o, Cemo megobaro, Cemi asulis beds idumalebis ra Semzarav safarvelSi
xvevT, da, rogorc Cans, geSiniaT kidec is ar gadavxado! gana iseTs ras
malavs is, rom misgan aRZrul eWvebze metad momiklas guli? rac ufro
metad vixseneb Tqvens megobrul grZnobebs, miT metad vewamebi. guSind-

CO
lidan moyolebuli am saSineli eWvebis gasaqarwyleblad ocjer mainc
davapire TqvenTvis meTxova daufaravad da Seurbileblad gagemxilaT
yvelaferi, arada, Tqveni Txovna rom maxsendeboda, nurafers mkiTxavTo,
SiSisgan vcaxcaxebdi. bolos erTi ram gadavwyvite, rac cota imeds maZ-
levs da vfiqrob, megobruli grZnobac uars ar gaTqmevinebT. unda
mi pasuxoT, daaxloebiT mainc Tu gamovicani is, rac CemTvis SegeZloT
'T
geambnaT. nu SegeSindebaT miTxraT is, risi gagebac dedis Semwynarebel
guls SeuZlia da gamosworebac jer kidev gvian araa. magram Tuki Cemma
ubedurebam yovelgvar sazRvars gadaaWarba, maSin Tqveni erTaderTi
pasuxi dumili iyos. ai, ra gavarkvie, ras veWvob da risi meSinia.
sesili Sevalie danseniT gaxldaT gatacebuli. rogorc mauwyes, Turme
N

misgan werilebs iRebda da Tavadac swerda. megona SevZeli da xeli


SevuSale, rom am mcdar, bavSvur gatacebas saSiSi Sedegi ar mohyoloda.
magram axla yvelafriT daSinebuli veWvob, sifxizlem mimtyuna da Cemma
O

Secdenilma asulma yovelgvar zRvars gadaabija.


raRac-raRac garemoebaTa gaxseneba am eWvebs mimtkicebs. rogorc gam-
cneT, musie de valmonis ubedurebis gagebaze Cemi asuli cudad gaxda.
D

vin icis, gulTan ase axlos imitomac miitana, rom am duelis dros saf-
rTxe musie Sevaliesac eloda. madam de merteize gavrcelebuli xmebis
gamo sul tiroda, rac megobrul TanagrZnobas mivawere, Tumca SeiZleba
satrfos RalatiT gamowveuli eWvianobis an gulistkenis brali iyo.
misi ukanaskneli gadawyvetileba SesaZloa amiTac aixsnas. aki adamia-
nebiT aRSfoTebulT xSirad RvTismsaxureba migvaCnia Cvens mowodebad.
ase rom, Tu Cemi varaudebi sworia, nuTu es sakmao mizezia, rom aseTi
mkacri rCeva mogecaT?
Tumca asec rom iyos, Cemi asulis mkacrad gansjisas Tavs mainc movaled
CavTvlidi yvelaferi meRona da im safrTxisgan damexsna, romelic dau-
fiqreblad arCeul mowodebas mosdevs. Tu musie dansenis patiosneba

242
kidev SerCa, TviTonve unda gamoasworos Tavisi Secdoma da Tavidan
agvacilos is ubedureba, romlis erTaderTi mizezi mxolod da mxolod
TviTonaa. bolos da bolos, Cems asulze daqorwineba, vfiqrob, xelsay-
relic unda iyos misTvis da misi ojaxisTvis da, albaT, kmayofilebic
unda darCnen.
am imediTRa vsuldgmulob, Cemo Zvirfaso megobaro, Tu SeZlebT, sasw-
rafod damidastureT. xom iciT, ra mouTmenlad veli Tqvens pasuxs da
ra saSineli laxvari iqneba Tqveni dumili?1 is iyo werili unda dam-
ebeWda, erTma nacnobma momakiTxa. manve miambo, ra saSineli scena gaum-
arTes Turme madam de merteis. me ki araferi vicodi amaze _ am dReebSi
aravis Sevxvedrivar. gTavazobT, mis naambobs:

PY
soflidan guSinwin, xuTSabaTs dabrunebul madam de merteis ubrZanebia
italiur komediaSi waeyvanaT, sadac Tavisi loJa hqonda. iq marto mjd-
ara. vfiqrob, unda gakvirveboda, mamakacTagan mTeli saRamo rom aravin
miakiTxa. speqtaklis damTavrebis Semdeg, Cveulebisamebr, xalxiT savse
foieSi gavida. erT divanze Tavisufali adgili SeumCnevia da damjdara.

CO
iq msxdomi mandilosnebi, TiTqos pirSekrulebi, maSinve amdgaran da
sruliad marto dautovebiaT. sayovelTao aRSfoTebis ase xazgasmul
gamoxatvas mamakacebic mowonebiT Sexvedrian. drtvinva TandaTan
gaZlierebula, rasac stvenac erTvoda.
imave wuTs, TiTqosda damcirebis fialis mTlianad asavsebad, foieSi,
saubedurod, musie de prevani Semosula. im ambis Semdeg xom is arsad
'T
gamoCenila. mas mamakacebica da qalebic maSinve Semoxvevian misasalm-
eblad. iq myofma sazogadoebam, ase vTqvaT, madam de merteis win wre
Sekra. ase ijda da warbic ar Seuxria _ viTom verafers xedavda da
araferi esmoda (Tumca, me vfiqrob, es gadaWarbebuli naTqvamia).
erTi sityviT, sanam mas karetis mosvla ar moaxsenes, aseT samarcxvino
N

mdgomareobaSi imyofeboda. gasvlisas stvenam da Seuracxmyofelma


SeZaxilebma imata (ra saSinelebaa, aseTi naTesavi rom gyavs!).
imave saRamos iqmyofma oficrebma musie de prevani TavianT wreSi
O

didi guliTadobiT miiRes. male, albaT, wodebasa da Tanamdebobasac


daubruneben. am ambis mTxrobelma isic miTxra, rom meore saRamos madam
de merteis Turme didi sicxe hqonda. jer egonaT, im saSineli viTarebis
D

Sedegi iyo. magram wuxel gairkva, Turme yvavili Sehyria, Tanac Zalian
mZime formiT.
vfiqrob, sikvdili urCevnia. imasac amboben, mTeli es istoria SesaZ-
loa savalalo gamodges misi sasamarTlo procesisTvis, romelic am
mokle xanSi unda Sedges. procesis mosagebad, imaTi wyalobaa saWiro,
vis xelSicaa misi saqme.
mSvidobiT, Zvirfaso megobaro, rogorc vxedav, borotebi ki isjebian,
magram ubedur msxverplTaTvis nugeSi ar Cans.
parizi, 18 dekemberi, 17**

1
es werili upasuxod darCa (avt.).

243
174-e werili
madam de rozmonds Sevalie dansenisgan
camde marTali brZandebiT, madam, ra Tqma unda, yvelaferze Tanaxma
var. madmuazel de volanJis yvela werili im paketSia, romelsac gigza-
vniT. waikiTxavT da gaocdebiT, rogor SeiZleba erT arsebaSi amdeni
miamitoba da veragoba iyos Serwymuli. swored aman ganmacvifra, roca
es werilebi ukanasknelad gadavikiTxe.
SeiZleba ki ar ganrisxde da ar aRSfoTde, roca gaixseneb, madam de
mertei ra umsgavs siamovnebas ganicdida da rogor cdilobda am mi-
amitobiTa da umankoebiT borotad esargebla?
ara, me is aRar miyvars. aRaraferi damrCa im grZnobidan, ase rom

PY
Semilaxes. is ar maiZulebs, rom madmuazel de volanJi gavamarTlo. da
mainc, aseTi gamoucdeli, aseTi rbili da damyoli xasiaTi gana borotebis
gzaze ufro iolad, sikeTisas ar daadgeboda? gana romeli norCi asuli,
vinc masaviT monastridan es-esaa gamoiyvanes, vinc cxovrebisa araferi
icis, visac aranairi gamocdileba ara aqvs, sazogadoebaSi fexis Sedgmisas

CO
sikeTisa da borotebisa ara gaegeba ra, _ ukeT daicavda Tavs am bilwi
xrikebisgan? Sewynarebis gamosaCenad gana ar kmara gaifiqro, Cvengan
damoukidebel ramden garemoebazea damokidebuli sabediswero arCevani
_ wmidad SevinaxavT Tu gavxrwniT Cvens grZnobebs? Tqven sworad Sea-
faseT Cemi saqcieli _ madmuazel de volanJis Secodebani, guli rom
ase matkina, sulac ar STamagonebs misi dasjis survils. isic kmara,
'T
uari rom vTqvi mis siyvarulze!
bevri ar mifiqria imaze, saidumlod Semenaxa Tu ara yovelive, rac
mas avnebda. Tu, Tqveni azriT, cota Sevayovne imis Sesruleba, rac mTxo-
veT, mizezs ar dagimalavT: pirvel yovlisa, mindoda davrwmunebuliy-
avi, am bedukuRmarT ambavs CemTvis mZime Sedegebi ar mohyoloda. ase
N

rom, vcdilobdi, Tqveni Sewynareba damemsaxurebina da rom amis raRac


uflebac mqonda. mainc meSinoda, am daTmobiT ise ar gamosuliyo, TiTqos
Tqveni mosyidva msurda. magram mwamda ra, Cemi zraxvebis siwminde, raRa
O

dagimaloT da, amayma survilma amitana, rom Tqvenc ar daeWvebuliyaviT


amaSi. imedia am gadaWarbebul pativmoyvareobas mapatiebT, romlis miz-
ezi Tqvendami mowiwebaa da isic, rom Tqvens Cemdami pativiscemas Zalian
D

vafaseb.
igive grZnoba maiZulebs ukanaskneli wyaloba gTxovoT _ pativi dam-
deT da macnobeT, rogor fiqrobT, Cemi vali, romelic am bedukuRmarT
ambavSi wilad mxvda, bolomde movixade? am mxriv, Tu damamSvidebT,
imas aRvasruleb, rac gadavwyvite, _ maltaSi gavemgzavrebi. iq sixaruliT
mivcem ufals aRTqmas. es momwyvets qveynierebas, romelmac Cemi asakis
miuxedavad amdeni tanjva marguna. iq wmindad davicav Cems aRTqmas,
ucxo cis qveS Sevecdebi samudamod daviviwyo zvavad momskdari borote-
bani, romelTa gaxseneba suls wamibilwavs.
uRrmesi pativiscemiT, Tqveni mona-morCili da a.S.
parizi, 14 ianvari, 17**

244
175-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, bolos da bolos, mgoni,
gadawyda madam de merteis bedi, Tan ise, rom misi mosisxle mtrebi ara
marto aRSfoTebulebi arian, rac am qalma daimsaxura, aramed ecodebaT
kidec. marTali viyavi, roca vTqvi, erCivna ar gadarCeniliyo-meTqi.
morCeniT ki morCa, magram senma Turme saSinlad daamaxinja da cali
TvaliTac daabrmava. me is ar minaxavs, magram amboben, safrTxobelad
iqcao. xom iciT, ra mware ena aqvs markiza de***s, guSin masze laparakisas
ase uTqvams: es qali TiTqos ukuRma gadmoatriales da rac sulSi hqonda,
axla saxeze aweriao, samwuxarod, es moswrebulad naTqvamad CauTvales.

PY
mis yvela ubedurebasa da danaSauls kidev erTi ubedureba daemata.
sasamarTlo procesi pirwmindad waago guSinwin, mTeli uZrav-moZravi
qoneba _ yvelaferi arasrulwlovan memkvidreTa sasargeblod gada-
wyda. ase rom, qonebis is mciredi nawili, romelzec saCivari ar iyo
aRZruli, xarjebSi gaqviTes.

CO
rogorc ki es ambavi gaigo, maSinve gaemzada Turme da, Tumca mTlad
gamokeTebuli ar iyo, RamiT sruliad marto safosto karetiT gaemgzavra.
misi msaxurebi dRes hyvebodnen, rom arcerTma maTganma masTan erTad
wasvla ar isurva. amboben, holandiaSi wavidao.
am gamgzavrebam kidev ufro meti miTqma-moTqma gamoiwvia, vidre sxva
danarCenma. Tan wauRia Tavisi ZviradRirebuli briliantebi, romelic
'T
misi qmris memkvidreebs unda dabruneboda, vercxleuli, Zvirfaseuloba,
erTi sityviT, risi waRebac SeZlo. darCa mxolod valebi _ 50000 livris
raodenobiT. es sruli gakotrebaa.
mevaleebTan mosalaparakeblad misi naTesavebi xval saojaxo sabWoze
Seikribebian. marTalia, misi Zalian Soreuli naTesavi var, magram SevT-
N

avaze, rom monawileobas miviRebdi. Tumca am krebas ver daveswrebi


kidev ufro samwuxaro ambis gamo. xval Cemi gogona monazvnad unda
aRikvecos. imedia, ar dagaviwydaT, Cemo Zvirfaso megobaro, erTaderTi
O

mizezi imisa, rom iZulebuli gavxdi es didi msxverpli gameRo, _ Tqveni


dumilia Cemi bolo werilis pasuxad.
oriode kviris win musie dansenim parizi datova. amboben, maltaSi
D

apirebs gamgzavrebas da iq darCenaso. iqneb kidev araa gvian, iqneb


kidev SeiZleba misi SeCereba?.. o, Cemo megobaro!.. nuTu Cemi asuli
aseTi damnaSavea? cxadia, dedas SeundobT da apatiebT, amisTana saSine-
lebis dajereba ase rom umZims.
ramdenime xania bediswera cudad meqceva, laxvars laxvarze ar makl-
ebs, CemTvis yvelaze sayvareli arsebani _ Cemi asuli da Cemi megobari
gaswira!..
gana SeiZleba ar SegaZrwunos imaze fiqrma, Tu ramdeni ubedurebis
motana SeuZlia erT saxifaTo kavSirs! an ramden ubedurebas aicilebda
kaci, meti goniereba rom gamoeCina! romeli qali ar gaiqceoda macduris
pirvelsave sityvebze! an romel dedas ar SeaSinebda, misi asuli rom

245
sxvas endoboda, sxvas uSlida guls da ara mas! magram es dagvianebuli
azrebi mxolod maSin mogdis TavSi, roca ukve gviania. zogjer cxovrebaSi
yvelaze mniSvnelovan, yvelaze aRiarebul WeSmaritebas ver viyenebT,
mas Cvenive meryev CvevaTa qaraSoti walekavs xolme.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, mware gamocdilebam
damarwmuna, Tu rogori umweo da ususuria Cveni goneba gansacdelis
asacileblad da kidev ufro umweo da ususuri nugeSis sacemad1...
parizi, 14 ianvari, 17**

PY
CO
'T
N
O
D

1
piraduli mosazrebani iZulebuls gvxdis aq SevCerdeT. amJamad ar SegviZlia
mkiTxvels gavacnoT madmuazel de volanJis Semdgomi cxovreba, arc is saSineli
ambebi, madam de merteis ubedurebaTa fiala rom auvso, romelsac sabolood dam-
saxurebuli sasjeli miezRo.
iqneb odesme SevZloT kidec es romani gavagrZeloT, magram amis Taobaze veranair
valdebulebas ver vikisrebT, Tumca kidec rom SevZloT, Tavs movaled vTvliT,
jer mkiTxvel sazogadoebas davekiTxoT, isurvebs ki amas? (pirveli franguli
gamocemis redaqciis SeniSvna).

246
vin iyo Soderlo de laklo?
(pier ambruaz fransua) Soderlo de laklo
daibada 1741 wlis 18 oqtombers amienSi (pariz-
idan 130 km-is daSorebiT). is me-18 saukunis erTa-
derTi frangi klasikosi mweralia, romelsac of-
icris Cini hqonda.
mamamisi pikardiisa da artuas mmarTvelobisas
mdivnad muSaobda. man Svils urCia samxedro mo-
samsaxure gamosuliyo. pieris maTematikur azr-
ovnebas saartilerio saqme ufro Seefereboda
da amitom samxedro saqmis es sfero airCia, ar-

PY
ada, zogadad, omis Zalian eSinoda, Tumca `saxi-
faTo kavSirebs~ es `omi~ vrclad gasdevs.
1779 wels de laklo saqmiani misiiT eqsis kunZulze gaagzavnes. aq is
did dros uTmobda weras da darwmunda, rom literaturuli mowodeba
CixSi moqceul mis samxedro karieras sjabnida.

CO
1781 wels de laklom es romani daasrula da gamomcemel diuran nev-
es mimarTa. nawarmoebi oTx nawilad unda gamoqveynebuliyo. wignma
elvisebur warmatebas miaRwia. pirvelad 2000 tiraJiT gamoica da erT
TveSi gaiyida. im droSi es sakmaod uCveulo movlena iyo. Semdgomi
ori wlis ganmavlobaSi, es wigni aTjer gamoica.
es nawarmoebi, romelic aristokratiis mankier mxareebs aaSkaravebda,
'T
avtors Secdomad CauTvales da male gaica brZaneba de laklos bretanSi,
Tavis garnizonSi gamgzavrebaze. 1783 wels ki la roSelSi gaagzavnes
iaraRis axali qarxnis asaSeneblad. swored aq gaicno laklom Tavisi
momavali meuRle mari-sulanJ diupre. maSin de laklo 42 wlis iyo,
mari ki _ 24-is. laklos wrfeli grZnobiT Seuyvarda mari da wyvili
N

1786 wels daqorwinda. maT sami Svili SeeZinaT, romelTa mimarT pieri
did yuradRebas iCenda.
SemdegSi is monawileobs akademiur konkursSi
O

`gamovnaxoT qalTa aRzrdis gaumjobesebisTvis


saukeTeso saSualebebi~. Tavis daumTavrebel
teqstSi man Camoayaliba sakuTari Sexedulebebi
D

qalisa da mamakacis Tanasworuflebianobaze da


axalgazrda gogonebs rCeva-darigebac SesTav-
aza. is aaSkaravebs gogonebis araswor aRzrdas,
rom `isini miaCvies monobas da am mowodebas
didad uWeren mxars~.
qalis emansi paciis Temas mniSvnelovani roli
uWiravs `saxifaTo kavSirebSi~.
Soderlo de laklo gardaicvala tarantSi
1803 wlis 5 seqtembers.
`saxifaTo kavSirebis~ pirveli
franguli gamocemis ilustracia.

247
seriiT _ msoflio literaturis klasikosebi _
2013 wlamde gamoicema qvemoT CamoTvlil mweralTa
rCeul nawarmoebTa axali Targmanebi:
aleqsandre puSkini
jek londoni
nikolai gogoli
Teodor draizeri
vilhelm haufi

PY
Stefan cvaigi
alber koeni
jon golzuorTi
main ridi

CO
ukve gamocemulia:
gustav floberi _ madam bovari
onore de balzaki _ mama gorio
emil zola _ qalTa bedniereba
'T
henri raider hagardi _ montesumas asuli
erix maria remarki _ sami megobari
jonaTan svifti _ guliveris mogzauroba
N

viqtor hiugo _ parizis RvTismSoblis taZari


lev tolstoi _ kavkasiuri moTxrobebi
O

aleqsandre diuma _ kavkasia


stendali _ wiTeli da Savi
fiodor dostoevski _ mkvdari saxlis Canawerebi
D

Soderlo de laklo _ saxifaTo kavSirebi

am wignebis SeZenis msurvelebma darekeT:


61 41 21; 18 41 21
xelmomwerebze wignebi gaiyideba fasdaklebiT
da adgilze mitaniT.
www.bookland.ge
248

Anda mungkin juga menyukai