Soderlo de laklo
saxifaTo
kavSirebi
pirveli qarTuli gamocema
rtavani tanvili1 movixmo da, imedia, Cems danaxvaze ufro gaskdeba gul-
ze, vidre Cven, roca pansionSi in fiocchi2 gamogvecxadeboda xolme. deda
yvelaferSi rCevas mekiTxeba. pansionis moswavled aRar mTvlis. meub-
O
3
kargo. sakuTari TvaliT rom ar vxedavde am samzadiss, irgvliv mofu-
sfuse qalebs, verc ki davijerebdi, rom gaTxovebas mi pireben. albaT,
keTilma Jozefinam moCmaxa yvelaferi. Tumca deda xSirad meubneboda,
qali gaTxovebamde monasterSi unda imyofebodeso da radgan dedam ma-
ndedan wamomiyvana, maSasadame, Jozefina marTali yofila.
es-es aris Cveni saxlis WiSkarTan etli SeCerda. dedas ubrZanebia,
axlave CemTan movideso. vaiTu is aris? arc Cacmuli var, verc xelebs
vimorCileb, gulic Zlier micems. Cems moaxles SevekiTxe, xom ar ici,
vin ewvia-meTqi dedaCems. `es, albaT, is aris, musie k...~ _ miTxra da
gaicina. RmerTo Cemo, mgoni, isaa... rogorc ki davbrundebi, yvelafers
mogiyvebi. isev im kaczea laparaki. ver davagvianeb.
PY
hoi, rom icode, ramdens icineb Sens sawyal sesilze! rac marTalia,
marTalia, Zalze Sevrcxvi. Senc Cems dReSi Cavardebodi. dedasTan Sevedi.
mis gverdiT SavebSi Cacmuli erTi mamakaci idga. SeZlebisdagvarad
zrdilobianad mivesalme da adgilze gavSeSdi. xom warmogidgenia, mas
Tavidan fexebamde rogor SevaTvalierebdi! `madam, _ uTxra dedaCems,
CO
rogorc ki momesalma, _ ra mSvenieri asuli gyoliaT, axla erTi-orad
vafaseb Tqvens sikeTes~. am gulwrfel Seqebaze Jruantelma damiara,
muxlebi momekveTa, davimorcxve da aWarxlebuli iqve mdgar savarZelSi
Cavesvene. is iyo gons movege, rom is mamakaci Cem fexTiT gaCnda. ici,
rogor daibna Seni sawyali sesili? dedam miTxra, Zalze SeSinebuli
saxe gqondao... wamovxti da erTi Sevkivle, rogorc maSin, cam rom iquxa.
'T
dedas sicili waskda da oTaxidan gasvlisas miTxra: `ra mogividaT,
sesil? dajeqiT da am kacs fexi gauSvireT~. Cemo sofi, es kaci Turme
mewaRe iyo! ver aRgiwer, rogor Sevrcxvi. kidev kargi, am ambavs mxolod
dedaCemi Seeswro. roca gavTxovdebi, am mewaRes fexsacmels rogorRa
Sevakerineb?! ras ityvi, xom vyofilvarT Wkuis kolofebi?! moaxlem
N
me-2 werili
D
4
bamde, sxva sasiyvarulo faTeraks ar gadaeyrebiT. am saqmes mxolod
gmiri Seefereba. Tqven siyvarulisa da SurisZiebis gamarjvebas gauwevT
samsaxurs. mere ra, rom Tqvens memuarebs, romelTa daweras Tavadac
vapireb (da erT mSvenier dRes SeiZleba gamoqveyndes kidec), kidev
erTi nacuRlutari Seemateba. es iqiT iyos da im sakiTxs mivubrundeT,
ris gamoc werils gwerT.
madam de volanJi Tavis qals aTxovebs: gafrTxilebT, saidumloa! es
ambavi guSin gamando. rogor ggoniaT, siZed vin unda? grafi Jerkuri!
vin warmoidgenda, rom misi naTesavi gavxdebodi. Tavzari dameca, aRvSf-
oTdi... kidev ver xvdebiT, ras vapireb? RmerTo Cemo, gons modiT, vikont!
nuTu oficris cols Ralats apatiebT? an gana me ufro metad ar unda
PY
vemdurode mag vaJbatons?1
Tavs imiT viwynareb, rom SurisZieba malamosaviT damedeba gulze.
Jerkuris axirebulma Sexedulebebma, colis SerTvasTan dakavSirebiT,
Cven bevrjer gagvaRiziana. sulelurad dauJinia, aucdenels avicdeno.
sasaciloa pirdapir. iciT, ra aqvs kidev aCemebuli? monastrul, Caketil
CO
aRzrdas sikeTe moaqvso. iciT, kidev ras ambobs? albaT, amaze ufro
gagecinebaT, qera qalebi ufro TavdaWerilni ariano. merwmuneT, miu-
xedavad im samocdaaTi aTasi livris rentisa, patara volanJs rom atanen,
Jerkuri mis SerTvas ver gabedavda, Savgvremani rom yofiliyo, an mon-
asterSi ar hqonoda aRzrda-ganaTleba miRebuli. vikont, modiT, davu-
mtkicoT Jerkurs, rom briyvi da regvenia. ueWvelia, amaSi erT mSvenier
'T
dRes Tavadac darwmundeba, magram mTavari isaa, rom mag vaJbatonis
ojaxuri cxovreba misi am rwmenis gacruebiT daiwyos. ras vicinebT,
meore dRes Tavmomwoned rom mohyveba trabaxs, arada, uTuod mohyveba.
am gogos Tqven gaanaTlebT, da marTlac uniaToni viqnebiT, Tu Jerkurs
sxvebiviT parizis ybaSi ar CavagdebT. icodeT, am axali romanis gmiri
N
mibnedili mzera aqvs, bevrs rom aRgiTqvamT. Tan nu daiviwyebT, rom gogonas
me gTavazobT. madloba miTxariT da damemorCileT.
am werils xval diliT miiRebT; moviTxov, xvalve, saRamos Svid saaTze
D
CemTan gaCndeT. rva saaTamde aravis miviReb, Cems meufe Sevaliesac ki.
am did saqmeSi is ar gamodgeba, Wkua Ralatobs.
xom xedavT, siyvaruli ar mabrmavebs. rva saaTze Tavisufali iqnebiT.
aTisTvis ki isev mewveviT. im turfa arsebasTan erTad vivaxSmebT. deda-
Svili CemTan vaxSmoben.
mSvidobiT, SuaRame gadasula; male TqvenTvis aRar mecleba.
parizi, 4 agvisto, 17**
1
es adgili rom ufro gasagebi gaxdes, unda vicodeT, rom grafma Jerkurma Tavis droze markiza
de mertei oficris colis gamo miatova. oficris colma ki vikont de valmoni gaswira. am
ormxrivma Ralatma markiza da vikonti daaaxlova. radgan es SemTxveva am werilebSi aRweril
ambebze adre moxda, Zveli mimowera mTlianad amoviReT.
5
me-3 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Cemo kargo, jerac veraferi Sevityve! guSin dedaCems vaxSmad stumrebi
hyavda. marTalia, maT cqeram gamitaca, metadre mamakacebisa, magram
mainc momwyinda. yvela makvirdeboda, kacebic da qalebic; mere erTman-
eTs eCurCulebodnen. vgrZnobdi, saubris Tema me viyavi. amis gamo uneb-
urad vwiTldebodi. SevamCnie, sxva qalebsac uyurebdnen, magram isini
ar gawiTlebulan, iqneb ferumarili faravda maT siwiTles? modi da nu
daimorcxveb, roca mamakaci ase jiqur mogCerebia.
yvelaze ufro is mawuxebda, rom SeuZlebeli iyo gamego, ras fiqrob-
dnen Cemze. or-samjer yuric movkari sityvas `lamazi~; garkveviT ki
PY
sityva `mouqneli~ gavigone. albaT, asecaa, radgan amis mTqmeli qalb-
atoni tyuils ar ityoda, is dedaCemis naTesavicaa da megobaric. Cem
mimarT keTilad ganewyo da im saRamos mxolod is gamomelaparaka.
xval masTan vaxSmad varT miwveulni.
vaxSmobis Semdeg, ici, kidev ra gavige? erTi kaci meores Cemze eubneb-
CO
oda: vacadoT daqaldes da mere, zamTarSi vnaxoTo. iqneb es kacia Cemi
mTxovneli? zamTramde kidev oTxi Tvea. simarTlis gageba minda!
ai, Jozefinac gamoCnda. eCqareba, magram iqneb movaswro da Cem saCoT-
iro saqcielze kidev erTi ambavi mogiyve. mgoni dedaCemis megobari
qali marTalia, ras verCi?!
vaxSmobis Semdeg banqos TamaSi daiwyes. me dedas mivujeqi. ver mivxvdi,
'T
ra damemarTa, Turme maSinve CamZinebia. xarxarma gamomaRviZa. ar vici,
Cemze icinodnen Tu ara, mgoni, ki. kidev kargi, dedam wasvlis neba mo-
mca, riTac Zalian gamaxara. Tormeti saaTi iyo.
mSvidobiT, Zvirfaso sofi, kvlavac giyvardes Seni sesili. damijere,
es maRali sazogadoeba arc Tu ise mosawoni yofila, rogorc gvegona.
N
me-4 werili
O
6
yofiliyo, albaT, romelime didi qalaqis wminda mfarvelad dagniSnav-
daT, Tqvens megobars ki _ ha-ha, erTi soflis wminda kacad. Cemi sityvebi,
albaT, gagaocebT kidec, magram erTi kviraa sul amgvar saubars vismen
da Tavadac mqadageblad viqeci. iciT, ra mizani maqvs? am wminda saqmes
daveuflo, amitom sakuTar Tavs unda vZlio da Tqveni azri ar gaviziaro.
nu ganmirisxdebiT da momismineT, Cemi gulis mesaidumlev. minda iseTi
gegma gagandoT, rogoric arasodes Camifiqrebia. Tqven ki ras mTavazobT!
Sevacdino patara, ucodveli gogo, romelsac jer cxovrebaSi araferi
unaxavs da araferi icis. is xom, albaT, winaaRmdegobasac ar gamiwevs.
mamakacis pirveli Sexeba Tavbrus daaxvevs, cnobismoyvareoba ufro
acdunebs, vidre siyvaruli da uneburad damnebdeba. am saqmes sxva mam-
PY
akacebi Cemze naklebad ar mouvlian; magram axla sul sxva ramisken
miviswrafvi. am saqmis warmateba saxelsac momixveWs da siamovnebasac
momaniWebs. es siyvaruli gvirgvins mimzadebs, oRond jer ver SeurCevia,
murtisa damadgas Tu dafnis... an iqneb orive erTad momiwnas gamarjve-
bis aRsaniSnavad?! ai, naxeT, Cemo mSveniero, Tu ufro metad ar damafa-
CO
soT da ar TqvaT _ ai, kaci, Cems mowonebas rom imsaxurebso.
xom gecnobaT prezidentis meuRle, madam de turveli, mogexsenebaT,
rogori RvTismoSiSi, qmris erTguli da mkacri Sexedulebebis mqonea.
ai, visze mimaqvs ieriSi. ai, vin aris Cemi Rirseuli mowinaaRmdege. ai,
mizani, riskenac viswrafvi!
da Tuki Cemsas ver aRvasruleb,
'T
kadniereba pativs mainc momixveWs.
magaliTisTvis es uniWo leqsic SeiZleba gamodges, raki am striqonebis
avtori didi poetia.1
gacnobebT, rom Tavad prezidenti2 romeliRac friad mniSvnelovani
sasamarTlo procesis gamo burgundiaSia (vecdebi, kidev ufro mniSvnel-
N
7
ukve oTxi dRea, rac ase Zlier gamitaca grZnobam. kargad mogexsenebaT
Cemi buneba: Tu survili Semi pyrobs, win veraferi gadameRobeba. Tqven
ar iciT, rogor axelebs Turme survils ganmartoeba. mxolod erTi
fiqri mitrialebs. mTeli dRe amaze vfiqrob, Rame ki sizmrad vxedav.
male unda daveuflo am qals, rom siyvarulma sasacilo ar gamxados.
aravin icis, ras Caiden, Tu survili gagimtyunda. hoi, tkbilo netarebav,
gevedrebi, momaniWe bedniereba, momeci mosveneba! bednierebi varT mamaka-
cebi, qalebs rom Tavis dacva kargad ar SeuZliaT, Torem yurmoWril
monebad gvaqcevdnen. axla ki madlieri var yvela advilad xelmisawvd-
omi qalisa da mzad var Tqven winaSe muxli moviyaro. swored aq vamTa-
vreb Cems metismetad grZel werils. mSvidobiT, Cemo yvelaze mSveniero
PY
megobaro. nu SemrisxavT.
***is sasaxlidan, 5 agvisto, 17**
me-5 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
CO
iciT, ras getyviT, vikont? Tqveni werili Tavxedobaa da sxva araferi.
gindaT, rom gamabrazoT? mag qalma goneba dagibnelaT da esaa. ganawyene-
bis Rirsic ki ar brZandebiT. sulgrZeloba da gulisxmiereba Tqvens
wyenas maviwyebs da mxolod Tqvens mosalodnel saSiSroebaze vfiqrob.
Wkuis darigeba ar giyvarT, magram raki aucilebelia, Sevecdebi.
es ra mogifiqrebiaT? madam de turvelis xelSi Cagdeba mogindaT?
'T
sasacilo axirebaa da meti araferi! kargad gicnobT, mxolod is saqme
gizidavT, risi Sesrulebac miuRwevlad migaCniaT. bolos da bolos,
ras warmoadgens es qalbatoni? geTanxmebiT, Cemo batono, swori nakvTebi
aqvs, magram eSxiani ar aris; tanadac TiTqos ara uSavs, magram moqniloba
aklia. ise icvams, gagecineba. mkerdi ar uCans, mudam yelsaxvevi ukeTia,
N
8
mozRvavebuli siamovneba, Tavdaviwyeba, siSmage _ es netareba maTTvis
ucxoa. gafrTxilebT, yvelaze bednier wuTebSic ki, roca mag qalbatons
egoneba, rom mTeli arsebiT Tqvenia, mainc Tavis qmars warmoidgens.
Tumca ufaqizes colqmruli urTierTobisasac ki sayvarel arsebasTan
sruli Serwyma arasodes xdeba. uaressac getyviT: Tqveni ukareba amasTan
erTad soflis qaliviT RvTismoSiSia. am Tvisebis gamo sicocxlis bo-
lomde bavSvad darCeba. iqneb gadalaxoT kidec es dabrkoleba, oRond
nurasdros irwmunebT, rom am dabrkolebis mospobas SeZlebT.
Tqven RvTisadmi siyvarulis metoqe gindaT gaxdeT, magram SiSs,
romelsac eSmaki darajobs, ver amoZirkvavT. roca Tqvens sayvarels
moexveviT da misi gulis Zgeras gaigonebT, es siyvarulisgan gamowveuli
PY
nu gegonebaT, amis mizezi SiSi iqneba. es qali rom adre gagecnoT, iqneb
Sveloda rame, magram axla raRa dros esaa... ocdaori wlisaa da ori
welia gaTxovili brZandeba. damijereT, vikont, Tu qals grZnobebi da-
xSuli aqvs, amisTana uJmurs Tavi unda gaaneboT.
e. i. yvelafris mizezi es momxiblavi qmnileba yofila, misi gulisTvis
CO
meurCebiT, Tavs imarxavT mamidaTqvenis akldamaSi, uars ambobT iseT
saucxoo sasiyvarulo Tavgadasavalze, didebas rom moganiWebdaT? bedi
hqonia Jerkurs; sul rogor unda gajoboT. amas imitom ki ar vambob,
TiTqos nawyeni viyo Tqvenze; Tumca am wuTebSi marTla vrwmundebi,
rom sulac ar xarT im saxelis Rirsi, rac moxveWili gaqvT. guli meubneba
undobloba gamogicxadoT. verafriT Seveguebi, Cemi mesaidumle madam
'T
de turvelis sayvareli brZandebodes.
cnobisTvis icodeT, rom patara volanJma erT kacs ukve daaxvia Tavbru.
ymawvili danseni misTvis Wkuas kargavs. im dRes erTad imReres. sesili
monasterSic yvelaze kargad galobda. axla Tu xSirad imRereben erTad,
mgoni, masTan xmis Sewyobaze gogona uars ar ityvis.
N
9
me-6 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
ar arsebobs amqveynad qali, borotad rom ar gamoiyenos miRweuli
Zalaufleba. Tqvenc ki, xSirad esoden mimtevebel megobrad rom mimaCn-
diT, aseve iqceviT; mourideblad utevT gamijnurebul kacs, an rogor
miZagebT madam de turvels, Cemi trfobis sagans!.. aseTi saqcielis gamo
mamakacs sakuTari sicocxliT vazRvevinebdi, qalisTvis ki vecdebodi
Cirqi momecxo da Tavi momeWra, aseT daundoblobas verafriT gavuZleb.
Cveni megobrobis xaTriT, gTxovT, avs nu ityviT am qalbatonze, manamde
mainc, sanam Cemi ar gaxdeba. SemargeT es qali! nuTu ar iciT, rom mxolod
netarebas SeuZlia dabrmavebuls Tvali auxilos?
PY
Tumca ras vambob, madam de turvels sulac ar sWirdeba Selamazeba.
uSualoa da amitomacaa ase mSvenieri, Tqven mas augad ixseniebT, Cacma-
daxurva ar exerxebao. mereda ra, morTva-mokazmva mis pirovnebas sulac
ar sWirdeba. tansacmeli ar uxdebao. madloba RmerTs, rom misi savse
da moqnili tanis danaxva Zalze Txel, sifrifana da ubralo tilos
CO
samosSic SemiZlia. mkerds mxolod marmaSi ufaravs.... marTalia, malulad
vumzer, magram Cemma maxvilma Tvalma mainc dalanda misi sxeulis mSveni-
eri nakvTebi... umetyvelo saxe aqvso, meubnebiT, an ki ram unda gauxados
metyveli, roca misi guli arafers auZgerebia. ara, ara, is sulac ara
hgavs Cveni sazogadoebis keklucebs, romelTa maxeSi mamakacebi xSirad
vebmeviT xolme. arc imaTsaviT manWva-grexa sCvevia, arc uazro naT-
'T
qvams pasuxobs yalbi RimiliT. Tumca lamazi kbilebi aqvs, magram mxolod
maSin icinis, roca sasacilos xedavs. Tu banqos TamaSobs, unda naxoT,
ra wrfeli guliT xarobs, ra gulubryviloba exateba xolme saxeze an
rogor cdilobs daexmaros uiRblo moTamaSes. mas wminda da gulisxmi-
eri gamoxedva aqvs. sul mcire Seqebasa Tu alersian sityvaze ciuri
N
10
`ara, ras brZanebT...~ am erTi sityviT, CemTvis yvelaferi naTeli gaxda.
im wuTidan mtanjveli mRelvarebis nacvlad CemSi sasiamovno imedma
daisadgura. es qali Cemi gaxdeba, uRirs qmars movtaceb. im RmerTsac ki
movtacebdi, ase rom eTayvaneba. oh, ra siamovnebaa, misi sindisis qenjnis
xan mizezi rom xar da xan damTrgunveli. sulac ar vapireb gulSi Cabude-
buli crurwmenebi movuspo! piriqiT, isini ufro Seuwyoben xels Cems
bednierebasa da gandidebas. dae, swamdes keTilzneobisa, magram me Semom-
wiros is; dae, SeaZrwunos codvam, magram aman ver Seakavos da mudam
SeSinebulma Cems mklavebSi SeZlos misi daZleva da daviwyeba; dae, _
amazec Tanaxma var _ miTxras gaRmerTebo! qalTa Soris mxolod is
iqneba am sityvis warmoTqmis Rirsi. me marTla gavxdebi is RmerTi,
PY
romelsac yvelas da yvelafers amjobinebs.
viyoT gulaxdilni. Cveni wamieri da gulgrili urTierTobani, rasac
bednierebas vuwodebT, mxolod siamovnebaa da sxva araferi. giTxraT
simarTle? megona, ukve damiWkna guli, radgan grZnobebs gadavyevi, sul
naadrev siberes vuCiodi. man damibruna Wabukuri ocnebebi. roca mis
CO
gverdiT var, bednierebisTvis sxva siaxlove aRar mWirdeba.
erTaderTi rac maSfoTebs, isaa, rom dro gadis da es Tavgadasavali
SeiZleba xelidan damisxltes; arada, meSinia, SemTxveviTobas mivando
Tavi. ver vbedav, gamoviyeno Cemi warmatebuli siTamame. WeSmaritad
bednieri maSin viqnebi, roca madam de turveli Tavad damnebdeba.
es arc ise ioli saqmea.
'T
darwmunebuli var, Cemi sifrTxile aRgafrTovanebT. sityva `siyvaru-
li~ jer masTan ar damcdenia, magram `ndoba~ da `TanagrZnoba~ ukve
vaxseneT. mindoda, rac SeiZleba naklebi mecrua da winaswar Sememzade-
bina qalbatoni im WorebisTvis, romlebic, didi albaTobiT, mis yuramde
miaRwevda. Tavad movuyevi raRac-raRacebi Cemi yvelaze gaxmaurebuli
N
deba es cdebi. ver xvdeba, rom, roca eqomageba, misive TqmiT, Cemgan
daRupul ubedur qalebs, sakuTar Tavsac winaswar dastiris.
es azri guSin momivida TavSi erT-erTi misi qadagebis dros. hoda,
D
11
me-7 werili
sofi karnes1 sesili volanJisgan
Tu arafers gwer Cemi gaTxovebis Sesaxeb, es imitom, rom rac pirvel
dRes Sevityve, es aris da es. vcdilob, amaze aRar vifiqro da adrindel-
iviT vicxovro. simRerasa da arfaze dakvras vswavlob. mgoni es orive
ufro metad Semiyvarda, rac maswavlebeli aRar myavs, ufro sworad,
ukeTesi SeviZine. es Sevalie danseni gaxlavT, xom gaxsovs, rom mogwere,
madam de merteisTan erTad vimRereT-meTqi. yoveldRe siamovnebiT modis
CvenTan da mTel dros simReras vandomebT. metismetad Tavaziania,
angeloziviT galobs, Tanac lamaz melodiebs Txzavs, teqstebsac Tavad
wers. afsus, rom malteli raindia! roca daojaxdeba, misi coli uTuod
PY
bednieri iqneba... iseTi Tbili da saTnoa, qaTinaurebi ar uyvars, magram
alersianad laparakobs. razec unda momces SeniSvna, musika iqneba es
Tu sxva ram, iseTi TanagrZnobiTa da xumrobiT meubneba, SeuZlebelia,
kmayofili ar darCe; iseTi yureba icis, TiTqos raRac sasiamovnos
geubnebao, amasTan, Zalian momxiblavia! magaliTad, guSin, romeliRac
CO
did koncertze iyo miwveuli, man ki CvenTan darCena arCia. aman Zalian
gamaxara, ici, ratom? roca danseni aq ar aris, aravin melaparakeba da
Zalian mowyenili var, Tu CvenTanaa, erTad vmReriT da vsaubrobT
xolme. saTqmeli ar eleva. CemTvis Sevalie danseni da madam mertei
yvelaze sasurveli adamianebi arian. mSvidobiT, Cemo kargo. davpirdi,
rom dReisTvis erT patara arias viswavli. Zalian rTuli akompanimenti
'T
aqvs. minda sityva Sevasrulo. sanam mova, vimecadineb.
***-is sasaxlidan, 7 agvisto, 17**
me-8 werili
madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan
N
1
borotad rom ar gamoviyenoT mkiTxvelis moTmineba, am yoveldRiuri mimoweridan bevri
werili amoviReT. vaqveynebT mxolod maT, yvelaze metad rom ikveTeba im wris cxovrebaSi,
sadac es ambebi xdeba. amave mizeziT amoRebulia sofi karnes yvela werili da aseve am ambis
sxva monawile gmirTa bevri sxva werilic (avt.)
12
miwiladeT, rom imedi maqvs, Tqveni asulic dasaviT Semiyvarebs. gTxovT,
Cemgan gadasceT es yovelive, sanam mas davumegobrdebi.
musie de turvelis Camosvlamde, albaT, sofelSi davCebi. didebul
madam de rozmondTan saubriT Seviqcev Tavs. asakis miuxedavad, is ma-
inc mSvenivrad gamoiyureba _ xalisiania, mexsiereba ar Ralatobs.
marTalia, oTxmocdaoTxi wlisaa, magram axalgazrduli goneba aqvs.
Cveni ganmartoeba gaaxalisa misma ZmisSvilma vikont de valmonma,
romelmac pativi dagvdo da ramdenime dRe Semogvwira. es pirovneba
sazogadoebaSi saxelgatexili iyo, amis gamo, marTali giTxraT, axlos
gacnobis survili ar mqonda, magram axla davrwmundi, rom sulac ar
aris aseTi. aq, sadac vikont de valmoni ganridebulia amqveyniur ama-
PY
oebas, Zalze ubralod da Wkvianurad msjelobs. yoveli Tavisi Secdo-
misa da codvis mizezad sakuTar Tavs miiCnevs. CemTan Zalian gulaxdilia,
me ki mkacr rCeva-darigebebs vaZlev. Tqven xom icnobT mas da, albaT,
dameTanxmebiT, rom Tu WeSmaritebas eziareba, did gamarjvebas miaRwevs.
Tumca, miuxedavad misi dapirebisa, eWvi ar mepareba, sakmarisia, parizSi
CO
erTi kvira dahyos, rom sityvas gatexs. aq gatarebuli dReebi ki garkveul
kvals mainc datovebs.
misi cxovrebis wesiT Tu vimsjelebT, Cemi azriT, sjobs, saerTod
araferi moimoqmedos. man icis, rom werils gwerT da mTxova, didi
pativiscemiT gadmomeca mokiTxva. mec mogikiTxavT, Cemo keTilo megob-
aro, da gTxovT, eWvi arasdros SegeparoT Cems Tqvendami gulwrfel
'T
damokidebulebaSi... da a.S.
***is sasaxlidan, 9 agvisto, 17**
me-9 werili
prezidentis meuRles, madam de turvels madam de volanJisgan
N
13
saqciels, magram Sevibralebdi da mSvidad davelodebodi im dros, roca,
sabednierod, monanieba kvlav daubrunebda patiosani kacis saxelsa da
Rirsebas. magram valmoni aseTi ar gaxlavT. misi saqcieli misi rwmenis
Sedegia; marjved aqvs gaTvlili yvela sisaZagle, rac ki adamianma
SeiZleba Caidinos ise, rom amisTvis mis saxels Cirqi ar moecxos. Tavisi
borotebisa da sisastikis gamo xifaTs rom ar gadaeyaros, msxverplad
qalebs irCevs. imas aRar CamovTvli, ramdeni Seacdina da gaaubedura.
Tqven mSvidad da ganmartoebiT cxovrobT. amitomac am samarcxvino
ambebs Tqvenamde ar mouRwevia. iseT raRacebs mogiyvebodiT, caxcaxi
agitandaT, magram ar minda Tqveni suliereba amiT davabinZuro. mwams
da mjera, rom valmoni TqvenTvis saxifaTo arasodes iqneba da misgan
PY
Tavdacva ar dagWirdebaT. minda icodeT, rom im qalTa Soris, romelTac
valmoni siyvaruls umtkicebda da warmatebasac aRwevda (Tu ver aRwevda),
aravinaa iseTi, romelsac bolos masTan urTierToba ar enanos. gamon-
aklisi mxolod markiza de merteia, romelic win aRudga da moToka
misi uzneoba. am qalbatonma Cems TvalSi (da ara marto CemSi) swored
CO
amitom daimsaxura pativiscema. amis gamo yvelam Seundo is ramdenime
daufiqrebeli nabiji, ramac axaldaqvrivebuls saxeli gautexa.1
asea Tu ise, Cemo Zvirfaso megobaro, Cemi asaki, gamocdileba, gansakuT-
rebiT ki Tqvendami megobroba nebas maZlevs gauwyoT, rom sazogadoebam
ukve SeamCnia valmonis aryofna. Tu gaigeben, rom erTxans Tavis mamid-
asa da TqvenTan erTad brZandeboda, Tqveni saxeli mis xelT iqneba,
'T
amaze didi ubedureba ki ra unda daatydes qals. girCevT, mamidamisi
daarwmunoT, valmons TavisTan nuRar datovebs. Tuki is Tavisas ar
daiSlis, maSin Tqven unda datovoT mandauroba. ise ki, valmons ra
unda mand? ra darCenia mag sofelSi? Tuki daakvirdebiT mis moqmedebas,
usaTuod mixvdebiT, rom mand imitom mokalaTda, raRac sisaZagle aqvs
N
1
madam de volanJis es mcdari azri imas mowmobs, rom sxva garewrebisgan gansxvavebiT, valmons
Tavis TanamzraxvelTa gacema ar sCveoda.
14
me-10 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
xom ar mebutebiT, vikont? cocxali xarT? an iqneb am siCumis mizezi is
aris, rom Tqveni arseboba madam de turvels miuZRveniT? am qalma Wabu-
kuri fantazia dagibrunaT. male imasac moaxerxebs, rom misi sasacilo
crurwmenebic gadmogedebaT. sad gaqra Tqveni SemarTeba, aki bedi mu-
dam gwyalobdaT? mSiSara monad iqeciT da SemTxveviTobasa da axirebas
miandeT Tavi. xom ar dagaviwydaT, rom siyvaruli wamaliviTaa, mxolod
bunebas unda miexmaros. xedavT Tqvenive iaraRiT gebrZviT, magram wa-
qceulis Cawixlva arasakadrisia. TviTon unda damnebdeso _ meubnebiT;
ho, ra Tqma unda, asec unda moxdes, isic iseve dagnebdebaT, rogorc sxva
PY
qalebi, oRond im gansxvavebiT, rom es umarilo da ugemuri wyaloba
iqneba. qali rom sabolood dagnebdeT, yvelaze utyuari gza, iciT, ra
aris? Setevaze unda gadaxvideT da ise daeufloT. sasaciloa, magram
kargad amtkicebs siyvarulis uazrobas! siyvaruls imitom vaxseneb, rom
Tqven Seyvarebuli xarT. sxvanairad saubari Tqveni Ralati gamomiva.
CO
giTxraT, ra seni gWirT? nuTu gjeraT, nazo mijnuro, rom Tqven mier
cdunebuli yvela qali ZaliT daimorCileT? rac unda damorCilebis
didi survili gvqondes, mizezi mainc gvWirdeba, arada imaze xelsayreli
mizezi ra aris, rom iseTi suraTi SevqmnaT, TiTqos vnebam dagvimorCila.
yvelaze metad uecari Seteva da saqmis swrafad dagvirgvineba momwons,
roca yvelaferi wesiT da rigiT xdeba, Tumca naCqarevad.
'T
samagierod, es xerxi Tavidan gvacilebs im saCoTiro viTarebas, ro-
melic Cvenive gamosasworebelia xolme. uecari Seteva gaupatiurebas
hgavs maSinac ki, roca Cvenive nebiT xdeba da Cvens or sanukvar vnebas
_ winaaRmdegobiT mopovebul didebasa da damarcxebiT moniWebul siamov-
nebas ufro aRvivebs. geTanxmebiT, rom adamianis es iSviaTi unari da
N
15
gaCenili! yvelaferi gulTan axlos miaqvs! damijereT, Tavbru damaxvia!
Cemdami siyvaruli srul bednierebas aniWebs, rac ufro da ufro gvaax-
lovebs erTmaneTTan!
swored im dRes gavaxare, roca gwerdiT, Tavis danebebas vapireb-
meTqi! vfiqrobdi, sasowarkveTamde rogor mimeyvana, roca misi mosvla
mauwyes. ar vici, marTla ase iyo Tu ubralod, mindoda ase yofiliyo,
es kia, Sevalie arasodes yofila esoden mimzidveli. Tumca mainc ugunebod
Sevxvdi, sacodavs imedi hqonda, sanam kari yvelasTvis gaiReboda, or
saaTs CemTan gaatarebda. me ki vuTxari, wasvlas vapireb-meTqi. kiTxvaze,
Tu sad mivdiodi jer ar vupasuxe, Semdeg, roca Camacivda, mkvaxed gan-
vumarte, iq, sadac Tqven ar iqnebiT-meTqi. misda sabednierod, gaogneb-
PY
isgan xma ver amoiRo. sityvac rom eTqva, Cemi dasaxuli gegma aRsrul-
deboda _ davSordebodiT. misi siCumiT gaocebulma, gavxede. geficebiT,
mxolod misi ukmayofilo gamoxedvis danaxva mindoda.
lamaz saxeze iseTi Rrma da nazi sevda exateboda, romliTac, dameTanxme-
biT, Znelia ar moixiblo. erTi da igive mizezi erTsa da imave Sedegs
CO
iZleva. meored gavwbildi. im wuTidan mxolod imas vcdilobdi, Wabuks
CemSi unaklo qali daenaxa. `saqmeze mivdivar, _ davutkbi, _ es saqme
Tqvenc gexebaT, magram nurafers mkiTxavT. Sin vivaxSmeb, mobrZandiT
da yvelafers gaigebT.~ maSinRa moego gons, magram sityva ar vaTqmevine
_ `Zalian meCqareba, damtoveT, saRamomde.~ is xelze meambora da wavida.
isic da Cemi Tavic rom damejildovebina, gadavwyvite misTvis Cemi
'T
patara saxli meCvenebina, romelzec araferi icoda. Cemi erTguli msa-
xuri qali _ viqtuari vixme, Tavis tkivili movimizeze da yvela Sinaur-
is dasanaxad dasawolad gavemarTe. Semdeg namdvil msaxurTan martod
darCenili, _ man laqias tansacmeli Caicva, _ moaxlesaviT gamovewyve.
viqtuarma etli daiqirava da Cemi baRis karTan moiyvana. male gzas
N
16
hoda, rogorc iqna, moaRwia Cemamde. gaocebam da siyvarulma is sabo-
lood moajadova. gons rom mosuliyo, WalaSi gaviseirneT. mere sax-
lisken wamoviyvane. iq jer or kacze gawyobili sufra daxvda, Semdeg
gaSlili sawoli. mere didebulad morTul buduarSi SevediT, sadac
grZnobac da gonebac erTad movimarjve, movexvie da mis muxlebTan
davemxe. `Cemo kargo, _ vuTxari, _ Sen rom gameocebine, imitom Segxvdi
cudad, mapatie. movindome erTi wuTiT mainc damefara Cemi siyvaruli.
am Secdomebs siyvaruliTve gamovisyidi.~ Tavad gansajeT, rac mohyveb-
oda am naz saubars. bednierma raindma xelSi amitaca da Cemi patiebac
imave divanze aRvniSneT, romelzec erTmaneTTan samudamod daSoreba
ase mxiarulad da usayvedurod aRvbeWdeT.
PY
raki erTad mTeli eqvsi saaTi unda gagvetarebina, gadavwyvite, es
dro netarebiT Semevso, amitom Sevecade misi sificxe Semenelebina da
sinaze sikekluciT Semecvala. mgoni, arasodes micdia vinmesTvis Tavi
ase momewonebina da arc arasodes vyofilvar sakuTari TaviT esoden
kmayofili. navaxSmevs rigrigobiT vicvlidi saxes, xan bavSviviT vcel-
CO
qobdi, xan gonivrulad viqceodi, xan giJmaJi, xan nazi, xan ki aRviraxsni-
lic viyavi. Tavs viqcevdi, TiTqos is haramxanis sulTani iyo, me ki misi
erT-erTi mxevali, nairgvari saxiT.
marTalia, is dausruleblad erTsa da imave qals ealerseboda, magram
es qali sul sxvadasxva sayvarels warmoadgenda.
inaTa. Cveni ganSorebis droc dadga. rac unda eTqva, rogorc ar unda
'T
moqceuliyo, mainc vatyobdi, rom wasvla iseve aucilebeli iyo misTvis,
rogorc arasasurveli. gareT gamovediT, gamomSvidobebisas am bednieri
dRis aRsaniSnavad gasaRebi aviRe da am sityvebiT mivawode: `es gasaRebi
mxolod Tqven gekuTvniT. taZris baton-patroni misi qurumi unda iyos.~
am fandiT movaxerxe is fiqrebi gamebaTilebina, am patara saxlis arse-
N
me-11 werili
madam de volanJs prezidentis meuRle madam de turvelisgan
Tqveni mkacri werili uTuod SemaSinebda, magram, sabednierod, mivxvdi
_ SiSs ki ar minergavT, cdilobT, xifaTs amaridoT. im muxanaTma musie
17
de valmonma, qalebs rom SiSis zars scems, rogorc Cans, am sasaxleSi
Semosvlamde dayara Tavisi momakvdinebeli iaraRi! sulac ar awyobs
gegmebs, arc im Tavaziani mamakacis STabeWdilebas tovebs, mtrebic rom
aRiareben. onavari bavSviviT iqceva. albaT, soflis haerma moaxdina es
saswauli. garwmunebT, miuxedavad imisa, rom mTeli dRe erTad varT da
TiTqos siamovnebs kidec es ambavi, siyvarulze sityva erTxelac ar
wamoscdenia, ris nebasac mamakacebi xSirad daufiqreblad aZleven xolme
TavianT Tavs. is sifrTxile, rac yovel qals marTebs, Tu is saxelis
gatexvas erideba, rom mis irgvliv myofma mamakacebma uRirsi araferi
hkadron, masTan sulac araa saWiro. valmonTan Tavs laRad vgrZnob,
magram am ganwyobas borotad rodi iyenebs. marTalia, qaTinaurebi uy-
PY
vars, magram ise Tavazianad ambobs, TviT mokrZalebac ki ar iucxovebs.
erTi sityviT, Zma rom myoloda, vinatrebdi misi msgavsi yofiliyo.
iqneb sxva ufro met Tavazianobas isurvebda misgan, magram me Zalian
madlieri var, rom sworad sjis da sxva qalebSi ar veSlebi.
diax, es valmoni friad gansxvavdeba im valmonisgan, romelsac Tqven
CO
mixatavT. is TviTonve aRiarebs sakuTar Secdomebs, romelTagan zogi
borotma enebma miaweres. iSviaTad Semxvedria mamakaci, romelic wesier
qals aseT pativs scemdes, aseTi xalisiT saubrobdes maTze, Tqven Tavad
aRniSneT, am sakiTxSi is ar cdebao. misi saqcieli madam de merteis
mimarT amis dasturia. is am qalze bevrs gvesaubreba, yovelTvis qebiT
ixsenebs da Tan iseTi wrfeli guliT, rom, sanam Tqvens werils miviRebdi,
'T
megona, maTi urTierToba megobroba ki ara, rogorc Tavad irwmuneboda,
siyvarulia-meTqi. axla Tavs damnaSaved vgrZnob aseTi Tamami gansjis-
Tvis, miT umetes, rom musie de valmoni yovelTvis cdilobs madam de
merteisadmi Tavisi grZnoba WeSmariti saxiT warmoadginos. unda vaRia-
ro, mis am gulwrfel saqciels eSmakobad miviCnevdi.
N
18
marTalia, Zalian grZeli axsna-ganmarteba gamomivida, magram, Tavs
movaled vTvli, vikont de valmonze sasikeTo gavlena movaxdino, rac,
vfiqrob, aucileblad gamoadgeba, roca Tqven winaSe warsdgeba. megob-
ruli rCeva-darigebebisTvis Tqveni Zalian madlieri var. swored es
megobroba STagagonebT im survils, Tqveni sesilis qorwilis dayov-
nebasTan dakavSirebiT rom mwerT. gulwrfel madlobas gixdiT yvela-
frisTvis. Tqvens gverdiT yofna yovelTvis msiamovnebs. ras ar
davTmobdi imisTvis, rom madmuazel de volanJis bedniereba gamego,
Tumca, sad iqneba iseTi bednieri, rogorc dedasTan, romelic sinazesa
da pativiscemas imsaxurebs. viziareb madmuazel de volanJis am orive
grZnobas, ase rom maaxloebs TqvenTan. pativi maqvs viyo... da a. S.
PY
***dan, 13 agvisto, 17**
me-12 werili
markiza de merteis sesili volanJisgan
CO
deda SeuZlod grZnobs Tavs. arsad gadis. ver vtoveb. amitom ar maqvs
pativi, operaSi gamogyveT. garwmunebT, warmodgenis naxvaze metad is
mawuxebs, rom TqvenTan yofnas ver vaxerxeb. merwmuneT, asea! iciT, rogor
miyvarxarT! Tu ar SewuxdebiT, Sevalie dansenis gadaeciT, rom im kre-
buls, romelzec melaparakeboda, Sin versad mivageni. Tu SeZlebs da
xval TviTon momawvdis, Zalze gamixardeba. Tu dRes Semoivlis, albaT,
'T
etyvian, rom Sin ar varT, radgan dedaCems aravis miReba ar surs. imedi
maqvs, xval ukeTesad igrZnobs Tavs.
pativi maqvs viyo... da a. S.
***dan, 13 agvisto, 17**
N
me-13 werili
sesili volanJs markiza de merteisgan
O
1
es is Sevaliea, romelzec madam de mertei valmons werda.
19
me-14 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
sofi, guSin werili ver mogwere. ar gegonos, rom verTobodi da SenTvis
ver movicale. damijere, dedaCemi gaxda avad da guSindelidan mis sawols
ar movSorebivar. saRamos, roca saqme moviTave, aRarafris Tavi aRar
mqonda. saswrafod davweqi, raTa damejerebina, rom dRe, romelic ase
grZeli arasodes momCvenebia, rogorc iqna, dasrulda. amis mizezi is
ar gegonos, rom deda ar miyvars. ver gamigia, ra memarTeba. madam de
merteisTan erTad operaSi unda wavsuliyavi; Sevalie dansenic iq unda
mosuliyo. kargad ici, rom es orive adamiani yvelaze metad momwons.
roca operis dawyebis dro movida, Cemda uneburad, guli SemekumSa,
PY
yvelaferi Semjavrda, ise avtirdi, Tavi ver Sevikave. kidev kargi, de-
daCemma ver daminaxa. vfiqrob, Sevalie dansenic Zalian Sewuxdeboda!
Tumca speqtakli da sazogadoeba gunebas gamoukeTebda. es ki sxva ambavia!
kidev kargi, deda dRes ukeTesad grZnobs Tavs. madam de mertei unda
gvestumros viRac axalgazrdasTan da Sevalie de dansenisTan erTad.
CO
madam de mertei yovelTvis igvianebs, didxans marto yofna ki Zalze
mosabezrebelia. jer TerTmeti saaTic ar aris. ise ki arfaze unda dav-
ukra, Tavis mowesrigebasac xom dro sWirdeba. minda Tma kargad mqondes
davarcxnili. deda perpetiu marTalia, _ keklucoba sazogadoebaSi gam-
osvlisTanave iwyebao. es ramdenime dRea iseTi lamazi minda viyo, ro-
gorc arasdros. mgoni, ise mainc ver gamoviyurebi, rogorc megona. Tanac
'T
loyebSeRebili qalebis gverdiT saerTod SeumCneveli var. magaliTad,
madam de merteis gverdiT aRaravis vaxsovar. mamakacebs Cemze lamazad
miaCniaT, magram sulac ar mwyins, imitom, rom Zalian vuyvarvar. ici,
kidev ras meubneba madam de mertei? Turme Sevalie dansenis uTqvams: _
Tqvenze lamaziao; ra keTilSobili qalia, es rom miTxra. mgoni, gaxar-
N
me-15 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
savalalo bedis anabara rom ar mtovebT, es Tqvens keTilSobilebaze
metyvelebs. aqaurma mosawyenma da erTferovanma cxovrebam Zalian dam-
Rala. Tqveni werili rom wavikiTxe, kerZod, im warmtaci dRis aRwera,
ramdenjerme vifiqre, rame saqme momemizezebina da TqvenTan gamovfre-
niliyavi, muxlebSi CagvardnodiT xvewniT, rom Tqveni SevaliesTvis
20
geRalataT, radgan, samarTali rom arsebobdes, is sulac ar imsaxurebs
aseT bednierebas. gamogitydebiT, rom misi mSurs. ra samudamo ganSor-
ebaze melaparakebiT? uars vambob im ficze, bodvis dros rom wamomcda.
Rirsic ar viqnebodiT im ficisa, Tu mas aRvasrulebdiT. oh, netav Seme-
Zlos, rom erT dRes, Tqvens mklavebSi momwyvdeulma, Sevalies bednie-
rebiT aRZruli javri amoviyaro; Zalian vbrazdebi imis gafiqrebaze,
rom es mamakaci yovelgvari tvinis Wyletis gareSe, xelis gaunZrevlad,
mxolod gulisTqmas ayolili CemTvis miuRwevel netarebas aRwevs. kaci
ar viyo, Tu es bedniereba ar movuSalo.
nuTu Tavs damcirebulad ar grZnobT? cdilobT moatyuoT, Tvali aux-
vioT, is ki Tqvenze bednieria. ggoniaT, Tqveni monaa? me piriqiT mgo-
PY
nia! mas mSvidad sZinavs, Tqven ki mis siamovnebaze fiqrSi Rames aTen-
ebT. misi mona ki amaze mets verafers moimoqmedebda.
megobaro, damijereT, roca Tqvens guls mravals unawilebT, Suris
natamalic ar miCndeba, radgan Tqveni sayvarlebi aleqsandre didis
memkvidreebs magoneben, romelTac Zala ar hyofniT iq imefon, sadac me
CO
erTi vmefobdi. magram marto erTs Tu miuZRvniT Tavs da is CemsaviT
bednieri iqneba, amas ver avitan, vera da vera! nurc geqnebaT amis imedi!
an me damibrundiT, an vinme sxva gaiCineT. raRac axirebis gamo nu uRala-
tebT im wminda megobrobas, erTmaneTs rom SevficeT. uamisodac sakmao
mizezi maqvs viwuwuno siyvarulze.
xom xedavT, TqvensaviT fiqri daviwye da Cems Secdomebs vaRiareb.
'T
Tuki Seyvarebuli is adamiania, visac sicocxle arafrad uRirs, radgan
sanukvari arseba mas aRar ekuTvnis, vinc mTel Tavis sicocxles siyvar-
uls swiravs, maSin is kaci me vyofilvar. magram amiT saqme win rom ver
midis? TiTqmis araferi maqvs saTqmeli, garda erTi SemTxvevisa, romel-
mac sakmaod Camafiqra. jerjerobiT ver gavarkvie, am SemTxvevam unda
N
SemaSinos Tu damaimedos.
xom icnobT Cems egers, intrigebis WeSmarit gmirs, komediis namdvil
msaxurs. albaT, xvdebiT, rom mas davavale moaxles gaumijnurdes da
O
21
me-16 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
rom icode, Cemo sofi, ra axali ambebi maqvs! SeiZleba sworad ar
viqcevi, magram viRacas xom unda gavando. mets veRar moviTmen. Sevalie
dansenize unda giTxraT... ver aRgiwer, ise var aRelvebuli. ar vici,
saidan daviwyo. xom gaxsovs, madam de merteisTan, masTan da dedaCemTan
is dauviwyari saRamo1 rom gavatare? mas Semdeg TqvenTvis aRaraferi
momiweria. es imitom, Cemo kargo, rom amaze laparaks aravisTan vapireb-
di. im saRamoze fiqri ki sul ufro meZaleboda. mas Semdeg danseni
iseTi sevdiani gaxda, rom misi Semyure vitanjebodi. roca mizezs veki-
Txebodi, ar mpasuxobda. arada, me xom vamCnevdi. guSin kidev ufro metad
PY
Camostiroda saxe. am ugunebobis miuxedavad, CemTan erTad imRera. mis
yovel Semoxedvaze, guli mekumSeboda. simReras rom movrCiT, aRar
daayovna, maSinve Caketa arfa Tavis budeSi, gasaRebi momawoda da mTxo-
va, saRamos, roca marto davrCebodi, erTxel kidev damekra. sulac ar
vapirebdi dakvras, magram ise Semexvewa, daveTanxme. am Txovnas Tavisi
CO
mizezi hqonda. marTlac, roca Cems oTaxSi Sevedi da moaxlec gareT
davigule, arfis asaRebad gavemarTe. simebSua dakecili werili SevamC-
nie, misgan iyo; o, rom icode, ras mwers! am werilis wakiTxvis Semdeg
iseTi gaxarebuli var, rom sxva veraferze vfiqrob. baraTi oTxjer
zedized gadavikiTxe, davizepire, mere ki sekreteris ujraSi saguldagu-
lod Cavkete. loginSi rom Cavweqi, gunebaSi imdenjer gavimeore, Zili
'T
gamikrTa. rogorc ki Tvals mivlulavdi, Tvalwin danseni damidgeboda
da imas meubneboda, rac werilSi ewera. SuaRame gadasuli iyo, roca
CameZina. gameRviZa Tu ara (is-is iyo inaTa) isev amoviRe werili, raTa
Tavisuflad xelaxla gadamekiTxa. mere waviRe, loginSi Sevweqi da ba-
raTs kocna davuwye, TiTqos... iqneb am werilis kocna arc mmarTebda,
N
22
rigebs, ise moviqcevi. maSin Cem Tavs aRar davemdurebi. iqneb mirCios
kidec, sul pawawina pasuxi gavugzavno, rom gunebaze movides! o, rom
icodeT, rogor vitanjebi. mSvidobiT, Cemo keTilo, momwere Seni azri.
***dan, 19 agvisto, 17**
me-17 werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ar vici, sixaruli mawerinebs amas Tu aucilebloba, oRond gevedrebiT
momisminoT, sanam gavbedav da guls gadagiSliT. vici, Tqveni Sewynareba
damWirdeba. mxolod Cemi grZnobebis gamarTleba rom mdomeboda, amas
arc moviTxovdi. arafers vapireb imis garda, rom Tqveni namoqmedari
PY
daganaxoT. ra giTxraT imaze meti, razec Cemma mzeram, saqcielma, SekrT-
omam Tu dumilma ar miganiSnaT? an ratom unda ganmirisxdeT, Tu siyvar-
uliT Tqvenve amanTeT? es grZnoba gamxelis Rirsia, radgan misi mizezi
Tqvenve brZandebiT. Tu is Cemi guliviT mwvelia, samagierod, Tqveni
guliviT wminda da wrfelia. gana danaSaulad unda CameTvalos, rom
CO
movixible Tqveni mSvenierebiT, niWiT, sinarnariT da im umwikvlobiT,
Tqvens Tvisebebs kidev ufro Zvirfass rom hxdis. ara da ara! Turme
SeiZleba, daumsaxureblad ubeduri iyo da es xvedri melis, Tu uars
ityviT siyvarulze. Tqven pirveli xarT, visac guli SevTavaze. uTqvenod,
ar vici, rogor agixsnaT, Tu bedniereba ara, simSvide mainc meqneboda.
gnaxeT da mosvenebac davkarge. bednierebis imedi ar maqvs. amis mere
'T
gikvirT, ratom var sevdiani da mizezs mekiTxebiT. zogjer isec megona,
rom Cemi ganwyoba gawuxebdaT. gTxovT, erTi sityva miTxariT da bed-
niers gamxdiT, magram sanam metyodeT, dafiqrdiT: Tqvens erT sityvas
aseve SeuZlia kidev ufro ubeduri gamxados. Cemi bedi Tqvens xelTaa!
_ an saukuno bednierebas momaniWebT an ubedurebas! vis mivando amis
N
me-18 werili
sofi karnes sesili volanJisgan
ra iyo, sofi, winaswar mkicxav im saqcielis gamo, rasac vapireb? isedac
Zalze vwuxvar, Sen kidev ufro maforiaqeb! mirCev, ar upasuxoo. SenTvis
advilia amis Tqma. simarTle Tu ginda, kargad ar ici, ra xdeba. aq ara
xar, rom yvelaferi Seni TvaliT naxo. darwmunebuli var, Cems adgilas
Senc ase moiqceodi. zogadad marTalia, rom werilze pasuxis gacema ar
aris saWiro. Cemi guSindeli weriliT gana ver mixvdi, rom sulac ar
vapirebdi pasuxis miweras? netav Cems dReSi vinme Tu yofila?
23
yvelaferTan erTad, iZulebuli var Tavad gadavwyvito es saqme. madam
de merteis imedi mqonda, guSin saRamos unda menaxa, magram ar mosula.
yvelaferi xels miSlis. swored madam de merteim gamacno Sevalie dan-
seni. TiTqmis sul misi TandaswrebiT vxvdebodi da vesaubrebodi. ar
gegonos, rom am qalbatons vemduri, magram yvelaze didi gasaWiris
dros mimatova. rom icode, ra sacodavi var!
warmogidgenia, guSin danseni isev im dros gamomecxada. Tavgza amebna,
Sexedvac ki ver gavbede. isic ver damelaparaka dedaCemis iq yofnis
gamo. vicodi, danseni nawyeni iyo, pasuxi rom ar mivwere. aRar vicodi,
rogor dameWira Tavi. wuTic ar gasula, mkiTxa: gnebavT, arfa movitanoo?
guli ise micemda, ho-meTqi, Zlivs vuTxari. roca mobrunda, ufro uxerxu-
PY
lad vigrZeni Tavi. erTi wamiT Tvali misken gameqca. is ar miyurebda.
iseTi saxe hqonda, ifiqrebdi, avad ariso. Zalze Sevwuxdi. man arfis
awyoba daiwyo, mere gadmomca: `o, madmuazel...~ mxolod es ori sityva
miTxra, magram ise, rom sul avirie. vai, im dakvras, me rom arfaze
davukari. deda SegvekiTxa, ar imRerebTo? man moibodiSa, SeuZlod varo.
CO
me ki ra meTqva, avdeqi da simRera daviwye. netav saerTod xma ar mqonoda.
gangeb im ariis simRera daviwye, romelic ar vicodi. darwmunebuli
viyavi, verc sxvas vimRerebdi ukeTesad da mixvdebodnen, rom Cems Tavs
raRac xdeboda. sabednierod, stumrebi gvewvivnen. rogorc ki etlis xma
gavigone, simRera Sevwyvite da vTxove, arfa waeRo. meSinoda, sul ar
wasuliyo, magram mobrunda.
'T
sanam stumari qali da dedaCemi saubrobdnen, mindoda misTvis kidev
erTxel Semevlo Tvali. mis mzeras wavawydi da Tvali veRar movwyvite.
cremli Camougorda; rom ar SememCnia, maSinve Sebrunda. uceb vigrZeni,
Tavs rom ver Sevikavebdi da mec avtirdebodi. oTaxidan gavedi da
maSinve qaRaldis naglejze fanqriT davwere: `nu xarT ase naRvliani,
N
rdi. erTi suli mqonda, stumari rodis wavidoda. kidev kargi, cota
xniT gvestumra! misi wasvlisTanave vTxove, sakravi isev moetana, arfaze
dakvra minda-meTqi. saxeze Sevatye, verafers mimixvda. dabrunebisas ki,
D
rom icode, ra kmayofili ieri hqonda! arfa Cem pirdapir dadga da ise
gaCerda, rom dedaCems ver daenaxa. mere xeli xelze momkida... magram
ise... sul erTi wamiT... ver aRgiwer, ra siamovnebis Jruantelma damiara,
Tumca xeli ukan waviRe. ase rom, araferi maqvs Cemi Tavis sasayveduro.
axla xom xedav, Cemo keTilo, rom ar SeiZleba, ar mivwero, raki
Sevpirdi. garda amisa, aRar vapireb kvlav mis datanjvas. amis gamo me
ufro vitanjebi. Cems saqciels rame cudi rom mosdevdes, ase ar moviqc-
eodi. ra saZraxisia, Tu werils mivwer, miT umetes, Tuki es nabiji
vinmes gaabednierebs?! ici, ra mawuxebs? wera maincdamainc ar mexerxeba,
Tumca mixvdeba, rom es Cemi brali araa; Tanac mjera, raki Cemgan iqneba,
mainc gauxardeba.
24
Cemo Zvirfaso, Tu vcdebi, pirdapir miTxari. ise ki mgonia, sworad
viqcevi. moaxlovda werilis daweris dro, arada, ver warmoidgen, guli
rogor micems. ho, werils uTuod davwer, radgan Sevpirdi. mSvidobiT.
***dan, 20 agvisto, 17**
me-19 werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
guSin iseTi daRonebuli iyaviT, musie, rom Zalian Sevwuxdi. amitom
Tavs ufleba miveci da SegpirdiT, rom Tqvens werilze gi pasuxebdiT.
dResac im azris var, rom sworad ar viqcevi, magram sityva sityvaa.
Cemma saqcielma Tqvendami keTilganwyobaSi unda dagarwmunoT. axla,
PY
roca yvelaferi giTxariT, nuRar mTxovT werilis moweras! mjera, aravis
etyviT am baraTis Sesaxeb. Tu vinme gaigebs, aucileblad gamkicxavs da
bevr usiamovnebas momitans. vimedovneb, rom Cemze cudi azri ar Segeqmn-
ebaT, Torem, merwmuneT, yvelaze metad es mewyineba. damijereT, mxolod
Tqven mimarT var aseTi moridebuli; kargi iqneba, Tu Cemdami Sewynarebas
CO
gamoiCenT da ise aRar daRondebiT, rogorc am bolo dros. sixaruli
miqreba xolme, roca sevdians gxedavT. xom xedavT, ra gulwrfelad
gelaparakebiT? marTalia, msurs, rom Cveni megobroba arasodes Sewydes,
magram, gemudarebiT, nuRar momwerT. pativiscemiT...
sesili volanJi
***dan, 20 agvisto, 17**
'T
me-20 werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
oh, ra eSmaki xarT, imis SiSiT melaqucebiT, rom ar dagcinoT, ara?
SegindobT amas, imden sisuleles mwerT, sxva gza ar aris, unda gapatioT.
N
25
msgavsad, TavianTi gulis dedoflebs fexTiT rom uwyobdnen sakuTar
brwyinvale gamarjvebaTa monapovars. sxvaTa Soris, Zalian mainteresebs,
ra unda mogweroT mag ukarebam am ambis Semdeg, an ra saburvelSi unda
gaaxvios Tavisi saTqmeli, roca yvela saburvels Camoixsnis. Tavad
gansajeT, metismetad Zvir safasurs xom ar viTxov. aqve gafrTxilebT _
naklebze ar dagTanxmdebiT. xolo manamde, Cemo Zvirfaso vikont, Seuri-
gdiT im ambavs, rom Cemi Sevalies erTguli vrCebi. is CemTan bedni-
eria, rac, miuxedavad Tqveni gulis tkenisa, Zalian momwons.
me rom uzneo viyo, vfiqrob, Cems Sevalies Cemi saxiT saxifaTo metoqe
gamouCndeboda. es bavSvi Wkuidan SemSlis. carieli vnebaa. an vcdebi, an
am gogonasgan sworedac rom yvelaze TvalSi mosaxvedri qali dadgeba.
PY
vamCnev, TandaTan rogori mixvedrili xdeba misi patara guli da am
sanaxaobiT vixiblebi. mas gagiJebiT uyvars Tavisi danseni, Tumca es
ambavi Tavadac ar icis. isic gamijnurebulia, magram jer isev Rlapia
da simorcxvis gamo ver gaubedavs gulisnadebi gauziaros. orive ki me
maRmerTebs. gansakuTrebiT gogonas surs, Tavisi saidumlo gamandos.
CO
es ramdenime dRea am mizeziT gansakuTrebiT daTrgunulia da did sa-
msaxurs gavuwevdi, Tu cotaoden biZgs mivcemdi, magram jer kidev bavSvia
da ar minda amis gamo saxeli gavitexo. danseni cota ufro garkveviT
melaparaka, magram mis mosmenas sulac ar vapireb, ase maqvs gadaw-
yvetili. rac Seexeba patara volanJs, xSirad cduneba mitans Cems mosw-
avled vaqcio, radgan Jerkurs minda amiT samsaxuri gavuwio, vaJbatoni
'T
oqtombramde korsikidan ver CamobrZandeba da dro samyofi maqvs. imedia,
am dros gamoviyenebT da pansionis umanko moswavlis nacvlad dasrule-
bul qals CavabarebT. ra Tavdajerebuli brZandeba, ase mSvidad rom
sZinavs im dros, roca misgan ganawyenebul qals jer Suri ar uZiebia.
patara volanJi axla aq rom iyos, ras aRar vuambobdi!
N
21-e werili
D
26
iseTi. es davaleba Zneli Sesasrulebeli ar iyo. guSin, naSuadRevs
pasuxic momitana. Turme am diliT erT ojaxs bargi-barxana gareT unda
gamouyaron imis gamo, rom begaras ver ixdida. winaswar gavarkvie,
iseTi gogo an qali xom ar hyavdaT, visi asaki an garegnoba Cems saqciels
saeWvos gaxdida. yvelaferi zustad davadgine Tu ara, vaxSmobisas gamo-
vacxade, xval sanadirod vapireb-meTqi wasvlas. aqve unda mivago sakad-
risi prezidentis meuRles. albaT, sindisis qenjnam Seawuxa im gankarg-
ulebis gamo, moTvalTvale rom daminiSna, Tan Zalac ar eyo cnobis-
moyvareoba daeZlia, Tumca is ki SeZlo Cems survils win gadaRobeboda
da miTxra, xval papanaqeba sicxe iqneba, avad gaxdebiT, nadirobidanac
xelcarieli dabrundebiT da amaod daiRlebiTo. saubrisas misma mzeram,
PY
misdauneburad ufro metyvelma, vidre undoda, mamcno, es rCeva Semesmina.
albaT, mixvdebiT, rom misi darigeba ar gaviTvaliswine, arad Cavagde
isic, rom Cemi urCobis gamo mTeli saRamo qalbatonis RvTaebriv saxes
ugunebobis Rrubeli ar moSorebia. erTi piroba SiSma Semi pyro, vaiTu,
brZaneba Secvalos da misma Tavazianobam gegmebi CamiSalos-meTqi. qalis
27
Tis qmna. lamis vifiqre, arc ise didi yofila im adamianTa damsaxureba,
visac CvenSi znekeTilebad miiCneven, rogorc STagvagoneben-meTqi. ise
ki, am sacodavi xalxis magivrad fulis gadaxda Rirda im siamovnebis
safasurad, romelic maT es-es aris momaniWes. mxolod aTi luidoriRa
mqonda da isic maT miveci. amas kvlav moyva samadlobeli sityvebi,
magram is adrindeli aRtaceba aRar igrZnoboda. namdvili, Zlieri emocia
im gardauvali gasaWiridan Tavdaxsnam aRZra, Semdeg ki Cveulebrivi
madloba gadamixades, romelic pativiscemasa da gaocebas gamoxatavda
metismetad uxvad dasaCuqrebis gamo.
amasobaSi, es ojaxi gamalebul locva-kurTxevas aRavlenda, im dramis
gmirs davemsgavse, piesis kvanZis gaxsnis bolos rom gamoCndeba xolme.
PY
isic ar dagaviwydeT, rom am xalxSi Cemi mTavari samizne mdevari iyo.
raki mizans mivaRwie, iqaurobas gavSordi da sasaxleSi davbrundi. yve-
laferi ise moxda, rogorc vivaraude, da sakuTar Tavs gamarjveba mi-
vuloce. es qali imsaxurebs Cems aseT garjas, romelic didad gamomadg-
eba, roca erT dRes mas sabuTad warvudgen da ufleba meqneba misi wyaloba
CO
ise gamoviyeno, rom sakuTar TavTan sasayveduro araferi mqondes.
ho, marTla, kinaRam damaviwyda meTqva: yvelaferi rom Cems sasargeb-
lod gamomeyenebina, am keTil xalxs vTxove RmerTs Sevedrebodnen Cemi
gegmebis warmatebiT aRsrulebas. sul male darwmundebiT, rom maTi
locva-kurTxeva wamomewia... es wuTia Sematyobines, vaxSami gaSliliao.
wera unda Sevwyvito da savaxSmod wavide, momdevno werils daagviandeba.
'T
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. Tqven gamo misi xilviT gamowveuli
sixarulis erTi wuTi makldeba.
***dan, 20 agvisto, 17**
22-e werili
N
28
gamo mTeli avladideba aRuweriaT. musie de valmoni maT daexmara,
vali daufara da amasTan, saarsebod sakmao Tanxac dautova. Cemi msaxuri
am keTilSobiluri saqcielis mowme gaxldaT. man isic Seityo im glexe-
bisgan, xan erTmaneTs rom elaparakebodnen da xan Cems msaxurs, rom
Turme viRac kacs, Cemi msaxuris azriT, musie de valmonis msaxurs, guSin
gamoukiTxavs, soflis mcxovrebTagan vis sWirdeboda yvelaze metad daxm-
areba. Tu es simarTlea, maSin misi saqcieli SemTxveviTi TanagrZnoba
ki ar gaxlavT, aramed garkveuli miswrafeba sikeTis qmnisadmi, rac
mxolod keTilSobilebs sCveviaT. Tumca SemTxveviTia es saqcieli Tu
dagegmili, mainc Rirseulia da qebas imsaxurebs. gadmocemiT, misma
namoqmedarmac ki cremli momgvara. samarTlianobis misagebad ufro
PY
metsac getyviT – roca am ambavze musie de valmons sityva Camovugde, es
ra madli CagideniaT-meTqi – razec Tavad krinti ar dauZravs – jer
iuara, mere ki gamotyda da iseT umniSvnelo ambad miiCnia, rom am
Tavmdablobam musie de valmonisadmi orjer meti pativiscemiT ganmawyo.
aba, miTxariT, Cemo Rirseulo megobaro, nuTu musie de valmoni gamo-
CO
usworebeli uzneo kacia? Tu marTla asea da SeuZlia keTilSobilurad
moiqces, maS, raRa rCeba wesier kacTa wilad? gana borotebs SeuZliaT,
keTil adamianebTan erTad eziaron madlis qmnis wminda sixaruls? gana,
RmerTi inebebs, rom patiosanma ojaxma aramzadis xelidan miiRos da-
xmareba, risTvisac mere gangebas unda umadlodes? gana, RmerTi miiRebs
umanko bageTagan uRirsis mimarT locva-kurTxevas? ara da ara! mirCevnia,
'T
davijero, rom mcdari azri, rac ar unda xangrZlivi iyos, samudamo mainc
ar aris. rogor virwmuno, rom vinc sikeTes akeTebs, sikeTis mteria? musie
de valmoni adamianTa saxifaTo kavSirebis kidev erTi magaliTia. sabolood
am azrze vdgavar, ase fiqri ufro msiamovnebs. Tu es erTi mxriv, gagiadvi-
lebT mis gamarTlebas, meore mxriv, kidev ufro Zvirfass gaxdis im faqiz
N
23-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
werilSi im adgilas SevCerdi, sasaxleSi davbrundi-meTqi. vagrZeleb
Txrobas: cota dro mqonda. haiharad movwesrigdi da sastumro oTaxSi
Sevedi. Cems turfa qalbatons qargva wamoewyo, soflis mRvdeli moxuc
mamidas gazeTs ukiTxavda. saqargavis gverdiT Camovjeqi. misi Tvalebi
adrindelze meti sinaziT, TiTqmis alersiT mimzerdnen imis dasturad,
29
rom msaxurs davaleba pirnaTlad Seesrulebina. marTlac Cemma sanuk-
varma mamxilebelma saidumlo didxans ver Seinaxa, arc ki moridebia
wminda mamisTvis sityva gaewyvetinebina _ mqadagebeliviT rom kiTxul-
obda gazeTs – da mauwya: `mec maqvs axali ambavi TqvenTvis~, da maSinve
dawvrilebiT moyva Cems Tavgadasavals. ambis mimtani marTlac qebas
imsaxurebs! albaT, warmoidgenT, ra Tavmdablobas gamoviCendi. magram
vis SeuZlia SeaCeros qali sayvareli adamianis xotbis Sesxmisas? gadav-
wyvite misTvis xeli ar SemeSala, gegonebodaT, romeliRac wmindans
adidebda. me ki arcTu uimedod mis anTebul mzeras vakvirdebodi, ufro
Tavisufal moqmedebas, gansakuTrebiT ki xmas, sagrZnoblad rom Sescvlo-
da da mis aforiaqebul ganwyobas amJRavnebda. laparaki dasrulebuli
PY
ar hqonda, rom mamidaCemma miTxra: `modiT CemTan, Cemo Zmiswulo, unda
gadagexvioT da gakocoT.~ maSinve vigrZeni, rom wminda mqadagebeli
Cems mklavebs ver gadaurCeboda. marTalia, gasxltoma moindoma, magram
ver moaxerxa _ kinaRam waiqca. rac metad vakvirdebi am qals, miT metad
vixiblebi. is saswrafod miubrunda Tavis saqargavs, magram Tvali movka-
CO
ri, rogor ukankalebda xelebi da qargvas ver axerxebda.
naSuadRevs qalebma im RatakTa ojaxis monaxuleba moisurves, me rom
ase keTilSobilurad davexmare. mec gavyevi. Tavs aRar SegawyenT am
meore suraTis, kvlav madlierebisa da qeba-didebis aRweriT. Tumca
sasiamovno mogonebebiT aZgerebuli guli kvlav sasaxlisken meweoda.
gzaSi Cemi turfa qalbatoni xmas ar iRebda, aseTi Cafiqrebuli arasodes
'T
menaxa. mec vdumdi. vfiqrobdi, am ambebiT rogor mesargebla. mxolod
madam de rozmondi laparakobda. Cven xandaxan Zunwad Tu vupasuxebdiT
da, mgoni, Tavic movabezreT mamidaCems. mec es mindoda. etlidan gadmos-
vlisTanave Tavisi oTaxisken gaeSura. mkrTalad ganaTebul sastumro
oTaxSi Cven erTmaneTis pirispir davrCiT. siyvarulis gaubedav grZnobas
N
30
msaxuri viyavi, romelsac veTayvanebi (aq is Seecada, CemTvis saubari
Seewyvetinebina, magram ar davacade). axlac es saidumlo Cemi ususurobiT
wamomcda. Tavs aRvuTqvi, rom TqvenTvis araferi meTqva, CemTvis bednier-
eba iyo Tqveni mSvenierebis, Tqveni saTnoebisTvis Tayvani meca ise,
rom Tqven araferi gcodnodaT. magram ver vicrueb, roca Cem win saTnoe-
bis aseTi magaliTia. ar minda sakuTari Tavi saTakilo TvalTmaqcobi-
sTvis gavkicxo. nu CaTvliT Tavs Seuracxyofilad imis gamo, rom gavbede
da imedi Cavisaxe. vici, ubeduri viqnebi, magram es tanjvac Zvirfasi
iqneba CemTvis, radgan Cems usazRvro siyvaruls daamtkicebs. mxolod
Tqvens fexTiT, mxolod Tqveni gulis winaSe vamxel Cems wamebas. es
Zalas momcems axali satanjvelisTvis, iq vpoveb TanagrZnobas da nugeSs,
PY
Tuki SemibralebT. o, rom icodeT, rogor geTayvanebodiT! momismineT,
SemicodeT, mixseniT satanjvelisgan!~ – am sityvebiT mis fexTiT davemxe
da xelebi CavWide. uceb xelebi gaiTavisufla, Tvalebze aifara da saso-
warkveTilma wamoiyvira: ,,o, ra ubeduri var!~ mere cremlad daiRvara.
sabednierod, ise ganvewyve, rom mec avtirdi. xelebi kvlav davuWire da
CO
cremliT davuname. kidev kargi, ase moviqeci, Torem, rom ara es xerxi,
gancdebma ise moicva, Cemsas ver SeamCnevda. axla ki SemeZlo davmtkba-
riyavi misi mSvenieri saxiT, cremlebs rom ufro sandomiani gaexada.
Tavi ise mixurda, grZnobebi ise momeZala, rom lamis cdunebas avyevi.
oo, Cvenze ramdenad Zlieria garemoebaTa Zala, roca yvela Cemi zraxva
da Canafiqri, xangrZlivi brZoliT mopovebuli siameni da mZime dama-
'T
rcxebis wvrilmanebi, naadrevi warmatebis gamo kinaRam safrTxeSi Cav-
agde. Wabukuri vnebiT Sepyrobil madam de turvelis mZlevels am mcdel-
obis nayofad xelSi SemrCeboda mxolod is ubadruki upiratesoba, rom
kidev erT qals daveufle. aucileblad unda damnebdes, magram brZoliT,
gamarjvebisTvis Zala ar unda eyos. dae, sakuTari umweoba igrZnos da,
N
31
raki davrwmundi, rom erT dReSi uamravi saqme movagvare, Cemi oTaxisk-
en gaveSure da am werilis wera daviwye. imedi mqonda, madam de turvels
vaxSmad Sevxvdebodi, magram Segvatyobina, rom Tavs SeuZlod grZnobda
da Cawoliliyo. madam de rozmonds misi naxva undoda, magram am mzakva-
rma avadmyofma Tavis tkivili moimizeza da aravis stumroba ar indoma.
albaT, mixvdebiT, rom vaxSmobis Semdeg sufridan male wamovdeqi. Tavis
tkivili movimizeze da Cemi oTaxisken gavwie. grZeli werili gavaSan-
Sale, sadac mis sisastikes vuCiodi da im imediT davweqi, rom werils
diliT gadavcemdi. Rame cudad meZina, albaT, mixvdiT kidec werilis
bolos dasmuli TariRiT. adrianad avdeqi, dawerili gadavikiTxe. Turme
werisas ar davkvirvebivar da ufro meti mgznebareba gamomixatavs, vidre
PY
siyvaruli, meti wyena, vidre sevda. aucileblad gavasworeb, roca ufro
mSvid ganwyobaze viqnebi.
amasobaSi inaTa kidec. imedia, dilis sigrile Zils momgvris. axla
isev davwvebi. rogori monusxulic unda viyo am qalbatonisgan, gpird-
ebiT, rom Tqvenze fiqrisTvis mainc movicli.
24-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo lamazo megobaro.
***dan, 21 agvisto, 17** dilis 4 saaTi
unazes grZnobas? risi geSiniaT? albaT, imis Tqmis, Tqveni guli ase
cudad rom mcnobia, siyvarulisTvis ar Zgers. marto Cems guls, ga-
uTaveblad cils rom swamebT, SeuZlia misi gancda, Tqvensas ki Sebra-
D
lebac ar unda; ase rom ar iyos, erT tkbil sityvas mainc gaimetebdiT
im ubeduris mimarT, romelmac tanjuli guli gadagiSalaT. ar daemal-
ebodiT imis mzeras, visac Tqveni xilvis meti araferi axarebs. Tqveni
SeuZlod yofnis gamo mis SeSfoTebas ase abuCad ar aigdebdiT, Tqvens
naxvas ar dauSlidiT. Tu es Rame Tqven TormetsaaTiani dasvenebisTvis
gamoiyeneT, misTvis tanjvis maradiul Ramed iqca.
miTxariT, riTi davimsaxure aseTi autaneli sisastike? ar meSinia
amis gansja Tqvenve mogandoT. ra Cavidine aseTi? is, rom davemorCile
im unebur grZnobas, Tqvenma silamazem rom STamagona, xolo saTnoebam
gamiZliera? Tqvendami yovelTvis pativiscemiT viyavi ganmsWvaluli
da Tu is gulubryvilod gagimxileT, mxolod imitom, rom mTeli arsebiT
32
gendobiT. ara, amas ver davijereb, Tqveni saqcieli ar iqneba marTebuli.
Cemi guli ver Seegueba Tqvens Tundac erT nakls, ukan mimaqvs Cemi
sityvebi. marTalia, davwere isini, radgan weris dros siTamame memateba,
magram ase ar vfiqrob. nu damiSliT Tqveni unakloba viwamo, es erTa-
derTi sixaruliRa damrCa. daamtkiceT, rom marTlac aseTi xarT da nu
momaklebT gulisxmierebas.
Tqven ubedurebs exmarebodiT, magram CemsaviT romel ubedurs sWirdeba
daxmareba? Tqveni mizeziT gaSmagebuls am mdgomareobaSi nu damtovebT.
damibruneT goniereba, radgan is Tqven wamarTviT. gamomasworeT, gan-
manaTleT da amiT daasruleT Tqveni keTili saqmeni.
ara, ar mogatyuebT, Tqven ver daTrgunavT Cems siyvaruls! magram
PY
imas ki mimaxvedrebT, rogor vmarTo igi. Tqven iqnebiT Cemi saqcielis
warmmarTveli da winamZRoli. maswavleT, ra vTqva da ra ara, rom im
saSineli ubedurebisgan mixsnaT, rasac TqvenTvis arasasurvel adamianad
qceva hqvia. gamifanteT SiSi, romelic sasowarkveTas miqadis. miTxariT,
rom SemindeT, rom gebralebiT; iyaviT Semwynarebeli, Tumca, vici, me
CO
rom visurvebdi iseTi arasodes iqnebiT. Tqvengan mxolod yvelaze auci-
lebels viTxov, nuTu amaze uars metyviT?
mSvidobiT, madam, mowyale TvaliT gadmoxedeT Cems grZnobebs, rom-
lebic Tqvendami pativiscemas iotisodenadac verafers daaklebs.
***dan, 20 agvisto, 17**
25-e werili
'T
markiza de merteis vikont de valmonisgan
axla guSindelze gwerT: 11 saaTze madam de rozmondTan gavCndi. misi
surviliT, orive viTomda avadmyofs vewvieT. isev loginSi dagvxvda.
Tvalebi amoSavebuli hqonda. albaT, Rame CemsaviT TeTrad gaaTena.
N
33
Camexeda. mokrZalebisa miuxedavad, rogorc yvela qals, masac mosdgams
patar-patara eSmakobani. dro vixelTe da vkiTxe, xom ar inebebT miTx-
raT, ra bedi melis-meTqi. gaocebuli davrCi, roca misi pasuxi gavigone:
diax, musie, werili mogwereT. erTi suli mqonda, werils rodis Cavig-
debdi xelSi. ar vici ra mizeziT, xriki iyo, uniaToba Tu morcxvoba, is
mxolod saRamos momca, sanam Tavisi oTaxisken gaeSureboda. ase rom,
gigzavniT mis werilsac da sakuTarsac. waikiTxeT da Tavad gansajeT:
ra gaugonari TvalTmaqcobiT amtkicebs, rom Cemdami grZnoba ar gaaCnia.
me piriqiT vfiqrob, eWvic ar mepareba, rom mas vuyvarvar. momavalSi,
Tu movatyueb, aRSfoTdeba, arada, pirvelma TviTon ar icrua?! Cemo
lamazo megobaro, mxolod yvelaze metad gaqeqil kacs SeuZlia marTali
PY
gulis qals gautoldes. mainc movale var, movaCveno, TiTqos es sisulele
davujere da sasowarkveTam Semi pyro, radgan mas mkacri qalis rolis
TamaSi surs. gana yvela am xrikisTvis sazRauris Rirsi araa? Tumca,
moTmineba mmarTebs... jerjerobiT ki mSvidobiT. kidev bevri maqvs dasa-
weri. am gulqva qalis werili ukan gamomigzavneT. SeiZleba man Semdgo-
CO
mSi meti fasi daados zogierT ambavs, amitom Tadarigi unda daviWiro.
patara volanJze arafers gwerT. amaze Sexvedrisas vilaparakoT.
***is sasaxlidan, 22 agvisto, 17**
26-e werili
vikont de valmonis prezidentis meuRle madam de turvelisgan
'T
guSin saRamos Cadenili Cemi suleluri saqcielis asaxsnelad iZulebu-
li var, mogweroT, musie, Torem darwmunebuli brZandebodeT, Cemgan
werils ver miiRebdiT. vaRiareb, cremli ver Sevikave, SeiZleba is ram-
denime sityvac wamomcda, ase daJinebiT rom maxsenebT; araferi gamogpar-
viaT, arc Cemi naTqvami, arc cremlebi, Cans, yvelaferi unda agixsnaT.
N
34
megona _ da swored esaa Cemi erTaderTi Secdoma _ daafasebdiT wesier
da patiosan qals, vinc TqvenSic aseTive kacs xedavda, qals, vinc dagicvaT,
Tumca Tqveni danaSaulebrivi survilebiT SeuracxyofdiT. Tqven me ar
micnobT, Torem Tavs uflebas ar miscemdiT Cemze es mcdari azri Segeq-
mnaT. diax, marTalia, ar unda momesmina Tqveni sityvebi, magram es imas
ar niSnavda, gagebedaT da es werili mogeweraT, romelic arc unda
wamekiTxa. amis Semdeg kadnierdebiT da mTxovT, _ STamagoneT, rogor
moviqce da ra vTqvao! keTili, maS, icodeT, dumili da daviwyeba gmar-
TebT! es Cemi erTaderTi rCevaa, romelic unda gaiziaroT. mxolod
amis Semdeg iqnebiT Cemgan Sendobis, Sewynarebisa da madlierebis Rir-
sic... magram ara... me arafers movTxov im adamians, romelmac pativi ar
PY
sca Cems Rirsebas, ar vendobi imas, vinc safrTxeSi Camagdo. Tqven maiZu-
lebT, meSinodes Tqveni, mZuldeT kidec, rac sulac ar msurs. me mindoda
Tqveni saxiT Cemi megobris Rirseuli ZmisSvili gamecno. misdami megob-
roba mavalebda, xma amemaRlebina Tqvens dasacavad sazogadoebrivi
azris winaaRmdeg, damnaSaved rom gTvlidaT. yvelafers xazi gadausviT.
CO
Cans, arafris gamosworebas ar apirebT.
isRa damrCenia, giTxraT, musie, Tqveni grZnobebi Seuracxmyofs, maTi
aRiareba diaxac, Cems Rirsebas laxavs. ar vapireb Tqveni siyvaruli
gaviziaro. Tu am sakiTxze krints kidev daZravT, verasdros mnaxavT.
ufleba maqvs, ara marto imedi mqondes, aramed es moviTxovo kidec
Tqvengan. am werils Tqvens werilsac davurTav, vimedovneb, rom Cemsas
'T
damibrunebT, radgan namdvilad mZime asatani iqneba CemTvis, Tu es ambavi,
rac saerTod ar unda momxdariyo, kvals datovebs. pativi maqvs... da a.S.
***dan, 21 agvisto, 17**
27-e werili
N
mimZims, magram Tqven xom Cemi megobari xarT? mjera, rom asea. Tqveni
rCeva Zalian mWirdeba. Zalze Sewuxebuli var, ase mgonia, Cems gasaWirs
yvela xvdeba, gansakuTrebiT maSin, roca is aqaa. Semomxedavs Tu ara,
D
35
kidec werilis gamo. miTxra, sxvagvarad ver moviqceodio. mjera misi.
gadavwyvite, rom ar mepasuxa, magram Tavi ver Sevikave. merwmuneT, mxo-
lod erTxel mivwere, isic imitom, rom meti aRar moewera. is ki mainc
mwers da mwers. rasakvirvelia, me ar vpasuxob. es Zalian swyins, rasac
ganvicdi. ar vici, ra vqna. oh, ra sacodavi var!
miTxariT, madam, gana Zalian cudad moviqcevi, Tu dansenis xandaxan
vupasuxeb? iqamde mainc, sanam TviTon ar gadawyvets, rom aRar unda
momweros da yvelaferi Zveleburad darCes. Tu danseni Tavisas ar moiS-
lis, ar vici, ra momiva. vici, Tu pasuxs davugvianeb, orive davitanjebiT.
gamogigzavniT mis werils an mis asls da Tavad gansajeT. darwmunde-
biT, cudi ganzraxva ar aqvs. Tu mainc mirCevT, pasuxi ar mivwero, gpir-
PY
debiT, Tavs Sevikaveb. mjera, dameTanxmebiT, rom amaSi cudi araferia.
raki sityvam moitana, neba momeciT, kidev erTi kiTxva dagisvaT: damar-
wmunes, rom Tu vinmes Seviyvareb, karg saqcielad ar CameTvleba. gana
sworia? Sevalie danseni mimtkicebs, amaSi cudi araferiao, TiTqmis
yvelas uyvars erTmaneTio. Tu es marTla asea, maSin Tavi marto me
CO
ratom unda Sevikavo? ver gamigia, iqneb es saqcieli qaliSvilisTvisaa
miuRebeli? amas imitom geubnebiT, erTxel Tavad movismine, dedaCemi
rom ambobda, madmuazel d...-s uyvars musie m...-o, hoda, sulac ar moixseni-
ebda maT cudad, magram darwmunebuli var gabrazdeba, Tu Cemi da dansenis
megobrobas ieWvebs. isev bavSvi vgonivar da arafers meubneba. roca
monastridan gamovyavdi, vicodi, gaTxovebas mi pirebda. magram axla,
'T
mgoni, amaze sulac ar fiqrobs. amas imitom ki ar geubnebiT, rom es
yvelaferi Zalian maRelvebs, garwmunebT, ara, magram, rogorc axlo
megobars, deda Tu gagimxelT visze maTxovebs, imedi maqvs, gamagebinebT.
werili grZeli gamomivida, magram radgan amis ufleba momeciT, Tqveni
nebarTviT visargeble da yvelaferi gagandeT. imedi maqvs, damexmarebiT.
N
pativiscemiT da a.S.
parizi, 23 agvisto, 17**
O
28-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
rao, madmuazel, isev uarobT werilis gamogzavnas? vera da ver movalbe
D
Tqveni guli? dRe dRes mihyveba da Tan miaqvs is imedi, Tqvenve rom
STamagoneT. TiTqos aRiarebT Cvens megobrobas, magram es ra megobrobaa,
Tu Cemi tanjvis gaziarebis Zala ar SegwevT, Tu isevMmSvidi da gulgrili
iqnebiT, roca me cecxli mwvavs da ver Camiqria. Tu es ara marto Cemdami
ndobas, sibralulsac ar STagagonebT? Tqveni megobari itanjeba da mis
saSvelad arafers akeTebT? erT sityvas gTxovT, sxvas arafers, Tqven
ki amazec uarze xarT. Turme es susti grZnoba unda vikmaro, raSic
darwmunebisac ki geSiniaT.
guSin meubnebodiT, umaduroba ar mCveviao. merwmuneT, Tu siyvaruls
megobrobiT upasuxebT, es imas niSnavs, rom umadurobis ki ar geSiniaT,
aramed frTxilobT, aseTad ar gamoCndeT.
36
amitom im grZnobaze, romlis mosmenac ar gsiamovnebT da TqvenTvis
ucxoa, aRar dagelaparakebiT. vecdebi, gulSi Cavimarxo siyvaruli da
Tavs vZlio. vici, gamiWirdeba, mTeli Zal-Rone unda movikribo, yvela-
nair xerxs mivmarTo. amaTgan erTi gansakuTrebiT matkens guls, radgan
yoveldRe Cems Tavs unda STavagono, rom ugulo xarT. imasac vecdebi,
iSviaTad ginaxuloT, axla amis gamamarTlebel mizezs veZeb.
meti ra gzaa, TqvenTan yoveldRe siaruls unda SeveSva. es sinanuli
marad gamyveba. Cemi ufaqizesi siyvarulis sazRaurad samudamo mwuxar-
ebas miviReb. amis mizezi Tqven iqnebiT, radgan ase isurveT. guli me-
ubneba, aRar mewveva bedniereba, romelsac vkargav; mxolod Tqven xarT
CemTvis Seqmnili. ra sixaruliT davdebdi fics, rom marto TqvenTvis
PY
mecocxla, magram es rom ar gindaT? Tqveni dumili imis mauwyebelia,
rom guli CemTvis ar giZgerT; rom gulgrili xarT da amas sastiki
xerxiT mamcnobT. mSvidobiT, madmuazel, pasuxis imedi aRarc maqvs. rom
gyvarebodiT, pasuxs wamiT ar daayovnebdiT, sixaruliT momwerdiT; rom
gebralebodeT, xaTrs mainc gamiwevdiT, magram Tqveni guli arc mowya-
29-e werili
CO
lea, arc mosiyvarule da arc megobroba icis.
parizi, 23 agvisto, 17**
37
mikvirs, sakuTar dedaze metad es qali zrunavs Cemze. bednieri var,
rom gavicani!
swored man sTxova dedaCems nebarTva da zeg operaSi wamiyvans. iq
erT loJaSi martoni viqnebiT, salaparako dro gveqneba da arc imis
SegveSindeba, rom vinme mogvismens. saubari ar mirCevnia operas?! Cems
gaTxovebazec vilaparakebT, radgan misi TqmiT, marTlac mi pireben ga-
Txovebas; amaze meti veraferi Sevityve. marTla, nuTu gasakviri ar
aris, rom dedaCemi arafers meubneba?
mSvidobiT, Cemo sofi, wavedi, Sevalie dansens werili unda mivwero.
rom icode, ra bednieri var!
***dan, 24 agvisto, 17**
PY
30-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
rogorc iqna, gadavwyvite, musie, momewera, raTa dagarwmunoT Tqvendami
megobrobasa da siyvarulSi, radganac uamisod Tavs ubedurad TvliT.
CO
meubnebiT, ugulo xaro, _ garwmunebT, cdebiT da mjera, axla mainc
aRar SegeparebaT eWvi. Tu imis gamo itanjebodiT, rom werils ar gwe-
rdiT, nu ggoniaT, rom mec ar vwuxdi. icodeT, cuds arafers Cavidendi
da, albaT, siyvarulSic ar gamogitydebodiT, TavSekaveba rom SemZleb-
oda, magram Tqveni sevda Zalian mTrgunavda. vimedovneb, dReidan naRvels
gadaiyriT da oriveni bednierebi viqnebiT.
'T
imedi maqvs, am saRamos moxvalT da gamaxarebT, iqneb, adrec moaxerxoT
mosvla. Tumca arc ise adre, me rom minda. dedaCemi vaxSmad Sin iqneba.
vfiqrob, guSindeliviT ar iCqarebT im vaxSamze wasvlas. albaT, Zalian
kargi dro gaatareT, Tqven xom adre waxvediT. Tumca kmara amaze lapara-
ki. axla xom iciT, rom miyvarxarT, da imedi maqvs, SeZlebisdagvarad,
N
31-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ra Tqma unda, bednieri viqnebi, radgan giyvarvarT! arc Tqvens bednier-
ebas eqneba dasasruli, Tuki imden xans iarsebebs, ramdensac Tqvengan
moniWebuli siyvaruli. aba, rogor! giyvarvarT da aRar SiSobT am siy-
varulSi damarwmunoT! rac ufro xSirad vambob amas, miT ufro bednieri
varo! rogorc ki Tqveni xeliT dawerili sityvebis es Taiguli wavikiTxe:
me Tqven miyvarxarTo, TiTqos Tqvens naz bageTagan movismine es aRsar-
38
eba, TiTqos vxedavdi, rogor mimzerdnen Tqveni lamazi Tvalebi, nazma
grZnobam kidev ufro rom gaalamaza; TqvenTvis vicocxlebo, meficebiT,
miiReT Cemi ficic, rom Tavs vanacvaleb Tqvens bednierebas! garwmunebT,
am ficis erTguli viqnebi bolomde!
oh, ra bednieri iyo guSindeli dRe! ratom yoveldRe ar aqvs madam de
merteis dedaTqvenisTvis saTqmeli saidumlo? ratom Seereva xolme
lamaz mogonebas usiamovno fiqri momaval dabrkolebebze? ratom ar
SemiZlia mudam meWiros da vkocnide Tqvens patara xels, me rom momwera,
miyvarxaro da ase viZio Suri Tqveni uaris gamo ufro met wyalobaze.
miTxariT, sesil, nuTu sinanuli ar igrZeniT, roca dedaTqveni dabrun-
da, roca iZulebuli gavxdiT, erTmaneTisTvis gulgrilad gvemzira, roca
PY
aRar SegeZloT siyvarulis ficiT Cemi nugeSi imis gamo, rom CemTvis
siyvarulis damtkicebas uarobdiT? nuTu Tavs ar uTxariT: rom mekocna,
bednierebas mivaniWebdi, magram, vai, rom movakeli es bednierebao?
piroba momeciT, Cemo keTilo megobaro, rogorc ki SemTxveva mogecemaT,
simkacres daTmobT. es dapireba Zalas Semmatebs, rom davZlio bedis
CO
yvela is ukuRmarToba, rac mogvelis, da mis sisastikes Searbilebs
imis rwmena, rom Tqvenc aseve nanobT.
mSvidobiT, Cemo mSveniero sesil. dro gasula, Tqvenken unda gamove-
Suro. sityvasac ver davwerdi, Tqveni naxvis imedi rom ar mqondes.
mSvidobiT, Cemo usayvarleso!
***dan, 25 agvisto, 17**
'T
32-e werili
prezidentis meuRles, madam de turvels madam de volanJisgan
rogorc Cans, gindaT musie de valmonis patiosneba da keTilzneoba
virwmuno. gamogitydebiT, Zalian gamiWirdeba is wesier kacad CavTvalo
N
nia Tavisi Rirsebebi, iseve rogorc patiosan kacs _ Tavisi nakli. mgoni
am WeSmaritebis codna imdenadaa saWiro, ramdenadac swored aqedan
gamomdinareobs Sewynarebis aucilebloba rogorc borotis, ise keTilis
D
39
mxolod es mizezebi ar kmara imisTvis, rom Tavad ar warmoadgendes
saxifaTo kavSirs? Tqven ggoniaT, rom musie de valmons sikeTisken
Semobruneba unda? ki batono, davuSvaT, rom es saswauli moxda, magram
gana mis mimarT sazogadoeba azrs Seicvlis? gana es ar kmara imisTvis,
rom gons moegoT? am kacis Sendoba mxolod RmerTs SeuZlia, isic Tu
moinaniebs. mxolod mas Seswevs Zala miuxvdes Cvens guls. adamianebi
ki zraxvebs mxolod saqcielis mixedviT sjian. aravis aqvs ufleba sxvaTa
pativiscemis dakargvis Semdeg daiCivlos kanonier undoblobaze, radgan
dakarguli pativiscemis kvlav mopoveba Znelia. aba, daakvirdiT, Cemo
patara megobaro. xandaxan, roca pativiscemas vkargavT, amis mizezad
sakmarisia ise moviqceT, TiTqos amas nakleb vafasebT; usamarTlod nu
PY
CamiTvliT aseT mkacr daskvnas, radgan erTi mxriv, arsebobs safuZveli,
vifiqroT, rom adamiani uars ar ityvis aseT faseul sikeTeze, Tuki
misi moxveWis ufleba aqvs, meore mxriv ki, visac cdunebis winaSe Zlieri
lagami ar Tokavs, is marTlac ufro axloa borotebasTan. sazogadoebaSi
Tqvenzec Seiqmneboda amgvari azri, musie de valmonis axlo megobari
CO
rom gamxdariyaviT, rogori wmindac unda yofiliyo es megobroba.
ise gulmxurvaled eqomagebiT musie de valmons, vSiSob da amitomac
vCqarob winaswar avirido is, razec SemedavebiT. Tqven misaxelebT madam
de merteis, visac Seundes es kavSiri. albaT, imasac mkiTxavT, ratom
viReb musie de valmons sakuTar saxlSi. metyviT, rom sulac araa gank-
icxuli Tavis wreSi, piriqiT, dafasebulicaa rCeul sazogadoebaSi. Sev-
'T
ecdebi yvelaferze gi pasuxoT.
upirvelesad minda giTxraT, rom madam de mertei marTlac pativsacemi
qalia da mxolod is nakli aqvs, rom sakuTari Zalis metismetad swams.
is moxerxebuli meetlea da siamovnebas hgvris Tavisi etli kldeebsa
Tu ufskrulTa Soris ataros, rasac mxolod warmateba amarTlebs.
N
sxvas, sazogadoebas rom marTavs. Cemze ukeT iciT, rom yvela amCnevs
amas, wuxan, magram dinebas emorCilebian. musie de valmoni cnobili
gvarisaa, mdidari, bevri kargi Tviseba aqvs. is adreve mixvda, rom, Tu
gsurs sazogadoebis sadave xelSi geWiros, misi marTvac unda icode.
erTnairad unda gexerxebodes qebac da qilikic. massaviT am orive niWiT
ase uxvad dajildoebuli adamiani iSviaTia. is erTiT acdunebs, meoreTi
ki SiSs hgvris. mas pativs ar scemen, magram epirferebian. sazogadoeba
sifrTxiles ufro iCens, vidre gabedulebas, brZolasa da Widils Segu-
ebas amjobinebs.
verc madam de mertei da verc sxva qali ver gabedavda am yaidis mama-
kacTan Caketiliyo sadRac sofelSi, TiTqmis martodmarto, arada, yve-
40
laze mokrZalebul da patiosan qals xvda wilad aseTi udardelobis
magaliTi gamxdariyo! mapatieT, amas Tqvendami megobroba malaparakebs,
Cemo keTilo megobaro, Tqvenma patiosnebam SiSis grZnoba gagiqroT
da aman gacdunaT. aba, dafiqrdiT, vin iqnebian Tqveni msajulebi? erTi
mxriv, fuqsavati adamianebi, romelTac patiosnebis ar swamT, radgan
maT wreSi aseTi aravinaa, meore mxriv ki, borotebi, romlebic ise
moiqcevian, viTom, ar sjeraT patiosnebis, radgan SurisZieba undaT
Tqvenze. Tavad gansajeT, rasac axla akeTebT, aseT saqciels mamakacebic
ver gabedaven. im axalgazrdebs Sorisac ki, romelTaTvisac musie de
valmoni udavo orakulad iTvleba, bevri misgan Tavs Sors iWers. Tqven
ki ar geSiniaT! dabrundiT male, gevedrebiT... Tu am daskvnebs sakmarisad
PY
ar CaTvliT, endeT Cems megobrul winaTgrZnobas... iqneb Cemi Txovna
metismetad mkacri geCvenoT, magram mirCevnia zedmeti mzrunvelobiT
SegawuxoT, vidre megobrisadmi usulguloba gamoviCino.
***dan, 24 agvisto, 17**
33-e werili
CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
Zvirfaso vikont, sanam warmateba gafrTxobT, Tqvens mowinaaRmdeges
Tqvenve aiaraRebT da arc gamarjvebis survili geuflebaT, aba, ra
giTxraT? Tqveni saqcieli ase frTxili rom ar iyos, zedmet sibriyved
'T
CavTvlidi. marTali giTxraT, mgoni, Tavs ityuebT.
gsayvedurobT ara imas, rom xelsayreli momenti gauSviT, romelic
SeiZleba arc arsebobda, im imediT, rom kvlav mogecemodaT (Tumca win-
dauxedavi nabiji Znelad gamoswordeba), aramed imas, rom miwer-mowera
gaaCaReT. aramgonia, gaTvaliswinebuli gqondeT, es sad migiyvanT. iqneb
N
41
metic: mikvirs, Tavad rom ver SeamCnieT, satrfialo werilebSi yvelaze
Zneli imis daweraa, rasac ar ganicdi, Tan ise, rom marTals hgavdes.
aki igive sityvebs xmarobT, oRond isini sxvanairad, ufro kargad unda
daawyoT, meti araferi. aba, gadaikiTxeT Tqveni werili, imdenad dala-
gebuli wyobaa, yoveli winadadebiT Tavs amJRavnebT. mwams, rom Tqveni
qalbatoni sakmaod gamoucdelia da amas ver SeamCnevs, magram es xom
araa mTavari? werili ver moaxdens TavisTavad did gavlenas. romanebsac
xom es nakli aqvT. avtori Tavs ar zogavs, rom mkiTxveli CaiTrios, is
ki gulgrili rCeba. `eloiza~ erTaderTi gamonaklisia da miuxedavad
mwerlis niWierebisa, swored es dakvirveba mafiqrebinebs, rom is
namdvili ambis mixedviTaa Seqmnili. saubrisas sul sxvaa. Tu mamakacs
PY
mgrZnobiare xmis, cremlebis Rvris, vnebiani, nazi mzeris unari aqvs,
mere ki areulad laparakobs mRelvarebis, dabneulobis gamosaxatavad,
swored maSinaa is siyvarulSi enawyliani, miT umetes, rom satrfialo
sagani xels uSlis azris mokrebaSi da damarcxebis survils uCens.
merwmuneT, vikont! raki gTxovs, nuRar miswerT werils. damijereT da
CO
gamoasworeT Secdoma. SeecadeT masTan laparaki moaxerxoT. iciT, mag qals
ufro meti Zala hqonia, vidre megona. kargad icavs Tavs. werili grZeli
rom ar yofiliyo, arc gascemda Tavs; mxolod madlierebis gamomxatveli
winadadeba gaZlevT yvelafris Tavidan dawyebis SesaZleblobas.
vfiqrob, gamarjveba unda irwmunoT. is erTbaSad imden sityvasa da
energias xarjavs, vgrZnob, Tavdacvis es saSualebebi male gamoeleva.
'T
orive werils ukan gigzavniT. Tu frTxilad iqnebiT, nanatri dRe gew-
vevaT da werilebsac aRar daelodebiT. gviani rom ar iyos, patara
volanJze mogiyvebodiT. is did warmatebebs aRwevs. mec kmayofili var
misiT. vfiqrob, Cemi Canafiqri ufro adre aRsruldeba, vidre Tqveni.
gaixareT, vikont! dReisTvis kmara, gemSvidobebiT.
N
34-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
oh, ra enawyliani brZandebiT, Cemo megobaro, magram rad iRliT Tavs
D
42
asea Tu ise, nebismieri advokati getyviT, rom zogadi kanoni yovel
kerZo SemTxvevaze ar vrceldeba. ggoniaT, arCevanis winaSe vdgavar,
werili mivwero Tu velaparako? ara! 19-Si momxdari ambis Semdeg, Cemi
ugulo qalbatoni TavdacviT politikaze gadavida, Sexvedrebs gaurbis
da am ambavSi moxerxebiT mjobnis. ase Tu gagrZelda, iZulebuli viqnebi,
upiratesobis mosapoveblad sxva gzebs mivmarTo. ar minda davmarcxde.
Cemi werilebic Cvens Soris patara omis sababia. araTu pasuxs ar mwers,
werilebis miRebac ar unda. TiToeuli werilisTvis sagangebo xriki
unda movigono, Tan ar vici, gamimarTlebs Tu ara.
xom gaxsovT, ra advilad gadaveci pirvelad werili, arc meore weri-
lis gadacema gamWirvebia. mTxova misi werili damebrunebina. amis nacv-
PY
lad Cemi werili miveci. amitom Cemze nawyenia. SesaZloa, Wirveulobs,
an iqneb misi keTilzneobaa mizezi, rac lamisaa, davijero; mesame werili
arafriT ar aiRo, magram am uaris gamo iseT uxerxul mdgomareobaSi
Cavarda, rom, albaT, Wkuas iswavlis.
marTali giTxraT, es sulac ar gamkvirvebia; rom aeRo, vifiqrebdi,
CO
saqme ukve aewyo-meTqi, arada, misgan xangrZliv Tavdacvas velodi. is
xriki sul SemTxveviT momivida TavSi da Semdegi werili ukve sxva
konvertSi Cavde. dro vixelTe, roca Tavs ilamazebda, mamida da moaxle
qalic masTan iyvnen. swored maSin Sevugzavne werili Cemi egeris xeliT.
Tan davabare eTqva: es is qaRaldia, me rom mTxova. vicodi, uxerxul
axsna-ganmartebas Tavs aaridebda da werils aiRebda. Cemma egerma Seam-
'T
Cnia (me vTxove, dakvirveboda), qals saxeze almurma gadahkra. amis
mizezi ufro Secbuneba iyo, vidre mrisxaneba.
Tavs gamarjvebulad vTvlidi: madam de turveli an Seinaxavda am
werils, an damibrunebda. orive SemTxvevaSi masTan pirispir Sexvedra
meloda. ase erTi saaTis Semdeg misma msaxurma konverti gadmomca. sas-
N
urveli xelwera vicani, swrafad gavxseni da... xelSi Cemi werili SemrCa,
gauxsneli da orad mokecili. es mzakvroba, albaT, SiSma moafiqrebina,
vaiTu, masze naklebi sifrTxile gamomeCina da xmaurs ar movridebodi.
O
43
qalbatoni mTeli dRe diJonidan werilis miRebas natrobda. saWirod
CavTvale misTvis es siamovneba mimeniWebina.
vfrTxilobdi da amitom Tadarigic daviWire, es werili sxva werilebs
Sevurie. amgvarad, SemeZlo Tvali medevnebina, ras izamda mis danaxvaze.
rogorc wesi, fosta sauzmis dros moitanes.
madam de rozmondma yuTi gaxsna. `diJonidan aris~, _ Tqva da madam de
turvels baraTi miawoda. es Cemi meuRlis xelwera ar ariso, warmoTqva
qalma SeSfoTebuli xmiT da konverti swrafad gaxsna. pirvelive
striqonma yvelaferi amcno. ise aforiaqda, mamidaCemma hkiTxa: `ra da-
gemarTaT?~ mec mivuaxlovdi: `saSineleba xom araferia mag werilSi-
meTqi?’~ sabralo Tvalebdaxrili idga, xmas ar iRebda. Secbuneba rom
PY
daeZlia, viTom werils kiTxulobda, Tumca wakiTxvis Tavi ar hqonda.
misi foriaqi maxarebda da mis gasaRizianeblad davsZine: `mgoni, damSvid-
diT kidec, imedi maqvs, werilma ufro gagaocaT, vidre guli gatkinaT.~
maSin sibrazem sifrTxileze ukeTesi samsaxuri gauwia. `es werili Seura-
cxyofas mayenebs. mikvirs, rogor gamibedes.~ `ki, magram, vin mogweraT?~
CO
_ sityva Seawyvetina madam de rozmondma. `xels aravin awers, _ upasuxa
ganrisxebulma lamazmanma, _ werilic da damweric erTnairad mezizReba.
aRar Rirs amaze laparaki.~ mere es Tavxeduri ustari gadaxia, jibeSi
Caido, wamodga da gavida.
marTalia, qalbatoni gagvibrazda, magram werili xom masTan darCa.
imedi maqvs cnobismoyvareoba dasZlevs da baraTs bolomde CaikiTxavs.
'T
yvelaferi rom mogweroT, werils ver davasruleb. gigzavniT orive
Cemi werilis Sav variants da Tqven yvelaferi gecodinebaT. Tu gsurT
am mimoweris ambavi SeityoT, Cemi batisfexuri xelweris garCevac unda
iswavloT, radgan misi kidev erTxel gadaTeTrebiT guls namdvilad
ar gaviwyaleb. mSvidobiT, Cemo kargo megobaro.
N
35-e werili
O
44
da saTno siyvarulis jildod Tavidan miSorebT. siZulvilzec melapar-
akebiT. aseT mopyrobaze vin ar daiCivlebda? magram me gemorCilebiT,
udrtvinvelad vitan yvelafers. laxvars laxvarze ar iSurebT CemTvis,
me ki mainc geTayvanebiT, mainc gemorCilebiT, imitom, rom Cemi grZnob-
ebis meufe xarT. Tu Cemi siyvaruli yvelafers uZlebs da ar SegwevT
misi Cakvlis Zala, es imitom, rom is Tqvenve SeqmeniT.
nu ggoniaT Cemken mobrunebas gTxovdeT, amis imedi arasodes mqonia.
arc sibraluls veli Tqvengan, Tumca SemeZlo molodini mqonoda, Tu
gavixsenebT im gulisxmierebas, zogjer rom iCendiT Cemdami, magram
imis ufleba ki, vfiqrob, maqvs _ gTxovoT, samarTliani iyoT!
Tqvengan Sevityve, rom viRac viRacebma Cemze cudi warmodgena Segiqmnes
PY
da rom gageziarebinaT Tqveni megobrebis rCeva, axlosac ar gamikareb-
diT. ki magram, ar metyviT, vin arian ase mondomebuli megobrebi? cxadia,
TavdaWerili da maRali zneobis xalxi winaaRmdegi ar iqneba, maTi vina-
oba rom daasaxeloT. albaT, arc moindomeben CrdilSi darCenas da
sulmdabal cilismwameblebTan Tavis gatolebas.
CO
aba, dafiqrdiT, madam, raki amis gamo msjiT, ufleba maqvs vicode
kidec maTi vinaobac da braldebanic. braldebuls msjavrs ise veravin
gamoutans, Tu ar etyvian, ras abraleben an vin abralebs. me sxva wyal-
obas arc viTxov, winaswar gaZlevT pirobas, Tavis gamarTlebas SevZleb
da imasac, rom braldebani ukan wavaRebino.
me arafrad mimaCnia is xalxi, usafuZvlod rom cdiloben sxvebs Cirqi
'T
moscxon. Tqvendami pativiscemas es ar exeba. mzad var Tqvengan pativis-
cemis mopovebas mTeli sicocxle Sevalio. vis SeuZlia amis saSualeba
momispos da amisTvis ar daisajos? Tqveni pativiscema miT ufro Zvir-
fasia CemTvis, rom mas unda vumadlode Turme im saTxovars, risi
Txovnisac geSiniaT, rac, Tqvenive TqmiT, Tqvens madlierebas daimsaxu-
N
45
36-e werili
madam de turvels vikont de valmonisgan
(diJonis safosto beWdiani werili)
madam, dRiTidRe mkacri da sastiki xdebiT. gavbedav da getyviT, rom
Sewynarebaze ufro metad usamarTloba SemogCveviaT. mas Semdeg, rac
damsajeT, mosmenac ar gindaT Cemi; albaT, gerCivnaT, Cemi werili sulac
ar wagekiTxaT, vidre pasuxi gagecaT. Cems werilebs jiutad ar kiTxul-
obT. zizRiT mibrunebT ukan, maiZulebT xrikebs mivmarTo swored maSin,
roca Cemi erTaderTi mizani Cems gulwrfelobaSi Tqveni darwmunebaa.
amitomac unda momitevoT is xerxi, rasac mivmarTe. Cemi wrfeli grZno-
bebi rom aRiaroT, ukeT unda gaecnoT maT. swored amitom moviqeci ase.
PY
imedi maqvs, mapatiebT da ar gaikvirvebT, rom siyvaruli ufro gambeda-
via, vidre gulgriloba _ am grZnobas gzas rom uRobavs. neba miboZeT,
guli mTlianad gadagiSaloT. is Tqven gekuTvniT da mas unda icnobdeT.
madam de rozmondTan Camosvlisas winaswar ar mifiqria, aq ra bedi
meloda. ar vicodi, Tu misi stumari brZandebodiT. gulwrfelad getyviT,
CO
romc mcodnoda, sulac ar avforiaqdebodi. ar gegonoT, Tqvens silamazes
ar vafaseb, es SeuZlebelia, magram radgan mudam miCveuli viyavi, rom
survilebis moZalebisas maT maSinve vikmayofilebdi, WeSmariti siyvaru-
liT arasodes davtanjulvar.
Tavad xarT mowme, madam rozmondi rogor mTxovda cota xans kidev
davrCeniliyavi. hoda, xaTriT, bunebrivia, davTanxmdi. aqauri cxovreba
'T
Cemi Cveuli cxovrebis wesisgan Zalian gansxvavebulia, Tumca axalTan
Segueba ar gamWirvebia. amis mizezi arc miZebnia, yvelafers Cemi rbili
xasiaTiT vxsnidi, ris Taobazec ukve mogaxseneT.
samwuxarod (Tumca, ratom samwuxarod!), ufro axlos gacnobis Semdeg
male mivxvdi, Tqveni momxibvleloba, danaxvisTanave rom ganmacvifra,
N
46
grZnoba gagiRviZaT, ramac kidev ufro dagamSvenaT da saTnoebiT agav-
soT. maSin sabolood amiforiaqeT isedac dauokebeli siyvaruliT savse
guli. iqneb gaixsenoT, dabrunebisas rogori Sewuxebuli viyavi. uSede-
god vuZaliandebodi ltolvas, romlis moTokvac aRar SemeZlo.
amUuTanasworo brZoliT Zalagamoclili gauTvaliswinebelma SemTxve-
vam TqvenTan pirispir damtova. maSin ki, gamogitydebiT da, Tavi veRar
Sevikave, Cemma gulma veRar daitia saTqmeli Tu cremli, magram miTxariT,
gana es danaSaulia? Tu es marTlac asea, gana sakmarisad ar davisaje
sastiki gancdebiT?
uimedo siyvaruliT gawamebuli mxolod Sebralebas gTxovT, Tqven ki
siZulvilis mets arafers imetebT. Cemi bedniereba Tqveni xilvaa, Tumca
PY
ki, SiSiT Tvals ver gisworebT. o, ra satanjvelSi CamagdeT! dRisiT
vcdilob, Cemi tanjva ar gavamJRavno, mTeli Rame ki vitanjebi. xolo
Tqven, mSvids da uSfoTvels, Cemi tanjva imdenad gainteresebT, ramden-
adac amis mizezs warmoadgenT da gaxarebT kidec Cemi aseTi yofa. arada,
isev Tqven CiviT, me ki Tavi unda vimarTlo.
CO
ai, madam, Tu gnebavT mTeli simarTle, Tqven rom codvad miTvliT,
Tumca ajobebda, ubedureba gewodebinaT. wminda, wrfeli siyvaruli,
Tqvendami WeSmariti pativiscema, sruli morCileba _ ai, ra grZnobebi
STamagoneT! ar SemeSindeboda eg grZnobebi RvTaebisTvisac mimeZRvna.
gTxovT, iyoT masaviT mowyale, radgan Tqvenc xom misi saukeTeso qmni-
leba xarT! ifiqreT Cems mdgomareobaze, imaze, rom Tqveni wyalobiT
'T
xan sasowarkveTili var, xan netarebiT aRsavse, rom Tqveni erTi sityva
samaradisod gadawyvets Cems beds.
***dan, 23 agvisto, 17**
37-e werili
N
emsaxureba. mzad var isic vaRiaro, rom musie de valmoni marTlac Za-
lian saxifaTo kaci yofila, Tuki SeuZlia ase iTvalTmaqcos _ erTdro-
ulad iyos iseTic, rogoric aq Cans, da iseTic, rogoradac axasiaTebT.
D
rac unda iyos, radgan ase mTxovT, Tavidan moviSoreb, yovel SemTxvev-
aSi, Sevecdebi; Tumca umetesad, is, rac saTqmelad advilia, Sesasrule-
blad Znelia.
axlac SeuZleblad mimaCnia es mamidamiss vTxovo. amiT orives vawye-
nineb. arc me vfiqrob gamgzavrebas. jer erTi, Cemi meuRlis, musie de
turvelis gamo, razec adre mogaxseneT; meorec _ Cemma gamgzavrebam
SesaZloa gaabrazos musie de valmoni da araferi SeuSlis xels, rom
parizSi gamomyves! gana misi qalaqSi dabruneba ar iqneba ucnauri? gana
me ar viqnebi amis mizezi, anu aseTad ar gamovCndebi sazogadoebis Tva-
lSi? amas xom isev soflad Sexvedra sjobs, sadac yvelam icis, rom
madam de rozmondi misi naTasavia da Tan Cemi megobaric.
47
ukeTesia Tavad vaiZulo aqedan wasvla. vici, amis Tqma ar iqneba adv-
ili. aki sul cdilobs damimtkicos, rom ufro wesieri kacia, vidre sxvebs
hgoniaT, magram iqneb mivaRwio kidec sawadels. vecdebi ase moviqce da
amiT davrwmunde, marTals ambobs Tu ara _ wesier qalebs arasodes
hqoniaT da arc eqnebaT Cemze Civilis sababio. Tu musie de valmoni
aqaurobas datovebs da Txovnas Semisrulebs, amiT Cemdami pativiscemas
daamtkicebs. ramdenadac vici, TiTqmis mTeli Semodgoma apirebda Tavis
mamidasTan darCenas. Tu Cems Txovnas ar Seasrulebs, aRar davayovneb
da TviTon gavemgzavrebi. gpirdebiT, ase moviqcevi.
amas Tqvendami megobroba mavalebs. vCqarob Tqveni survili Sevasrulo
da dagimtkicoT, Tumca musie de valmons metismeti TavgamodebiT vicavdi,
PY
mainc mzad var, Tqveni rCevebi movismino da gaviziaro kidec.
pativi maqvs da a.S.
***dan, 25 agvisto, 17**
38-e werili
CO
vikont de valmons madam de merteisgan
es-es aris miviRe Tqveni werilebis dasta, Zvirfaso vikont, Tu TariRi
zustia, maSin erTi dRiT adre unda mimeRo. asea Tu ise, dros ki gamov-
naxav maT wasakiTxad, magram pasuxis gacemas veRar movaswreb. amitom
sjobs mxolod miReba dagidasturoT da sxva sakiTxze gesaubroT. Tumca
ra maqvs saTqmeli? SemodgomiT parizi carielia. erT mosawon mamakacs
'T
veRar Sexvdebi. amgvarad, ukve erTi Tvea Zalian wesierad viqcevi. Cemi
Sevalies adgilas yvelas mobezrdeboda aseTi erTguleba. raki saqme
araferi maqvs, gadavwyvite patara volanJiT Seviqcio Tavi. swored
masze msurs mogweroT.
verc warmoidgenT, vikont, ra gauSviT xelidan; ra moxdeboda, am
N
48
daweris uflebac miveci, imisi nebac davrTe, werilSi sityva `miyvarxar~
exmara da imave dRes, ise, rom eWvic ar Sehparvia, dansenTan pirispir
Sevaxvedre. warmoidgineT, danseni imdenad briyvia, erTi kocnac ki ver
gamostyua. leqsebs ki, icocxle, iseTebs wers! RmerTo Cemo, ratom arian
Wkviani mamakacebi esoden doylapiebi! danseni ki iseTi uWkuoa, aRar
vici, ra movuxerxo.
swored axla rogor gamomadgeboda Tqveni Tavi. sakmaod axlos xarT
dansenTan da SegiZliaT misi ndoba moi povoT. am SemTxvevaSi Cvens
saqmes wyali ar gauva. raRas ayovnebT, mouxerxeT rame mag Tqvens qal-
batons, sulac ar minda Jerkuri ubedurebas gadaurCes. sxvaTa Soris,
guSin masze velaparake am gogucanas da ise kargad davusuraTe, aTi
PY
weli misi colic rom yofiliyo, ase ar SesZuldeboda. unda aRvniSno
isic, rom imave dros qadagad gadaviqeci colqmrul erTgulebaze la-
parakiT. am sakiTxSi udidesi simkacre gamoviCine. amiT, erTi mxriv, mis
TvalSi znekeTili adamianis saxels davimsaxureb, visac metismeti Sem-
wynarebloba ar epatieba, meore mxriv ki, siZulvils gavuRviveb momavali
CO
qmrisadmi, visac am gogonas saCuqrad vumzadeb. dabolos, imedi maqvs,
Tu davarwmune, siyvaruls danebdes, radgan qalwulad yofnis Zalian
mcire dro darCa, miT metad ecdeba es dro ar dakargos.
mSvidobiT, vikont, viwyeb Cemi Tavis mokazmvas, mere ki Tqveni
erTtomeulis kiTxvas Sevudgebi.
***dan, 27 agvisto, 17**
'T
39-e werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Cemo Zvirfaso sofi, sevda momeria, adgils veRar vpoulob. TiTqmis
mTeli Rame tirilSi gavatare. ara, ver vityvi, bednieri ar var-meTqi,
N
49
rom ar meSinodes, dedaCems kargadac movaxsenebdi, rom ar minda aseTi
qmari, magram iqneb gaCumeba sjobs, uaresi rom ar gamovides. aRar vici,
ra vqna. vgrZnob, musie danseni ise arasdros myvarebia, rogorc axla.
metireba, roca maxsendeba, rom Zveleburad cxovrebis erTi TveRa damrCa.
mxolod madam de merteia Cemi erTaderTi nugeSi. iseTi keTilia! Cems
dardsa da naRvels iziarebs, iseTi Tbili adamiania, mis gverdiT dardi
TiTqos miqreba. amasTan, sasargeblo rCevebsac maZlevs; Tuki rame Se-
vityve, misi damsaxurebaa. iseTi kargi adamiania, rasac vfiqrob, yvela-
fers veubnebi, sulac ar merideba. Tu naTqvams ar momiwonebs, damtuqsavs
xolme, magram ise alersianad, rom mere, Semosarigeblad, mTeli suliTa
da guliT vkocni. mis siyvaruls xom mainc aravin damiSlis? hoda, Za-
PY
lianac mixaria. Sevpirdi, roca xalxSi viqnebiT, misdami siyvaruls ase
ar gamovxatav, miT umetes, dedaCemis TandaswrebiT, raTa Sevalie dansenis
mimarT eWvi ar aReZras. damijere, Cemi cxovreba sul rom dRevandels
hgavdes, Cemze bednieri aravin iqneboda. mxolod es autaneli musie
Jerkuri miwyalebs guls. aRar minda mag kacze laparaki, Torem isev
CO
sevda Semomawveba. sjobs, dansens werili mivwero. mxolod Cems siyv-
arulze vuambob, dards ar gavuziareb, guli rom ar vatkino.
mSvidobiT, Cemo keTilo, xom xedav, araferi gaqvs sasayveduro. yvela-
fris miuxedavad mainc miyvarxar da werilis moweras vaxerxeb.1
***dan, 27 agvisto, 17**
40-e werili
'T
markiza de merteis vikont de valmonisgan
is ar makmara Cemma gulqva qalbatonma, pasuxs rom ar mcems werilebze
da maT miRebaze uars meubneba, axla unda Tavisi xilvis saSualebac
momispos da aqauroba damatovebinos. kidev ufro is gagakvirvebT, rom
N
unda daviZvrino. hoda, vSiSob, vaiTu, Cem danaxvaze guli aRar auCqrol-
des. arada, kargad iciT, Tu ra Znelia aseTi ganwyobis Secvla.
albaT, xvdebiT, rom Cemi morCileba raRac pirobasac gulisxmobs.
vizrune imazec, rom im pirobaTa Soris erTi iseTi yofiliyo, romel-
sac ver Seasrulebda. es fandi xels Semiwyobda Cems nebaze memoqmeda:
sityva an Semesrulebina, an damerRvia. aseve imaSic, rom werilobiTi
kamaTi gameba masTan, roca is kmayofili iqneboda Cemi saqcieliT, an im
dros, roca moisurvebda mec kmayofili vyofiliyavi misiT. imaze aRa-
rafers vityvi, rom marTlac uniaTo viqnebodi, qalbatonis uaris Sem-
TxvevaSi erTi jildo mainc rom ar dametyuebina.
1
aq gamovtoveT sesili volanJisa da dansenis werilebi, romlebic nakleb sainteresoa (avt.).
50
raki Cemi daskvnebi gagacaniT, bolo ori dRis ambebsac getyviT. damam-
tkicebel sabuTad Cemi qalbatonis werils Cems pasuxsac davurTav. gana
monaxavT sadme iseT zust JamTaaRmwerels, rogoric me var?
xom gaxsovT, ra STabeWdileba moaxdina diJonidan gamogzavnilma Cemma
guSinwindelma werilma. im saRamom sakmaod mRelvared Caiara. mSveni-
eri ukareba mxolod sadilze gamogvecxada da gvauwya _ Sakikma Semom-
itiao. am mizezSi is didi gaRizianeba imaleboda, romelic mxolod qals
axasiaTebs. saxe gasxvanaireboda, Tvinieri gamoxedva, Tqvenc rom kargad
mogexsenebaT, Wirveul mzeras Seecvala da sul sxvanairad daemSvenebina.
SemdgomSi aucileblad gamoviyeneb am aRmoCenas da naz sayvarels Wirv-
euliT Sevicvli. vgrZnobdi, saRamomde dro uxalisod Caivlida; weril-
PY
ebis dawera movimizeze da Cems oTaxs mivaSure. sastumro oTaxSi eqvs
saaTze Cavedi. madam de rozmondma gaseirneba SemogvTavaza da Cvenc
daveTanxmeT, magram etlSi asvlisas Cemma viTomda avadmyofma qalba-
tonma isev Sakiki moimizeza, albaT, samagiero gadamixada, me rom mTeli
dRe ar gamovCndi, ar Semicoda da moxuc mamidaCems Sematova. ar vici,
CO
Cemi wyevla-krulva miuvida Tu ara am avsul qals, magram dabrunebisas
ukve dawolili dagvxvda.
meore dRes sauzmeze sul sxva qali gamogvecxada. Cveuli sinaze dab-
runeboda; momeCvena, rom Semindo kidec. sauzmis Semdeg mSvidad parkisken
gaemarTa. rasakirvelia, ukan gavyevi. `rao, seirnobT? _ vkiTxe da mi-
vuaxlovdi. `am diliT didxans vwerdi, _ mi pasuxa man, _ da daviRale.~
'T
`Cemda sabednierod, me xom ar var mag gadaRlilobis mizezi?~ _ ar
daayovne kiTxva. `diax, Tqven mogwereT, _ kvlav mi pasuxa, _ magram ver
vbedav werilis mocemas. TqvenTan erTi saTxovari maqvs, Tumca, Tqveni
ambavi rom vici, Sesrulebis imedi ar maqvs.~ _ `o, geficebiT, Tuki SevZ-
leb...~ `es Zalian advilia~, _ sityva Semawyvetina, _ Tqvens Tanxmobas
N
41-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
Tqveni saqcieliT Tu vimsjelebT, musie, mxolod imas cdilobT, rom,
rac SeiZleba metad mawyeninoT. daJinebiT mTxovT, siyvarulze laparaki
ar dagiSaloT, Tumca misi mosmena arc msurs da uflebac ar maqvs. weri-
lebis gadmosacemad Cemi ndobiT da moridebiT borotad isargebleT,
51
sakmaod kadnierad gadmomeciT bolo werilic. imasac ar moerideT, rom
Tqveni TavxedobiT gaognebuls SeiZleba Tavi gamemJRavnebina, rac
Crdils momayenebda. amis gamo Cemgan sayvedurs maSinve imsaxurebdiT,
magram wyenis gaxsenebas sjobs, erTi ubralo da marTebuli TxovniT
mogmarToT. Tu SeasrulebT, mzad var, yvelaferi daviviwyo.
Tavad miTxariT, Cemgan uaris SiSi nu geqnebaTo, magram, Tqveni upiro
xasiaTis gamo, sityva mainc gatexeT, roca uari miTxariT im erTaderT
Txovnaze, romlis Sesrulebac SegeZloT.1 Tumca mainc mjera, rom sityvas
SeasrulebT, rac ramdenime dRis win didi ambiT aRmiTqviT.
amgvarad, gTxovT sikeTe gamoiCinoT da aqauroba datovoT, radgan
Tqveni aq darCeniT im adamianebis saWoraos gamxdiT, romlebic momarT-
PY
ulni arian sxvebze mudam cudi ilaparakon. isini Tqvens wreSi myof
yvela qalbatons uTvalTvaleben.
Cemi megobrebi Tavidanve mafrTxilebdnen am safrTxeze, magram yura-
dReba ar mivaqcie, ar gaviTvaliswine, sanam Tqveni saqcieli maimedebda,
rom qalTa im brbos ar mimakuTvnebdiT, romelTac Tqvenze Civilisa
CO
Tu sayvedurebis safuZveli hqondaT. dRes, roca iseve meqceviT, rogorc
maT _ es ki CemTvis dResaviT naTelia _ valdebuli var, rogorc sazog-
adoebrivi azris, ise sakuTari Tavis winaSe, rom es aucilebeli nabiji
gadavdga. imasac getyviT, Tu Txovnas ar SemisrulebT, verafers moigebT,
Tu Tqvensas ar daiSliT da darCebiT, maSin me waval. xolo, Cemi Txovnis
Sesrulebis SemTxvevaSi, gpirdebiT, amas aucileblad dagifasebT. ise
'T
ki minda icodeT, Tu aqedan wasvlas maiZulebT, Cems gegmebs CamiSliT.
damimtkiceT, musie, CemTvis mravaljer naTqvami sityvebi: wesier qalebs
Cemze sasayveduro araferi aqvTo. daamtkiceT, rom Tu maT odesme rame
dauSaveT, misi gamosyidvis Zalac SegwevT. Cemi Txovna Tqveni cxovrebis
wesma ganapiroba. nuRar gavixsenebT im SemTxvevebs, romlebic maiZuleb-
N
42-e werili
D
52
aba, dafiqrdiT, madam, me maSinac ki mzad var dagemorCiloT, roca
amas SeiZleba Cemi bedniereba Seewiros. metsac getyviT, darwmunebuli
var, Cemi aqedan wasvla imitom gindaT, rom usiamovnebas ar gadagya-
roT. Cem mimarT, madam, Zalze usamarTlo brZandebiT.
dameTanxmeT, rom imdenad ar gaSinebT im kacis gverdiT yofna, vinc
did pativs gcemT da amitom avad verc mogixseniebT, ramdenadac gimZimT
misi aq yofna, visi dasjac gansjaze ufro geadvilebaT. ise miSorebT,
rogorc datanjul adamians, romelsac daxmarebis xeli aravin gauwoda.
magram Tqvengan Sorsmyofs tkivili rom gamiorkecdes, dardi vis gavuz-
iaro? vin momismens, vin manugeSebs Tu ara Tqven? gana SegiZliaT uari
miTxraT, roca mxolod Tqven xarT Cemi tanjvis mizezi?
PY
nu gaikvirvebT, Tu gamgzavrebamde mTeli guliT minda Tqvengan STagon-
ebuli grZnobis warmoCena, rom gasamgzavreblad saWiro Zalas mxolod
Tqvens bageTagan warmoTqmuli brZaneba momcems.
es ori mizezi nebas maZlevs gTxovoT: _ damiTmeT erTi wuTi. saubars
mimowera ver Secvlis. werilebis mTeli dastac ver gamoxatavs imas,
CO
rac mcire xnis saubarSi gacxaddeba. TqvenTvis Zneli ar iqneba drois
SerCeva, radgan, rogorc unda davaCqaro gamgzavreba, mamidaCemma icis,
rom TiTqmis mTeli Semodgoma aq vapirebdi darCenas. amitom erTi we-
rili mainc iqneba imisTvis saWiro, rom aqauroba davtovo.
mSvidobiT! arasodes gamWirvebia am sityvis dawera rogorc axla.
rom icodeT, ra satanjvelia CemTvis aqedan wasvla, Tumca mwams, Cems
'T
morCilebas ufro metad daafasebT. gTxovT, SeiwyaloT Cemi unazesi da
pativiscemiT aRsavse grZnoba.
***dan, 26 agvisto, 17**
53
maSin erTmaneTs wavkideb. vimedovneb, mizans mivaRwev, manamde ki saqmis
viTarebaSi unda gaverkve.
guSin vfiqrobdi, rom yvelafers male Sevityobdi, magram is sxva qa-
lebiviT rodi iqceva. mis oTaxSi viyaviT, roca sadilze migviwvies. is
ki isev Tavs iwesrigebda da bodiSebs ixdida; swored am dros SevamCnie,
rom siCqareSi gasaRebi sekreterSi CarCenoda. vicodi, oTaxis gasa-
Rebs Tan arasodes atarebda. sadilobisas sul es ambavi mitrialebda
TavSi. uceb fexis xma momesma. misi moaxle kibeze Camodioda. maSin
cxviridan sisxlis waskdoma movimizeze, gavedi da maSinve misi sekret-
erisken gavfrindi. yvela ujra Ria hqonda, magram werilis naglejsac
ver mivageni. sad waiRo Cemi werilebi? yvelgan veZebe, magram veraferi
PY
vi pove. bolos mivxvdi, rom es ganZi jibeSi edo. guSindelidan Tavs
vimtvrev, rogor Cavigdo xelSi, magram veraferi movifiqre. rogor
vnanob, rom qurdobis niWi ar damyva. gana aRzrda-ganaTlebasTan erTad,
adamians es xelobac ar unda aswavlo? miT umetes, Tu kaci intrigebis
xlarTviT erToba. metoqis werilis Tu suraTis moparva, an am ukarebas
CO
jibidan misi samxilebis moparva, _ amaze meti TavSesaqcevi ra iqneboda?
magram Cvenma mSoblebma es ver moifiqres. Tumca, ra? fiqriT am saqmes
verafers vuSveli; mxolod Cems uniaTobaSi vrwmundebi.
ra unda meqna? sufras ugunebod mivubrundi, lamazma qalbatonma cotaTi
damamSvida, roca TanagrZnobiT gamomkiTxa Cems avadmyofobaze. mec ar
davayovne da vuTxari: am bolo dros xSirad vRelav da janmrTeloba
'T
Semerya-meTqi. kargad icis, rom amis mizezi Tavad brZandeba. maS, ar
unda ecada am mizezis gaqarveba? marTalia, RvTis-moSiSia, magram arc
Tu ise mowyale guli aqvs, radgan Cems siyvaruls ar iziarebs. hoda, es
sakmarisi mizezia werilis mosaparad. arc gavmtyundebi. mSvidobiT.
TqvenTan ki vsaubrob, magram sul im wyeul werilebze vfiqrob.
N
43-e werili
O
TqvenTvis sakmarisi araa, rom misi fasi vici? Tqven SeuZlebels mTxovT.
Tu megobrebma marTlac miTxres raRac-raRacebi Tqvenze, es imitom,
rom Cemda sasikeTod moiqcnen. romc cdebodnen, maTi saqcieli mainc
gasasamarTlebelia. Tqven ki ras mTavazobT? madlobis magivrad gavce
isini? Sevcdi, amaze araferi unda momewera. is, rasac sxvebi gulwrfelo-
baSi CamiTvlidnen, TqvenTan sananeblad meqca, SeiZleba umsgavsobac
CamadeninoT, Tuki Tqvens Txovnas Sevasruleb. mogmarTavT Tqvenc da
Tqvens keTilSobilebasac! nuTu ggoniaT, rom ase moviqcevi? an ki rogor
SemomTavazeT? ara da ara! Tu dafiqrdebiT, am Txovnas aRar gaimeorebT!
amasTan, werilis moweris nebasac mTxovT. verc amaze dagTanxmdebiT
da uaris mizezi Tqvenve brZandebiT. ar minda, Seuracxyofa mogayenoT,
54
magram kargad iciT, ra saxelic gaqvT da Tqvenive TqmiT, nawilobriv
damsaxurebulic. hoda, romel qals endomeba TqvenTan mimowera? pati-
osani qali imas ar gaakeTebs, ris gamxelasac, icis, versad SeZlebs.
darwmunebuli rom viyo Tqveni werilebis Sinaarsi sayvedurs ar
maiZuleben da arc sindisi Semawuxebs maTi miRebis gamo, _ garwmunebT,
amas Tqveni siZulvili ki ara, goneba mkarnaxobs, _ SeiZleba Tqven
mimarT safuZvliani eWvebi Semecvalos da xandaxan werilis miRebaze
dagTanxmdeT. hoda, Tuki amis didi survili gaqvT, rogorc Tavad ambobT,
maSin siamovnebiT daTanxmdebiT im erTaderT pirobas, rac Tanxmobas
maTqmevinebs; xolo Tu raRac madliereba mainc aRgeZraT imis gamo,
rasac TqvenTvis vakeTeb, wasvlas ar daayovnebT.
PY
neba miboZeT aRvniSno, rom Tqven ar gamoiyeneT am diliT miRebuli
Cemi werili da, miuxedavad Sepirebisa, ar auwyeT madam de rozmonds
Tqveni gamgzavrebis ambavi. imedi maqvs, axla aRaraferi SegiSliT xels
sityvis SesrulebaSi da arc CemTan saubars daelodebiT _ saWirod ar
vTvli, es piradad giTxraT. mSvidobiT, musie.
***dan, 27 agvisto, 17**
44-e werili
CO
madam de merteis vikont de valmonisgan
gaiziareT Cemi sixaruli, Cemo mSveniero megobaro, Turme vuyvarvar,
'T
es gulic davimorCile. is amaod cdilobda amis damalvas. Zalisxmeva
Tu moxerxeba ar daviSure da misi saidumlo amovxseni. guSindeli bed-
nieri Ramis Semdeg kvlav vi pove Cemi Tavi, kvlav mixaria sicocxle.
ormag saidumlos avxade farda _ siyvarulisas da sulmdablobisas.
pirveli netarebas momaniWebs, meores ki samagieros mivageb. siamovneba
N
55
oTaxSi aforiaqebuli davbrundi. egers davelaparake. am moaxlis
bednier sayvarels gavlena unda hqonoda masze. vuTxari, im gogom an
Txovna Semisrulos, an xma gaikmindos-meTqi. Cemi egeri, yvelafers rom
iolad agvarebs, axla cota daeWvda. iseTi ram mi pasuxa, gavocdi, ra
Wkuis kolofi yofila-meTqi: `Tqven Cemze ukeT mogexsenebaT, rom qals
SeiZleba is gaakeTebino, rac Tavad unda, xolo rac Sen ginda, xSirad
ar gamogivao.~
am cuRluti kacis goniereba zogjer maSinebs.1 `am gogos imedi kidev
imitom ar maqvs, _ dasZina bolos, _ rom, mgoni, sxva sayvarelic hyavs.
CemTan saqme mxolod imitom daiWira, usaqmuroba mobezrda. rom ara
Tqveni samsaxuri, magas arc gavekarebodi (es biWi marTlac ganZia!); rac
PY
Seexeba saidumlos Senaxvas, ra azri aqvs Txovnas, Tuki sul advilad
SeuZlia mogvatyuos? am Txovnis gameoreba ki miaxvedrebs, saxumaro
saqme ar ariso da Tavis qalbatons meti xalisiT uerTgulebs.~
ramdenadac swori iyo es mosazrebani, miT metad maSfoTebda. Cemda
sabednierod, es usaqmuri laqlaqis gunebaze dadga da, radgan misi sam-
CO
saxuri mWirdeboda, mec nebaze mivuSvi. Tavis sasiyvarulo ambavs rom
miyveboda, sxvaTa Soris Tqva, moaxlis oTaxi qalbatonis oTaxisgan
iseTi Txeli tixriTaa gamoyofili, ubralo SariSuric ki ismiso. ami-
tomac yovelRam erTmaneTs am usaqmuris binaSi xvdebodnen. maSinve
gegma Sevadgine, mas gavacani da warmatebiTac davagvirgvineT.
SuaRamis or saaTs davelode. rogorc SevTanxmdiT, lampiT xelSi
'T
paemnis oTaxisken gaveSure im sababiT, viTom Cems egers veZaxdi, magram
ver gavagone. Cemma Tanamzraxvelma Tavisi roli SesaniSnavad Seasrula.
jer gaikvirva, sasowarkveTa gamoxata, bodiSebs mohyva; magram myisve
Sevawyvetine da CemTvis viTomda Tbili wylis mosatanad gavagzavne.
metismetad wesierma moaxlem ki daircxvina. rac ufro damcirebuli iq-
N
56
dabrunebisas sakmaod civad Semxvda, albaT, gaminawyenda, rom darCeni-
li dro ar gamoviyene. ase imitom vfiqrob, rom, roca madam de rozmondma
misayvedura, _ ase didxans sad dagvekargeo, Cemma mSvenierma cota ar
iyos geslianad Tqva: `nu vusayvedurebT musie de valmons, Zlivs raRaciT
Seiqcia Tavi.~ am usamarTlo naTqvamiT viTom Sevwuxdi da vcade, isini
damerwmunebina, rom piriqiT, maTTan yofna Zalian msiamovnebda da
amis gamo mniSvnelovani werilis dawerac ki gadavde; rom ramdenime
Ramea uZiloba SemomeCvia da vifiqre, iqneb, daRlils ufro dameZinos-
meTqi. Cems saxeze ki aSkarad ikiTxeboda, Tu ras Cavwerdi werilSi an
ra iyo Cemi uZilobis mizezi. mTeli saRamo vcdilobdi sevdiani vyofili-
yavi da mouTmenlobac damemala, sanam im saidumlos Sevityobdi, ase
PY
guldagul rom mimalavdnen. bolos Cven-Cveni oTaxebisken gaveSureT.
ar gasula didi xani, rom qalbatonis erTguli moaxle mobrZanda da
sityvis Senaxvis safasurad danapirebi momitana.
rogorc ki am ganZis patroni gavxdi, werilebis kiTxvas TqvenTvis
cnobili sifrTxiliT Sevudeqi, radgan iseTive TanmimdevrobiT unda
CO
wamekiTxa rogorc ewyo. jer qmris or werils wavawydi, colqmrul
siyvarulsa da sasamarTlo procesis wvrilmanebze iwereboda. moTmineba
meyo, rom mTlianad wamekiTxa. Cemze sityvac ar ewera. nawyenma isini
gverdze gadavde. guneba gamomikeTda, roca viTomda diJonidan gamog-
zavnili im cnobili Cemi werilis saTuTad Sekruli naglejebi momxvda
xelSi. kidev kargi, Tvali gadavavle. o, rogor gavixare, roca werilze
'T
sruliad naTlad Cemi mSvenieri ukarebas cremlebis kvali SevamCnie.
ymawvilurma Jinma Semi pyro da werili warmoudgeneli vnebiT davkocne.
mere erTob warmatebiT dawyebul saqmianobas mivyevi. TariRebis mixed-
viT dawyobili yvela Cemi werili aRmovaCine. yvelaze metad sul
pirvelad miwerili werilis naxvam gamaxara, romelic umadurma qal-
N
Semi pyro. rogor ggoniaT, vis surs Cemi saTayvanebeli qalis winaSe
Tavi momWras da damRupos? vin aris is boroti kudiani? vin Caifiqra
aseTi sisaZagle? Tqven icnobT mas! is Tqveni megobari qali brZandeba,
D
57
Seyvarebulia, xSirad vxvdebiT erTmaneTs. iqneb gamoviyeno kidec am
saqmeSi. eh, brazi ise momeria, azri gamiwyda. arada, xom unda mogiyveT
dRevandeli ambebi.
am diliT isev vnaxe Cemi nazi ukareba, arasodes mCvenebia aseTi lamazi.
qali im wuTebSia yvelaze mSvenieri, roca mamakacs grZnobiT aTrobs,
razec amdens laparakoben, magram iSviaTad ganicdian. roca vrwmundebiT,
rom qals vuyvarvarT, mainc ar viciT, iqneba ki is mowyale? es SemTxveva
swored Cemzea zedgamoWrili. iqneb Cems TvalSi kidev iman gaamSveniera,
rom mis naxvas veRar veRirsebi. rogorc iqna, fosta moitanes. gadmomces
27-Si gamogzavnili Tqveni werili. vidre mas vkiTxulobdi, gamgzavrebaze
kidev vyoymanobdi. magram Cemi mSvenieri qalbatonis mzeras rom wava-
PY
wydi, mivxvdi, uars verafriT vetyodi.
ase rom, Cemi gamgzavrebis ambavi gamovacxade. madam de rozmondma
maSinve pirispir dagvtova. ukarebisgan oTxiode nabijis moSorebiT
videqi. is SeSinebuli wamoxta da CurCuliT miTxra: `ar momekaroT, ar
momekaroT, musie, RvTis gulisTvis, ar momekaroT!~ am mudaram da misma
CO
aforiaqebam ufro metad aRmagzno. mis gverdiT gavCndi, guldagul mo-
kumSul xelebze xeli movkide. is iyo alersiani sayvedurebis Tqma da-
vapire, rom raRac borotma sulma madam de rozmondi isev CvenTan Se-
moabruna. morcxvma ukarebam, visac axla marTla unda SeSineboda, dro
ixelTa da wasvla daapira.
me mainc SevTavaze xeli. man iuara. kargaxania aseTi saTnoeba ar
'T
gamouCenia da es sikeTis momaswaveblad miviCnie. kvlav movyevi siyvaru-
lze wuwuns da Sevecade xeli momekida. man warTmeva scada, me miveZale
da isic dammorCilda, Tumca arc saqcieliTa da arc sityvebiT ar miTa-
nagrZno. misi oTaxis karTan mivediT, gamgzavrebis win xelze kocna
mindoda. jer arideba scada, magram iseTi alersiT vuTxari: `ra dag-
N
P.S. saRamos rva saaTia. axali araferi momxdara. Cemi mSvenieri wuTiT
ver iclis. ufro sworad, cdilobs, ar moicalos, sevda zedmetad ar
gamoxatos. meore axali ambavic maqvs, aranakleb mniSvnelovani. madam
de rozmondma damavala, madam de volanJi sul ramdenime xniT CemTan
sofelSi dapatiJeo.
mSvidobiT, Cemo mSveniero, xvalamde an araugvianes zegamde.
***dan, 28 agvisto, 17**
58
45-e werili
madam de volanJs madam de turvelisgan
musie de valmoni am diliT gaemgzavra, vfiqrob, ise Zalian gindodaT
misi aqedan wasvla, rom Tavi movaled CavTvale, es ambavi mecnobebina.
madam de rozmonds guli Zalian daswyda, Tavisi Zmiswuli rom gaemgzavra.
mec veTanxmebi, musie de valmonis gverdiT yofna Zalian sasiamovnoa.
mTeli dila mesaubra masze. mogexsenebaT, ra guliTadi saubari icis.
Tavi movaled CavTvale bolomde Tavazianad mesmina da ar Sevpasuxe-
bodi, Tumca, unda gamovtyde, bevr sakiTxSi mis Sexedulebas viziarebdi,
ufro metad vgrZnobdi Cems danaSauls, _ maTi daSoreba xom Cemi mizeziT
moxda! ara mgonia, mamidamiss ramiT avunazRauro is sixaruli, romelic
PY
wavarTvi. mogexsenebaT, bunebiT mxiaruli ar var da verc aqauri situacia
mayenebs karg gunebaze.
Tqveni rCeva-darigebebi rom ar gameTvaliswinebina, SeiZleba Cemi
saqcieli daufiqrebelic momCveneboda, ise var Sewuxebuli ufrosi me-
gobris dardiT da mis Semyures ise amiCuyda guli, lamis mec avtirde.
CO
axla im imediT varT, rom madam de rozmondis mopatiJebas daeTanxmebiT
da sofelSi CamobrZandebiT. am ambavs misi Zmiswuli, musie de valmoni
gamcnobT. xom iciT, Tqveni naxva rogor gamixardeba. Tu samarTalia,
movalec xarT, kargi guneba-ganwyoba dagvibrunoT. Zalian gamixardeba,
Tu Tqvens asuls, patara volanJs ufro axlos gavicnob. irwmuneT Cemi
Tqvendami Rrma pativiscema.
'T
***dan, 29 agvisto, 17**
46-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
ra dagemarTaT, Cemo RvTaebrivo sesil? ram SegcvalaT, ratom gax-
N
diT aseTi sastiki? sad aris Tqveni fici, arasodes Sevicvlebio? jer
kidev am sityvebs sixaruliT mimeorebdiT! dRes ram dagaviwyaT es
yvelaferi? amaod veZeb mizezs Cems TavSi, o, rogor mimZims is TqvenSi
O
59
Sinia, Tavi xom ar SegawyineT? es SiSi xel-fexs miborkavs da Cems
siyvarulze veRarafers geubnebiT. erTi suli rom mqonda dausruleblad
memeorebina _ me Tqven miyvarxarT! da Tqvenganac igive mesmina, es
sakmarisi iyo Cemi bednierebisTvis. axla ki, radgan zurgi maqcieT, ras
unda velodo bedisgan, Tu ara samudamo sasowarkveTas. Tumca, ar mje-
ra, rom siyvarulis Tilismam Zala dakarga da vcdilob, mas moveWido.1
ho, Cemo kargo sesil, me Tqven miyvarxarT. maS, gaimeoreT es sityvebi
CemTan erTad da momaniWeT bedniereba. icodeT, Cemo sesil, rom am
sityvebis gagonebas Tqven mimaCvieT; Tu am siamovnebas momaklebT, iseT
satanjvelSi CamagdebT, Cems sicocxlesTan erTad rom damTavrdeba.
***dan 29 agvisto, 17**
PY
47-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dRes ver ginaxulebT, Cemo mSveniero. ai, is mizezebic, romelTa gamo
patiebas gTxovT: imis magivrad, rom guSin pirdapir parizSi Camovsul-
60
es jildo emilis sikeTis sanacvlodac gaviRe. is damTanxmda, rom
sawer magidad gamomeyenebina, romelzec Cems mSvenier ukarebas werils
mivwerdi. saseiro suraTi iyo, roca werils im kaxpunas mklavebSi mom-
wyvdeuli vwerdi. weras SigadaSig vwyvetdi, rom sruli Ralati gamoms-
vloda da Tan Cemi mdgomareobisa da saqcielis angariSi momexsenebina.
roca emilim werili waikiTxa, giJuri kiskisi autyda. imedia, amiT Tqvenc
friad isiamovnebT. radgan am werils parizis beWedi sWirdeba, mas Tqven
gigzavniT. cxadia, SegiZliaT waikiTxoT, mere beWedi daasvaT da fostaSi
CaagdoT. gaxsovdeT, sakuTari beWedi ar ixmaroT, arc sasiyvarulo
simbolo daasvaT, ubralo marka daawebeT adamianis Tavis gamosaxule-
biT. mSvidobiT, Cemo mSveniero.
PY
P.S. werils vxsni da vagrZeleb. emili davarwmune italielTa warmod-
genaze wasuliyo... am periodSi Tqven gnaxavT. ara ugvianes eqvsi saaTisa
TqvenTan viqnebi. Svidi saaTisTvis ki, Tu es dro gawyobT, madam de
volanJs vewvioT. uxerxulia madam de rozmondis mi patiJebis Setyo-
bineba davagviano. moxaruli viqnebi, Tu patara volanJsac vnaxav.
48-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo mSvenierze mSveniero! iseTi siamovnebiT gadagkocn-
idiT, rom Tqvens Sevalies eWvi daaxrCobda.
uleb. rogor, nuTu imis imedi ar unda mqondes, rom dadgeba dRe, roca
Cems mRelvarebas gaiziarebT? TqvenTvis es gancda nacnobi rom iyos,
gulgrili ar darCebodiT. merwmuneT, gulgriloba, mZinare suli da
D
61
wera unda Sevwyvito, raTa vnebaTaRelva ganviqarvo, romelic yovel
wams miZlierdeba da ver verevi.
isev gibrundebiT, Cemo mSveniero, cxadia, isev im gznebiT, Tumca bedn-
ierebis aRqmis unari damekarga; misi adgili sicarieles daeTmo. Rirs
ki Cems grZnobebze laparaki, Tuki amaod vcdilob maT arsebobaSi Tqvens
darwmunebas? amdeni mcdelobiT Zalac gamomelia da imedic. Tu siyvaru-
lis zmanebani kvlav mewvevian, sinanuls vigrZnob, rom isini arasodes
amixdebian. Cemi erTaderTi imedi Tqveni Semwynareblobaa. vgrZnob,
rogor mWirdeba misi mopoveba, imedi rom sul ar gamiqres. icodeT, ase
krZalviT da mowiwebiT aravin myvarebia, yvelaze mkacri zneobac ki
Rirseulad miiCnevda mas. amieridan aRar msurs Cemi satanjveliT Sega-
PY
wuxoT. roca ici, vin gawamebs da Sens wamebas ar iziarebs, misi sikeTe
borotad ar unda gamoiyeno. asec iqneboda, Cemi yofis aRwera kvlavac
rom ganmegrZo, mxolod imden dros wagarTmevT, ramdenic Tqvendami
vedrebas dasWirdeba, raTa Cemi grZnobebis WeSmariteba irwmunoT.
dawerilia p***Si, 30 agvisto, 17**, parizis beWdiT.
49-e werili CO
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
musie, arc Tavqariani var da arc matyuara, magram, rogorc ki gamark-
vies Cems grZnobaSi, mivxvdi, mas unda ganvdgomodi. RmerTs aRvuTqvi,
'T
rom Tqvendami siyvaruls mas Sevwiravdi. is xom Tqveni religiuri
mowodebis gamo isedac didi danaSaulia. vici, ra mtanjveli iqneba es
CemTvis. ar dagimalavT, sami dRea, Tqvenze fiqrisas sul vtiri da vtiri.
RmerTis mowyalebis imedi maqvs, rom yvelafris daviwyebis Zalas
momcems. Tqveni megobrobisa da patiosnebis imedi maqvs, rom ar SemiryevT
N
62
50-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
maS, ase asrulebT pirobas, musie? xom movilaparakeT, mxolod xandaxan
gamomigzavnidiT werils? an rogor ar gisayveduroT, roca werilSi
sul im grZnobaze laparakobT, romelze mindobac, amis uflebac rom
mqonoda, maSinac ki SemeSindeboda? magram Tu kidev axali mizezebi
damWirdeba Tqvendami SiSis SesanarCuneblad, vfiqrob, Tqvens bolo
werilSi am mizezebs namdvilad aRmovaCen. marTlac da, ras sCadixarT?
viTomda siyvaruls xotbas asxamT, magram daundobel da dauokebel
grZnobad ki warmoadgenT. vin moindomebs gonierebas moklebul bedn-
ierebas, romlis xanmokle sixaruls sindisis qenjna da sinanuli mo-
PY
sdevs? vnebebs ufrTxildiT, musie, mas damRupveli Sedegebi mosdevs.
gana Tavad ar aRiarebT, rom siSmage, romelic Cvevad gadagqceviaT,
xSirad gimonebT? gana Tqvenve pirveli ar uCiviT im usiamovno mRelva-
rebas, es grZnoba rom iwvevs? maS, ra qartexils daatrialebs is gamo-
ucdelsa da mgrZnobiare gulSi, ufro did saSinelebad rom iqceva im
CO
msxverplis wyalobiT, romelsac is gaiRebs?
Tqven gjeraT an gindaT daijeroT, rom siyvaruli bednierebas gvaz-
iarebs. me ki Rrmad mwams, rom igi ubedurebas miqadis da amitomac misi
saxelis gagonebac ki ar minda, amaze saubari simSvides mirRvevs. mova-
leoba da Sinagani xma mkarnaxobs, rom amaze aRaraferi momweroT.
vfiqrob, am Txovnis Sesruleba axla aRar gagiZneldebaT. parizSi
'T
dabrunebisas mravali SemTxveva da sababi mogecemaT im grZnobis dasa-
viwyeblad, romelic Cvevam aRgiZraT, xolo soflad yofnam kidev ufro
gagiZlieraT. gana axla iq ar imyofebiT, sadac aqamde sruliad gulgri-
lad miyurebdiT xolme? mand xom nabijis gadadgmac sakmarisia, rom
Tqvennairi cvalebadi bunebis xalxs SexvdeT? gana mand Cemze ufro
N
63
PY
CO
meore nawili. 51-e werili
'T
vikont de valmons madam de merteisgan
marTla autaneli vinme brZandebiT, vikont, ise ubodiSod meqceviT,
TiTqos Tqveni sayvareli viyo. icodeT, gagibrazdebiT da axlac ukve
Zalze gabrazebuli var Tqvenze. rogor, xval dilas dansenis unda Sexv-
N
64
metiktika, Tumca Wkvianuri araferi uTqvams, piriqiT _ Semacbuna. aseTi
patara Wkuis arsebas yvelafers xom ver gavumxeldi.
misma tiktikma damarwmuna, rom Tavisi danseni Zveleburad uyvars. is
xrikic scodnia, siyvaruls rom sakmarisad mosdgams, da gogoc sasacilod
iyenebs. gamudmebiT satrfoze fiqriT gawamebulma da imis SiSiTac, suli
ar waviwymidoo, gadawyvita ufals SesTxovos, danseni damaviwyeo. raki
yovel wams sul amaze loculobs, rasakvirvelia, sul dansenis axsenebs.
dansenize ufro gamoqeqili kacisTvis es patara ambavic ki ufro xel-
sayreli iqneboda, vidre damabrkolebeli. magram es ymawvili iseTi
seladonia1, Tu ar miexmare, yvelaze umniSvnelo barieris gadasalaxavad
imdeni dro dasWirdeba, rom Cveni Canafiqris ganxorcilebas veRarc
PY
movaswrebT. samwuxarod, Tqvenze aranakleb mwydeba guli, rom Ta-
vgadasavlis gmiri is brZandeba, magram ras vizamT? amas verafers vuSve-
liT, arada Tqveni bralia. vTxove, misi pasuxi2 maCvene-meTqi, da guli
amiCuya. gamwarebuli cdilobs, gogo daarwmunos, rom uneblie grZnoba
ar SeiZleba codvad CaiTvalos. Tumca is im wuTidan kargavs unebliobas,
CO
rogorc ki misTvis aRar ibrZoleb. es ubralo azri gogonasac ki daebada.
sabralo ymawvili Tavis ubedurebaze gulwrfelad swuxs. verafriT dam-
ijerebia, rom qals saSualeba mieces, kaci aseT sasowarkveTamde miiy-
vanos, cdunebas sZlios da amiT Tavi SemdegSic ar Seiqcios. mokled,
man auxsna gogos, rom beri sulac araa, rogorc mas egona. ueWvelia,
amaze ukeTesi arc araferi gaukeTebia, radgan berebTan Tu isiyvarule,
maSin maltis raindebs upiratesoba aRar eqnebaT.
'T
asea Tu ise, imis nacvlad, rom laparakSi dro damekarga, rac saCoTiro
mdgomareobaSi Camagdebda da SeiZleba verc damerwmunebina, gadawyve-
tileba, urTierTobis gawyvetaze, movuwone. Tumca vuTxari, msgavs am-
bebSi ufro swori saqcieli iqneba, Tu gadawyvetilebas werilobiT ki
N
65
naxvamdis, vikont, dansenis mixedeT da uxelmZRvaneleT. sircxvili
iqneba Cveni mxridan, am or balRs is ar gavakeTebinoT, rac gvinda.
xolo Tu es ufro Zneli aRmoCnda, vidre Tavdapirvelad gvegona, Tavga-
modebis wasaqezeblad gaixseneT, rom saqme madam de volanJis asuls
exeba, xolo me _ is Jerkuris coli unda gaxdes. mSvidobiT!
***dan, 2 seqtemberi, 17**
52-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
siyvarulze laparaks rom mikrZalavT, meyofa ki Zala da vaJkacoba,
dagemorCiloT? grZnobas, romliTac mTlianad gamsWvaluli da damtkba-
PY
ri unda viyo, satanjvelad mixdiT; Tqveni brZanebiT unda viyo gandevn-
ili da amiT gawamebuli, cxovrebaSi mxolod SeWirvebisa da sinanulis
matarebeli, mtanjveli grZnobebiT guldafleTili, romelic yovelTvis
Tqvens gulgrilobas magonebs _ nuTu yvela am sikeTesTan erTad uari
unda vTqva erTaderT nugeSze? gana damrCa kidev rame, garda imisa, rom
CO
Tqveni wyalobiT SeSfoTebuli da simwriT savse guli gadagiSaloT?
nuTu Tvals amaridebT, rom Tqveni mizeziT daRvrili cremlebi ar dai-
naxoT? nuTu Tayvaniscemaze uars etyviT imas, vinc Tqveni yvela mo-
Txovna Seasrula? TqvenisTana keTilSobili da saTno sulisTvis gana
ufro sakadrisi ar iqneboda, Tqvengan gatanjuli kaci SeibraloT da
usamarTlo, metismetad mkacri akrZalvebiT tanjva ar gaumZafroT?
Tavs ikatunebT, siyvaruli maSinebso, imis gageba ki ar gsurT, rom
'T
Tavadve brZandebiT im borotebis mizezi mas rom miawerT! ra Tqma un-
da, mtanjvelia, roca Sens grZnobas ar iziareben. magram sad eZios
kacma bedniereba, Tu urTierTsiyvarulma ar mianiWa? Tu ara siyvaruli,
aba, sxva ra gargunebs naz megobrobas, utkbilessa da usazRvro ndobas;
N
66
pasuxi vago. mwuxarebisgan erTsac ar daviCivleb. xolo Tu piriqiT
moxda, Tu gulis siRrmeSi aRiarebT, rom metoqe ar gyavT da arc ara-
sdros geyolebaT, maSin, gemudarebiT, moCvenebebTan brZolas nu maiZ-
ulebT da erTi nugeSi mainc damitoveT _ eWvi ar SegeparoT im grZno-
bebSi, romelsac SeiZleba marTlac bolo moeRos Cems sicocxlesTan
erTad. gTxovT, Cemi werilis am nawilze dadebiTad mi pasuxoT. Tumca
mzad var, Cemi cxovrebis is periodi, Tqven rom ar mogwonT, gavkicxo,
Tumca ara imitom, rom mis dasacavad argumenti ar maqvs.
bolos da bolos, Cemi danaSauli mxolod isaa, rom im morevidan
Tavis daRwevas ar Sevecade, romelSic Camagdes. sazogadoebaSi Zalze
norCma da gamoucdelma Sevdgi fexi. SeiZleba iTqvas, qalTa brbos xe-
PY
lidan xelSi gadavdiodi, sadac TiToeuli ukan araferze ixevda, dafi-
qrebis dros ar maZlevda, radgan kargad icoda, misTvis es xelsayreli
ar iqneboda. gana SemeZlo simtkicis magaliTi mimeca, roca simtkices
aravin moiTxovda? an gana movale viyavi, wuTieri, eneblie Secdomis
gamo, aSkarad unayofo da xalxis TvalSi sasacilo erTgulebiT sak-
CO
uTari Tavi damesaja? samarcxvino kavSirisas ram SeiZleba gagamarT-
los, Tu ara misma swrafma gawyvetam?
Tamamad SemiZlia vTqva, rom grZnobaTagan Trobas _ iqneb gaxelebul
pativmoyvareobasac _ Cems gulSi Rrmad ar SeuRwevia. is siyvarulis-
Tvis iyo gaCenili, arSiyoba mas arTobda, magram masSi fexi arasodes
moukidebia. me gars mexvivnen momxiblavi, magram uRirsi arsebani da
Cemi guli arcerTs ar auZgerebia. me, sikeTisa da patiosnebis maZiebels,
'T
gancxroma-netarebas mTavazobdnen. hoda, mxolod imitom, rom nazi da
mgrZnobiare guli maqvs, sakuTari Tavi cvalebad adamianad Sevracxe.
Tqveni xilviT CemTvis yvelaferi gacxadda. sul male mivxvdi, rom
siyvarulis xiblis WeSmariti wyaro _ sulieri Tvisebebia, rom mxolod
N
53-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dansenis Sevxvdi, magram bolomde ver gamovtexe. gansakuTrebiT patara
volanJis saxelis xsenebas erideboda. mxolod es Tqva, Zalze kdemamos-
ili da RvTismosavia, cota ar iyos, metismetadaco. danarCeni ki sakmaod
sworad miambo, gansakuTrebiT Tavisi bolo Tavgadasavali. rac SemeZlo
cecxls vukidebdi, davcinodi mis Tavmdablobas, metismet wesierebas,
magram, rogorc Cans, maT Ralats ar apirebs. amitom masze pasuxs ver
67
vageb, Tumca imeds mainc ar vkargav, rom zegisTvis SevZleb am sakiTxze
ufro dawvrilebiT mogaxsenoT. xval versalSi mimyavs da gzaSi, SeZl-
ebisdagvarad, yvelafers davcinclav.
SeyvarebulTa xvalindeli paemnis raRac-raRac imedebic maqvs. vin
icis, yvelaferi iqneb ise moxdes rogorc Cven gvsurs. mxolod isRa
dagvrCeba, yvelaferi davafqvevinoT da damamtkicebeli sabuTebi Sevagr-
ovoT. amas Cemze advilad Tqven moaxerxebT. vinaidan es norCi arseba
ufro mimndobia, an _ rac igivea _ ufro enamWevria, vidre misi moride-
buli Tayvanismcemeli. Tumca Cemi mxridan xels ar davakleb.
mSvidobiT, Cemo mSveniero, Zalian meCqareba. dRes da xval ver ginaxu-
lebT. Tu rames gaigebT, momwereT. parizSi, albaT, RamiT viqnebi.
PY
***dan, 3 seqtemberi, 17**
54-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
netav ra gvaqvs dansenisgan dasacincli! Tuki raime sityva gadagikraT,
CO
ubralod, waitrabaxa, Torem satrfialo ambebSi magisTana doylapias
meores ar vicnob da sul ufro metad vnanob misdami Cems sikeTes. iciT
Tu ara, rom misi wyalobiT kinaRam saxeli gamityda! arada, sul tyuilu-
bralod! o, darwmunebuli brZandebodeT, amas ar SevarCen!
guSin madam de volanJs gavuare, magram ar wamomyva, uqeifoba moimizeza.
mis gadasarwmuneblad mTeli Cemi mWevrmetyveleba davxarje. SemeSinda
kidec, Cvens wasvlamde danseni ar gamogvecxados-meTqi. es ki, diaxac,
'T
usiamovno iqneboda, vinaidan madam de volanJma wina dRes uTxra, xval
Sin ar viqnebio. me da misi asuli TiTqos nemsebze visxediT. rogorc
iyo gamovediT, pawiam damSvidobebisas iseTi grZnobiT momiWira xeli,
miuxedavad misi gulwrfeli da mtkice gadawyvetilebisa _ gaewyvita
N
68
Tumca pawia marwmunebs, ufro meti moindoma, magram Tavdacva movaxe-
rxeo. sanaZleos vdeb, an trabaxobs, an biWis gamarTleba unda. kinaRam
davijere, rom mas Tavdacva SeuZlia. hoda, laparak-laparakSi ise davax-
vie Tavbru... mokled, SegiZliaT mendoT, meore arseba ar meguleba,
grZnobaTa uecar moZalebas ase miendos. es pawawina marTlac saocrad
sayvarelia! is sul sxva Tayvanismcemlis Rirsia! asea Tu ise, megobari
mainc kargi eyoleba, radgan is marTla Semiyvarda. Sevpirdi, gaswavli-
meTqi da, mgoni, danapirebs Sevusruleb. xSirad migrZvnia, rogor
mWirdeba mesaidumle, sxvaze metad eg gamomadgeba. oRondac verafers
movuxerxeb, Tu iseTi ar gaxda, rogoric unda gaxdes. es kidev erTi
mizezia dansenis ukmayofilo viyo.
PY
mSvidobiT, vikont. xval nu moxvalT, an diliT modiT. Sevaliem damiy-
olia, Tqvens patara saxlSi saRamo erTad gavataroTo.
***dan, 14 seqtemberi, 17**
55-e werili
CO
sofi karnes sesili volanJisgan
marTali yofilxar, Zvirfaso sofi. winaswarmetyveleba ukeT SegZle-
bia, vidre rCeva-darigeba. rogorc vTqvi, dansenim ajoba aRmsarebels,
Sen da, warmoidgine, mec ki. Cven kvlav iq varT, sadac viyaviT. oh, me ar
vnanob, xolo Tuki isev gamTaTxav, mxolod da mxolod imitom, rom ar
ici, ra sixarulis momtania dansenis siyvaruli. Sen advilad SegiZlia
Tavi daiWiro, radgan xels araferi giSlis. magram rom gegrZnoT, say-
'T
vareli adamianis mwuxareba rogor gtkenT guls, rogor gaxarebT misi
sixaruli, ra rTulia ,,aras~ Tqma, roca ginda, rom ,,ho~ Tqva _ aRaraferi
gagikvirdeba. me es Zalze cocxlad Cems Tavze ganvicade, Tumca ver
gamicnobierebia, ase ratom xdeba. magaliTad, rogor ggonia, SemiZlia
N
vinme Seiyvaro. ara imitom, rom maSin ukeT gamigeb da nakleb gamTaTxav,
aramed Senc gabednierdebodi, ufro sworad, bednierebas SeigrZnobdi.
Cveni TamaSi, Cveni mxiaruleba _ es yvelaferi balRuri TavSeqcevaa.
damTavrdeba da ukan aRaraferi rCeba. magram siyvaruli, oh, siyvaruli!
erTi misi sityva, erTi Sexedva, imis SegrZneba, rom is aq, Sens gverdiTaa
_ ai, raa bedniereba. dansenis danaxvaze sxva aRaraferi minda, xolo Tu
ver vxedav, mxolod mis naxvas vnatrob. ar vici, rogor moxda, magram
yvelaferi, rac momwons, mxolod mas hgavs. CemTan rom araa, mxolod
masze vfiqrob. magaliTad, roca sul marto var _ maSinac bednieri var.
Tvalebs vxuWav, meCveneba, TiTqos Cem win dgas, vixseneb mis sityvebs.
ase mgonia, mas vusmen, amovioxreb, mere TiTqos gamacxelebs, avReldebi...
69
adgils veRar vpoulob. TiTqos itanjebi, magram es tanjva eniTauwerel
netarebas ganiWebs. vfiqrob, roca vinme giyvars, es siyvaruli megobro-
bazec vrceldeba. magram Cemi Sendami megobroba sulac ar Secvlila,
yvelaferi isea, rogorc monasterSi iyo. magram amas madam de merteisa-
dmi ganvicdi. ase mgonia, is iseve miyvars, rogorc danseni. zogjer
minda, is dansenad iqces. iqneb mizezi isaa, rom es CvensaviT bavSvuri
megobroba araa, iqneb imitom, rom maT xSirad erTad vxedav da ise
gamodis, TiTqos erTmaneTSi mereva. erTi sityviT, TavidaTavi isaa,
rom orive bednierebas maniWebs. amgvarad, bolos da bolos, ara mgonia,
Zalze cudad viqceode. ai, ratomac mirCevnia yvelaferi ise darCes,
rogorc axlaa. esaa, gaTxovebaze fiqri Zalze mTrgunavs. Tu musie de
PY
Jerkuri marTlac iseTia, rogorc miTxres _ me ki amaSi eWvi ar mepareba
_ ubralod, ar vici, ra damemarTeba. mSvidobiT, sayvarelo sofi,
kvlavindeburad nazad miyvarxar.
***dan, 14 seqtemberi, 17**
56-e werili
CO
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
ratom gsurT, musie, Cemi pasuxi? kacma Tqveni grZnobebi rom irwmunos,
es xom igivea, rom maTdami SiSis zedmeti sababi hqondes? me arc uarvyof
da arc vaRiareb maT gulwrfelobas _ magram gana sakmarisi araa vicode
_ da TqvenTvisac, albaT, sakmarisi unda iyos _ rom maTze pasuxis arc
survili maqvs da arc ufleba.
'T
vTqvaT da, marTla giyvarvarT (mxolod imitom geTanxmebiT, rom am
sakiTxs aRar davubrunde), gana Cven Soris arsebuli dabrkolebani kvla-
vac gadaulaxavi ar darCeba? an sxva ra damrCenia, unda visurvo, rac
SeiZleba male CaiklaT eg grZnoba da yvelanairad Sevecado, yvela
N
70
batono, me xmeleTze vrCebi, me meZvirfaseba Cemi borkilebi, maT
gawyvetas, romc SemZleboda, mainc ar visurvebdi. xolo daborkili romc
ar viyo, saswrafod Sevecdebodi Tavis daborkvas.
ras damdevT fexdafex? ratom mdevniT ase jiutad? werilebi iSviaTad
unda gamogegzavnaT, magram erTmaneTs mosdevs. isini ufro moridebulni
unda yofiliyvnen, arada iq, mxolod Tqvens gagiJebul siyvarulzea la-
paraki. Tqvenze fiqrs amiT ufro abezars xdiT, vidre Tavad adre iy-
aviT. erTi saxiT rom CamogicilebT _ meoreTi gaCndebiT xolme. gTxovT,
zog-zog raRacaze aRar melaparakoT _ isev da isev laparakobT, oRond
sxva yaidaze. Tqveni mzakvruli sabuTebiT Tavs iqcevT, _ Cemsas ki yurad
ar iRebT. aRar msurs da aRarc gi pasuxebT amieridan... an ki rogor
PY
axsenebT im qalebs, Tqven rom acduneT, ra agdebiT laparakobT maTze!
me mjera zogierTi amas marTlac imsaxurebs, magram nuTu yvela amis
Rirsia? oh, ueWvelia, asecaa, maT xom movaleobas uRalates, raxan cod-
vil siyvaruls danebdnen.
am wuTidan maT yvelaferi dakarges, imis pativiscemac ki, visac yvel-
CO
aferi Seswires. es sasjeli samarTliania, arada, amaze fiqric ki makan-
kalebs. Tumca, me ra menaRvleba? ra saqme maqvs maTTan an TqvenTan? ra
uflebiT mawuxebT? Tavi damanebeT. nu SeecdebiT Cems naxvas, nu mom-
werT werilebs _ ai, Cemi Txovnac da moTxovnac. es ukanaskneli werilia,
amis Semdeg Cemgan werils veRar miiRebT.
**dan, 5 seqtemberi, 17**
'T
57-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
guSin Sin rom davbrundi, Tqveni werili damxvda. rom icodeT, rogor
gamamxiarula Tqvenma guliswyromam... dansenis piradad TqvenTvis rom
N
71
qaliSvilis umankoeba Semakavebeli faqtoria. am simarTlis miuxedavad,
ar gamiWirdeba mas azrebi Sevacvlevino. am saqmis mosagvareblad cota
moxerxebuloba da siyvarulis moSvelieba damWirdeba, miT umetes, rom
isini mas sasacilos xdian. am SemTxvevaSi sazogadoebis azrsac daveyrd-
nobi. misi morjulebis gzaze erTaderTi sirTule isaa, rom axla Tavs
bednierad grZnobs. ise ki marTalia, Tu pirveli siyvaruli ufro keTil-
Sobil, ufro spetak grZnobad gvesaxeba, amis mizezi sulac ar gaxlavT
grZnoba da mokrZaleba. saqme isaa, rom aqamde am grZnobaganucdeli
guli TiTqos yovel nabijze Cerdeba, raTa im xibliT datkbes, aseTi
ZaliT, ase mTlianad rom eufleba da yvela sxva sixaruls aviwyebs. es
imdenad marTalia, ramdenadac is, rom gamijnurebuli garyvnili kaci
PY
(Tu garyvnil kacs siyvaruli SeuZlia) vnebisken aRar miiltvis. dabo-
los, patara volanJisadmi dansenis da ukareba madam de turvelis mimarT
Cems saqcielebs Soris mxolod xarisxobrivi gansxvavebaa.
kargi iqneboda Cvens ymawvils gasaficxeblad gacilebiT meti dabrk-
oleba hqonoda, upervelesad ki Tavisi saqcieli meti idumalebiT Seem-
CO
osa, radgan idumaleba kacs ufro kadniersa da gabeduls xdis. mainc
mgonia, rom Cvens zraxvebs, diaxac, avneT, roca aseTi daxmareba gauwieT.
es SesaniSnavad gamodgeboda kargad gamoqeqili kacisTvis, mxolod Jini
da vneba rom amoZravebs. magram mainc unda gangeWvritaT, rom patiosani
WabukisTvis siyvarulis wesier gamoxatulebas ufro meti fasi maSin
aqvs, roca is siyvarulis sawindaria. hoda, rac ufro darwmunebulia
sapasuxo grZnobaSi, miT nakleb fxas iCens. maS, ra gzas davadgeT? ver-
'T
afers getyviT. samwuxaro iqneba orive mSralze Tu davrCiT. magram ar
vici, riT vuSvelo saqmes. sanam me aq vlaqlaqeb, Tqven da Sevalie mand
kargad erTobiT. Tqveni dapireba gamaxsenda, rom CemTan uRalatebdiT.
sulac ar meWaSnikeba, is uvado veqsilad gadavaqcio. mere ra, rom gadax-
N
58-e werili
prezidentis meuRles, madam de turvels vikont de valmonisgan
netav, riT davimsaxure Tqveni risxva da sayvedurebi? mgznebare siyva-
ruli da, amasTan, didze didi pativiscema, usityvoze usityvo morCileba
sul mcire Tqveni neba-survilisadmi _ ai, ori sityviT mTeli Cemi
grZnobaTa da saqcielTa istoria. damtanja gauziarebelma siyvarulma,
erTaderTi nugeSi Tqveni xilvis bednierebaRa iyo. Tqvenma brZanebam
esec momispo. mec udrtvinvelad dageTanxmeT amaze. am msxverplis
72
sanacvlod werilebis moweris neba damrTeT, axla am erTaderT sixarul-
sac marTmevT. nuTu am danakargsac unda Seveguo da Tavdacvas ar Sevec-
ado? ara da ara! gana es sixaruli CemTvis Zvirfasi ar iyo? amis meti
raRa damrCa da igi Tqvenve miwyalobeT.
ambobT, werilebs metismetad xSirad migzavniTo. aba, Tavad dafiqrdiT,
ager ukve aTi dRea gandevnili var _ yovel wuTs Tqvenze vfiqrob.
arada orad ori werili mogwereT. ,,iq mxolod Cems siyvarulze~ vwer
Turme. maS, raze vwero, Tu ara imaze, razec dRedaRam vfiqrob? mxolod
gamoTqmebis Serbileba SevZeli, merwmuneT, mxolod is gagimJRavneT,
risi damalvac aRar SemeZlo. dabolos, memuqrebiT kidec, aRar gi pasu-
xebTo? maS, sakmarisad ar migaCniaT, ase sastikad rom eqceviT im adam-
PY
ians, visac yvelaze metad eZvirfasebiT, visac siyvarulze ufro meti
pativiscema aqvs Tqveni da, Tan abuCad igdebT? ki magram, ram gamoiwvia
es sayvedurebi, es risxva? es raSi gWirdebaT? nuTu ar gjeraT, rom
Tqvens yvelaze usamarTlo moTxovnasac vemorCilebi? nuTu SevZleb,
ar davemorCilo Tqvens yvela survils, rogoric unda iyos is? nuTu
CO
ver dagimtkiceT, rom sxvanairad ar SemiZlia? nuTu isargeblebT im
ZaliT, Cemze rom gaqvT, da datkbebiT, rogorc Tavad ambobT, TqvenTvis
esoden saWiro simSvidiT, Tuki sabolood gamaubedurebT, Tuki ase usa-
marTlod momeqceviT? nuTu arasodes etyviT sakuTar Tavs: ,,man Tavisi
bedis meufed gamxada, me ki gavaubedure; memudareboda, miSveleo, me ki
TanagrZnobiTac ar Sevxede!~ nuTu ar iciT, rom sasowarkveTamde SeiZ-
leba mimiyvanoT? ara, ar iciT. Cemi tanjvis Sesamsubuqeblad unda gco-
'T
dnodaT, rogor miyvarxarT, Tumca Cems guls Tqven ar icnobT.
ras gindaT msxverplad SemwiroT? moCvenebiT safrTxes? mereda vinaa
amis mizezi? kacia Tqveni maRmerTebeli, kaci, viszedac mudam usazRvro
Zala geqnebaT. maS, ras ufrTxiT? grZnobas, romlis marTvac Tqvens
N
1
amas ruso ambobs ,,emilSi~. de valmoni mas arasworad iyenebs. arada, madam de turvels ,,emili~
wakiTxuli eqneba? (avt.)
73
59-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
amixseniT, geTayva, ra abdaubdas Cmaxavs danseni? ra SeemTxva an ra
dakarga? xom ar Serisxa misma sayvarelma usasrulo mowiwebisa da
krZalvisTvis? marTali giTxraT, aqamdec unda Seerisxa. ra vuTxra am
saRamos Sexvedrisas, misive TxovniT rom davuniSne? ra Tqma unda, misi
Civilisa da wuwunis mosmenaze dros ar davkargav, Tuki veraferi ga-
vaxerxe, mijnurTa wuwuni, mxolod da mxolod, obligatur reCitativSi
da ariebSi SeiZleba moismino. macnobeT, ra moxda an mirCieT, rogor
moviqce, Torem gaviqcevi, vici, rac melis. guls ar gavawyalebineb.
SeiZleba dRes SevxvdeT? Tu ar geclebaT, oriode sityviT macnobeT...
PY
guSin sad brZandebodiT? ver gnaxeT. marTali giTxraT, seqtemberSi
parizSi darCena arc Rirda. ara, raRac unda gadawyvitoT. es wuTia
grafinia de b.**-sgan Zalze daJinebuli mowveva miviRe (Tanac Zalian
sasacilod), soflad mepatiJeba: Cems qmars saucxoo tye aqvs ,,Tavis megob-
rebTan erTad drois saamurad gasatareblado.~ kargad mogexsenebaT,
me-60 werili
CO
mag tyeze raRac uflebebi mec maqvs. hoda, Tu araferSi gWirdebiT, waval.
mSvidobiT. ar daiviwyoT, rom danseni oTxi saaTisTvis mewveva.
61-e werili
sofi karnes sesili volanJisgan
Seibrale Seni sacodavi sesili, Zvirfaso sofi. is Zalze ubeduria!
dedaCemma yvelaferi Seityo. ver gamigia, saidan, ram daaeWva.
74
tanT vixdidi, deda Semovida da moaxle gareT gaistumra. Cemi sekre-
teris gasaRebi iseTi kiloTi momTxova, amakankala da kinaRam waviqeci.
jer viTom gasaRebs ver mivageni, magram, bolos da bolos, iZulebuli
gavxdi mimeca. pirveli swored is ujra gamoaRo, romelSic Sevalie
dansenis werilebi medo. ise davibeni, roca mkiTxa, es ra ariso, isRa
vuTxari, araferi-meTqi. magram rom davinaxe, TvalSi moxvedrili pirv-
elive werilis kiTxva daiwyo, cudad gavxdi, goneba davkarge. rom mov-
sulierdi, dedam moaxles dauZaxa da wasvlis win mibrZana, daweqi da
daiZineo. dansenis yvela werili Tan waiRo. ar vici, axla dedas rog-
or unda veCveno, makankalebs. mTeli Rame vtirodi... gamTeniisas gwer
im imediT, Jozefina gamoCndeba da, Tu davimartoxele, Sevexvewebi madam
PY
de merteis Cemi werili gadasces. Tu arada, Sens werilSi Cavdeb. hqeni
sikeTe da gaugzavne, viTomda Sen swer. mxolod mas SeuZlia odnav mainc
manugeSos. o, ra ubeduri var! iqneb damdos sikeTe da dansenis Cemi
werili gadasces. Jozefinas da, miT umetes, Cems moaxles ver vendobi:
vin icis, iqneb sulac man uTxra dedaCems, sekreterSi rom werilebs
vmalav.
CO
vamTavreb weras, vinaidan madam de merteisa1 da dansenis unda mivwero.
Tu damTanxmda gagzavnaze, werili mzad unda mqondes. mere isev davwvebi,
roca momakiTxaven, loginSi rom mnaxon. Tavs moviavadmyofeb da dedas
ar venaxvebi. Tumca arc didi tyuili iqneba: sicxec rom mqondes, amaze
uaresad mainc ar viqnebi. Tvalebi cremlebisgan mewvis, gulisficarTan
ise mawveba raRac, sunTqva miWirs. rom gavifiqreb, dansenis veRar vnaxav-
'T
meTqi, sicocxle aRar minda. mSvidobiT, Zvirfaso sofi. meti wera ar
SemiZlia, cremlebi maxrCobs.
***dan, 7 seqtemberi, 17**
N
62-e werili
Sevalie dansenis madam de volanJisgan
ase borotad rom gamoiyeneT dedis ndoba da Svilis gulubryviloba,
O
1
SeniSvna: sesili volanJis werili madam de merteisadmi gamovtoveT. iq igive weria, rac wina
werilSi. Sevalie dansenisadmi werili ki ver movi poveT. amis mizezs mkiTxveli gaigebs _
madam de merteis vikontisadmi miweril 63-e werilSi.
75
aqvea Tqveni werilebis dastac. imedia, sanacvlod Cemi asulis werilebs
gamomigzavniT da am ambis yvela kvalis waSlis winaaRmdegi ar iqnebiT,
ambisa, romelic me aRSfoTebiT gamaxsendeba, mas _ sircxviliT, Tqven
ki – sindisis qenjniT.
pativi maqvs da a.S.
***dan, 7 seqtemberi, 17**
63-e werili
vikont de valmons madam de merteisgan
ra Tqma unda, agixsniT dansenis baraTis ambavs. misi gamomwvevi mizezi
me gaxlavarT, Tanac, diaxac, marjved da moxerxebulad. Tqveni bolo
PY
werilis Semdeg dro tyuilubralod ar damikargavs. erTi aTeneli xuro-
TmoZRvrisa ar iyos, Cems Tavs vuTxari: ,,me saqmiT viqm imas, rac man
sityviT Tqva1~.
maS, misTvis dabrkolebebia saWiro! maS, romanis am gmirs bedniereba
Zils hgvris! hoda, imedi hqondes, ise gavuxdi saqmes, SesaZloa mxar-
CO
TeZoze wamosawolad aRar ecalos. misTvis drois fasi unda eswavlebi-
naT, imedi maqvs, axla mis mier dakargul saaTebs mwared nanobs. isic
TqviT, misTvis am ambavs idumaleba akldao. hoda, axla Warbadac eqneba.
es kargi Tviseba maqvs, sakmarisia miTxran, ra Secdoma davuSvi, manam
ar movisveneb, vidre ar gamovasworeb. maS, icodeT, rac gavakeTe.
guSinwin saxlSi Tqveni werili damxvda. CavikiTxe Tu ara, CemTvis
yvelaferi gacxadda. borotebis mizezi ra SesaniSnavad gansazRvreT.
'T
hoda, mec maSinve misi aRmofxvris gzebis Zebna daviwye. pirvel yovlisa,
davweqi, daZineba mindoda, magram dauRalavma Sevaliem amis saSualeba
ar momca. ver daviZine, sul dansenize vfiqrobdi: misi umoqmedobidan
gamoyvana Tu am umoqmedobisTvis dasjaze fiqri ar masvenebda. mxolod
N
mas Semdeg SevZeli ori saaTi wameZina, rac dawvrilebiTi gegma Sevadgine.
imave saRamos gaveSure madam de volanJTan. Cemi Canafiqris Sedegad
vauwye, TiTqmis darwmunebuli var, Tqvens asulsa da dansenis Soris
O
76
am metad mokle saubris Semdeg, rac eWvs ver gamoiwvevda, norC
arsebasTan mivedi. Tumca male mivatove da dedamiss vTxove, SvilTan
Cemze araferi eTqva. isic xalisiT dampirda, radgan CavurTe, kargi
iqneba, Tu gogonas Cemdami grZnoba aReZreba da guls gadamiSlis, me ki
SesaZlebloba meqneba sasikeTo rCevebi mivce-meTqi. darwmunebuli var,
sityvas ar gatexs, Tundac imitom, rom Svilze Tavisi gamWriaxobiT STa-
beWdileba moaxdinos. amis wyalobiT, mec SemeZleba, rogorc yovelTvis,
patarasTan vimegobro da madam de volanJTan orpiri ar gamovCnde. es
ki marTla ar msurs. amieridan patarasTan SemiZlia marto davrCe da
ramdenic minda vesaubro, Tanac dedamisi arafers ieWvebs.
imave saRamos visargeble amiT. Cemi partia rom davamTavre, pawiasTan
PY
erTad mofarebul kuTxeSi ganvmartovdi da dansenize Camovagde sityva:
aq is enauSreti gaxlavT. Zalze gaverTe, roca im sixaruliT vagznebdi,
rasac xval dansenisTan Sexvedra uqadda. ramdeni sisulele davaro-
Sine! xom unda damebrunebina, Tundac imedis saxiT, is, rasac sinamdvil-
eSi varTmevdi. mosalodneli ubedureba misTvis kidev ufro mZime
CO
gadasatani iqneba. rac ufro daitanjeba, miT ufro damyoli gaxdeba da
pirvelsave xelsayrel SemTxvevaSi samagieros gadaxdas moindomebs.
cudi rodia, Zlier gancdebs Tavidanve miaCvio is, visac Tavgadasavle-
biT savse cxovrebisTvis amzadeb?
gana ra bedenaa, ori-sami kurcxali cremliT zRos dansenis flobis
bedniereba? is xom am biWisTvis Wkuas kargavs. hoda, Tavdebad SemiZlia
davudge, misi imaze adre gaxdeba, vidre mTeli am davidarabis gareSe
'T
gaxdeboda. es mxolod cudi sizmaria, netari gamoRviZeba rom mosdevs.
ase rom, madlieric unda damrCes. Tu amaSi cota veragobaa, garTobac
xom unda xandaxan kacs. gana briyvebi Cvens gasarTobad ar ibadebian?1
dabolos, sakuTari TaviT friad kmayofili wamovedi. am dabrkolebaTa
N
77
davni me mommarTaven, Cemi uryevi gadawyvetileba ki ucvleli rCeba.
Tumca uari vTqvi am amaRlebul rolze da meore, nugeSismcemi angelo-
zis varCie da RvTis mcnebis Tanaxmad, moyvass vaebasa Sina vewvie.
pirvelad dedas veaxle, romelic ise Sewuxebuli da daTrgunuli damxv-
da, Tavi nawilobriv dakmayofilebulad CavTvale im usiamovnebaTa gamo,
misi wyalobiT Tqveni mSvenieri ukarebasgan rom SegxvdaT. yvelaferi
ise mogvarda, ukeTess ver warmodgen. mxolod erTi ram mafiqrebda,
vaiTu madam de volanJs Svilis ndobis mopoveba moendomebina, rasac
Zalze advilad SeZlebda, Tu Tbilad da megobrulad daelaparakeboda,
Tu gonivrul rCevebs nazad, mimtevebeli xmiT da ieriT miscemda. sabedni-
erod, man iaraRad simkacre aisxa da ise ukuRmarTad waiyvana saqme,
PY
sixarulis meti raRa damrCenoda, Tumca gegmebi kinaRam CagviSala, roca
Tavisi asulis kvlav monasterSi dabruneba gadawyvita. magram am prob-
lemis asacileblad vurCie, amiT maSin damuqreboda, Tu danseni Tavisas
ar moiSlida. es ki orive mijnurs met sifrTxiles aiZulebs, rac, Cemi
azriT, Cveni warmatebisTvis aucilebelia.
CO
Semdeg Svils mivakiTxe. ar damijerebT, ise daemSvenebina mwuxarebas!
keklucoba maincdamainc ar axasiaTebs, magram Tavs davdeb, Semdeg da
Semdeg xSir-xSirad, Tuki dasWirda, cremlebs moiSveliebs xolme. amJamad
cremlebi yovlad wrfeli da alali iyo. im axali xibliT gaocebuli,
aqamde rom ar SemimCnevia da axla siamovnebiT vakvirdebodi, iseT
rCevebs vaZlevdi, mwuxarebas ufro uZlierebda. dabolos, ise gamoecala
Zala, tirilis Tavic ar hqonda. SemeSinda, krunCxvebi ar dawyeboda.
'T
vurCie, dawoliliyo. me da moaxle erTad vuvlidiT. dilidan Tmadauvar-
cxneli da Caucmeli iyo, male gawewili Tma sruliad SiSvel mxrebsa
da mkerdze gadmoefina, vakoce da isic mklavebSi Camivarda, cremlebi
Rvar-Rvarad mosdioda. RmerTo, ra lamazi iyo! Tu magdalinac1 aseTi
N
78
auli da msaxurebma xma ar amoiRes, me da Tqven vizamT amas, gaxmaurebas
ki msaxurebs davabralebT, rac CvenTvis yvelaze ufro xelsayreli iqneba.
amitomac dansenis es ambavi dResve SeatyobineT. marTali giTxraT,
patara volanJis msaxuris didi imedi ar maqvs _ mgoni, TviTonac ar
endoba _ amitom Cems erTgul viqtuarze urCieT. mas ki rogorme davi-
yolieb. es azri miT ufro momwons, rom misTvis am saidumlos gamJRavneba
CvenTvis metad sasargebloa. Tumca saTqmeli jer ar damimTavrebia.
pawiasgan werilis aRebaze jiutad uars rom vambobdi, sul meSinoda,
misi fostiT gagzavna ar mTxovos-meTqi. amaze uars ki verafriT vetyodi.
ar vici, dabneulobisa Tu ucodinrobis gamo, an iqneb werili ise ar
ainteresebda, rogorc pasuxi, amaze krinti ar dauZravs. magram es azri
PY
TavSi saerTodac rom ar mosvloda, yovel SemTxvevaSi, es gza rom
moWroda, dedamisTan Sevbrundi da daviyolie, Svili aqaurobisTvis
moeSorebina da ramdenime xniT sofelSi waeyvana. oRond sad? sixaru-
liT guli ar agifancqaldaT? sad da mamidaTqvenTan, moxuc rozmondTan.
dResve gaafrTxilebs amis Taobaze. ase rom, ufleba geqnebaT Tqvens
CO
RvTismosavs daubrundeT. axla xom veRar moimizezebs, Tqveni aq yofna
miTqma-moTqmas gamoiwvevso. amgvarad, madam de volanJi Tavadve gamoas-
worebs im siaves, rac Tqvendami Caidina.
magram unda damijeroT da sakuTarma ambebma ise ar unda gagitacoT,
rom es ambavi Tvalsa da xelSua gamogeparoT: nu dagaviwydebaT, am
ambiT Zalze dainteresebuli var.
minda am axalgazrdebis Suamavali da mrCevelic Tqven gaxdeT. acnobeT
'T
es ambavi dansenis da daxmareba SesTavazeT. erTaderTi sirTule lama-
zunas saidumlo werilis gadacemaSia. Tumca amas Tavidan aicilebT, Tu
Cems moaxleze urCevT. danseni ueWvelad dagTanxmdebaT, amis sanacvlod
ki gamoucdeli gulis ndobasac moixveWT, rac yovelTvis saxalisoa.
N
mand gaCndeba. Rame... SeniRbva... fanjara... da gana cota ram iqneba kidev?
oRond icodeT, gogona rom kvlav umanko dabrundes, damnaSave Tqven
iqnebiT. Tu CaTvliT, rom Cemi waqezeba gWirdebaT, gamagebineT. es kia,
sakmaod kargi gakveTili vaCvene _ man icis, ramdenad saSiSia werilebis
Senaxva. amitomac ver gavbedav misTvis miweras, Tumca, Zveleburad, mis
mowafed ayvanas vapireb.
mgoni, damaviwyda meTqva, pawia mimoweris ambis gamoaSkaravebas moa-
xles abralebda, me ki _ mRvdelze mivaniSne. amgvarad, erTi gasroliT
ori kurdReli movkali. mSvidobiT, vikont, weras imdenxans movundi,
sadilzec davagviane. es werili Tavmoyvareobam da megobrobam mikarnaxa,
am orive grZnobas ki layboba uyvars. amis Semdeg Tu gabedavT da misayve-
79
durebT, kvlav gaemgzavreT graf de b...-s tyeSi saseirnod. rogorc TqviT,
is xom ,,megobrebTan erTad drois saamurad gasatareblad~ arsebobs.
rogorc vatyob, es adamiani mTeli qveynierebis megobaria.
Tumca, mSvidobiT, Zalian momSivda.
***dan , 9 seqtemberi, 17**
64-e werili
madam de volanJs Sevalie dansenisgan
(asli, romelic Tan erTvis vikontis 66-e werils madam de merteisadmi)
ar Sevecdebi Cemi saqcielis gamarTlebas da arc Tqvensaze daviCivleb.
mxolod vwuxvar momxdarze, ramac sami adamiani gagvaubedura. samive
PY
ukeTesi xvedris Rirsi viyaviT. CemTvis ufro samwuxaroa am ubedurebis
mizezad yofna, vidre mis msxverplad. guSindlidan moyolebuli Tqven-
Tvis pasuxis mowera bevrjer davapire, Tumca saamisod Zala ar meyo.
arada, aucilebelia bevri ram icodeT, amitomac Tavs Zalas davatan.
xolo Tu werili areul-dareuli da uTavbolo geCvenaT, albaT, mixvd-
CO
ebiT, ra savalalo situaciaSi var da lmobierebas gamoiCenT.
upirvelesad, neba momeciT, Tqveni werilis pirvel winadadebaze ar
dageTanxmoT. gavbedav da getyviT, rom borotad ar gamomiyenebia arc
Tqveni ndoba da arc madmuazel de volanJis gulubryviloba. Cemi saqc-
ieli gamsWvaluli iyo rogorc erTis, ise meoris pativiscemiT. Tumca
Cemze damokidebuli iyo mxolod saqcieli, xolo Tu mainc pasuxs momTx-
ovT uneblieT aRZruli grZnobis gamo, SemiZlia Tamamad vTqva, rom
'T
Cemi grZnoba, romelic TqvenTvis arasasurvelia, aramc da aramc Seur-
acxmyofeli ar gaxlavT. am ambavSi, romelic imdenad maRelvebs, rom
sityvebiT ver gamovTqvam, msurs msajuli Tqven brZandebodeT, mowmeebi
ki _ Cemi werilebi.
N
80
Tavisi zraxvebi garemoebaTa mimdinareobas dauqvemdebaros da maT mixe-
dviT aawyos. magram siyvaruli, me rom mxneobas mmatebs da aRmafrTo-
vanebs, mxolod or grZnobas mkarnaxobs _ vaJkacobasa da erTgulebas.
rogor Sevurigde imas, rom madmuazel de volanJi damiviwyebs an me
daviviwyeb mas? aramc da aramc, arasodes. me marad misi erTguli davr-
Cebi. mas erTguleba Sevfice da amas axla vamtkiceb. Tumca mapatieT,
madam, rom gadavuxvie, saqmes davubrundeT.
kidev erTi sakiTxi damrCa TqvenTan gasarkvevi _ es werilebs exeba.
maT dabrunebas mTxovT. gulwrfelad vwuxvar, rom Cems sxvadasxva
saqciels, romelsac danaSaulad TvliT, kidev erTi uari unda mivumato.
magram gemudarebiT, Cemi argumentebi moismineT da gaiziareT. ar daiv-
PY
iwyoT, Tu Tqvens megobrobas davkargav, erTaderT nugeSad is mainc
mrCeba, rom pativiscemas SevinarCuneb.
madmuazel de volanJis CemTvis Zvirfasi werilebi, axla ufro meZvir-
faseba. mxolod isiniRa damrCnen im grZnobis xelSesaxeb mowmeebad,
Cemi sicocxlis mTel sixaruls rom Seadgens. wamiTac ar davfiqrdebodi
CO
es msxverplic gameRo TqvenTvis, Tu maTi dakargviT gamowveul sinanuls
gadaswonida Cemi swrafva, damemtkicebina, rogor did pativiscemasa da
mowiwebas vgrZnob Tqvendami, rom ara is metad sarwmuno mosazrebani,
romelTa winaaRmdeg Tqvenc ki verafers gaawyobT.
Tqven marTlac gaigeT madmuazel de volanJis saidumlo, magram neba
miboZeT, dagarwmunoT, es SemTxveviT moxda, rom Tavad ar gamogitydaT
amaSi. Tavs nebas ar mivcem, ganvsajo Tqveni saqcieli, romelic, SesaZloa,
'T
dedobrivi grZnobiT iyos gamarTlebuli. me pativs vcem Tqvens uflebebs,
magram isini ise Sors ver gavrceldebian, rom Cemi movaleobisgan gama-
Tavisuflon. xolo yvelaze wmidaTawminda movaleobaa, rom arasdros
vuRalatoT imas, vinc gvendo. me ki am ndobas vuRalatebdi, Tu mis
N
81
65-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(gagzavnilia daubeWdavad vikont de valmonis werilTan erTad madam de merteisadmi)
o, ra gveSveleba, Cemo sesil? romeli RmerTi gvixsnis im ubedurebis-
gan, Tavs rom unda dagvatydes? dae, siyvarulma mogvces mxneoba maT
gasaZlebad! ver aRvwer Cems gaocebasa da sasowarkveTas, Cemi werilebi
rom davinaxe da madam de volanJis baraTi wavikiTxe! neta vin gagvca?
visze vieWvo? iqneb frTxilad ar iyaviT? axla ras akeTebT? ra giTxres?
minda yvelaferi vicode, arada, araferi vici. Tumca SeiZleba, Cemze
meti arc Tqven icodeT.
gigzavniT dedaTqvenis baraTs da Cemi pasuxis asls. imedia, mogewone-
PY
baT, rasac vwer. CemTvis aucilebelia mogewonoT isic, rac im sabediswero
ambis Semdeg gavakeTe. Cemi mizania, Tqveni ambebi gavigo da Cemic gacno-
boT. egeb, SevxvdeT kidec, Tanac ufro Tavisuflad, vidre uwin.
grZnobT ki, Cemo sesil, rogor gagvaxarebs erTad yofna, roca erTma-
neTs samaradiso siyvaruls kvlav SevficavT, roca erTmaneTis TvalebSi
CO
amovikiTxavT, rom es fici arasodes dairRveva? gana yvela tanjva-
wamebas ar dagvaviwyebs netarebis wami? imedi maqvs, is wamic dadgeba
im Cemi saqcielis wyalobiT, romlis mowonebas gemudarebiT. Tumca
ras vambob? am Semweobas Cems yvelaze naz megobarsa da manugeSebels
unda vumadlode. mxolod imas gTxovT, Tqvenc daumegobrdeT mas.
iqneb marTali arc me var, Tqveni Tanxmobis gareSe rom gTxovT,
miendeT-meTqi? magram Cveni gamouvali mdgomareoba da aucilebloba
'T
gvkarnaxobs amas. me siyvaruli mamoZravebs, romelic gemudarebaT ap-
atioT saidumlos gamxela. aucilebeli rom iyo, uamisod, vin icis, sa-
mudamod davSordebodiT erTmaneTs.1 Tqven im megobars icnobT. is im
qalis megobaricaa, yvelaze metad rom giyvarT _ es vikont de valmoni
N
gaxlavT.
pirvelad rom mivmarTe, mindoda madam de mertei daeyoliebina, rom
TqvenTvis gadmoeca Cemi werili. mas eeWveba, rom amaze qalbatons dai-
O
82
Cemo nazo megobaro, Zalian ar inerviulebT. CemTvis wamebaa, roca
vici, rom Tqven itanjebiT. kargad iciT, Tqveni bednierebisTvis sulsac
ar daviSureb! dae, rwmenam, rom gaRmerTebT, mcire nugeSi mainc mohfinos
Tqvens suls! Cemi sulisTvis ki saWiroa damarwmunoT, rom ar damemdur-
ebiT im tanjvisTvis, rac Cems gamo SegxvdaT.
mSvidobiT, Cemo sesil, mSvidobiT, Cemo nazo megobaro.
***dan, 9 seqtemberi, 17**
66-e werili
madam de merteis vikont de valmonisgan
Cemo mSveniero megobaro, am werilebidan gaigebT, kargad Sevasrule
PY
Tu ara Tqveni gegma. dRevandeli ricxvi aweria, magram guSin, Cem Tvalwin
gaxlavT dawerili. gogonasadmi werilSi yvelaferia, rac saWiroa. ganz-
raxvaTa warmatebiT Tu vimsjelebT, kacma Tqveni Rrma niWis winaSe
Tavi unda moidrikos. danseni isea gaxelebuli, darwmunebuli var, pir-
velsave SemTxvevaSi misi sasayveduro aRaraferi gveqneba. Tu dansenis
CO
satrfo morCili aRmoCnda, sofelSi Camosvlidan sul male yvelaferi
damTavrdeba. ukve mzad maqvs uamravi xerxi da xriki. Tqveni wyalobiT
axla ,,dansenis megobars~ warmovadgen. mxolod `princoba~ maklia.1
ise ra Rlapi vinmea es danseni! damijerebT, aqamde ver vaiZule dedamiss
Sepireboda, siyvarulze uars vambobo! TiTqosda ase Znelia dapireba,
roca winaswar ici, pirobas ar Seasruleb! ,,es xom motyuebas niSnavso,~
_ ambobs. arada, mis asuls Secdenas upirebs! ase naTlaven upatiosno
'T
zraxvaTa mqoneni TavianT uZlurebas, maTi xorcSesxmisas rom gamoiCines.
rogorme unda moaxerxoT, rom madam de volanJi ar SeaSinos Cveni
ymawvilis gaufrTxilebelma da kadnierma gamoTqmebma. RmerTma dagvifa-
ros monastrisgan! imasac SeecadeT, pawias werilebis dabruneba aRar
N
83
vfiqrob, gafrTxileba ar damWirdeba, rom madam de volanJis yuramde
ar mivides Cemi sofelSi Casvlis ganzraxva. is maSinve qalaqSi darCenas
gadawyvets; magram sofelSi Tu Cavida, iqidan meore dResve ver wamova.
erTi kvira mainc rom gvacalos, pirobas gaZlevT, saqmes gavCarxav.
***dan, 9 seqtemberi, 17**
67-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
ar vapirebdi, TqvenTvis momewera, mowyaleo xelmwifev, da Cemi Secbu-
nebac axla imas amtkicebs, rom ar unda gwerdeT. magram ar minda erTi
sababic dagitovoT Cemze sasayvedurod da msurs dagarwmunoT, rom,
PY
SeZlebisdagvarad, TqvenTvis yvelaferi viRone.
rogorc ambobT, werilis weris neba me dagrTeT. geTanxmebiT, magram
xom ar ggoniaT damaviwyda, ra pirobiT? es piroba ise mtkiced rom
damecva, rogorc Tqven arRvevT, Cemgan gana erT pasuxs mainc miiRebdiT?
arada, axla ukve mesamed gpasuxobT. roca Tqven CemTan miwer-moweris
CO
Sesawyvetad yvelafers akeTebT, me misi gagrZelebis gzas veZeb. es gza
arsebobs da is erTaderTia. xolo Tu am gzaze nebismieri mizeziT uars
ganacxadebT, amiT daamtkicebT, ramdenad umniSvneloa es mimowera.
SewyviteT CemTan laparaki im enaze, me rom ar SemiZlia da arc msurs
gavigo. uari TqviT im grZnobebze, me rom maSinebs da Seuracxmyofs.
arc ase jiutad unda mosWidebodiT mas, raki iciT, rom swored es gvaS-
oriSorebs. nuTu mxolod am grZnobis gancda SegiZliaT? nuTu siyvaru-
'T
li megobrobas gamoricxavs? nuTu ver imegobrebT imasTan, visSic ufro
nazi grZnobebis aRZvras cdilobT? ar minda ase vifiqro. es aRmaSfo-
Tebelia. es azri gamcirebT da Tqvengan samudamod maSorebs.
me megobrobas gTavazobT, musie, mets arafers. Cems gankargulebaSi
N
68-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
aba, ra gi pasuxoT, madam? rogor SegbedoT simarTlis Tqma, Tu Tqven
TvalSi is damRupavs? ra gaewyoba, ase yofila Turme saWiro. saamisod
84
vaJkacoba, albaT, meyofa. Tavs ganuwyvetliv vumeoreb, rom mirCevnia
davimsaxuro, vidre mxolod dageufloT. Tu aRarasodes maRirsebT
bednierebas, ar damTanxmdebiT imaze, riskenac viswrafvi, is mainc unda
dagimtkicoT, rom Cemi guli misi Rirsia.
Tqven gaSfoTebT Cems Secdomebze uari rom vTqvi! ase rom iyos, maSin
am Tqvens bolo werils, axla rom gulis kankaliT vpasuxob, albaT,
aRtacebiT wavikiTxavdi. gulwrfelad mwerT, mendobiT, erTi sityviT,
megobrobas mTavazobT, oh, ra samwuxaroa, rom amdeni sikeTiT ver vis-
argebleb! rom iseTi aRar var, rogoric viyavi!
me rom kvlav iseTi viyo, mxolod Cveulebrivi, msubuqi gataceba mqondes
Tqvendami, cdunebiTa da siamovnebiT Sobili da Cvens droSi siyvarulad
PY
wodebuli, daveSurebodi mesargebla yvelafriT, ris miRwevasac SevZ-
lebdi. warmatebis misaRwevad yvelanair gzas movsinjavdi. wagaqezebdiT,
CemTvis guli gadagexsnaT, Sevecdebodi, sruli ndoba momexveWa, rom
mere mometyuebineT, davTanxmebodi megobrobaze, rom mere SemecdineT...
ras fiqrobT, madam, ar gaSinebT es yvelaferi? diax, swored ase iqneboda,
CO
megobrobaze rom dagTanxmebodiT...
vin? me? me davTanxmebuliyavi, Tqvens sulSi aRZruli grZnobis moziare
myoloda? es rom meTqva, maSinve unda dagekargaT Cemdami ndoba. imave
wuTidan Sevecdebodi Tqvens motyuebas. Tqveni dauflebis survili iqneb
kidevac SemrCenoda, magram ara siyvarulis.
ar ifiqroT, gulwrfelobas, ndobas, naz megobrobas ar vafasebde...
magram WeSmariti siyvaruli, romelic yvela am grZnobas itevs da kidev
'T
ufro aZlierebs, ver SeZlebs simSvidisa da sulieri gulgrilobis Se-
Zenas, rac Sedarebis, anda erTisa Tu meoresTvis upiratesobis miniWebis
saSualebas gvaZlevs. ara, me ver gavxdebi Tqveni megobari! me meyvarebiT
yvelaze nazi, yvelaze mgznebare, uRrmesi pativiscemiT aRsavse grZnobiT.
N
85
Sevicani Tqveni fasi, am damsaxurebas verafriT davkargav. uars vambob
Tqvens mzakvrul ZRvenze, magram Tqvens fexTa winaSe ganrTxmuli, kvlav
da kvlav vficav, marad miyvardeT.
***dan, 10 seqtemberi, 17**
69-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
mekiTxebiT, ras vakeTeb? miyvarxarT da vtiri. deda ar melaparakeba.
wamarTva qaRaldi. kalmebi da melani. kidev kargi, rom fanqari maqvs
da imiT vwer Tqveni werilis naglejze. isRa damrCenia, mogiwonoT
saqcieli. ise Zalian miyvarxarT, mzad var yvelanair saSualebas moveW-
PY
ido, oRond ki Tqveni ambavi Sevityo da Cemic gacnoboT. me ar momwons
musie de valmoni, arc is vicodi, Tu ase megobrobdiT, Sevecdebi Tqveni
xaTriT SeveCvio da Seviyvaro. warmodgena ar maqvs, vin gagvca. es Se-
iZleba iyos an Cemi moaxle an mRvdeli, visac aRsareba vuTxari. oh, ra
ubeduri var. xval sofelSi mivdivarT, magram ramdeni xniT _ ar vici.
CO
RmerTo Cemo! ra meSveleba, rom veRar gnaxavT. ar vici, meti ra mogwe-
roT, mSvidobiT. SeecadeT, mixvdeT, ra davwere. fanqriTaa naweri da
iqneb waiSalos, magram gulSi CabeWdil grZnobebs _ veraferi waSlis.
***dan, 10 seqtemberi, 17**
70-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
'T
mniSvnelovani rCeva unda mogceT, Zvirfaso megobaro. mogexsenebaT,
guSin marSal de**s meuRlesTan vaxSmad viyavi: laparaki Tqvenze Camo-
varda. me Tqvenze kargs rasac vfiqrob is ki ar vTqvi, aramed is _ rasac
sul ar vfiqrob. mgoni, yvela dameTanxma. saubari sakmaod duned gagrZel-
N
86
gamowveva, TqvenTvis rom Tavi Seeyvarebina, miiRo. sityva misca _
,,arafers dagimalavTo.~ im aRTqmaTagan, rac amis Taobaze iqneba dade-
buli, albaT, yvelaze wmindad Sesruldeba. magram ukve gafrTxilebuli
brZandebiT, amaze andazac1 kargad mogexsenebaT. magram isev unda davZino,
rom prevani, romelsac ar icnobT, saocrad Tavaziani da marjvea. Tu
zogjer Cemgan sapirispiro gsmeniaT, mxolod da mxolod imitom, rom
eg kaci ar miyvars da warmatebisas misTvis xelis SeSla, diaxac, msiam-
ovnebs. garda amisa, kidev imitom, rom kargad vici, ramdenime aTeul
Cvens yvelaze modur banovanTaTvis Cems azrs ra wona aqvs.
marTlac movaxerxe am gziT misTvis, ase vTqvaT, did scenaze gamoCeni-
sTvis xeli SemeSala. arada, saocrebebs akeTebda, Tumca aravin araferi
PY
icoda. magram misma gaxmaurebulma sammagma Tavgadasavalma sayovelTao
yuradReba daimsaxura da Tavdajerebam, aqamde rom ase aklda, saxifaTo
vinme gaxada. erTi sityviT, amJamad is erTaderTi kacia, romlis gzaze
Sexvedrisac marTla SemeSindeboda. hoda, rom araferi vTqva Tqvens
pirad dainteresebaze, did samsaxurs gamiwevT, Tu gzadagza sasacilod
CO
aigdebT. ase rom, gitovebT mis Tavs da imedi maqvs, Cemi dabrunebis
dros gaTavebuli kaci damxvdeba.
samagierod, gpirdebiT Tqveni mzrunvelobis qveSmyofi asulis saqme
iseTive TavgamodebiT miviyvano sasurvel dasasrulamde, rogorc Cemi
mSvenieri ukarebisa.
am ukanasknelma es wuTia Tavisi kapitulaciis gegma gamomigzavna. mis
werilSi igrZnoba, rogor surs moatyuon. amaze marjve da amaze gacveT-
'T
ili xerxis SemoTavazeba warmoudgenelia. surs, rom misi megobari
gavxde. oRond axali da ufro Zneli xerxebis moyvarulis kvalobaze
sulac ar minda ase iolad gadamirCes. gana, imitom Sevwire amdeni dro,
rom yvelaferi Cveulebrivi SecdeniT damTavrdes?
N
87
werils qebiT vamTavreb, esec Cemi Rrma dakvirvebidan gamomdinareobs.
roca qals garkveuli droiT guls grZnobiT aRugzneb, mere mosveneba
sWirdeba, xolo yoveli qalisTvis yvelaze rbili baliSi _ pirferobaa.
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. xval mivemgzavrebi. Tu rame
gaqvT dasabarebeli graf de**s meuRlesTan, gadavcem, radgan sadilze
masTan SevCerdebi. Zalze mwydeba guli Tqvens unaxavad rom mivemgzav-
rebi. Tqveni amaRlebuli Segonebani da brZnuli rCevebi am gadamwyvet
Jams Zalian wamadgeba.
aba, Tqven iciT, rogor daicavT Tavs prevanisgan, RmerTma qnas, am
msxverplisTvis samagieros gadaxda odesme SevZlo! mSvidobiT.
***dan, 14 seqtemberi,17**
PY
71-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
im doylapia egers Cemi portfeli parizSi darCenia! _ mSvenieri
megobris werilebi, dansenis werili pawia volanJisadmi, yvelaferi,
CO
rac axla ase mWirdeba. is ukan brundeba Tavisi utvinobis gamosaswor-
eblad. hoda, vidre cxens Sekazmavs, minda Cemi wuxandeli Tavgadasavali
giamboT, raTa eWvi ar SegeparoT, rom aq dros tyuilad ar vkargav.
TavisTavad bevri araferia _ ase vTqvaT, vikont de m**s meuRlis
Secxelebuli kerZi. magram zog-zogi wvrilmani mainc TavSesaqcevia. ginda
dagimtkico, rom qalebis daRupvis niWi maqvs, magram Tu momepriana,
davixsni kidec maT. aki mudam yvelaze Znel an yvelaze TavSesaqcev gzas
'T
virCev xolme da sulac ar vnanob, Tu sikeTis gamoCena momixda, roca
is CemTvis saWiro savarjiSo an gasarTobia.
maSasadame, iq vikontis meuRle damxvda. sxvebi Camacivdnen, Ramis gas-
aTevad darCiTo, isic fexis xmas ahyva, maSin vuTxari: im pirobiT, Rames
N
88
vikontis gverdiT gatarebuli dRe. Tumca, Cemi azriT, dasveneba sWirdebo-
da. vizrune kidec, rom amaSi misi sayvareli damerwmunebina.
es movaxerxe. imasac mivaRwie, rom vresaks waCxubeboda am nadirobis
gamo, romelzec swored misi gulisTvis daTanxmda. msgavs sulelur sababs
veravin moigonebda. magram vikontis meuRleze metad qali ver daikvexnis
am sqesisTvis Cveuli niWiT _ logika gabrazebiT Secvalos. da rac ufro
tyuis, miT ufro Znelad cvlis sibrazes mowyalebiT. esec kia, axsna-
ganmartebisTvis maincdamainc xelsayreli dro ar iyo. amasTan, sulac
ar viyavi winaaRmdegi, erTmaneTs meore dResve Serigebodnen.
amgvarad, nadirobidan dabrunebul vresaks gabutulni daxvdnen. mizezis
gageba rom moindoma, maSinve sayvedurebi daayares, Tavis marTleba
PY
daapira, qmris iq yofnis sababiT sityva gaawyvetines. bolos, qmari
rom wavida, dro ixelTa da iTxova, saRamos mainc momismineTo. am dros
vikontis meuRlem Tavisi niWi gamoavlina. aRSfoTebuli laparakobda
mamakacTa Tavxedobaze _ qalma Tu erTxel maT mimarT mowyaleba gamo-
iCina, ase hgoniaT, ufleba aqvT am mowyalebiT maSinac ki isargeblon,
CO
roca qali maTze ganawyenebulia. mere marjved gadaitana sityva guli-
sxmierebaze, grZnobiarobaze. mokled, ise didebulad ilaparaka, Semcb-
arma vresakma sityva ver Tqva. lamis mec vaRiare misi simarTle, radgan
_ unda mogaxsenoT _ am saubars, rogorc mesame piri, mec veswrebodi.
dabolos, gadaWriT ganacxada, rom aramc da aramc ar dauSvebs nadir-
obiT daRlili kaci sasiyvarulo garTobiT kidev ufro daRalos da
Tavs ver apatiebs, aseT sasiamovno TavSesaqcevs xeli SeuSalos. amaso-
'T
baSi qmaric dabrunda. raki pasuxis saSualeba waerTva, gacxarebuli
vresaki me momibrunda da didxans melaparaka im sabuTebze, masze nakleb
rom ar vicodi. bolos ki Semexvewa, vikontis cols davlaparakebodi.
mec Sevpirdi, magram mxolod imitom, rom misTvis madloba gadamexada
N
nebeli swored misi oTaxis win iyo, misi azriT, ufro usafrTxo iqneboda
CemTan mosuliyo. ase rom, rogorc ki moaxles Tavis oTaxidan gaistum-
rebda, maSinve movidoda _ me mxolod kari unda dametovebina Ria...
D
89
am dReSi mimetovebina, magram SemeZlo ki imis atana, rom qali Cem gamo
da ara Cem mier daRupuliyo? an yovlad Cveulebrivi kaciviT viTarebas
davnebebodi? ase rom, raRac unda meRona. Tqven ras izamdiT, Cemo mSve-
niero megobaro? me ki ai, ra movaxerxe, Tanac didebulad:
male davrwmundi, rom am karis Semtvreva xmaurs gamoiwvevda. amitomac
vikontis coli didi gaWirvebiT daviyolie Tavzardamcemi kivili aetexa,
TiTqosda Tavs daesxnen ,,yaCaRebi~, ,,mkvlelebi~ da a.S. SevTanxmdiT,
rom mis pirvelsave kivilze kars SevamtvrevdiT da isic maSinve Tavis
sawolisken gaqandeboda. ver warmoidgenT, SeTanxmebis Semdeg mis sabol-
ood dasarwmuneblad kidev ramdeni dro damWirda. magram sxva gamosava-
li ar gvqonda da kari pirvelive dartymaze Sevamtvrie.
PY
kidev kargi vikontis meuRles dro ar daukargavs, radgan vikonti da
vresaki imave wuTs derefanSi daerWvnen. moaxlemac maSinve moirbina.
marto me viyavi mSvidad. maSinve moviazre Ramis lampa Cameqro da
iatakze gadmomegdo, Torem sasacilo araa panikuri SiSi gaiTamaSo,
roca oTaxi ganaTebulia. Semdeg qmaric da sayvarelic saRaTas Zilis
CO
gamo kargad gavTaTxe; kivilze maSinve movirbine da kari Sevamtvrie-
meTqi, _ avuxseni.
vikontis meuRle, loginSi ukve gulmocemuli, rixianad maZlevda bans
da yvela wmindans ificebda, oTaxSi qurdi iyo Sesulio. kidev ufro
sarwmunod JRerda misi mtkiceba, Cems sicocxleSi ase ar SemSinebiao.
SevudeqiT kuTxe-kunWul Cxrekas da Zebnas, magram raki veraferi aRmo-
vaCineT, sayovelTao yuradReba gadmoyiravebul Ramis lampaze gadavi-
'T
tane da varaudi gamovTqvi, mTeli am aurzaurisa da SiSis mizezi uTuod
virTxa iqneboda-meTqi. yvela dameTanxma, ase rom, virTxebis sayovelTao
gaqilikebis Semdeg vikontma Tavis oTaxs miaSura, oRond cols sTxova,
amis Semdeg ufro mSvid virTxebTan iqonie saqmeo.
N
mec zed mimayoles, magram CemTvis vikontis meuRlis ambori ukve arafers
niSnavda, vresakis kocnam ki, marTali giTxraT, didad maama. mere erTad
davtoveT oTaxi da Cven Cvens saZineblebs mivaSureT.
Tu am ambiT Tavs SeiqcevT, SegiZliaT saidumlod ar SeinaxoT. me rom
ase gamamxiarula, minda Tavis mxriv sxvebic gaamxiarulos. axla mxolod
ambavs vgulisxmob, Tumca iqneb mis gmir qalzec sul male igive iTqvas.
mSvidobiT. Cemi egeri ukve erTi saaTia micdis. erTi wamiT, gigzavniT
kocnas da kidev rCevas, pirvel yovlisa, prevans ufrTxildiT.
***dan, 15 seqtemberi, 17**
90
72-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(gadacemulia mxolod 14-Si)
o, Cemo sesil! rogor mSurs valmonis! is xom xval gnaxavT, Cems
werilsac gadmogcemT. me ki, ganSorebiT gulgawvrilebulma, Zveleburad
unda viCanCalo am wuTisoflis wuxilsa da sinanulSi. Cemo nazo mego-
baro, Cemo megobaro, SemibraleT am tanjvisTvis, ufro metad im wamebis
gamo, Cemi wyalobiT rom itanT, radgan mxneobas swored eg makargvinebs.
ra Tavzardamcemia CemTvis Tqveni ubedurebis mizezad yofna! me rom
ara,UuRrublo da bednieri iqneboda Tqveni cxovreba. SemindobT ki?
miTxariT, miTxariT, rom SemindobT, rom giyvarvarT, rom Zveleburad
PY
giyvarvarT, CemTvis saWiroa rom es isev da isev gamimeoroT, gana imitom,
rom meeWveba, ase mgonia, rac ufro darwmunebuli xar, miT ufro tkbilia
amis mosmena. xom marTla giyvarvarT? vici, mTeli guliT da suliT
giyvarvarT. ra damaviwyebs Tqvens ukanasknel sityvebs. ra Rrmad Camwvda
da CamebeWda isini gulSi da ra aRtacebuli TrTolviT gaxmiandnen iq!
CO
samwuxaroa! im bednier wams ra uzomod Sors viyavi im fiqrisgan, Tu
ra sastiki xvedri gveloda. Cemo sesil, modiT movZebnoT gza, romlis
saSualebiTac mis Semsubuqebas SevZlebT. Cems megobars Tu verwmunebiT,
saamisod sakmarisia misdami ndobiT aRWurva. marTali giTxraT, mewyina
da Sevwuxdi kidec, roca gavige, rom masze arcTu kargi azri SegqmniaT.
dedaTqvenic xom aTvalwunebiT uyurebda, mxolod misi gavleniT
ramdenime xans mec veridebodi am Tavazian kacs, romelic axla yvela
'T
Rones xmarobs Cveni bednierebisTvis; rodesac saTqmeli an gadmosacemi
eqneba rame, SeecadeT mas keTili TvaliT SexedoT. ifiqreT, rom is
Cemi megobaria da surs Tqvenic gaxdes, rom SesaZloa Tqveni xilvis
bedniereba damibrunos. Tu ver dagarwmunebT, maSasadame, ise ar giyva-
N
rvarT, rogorc me, da arc ise, rogorc adre! oh, Tu odesme nakleb
geyvarebiT, magram ara, Cemi sesilis guli me mekuTvnis, is Cemia, sanam
pirSi suli midgas. magram Tu ubeduri siyvarulis tanjva-wameba miweria,
O
73-e werili
sesili volanJs vikont de valmonisgan
(Tan erTvis wina werils)
Tqveni samsaxurisTvis mzadmyofma megobarma Seityo, Turme saweri
mowyobiloba ar gqoniaT da ukve yvelaferze izruna. Tqveni oTaxis
win, derefanSi, didi karadis qveS, marcxniv, dagxvdebaT qaRaldebis
dasta, kalmebi da melani. Tqvens pirvelsave moTxovnaze is marags Seg-
ivsebT. Cemi azriT, SegiZliaT isev iq SeinaxoT, Tuki ukeTes adgils
91
ver naxavT. is, agreTve, gTxovT ar gaunawyendeT, Tu ise daiWers Tavs,
TiTqos sazogadoebaSi ver gamCnevT da balRad gTvliT. aseTi qceva
aucilebelia, rom aravin ieWvianos da ukeT imoqmedos Tqveni bed-
nierebisa da misi megobrisTvis. rodesac raime eqneba saTqmeli an
gadmosacemi, Seecdeba ise moawyos, piradad dagelaparakoT, Tu rasakv-
irvelia, Tqvenc daexmarebiT.
girCevT yvela werili daubrunoT, raTa Tavi xifaTSi ar CaigdoT.
dabolos, garwmunebT, Tu miendobiT, Zalisxmevas ar daiSurebs dedis
metismeti sastiki devna Searbilos, or adamians ase rom tanjavs _ mis
megobarsa da kidev erT arsebas, vinc, misi azriT, ufro alersiani mo-
pyrobis Rirsi gaxlavT.
PY
***dan, 14 seqtemberi, 17**
74-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
ehei, megobaro, rodidan gaxdiT aseTi frTxili? viTom prevani marTla
CO
aseTi saSiSia? aba, uyureT, Turme ra miamiti da patara Wkuis patroni
vyofilvar! xSirad Sevxvedrivar mag mZleTamZle batons da Sexvedris
Rirsi Zlivs gamixdia. yuradRebis misaqcevad _ arc meti arc naklebi _
Tqveni werili yofila saWiro. guSin gamovaswore es Secdoma. operaSi
TiTqmis Cem win ijda da kargad davaTvaliere. yovel SemTxvevaSi, lamazi
gaxlavT, Zalze lamazic, natifi, daxvewili nakvTebi aqvs! axlodan, albaT,
ukeTesia. ra miTxariT, marTla Cems dauflebas apirebs? oho! eg CemTvis
'T
didi pativi da sasixarulo ambavia. xumroba iqiT iyos da ukve Jinma
Semi pyro. saidumlod getyviT _ pirveli nabijic ki gadavdgi, ar vici,
ramdenad gamimarTlebs. getyviT, rac moxda.
operidan rom gamovdiodi, Cemgan or nabijze idga da mec sakmaod
N
92
vapireb axla _ orive samarTlianad unda gangsajoT da erT sasworze
agwonoT. rac SegexebaT Tqven, Tqvenze saqme ukve Sedgenilia da gamoZi-
eba SeiZleba damTavrebulad CaiTvalos. gana samarTliani ar iqneba
axla Tqvens metoqeze gadavide? hoda, damnebdiT da Tavdapirvelad is
gamagebineT, geTayva, ra da romeli Tavgadasavlis sammag gmirs warmoa-
dgens? ise melaparakebiT amaze, TiTqos amis meti saqme araferi maqvs;
arada, am ambavze araferi vici. etyoba, es maSin moxda, roca JenevaSi
viyavi, Surma ki xeli SegiSalaT CemTvis geTqvaT. saswrafod gamoaswo-
reT es danaSauli. gaiTvaliswineT, rom yvelaferi, rac mas exeba, CemTvis
sulerTi araa! rogorc maxsovs Cemi dabrunebis Semdeg amaze kidev iyo
saubari, oRond maSin sxva ramiT viyavi dakavebuli. ise, nakleb yurad-
PY
Rebas vaqcev Zvel ambebs, dRevandeli an guSindeli ufro mainteresebs.
Tu TqvenTvis maincdamainc sasiamovno araa Cemi Txovna, gana es yvelaze
mcire sazRauri ar iqneba Cemze zrunvisTvis? gana aman ar dagaaxlovaT
isev Tqvens ukarebasTan, romelTanac Tqvenma sisuleleebma dagaSoraT?
gana, me ar dagexmareT Suri geZiaT madam de volanJze misi saZraxisi
CO
Tavgamodebis gamo? gana Tqven ar SemomCiodiT, uamravi dro mexarjeba
Tavgadasavlebis ZiebaSio? axla isini Tqvens xelTaa, amoirCieT, romeli
gnebavT _ gind siyvaruli, gind siZulvili _ orives erT WerqveS sZinavs.
SegiZliaT Tqveni survilisamebr imoqmedoT _ cali xeliT eferoT,
caliT _ dakodoT. vikontis colis ambavsac me mimadlodeT. is Cems
gemovnebas esadageba. magram, rogorc Tavad TqviT, is unda gaxmaurdes.
'T
xolo Tu jerjerobiT mis saidumlod Senaxvas amjobinebT, mec geTanx-
mebiT, Tumca unda gamovtyde, es qalbatoni didsulovan moqcevas sulac
ar imsaxurebs. misiT mec ukmayofilo var. Sevalie de belroSi mas ufro
momxibvlelad Tvlis, vidre me visurvebdi, da masTan urTierTobis gawyv-
etis kidev bevri mizezi maqvs. imaze karg sababs ki ver movZebni, roca
N
75-e werili
D
93
arada, roca misi mzeris daWera minda, darwmunebuli var, mis Tvalebs
myisve wavawydebi. aq axla dedaCemis erTi megobari qalia, visac aqamde
ar vicnobdi. etyoba, arc mas uyvars musie de valmoni, Tumca mis mimarT
did yuradRebas iCens. meSinia, vaiTu aqauroba moswyindes da isev parizSi
dabrundes. es ki marTlac Zalze sawyeni iqneba. ise ki metismetad keTili
guli hqonia, Tu aq mxolod imitom Camovida, rom me da mis megobars
dagvexmaros! ki minda rogorme Cemi madliereba gamovxato, magram ar
vici, rogor, Tumca saSualeba rom momeces, albaT, ise Semrcxveba, krint-
sac ver davZrav.
mxolod madam de merteisTan meadvileba Cems siyvarulze laparaki,
radgan SenTanac, Tumca ki yvelafers geubnebi, pirispir laparakis
PY
Semrcxveboda. TviTon dansenisTanac, Cemda uneblieT, xSirad migrZvnia
raRac SekrToma. amqveynad yvelafers gaviRebdi, oRond wuTiT mainc
SemeZlos vnaxo da vuTxra, Tu rogor miyvars. musie de valmoni mpirdeba,
uTuod SegaxvedrebT, Tuki Cems yvela miTiTebas SeasrulebTo. mzad
var yvelaferi Sevasrulo, Tumca ver gamigia, rogor SesZlebs amas.
76-e werili
CO
mSvidobiT, Cemo sayvarelo, saTqmeli TiTqmis aRaraferi damrCa!1
***sasaxlidan, 14 seqtemberi, 17**
imis xom ara, rom amdeni Zalisxmevis daxarjva arcTu ise saSiS mterze
ar Rirs? magram am SemTxvevaSi, mgoni, cdebiT. prevani marTla momxib-
lavia, ufro metadac, vidre ggoniaT. pirvel yovlisa, aqvs sasargeblo
O
94
ravin mimixvdebao _ saqmeSi Cauxedavebs ki marTlac ase egonebodaT _
dawvrilebiT gviambo, rogor danebda prevans da ra moxda maT Soris.
Tan ise TavdajerebiT, rom Cvenma Rimilmac ar Seacbuna. arasodes damavi-
wydeba, roca erTma Cvenganma Tavi moikatuna, TiTqos misi naTqvami ar
daijera, qali yovlad dinjad Seepasuxa, rom masze ukeT aravin icoda
es ambavi da arc Sercxva prevanisTvis ekiTxa, xom araferi meSlebao.
amitomac vfiqrob, eg kaci yvelasTvis saSiSia... magram gana TqvenTvis
sakmarisi araa, is lamazi iyos, Zalze lamazic, rogorc Tavad brZaneT,
rom morigi ieriSi Tqvenze moitanos, romlisTvisac misi dajildoeba
gnebavT, mxolod imis gamo, rom ieriSis dasawyisi metismetad ostaturad
mogeCvenaT. an sxva raime SemTxveviTi sababiT TavSesaqcevad mogeCvenoT
PY
danebdeT an... Tumca, aba, saidan unda vicode? SemiZlia ki gamovicno is
aTasnairi axireba, qalebs rom mogdiT TavSi? maTi wyalobiT brZan-
debiT susti sqesis warmomadgeneli. axla iciT, ra safrTxec geliT,
eWvi ar mepareba, mas advilad aicdenT, magram xom unda gamefrTxilebi-
neT. axla kvlav davubrundebi mTavar Temas: ki magram, risi Tqma gsurT?
CO
Tu prevans dascineT, metismetad xelovnuri dacinva iyo da misi Cem
winaSe gamasxaraveba arc Rirda. is sazogadoebis winaSe unda gamasxara-
vdes. hoda, amitomac isev da isev gTxovT, amaze izruneT.
o, mgoni, gamovicani! Tqvens werilSi is ki araa winaswar Tqmuli,
sinamdvileSi rogor moiqceviT, aramed CaTvlis Tu ara is, rom saamisod
mzad xarT, da CaTvlis swored im wuTas, roca Tqvengan momzadebuli
marcxi moelis. am gegmas mogiwonebdiT, udides sifrTxiles rom ar
'T
moiTxovdes. Cemze kargad iciT, rom sazogadoebrivi azrisTvis sul er-
Tia, gind sayvareli gyolia, gind gaarSiyebaze daTanxmebulxarT, Tu,
rasakvirvelia, mamakaci briyvi araa. prevani ki sulac ar gaxlavT briyvi!
Tundac moCvenebiT gamarjvebas miaRwios, mainc itrabaxebs. es sakmarisi
N
raveebi ar ixrCobian?
sxvebze uWkuo ar var, asobiT da aTasobiT xriki momigonia qalis
saxelis gasatexad, magram roca davfiqrebulvar, rogor SeeZlo am xi-
D
faTis acdena, veranair saSualebas ver vpoulob. Tqvenzec ki, Cemo la-
mazo, ase uzado ostatobiT rom moqmedebT, xSirad mifiqria, imdenad
simarjve ara, ramdenadac bedi swyalobs-meTqi.
Tumca, bolos da bolos, iqneb raRac gansakuTrebul azrs veZeb iq,
sadac is sulac araa. sasacilo kia, rom ager mTeli erTi saaTi seriozu-
lad vmsjelob imaze, rac, albaT, Tqveni mxriv mxolod xumroba iyo.
vin icis, iqneb, damciniT kidec! dae, ase iyos. magram iCqareT. axla ki
sxva rameze visaubroT. sxvaze?! ar vcdebi. mudam erTsa da imaveze: ra
gziT daeuflo an daRupo qali da arcTu iSviaTad oriveze erTad.
aq, rogorc savsebiT sworad SeniSneT, SesaZlebloba maqvs orive
asparezze erTad warmovCinde, Tumca Tanabari simsubuqiT ara. winaswar
95
vgrZnob, rom SurisZiebis ambavs ufro advilad movagvareb, vidre siyva-
rulisas. pawia volanJi ukve motexilia. amaze Tavs vdeb. axla mxolod
Sesaferisi SemTxvevaa saWiro da amasac me vkisrulob, magram madam de
turvelTan sxvagvaradaa saqme. man SeiZleba sasowarkveTamde migiyvanos,
misas verafers gaigeb. asobiT damamtkicebeli sabuTi maqvs misi siyvaru-
lisa, aTasobiT ki _ sijiutis. meSinia xelidan ar damisxltdes.
pirvelma STabeWdilebam, romelic Cemma dabrunebam moaxdina, ukeTesis
imedi momca... rogorc xvdebiT, mindoda yvelafers Tavad davkvirvebodi,
mainteresebda, rogori iqneboda misi pirveli gancda. Cemi Casvla winas-
war ar Semityobinebia. gzaSi gamovTvale, swored maSin mivsuliyavi,
roca sufrasTan isxdebodnen. marTlac, ise daveci Tavs, rogorc RvTaeba
PY
operis cidan speqtaklis bolos.
yvelas yuradReba rom mimepyro xmauriT Sevedi. pirvelive Tvalis
gadavlebiT SevamCnie moxuci mamidaCemis sixaruli, madam de volanJis
ukmayofileba, misi asulis sixarulic da Secbunebac. Cemi turfa karis-
ken zurgiT ijda, imwuTas raRacas Wrida da Tavic ar moubrunebia. mag-
CO
ram madam de rozmonds rom davelaparake, grZnobierma mxevalma Rv-
Tisam xmaze micno da Sehkivla. ar vici, momeCvena Tu ara, magram SiSsa
da gakvirvebaze metad mis xmaSi siyvaruli JRerda. roca imdenad mivuax-
lovdi, rom misi saxe damenaxa, zed grZnobaTa sulieri foriaqi Tu
gulisTqmaTa Widili amovikiTxe! sufrasTan mis gverdiT davjeqi. Tavadac
ar icoda, am sityvis sruli mniSvnelobiT, ras akeTebda da ras lapara-
kobda. Wamis gagrZeleba daapira, magram ver SesZlo. dabolos, ase Txu-
'T
Tmetiode wuTis Semdeg, sixarulsa da aforiaqebul grZnobebs rom ver
moeria, haerze gasvlis sababiT wasvlis neba iTxova da parkSi gaiqca.
madam de volanJma Tan gayola moindoma, magram ukarebam ar isurva.
albaT, bednieri iyo, marto darCenis sababi rom i pova; SeeZlo tkbil
N
96
dansenisas davurTe. Semdeg isev sastumro oTaxSi davbrundi. Cemi turfa
Sezlongze daudevrad momxiblav pozaSi miwoliliyo.
am suraTma survili aRmiZra da mzera gamicocxla, nazi da daJinebuli
gamixda. ise davjeqi, rom kargad mecqira. Cemma mzeram RvTaebriv ukar-
ebas jer spetaki Tvalebi daaxrevina. erTxans mis angelozisebr saxes,
mere ki mTel sxeuls vakvirdebodi da TavSesaqcevad msubuqi, magram
mudam abezari samoselis qveS tanis moxazulobis Seswavlas Sevudeqi.
mere Tvali TaviT fexebamde avayol-Cavayole. Cemo megobaro, misi Tva-
lebi nazad mimzerdnen. cxadia, maSinve daixarnen, rogorc ki Cemsas
Sexvdnen. misi mzera kvlavac rom damebrunebina, ganze gavixede. am dros
Cven Soris is utyvi, jer kidev mfrTxali siyvarulis pirveli Tanxmo-
PY
ba damyarda, erTmaneTis xilvis ormxriv moTxovnilebas rom akmayofi-
lebs; Tanxmoba, roca mzera da molodini manamde enacvlebian erTmaneTs,
vidre sabolood ar Seirwymebian.
roca davrwmundi, Cemi turfa mTeli arsebiT mieca am TamaSs, gadavwyv-
ite mezruna, rom es aravis SeemCnia. vxedavdi, yvela sakmaod gacxovel-
CO
ebuli saubrobda, Sevecade qalis mzera ufro metyveli gamexada. ram-
denjerme pirdapir Sevxede, magram iseTi TavSekavebiT, rom ukarebas
Tavi Seuracxyofilad ar egrZno. xolo am mfrTxal arsebas ufro Ta-
visuflad rom egrZno Tavi, masaviT, viTomda darcxveniT, davxare Tavi.
nel-nela Cveni Tvalebi erTmaneTs mieCvivnen, ukve naklebad Sordeb-
odnen, bolos ki aRarc wydebodnen. mis TvalebSi netari vneba amoviki-
Txe, siyvarulisa da survilis bednierebis niSani, Tumca wamieri _ gons
'T
male moego da odnav darcxvenilma poza da mzera Seicvala. ar mindoda,
eWvi aeRo, rom misi ganwyobis Secvla SevamCnie, amitom wamovxti da
SeSfoTebiT vkiTxe, cudad xom ar brZandebiT-meTqi. maSinve yvela daex-
via. maT gza miveci, xolo vidre pawia volanJi, fanjarasTan saqargavs
N
97
77-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
ase jiutad da ase uRvTod rad gamirbixarT? gana SeiZleba Cemma nazma
yuradRebam iseTi saqcielisken gibiZgoT, rom imisTvisac ki sakadrisi
ar iyos, vinc sayvedurebs marTla imsaxurebs? rogor?! siyvarulma isev
Tqvens fexqveS momiyvana, bednierma SemTxvevam SemaZlebina Tqvens gver-
diT vyofiliyavi, Tqven ki uqeifoba moimizezeT, megobrebi SeaSfoTeT,
oRond Cem gverdiT ar mjdariyaviT. guSin ramdenjer amarideT mzera
da ganze gaixedeT! xolo Tu wamierad nakleb sastik gamoxedvas daviWerdi,
es wami imdenad xanmokle iyo, vifiqre, CemTvis netarebis moniWeba ki
ar gsurdaT, aramed gindodaT megrZno, ras vkargavdi misi aridebiT.
PY
vbedav da getyviT, arc siyvarulia msgavsi moqcevis Rirsi da arc
megobroba daTanxmdeba msgavs mopyrobaze. xolo Tu am or grZnobaze
visaubrebT, Tavadac iciT, ra aRfrTovanebas momaniWebda erTi maTgani.
Tumca vfiqrobdi, rom arc meoreze metyodiT uars... aki Tavadve Semom-
TavazeT es Zvirfasi megobroba, raxan mis Rirsad mimiCnieT. netav iseTi
CO
ra Cavidine, rom axla marTmevT? nuTu ndobisa da gulwrfelobisTvis
msjiT? gana ar gafrTxobT erTic da meorec moatyuoT? gana Cemi gulis
saidumlo megobris mkerdze ar davafrqvie? gana mis winaSe ar viyavi
valdebuli uari meTqva im pirobebze, romelTac daTanxmebis Semdeg
advilad davarRvevdi sulac Cemda sasargeblod? nuTu esoden daumsaxur-
ebeli simkacriT gsurT mafiqrebinoT, TiTqos sakmarisi iyo mometyue-
bineT, rom meti SewynarebiT momqceodiT?
'T
Cems saqciels ar vnanob, radgan Tavs valdebulad vTvlidi, swored
ase movqceuliyavi. magram, ra gangebis ZaliT xdeba, rom yovel Cems
sanaqebo saqciels axali ubedureba moaqvs CemTvis?
swored mas Semdeg, roca Tqvengan erTaderTi qeba davimsaxure, Tqvenma
N
risxvam saqme satirlad gamixada. swored mas Semdeg, rac sruli morCi-
leba dagimtkiceT, mxolod da mxolod Tqveni sindisis dasamSvideblad
Tqveni naxvis bedniereba avikrZale, CemTan yovelgvari miwer-mowera
O
78-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
mgoni gikvirT Cemi saqcieli, batono Cemo, da mzad xarT angariSic ki
momTxovoT, TiTqosda ufleba gqondeT misi gakicxvis. marTali giTxraT,
98
gakvirvebisa da sayveduris Tqmis ufleba me ufro maqvs. magram Tqvens
bolo werilSi naTqvami uaris Semdeg gadavwyvite gulgrili vyofili-
yavi, raTa SeniSvnebi da sayvedurebi amecdina. magram raki axsna-ga-
nmartebas iTxovT da RvTis madliT, iseTic araferi Camidenia, rom igi
ver giTxraT, mzad var erTxel kidev agixsnaT...
vinc Tqvens werils waikiTxavda, albaT, yvela usamarTlo da axirebul
vinmed CamTvlida. me ki mgonia, ufleba maqvs Cemze ase aravis vafiqrebino.
Cemi azriT, amis Tqven yvelaze naklebi safuZveli gqondaT. cxadia, mix-
vdiT, Tavis marTlebasTan erTad Cven Soris yovelive momxdaris ga-
xsenebasac maiZulebT. albaT, gegonaT, roca yvelaferze davfiqrdebodi,
mogebuli Tqven darCebodiT. raki aseve mimaCnia, rom Tqvens TvalSi
PY
arafers vkargav, iqneb es yvelaze kargi gza iyos imis gasarkvevad,
CvenSi romels aqvs sayveduris ufleba.
roca am sasaxleSi gamoCndiT, unda aRiaroT, mxolod Tqveni reputacia
maZlevda safuZvels TavdaWerilad SegxvedrodiT, civi Tavazianobis
sazRvrebs ar gavcilebodi da arc metismeti RvTismoSiSoba gamomeCina.
CO
Tqvenc met Sewynarebas gamoiCendiT da ar gagikvirdebodaT, Tu CemsaviT
nakleb ganaTlebuli qali saTanadod ver SegafasebdaT. frTxili adami-
ani swored ase moiqceoda. ar dagimalavT da, roca madam de rozmondma
Tqvens Camosvlaze miTxra, iZulebuli gavxdi Cemi misadmi da misi Tqve-
ndami siyvaruli gamexsenebina, radgan ase ufro gamiadvilda ar Seme-
mCnia, Tu rogor ar mesiamovna es ambavi.
vaRiareb, Tavdapirvelad ufro sasiamovno STabeWdileba moaxdineT,
'T
vidre velodi. magram Tqvenc unda dameTanxmoT, es arcTu didxans gagr-
Zelebula. male mogbezrdaT sakuTar Tavze Zaldataneba da arasakmaris
jildod miiCnieT is kargi Sexeduleba, Tqvenze rom Semeqmna. borotad
isargebleT Cemi ndobiT da mourideblad im grZnobaze damiwyeT lapa-
N
99
yovlad bunebrivi STabeWdileba, romelic Cemze aman moaxdina, xom SeiZ-
leba irgvlivmyofT Cemda sazianod aexsnaT? azradac ar mogsvliaT
damxmarebodiT, rom Secbuneba maincdamainc ar damtyoboda, piriqiT,
mis gasaZliereblad sufrasTan gverdiT momijeqiT. roca cudad vigrZeni
Tavi da sufra yvelaze pirvelma mivatove, imis nacvlad, Cemi martoob-
isTvis pativi gecaT, mis dasarRvevad sxvebic waaqezeT. isev sastumroSi
davbrundi. magram ra, nabijs gadavdgam Tu ara, maSinve Cem gverdiT
xarT, rames vityvi, mxolod Tqven mpasuxobT, sul ubralo sityvas mizezad
xdiT im saubris gasaaxleblad, romlis mosmena ar msurs da romelmac
SeiZleba Crdili momayenos. ra marjved da moxerxebuladac ar unda
moiqceT, rasac me vxvdebi, sxvebic xom mixvdebian.
PY
aseTi xerxiT umoZraoba da mdumareba rom maiZuleT, mainc Cem devnas
ganagrZobT. zeviT ver amixedavs ise, Tqvens Tvalebs rom ar wavawyde.
gamudmebiT ganze unda viyuro, yovlad auxsneli araTanmimdevrulobiT
yvela garSemomyofis mzeras Cemken momarTavT, maSin, roca sakuTar
Tvalebs minda davemalo.
CO
da kidev Tqven uCiviT Cems saqciels! kidev gikvirT ase jiutad rom
gagirbivarT! ara, sjobs gamkicxoT Cemi SemwynareblobisTvis, sjobs
gaikvirvoT, Tqveni CamosvlisTanave rom ar gavemgzavre. iqneb asec
unda movqceuliyavi, iqneb kidevac maiZuloT am ukidures, Tumca aucile-
bel zomas mivmarTo, Tuki, bolos da bolos, ar SewyvetT am Seuracxmy-
ofel devnas. ara, Tqven ver damaviwyebT im movaleobas, romelic maki-
sria, rasac pativs vcem, rac meZvirfaseba. gTxovT, eWvadac ar gaivloT,
'T
Tuki odesme avbediTi arCevnis winaSe davdgebi, an isini gavwiro, an
Cemi Tavi, wamiTac ar viyoymaneb. mSvidobiT, Cemo batono.
***dan, 16 seqtemberi, 17**
N
79-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
am dilas sanadirod mindoda wasvla, magram saZageli amindia. sakiT-
O
xavad mxolod erTi romani maqvs, iseTi, moswavle gogosac rom mobez-
rdeba. sauzme sul cota ori saaTis Semdeg iqneba. amgvarad, Cemi guSind-
eli grZeli werilis miuxedavad, TqvenTan laybobas kvlavac vapireb.
D
100
damegobrdnen. ifiqrebdiT, erTis gamarjveba danarCeni oris gamarjve-
bac iyo. Tumca yvela imedovnebda, roca siyvarulis dro mouvaT, erTm-
aneTs waekidebiano. ganxeTqilebis vaSlis sapatio titulis misaRebad
Cveni lamazi vaJbatonebi erTmaneTs ejibrebodnen. mec maT rigs SevuerT-
debodi, magram swored im dros grafinia de**m Cemdami udidesi mowya-
leba gamoiCina. misi Ralatis ufleba ki manamde ar mqonda, sanam imaze
ar daviTanxmebdi, risTvisac ase viRwvodi.
amasobaSi Cvenma samma lamazmanma, TiTqos piri Sekreso, erTsa da
imave karnavalze TavTavianTi arCevani gaakeTes, magram mosalodneli
qariSxlis nacvlad am arCevanma maTi megobroba kidev ufro warmtaci
gaxada. erTmaneTs gulisnadebs siamovnebiT uziarebdnen.
PY
imedgacruebul TayvanismcemelTa Tu moSurne banovanTa brbom maT
winaaRmdeg piri Sekra. qaliSvilebis megobroba yvelas aRizianebda da
sayovelTao gakicxvis sagani gaxda. zogi amtkicebda, ganuyrelTa am
wreSi (ase monaTles isini) mTavari qonebis erTianobis kanonia da es
siyvarulzec vrceldebao. sxvebi irwmunebodnen, maT qmrebs mamakacTa
CO
Soris metoqe ara hyavT, samagierod, Tavad mravlad hyavTo. imasac
irwmunebodnen, qmrebi Tvalis asaxvevad hyavT, maT mxolod wodeba mi-
iRes movaleobaTa Sesrulebis gareSeo.
am marTalsa Tu cru xmebs sasurveli Sedegi ar mohyolia. piriqiT,
samive wyvili mixvda, axla Tu gaiyrebodnen, saqme cudad eqnebodaT.
hoda, gadawyvites, qariSxals mamacurad Segebebodnen. sazogadoebas,
rogorc yovelTvis, es unayofo kilva da avyiaoba mobezrda da Cveuli
'T
qarafSutobiT sxvaze gadainacvla. Semdgom kvlav Zvel ambebs moubrunda
da misTvis damaxasiaTebeli araTanmimdevrulobiT, gakicxvidan qeba-
didebaze gadavida. radganac CvenSi yvelaferze moda batonobs, aRtaceba
yvelas moedo da namdvil sigiJed iqca. prevanma am saswaulebis Semow-
N
101
uls SeeSindeboda: pirveli me ar dambraldes Ralatio. danarCen ors
ki pativmoyvareoba Seelaxeboda da axali Tayvanismcemlis mimarT mtru-
lad ganewyoboda, dadgenili wesis darRvevisTvis mis winaaRmdeg mkac-
rad gailaSqrebda. dabolos, xom SeiZleboda eWvianobas jer kidev sa-
SiSi metoqe ukan moebrunebina. amgvarad, prevans bevri ram abrkoleb-
da. saqmes mxolod misi sammagi Canafiqri aiolebda: TiToeuli qalba-
toni Sewynarebas imitom iCenda, rom es xels aZlevda, yoveli mamakaci
ki Tvlida, rom misTvis es sulerTi iyo.
prevans am SemTxvevaSi mxolod erTi qali unda gaewira. bedma am
mxrivac gaumarTla _ es qali, diaxac, saxelganTqmuli gaxda. is ucxoeli
iyo da erTi didgvarovani princis arSiys ise marjved daaRwia Tavi,
PY
rom mTeli samefo kari da qalaqi aalaparaka. princma ki Tavis axal
sayvarlebTan amiT kidevac isargebla. erTaderTi problema is iyo,
rom prevans samive intriga erTdroulad unda waremarTa. Tanac lodini
im qalis gamo mouwevda, fexs rom iTrevda. prevanis erT-erTma mesaidum-
lem miTxra, swored im qalis gaCereba gauWirda, sxvebze adre rom gae-
mzada gasafurCqnado.
CO
dabolos, es diadi dRec dadga. miaRwia ra samive qalisgan aRiarebas,
prevans Tavisuflad moqmedebis SesaZlebloba mieca. axla naxavT, rogor
moiqca. sami qmridan erTi saxlidan Sors iyo, meore _ meore dRes unda
gamgzavrebuliyo, mesame _ qalaqSi gaxldaT. ganuyrel megobrebs uqmr-
od darCenilTan unda evaxSmaT. magram mas Tayvanismcemlebis dapatiJeba
akrZaluli hqonda. imave dilas prevanma Tavisi sayvarlis werilebi
'T
sam dastad daawyo. erTze qalis naCuqari misive suraTi dado, meoreze
_ qalissave xeliT naxati sasiyvarulo venzeli1, mesameze _ misive Tmis
kululi. TiToeulma qalma es msxverplad gaRebuli mesamedi mTelad
miiRo da amis pasuxad moRalate qmrebs daSorebis mauwyebeli mkacri
N
102
yvelaferi vaJkacurad miiRo, magram raki arc siamovnebisa da arc am
TavgadasavliT moxveWili didebis mokleba undoda, meore dilas samives
dueli dauniSna. Tanac erTsa da imave drosa da adgilas, bulonis tyis
erT-erT karibWesTan.
Sebindebisas is Tavis sammagi saqmis Sesrulebas Seudga da yvela er-
Tnairi warmatebiT daasrula. ase iyo Tu ise, Semdgom kidevac ikvexni-
da, rom TiToeulma misma axalma sayvarelma misi siyvarulis sawinda-
rica da mtkicebulebac samgzis miiRo. aq, rogorc mogexsenebaT, istorias
damamtkicebeli faqtebi ar gaaCnia. miukerZoebel istorikoss mxolod
isRa darCenia, urwmunoTa yuradReba imas miapyros, aRgznebul pativm-
oyvareobasa da warmosaxvas Tu ra saswaulebis moxdena SeuZlia. Tanac
PY
am brwyinvale Ramis Semdeg, diliT SesaZloa yvelaferi ise datrialebu-
liyo, momavalSi sifrTxilec aRar dasWirdeboda. yovelESemTxvevaSi,
qvemoT moyvanili faqtebi ufro utyuari gaxlavT.
prevani daniSnul adgilas droulad gamocxadda. samive metoqe iq da-
xvda. isini erTmaneTTan SexvedriT gakvirvebulebi iyvnen, magram, albaT,
CO
daimedebulnic: ubedureba marto Cems Tavs ar ariso. prevani maT Tava-
zianad, laRad miuaxlovda da mimarTa: ,,batonebo, aq Sexvedram, albaT,
migaxvedraT, rom yvelas erTi da igive mizezi gaqvT, rom CemiT ukmayofi-
loni brZandebodeT. mzad var samive dagakmayofiloT. kenWisyriT gad-
awyviteT, pirveli romeli iyris Cemze javrs. samives erTnairi ufleba
gaqvT. aq arc sekundantebi momiyvania da arc mowme. isini arc maSin
myolia, roca Seuracxyofa mogayeneT da arc danaSaulis gamosasyidad
'T
mWirdebian axla.~ hoda, banqos moTamaSis kvalobaze Tavis Cvevas arc
axla uRalata da dasZina: ,,kargad vici, ori banki erTad aravis mouxs-
nia. magram rac unda melodes, kacs, albaT, sakmaod ucxovria, Tuki qalTa
siyvaruli da mamakacTa pativiscema moixveWa.~
N
unda mogviSxamos.~
mi patiJeba miiRes. rogorc amboben, prevani aseTi Tavaziani arasodes
yofila. man moaxerxa, metoqeebi damcirebis gareSe daerwmunebina, rom
isinic aseve iolad miaRwevdnen sawadels. rac mTavaria, aiZula eRiar-
ebinaT, rom mis adgilas arc isini gauSvebdnen xelidan SemTxvevas.
rogorc ki es yvelaferi aRiares, danarCeni TavisTavad mogvarda. sauzmis
dasrulebamde erTi aTjer mainc gaimeores, aseTi qalbatonebis gamo
arc Rirs wesieri xalxi erTmaneTs SeebrZoloso. am azrma guliTadoba
aRZra, Rvinom ki kidev ufro gaaZliera.
ramdenime wuTSi araTu mtrobam moWama Wiri, aramed usazRvro megob-
robis ficic ki dades.
103
aseTi dasasruli, albaT, prevansac esiamovna. Tumca arc Tavisi didebis
daTmoba undoda. amitomac Tavisi ganzraxva garemoebas miusadaga da
ganawyenebul qmrebs uTxra: ,,simarTle Tu gnebavT, Cemze ki ara, Tqvens
orgul colebze unda geyaraT javri. me amis SesaZleblobas mogcemT,
radgan Tqvenze aranakleb Seuracxyofilad vgrZnob Tavs, Tqvens beds
male mec gaviziareb. Tuki TiToeulma ver moaxerxeT erTis SenarCuneba,
ra imedi unda mqondes samive SevinarCuno. Tqveni wyena Cems wyenad
iqca. Tanxmoba momeciT, rom am saRamos Cems patara saxlSi vaxSmad
mewveviT. imedia, javris amosayrelad didxans ar mogiwevT lodini.~
axsna-ganmarteba rom mosTxoves, cota ar iyos, amayad Tqva: ,,batonebo,
mgoni dagimtkiceT, rogor SemiZlia vimoqmedo. amitom mendeT.~ samive
PY
daTanxmda, axali megobari gadakocnes da saRamomde daSordnen im ime-
diT, rom danapirebs Seasrulebda.
prevani maSinve parizSi dabrunda da wesisamebr Tavisi axali sayvar-
lebi moinaxula. samives cal-calke CamoarTa piroba, rom savaxSmod
imave saRamos ewveodnen. Tumca orma, cota ar iyos, TavpatiJi gamoido,
CO
magram, aba, rogor unda uTxra uari mamakacs meore dRes, roca manamde
yvelaferze daTanxmdi? man paemani samives TiTo-TiTo saaTis interva-
liT dauniSna. Semdeg daSorda. gaafrTxila sami SeTqmuli vaJbatonic
da oTxive mxiarulad gaeSura sakuTar msxverplTa dasaxvedrad.
ai, moesmaT kidec, rogor mobrZanda pirveli qalbatoni. prevani mas
marto Seegeba, didi aRtacebiT miiRo, SeuZRva im taZarSi, romlis RvTae-
badac yvela qals Tavisi Tavi hgonia. Semdeg umniSvnelo raRac moimizeza,
'T
oTaxidan gauCinarda da Tavis nacvlad Seuracxyofili qmari SeuSva.
albaT, mixvdiT, sasiyvarulo Tavgadasavlebs miuCveveli, Secbunebuli
qali ra iolad damorCildeboda da yoveli gamouTqmeli sayveduri wyal-
obad miiCnia. Zvel batons dabrunebulma gaqceulma mxevalma Tavi bednie-
N
rad igrZno. man xom igive borkilebi daido da Sendobac miiRo! zavi ufro
mofarebul adgilas dades, dacarielebuli scena ki axalma msaxiobebma daika-
ves, daaxloebiT iseTive yaidiTa da, rac mTavaria, dasasruliT.
O
104
aseTi gaxlavT prevanis ambavi. Tavad gansajeT, inebebT ki mis gandide-
basa da sazeimo etlSi Sebmas? Tqvenma werilma marTlac SemaSfoTa.
Cems wina werilze ufro gonier da naTel pasuxs mouTmenlad veli.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, ufrTxildiT TavSesaqcev da ucnaur
fiqrebs, ase advilad rom gacdunebT xolme. ar dagaviwydeT, Tqven mier
arCeul asparezze marto Wkua ar kmara, erTma gaufrTxilebelma nabijma
SeiZleba iseT faTeraks gadagyaroT, rom veRarafriT uSveliT. bolos
da bolos, neba darTeT megobrul sifrTxiles, SigadaSig Tqvens TavSeqce-
vebsa da gasarTobebs uxelmZRvanelos. mSvidobiT. Zveleburad miyvar-
xarT, minda ufro windaxeduli da gonieri gaxdeT.
***dan, 18 seqtemberi, 17**
PY
80-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
sesil, Zvirfaso sesil, rodisRa unda SevxvdeT isev erTmaneTs? vin
maswavlis, riT visuldgmulo Tqvengan Sorsmyofma? vin momcems Zalasa
CO
da mxneobas saamisod? vera, ver gavuZleb, ver gadavitan am ukuRmarT
ganSorebas! yoveldRe ufro da ufro ubeduri vxdebi. dasasrulic ar
uCans amas! Semweoba da nugeSi rom aRmiTqva, is valmoni ukve arafrad
magdebs, iqneb kidevac gadavaviwydi. axla imis gverdiT brZandeba, vinc
uyvars da aRarc axsovs, sayvareli arsebisgan Sors yofna ra tanjvaa.
Tqveni bolo werili gamomigzavna, Tavad sityva ar mouweria. arada,
swored man unda Sematyobinos, rodis da rogor SemiZlia gnaxoT. amis
'T
Taobaze gana saTqmeli araferi aqvs? Tqvenc arafers meubnebiT. iqneb
Sexvedra ar gindaT? oh, ra ubeduri var, sesil! axla ufro metad miyvar-
xarT, vidre odesme. Tumca es siyvaruli, Cemi sicocxlis mTel sixaruls
rom Seicavs, ukve sawameblad meqca.
N
105
gadarebdiT yvelas, magram yovelTvis saukeTesod meCvenebodiT. dRis
yoveli wami aRniSnuli iyo axali xarkiT da yovel saRamos am xarks
Tqvens fexqveS vfendi.
axla ki ra damrCenia? mtanjveli sinanuli, danaklisis mudmivi Segr-
Zneba da susti imedi, romelsac valmonis dumili kidev ufro asustebs,
Tqveni ki _ maSfoTebs. aTi lieTi varT erTmaneTs daSorebulni da ase
iolad dasaZlevi gza mxolod CemTvis iqca gadaulaxav dabrkolebad!
am gzis dasaZlevad daxmarebas Cems satrfosa da Cems megobars vTxov,
magram orive mSvidi da gulcivi rCeba. arc mexmarebian da arc mpasuxoben.
ra daemarTa valmons, misi megobroba xom mudam saqmiani iyo? rac
mTavaria, ra daemarTa Tqvens esoden naz grZnobas, romlis meoxebiTac
PY
ase ostaturad axerxebdiT Cvens yoveldRiur Sexvedrebs? diaxac, max-
sovs, roca Cemi survili raRac mosazrebiT movaleobisTvis unda Seme-
wira, ras meubnebodiT maSin; rogor abaTilebdiT Cems azrs, mudam rom
Tqvens survils emoneboda. ara, amas damsaxurebad ar viTvli. is damsa-
xurebac ar gamaCnia, rom TqvenTvis raRac gavwire, mxolod mTeli guliT
CO
veswrafodi is momeca, riskenac ase iltvodiT. magram axla Cemi Txovnis
jeria. ra gTxovoT? Tundac wamiT mainc SegxvdeT, gagimeoroT da Tqven-
ganac movismino samaradiso siyvarulis fici. gana Tqveni da Cemi
bedniereba mxolod es ar aris? ara, ar minda davijero, amaze fiqri
sasowarkveTaSi magdebs _ es Cemi tanjvis ukanaskneli wveTi iqneba.
ara, Tqven giyvarvarT, mudamac geyvarebiT. amaSi darwmunebuli var, ar
minda odesme eWvi Sevitano, magram saSinel dReSi var, amas didxans
'T
ver gavuZleb. mSvidobiT, sesil.
parizi, 18 seqtemberi, 17**
81-e werili
N
106
Sexvdnen da romlebic, raki sityvam moitana, am survils me unda mimad-
lodnen. dabolos, am brwyinvale qmedebebze dayrdnobiT STagonebuli
rom micxadebT: sjobs dro sakuTari gegmebis ganxorcielebaze daxarjo,
vidre maT Sesaxeb laparakSio, es pativmoyvareoba ar mavnebs da amasac
SegindobT. magram, ratom ggoniaT, rom Tqveni keTilgonivruli darigeb-
ebi mWirdeba; rom swor gzas avcdebi, Tqvens darigebebs Tu ar gaviTva-
liswineb, rom maT unda Sevwiro siamovneba, Jini Tu axireba _ iciT,
vikont, metismetad gagaamayaT Cemma ndobam, romelic Cemi survilisam-
ebr Tqvendami gamoviCine.
mainc iseTi ra gaakeTeT, me rom aTasjer ar gadamemetebina? ki, acduneT
da daRupeT mravalze mravali qali. magram es gamarjveba gana gagiZnel-
PY
daT? ra dabrkolebani gadalaxeT? ra gaqvT iseTi, Tqveni piradi dams-
axureba rom iyos? lamazi garegnoba _ is xom SemTxvevam gaCuqaT, daxv-
ewili manerebi _ amas xom gamocdileba ganiWebT; ra Tqma unda, Wkua,
Tumca iseTi, saWiroebis SemTxvevaSi enawylianoba rom cvlis. sakmaod
sanaqebo Tavxedoba, magram es iqneb pirvel gamarjvebaTa wyaloba gax-
CO
lavT, Tu ar vcdebi, esaa da es, riTac Tavis mowoneba SegiZliaT. rac
Seexeba Tqvens saxelsa da didebas, risi moxveWac moaxerxeT, aramgonia
axla momTxovoT, skandalisa da miTqma-moTqmis gamowvevisa da gamoy-
enebis unari didad dagifasoT.
Tqvenze metad frTxili da gamWriaxi, Cemze rom araferi vTqva, gana
romeli qali araa? Tumca raRa Sors wavide, Tqveni prezidentis meuRle
xom patara biWiviT Tavis nebaze gatrialebT.
'T
merwmuneT, vikont, adamiani iSviaTad iZens iseT Tvisebebs, uromliso-
dac iolad SeuZlia gasvla. urisko brZolisas kaci arc sifrTxiles
iCens. TqvenTvis, mamakacTaTvis damarcxeba mxolod imas niSnavs, rom
ver gaimarjveT. am uTanasworo brZolaSi Cven ukve mogebulni varT,
N
107
kaliT cdilobs Tavisi gulidan ukve gandevnili kacisgan Tavis daRwevas.
xolo Tu is vaJbatoni gajiutdeba da wasvlas ar inebebs, sabralo iZul-
ebiT Tanxmdeba imaze, razec adre siyvaruliT nebdeboda:
gaxsnas mklavebi mosaxvevad, roca guli daxuruli aqvs.
gonieri qali aTasnair xriks igonebs im kavSiris gasawyvetad, romelic
TqvenTvis ase ioli gasawyvetia. mtris xelSi moqceuli verafers moax-
erxebs, Tu mterma didsulovneba ar gamoiCina. magram didsulovnebis
ra imedi unda hqondes? Tu vinme didsulovnebisTvis SeuqiaT, gana misi
uqonlobisTvis vinme gaukicxavT?
cxadia, am aSkara da zogad WeSmaritebaze ar SemedavebiT. Tavad iyaviT
mowme, rogor vsargeblobdi viTarebiTa da mamakacTa SexedulebebiT,
PY
am mrisxane vaJbatonebs Cems neba-survilze rogor vaTamaSebdi. zogs
nebisyofas vaclidi, zogs saSualebs ar vaZlevdi CemTvis evno, roca
Cems cvalebad survilebs ayolili xan Cems TayvanismcemelTa rigSi
vayenebdi, xan Tavidan viSorebdi
`tiranT damxobilT da monebad qceulT~1 _
CO
Tuki aseTi xSiri cvalebadoba Cems, rogorc patiosani qalis saxels
verafers aklebda, nuTu ver mixvdiT, rom Cemi sqesis warmomadgenelTa
gamo javris amosayrelad da Tqvens dasamoneblad movlenilma Cemamde
ucnobi xerxebi gamovigone?
iciT, eg Tqveni rCevebi im qalebisTvis SemoinaxeT, TavianT damTxveul
saqciels grZnobebs rom abraleben da iseTi mouTokavi warmosaxva aqvT,
ase ggonia, bunebam grZnobebi TavSi Caudo. arafers ufiqrdebian, sayvare-
'T
lsa da siyvaruls erTmaneTSi ureven. ugnur cTunebas atanilT warmoudg-
eniaT, rom visTanac netarebas eZieben, mxolod am erTaderTisgan
SeuZliaT is miiRon. crumorwmune veluri diacebiviT qurums uZRvnian
im mowiwebasa da rwmenas, risi Rirsic mxolod da mxolod RvTaebaa.
N
108
sazogadoebaSi jer kidev ymawvilqali gamovCndi. Cemi mdgomareobis
wyalobiT umoqmedobisTvis viyavi ganwiruli _ am faqtma damafiqra.
yvela qarafSutad da ugulo gogod mTvlida. marTali giTxraT, TiTqmis
ar vusmendi imas, rasac ganuwyvetliv CamCiCinebdnen. samagierod, Cems
yurebs ar gamoepareboda is, rasac mimalavdnen.
es metad nayofieri cnobismoyvareoba cxovrebis gacnobaSi damexmara,
maswavla TvalTmaqcoba, radgan xSirad iZulebuli viyavi irgvlivmyo-
fTaTvis damemala is, ramac Cemi yuradReba mii pyro. sakuTari mzeris
damorCilebaSi vvarjiSobdi. Cemi survilisamebr, uazro ieris miReba
viswavle, ris gamoc ase xSirad maqebdiT xolme. pirveli warmatebiT
gamxnevebuli Sevecade, Cemi nebisTvis yvelanairi gamometyveleba da-
PY
memorCilebina. roca mowyenili viyavi, vcdilobdi uSfoTveli, mxiar-
uli ieri mimeRo. Cemi gulmodgineba iqamdec ki mivida, ganzrax tkivils
vayenebdi Tavs, raTa siamovnebis gamoxatva meswavla. aseve bejiTad,
magram didi gaWirvebiT vswavlobdi uecari sixarulis CaxSobas. ase
gavxdi Cemi Tavis ufali, Tqvenc rom Zalian gancvifrebdaT.
CO
maSin Zalze axalgazrda viyavi da yuradRebas TiTqmis aravin maqcev-
da. Cemi sakuTreba mxolod Cemi fiqrebi iyo. aRvSfoTdebodi, isini
Cemi nebis gareSe vinmes rom gamoecno, vinme daufleboda. es pirveli
iaraRi rom gaviTavise, mis gamocdasac Sevudeqi. is aRar vikmare, Cems
gamocnobas rom veravin SeZlebda, Tavis gasarTobad sxvadasxva niRabs
vikeTebdi. Cems moZraobebSi darwmunebuli, uyuradRebod ar vtovebdi
sakuTar sityvebsac. erTsac da meoresac viTarebisda mixedviT viyenebdi.
'T
iqidan moyolebuli Cemi fiqrebis arsi mxolod Cemi piradi sakuTreba
gaxda, sxvebs ki imas vumxeldi, rac CemTvis saxeiro iyo.
sakuTar Tavze muSaobam sxvaTa saxeebsa da xasiaTze dakvirveba maiZ-
ula. Cems gamWriax Tvals iSviaTad Tu movutyuebivar. Tumca, gamocdil-
N
miswavlia, arc axlo megobari myolia, arc dedis fxizeli Tvali makon-
trolebda. amis gamo garemoze mxolod zogadi, yovelgvar garkveulobas
moklebuli warmodgena mqonda. Sinagani xma ki, romelsac, cxadia, ver
davemdurebi, jer kidev arafers mkarnaxobda. igi sakuTari qmnilebis
srulyofisTvis TiTqos usityvod iRwvoda. yvelaferi mxolod Cems
tvinSi duRda. ara, netareba ki ar mwyuroda, mxolod codna da garkveva
mindoda. hoda, garkvevis survilma saamiso gzac mikarnaxa.
amaze Tavisuflad laparaki mxolod Cem sulier mamasTan SemeZlo.
maSinve davZlie sircxvili, mivedi da masTan imaze davitrabaxe, rac ar
Camidenia: didad Sevcode, is gavakeTe, rasac qalebi sCadian-meTqi. es
ki vuTxari, magram, marTali giTxraT, Tavadac ar mesmoda am sityvebis
109
mniSvneloba. imedi mTlianad arc gamcruebia da arc gammarTlebia, ra-
dgan SemeSinda Tavi ar gavTqva-meTqi. magram keTilma moZRvarma igi
did codvad Seracxa, maSinve mivxvdi, marTla ra didi unda yofiliyo
netareba, da masSi garkvevis survili misi gancdis survilma Secvala.
ver getyviT, yovlad gamoucdel gogos es survili sadamde mimiyvanda.
SemTxveviTobas SeiZleboda daveRupe kidec. bedad, ramdenime dRis Semdeg
dedaCemma gamomicxada, gaTxovebo. rakiRa sul male gavigebdi yvelafers,
cnobismoyvareoba gaminelda. amgvarad, musie de merteis mklavebs sru-
liad ubiwo Cavbardi.
gaTviTcnobierebis am wams mouTmenlad velodi. yovelive rom avwon-
davwone, maSinRa Semrcxva da SemeSinda. sayovelTaod cnobili pirveli
PY
Rame, zogs saSineli, zogs netari warmodgena rom aqvs, CemTvis mxolod
gamocdilebis SeZenis saSualeba iyo. guldagul vakvirdebodi am sxva-
dasxvanair SegrZnebebs _ tkivilsa Tu netarebas, aRqmasa da dafiqrebas
rom moiTxovda.
male es saqmianoba momewona kidec. magram Cemi princi pebisa Tu qvec-
CO
nobieris karnaxiT, qmars rom yvelaze naklebad unda endo, swored
imitom, rom vnebiani viyavi, gadavwyvite misTvis civ qalad momeCvenebina
Tavi. aman misi Cemdami brma ndoba ganapiroba. cota rom davfiqrdi,
amas onavrobac mivamate, Cemi asakisTvis, diaxac, bunebrivi, ase rom
yvelaze metad im wuTebSi mTvlida xolme bavSvad, roca yvelaze usir-
cxvilod vaTamaSebdi.
unda gamovtyde, rom pirvel xanebSi Zalze gamitaca maRali wris or-
'T
omtrialma da mis gasarTobebs mTlianad davewafe. magram, rodesac ram-
denime Tvis mere musie de merteim Tavis miyruebul sofelSi wamiyvana,
mowyenilobis SiSma kvlav gamiRviZa mecadineobis survili. iq imdenad
mdabio xalxi mexvia gars, Cemze eWvs aravin miitanda. mec amiT visarge-
N
110
Temaze sruliad naTeli warmodgena rom Semeqmna, mivxvdi, mxolod mesame
iyo SedarebiT Zneli, magram vimedovnebdi, masac davZlevdi da saamisod
saWiro xerxebze daviwye fiqri.
sofeli, romelic CemisTana saRad moazrovne qalisTvis metismetad
erTferovani iyo, male mombezrda. keklucoba mominda, man siyvaruls
Semariga kidec. Tumca, marTali giTxraT, imdenad siyvarulis gancda
ar mxiblavda, ramdenadac misi gaTamaSebisa da sxvaSi misi aRZvris
survili. sul tyuilad mimtkicebdnen da wignSic wamikiTxavs am grZnobas
ver gaiTamaSebo. mSvenivrad vxedavdi, rom saamisod mxolod mwerlis
Wkua da komediantis niWia saWiro. mec Sevudeqi varjiSs am orive
asparezze da, vfiqrob, warmatebiTac. oRond mayurebelTa darbazis fuWi
PY
taSiscemis moxveWis nacvlad, gadavwyvite, Cemda sasargeblod momexmara
is, rasac sxvebi pativmoyvareobas swiraven.
ase gavida erTi weli. ukve SemeZlo sazogadoebaSi gamoCena, radgan
glovis Jamic amoiwura. amitom qalaqSi diadi zraxvebiT aRsavse davbrun-
di. Tumca, pirvelive dabrkoleba CemTvis moulodneli aRmoCnda.
CO
didi xniT ganmartoebam da mtkiced daculma gandegilobam TiTqosda
ukarebis elferi momaniWa, rac qalTa yvelaze Tavazian Tayvanismcemlebs
acbunebda. maT ganze daiWires Tavi da Cems xelismTxovnelTa mosawyen
brbos Sematoves. am ukanasknelTa moSoreba sulac ar iyo Zneli. magram
Cemi uariT Cemi ojaxi Riziandeboda. dros, romlis netarebiT gatarebis
imedic mqonda, ojaxur usiamovnebebSi vatarebdi. ase rom, erTTa mosaz-
idad da meoreTa mosaSoreblad iZulebuli gavxdi ramdenjerme Tavqa-
'T
rian qalad warmomeCina Tavi. Cemi patiosani qalobis sawinaaRmdegod
mexmara is fandebi, romelTa meSveobiTac mis SenarCunebas vapirebdi.
darwmunebuli brZandebodeT, es sul iolad gamomivida. magram raki
vneba ar mitacebda, mxolod ise viqceodi, rogorc saWirod mimaCnda.
N
Cems Tavdadebul qomagad iqcnen. maTi brma zrunva imaze, rac sakuTar
naRvawad miaCndaT, iqamde midioda, Cemi misamarTiT naTqvam patara
SeniSvnazec ki erT aurzaurs texdnen _ Worad da ciliswamebad naTlav-
dnen. imave xerxiT im qalTa wyalobac davimsaxure, mamakacTa Soris
warmatebas rom eZebdnen. roca darwmundnen, rom am asparezze moRvaw-
eobas ar vapirebdi, qeba-didebiT mavsebdnen, aqaoda, gana yvelas vWor-
avT da vkicxavTo. amasobaSi Zvel gzaze dabrunebam Tayvanismcemelni
kvlav damibruna. arc isini da arc Cemi sakmaod orguli banovnebi rom
ar damekarga, Zalze mgrZnobiare da momTxovn qalad movaCvene Tavi,
romelsac udidesi sulieri sifaqize siyvarulis winaaRmdeg aiaraRebs.
1
duenia,xnieri qali, rogorc wesi, gauTxovari, romelic axalgazrda qalis qcevas akontrolebs.
111
ai, maSin ki warmovaCine did scenaze yvela is niWi, CemSi Tavadve rom
ganvaviTare. pirvel yovlisa, imaze vizrune, rom dauZleveli qalis
saxeli mqonoda. Semdeg ise daviWire Tavi, viTomda mxolod im kacebis
Tayvaniscemaze viyavi Tanaxma, romlebic sulac ar momwondnen. isini,
diaxac, Zalian gamomadgnen. maTi wyalobiT iseTi qalis saxeli davims-
axure, romelic maT warmatebiT ewinaaRmdegeboda. amasobaSi ki Cems
arCeul sayvarelTan yovlad uSiSrad vatarebdi dros. magram masTanac
mokrZalebul da morcxv qalad momqonda Tavi, uflebas ar vaZlevdi
sazogadoebaSi Cemdami yuradReba gamoeCina, amitomac mas mudam uiRblo
Tayvanismcemlad Tvlidnen.
xom iciT, ra swrafad virCev sayvarels. me Tu mkiTxavT, qalis saidum-
PY
los TiTqmis yovelTvis winaswari arSiyoba amJRavnebs xolme. rogorc
unda moiqce, yovelTvis sxvadasxva elferi aqvs Sens saqciels warmate-
bamde da warmatebis Semdeg. dakvirvebul Tvals es sxvaoba ar gamoepa-
reba. mec mivxvdi, rom mcdari arCevani imdenad ar gazaralebs, ramden-
adac sxvam gagSifros. amaSi mogebuli vrCebodi, radgan Cemi arCevani
CO
aradamajerebeli Canda. arada, Cveni gansja mxolod damajereblobis
wyalobiT SeiZleboda. aseTi sifrTxile yvelaferSi, imaSic, rom satr-
fialo baraTebs ar vwerdi da imaSic, rom Cemi warumateblobis nivTi-
er samxils arasodes vtovebdi, SesaZloa, vinmes metismetic eCvenos,
Tumca es yvelaferi ar makmayofilebda. Cemi gulis gancdaTa mixedviT
vswavlobdi sxvebs. maSin mivxvdi, rom ar arsebobs adamiani, vinc gulSi
ar malavs iseT saidumlos, romlis gamxelasac ar isurvebda. es WeSmari-
'T
teba, vfiqrob, Zvelad ukeT icodnen, vidre axla. amis didebul simbolos,
albaT, samsonis1 magaliTi warmoadgens. axali dalilas kvalobaze mTel
Cems Zalas am saidumloTa kvlevas vandomebdi. hoi, ramden Tanamedrove
samsonis Tavs emuqreba Cemi makrateli! maSin ukve aRar meSinoda da
N
xandaxan Cems Tavs maTi damcirebis nebas vaZlevdi. sxvebTan meti simar-
jve da moxerxeba mWirdeboda: moRalated rom ar Severacxe, aseTad
maT warmovaCendi, iaraRad moCvenebiT megobrobasa da ndobas viyenebdi,
O
112
anda arcTu sarwmuno faqtTa rigi, marTalic rom uniWod SeTiTxnil
romans hgavs?
marTalia, mas Semdeg ukve Cems yvela saidumlos giziarebT, magram
xom iciT, ra miznebi gvakavSirebs? ase rom, SeiZleba Cven orSi me
damwamos vinmem sifrTxile gakliao?1
rakiRa angariSs gabarebT, minda is zustic iyos. TiTqos axlac mesmis
Tqveni sityvebi, Tqvens moaxleze xarT damokidebulio. diax! Cemi grZno-
bebi Tu ara, Cemi qmedebani man kargad icis. roca es miTxariT, gi pasuxeT,
misi mjera-meTqi. am pasuxma sruliad dagamSvidaT, radgan mas Semdeg
misTvis Tqveni saxifaTo saidumloc araerTxel migvindvia. magram rad-
ganac axla prevanma eWvebi gagiCinaT da Tavgza agibniaT, vfiqrob, liton
PY
sityvaze ar merwmunebiT da amitom unda agixsnaT yvelaferi.
pirvel yovlisa, is Cemi ZuZumte gaxlavT. amas Cven arafrad vagdebT,
Tumca misi wris xalxisTvis Zalze bevrs niSnavs. garda amisa, misi saidum-
lo vici, metic: me is daRupvas gadavarCine, roca siyvarulis msxverpli
gaxda. mis patiosan mSoblebs, patiosnebis did damcvelT, gogos monast-
CO
erSi damwyvdeva surda da me mommarTes. ra Tqma unda, maSinve gavacno-
biere, rom amiT unda mesargebla. maT mxari davuWire, dapatimrebis
brZaneba viTxove da miviRe kidec. mere, uceb, mowyaleba gamoviCine,
mSoblebic daviTanxme, moxuc ministrze Cemi gavlena gamoviyene da yvela
davarwmune, es brZaneba CemTan darCeniliyo. hoda, misi bedi ukve Cems
xelT iyo, saqmes msvlelobas mivcemdi Tu SevaCerebdi. amgvarad, Tu
esoden Zlieri iaraRi gogos ver Seakavebda, rac TiTqmis gamoricxulia,
'T
misi saqcielis gamomzeureba da sasjeli, rac moeloda, gana sul male
ar daukargavda Cemze naTqvam mis sityvebs yovelgvar ndobas?
sifrTxile yvelaferSi, mTavari esaa! SeiZleba sxva bevric daematos
SemTxvevis adgilze mofiqrebuli, romelsac sazrianoba Tu instinqti
N
1
152-e werilidan mkiTxveli gaigebs musie de valmonis saidumlos da, albaT, dagveTanxmeba,
rom amaze meti sicxadis Setana aq ar SegveZlo (avt.).
113
82-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
RmerTo Cemo, rogor matkina guli Tqvenma werilma! Turme ase mouT-
menlad lodini arc Rirda! rogori imedi mqonda, raRaciT manugeSebs-
meTqi. Tumca, ufro damimZimda guli. vkiTxulobdi da mwared vtirodi,
magram, amis gamo ar gsayvedurobT. adrec mitiria Tqven gamo, magram
ase ar gavtanjulvar. es sul sxvaa.
risi Tqma gnebavT, roca mwerT, siyvaruli CemTvis wamebad iqca, ase
cxovreba aRar SemiZliao? nuTu imitom gadamiyvarebT, rom grZnoba
adrindeliviT siamovnebas aRar ganiWebT? mgoni, Tqvenze bednieri arc
me var, piriqiTac kia, magram mainc ufro metad miyvarxarT. Tu musie de
PY
valmonma werili ar mogweraT, es xom Cemi brali araa. mec ver SevZeli
meTxova, radgan masTan marto darCenis saSualeba ar momeca. arada,
SeTanxmebulebi viyaviT, ucxoebTan erTmaneTs ar davlaparakebodiT.
aki esec Cveni gulisTvis xdeba, raTa male moaxerxos is, rac ase gsur-
daT. ver vityvi, es me ar minda-meTqi, da unda damijeroT, magram ra
CO
SemiZlia gavakeTo? xolo Tu es ambavi advilad migaCniaT, iqneb Tavad
moifiqroT sxva gza. mec xom es minda.
rogor ggoniaT, Zalian msiamovnebs deda rom yoveldRe meCxubeba?
mas xom manamde CemTvis erTi cudi sityva ar uTqvams _ piriqiTac ki.
axla ki monasterze uares dReSi var. Tavs imiT mainc vinugeSebdi, rom
yovelives Tqven gamo vitandi... xandaxan es sixaruls mgvrida. magram
roca vxedav, Tqvenc brazobT, Tanac umizezod, es ufro mtkens guls,
'T
vidre aqamde gadatanili ambavi.
Wirs Tqveni werilebis miRebac. musie valmoni aseTi Tavaziani da
moxerxebuli rom ar yofiliyo, ar vici, ra meSveleboda. TqvenTan
mowera xom kidev ufro Znelia. diliT weras ver vbedav, deda mudam
N
114
aqve Tqvens werilebze getyviT: isini dedam wamarTva da Tqven gamogigz-
avnaT. imedia, SeinaxavT. iqneb dadges dro, ase Seviwroebuli aRar viyoT,
maSin ki yvelas damibrunebT. ra bednieri viqnebi, roca maTi Senaxva
SemeZleba da amas cudad aravin CamiTvlis! Tqvens axal werilebs isev
musie de valmons vubruneb, Torem SeiZleba kvlavac ubedureba damaty-
des. Tumca, am werilebis dabrunebisas saocrad mtkiva guli.
mSvidobiT, Zvirfaso megobaro. mTeli guliT miyvarxarT. imedia, axla
aRar mibrazdebiT. es rom darwmunebiT vicode, aRar vidardebdi. momw-
ereT, rac SeiZleba male, radgan vgrZnob, manamde dardi ar gamivlis.
***sasaxlidan, 22 seqtemberi, 17**
PY
83-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
gemudarebiT, ganvaaxloT Cveni didi xnis Sewyvetili saubrebi! bolos
da bolos, saSualeba momeciT dagimtkicoT, ramdenad ganvsxvavdebi im
umsgavsi suraTisgan, Cemze rom dagixates.
CO
kidev erTxel gTxovT, momeciT saSualeba Tqveni ndoba kvlav movi p-
ovo. rogor momxiblavad xatavT sikeTesa da zneobas! rogor mSveniers
xdiT yvela keTilSobil grZnobas da mas adamians ayvarebT! es gaxlavT
Tqveni yvelaze didi xibli da sxva danarCenze ufro Zlieri, ase Zalumad
mxolod is gimorCilebs da pativiscemiT gavsebs.
ra Tqma unda, sakmarisia vinmem gixiloT, rom TqvenTvis Tavis mowoneba
moundeba; sakmarisia sazogadoebaSi vinmem mogisminoT, es survili kidev
'T
ufro gauZlierdeba. magram visac Tqveni axlos gacnobis bedniereba
xvda wilad, vinc Tundac iSviaTad CagxedavT sulSi, siyvaruliTa da
mowiwebiT aRsavse keTilSobiluri grZnobiT ganimsWvaleba da misTvis
yvelanairi sikeTis xatad iqceviT. vin icis, sxvebze metad iqneb me gaxla-
N
liT, rom kvlavac aRvivso siyvaruliT? nuTu gamkicxavT imis gamo, rac
Tavadve moimoqmedeT? nuTu Cemdami TanagrZnobis gamoCena Tavs unda
daayvedroT? ra unda gavnoT am wminda grZnobam? nuTu ar unda datkbeT
D
115
gadagixdidiT samagieros, bednieri rom gamexadeT! am Zalauflebas
unayofo megobroba ar gvaniWebs, mas marto siyvaruls unda vumadlodeT.
gaSinebT es sityva? ki magram, ratom? ufro nazi, ufro mWidro kavSiri,
erTnairi azrebi, saerTo bedniereba, rogorc saerTo mwuxareba _ gana
es yovelive Tqvens suls eucxoeba? arada, swored aseTia siyvaruli;
yovel SemTxvevaSi is, romelsac Tqven STamagonebT. is Cvens saqmeTa
uangaro awon-dawonvisa da gansjis Semdeg afasebs WeSmarit Rirsebebs
da ara sabazro fasiT. swored isaa mgrZnobiare sulTa uSreti ganZi da
yovelive misiT Tu mis gamo namoqmedari Zvirfasi xdeba.
gana ase saSinelia es WeSmariteba, romelic advilad Seicnoba da cxo-
vrebaSi tkbili gansaxorcielebelia?! an ra safrTxes warmoadgens
PY
mgrZnobiare sulis kaci, visac ise uyvarxarT, rom Tqveni bednierebis
garda, misTvis sxva araferi arsebobs? amJamad es Cemi erTaderTi surv-
ilia, mzad var mis ganxorcielebas yvelaferi Sevwiro, garda misgan
aRZruli grZnobisa. es grZnoba rom gaiziaroT, Tqveni survilisamebr
SeZlebT mis marTvas. magram ver davuSvebT, man erTmaneTs dagvaSoros.
CO
mas Cveni SeerTeba marTebs. Tu Tqveni SemoTavazebuli megobroba
litoni sityva araa, Tuki, rogorc miTxariT, Tqveni survilisTvis mi-
sawvdom grZnobaTa Soris is yvelaze nazia, dae, es Cveni SeTanxmebis
safuZvlad iqces. me ar uarvyof mis Zalauflebas, magram siyvarulis
gansjisas, is unda daTanxmdes Tavad siyvaruls mousminos. amaze uaris
Tqma usamarTloba iqneboda, rac megobrobas ar sCvevia.
Cvens meore saubars imaze meti dabrkoleba ar Sexvdeba, vidre pirvels.
'T
is SesaZloa SemTxvevam gvaCuqos, Sesaferisi dro ki Tavad SegeZlebaT
daniSnoT. mzad var virwmuno, rom marTali ar var. magram nuTu Segonebas
Cemi gagdeba girCevniaT? nuTu ar gjeraT Cemi morCilebis? abezari
mesame piris gamoCena rom ara, iqneb kidevac dagTanxmebodiT, imdenad
N
116
mowiwebac davadasture. usazRvrod bednieri viqnebodi, aTasnairad rom
dagimtkicoT, rogor aTasnairad vgrZnob _ Tqven CemTvis marad yvelaze
Zvirfas arsebad darCebiT, sakuTar Tavze metadac ki.
***sasaxlidan, 23 seqtemberi, 17**
85-e werili
sesili volanJs vikont de valmonisgan
xom naxeT guSin, rogor SegviSales xeli. mTeli dRe vera da ver
movaxerxe TqvenTvis gamogzavnili werili momeca, ar vici, dResac Sev-
Zleb Tu ara. vaiTu dagaRalatoT da ver SevZlo. Tavs ver vapatieb,
Cemi gaufrTxilebloba sabediswero rom gamodges da Tqveni samudamo
PY
gaubedurebiT Cemi megobari sasowarkveTilebaSi Cavagdo. kargad vici,
ra mouTmenelia xolme siyvaruli. mesmis, ra mZimea Tqvens dReSi myofi-
sTvis am erTaderTi nugeSis odnavi dagvianebac ki. bevri vifiqre, ra
gziT SeiZleba am dabrkolebaTa gadalaxva da movifiqre kidec. Tqvenc
Tu damexmarebiT, iolad ganvaxorcielebT.
CO
rogorc SevamCnie, derefanSi gamomavali Tqveni karis gasaRebi mudam
dedaTqvenis oTaxSia, buxris Tavze. Tavadac xvdebiT, am gasaRebis xelSi
Cagdeba yvelafers gagviadvilebs. magram raki is ar gvaqvs, meore, zustad
iseTive gasaRebs giSoviT. CemTvis sakmarisia erTi-ori saaTiT pirveli
gasaRebi movixelTo. cxadia, arcTu ise gagiZneldebaT misi aReba, xolo
rom aravin SeamCnios misi gaqroba, Cems gasaRebs gaZlevT, Tqvensas
Zalian hgavs. gansxvavebas veravin SeamCnevs, Tu, ra Tqma unda, vinme ar
'T
Seecada mis gamoyenebas, Tumca es ar moxdeba. oRond mas cisferi lenti
unda gamoabaT, zustad ise, rogorc Tqvensazea.
am gasaRebs xval an zeg dilis sauzmeze advilad gadmomcemT. saRamos
ki ukve Tavis adgilas aRmoCndeba, anu im dros, roca dedaTqvenma SeiZ-
N
117
moicadeT, radgan Tu sifrTxiles gamoiCenT, amas ki moaxerxebT, diliT
ukve veravin verafers SeamCnevs. xolo Tu mainc SeamCnies, maSinve moa-
xles gadaabraleT. amasTan, zustad mianiSneT droc da masTan saubaric
gadaeciT _ ar undoda gauqmebuli saketebi daJanguliyo-Tqo, radgan
daujerebeli iqneboda es gaekeTebina da ar gekiTxaT, raSia saqmeo.
saqmes damajereblobas swored aseTi wvrilmanebi aniWebs da sicrues
usiamovno Sedegebisgan icavs. usiamovneba ki aravis unda.
roca am werils waikiTxavT, gTxovT, kidev erTxel CaikiTxoT da kargad
gaaanalizoT. mTavaria, mtkiced icodes kacma, ris gakeTebas apirebs da
darwmundes, rom araferi gamorCa. Cems pirad ambebSi eSmakoba arasdros
mCveoda da amitom arc saamiso gamocdileba maqvs. Turme saWiro yofila
PY
danseni ase Semyvareboda da Tqvenc ase SemcodebodiT, rom msgavsi ram
gamebeda, rogori uwyinaric unda yofiliyo es xerxebi. magram Tqvenma
ubedurebam ise amiCuya guli, TqvenTvis arafers daviSureb.
kargad mogexsenebaT, Tu erTmaneTs xSir-Sirad SevxvdebiT, gacilebiT
gamiadvildeba, dansenis SegaxvedroT, razec ase iklavs Tavs. oRondac
CO
amaze jerjerobiT nurafers acnobebT. ufro metad mouTmeneli gaxdeba,
amis dakmayofileba ki jer ar SemiZlia. Cemi azriT, is ar unda aafor-
iaqoT, piriqiT, misi dawynareba gmarTebT, am mxriv, Tqveni faqizi sulis
imedi maqvs. mSvidobiT, Cemo lamazo gogonav! ai, Tqveni meurvec gavxdi!
kargi iqneba, mas cotaTi mainc Tu SeiyvarebT da daujerebT _ amiT
bevrs moigebT. Tqvens bednierebaze mofiqralma, egeba, Cemic vi povo.
***dan, 24 seqtemberi, 17**
'T
85-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
bolos da bolos, daimSvideT guli da, rac mTavaria, sakadrisi mo-
N
mageT. hoda, sxva qalebSi aRar agerioT. prevanis saqme ukve bolomde
miviyvane! gesmiT, es ras niSnavs? SegiZliaT gansajoT, Cvengan romels
aqvs satrabaxo. Tumca moyola ise TavSesaqcevi ar iqneba, rogorc TviT
O
118
operidan1 gamosvlisas xmamaRla daniSnuli paemani Sedga. prevani
mobrZanda. roca marSlis meuRlem Tavazianad uTxra, moxaruli viqnebi,
Cems salons Tu estumrebiTo, man pasuxi ar daayovna _ samSabaTidan
moyolebuli sxva araferi mikeTebia garda Cemi savizito saaTebis ga-
dajguf-gadmojgufebisa, raTa dRevandeli saRamo gamomeTavisuflebi-
nao. karg mTqmels kargi gamgone unda! rakiRa zustad mindoda mcodno-
da me viyavi Tu ara aseTi saamo Zalisxmevis sagani, gadavwyvite Cemi
axali Tayvanismcemeli meiZulebina aerCia _ me an misi hobi da ganvac-
xade, ar vTamaSob-meTqi. marTlac aTasi sababi gamonaxa, rom ar eTamaSa.
mokled, Cemi pirveli gamarjveba landsknextze2 movi pove.
sasaubrod ***is episkoposi Cavigde xelSi, radgan am dRis gmiris
PY
axlos idga, yvelanairad vcdilobdi misTvis CemTan mosvla gameadvile-
bina. amasTan, mindoda Cemi sityvebisa da saqcielis yvelasgan pativce-
muli mowme myoloda. hoda, yvelaferi Cinebulad moewyo.
prevanma jer zogadi saubari wamoiwyo. male xelT igdo iniciativa,
Temebs cvlida, undoda gamoecno, romeli msiamovnebda. me ganvacxade,
CO
grZnobebis ar mwams-meTqi, da uari vTqvi mgrZnobiare kiloze. Cemma
aseTma sidinjem mis mxiarulebas, romelic dasawyisSi cota qarafSutuli
meCvena, lagami amosdo. maSin mzrunvel-megobrul kiloze gadavida. swo-
red am yovlad gacveTili droSis qveS daiwyo Cveni Serkineba.
vaxSamze episkoposi ar wamobrZanda. xelkavi prevanma SemomTavaza
da sufrazec, cxadia, Cem gverdiT dajda. unda gamovtyde, didi ostatoba
gamoiCina CemTan saubarSi. amasTan, ise eWira Tavi, TiTqos saerTo
'T
saubari ainteresebda. desertis dros axal piesaze Camovarda laparaki,
uaxloes orSabaTs rom unda gasuliyo frangul TeatrSi. odnav sinanu-
liT vTqvi, samwuxarod, loJa ar maqvs-Tqo. prevanma Tavisi SemomTavaza.
ra Tqma unda, viuare, razec sakmaod moswrebulad mi pasuxa, kargad ver
N
119
Semdeg orSabaTs, Sepirebisamebr, frangul TeatrSi wavedi. marTalia,
literatura friad gitacebT, magram warmodgenaze arafers getyviT.
mxolod imas aRvniSnav, prevani moTafvlis saocari ostati yofila _
misi naqebi piesa Cavarda. guli damwyda, CemTvis esoden saamo saRamo
rom unda damTavrebuliyo. mis gasagrZeleblad marSlis meuRles vTxove,
vaxSmad CemTan wamobrZanebuliyo. am sababiT igive SevTavaze am friad
zrdil mliqvnelsac. man mxolod mTxova, neba momeciT grafinia de p**s1
veaxlo da dapirebuli darbazobidan Tavi gaviTavisufloo. am saxelis
gagonebaze brazi momeria, mivxvdi, iq yvelafers dafqvavda, magram Tqveni
brZnuli rCeva gamaxsenda da Cems Tavs sityva miveci... dawyebuli ambavi
ar gamewyvita da misTvis es saxifaTo Cvevac momeSlevinebina.
PY
im saRamos CemTan cotani Seikribnen. is aq ucxo gaxldaT da yuradReba
unda gamoeCina. amitom vaxSmad wasvlisas xelkavi SemomTavaza. maSin
ki veragulad Sevecade xeli amkankaleboda. gverdiT oxvriT mivyvebodi,
Tvalebdaxrili da iseTi ieriT, viTomda Cems damarcxebas vgrZnobdi
da misi meSinoda. am gaqeqilma es mSvenivrad SeamCnia da kiloc da
CO
qcevac Seicvala. manamde rom mxolod Tavaziani iyo, axla sinaziT ga-
nimsWvala. is ki ara, saubari Secvala _ am viTarebaSi es SeuZlebeli
iyo, _ magram Tvalebi miebnida, ufro alersiani gauxda, Rimili ufro
kmayofili, xma daurbilda, dacinvam da sityvaTa simaxvilem grZnobiere-
bas dauTmo adgili. aba, TqviT, SeiZleboda ki amaze ukeT moqmedeba?
mec viTomda fiqrebma wamiRo, imdenadac ki, rom irgvlivmyofebmac
SeamCnies. ostatoba meyo, rom maT sayvedurebze araostaturad damecva
'T
Tavi, xolo prevans swrafi, magram SemkrTali mzera vesrole, raTa
efiqra: Zalze meSinoda mas Cemi Secbunebis mizezi ar gamoecno.
navaxSmevs, roca marSlis meuRlem, Cveulebisamebr, erT-erTi Tavisi
ambis moyola daiwyo, divanze daudevrad gadavweqi, viTom ocnebebSi
N
morCili mzera rom mivapyari, man mamcno, Cems wadils amaod ar Cauvlia
da iseTi STabeWdileba momixdenia, rogoric mindoda. axla mxolod
misi darwmuneba iyo saWiro, rom am STabeWdilebas mec viziareb. amitom,
D
120
aZlevs Tavs uflebas. amgvarad, Cems gamarjvebaSi eWvi ar mepareboda,
Tuki sityva ,,siyvaruli~ dascdeboda an Seecdeboda, CemTvis daecdinebina.
TqvenisTana xalxTan saqmis daWera advilia, Tqven xom gamomuSavebuli
gaqvT qcevis mtkice wesebi! vinme axirebuli Tayvanismcemeli gaubedavi
qceviT xan gabnevs, xan sificxiT gacbunebs, es xom Tavisebur cieb-cxele-
basaviTaa, Seciveba-SexurebiT da zed darTuli kidev sxva niSnebiT, ma-
gram Tqveni mozomili nabijebi, Zalze advili gamosacnobia! rogor
SemoxvalT, Tavs rogor daiWerT, ras ityviT, rogori toniT _ es yve-
laferi ki winaswar cnobilia. Cveni saubris arss aRar Sevexebi, mogex-
senebaT, banaluri SemTxvevaa. erTs ki getyviT, viTomda winaaRmdegobis
gaweviT yovelmxriv iqiT vexmarebodi. vibneodi, ufro metic, ubadruki
PY
mizezebi momyavda, iolad rom gaebaTilebina, SiSsa da eWvs gamovTqva-
mdi, gauTaveblad sawinaaRmdego rom memtkicebina. misi erTi da igive
misamReri: ,,Tqvengan mxolod erT sityvas velodebi,~ da Cemi dumili,
mas rom TiTqos moTminebas aiZulebda, raTa survili meti ZaliT Semon-
Teboda, _ Cemi xelic erTi asjer CaiWira da amdenjerve gamovtace,
CO
viTomda arc Tu didi xalisiT... es TamaSi saSinlad momwyinda da iqneb
aqamdec vyofiliyaviT am dReSi, ezodan karetis raxraxi rom ar gagve-
gona. am drouli dabrkolebiT is, cxadia, ufro Semtevi gaxda. hoda,
raki vnaxe, axla veRar gamomiWerda, yasidad amovioxre da is ZviradRi-
rebuli sityva amovRerRe. amasobaSi stumrebis mosvlac mauwyes. male
CemTan nacnobTa sakmaod didma wrem moiyara Tavi.
prevanma mTxova, Tu SeiZleba xval dilas geaxlebiTo. mec davTanxmdi,
'T
oRond Tavdacvazec vizrune. moaxles davavale, misi darbazobisas Cems
saZinebelSi darCeniliyo, saidanac misaRebSi rac xdeba, yvelaferi Cans.
prevanic swored iq miviRe. raki Tavisuflad SegveZlo gvelaparaka,
erTi surviliT Sepyrobilebi male SevTanxmdiT yvelaferze, oRondac
N
uli iyo. arc mqonda ufleba, radgan Cems sastumroSi yovel wams SeiZleba
viRac Semosuliyo. isic davZine, rom bolo dromde aseTi wesebi xels
sulac ar miSlida, axla ki maTi Secvla ar SemeZlo. es Cems msaxurTa
D
TvalSi Crdils momayenebda. prevani amaze xan swuxda, xan braziT meub-
neboda, ar giyvarvarTo. Tavadac iciT, amiT guls rogor amiCuyebda.
maSin saboloo laxvris Casacemad cremlebi moviSvelie. zustad ise,
rogorc TeatrSi: _ ,,Tqven tiriT, zaira?~1 Zala, romelic egona Cemze
hqonda da imedi, rom am Zalis daxmarebiT yovel wams SeeZlo Cemi
daRupva _ es orosmanis2 siyvarulis sanacvlo iyo.
am scenis Semdeg isev im sakiTxs davubrundiT, mainc ra unda gveRona.
dRe Cven ar gvekuTvnoda, amitom isev Rames mivmarTeT. aq ukve gadaul-
axav dabrkolebas Cemi kariskaci warmoadgenda. misi mosyidva ar mind-
oda. prevanma SemomTavaza, Cemi baRis WiSkriT gvesargebla. amas winas-
1
volteris tragedia ,,zairas~ (1732) moqmedi gmiri. 2sulTani, romelsac zaira uyvars.
121
war velodi. hoda, movigone, iq iseTi ZaRlia, dRisiT mSvidadaa da ar
yefs, RamiT ki namdvil satanad iqceva-meTqi. yvela am wvrilmans ise
xalisiT ganvixilavdi, vaJbatoni, diaxac, gamiTamamda da yvelaze sule-
luri gza SemomTavaza, razec davTanxmdi.
pirvel yovlisa, miTxra, Cems msaxurs ise SeiZleba endos kaci, rogorc
meo. da arc tyuoda _ feri fersa, madli RmerTsao. me wveulebas gav-
marTav, isic iq iqneba da ise moawyobs, rom marto wavides Sin. misi
sazriani da erTguli msaxuri karetas moixmobs da mis kars gaaRebs.
prevani ki Sig ar dajdeba, meetles SeumCnevlad gaepareba, ase rom,
yvelas wasuli egoneba, is ki aq darCeba. axla unda gadagvewyvita, rogor
Semoi pareboda Cems saZinebelSi. simarTle giTxraT, Tavdapirvelad
PY
gamiWirda am gegmis winaaRmdeg iseTi Seusabamo mizezebi momegonebina,
ueWvelad rom gaabaTilebda. sapasuxod bevri magaliTi momiyvana. misi
TqmiT, es yovlad Cveulebrivi xerxi iyo, Tavadac xSirad usargeblia
Turme am yvelaze nakleb saxifaTo saSualebiT!
misi udavo sabuTebiT ganiaraRebuli gulwrfelad gamovutydi, Cems
CO
buduarTan axlos saidumlo kibea. buduaris karSi SemiZlia gasaRebi
Cavtovo, iq Tavisuflad Caiketeba da Cemi moaxleebis dasaZineblad
wasvlamde usafrTxod damelodeba, magram erTi wuTis Semdeg ukan dav-
ixie, Tanxmoba rom ufro damajerebeli gamomsvloda. isev mxolod maSin
davTanxmdi, roca piroba CamovarTvi, yvelaferSi damemorCileboda da
keTilgonierebas gamoiCenda... Tanac rogor keTilgonierebas! erTi si-
tyviT, gadavwyvite, Cemi siyvaruli damemtkicebina, magram misas ver
'T
davakmayofilebdi.
damaviwyda meTqva, rom Cemgan is gaTenebisas baRis WiSkriT wavidoda.
ZaRli maSin krintsac ar daZravda. am dros iqidan arc aravin gadis da
arc Semodis. Cems msaxurebs mkvdariviT sZinavT xolme. albaT, amdeni
N
122
dadga sabediswero dRe, roca Cemi saxeli da patiosneba unda damekarga.
Cems moaxle viqtuars miTiTebani miveci. axla naxavT, rogor Seasrula.
daRamda. ukve bevri stumari myavda, roca prevanis mosvla mauwyes.
gansakuTrebuli TavazianobiT Sevxvdi, rac aSkarad mowmobda, rom arc
ise axloblebi viyaviT. banqos saTamaSod marSlis meuRles mivusvi.
Cemma frTxilma Tayvanismcemelma imarjva da baraTi gadmomca, romelic
cxadia, davwvi. Sig ewera, Cemi imedi gqondeTo. am arsebiT cnobas ki
gars siyvarulze, bednierebasa da misT. arafrismTqmeli sityvebi exvia.
aseTi sityvebi msgavs sazeimo SemTxvevebs mudam Tan axlavs xolme.
SuaRamisas, yvela magidaze TamaSi rom damTavrda, gamovacxade, mokle
maseduani1 viTamaSoT-meTqi. ori mizani mqonda: prevanisTvis gaparva
PY
gameadvilebina da Tan ise, rom yvelas SeemCnia. asec iqneboda, radgan
Zlieri moTamaSis saxeli hqonda. isic xels maZlevda, Tuki damWirdeb-
oda, yvelas gaxseneboda, rom marto darCenas sulac ar veswrafodi.
TamaSi ufro didxans gagrZelda, vidre megona. eSmam macduna da lamis
survils avyevi Cemi sulwasuli tyve, rac SeiZleba male gamexarebina.
CO
Tavs marTla daviRupavdi, uecrad rom ar gameazrebina, Cemi danebebis
mere mas veRar vaiZulebdi Cacmuli yofiliyo, rogorc wesia da rogorc
Cemi gegmebisTvis iyo aucilebeli. wamoviwie kidec, magram cota gaRizia-
nebuli isev am gauTavebeli TamaSis gasagrZeleblad davjeqi. rogorc
iqna, TamaSi damTavrda da yvela daiSala. moaxles davureke, tanT saswr-
afod gavixade da maSinve yvela gavuSvi.
warmomidgenT ki, vikont, Ramis gamWvirvale samosSi gamowyobili gau-
'T
bedavad, fexakrefiT rogor mivabijebdi, raTa akankalebuli xeliT kari
gameRo Cemi mZlevelisTvis? man daminaxa _ da elvac ise swrafi ver
iqneboda! me Zleuli viyavi, imdenad Zleuli, mis SesaCereblad da Tav-
dasacavad xmis amoRebac ver movaswari. Semdeg kidev ufro moxerxebulad
N
123
Tavgzadakargulma sabralo prevanma maxed miiCnia is, rac sinamdvileSi
mxolod oini iyo da Tavisda savalalod daSna iSiSvla. Cemma laqiam,
guladma da Ronierma biWma, welze gardigardmo staca xelebi da Zirs
gaagora. maSin ki, marTali giTxraT, Zalian SemeSinda.
viyvire, araferi dauSavoT, dae, Tavisuflad wavides, oRondac bolomde
Tvali miadevneT, saxli marTla datovos-meTqi. msaxurebi dammorCil-
dnen, magram drtvinva ki atexes, Cvens patiosan qalbatons rogor gaub-
eda Tavdasxmao. Cemi survilisamebr bedukuRmarTi kavaleri yvelam,
viqtuaris garda, xmauriTa da muqariT gaacila. me da man saswrafod
davalageT sawoli. aRSfoTebis xmamaRali SeZaxilebiT msaxurebi isev
CemTan amobrundnen. me ki kvlav aRelvebulma vkiTxe, ratom ar eZinaT.
PY
viqtuarma macnoba, isini da kidev ori qali vaxSmad myavda mopatiJebu-
li da CemTan didxans SerCneno. mokled is Tqva, razec winaswar viyaviT
molaparakebulni. yvelas madloba gadavuxade da dasaZineblad gavistum-
re. erT-erTi ki eqimis mosayvanad gavgzavne. xom SeiZleba im sazarel
SiSs Cemze emoqmeda. Tanac am ambis gasaxmaureblad es yvelaze utyuari
gza iqneboda.
1
im nawilis meTauri, sadac musie de prevani msaxurobda.
124
86-e werili
madam de merteis marSal de**s meuRlisgan
(wina werilSi Cadebuli baraTi)
RmerTo Cemo, es ra ambavi gavige! nuTu im patara prevanma Caidina
aseTi umsgavsoba, Tanac Tqven mimarT? ras ar unda elodo adamiani!
sakuTar saxlSic ver gigrZvnia uSiSrad Tavi! WeSmaritad, siberes Seg-
arigebs msgavsi ambebi! magram imas ki verasodes Sevurigdebi, rom nawi-
lobriv Cemi wyalobiT SeuSviT saxlSi eg urCxuli. aRTqmas gaZlevT,
rasac masze amboben, Tu simarTlea, Cemi saxlis zRrubls veRar gadmoab-
ijebs. yvela wesieri adamiani ase unda moiqces.
PY
rogorc miTxres, Turme Tavs Zalian cudad grZnobT. didad maSfoTebs
Tqveni janmrTelobis ambavi. gemudarebiT, momwereT amis Taobaze. Tu
wera ver SeZeliT, Tqveni erT-erTi moaxle gamomigzavneT... mxolod
erTi sityva momwereT, rom mSvidad viyo. Tavadac ginaxulebdiT, es
Cemi abazanebi rom ara. maTi Sewyvetis uflebas eqimi ar maZlevs. garda
87-e werili
CO
amisa, diliT versalSic var wasasvleli, isev Cemi Zmiswulis saqmeze.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso, miguleT Tqvens erTgul megobrad.
125
obiT megrZnobinebina, rom arc ise axlo nacnobebi viyaviT. am mizniT
imave dRes civi, friad ceremoniuli mopatiJebac ki gavugzavne vaxSamze,
guSinwin rom unda gamarTuliyo.
mTeli saRamo oTxjer ar davlaparakebivar. Tavad ki, daamTavra Tu
ara TamaSi, maSinve wavida. dameTanxmebiT, rom es, diaxac, ar hgavs
sasiyvarulo Tavgadasavlis dasawyiss. partiis damTavrebis Semdeg Ti-
Tqmis or saaTamde maseduanic viTamaSeT, bolos ki davweqi. moaxleeb-
is wasvlis Semdeg naxevari saaTi vera da ver daviZine. uceb raRac
xmauri Semomesma. SeSinebulma sawolis farda gadavwie. Cemi buduaris
karSi viRac kaci davlande. xmamaRla Sevkivle da maSinve lampis Suqze
is musie prevani davinaxe, romelmac gasaocari TavxedobiT miTxra, nu
PY
SeSfoTdebiT, axlave agixsniT Cemi ucnauri gamoCenis mizezs, oRondac
gexvewebiT, xmaurs nu atexTo. gaognebulma xma ver amoviRe, magram ori
winadadeba ar uTqvams, maSinve mivxvdi, rasac niSnavda es ucnauri gamo-
cana da merwmuneT, maSinve zars veci.
bedad, msaxurebs ar eZinaT, erT Cems moaxlesTan yofilan Turme
CO
stumrad. karTan mosul moaxles gaugonia, viRacas rom mkvaxed velapara-
kebodi da yvelas saSvelad uxmo. albaT, warmoidgenT, ra aurzauri
atydeboda! Cemi msaxurebi gacofdnen. erTma laqiam kinaRam mokla pre-
vani. marTali giTxraT, Zalian gamixarda, amdeni damcveli rom myolia.
Tumca, ajobebda marto Cemi moaxle mosuliyo. es sruliad sakmarisi
iqneboda da arc esoden usiamovno ambavi gaxmaurdeboda.
aurzaurze mezoblebmac gaiRviZes. Cemma msaxurebma yvelgan waigdes
'T
ena. guSindlidan moyolebuli mTeli parizi amaze Woraobs. musie prevani
sakanSi zis misi nawilis ufrosis brZanebiT, romelmac iseTi yuradReba
gamoiCina, bodiSis mosaxdelad mewvia. misi dapatimreba kidev met miTqma-
moTqmas gamoiwvevda, magram verafriT daviyolie brZanebis gauqmebaze.
N
126
PY
mesame nawili. 88-e werili
CO
vikont de valmons sesili volanJisgan
'T
Sevalie dansenis werilebi sixaruls ki maniWebs, musie, arc masze
nakleb minda kvlav SevxvdeT erTmaneTs, ra Tqma unda, Tu araferi
dagvabrkolebs, magram mainc ver gavbede, Tqveni Txovna Semesrulebina.
jer erTi _ Zalze saxifaToa. gasaRebi, romelic gsurT SemacvlevinoT,
N
xom mxolod Cem gamo iqceviT ase. merwmuneT, gasaRebis aReba orjer
vcade, ioladac movaxerxebdi, sxva saqmisTvis rom mqonoda gamiznuli,
magram ra damemarTa, ar vici, mTeli sxeuliT avcaxcaxdi da gambedaoba
ar meyo. albaT, sjobs yvelaferi Zveleburad darCes.
Tu sikeTesa da zrunvas ar momaklebT, werilis gadmocema ar unda
gaWirdes. Tundac bolo SemTxveva aviRoT _ yvelaferi kargad moxerx-
deboda, im dros rom ar mibrunebuliyaviT. kargad mesmis, sulac ar
xarT valdebuli CemsaviT sul am saqmeze fiqrobdeT. sjobs moviTmino,
vidre riskze wavide. amaze musie dansenic dameTanxmeba... ase icoda xolme,
roca raRac undoda, me ki Sesruleba miWirda, beds urigdeboda.
127
musie, am werilTan erTad gigzavniT musie dansenis werils da gasaRebs.
nu ifiqrebT, rom Tqvens sikeTes ar vafaseb, imedi maqvs, zurgs ar Semaq-
cevT. marTla Zalze ubeduri var, ra meSveleboda, gverdiT rom ar
megulebodeT? sxva rom araferi, dedaCems xom unda gavuwio angariSi,
amitomac moTmineba mmarTebs. radgan musie dansenis ase vuyvarvar da
arc Tqven mtovebT bedis anabara, iqneb erT mSvenier dRes marTla
mewvios bedniereba?
musie, pativi maqvs, kvlavac Tqveni umorCilesi da erTguli...
***dan, 26 seqtemberi, 17**
89-e werili
PY
Sevalie dansenis vikont de valmonisgan
Cemo megobaro, Tu saqmeebi ise kargad ver midis win, rogorc Tqven
gagixardebaT, icodeT, mTlad Cemi brali araa. aq araerTi dabrkolebis
gadalaxva miwevs. ra miWirs, mxolod madam de volanJis sifxizle da
simkacre rom miSlides xels. axla Tqveni patara volanJic miemata. ar
128
90-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
musie, am weriliT sulac ar msurs gaganawyenoT, magram Tu maincdamainc
aseT ganwyobaze dadgebiT, dae, iman mainc Searbilos Tqveni tkivili,
rac me am baraTis werisas meufleba. imedi maqvs, ukve sakmaod gamicaniT
da damijerebT, Tqvens wyenas sulac ar vapireb. vici, arc Tqven misurveb-
diT samudamod sasowarkveTaSi yofnas. Cem mier aRTqmuli Cveni nazi
megobrobis saxeliT gevedrebiT, Tundac im grZnobebis gamo, SesaZloa
ufro mgznebarec romaa, Tumca, mwams, aranakleb wrfeli, Cem mimarT
rom gaqvT, nuRar SevxvdebiT erTmaneTs. datoveT aqauroba, xolo sanam
waxvidodeT, vecadoT Tavi avaridoT Zalze saxifaTo pirad saubrebs;
PY
am dros ar vici ra momdis, ra cduneba mitans; imis nacvlad, rom Cemi
saTqmeli giTxraT, vismen imas, risi mosmenis uflebac ar maqvs.
Tundac guSin, baRSi seirnobisas rom wamomewieT, erTi suli mqonda
meTqva is, rasac axla gwerT, arada, rogor moviqeci? vismendi Tqvens
siyvarulze... diax, diax, Tqvens siyvarulze, romelsac kargad vici, ar
CO
unda avyve! gemudarebiT, datoveT aqauroba!
imis nu geSiniaT, rom amiT Cemi Tqvendami damokidebuleba Seicvleba.
rogor davTrguno Cemi grZnobebi, roca maTTan brZolisTvis Zalac ar
myofnis? xom xedavT, yvelafers gulaxdilad geubnebiT. ufro is maSinebs,
sisustem ar damimorCilos. marTalia, grZnobebs ver viokeb, magram
Cems saqcielze pasuxs Tavad vageb, Tundac es sicocxlis fasad damijdes.
samwuxaroa, sul cota xnis win darwmunebuli viyavi, rom aseTi brZolis
'T
gadatana arasodes momiwevda da amiT gaxarebuls iqneb metismetadac
momqonda Tavi. hoda, ufalma saSinlad dagmo Cemi mediduroba, magram
is mowyalea da winaswar gvamcnobs, ra xifaTi gvelis. amitom ormagad
damnaSave viqnebi, Tu sifxizles ar gamoviCen, radgan winaswar vici,
N
129
gana didi xarkis gaReba dagWirdebodaT, Tuki Tavs odnav SeizRudavdiT
da amiT Cems tanjvas bolos mouRebdiT: oRond es Txovna gaxlavT da
ara moTxovna. Tqveni bednierebisTvis Cemi ubedureba rom kmarodes,
damijereT, erTi wuTiTac ar davfiqrdebodi, magram danaSauli Cavidino?
aramc da aramc, amas sikvdili mirCevnia!
calke sircxviliT gatanjuls da sinanulis karamde misuls sxvebis
Tu sakuTari Tavis mimarT SiSi meufleba. sazogadoebaSi xSirad vwiTl-
debi da Tu marto var, vcaxcaxeb. Cemi cxovreba wamebaa da meti araferi.
mxolod maSin davwynardebi, Tu Cems Txovnas SeasrulebT. rac unda
kargi gadawyvetileba miviRo, mainc aforiaqebuli var. es gadawyvetil-
eba guSin miviRe, magram ra, mTeli Rame mainc vtirodi.
PY
xom xedavT, Tqveni megobari, romelic ase giyvarT, Secbunebuli geved-
rebaT, gTxovT, Tavi daaneboT da codva ar CaadeninoT. RmerTia mowme,
am damamcirebeli TxovniT gana sxvas mivmarTavdi? ara, ar gsayvedurobT.
Tavadac kargad vici, ra Znelia Zlier grZnobas win aRudge. Civili
drtvinva rodia. Tu Cems saqciels movaleoba mkarnaxobs, dae, Tqven is
91-e werili
CO
keTilSobilebam gikarnaxoT. im grZnobebs, Tqven rom gamiRviveT, Cemi
samaradiso madlierebac daemateba.
130
damnaSaved iqca, Tavisi batonis mona gaxda. es axali wodebebi ueWvelia
axal valdebulebebs gulisxmobs. mec mzad var Sesasruleblad. mismineT
da, Tu sasjels vimsaxureb, gpirdebiT, dagmorCildebiT da axlave gav-
emgzavrebi aqedan. nuTu mainc im sisastikes amjobinebT, adamians rom
ar usmens da ise gansjis mis saqciels? nuTu ikadrebT, usamarTlo iyoT?
mibrZaneT da kvlav Tqveni mona-morCili viqnebi, oRond im pirobiT,
rom es ganaCeni Tu brZaneba Tqveni piridan unda movismino. albaT,
mkiTxavT, ratom? Tu amas SemekiTxebiT, maSin arc siyvarulisa da arc
Cemi gulis gcodniaT rame! nuTu ar gindaT, rom kidev erTxel gnaxoT?
iqneb, Cems sasowarkveTiT savse guls erTi alersiani mzera nugeSad
moevlinos da ixsnas. magram Tu uari unda vTqva siyvarulze, megobrobaze,
PY
rac Cemi sicocxlis azrs warmoadgens, Tqveni namoqmedari unda naxoT,
rom sibraluli mainc davimsaxuro. Tu am umniSvnelo wyalobis Rirsic
ar var, imeds mainc nu momiSliT, rac ase Zvirad mijdeba.
rogor? maS, marTla unda davSordeT?! maS, marTla Tanaxma xarT er-
TmaneTisTvis ucxoni gavxdeT?! raRa meTqmis, roca es Tqveni survilia
92-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan
o, megobaro, Tqvenma werilma Tavzari damca. sesilis... sesilis aRar
vuyvarvar! RmerTo maRalo, nuTu es marTalia? vai, rom mware simarTles
vxedav, Tumca megobrulma grZnobam safarqveS SegyuJaT. vici, cdilobdiT
es saSineli elda CemTvis moulodneli ar yofiliyo. amisTvis madlo-
beli var, magram siyvaruls vin moatyuebs? is xom iqiTken iltvis, saiT-
kenac guli ukarnaxebs, winaswar xvdeba, rac uweria, amas sxvisi gafrTxi-
leba rad unda. Cemi xvedri dResaviT naTelia. pirdapir TqviT, rac
gsurT, Tqven es ar gagiWirdebaT. gulaxdilad TqviT yvelaferi, ra
131
gaeWvebT, ram dagarwmunaT mis sinamdvileSi. yoveli wvrilmanic ki
Zvirfasia CemTvis. SeecadeT, gaixsenoT misi sityvebi. erT araswor
sityvas SeuZlia mTeli winadadebis azri Secvalos... zogjer erTi da
igive sityva ori mniSvnelobiTac iTqmis... iqneb cdebiT.
vai, rom kvlavac Tavis daimedebas vcdilob. ra giTxraT, rao, msayve-
durobda? nuTu Tavisi araswori saqcielis gamarTlebas cdilobs? win-
aswar unda mcodnoda, zurgs rom maqcevda, karga xania nabijis gadadgma
umZims. magram, siyvaruls xom arafrad uRirs dabrkolebani?
ra gzas davadge, ras mirCevT? iqneb Sexvedra mecada? nuTu ar moxerx-
deba? uamisodac vici, viRupebi... rogor! CemTan Sexvedris saSualeba
mieca, man ki uari Tqva?! iqneb daakonkretoT, ra saSualeba iyo... Tu
PY
Sexvedra saxifaTo iyo, sesilma kargad icis, rom riskze wasvlis momxre
ar var, Tqveni sifrTxilis ambavic kargad vici da, Cemda saubedurod,
amaSi eWvi ar mepareba.
rogor moviqce? rogor mivwero? Tu Cems eWvebs gavuziareb, iqneb
ewyinos, Tu isini usafuZvloa, mapatiebs ki aseT Seuracxyofas? arada,
CO
damalva motyuebas niSnavs, misi motyueba ki ar SemiZlia.
o, rom icodes, rogor vitanjebi, uTuod miTanagrZnobda. vici, rogori
mgrZnobiarea, ra oqros guli aqvs. misi siyvarulis aTasi mizezi maqvs,
magram metismetad mokrZalebulia, morcxvi, jer kidev bavSvia da imitom!
dedamisi ki ise mkacrad eqceva! ara, axlave mivwer, grZnobebs ar avyvebi,
mxolod imas vTxov, yvelaferSi gendoT. iqneb isev iuaros, magram Cems
Txovnaze ar gabrazdeba, iqneb, daviTanxmo kidec.
'T
Tqven ki, Cemo megobaro, aTas bodiSs gixdiT aramarto Cemi, sesilis
magivradac. merwmuneT, man kargad icis Tqveni zrunvis fasi da madlier-
icaa. undoblobiT ki ara, morcxvobis gamo iqceva ase. miuteveT _ es xom
ulamazesi grZnobaa megobrobaSi. vikont, Tqven Cemi uZvirfasesi mego-
N
93-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
(wina werilis danarTi)
ver dagimalavT, rogor Sevwuxdi, roca valmonisgan Sevityve, rom
Zveleburad nakleb endobiT; xom iciT, is Cemi megobaria da Tanac erT-
aderTi adamiani, visac Cveni daaxloeba SeuZlia. megona, es faqti sakma-
risi iqneboda TqvenTvis. vwuxvar, rom Sevcdi. mqondes imedi, rom mis-
dami undoblobis mizezs gamandobT? Tu gimZimT, es davalebac Seasru-
loT? uTqvenod am mizezis gamocnoba miWirs. ver vbedav Tqvens siyva-
132
rulSi eWvi Sevitano da vici, arc Tqven gamimetebT RalatisTvis. sesil,
Cemo kargo sesil... nuTu marTalia, rom Cvens Sesaxvedrad erT martiv,
iol da saimedo gzas gTavazobdnen.1 Tqven ki ar daTanxmdiT? es aris
siyvaruli? xanmokle ganSorebam ase rogor gagicivaT guli? ratom
matyuebT, ratom maimedebT, axla ufro miyvarxarTo? nuTu dedaTqvenma
siyvaruli rom CagixSoT, gulwrfelobac dagakargvinaT? Tu sibralulis
natamali mainc dagrCaT, albaT, SewuxdebiT, roca gaigebT, rogor vita-
njebi Tqven gamo. o, rom icodeT, sikvdili mirCevnia aseT yofas.
miTxariT, Zvirfaso, nuTu Tqveni gulis kari samudamod daixura Cem-
Tvis? nuTu sul dagaviwydiT? Tqveni uaris gamo aRar vici, rodis miiRebT
Cemi CiviliT savse werils, an rodis inebebT pasuxis gacemas. valmonis
PY
megobrobis wyalobiT Cveni mimowera usafrTxo iyo, magram es Tqven
ar isurveT, girCevniaT erTmaneTisgan werilebi ufro iSviaTad miviRoT.
ara, arc siyvarulisa da arc gulwrfelobis aRar mjera. visi unda davij-
ero, roca sesilma momatyua?
bolos da bolos, gamagebineT, nuTu marTla aRar giyvarvarT? ara,
CO
ar mjera. Tqvens Tavs atyuebT. cils swamebT sakuTar guls. wamiT SiSma
agitanaT, wamiT usasoobam Segi pyroT, magram siyvarulma male gafanta
yvelaferi, xom asea, sesil? ra Tqma unda, asea. vcdebi, rom gamtyunebT!
ra bednieri viqnebi, rom vcdebode! isev sjobda, patieba meTxova Tqven-
Tvis da es wuTieri usamarTloba maradiuli siyvaruliT Semecvala.
o, sesil, sesil, SemibraleT! damTanxmdiT Sexvedraze! amisTvis nebis-
mieri saSualeba gamoiyeneT! xom xedavT, daSorebas ra moaqvs? SiSi,
'T
eWvi, gulcivoba! erTi Semoxedva, erTi sityva da Cven bednierebi viqne-
biT! Tumca ras vambob? gana ufleba maqvs bednierebaze vilaparako?
iqneb is CemTvis samudamod daikarga! SiSma damtanja, usafuZvlo eWvebsa
da mware simarTles Soris vdgavar da gamosavals ver vpoulob. mxolod
N
94-e werili
D
133
siyvaruli mjobnis. siyvaruli im adamianisa, romelic Cems grZnobas
saerTod ar afasebs.
ra davaSave aseTi, rad msayvedurobT? gasaRebis aReba mxolod imitom
ver gavbede, SemeSinda, dedaCems ar SeemCnia da axali problemebi ar
dagvtexoda. Tanac aseTi saqcieli arasworad miviCnie. amisken xom mxo-
lod musie de valmoni momiwodebda da saidan unda mcodnoda, rom mis
Canafiqrs iziarebdiT? Tqven xom amaze araferi icodiT. axla, rakiRa
gavige, Tqvenc amis momxre xarT, gasaRebis aRebaze uars aRar vityvi!
mere vnaxoT, ra geqnebaT kidev saTqmeli!
marTalia, musie de valmoni Tqveni megobaria, magram masze nakleb
rodi miyvarxarT. mas yvelaferSi amarTlebT, me ki mamtyunebT. es Zalze
PY
mwyins. Tumca es TqvenTvis sul erTia, radgan iciT, sibraze male gamivlis
xolme. axla, gasaRebs rom davisakuTreb, Tqvens naxvas veravin damiSlis;
oRond icodeT, amas ar vizam, Tu isev ise moiqceviT. sjobs, me viyo
gancdebis mizezi, vidre Tqveni mizeziT davitanjo. ai, sadamde mimiyvaneT.
Tu Tqven moindomebdiT, Cven erTmaneTi gveyvareboda! Tu xels vinme
CO
SegviSlida, Cveni tanjvis mizezi sxvebi mainc iqnebodnen. merwmuneT,
sakuTari Tavis baton-patroni rom vyofiliyavi, samduravi araferi
geqnebodaT, magram Tu ar mendobiT, yovelTvis ubedurebi viqnebiT, da
ara Cemi mizeziT.
imedi maqvs male SevxvdebiT da erTmaneTs yvelaferSi gavarkvevT.
es rom winaswar mcodnoda, gasaRebs uyoymanod aviRebdi. simarTle
giTxraT, vfiqrobdi, sworad viqceodi. hoda, nuRar mibrazdebiT. nuRar
'T
naRvlobT. giyvardeT ise, rogorc me miyvarxarT.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro.
***is sasaxlidan, 28 seqtemberi, 17**
N
95-e werili
vikont de valmons sesili volanJisgan
musie, gTxovT keTili ineboT da kvlav damibrunoT is gasaRebi, Cemi
O
134
garda amisa, radgan es gasaRebi Tqven geqnebaT, albaT, inebebT da
Cemi werilebis gadasacemad gamoiyenebT. hoda, musie dansenic xSirad
miiRebs Cemgan cnobebs. cxadia, ase ufro mosaxerxebeli iqneba. magram
pirvelad Zalian SemeSinda. gTxovT, mapatioT. imedi maqvs, Cem mimarT
Zveleburad sikeTes gamoiCenT, risTvisac winaswar gixdiT madlobas.
musie, kvlavac, Tqveni mona-morCili...
***dan, 28 seqtemberi, 17**
96-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
sanaZleos vdeb, Tqveni Tavgadasavlis Semdeg Cemgan yoveldRe xotbasa
PY
da qaTinaurebs elodiT. iqneb nawyeni xarT kidec, amdenxans rom ar
gamogexmaureT. magram ras izam? Cemi azriT, roca qali mxolod qebas
imsaxurebs, sxva yuradRebas aRar saWiroebs da sjobs kacma Tavis saqmes
mixedos. Tumca, madlobas gixdiT CemTvis gaweuli samsaxurisTvis da
gilocavT am saqmeSi gamarjvebas. kidev ufro rom gagabednieroT, mzad
CO
var vaRiaro, amjerad Cems molodins gadaaWarbeT. axla ki isic Sevafa-
soT, SevZeli Tu ara Tqveni molodinis nawilobriv gamarTleba.
ar gegonoT, madam de turvelze visaubreb. saqme nela miizlazneba, es
ki maincdamainc ar mogewonebaT, Tqven xom mxolod dasrulebuli saqme-
ebi gxiblavT. gaWianurebul scenebs mosawyenad miiCnevT. me ki, gamogi-
tydebiT da, arasodes ganmicdia iseTi siamovneba, rogorc am viTomda
dabrkolebis gadamkides.
'T
diax, momwons am frTxil, gonier qalze dakvirveba, Tavisda uneburad
rom daadga im biliks, romelic ukan verasodes daabrunebs. vxedav, es
saxifaTo cicabo gza rogor atyuebs da aiZulebs me gamomyves. SeSinebuli
cdilobs Tavi Seikavos, xifaTs gadaurCes, magram veRar axerxebs. sakuTa-
N
radgan Cem garda aravin hyavs, arc megzuri da arc dasayrdeni... gard-
auvali marcxis molodinSi aRar msayvedurobs da memudareba, is gadavu-
vado. mxurvale locvebs, rasac mokvdavni SiSis dros zeciur Zalebs
SesTxoven, is Cemdami aRavlens. Tqven ra, gindaT es arafrad Cavagdo
da Tavad davangrio is kerpi, Cemgan rom Seqmna? misi dacemis dasaCqar-
eblad gamoviyeno Zala, romlisganac is daxmarebas elis? siyvarulsa
da patiosnebas Soris gamarTul am gulisSemZvrel omze dakvirvebisTvis
dro mainc momeciT.
rogor fiqrobT, msgavsi sanaxaoba cxovrebaSi nakleb Sesaqcevia, vidre
TeatrSi, romlis sayurebladac ase miiCqariT da mxurvale taSs ukravT?
aki aRtacebiT ismenT xolme nazi da umwikvlo arsebis grZnobebis ambavs,
135
romelsac nanatri bednierebis eSinia. maSinac ki ebrZvis mas, roca icis,
rom winaaRmdegobisTvis Zala ar eyofa. gana erTi-orad Zvirfasi ar
aris es grZnobebi imisTvis, vinc isini gaaRviZa? swored aseT netareb-
as mTavazobs yoveldRe es RvTaebrivi qali. Tqven ki msayvedurobT,
ratom tkbebiT am neqtariTo! merwmuneT, Sors ar aris is dRe, roca
damarcxebuli da damcirebuli, CemTvis erT Cveulebriv qalad iqceva.
ho, marTla, am qalze weram ise Semiyolia, sul damaviwyda, rom masze
saubars TqvenTan ar vapirebdi. ar vici, ra Zala mizidavs, ra Zala
mabrunebs misken maSinac ki, roca Seuracxyofas vayeneb, Sors Cvengan
saxifaTo fiqrebi am qalze!
axla ufro samxiarulo ambavi unda gamcnoT. saqme im gogonas exeba,
PY
Tqven rom meurveobdiT da romlis meurveobac axla me damavaleT. imedi
maqvs, ukmayofilo ar darCebiT.
ukve ramdenime dRea Cemi nazi wmindani ukeT mepyroba, amitom zed
aRar vyvebi. amasobaSi aRmovaCine, rom patara volanJi marTlac Zalian
lamazia. danseniviT misi Seyvareba sisulele iqneba. SesaZloa arc me
CO
viqcevi Wkvianurad, roca ar vcdilob misiT Tavi Seviqcio, riskenac
Cemi simartovec mibiZgebs. urigo ar iqneba, Tu am gogonaze zrunvis
safasurad sakuTar Tavsac vasiamovneb. sxva ara iyos ra, gamaxsenda,
rom Tqven maSin mTavazobdiT sesils, sanam danseni dauaxlovdeboda.
vfiqrob, ufleba maqvs am sikeTeze, romelsac danseni Cemi uaris Semdeg
daepatrona. am turfa patara gogucunam kokori tuCebiT, bavSvuri ieriTa
da Tavis mouqnelobiTac ki damarwmuna, rom sworad vmsjelob. ase rom,
'T
gadavwyvite am daskvnebis Sesabamisad memoqmeda da Cemi wamowyeba warma-
tebiT davagvirgvine.
albaT, erTi suli gaqvT gaigoT, ra xerxiT SevZeli ase swrafad esoden
sanukvari mijnuris adgilis dakaveba an misi asakisa da gamoucdelobis
N
136
viRebdi. dansenis werili gavugzavne da ise ostaturad avwuwundi am
uaris gamo, rom Cvenma windauxedavma Tayvanismcemelma iqamde ar moi-
svena, sanam Tavisi mSiSara satrfo Cemi moTxovnis Sesrulebasa da
Cemdami ndobaSi ar daarwmuna.
gamogitydebiT, Zalian msiamovnebda, rom axalgazrda kacs rols gavuc-
vlidi da ise movimsaxurebdi, rogor samsaxursac is Cemgan eloda. es
tkbobas miorkecebda. amgvarad, rogorc ki nanatri gasaRebi xelT vigde,
vcdilobdi, rac SeiZleba male gamomeyenebina. es guSin RamiT moxda.
roca davrwmundi, saxlSi simSvide sufevda, mbJutavi lampiT xelSi, Cac-
muli, rogorc amas dro da viTareba moiTxovda, Tqveni gogonas sanax-
avad pirvelad gaveSure. yvelaferi ise Sevamzade (misive daxmarebiT),
PY
rom uxmaurod Sevsuliyavi. is-is iyo Tavisi asakisTvis damaxasiaTebeli
Rrma da uSfoTveli ZiliT CasZineboda. ise mivedi mis sawolamde, ar
gaRviZebia. jer vifiqre, maSinve xom ar gadavsuliyavi Setevaze, raTa
gogonas sizmrad mieRo yovelive, magram moulodnelobam ar SeaSinos
da xmauri ar atexos-meTqi, vamjobine mZinare mzeTunaxavi frTxilad
CO
gameRviZebina. avicdine misi kivilic, rac yvelaze metad maSinebda.
moulodnelobisgan gaognebuli da SeSinebuli davaSoSmine da, radgan
masTan sabaasod ar viyavi misuli, Tavs raRac-raRacebis neba miveci. ra
Tqma unda, monasterSi aravin auxsnida, rom siwmindesa da umankoebas
bevri Casafrebuli mteri hyavs, rom ubiwoebas dacva sWirdeba. radgan
sesili mTeli ZaliT cdilobda kocna aecdina, sxva danarCenze aRar
uzrunvia. hoda, gana am SemTxveviT ar unda mesargebla? mec taqtika
'T
Sevcvale da brZolis velze Cemi pozicia davikave. maSin ki lamis orive
daviRupeT. gogonas Tavzari daeca, yvirili undoda _ sabednierod, cre-
mlebma misi xma CaaxSo, Tan zaris zonars swvda dasarekad, magram xeli
droze davuWire.
N
137
saqciels safuZvliani gamarTlebac hqonda. unda gadagvewyvita, me
mekocna Tu mas. karga xnis vaWrobis Semdeg SevTanxmdiT, me unda mekocna.
maSin misi orive gaubedavi mklavi tanze SemoviWde da mTeli siyvaruliT
mivizide. Cemi nazi ambori ise miiRo, ukeTess siyvarulis drosac ver
inatrebda kaci.
misi aseTi gulisxmiereba unda damefasebina da mec Txovna Sevusrule.
xeli movaSore, magram, ar vici, rogor aRmovCndi mis adgilze. ggoniaT,
sificxe wamekida da avmoqmeddi, ara? piriqiT, neli qmedeba varCie.
roca rwmundebi, rom mizans aRwev, siCqare raRa saWiroa?
xumroba iqiT iyos da, marTlac mqonda survili erTxel mainc mimede-
vnebina Tvali SemTxveviTobis yovlisSemZleobisTvis. davrwmundi, rom
PY
mis Zalas gareSe daxmareba ar sWirdeboda. man sZlia siyvaruls, ubiwoba
da kdemamosileba rom hqonda saZirkvlad. rac mTavaria, mas mxars uma-
grebda Cemgan gamowveuli sibraze. SemTxveviToba marto ibrZoda, sul
gverdiT idga, ar ikargeboda. siyvaruli ki sadRac Sors iyo.
dakvirveba rom gameadvilebina, vieSmake da Zalas mxolod maSin vxma-
CO
robdi, roca aucilebeli iyo. Tu Cemi turfa metoqe Cems daTmobas boro-
tad iyenebda da gasxltomas Seecdeboda, isev im SiSis wyalobiT vaiZuleb-
di damorCilebas, risi sasurveli Sedegebic ukve virwmune. raRa bevri
gavagrZelo, naz mijnurs gadaaviwyda Tavisi fici, jer daTmobaze wavida,
mere ki Tanxmobaze. Tumca, am wuTis Semdeg sayvedurebis Tu cremlebis
niaRvari ar Semwydara. ar vici, namdvili iyo es Tu moCvenebiTi, magram,
rogorc xSirad xdeba xolme, roca marTla hqonda tirilis mizezi, swo-
'T
red maSin gayuCda. amgvarad, sisustes sayveduri mosdevda, sayvedurs _
sisute. bolos da bolos, friad kmayofilebi davSordiT erTmaneTs da
momaval Sexvedraze SevTanxmdiT.
daqanculi da RamenaTevi oTaxSi mxolod gaTenebisas davbrundi, Tumca
N
97-e werili
markiza de merteis sesili volanJisgan
RmerTo Cemo, rom icodeT, madam, ra dardi mawevs gulze! ra ubeduri
var! vin gamiqarvebs im naRvels, vin damarigebs gonebaareulsa da afo-
riaqebuls? es musie de valmoni... danseni! ara, dansenize fiqri sasowa-
138
rkveTaSi magdebs... ar vici, ra gzas davadge, rogor mogiyveT? lamisaa,
guli gamiskdes... vinmes xom unda vuTxra, magram vis _ Tu ara Tqven?
mxolod Tqven gendobiT. Cemdami Zalian keTili xarT, magram axla si-
keTisTvis nu gairjebiT. Rirsi ar var! ufro metic, Tavad ar minda
Cemze izrunoT. dRes yvela Tavs damtrialebda... aman ufro damtanja. o,
rom icodeT, rogor mawuxebs Cem garSemo es daumsaxurebeli fusfusi!
piriqiT, damtuqseT, ufro damtuqseT, damnaSave var da imitom. mere ki
miSveleT, damarigeT, rogor moviqce, Torem es dardi gadamiyolebs.
maS, icodeT, rom... xom amCnevT, xeli rogor mikankalebs, weras veRar
vaxerxeb. vgrZnob, saxeze almuri medeba... Zalianac kargi, sircxvilma
unda gamawiTlos, magram unda davZlio, dae, es pirveli sasjeli iyos
PY
Cemi danaSaulis. ho, yvelafers mogiyvebiT.
hoda, icodeT, musie de valmonma, musie dansenis werilebi rom mohqo-
nda CemTvis, erT dRes ganmicxada, es saqme metismetad miZneldebao da
Cemi oTaxis gasaRebi mTxova. Tavidan am moTxovnas ar daveTanxme. maSin
man dansenis miswera da manac igive momTxova. xom iciT, ra Znelia
CO
CemTvis uari vuTxra mas, miT umetes, Cven erTmaneTs veRar vxvdebiT da
Tavs isedac ubedurad grZnobs. iZulebuli gavxdi amaze davTanxmebul-
iyavi, ver gaviTvaliswine is safrTxe, rac Turme meloda.
guSin musie de valmonma is gasaRebi gamoiyena, Cems oTaxSi Semovida
da mZinares Tavze damadga. es imdenad moulodneli iyo, roca gamaRviZa,
SemeSinda. magram xmaze rom vicani, aRar damiyviria. mere isic vifiqre,
iqneb dansenis werili momitana-meTqi, Turme sulac ar yofila ase.
'T
cota xnis Semdeg kocna momindoma, ra Tqma unda, Tavs vicavdi, magram
ise swrafad moaxerxa... geficebiT, amaze rogor davTanxmdebodi... mere
isev kocna dami pira... isev davuTme, ra unda meqna? yvirili davapire,
magram, jer erTi Zala ar meyo, meorec, gamafrTxila, Tu vinme movidoda,
N
139
miuxedavad amisa, sityvas gaZlevT, CemTan ar SemovuSveb. oTaxidan
gasulic ar iyo, mivxvdi, piroba ar unda mimeca. mTeli Rame vtirodi.
yvelaze metad dansenis gamo vitanjebodi! rogorc ki masze davfiqrde-
bodi, tirils ver vikavebdi, cremlebi maxrCobda, arada, rogor ar
mefiqra... axlac, xom xedavT, werili cremlebma damisvela. ra damamSv-
idebs Tundac mis gamo... hoda, qanci sul gamomelia, magram mTeli Rame
mainc TeTrad gavaTene. am diliT sarkeSi Cavixede da Cemi Tavis SemeS-
inda, Zalian Sevicvale. dedaCemma maSinve SeamCnia es da mkiTxa, ra
mogividao; me maSinve avtirdi. megona, gamijavrdeboda da amiT cota
mainc momeSveboda gulze, magram piriqiT, tkbilad damelaparaka. me ki
mis alerss sulac ar vimsaxurebdi. miTxra, nu xar aseTi Sewuxebulio!
PY
man xom ar icoda Cemi mwuxarebisa da avadmyofobis mizezi! zogjer
sicocxlec aRar minda; Tavi veRar Sevikave, dedas gulSi Cavexute da
vuTxari: ,,deda, rom icode, ra ubeduria Tqveni Svili!~ manac ver Seikava
cremlebi. Tumca Cems mwuxarebas araferi eSvela, piriqiT, ufro Semomaw-
va gulze. kidev kargi, Cemi guneba-ganwyobis mizezi ar mkiTxa, Torem ra
unda mepasuxa?
CO
gemudarebiT, madam, nuRar daayovnebT pasuxs. momwereT, rogor moviqce;
dardma ise gamaogna, fiqric aRar SemiZlia. werili musie de valmonis
saSualebiT gadmomeciT. gemudarebiT, Tu masac miswerT, nu etyviT, rac
mogwereT. pativi maqvs, madam, Tqveni umorCilesi msaxuri viyo... miWirs
am werils xeli movawero.
***is sasaxlidan, 1 oqtomberi, 17**
'T
98-e werili
markiza de merteis madam de volanJisgan
arc Tu ise didi xania, Cemo lamazo megobaro, survili gqondaT rCeva-
N
140
kargi, mivxvdi, SekiTxvis dro ar iyo, verc man gabeda xmis amoReba. an
Tqma rad undoda, isedac cxadia, es yvelaferi im avbediTi siyvarulis
bralia, bolos rom uRebs.
Tu ase gagrZelda, ra gzas davadge, ar vici. Svils xom ar gavaubedureb?
ra deda viqnebi, Tu mis yvelaze karg Tvisebebs _ mgrZnobiarobasa da
erTgulebas mis dasaTrgunad gamoviyeneb? iqneb Cavikla deduri grZnoba,
Svilebis bednierebas rom emsaxureba, Tu sakuTar Tavs sisusted CavuTv-
li imas, rac dedis wmidaTawminda movaleobaa, da sesils vaiZuleb arCev-
ani Cemi surviliT gaakeTos? mere sad gaveqce damRupvel Sedegebs?
gana marTebulia, dedam is uflebebi gamoiyenos, Svils rom gaaubedurebs
an danaSauls Caadeninebs?
PY
Cemo megobaro, iseT saqciels ar Caviden, sxvam rom gamkicxos. ra
Tqma unda, Cemi gamocdilebis imediT, SemeZlo Cemi Svilis arCevani
Tavad gadamewyvita. amiT Cemi uflebebiT ki ar visargeblebdi, Svilis
mimarT movaleobas Sevasrulebdi. magram am movaleobas maSinac vuRala-
tebdi, Tu sesils im miswrafebas CavuxSobdi, ris Casaxvasac xeli ver
CO
SevuSale da ris siRrmesa Tu xangrZlivobas me da Cemi Svili ver gan-
vsazRvravT. ara, imas ver Seveguebi, sesili erTs gahyves colad, meore
ki uyvardes. sjobs uflebebi davTmo, vidre misi patiosneba gavwiro.
imaze ukeTess verafers gavakeTeb, Tu musie Jerkurs pirobas davurRvev.
es-esaa mogaxseneT Cemi mosazrebebi, romlebic, vfiqrob, Cem mier daT-
qmul pirobas gadaswonian. ufro metic, iseTi mdgomareoba Seiqmna,
pirobis Sesruleba Ralatsac niSnavs. marTalia, Cemi Svilis saidumlo
'T
unda Sevinaxo, magram es ar niSnavs borotad gamoviyeno musie Jerkuris
ndoba, man xom araferi icis. amitom ise moviqcevi, rogorc is moiqceoda,
saqmis viTareba rom scodnoda. vuRalato kacs, vinc mendo, meore dedad
mimiCnia, me ki sicrue vikadro da misi momavali bavSvebis dedad Cemi
N
141
angarebaze agebul qorwinebebs, sadac erTmaneTisadmi ltolva ar
arsebobs, gamarTlebulad miiCneven. aseTi qorwinebani SesaZloa sxva
mxriv marTlac Sesaferisi iyos garda meuRleTa gemovnebisa da xasia-
Tebisa. gana aseTi dawyvileba aurzaurisa da usiamovnebis mizezi sul
ufro da ufro xSirad ar xdeba? ar unda avCqarde. samagierod, dros
movigeb, rom Svili Seviswavlo, romelsac Turme arc ki vicnobdi. ar
moveridebi wyenasac, Tuki amis wyalobiT bednieri iqneba. magram ver
vbedav, gavrisko da Cems Svils samudamo sasowarkveTa varguno.
ai, Cemo Zvirfaso megobaro, ra fiqrebi mtanjavs da raze viTxov Tqvens
rCeva-darigebas. es usiamovno sakiTxebi swored rom ewinaaRmdegeba
Tqvens mxiarul xasiaTs, arc Tqvens asaks Seefereba, magram Tqvenma
PY
gonierebam asaks bevrad gauswro! Tanac Tqven keTilgonierebas Cemdami
megobruli damokidebulebac Seuwyobs xels. darwmunebuli var daxmar-
ebaze uars ar metyviT da imeds ar gamicruebT.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, Cemi wrfeli grZnobebis gwamdeT.
***is sasaxlidan, 2 oqtomberi, 17**
99-e werili
CO
markiza de merteis vikont de valmonisgan
iseTi araferi xdeba, Cemo mSveniero megobaro, patar-patara SemTxv-
evebis garda, romelnic mxolod Tvals axareben, Torem winsvlis piri
ar uCanT. ase rom, moTmineba gmarTebT, Tanac didi moTmineba. prezide-
ntis meuRle ar Cqarobs, Tqveni gogona ki ukan ixevs, rac kidev ufro
'T
uaresia. ras izam! imdeni Wkua ki myofnis, am wvrilmani ambebiT gaverTo.
marTali giTxraT, aqaur yofasTan Segueba ar miWirs. metsac getyviT,
Cemi moxucis mosawyen saxlSi ar mwyindeba. gana ra maklia aq? xan
netarebiT var savse, xan gariyuli, xan eWvi miRrRnis guls, xan imediT
N
maSin naxeT! diax, diax, taSs damikraven, radgan winaswar SemiZlia Cemi
ukarebas damarcxebis dro davTqva. dRes saRamos Seveswari saTnoeba
suls rogor Rafavda. mis nacvlad sinaziT savse uZlureba izeimebs.
D
142
neboda. arasodes migrZvnia xasiaTis simtkice ise, rogorc maSin. cxadia,
paemanze didad ar mimiwevda guli, ubralod Cveulebas ver gaveqceodi.
Cemi sareceli im wuTSi yvelafers merCivna da guldawyvetilmac davt-
ove. magram winaaRmdegoba vigrZeni Tu ara, misi gadalaxvis survili
erTi-orad gamezarda. Tavs damcirebulad kidev imitom miviCnevdi, rom
bavSvma gamacura. amitomac gabrazebulma iqauroba davtove. raki gadavw-
yvite im sulelTan saqme aRar mqonoda, naucbaTevad werili davuwere,
sadac mis saqciels Sesaferis Sefasebas vaZlevdi. baraTis gadacemas
diliT vapirebdi, magram, rogorc ityvian, sibrZne diliT modiso, ami-
tomac swored am dros mivxvdi, arCevani ar mqonda da es gogona xelidan
ar unda gameSva. mokled, is sastiki werili davxie. bevri vifiqre da im
PY
daskvnamde mivedi, rom ufleba ar mqonda Tavgadasavali ise damesru-
lebina, xelT araferi SemrCenoda da misi mTavari gmiri ar gamenadgur-
ebina. xedavT, sad mivyavarT pirvel gulisTqmas! bednieria is, Cemo
mSveniero megobaro, vinc TqvensaviT icis, rom mas ar unda ahyves. erTi
sityviT, SurisZieba gadavifiqre. es msxverpli Jerkuris mimarT Tqveni
zraxvebis gamo gaviRe.
CO
axla ki, raki sibrazem gadamiara, Tqveni gogonas saqcieli sasacilo-
dac ar myofnis. xumroba iqiT iyos, amiT ras moigebs? gaugebaria, Rmer-
Tmani! Tu amas Tavdasacavad akeTebs, raRa drosia! erT dResac mouwevs
es saidumlo amixsnas! erTi suli maqvs gavigo, ra xdeba. iqneb amis
mizezi sulac TaRliTobaa. gamogitydebiT, SeiZleba asec iyos. man xom
jer ar icis, rom siyvarulis isrebs, iseve rogorc aqilevsis Subs, Tan
'T
axlavs im WrilobaTa malamoc, TviTon rom miayenes. raxan mTeli dRe
moRuSuli iyo, Tavs davdeb, sinanuli daeufla... ho, raRac keTilzneobis
msgavsi... magasRa aklda es sikeTe... iqneb sjobs, is im erTaderTi qalis
wilad datovos, vinc amqveynad saamisod gaCenila, visac SeuZlia igi
N
mogaxsenoT. jerac ver davwynardi. Tavs Zala unda davatano, rom mis
mier moxdenili STabeWdilebebidan gamovide. TqvenTvis werilis mowera
amitom gadavwyvite. es pirveli wuTi unda mapatioT.
D
143
maSe ar gaxlavarT da aucilebeli ar iyo iq vyofiliyavi, Cemi oTaxisken
gavwie. gadavwyvite, erTi xelis damTavrebas davlodebodi, sxva mizani
ar mqonda. is iyo sastumro oTaxSi SekrebilebTan vbrundebodi, rom
es lamazi qali davinaxe. TavisTan apirebda Sesvlas. ar vici, windauxed-
aobiT mouvida Tu sisustem sZlia, nazi xmiT mkiTxa: ,,saiT gagiweviaT?
sastumro oTaxSi aRaravinaa...~ metic ar mindoda, masTan Sesvlas Sevec-
ade. ar megona, Tu yvelaferi ase iolad moxerxdeboda. sifrTxile gamov-
iCine da saubari karidanve daviwye, Tanac sakmaod arafrismTqmeli.
magram CamovsxediT Tu ara, CemTvis mniSvnelovan Temaze gadavedi, anu
megobrisadmi Cems siyvarulze. pirvelive pasuxi, ubralo, magram sakmaod
gamomxatveli momeCvena. ,,o, gTxovT, nu daviwyebT aq amaze laparaks,~
PY
miTxra da akankalda. sabralo qali winaswar grZnobs, rom ganwirulia.
ise ki arc unda SeSineboda. am bolo dros davrwmundi, dRes Tu xval
warmatebas mivaRwev. Tan imasac vamCnev, es unayofo brZola mas rogor
asustebs, amitom gadavwyvite sakuTar Zalebs gavfrTxilebodi, sanam
araqaTgamoclili ar damnebdeboda. xom xvdebiT, sruli gamarjveba mWi-
CO
rdeba da sulac ar msurs SemTxvevaze viyo damokidebuli. yvelaferi
gegmis mixedviT midioda; misgan rom ar gadamexvia da bevric ar mewvala,
kvlav davubrundi sityvas _ siyvaruls _ romelsac jiutad uarobda.
darwmunebuli, rom Cemi gznebareba sakmaod damajerebeli iyo, ufro
nazad laparaki vcade. uari aRar mabrazebda, ubralod, mwyinda. nuTu
Cemi saTuTi megobari saWirod ar Tvlida, odnav mainc venugeSebine?
hoda, Cems sanugeSeblad misi xeli Cems xelSi Seyovnda. lamazi tani
'T
Cems mklavebs dayrdnoboda. erTmaneTTan Zalian axlos movxvdiT. al-
baT, SegimCneviaT, rac xdeba xolme aseT viTarebaSi _ Tavdacva nel-
nela sustdeba, Txovnasa da uars Soris manZili mcirdeba, Tavi gverdzea
mibrunebuli, mzera _ daxrili, sityvebi iSviaTdeba, susti, nawyvet-naw-
N
144
Semomxvia, Tan gaiZaxoda _ ,,ho, Tqven unda mixsnaT! vici, ar gindaT Cemi
sikvdili, damanebeT Tavi, miSveleT rame, iwameT RmerTi, damexseniT!~
am gaugebar winadadebebs qviTiniT Zlivs warmoTqvamda, Tan iseTi ZaliT
veWire, adgilidan veRar viZrodi. Rone movikribe da xelSi aviyvane.
imave wuTs tirili Sewyvita, sityva aRar uTqvams, magram xel-fexi gauSeS-
da da krunCxvam mouara.
gamogitydebiT, ise avReldi, ase Tu ise, miveSvele, mere, rogorc TviTon
mTxovda, davtove. sworedac moviqeci. TiTqmis mosalocad maqvs saqme.
megona, rogorc siyvarulis pirveli axsnis Semdeg, axlac saRamos ar
gamoCndeboda. magram rva saaTic ar iqneboda, sastumro oTaxSi Camovida
da gviTxra, cudad vgrZnobdi Tavso. saxe gatanjuli hqonda, xma _ misus-
PY
tebuli, moZraoba _ naZaladevi, mzera ki _ alersiani. xSirad gadm-
omxedavda xolme. banqos TamaSze uari Tqva da iZulebuli gavxdi, misi
adgili dameWira. is ki Cem gverdiT Camojda. vaxSamzec uari ganacxada
da sastumro oTaxSi marto darCa. roca ukan davbrundiT, momeCvena,
rom namtiralevi iyo. vkiTxe, Tavs isev cudad xom ar grZnobT-meTqi.
CO
pasuxi ar daayovna: ,,es seni ise iolad ar gadis, rogorc Segeyreba
xolme.~ roca yvela wavid-wamovida, xelkavi SevTavaze. Tavisi oTaxis
karTan xeli Zlierad CamomarTva. es moZraoba uneblie momeCvena. miT
ukeTesi, kidev erTi dasturi masze Cemi Zalauflebisa.
Tavs davdeb, Cemi ukareba axla bedniericaa mosaxdeni rom moxda.
yvela svla gakeTebuli maqvs. miRweulis gamoyenebaRa damrCa. iqneb
axlac, Tqven rom werils gwerT, am netar fiqrebSia, an TavdacvisTvis
'T
axal gegmebs awyobs, magram xom viciT, aseT gegmebs ra elis? rogor
ggoniaT, Cven Sexvedramde ar CaiSleba isini? ra Tqma unda, CaiSleba!
daTmobaze wasvlamde, cota, albaT, gai pranWeba, Tumca rac iqneba, iqneba!
pirveli nabijis gadadgmaa Zneli, Torem mere RvTismosav qalebs verc
N
145
naxvamdis, Cemo mSveniero, unda dagemSvidoboT, gviania. werilis we-
risas metismetad SeviWeri rolSi, magram es werili xval diliT unda
gamogigzavno, amitomac varCie mesargebla da erTi dRiT adre meuwyebina
Cemi sixaruli.
***is sasaxlidan, 2 oqtomberi, 17** saRamo.
me-100 werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
gamacures, miRalates, damRupes, Cemo megobaro! kaci sasowarkveTili
var! madam de turvelma datova aqauroba. ise wavida, amaze araferi
vicodi. Sevswrebodi mainc mis gamgzavrebas. iqneb ar gameSva, mesayved-
PY
ura am ukadrisi Ralatis gamo. Tu ggoniaT, rom uflebas mivcemdi wasul-
iyo? davtovebdi, saamisod Zalis gamoyenebac rom damWirveboda. axla
ra gamovida? megona, Tavi qudSi mqonda da daimedebuls mSvidad meZina.
ho, meZina da uceb mexi dameca. mainc, ratom wavida? qalebisas marTlac
verafers gaigeb.
CO
guSindeli dRe rom maxsendeba! Tundac wuxandeli! is alersiani mzera,
nazi xma, an is, xeli rogor CamomarTva! im dros ki Turme gaqceva
hqonda Cafiqrebuli! qalebo, qalebo! kidev Tqven CivixarT, gvatyuebeno,
roca sinamdvileSi yoveli veragoba, diaxac, Tqvengan modis.
o, ra siamovnebas momgvris SurisZieba! uTuod movZebni am verag qalba-
tons da masze Cems Zalauflebas aRvidgen. Tu am uflebaTa mosapoveblad
siyvaruli sakmarisi aRmoCnda, gana SurisZiebiT ufro mets ar SevZleb?
'T
maSin vnaxav, acaxcaxebuli da cremlmoreuli rogor Camivardeba muxl-
ebSi, momiteveo, metyvis Tavisi yalbi xmiT. me ki ar Sevibraleb!
netav ras akeTebs axla? ras fiqrobs? iqneb uxaria kidec, rom gamaba-
ibura? albaT, rogorc Tavisi sqesis Sexedulebis erTguls, es sixaruli
N
146
veubnebi imaT, romlebic Tavad iltvian Cemken. miTxariT, ratom? ar
vici, magram am ambavs Zalian ganvicdi.
aRarc sixarulia CemTvis, aRarc mosveneba, sanam im qals ar Cavigdeb
xelSi, romelic iseTive gznebiT miyvars, rogoriTac mZuls. albaT,
xvedrs manamde ver Sevurigdebi, vidre misi bedis gamgebeli ar gavxdebi.
maSin ki davmSviddebi da kmayofili davuwyeb cqeras, roca iseTi qariS-
xali daatydeba Tavs, rogoric me damatyda. kidev sxva aTas ubedurebas
gamovunaxav. iyos xan imedianad, xan _ SeSinebuli, xan _ guldajerebuli,
xan ki eWvi RrRnides. siZulvilisgan Seqmnili yvela ubedureba da siy-
varulis Tanmdevi yvela sikeTe igrZnos. am grZnobaTa ganmgebeli ki me
viqnebi. diax, diax, dadgeba es droc! hoi, ra garja melis! hoi, ra axlos
PY
viyavi mizanTan guSin da ra Sors var dRes! rogor mivide axlos? aRar
vici, ra movimoqmedo. vgrZnob, gadawyvetilebis misaRebad simSvidea
saWiro, me ki sisxli miduRs ZarRvebSi.
roca vekiTxebi yvelas, ra moxda, ratom gaemgzavra, anda amixseniT es
ucnauri ambavi-meTqi, yvela gulgrilad mpasuxobs. es tanjvas miorke-
CO
cebs... aravin araferi icis da arc surT icodnen... arc ki axsenebdnen.
diliT, rogorc ki es ambavi Sevityve, madam de rozmondisken gavqandi.
man Tavisi asakisTvis Cveuli sidinjiT mi pasuxa, rom madam de turveli
ver grZnobda Tavs kargad, SeeSinda, uaresad ar gavxdeo, da Sin dabrun-
eba arCiao. aq araferia ucnauri da mec ase moviqceodio, Tqva. viTom
maT Soris saerTo iyos rame! erTs sikvdilis meti araferi darCenia,
meore ki Cemi cxovrebis mTeli sixaruli da tanjvaa.
'T
madam de volanJi, romelic Tavdapirvelad misi Tanamzraxveli megona,
nawyenic Canda, es nabiji rom ar SeuTanxmes. gamogitydebiT, Zalian
gamixarda, Tavad rom ar ineba CemTvis rame daeSavebina. es imis dasturia,
arc ise unda mSineboda misi, radgan madam de turvelis didi mesaid-
N
umle ar yofila. Cemi mtrebis ricxvs erTi gamoaklda. oh, rogor gaix-
arebda, rom scodnoda, gaqcevis mizezi me viyavi, rogor gaifxoreboda,
misi rCeviT rom gaqceuliyo! rogor gamoidebda Tavs! RmerTo Cemo,
O
147
yvelaze metad is mawuxebs, rom ar vici, ra xdeba mis Tavs. Cemi egeri
parizSi imyofeba da raRac uflebebi gaaCnia mis moaxle qals miakiTxos,
ase rom, damexmareba. vugzavni miTiTebebsa da fuls. Tqveni mowyale
gulis imediT, erTsac da meoresac Tqvens werils davurTav. imasac
gTxovT, romelime msaxurs daavaloT, es yvelaferi Cems egers piradad
gadasces. imitom vfrTxilob, rom xSirad eg uqnara, Tuki Cems werilSi
iseTi Txovnaa, risi Sesrulebac ar epitnaveba, ise iqceva, viTom werili
arc miuRia. garda amisa, mgoni, axla Tavisi gamarjvebiT didad gatacebu-
li ar unda iyos.
mSvidobiT, mSveniero megobaro, Tuki raime sasikeTo azri mogivaT
an Cemi saqmis dasaCqareblad rames moifiqrebT, SematyobineT. xSirad
PY
damxmarebia Tqveni rCevebi da axlac vrwmundebi amaSi, radgan werilis
werisas cota davmSviddi. im adamians mainc velaparakebi, vinc mismens,
da ara im tikinebs, romlebTanac mTeli dRe mixdeba yofna. simarTle
giTxraT, rac dro gadis, ufro vrwmundebi, rom amqveynad Cven garda
Calis fasadac ki aravin Rirs.
CO
**is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**
101-e werili
azolans, egers vikont de valmonisgan
(Tan erTvis wina werils)
briyvis meti ra giwodoT, roca am diliT ise waxvediT, verc SeamCnieT,
madam de turvelic rom miemgzavreboda, an icodiT da araferi miTxariT.
'T
maS, imisTvis gixdi fuls, rom laqiebTan gamoTvreT da me ar memsaxur-
oT? moaxle qalebTan ataroT dro, me ki ar vicode, ra xdeba irgvliv
Tqveni doylapiobis gamo? gafrTxilebT, am saqmeSi erTi Secdomac da
CemTan samsaxurs daemSvidobebiT.
N
148
geSiniaT, dagexmarebiT. Tu gindaT yvelaferi SeamCnioT da araferi
gamogeparoT, ecadeT, saxli ar datovoT. Tu ise moxdeba, rom romelime
msaxurs daiTxoven, Tqveni Tavi SesTavazeT, viTom me aRar memsaxurebiT.
aseT SemTxvevaSi TqviT, rom Cemgan imitom waxvediT, ufro mSvid da
wesier ojaxSi gsurdaT yofna. ecadeT Tavi miaRebinoT. paralelurad
CemTanac imuSavebT. ise, rogorc grafinia de**sTan iyo. madam de turv-
elic gaiRebs gasamrjelos.
Tu sakmao moxerxebasa da mondomebas gamoiCenT, es miTiTebani Tqven-
Tvis sakmarisi unda iyos. erTic da meorec am saqmes rom ar moakloT,
fuls gigzavniT. TandarTuli baraTis saSualebiT Cemi rwmunebulisgan
ocdaxuT luidors miiRebT. vici, groSic aRar gaqvT. am Tanxidan imdens
PY
gaiRebT, ramdenic saWiro iqneba Jiulis dasaTanxmeblad _ Tavisi
qalbatonis Sesaxeb cnobebi momawodos. danarCeni TanxiT Tqveni Zmakac-
ebi gamoaTvreT. SeZlebisdagvarad, SeecadeT es TavSeyra kariskacTan
moawyoT, rom SemdgomSi Tqveni danaxva esiamovnos. oRond nu dagaviwyde-
baT, fuls ara Tqveni siamovnebisTvis, aramed Cemi samsaxurisTvis gixdi.
CO
CaagoneT Jiulis, yuradRebiT iyos da yvelaferi momaxsenos, isic ki,
rasac umniSvnelod miiCnevs. aTi arafrismTqmeli winadadebis wakiTxvas
ufro avitan, vidre werils erTi, magram aucilebeli fraza daakldes.
rac xSirad mniSvnelovnad ar gveCveneba, swored is aris mTavari. yvela-
feri mniSvnelovani droulad unda vicode. Cemi werilis miRebis Semdeg,
fili pi gaagzavneT ***-Si, axali brZanebis miRebamde iq iyos. saWiroebis
SemTxvevaSi gamogvadgeba. Cveulebrivi mimowerisas fosta vikmaroT.
'T
frTxilad iyaviT, werili ar dagekargoT... yoveldRe gadaikiTxeT,
rom araferi dagaviwydeT da darwmundeT _ werili TqvenTanaa. ukan
nuraferze daixevT. yvelaferi ise gaakeTeT, rogorc kacma, romelsac
pativi davde da vende. xom iciT, Tu TqveniT kmayofili viqnebi, arc me
N
dagrCebiT valSi.
***is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**
O
102-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
D
149
netav im dros, roca am grZnobiT Sepyrobilma araferi vicodi sxva
grZnobebisa, suls rom aforiaqeben, Zalas gaclian da maT winaaRmdeg
brZolas gavaleben! vai, rom am sabediswero mogzaurobam damRupa!
ra unda giTxraT? me miyvars, ho, me TavdaviwyebiT miyvars. samwuxarod,
am sityvas pirvelad vwer, sityvas, romlis gagonebac Cemgan xSirad
uTxovniaT, axla ki sicocoxles Sevwiravdi, oRond imisTvis meTqva,
vinc es grZnoba STamagona. miuxedavad amisa, uari unda vTqva siyvarulze!
is kvlavac ar daijerebs Cems grZnobebs. egoneba, Cemze samduravis mizezi
aqvs. o, ra ubeduri var! Tu ase iolad daeufla Cems guls, nuTu Znelia
amoikiTxos igi? Tu am wuxilis mizezi ecodineboda, nakleb gavitanjeb-
odi. marTalia, gagandeT Cemi ambavi, magram Cem tanjvas bolomde mainc
PY
ver gaigebT.
cota xanSi gavemgzavrebi da Cemi wasvla mas daamwuxrebs. roca isev
gverdiT vegonebi, sakmaod Sors viqnebi misgan. erTsa da imave dros
yoveldRe vxvdebodiT erTmaneTs, axla ki iq viqnebi, sadac is arasodes
mosula da arc mosvlis ufleba aqvs. gasamgzavreblad yvelaferi mzad
CO
aris, yvelaferi Cem win devs, magram Tvals ver vusworeb, radgan am
umowyalo gamgzavrebas maxsenebs. yvelaferi mzad aris Cem garda. Tumca
guli meubneba, ar waxvideo, vici, rom unda wavide.
rasakvirvelia, unda wavide. sikvdili mijobs codvil sicocxles. isedac
mawevs codvebi. me mxolod kdema SevinarCune, sikeTe da saTnoeba ki
davkarge. gamogitydebiT, Tu rame damrCa, mas unda vumadlode. misi
danaxva msiamovnebda, vgrZnobdi, matkbobda misi siaxlove, bednieri
'T
viyavi misi bednierebiT. Tavs veRar vereodi, sabrZolvelad Zalas Zlivs
vinarCunebdi, magram vgrZnobdi, male gamomeleoda. safrTxe maSinebda,
magram ver gavrbodi. hoda, roca Cemi tanjva naxa, Semibrala. maS, rogor
ar unda veTayvano, roca sicocxleze metad var misgan davalebuli.
N
mudam misi tanjvis mizezi viyo, davicva Tavi misgan Tu Cemi Tavisgan,
mis tanjvas mTeli Zala Sevalio, Tumca yovelive amas misi bednierebi-
sTvis gavakeTebdi. gana aseTi sicocxle yovel wuTs sikvdils ar niSnavs?
D
150
movdebdi an moviSorebdi mas? o, ra suleli viyavi! Turme siyvarulis
araferi gamegeboda. iqneb ufro metad rom SevbrZolebodi siyvaruls,
ase ar davepyari! da iqneb es gamgzavrebac ar gamxdariyo aucilebeli,
an am ulmobel gadawyvetilebas Tu miviRebdi, saWiro ar iqneboda urTi-
erTobis mTlianad gawyveta? iSviaTad SevxvdebodiT erTmaneTs, es
iqneboda da es. o, yvelaferi erTad davkarge! Tanac samudamod! o, Cemo
megobaro! ras vakeTeb, Tqvens werilSic ki, isev da isev, am codvili
survilebiT var Sepyrobili. unda wavide, unda wavide! iqneb es uneblie
codva gaRebuli msxverpliT gamovisyido.
mSvidobiT, Cemo saamayo megobaro, giyvardeT, miSvileT da miuxedavad
Cemi uRonobisa, sikvdils varCev, vidre Tqveni arCevanis uRirsi viyo.
PY
***dan, 3 oqtomberi, 17** Ramis pirveli saaTi. E
103-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels madam de rozmondisgan
Tqvenma gamgzavrebam ufro damwyvita guli, Cemo Zvirfaso da mSveni-
CO
ero, vidre misma mizezma gamakvirva. didi cxovrebiseuli gamocdileba
da TanagrZnoba, romliTac Tqvendami ganvimsWvale, sakmarisi aRmoCnda
amomecno, ra xdeba Tqvens gulSi. getyviT, Tqvens werils CemTvis axali
TiTqmis araferi uTqvams. mxolod am werilidan rom Semetyo es ambavi,
Tqveni gulis rCeulis vinaobas ver mivxvdebodi. werilSi sul masze
laparakobT, misi saxeli ki erTxelac ar gixsenebiaT. Tumca ra saWiroa?
kargad vici, vinc aris. amas imitom vambob, rom siyvarulis ena mudam
'T
aseTi iyo. rogorc Cans, araferi icvleba.
verc ki warmovidgendi, odesme aseTi Soreuli ambebis gaxseneba Tu
damWirdeboda, Tanac Cemi asakisTvis ucnauri. amitom guSindeli dRidan
sul vcdilob, is ambebi gavixseno, rac Tqven gamogadgebaT. magram imis
N
151
iaroT. Cemi guli TqvenTvis mudam Riaa. wlebs jer ise ar gauqvavebia,
rom megobrisTvis aRar gamodges. is mudam mzad iqneba mogisminoT. dards
cotaTi mainc CagiwynarebT, Tqvens cremlebs Cemic SeuerTdeba. xolo
bedkruli siyvaruli Zalas Tu moikrebs da laparaks mogawyurebT,
sjobs, isev me viyo Tqveni msmeneli, vidre is. ai, mec TqvensaviT daviw-
ye laparaki. mgoni, ver gavbedavT misi saxelis warmoTqmas, magram
mTavari xom isaa, rom erTmaneTis kargad gvesmis.
ar vici, sworad viqcevi Tu ara, rom geubnebiT _ me is aRelvebuli
momeCvena Tqveni gamgzavrebiT. iqneb WkuasTan ufro axlo iqneboda,
amis Sesaxeb xma rom ar amomeRo, magram arafrad mimaCnia iseTi Wkua,
Tu megobrebs gavanawyeneb. Tumca sjobs, amaze laparaki Sevwyvito. Tva-
PY
lis Cini aRar mivarga, xeli mikankalebs da verc grZeli werilebis
weras vaxerxeb damoukideblad.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da mSveniero, mSvidobiT, Cemo sayvarelo
Svilo. diax, siamovnebiT giSvilebT. Tqven yvela is Tviseba gaqvT, riTac
nebismieri deda iamayebda da gaixarebda.
CO
***-is sasaxlidan, 3 oqtomberi, 17**
104-e werili
madam de volanJs markiza de merteisgan
simarTle rom giTxraT, Cemo Zvirfaso da keTilo megobaro, Tqveni
werilis kiTxvisas siamayem amavso. nuTu pativi damdeT da Tqvens mesa-
idumled mimiCnieT, nuTu rCeva-darigebasac ki mTxovT? Zalian bednieri
'T
var, Tu Tqveni wyaloba davimsaxure, Tuki mxolod Cemdami megobrobam
ar gaiZulaT gadagedgaT es nabiji; Tumca ra mizeziTac unda iyos, Tqvens
gadawyvetilebas mainc pativs vcem. radgan amis Rirsi gamxadeT, vecdebi
ufro metad gavisarjo, rom Tqveni ndoba gavamarTlo. amitomac (ise,
N
rom Tavs ar gaxvevT) Cems azrs, romelsac arc Tu ise vendobi, radgan
is Tqvensas ar eTanxmeba, axlave mogaxsenebT da Tavad gansajeT. Tuki
sworad ar miiCnevT, winaswar viziareb Tqvensas. ise ar gavkadnier-
O
152
Zlierebas mxolod isini ganicdian, visac misi eSinia da romelic maSinve
qreba, rogorc ki uyuradRebod datoveb. gamogitydebiT da arasodes
mjeroda am mgznebare gadaulaxavi gatacebebis, romelTa meSveobiT
mzad varT Cveni saZraxisi saqcielic ki gavamarTloT. ver gamigia, uceb
movlenilsa da uceb gamqral ltolvas ratom eniWeba meti upiratesoba,
vidre kdemamosilebis, patiosnebisa da mokrZalebis mtkice wesebs. aseve
gaugebaria, ratom SeiZleba qali, romelic e.w. ltolvis gamo patiosn-
ebas uRalatebs, gamarTldes, xolo qurds fulisken, mkvlels ki SurisZ-
iebisken swrafva ar Seendos?
nuTu vinme ityvis, rom cxovrebaSi arafers SebrZolebia? mudam vcdi-
lobdi, Tavi damerwmunebina _ Tu ginda Seni gaitano, saamisod mondomeba
PY
sakmarisia-meTqi. gamocdileba dRemde amas mimtkicebda, ra fasi eqneboda
sikeTesa da saTnoebas im movaleobaTa gareSe, rac maT ekisreba? misadmi
msaxureba Cvengan gaRebuli msxverplia. sazRaurs ki mxolod Cveni gu-
lebi moi poveben. is uaryofs am WeSmaritebas, visac maTi gaufasureba
dausaxavs miznad, visi garyvnili sulic imedovnebs, Tundac mcire xniT
CO
sxva moatyuos, raTa Tavisi augi saqcieli augi daskvnebiT gaamarTlos.
magram mogvelis ki aseTi saSiSroeba uwyinari, mokrZalebuli bavSv-
isgan. im bavSvisgan, romelic Tqven moavlineT amqveynad. aRzardeT
spetaki da Tvinieri, rasac erTiorad unda ganemtkicebina bunebiT mom-
adlebuli misi Tvisebebi. vfiqrob, Tqveni gogona imdenad saeWvod ar
iqceva, rom ase Wkvianurad Cafiqrebul qorwinebaze uari TqvaT. danseni
Zalze momwons; musie de Jerkurs ki, mogexsenebaT, iSviaTad vxvdebi:
'T
erTTan vmegobrob, meorisadmi gulgrilad var ganwyobili. magram
miuxedavad amisa, es damokidebuleba sulac ar miSlis xels, am or arC-
evans Soris arsebuli udidesi gansxvaveba davinaxo. geTanxmebiT, warmo-
mavloba erTnairi aqvT, erTi uqonelia, meore ki ise mdidari, warmo-
N
153
Tavi. erTi sityviT, danseni arc pirvelia da arc ukanaskneli maT Soris,
vinc wesier sazogadoebaSi mxolod imitom trialebs, rom sxvanairi
cxovrebis saSualeba ar aqvs.
ar gegonoT (RmerTma dagifaroT), ase vfiqrobde masze, magram ar unda
gariskoT. iciT, rogor usayvedurebT sakuTar Tavs, Tu saqme ise ver
aewyoba, rogorc Tqven gsurT? mere ras upasuxebT Tqvens qaliSvils,
romelic getyviT: ,,dediko, me bavSvi viyavi, es Secdoma gamoucdelobis
gamo momivida da mepatieba, magram RmerTmac gaiTvaliswina Cemi ususu-
roba, mfarvelad Wkviani deda marguna. ratom ar gamoiCineT sifrTxile,
ratom daTanxmdiT Cems gaubedurebaze? gana CemTvis unda mogendoT
qmris arCevani, roca qorwinebis araferi gamegeboda? vTqvaT, me es
PY
visurve, gana ar unda gagetanaT Tqveni? me xom arc mqonia aseTi dauok-
ebeli survili. raki gadavwyvite TqvenTvis damejerebina, Tqven arCevans
usityvod davelode; me xom yovelTvis morCili viyavi da miuxedavad
amisa, dRes Tavneba Svilebis darad vitanjebi, me Tqvenma daufiqrebl-
obam damRupa!..~ iqneb Tqvendami pativiscemis gamo xmamaRla arc daeCivla,
CO
magram deda mainc mixvdeba Svilis damalul cremlebs. maSin, riT inug-
eSebT Tavs? nuTu im ugunuri siyvaruliT, romlis winaaRmdegac unda
gangewyoT Svili, Tqven ki, piriqiT, misi msxverpli gaxadeT?
ar vici, Cemo Zvirfaso megobaro, iqneb es vneba da gataceba metismetad
aviTvalwune, magram me is maSinebs, qorwinebis SemTxvevaSic ki. ar geg-
onoT, ar vafasebde Rirseul, naz grZnobas, romelic alamazebs colqmr-
ul cxovrebas, amsubuqebs mis movaleobebs, magram mas ar moeTxoveba
'T
am kavSiris ganmtkiceba, am warmaval cdunebas Cveni cxovrebis arCevani
ar moekiTxeba. marTlac, arCevanisTvis xom Sedarebaa saWiro. arada,
rogor movaxerxoT es, roca Cven mxolod erTiT varT gatacebuli, roca
Tavbrudaxveulebsa da dabrmavebulebs misi amocnobac ar SegviZlia?
N
ric unda iyos igi, radgan ase Semoses, TavianTi xelqmniliT motyueb-
ulni, muxls iyrian mis winaSe da Tayvans scemen.
Tqvens Svils an ar uyvars danseni, an masac aseve atyuebs grZnobebi.
orive am motyuebis msxverplia, Tuki erTmaneTi uyvarT. ase rom, Tqveni
survili _ samudamod daakavSiroT isini, damyarebulia im ambavze, rom
Tqveni Svili da danseni erTmaneTs ar icnoben da arc SeiZleba icnob-
dnen. gana musie de Jerkuri da Tqveni asuli ukeT icnoben erTmaneTs?
ra Tqma unda, ara! magram am SemTxvevaSi sakuTar Tavs mainc ar atyueben,
isini saerTod ar icnoben erTmaneTs. maS, ra xdeba am dros colsa da
qmars Soris, Tuki isini wesieri adamianebi arian? is, rom TiToeuli
maTgani swavlobs meores, sakuTar Tavs akvirdeba da meores adarebs,
154
cdilobs gaerkves. ase xvdeba, Tavisi Sexedulebebidan da survilebidan
romeli unda daTmos, rom Semdgom mSvidad icxovros. am msxverplis
gaReba arc ise Znelia, radgan orive mxare daTmobaze midis da orive
iTvaliswinebs... male isini erTmaneTisadmi keTilganwyobilni xdebian.
amasobaSi umuSavdebaT Cveva, rac urTierTmiswrafebas xels ki ar uSlis,
piriqiT, aZlierebs mas da col-qmars nel-nela amegobrebs, erTmaneTis
ndobas uRvivebs, amas emateba pativiscema da es yvelaferi colqmrul
bednierebas ganapirobebs.
siyvaruliT gataceba SeiZleba ufro netari iyos, magram vin ar icis,
ramdenad dRemoklea igi, an vin icis, ra safrTxes gimzadebs is wami, mis
gasanadgureblad rom Casafrebula. swored maSin sul mcire naklic ki
PY
autaneli xdeba, radgan is sruliad sapirispiro aRmoCndeba Sen mier
Seqmnili im srulyofilebis, ase rom dagatyveva. col-qmari fiqrobs,
rom mxolod misi wyvili Seicvala, Tavad ki isev iseTi darCa, rogoric
wuTieri gatacebis dros iyo. ukve aRar grZnobs Zvelebur xibls, magram
ukvirs, Tavad rom ar iwvevs mas. amitom Tavs Seuracxyofilad grZnobs,
CO
Selaxuli pativmoyvareoba suls uuxeSebs, wyenas wyenaze umatebs, xasiaTs
ufuWebs, siZulvils uRvivebs, dabolos, wuTieri siamovnebebis sazRaurad
xangrZlivi usiamovnebani moaqvs.
Cemo Zvirfaso megobaro, esaa Cemi azri im Temaze, romelic ase gvaR-
elvebs. me Tavs ar vdeb mis sisworeze, gadawyvetileba Tqven unda miiRoT.
magram Tu Tqveni Sexedulebis Secvlas ar apirebT, maSin damisabuTeT,
ratom? Tan ise, rom Cems mosazrebas ajobos. gamixardeboda, Tu Tqvengan
'T
viswavlidi Wkuas da, rac mTavaria, davmSviddebodi Tqveni gogonas
bedis gamo, romelsac vusurveb bednierebas, rogorc Cemi megobruli,
aseve im grZnobis karnaxiT, romelmac TqvenTan samudamod damakavSira.
parizi, 4 oqtomberi, 17**
N
105-e werili
sesili volanJs markiza de merteisgan
O
155
mudam daxrili gqondeT! amjerad sworad moiqeciT, Torem yvela mixv-
deboda, rac Tavs gadagxdaT. merwmuneT, es rom marTlac ase iyos, Cvens
gaTxovil Tu gasaTxovar qalebs ufro moridebuli mzera eqnebodaT.
xom xedavT, qebas ar gaklebT, magram unda dameTanxmoT, mTavari gam-
ogrCaT! dedaTqvenisTvis unda geTqvaT yvelaferi. yvelaferi kargad
daiwyeT _ moexvieT dedikos, qviTinic agitydaT, TqvenTan erTad isic
tiroda; o, ra amaRelvebeli suraTi iqneboda! magram, samwuxarod, dau-
mTavrebeli! Tqveni saTuTi deda sixaruliT mecxre cazea! mTeli cxovreba
monasterSi gamogketavdaT, oRondac Tqveni patiosneba gadaerCina. iq
ki dansenis siyvaruliT guls ijerebdiT, arc metoqeebi geyolebodaT,
codvasac airidebdiT, inaRvlebdiT, arc valmoni mogakiTxavdaT sevdis
PY
gasaqarveblad im abezari siamovnebebiT.
xumroba iqiT iyos, ar megona Teqvsmeti wlis Tu kidev aseTi bavSvi
iqnebodiT! sworia, roca ambobT, Tqvens sikeTes ar vimsaxurebo. me ki
megobrobis SemoTavazeba msurda. dedaTqvenis Semyure da iseTi kacis
gadamkide, viszec gaTxoveben, albaT, gWirdebaT kidec megobari, magram
CO
Tu daqalebas ar apirebT, me riT dagexmaroT? ra imedi unda mqondes?
is, rac gogonas WkuaSi agdebs, Tqven piriqiT, gonebas gibnelebT.
Tuki wuTiT mainc dafiqrdebiT, maSinve mixvdebiT, ki ar unda wuwuneb-
deT, unda gixarodeT. Tqven ki grcxveniaT da es ar gsiamovnebT! o, Cemo
kargo, simSvide gmarTebT; sircxvili siyvarulis nayofia, anu misi tki-
vili. es gancda mxolod erTxel geufleba adamians. Semdgom ise iqcevi,
viTom grcxvenia. sinamdvileSi es grZnoba arc gagaCnia, Tumca nasiamo-
'T
vnebi rCebi, rac cotas ar niSnavs! Tqveni mWevrmetyvelebidan davaskve-
ni, rom gesmiT am siamovnebis fasi. maS, risi geSiniaT, iyaviT gulaxdili!
Tqven ambobT, mRelvareba xels giSlidaT ise moqceuliyaviT, rogorc
gsurdaT, Tavi gabedulad ver daicaviT da TiTqos sinanulic dageuflaT,
N
156
ndebiT. erTis winaSe viTom siyvaruls emsxverpleT, meoris winaSe ki
viTom grZnobas ebrZviT. yovelive amis sazRaurad siyvaruliT moniWe-
bul netarebas igemebT. vin icis, am gzisTvis rom miemarTa, ramdeni
qali Tavsac gaufrTxildeboda da saxelic SerCeboda!
gamosavali, romelsac gTavazobT, gana yvelaze gonivruli da yvelaze
sasiamovno ar aris? Tqveni saqcieliT ki ras miaRwevT? imas, rom Tqveni
aseTi damwuxrebis mizezad dedaTqveni siyvarulis mozRvavebas miiCnevs,
amis gamo ganrisxebulia da dasasjelad mxolod damarwmunebel sabuTs
elis. momwera, rom imasac ki fiqrobs, qmrad danseni SemogTavazoT,
oRondac ki gamogtexoT. is dagitkbebaT. Tu am cdunebas ver gauZlebT
da Tqveni gulis karnaxiT upasuxebT, SesaZloa didi xniT Tavisuflebac
PY
mogispoT. iqneb samudamodac. ai, maSin ki Tqveni mimndobi xasiaTis wya-
lobiT marTla satirlad geqnebaT saqme. dedaTqveni ieSmakebs, Tqvenc
imiTve unda upasuxoT. jer sevda gadaiyareT, daarwmuneT, radgan mizezad
daSorebas miiCnevs. deda kmayofili dagrCebaT, radgan erTxel kidev
irwmunebs Tavis gonierebas, es gza rom airCia. Tu eWvebi ar gaefanteba,
CO
isev gamogcdiT, gaTxovebaze laparaks dagiwyebT. maSin, rogorc keTi-
lSobili ojaxis Svils Sehferis, ise moiqeciT, viTom yvelaferSi emo-
rCilebiT. ise rom vTqvaT, ras kargavT? qmrad arc erTi uqnia RmerTs,
magram arcerTi iqneba ise mosawyeni da abezari, rogorc dedaTqveni.
roca dedaTqveni damSviddeba, gagaTxovebT kidec. maSin ki Tqveni neba
iqneba, miatovoT valmoni da danseni airCioT, Tu orive SeinarCunoT.
magram frTxilad unda iyoT. danseni Zalze sasiamovno vinmea, magram
'T
gaxsovdeT, es is kacia, romelsac, roca gindaT da ramden xansac gindaT,
imden xans iyoliebT gverdiT. masTan Tqvens gemoze iqnebiT. valmonTan
ki ase Tavisuflad ver igrZnobT Tavs. misi SenarCuneba arc ise advilia,
mitoveba ki _ saxifaTo. masTan didi simarjve da moxerxeba gmarTebT.
N
157
P.S. marTla, erTi sityva kidev maqvs saTqmeli. didi yuradReba miaqcieT
weris stils. bavSviviT wera aRar gamogadgebaT, Tumca vici, ratom xdeba
ase. rasac fiqrobT, yvelafers ambobT. Cven Soris es dasaSvebia, radgan
erTmaneTs araferi unda davumaloT, magram sxvebis mimarT ki ara! gansa-
kuTrebiT Tqvens SeyvarebulTan! Torem mudam suleli egonebiT! nuTu
ver xvdebiT, roca vinmes swerT, imisTvis unda weroT da ara sakuTari
TavisTvis. amitom unda ecadoT, is misweroT, rac mas moewoneba da ara
is, rasac Tqven fiqrobT.
mSvidobiT, Cemo sayvarelo, imis magivrad, rom gagijavrdeT, gexveviT
da gkocniT, im imediT, rom gons moegebiT.
parizi, 4 oqtomberi, 17**
PY
102-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
yoCaR, vikont, amjeradac lamis Wkuidan SemSaloT! mokled, im ori
werilidan pirvelis wakiTxvis Semdeg arc gamkvirvebia, rac meoreSi
CO
momwereT. sadRac velodi kidec, ase rom moxdeboda _ momavali warm-
atebis siamayiT aRvsili Cemgan jildos moiTxovdiT da SemekiTxebodiT,
mzad var Tu ara amis gasaRebad. magram Cems Tvals ar gamoparvia, rom
saCqaro araferi iyo. am nazi scenis Sesaxeb Tqvens mSvenier Txzulebas
rom vkiTxulobdi, romelmac ase agaRelvaT, agreTve Tqvens TavSekave-
baze, rogoric Cvens raindul dros ekadreboda, RmerTmani, ocjer mainc
gavimeore _ saqme wagebulia-meTqi!
'T
sxvanairad arc iqneboda. Tqveni azriT, rogor unda moiqces sacodavi
qali, romelic Tanaxmaa mamakacs danebdes, mis Tanxmobas ki arad agde-
ben? aseT SemTxvevaSi, ra Tqma unda, patiosneba mainc unda gadairCinos.
asec moiqca Tqveni prezidentis meuRle. Cemi azriT, msgavsi moqmedeba
N
158
rom amatebT da rCevas mTxovT, ggoniaT, Tqvens sisuleleebze fiqris
garda sxva saqme ar maqvs? ar meTanxmebiT, rom didi Sroma damWirdeba?
asea Tu ise, amaTgan erTi ambavi Cemi survilis winaaRmdeg wamoiwyeT,
amitom mag saqmeSi ar Caverevi. rac Seexeba meores, aq Cemi siamovnebis-
Tvisac gaisarjeT, amitom Cemad miviCnev. TandarTuli werili jer Tqven
waikiTxeT da mere patara volanJs gadaeciT. es sakmarisi iqneba imisTvis,
rom gogona kvlav dagibrundeT. oRond erTs gTxovT, am bavSvs yuradReba
miaqcieT, SeTanxmebulad vimoqmedoT, ise, rom dedamisi da Jerkuri
sasowarkveTamde miviyvanoT. nu moeridebiT metismet yuradRebasac.
kargad vatyob, pataras amiT ver daafrTxobT, xolo roca sawadels
miaRwevT, mere rac unda is qnas.
PY
ise ki, es gogona sruliad aRar mainteresebs. Tavidan mindoda misgan
xrikebis ostati gamomeyvana, iqneb meorexarisxovan rolebze gamomdgo-
moda, magram ver movaxerxe, masala ar aris Sesaferisi. raRac iseTi
suleluri gulubryviloba axasiaTebs, Tqvenma wamalmac veraferi uSv-
ela, arada, Cveulebriv, yvelas Svelis xolme. Cemi azriT, qalebisTvis
CO
es yvelaze saxifaTo senia, upirvelesad, xasiaTis unebisyofobaze metyve-
lebs. hoda, rom vcdilobT es patara gogo xrikebis ostati gamoviyvanoT,
mis magivrad iolad misawvdomi qali SegvrCeba xelSi. ase mgonia, arafe-
ria imaze uaresi, roca qali utvinod, qarafSutulad iqceva, roca mama-
kacs nebdeba da ar icis, ratom an risTvis! mxolod da mxolod imitom,
rom Seuties, mas ki Tavdacvis unari ar gaaCnia, aseTi juris qalebi
mxolod siamovnebis iaraRad gamodgebian.
'T
albaT, metyviT, am gogos sxva arc moeTxoveba, sawadelis misaRwevad
esec sruliad sakmarisiao. dae, ase iyos! magram unda gaxsovdes, yvela
male Seityobs, aseT iaraRebs ra zambarebi da Zravebi amoZraveben. Tu
gsurT es manqana saCvenod usafrTxod gamoviyenoT, unda viCqaroT,
N
159
Tavisi Svili dansenis miaTxovos. ai, Turme ras gulisxmobda is nazi,
alersiani mopyroba gogonasadmi, meore dRes Tqven rom SeamCnieT. am
SesaniSnavi dasasrulis mizezi isev Tqven aRmoCndebiT! sabednierod,
mzrunvelma dedam amis Sesaxeb momwera. vfiqrob, Cemi pasuxi gamoafxiz-
lebs! werilSi lamis yurebi wavuRe keTilzneobaze saubriT, rac mTava-
ria, imdeni vepirfere, Cemi naTqvami unda irwmunos.
vwuxvar, dedisadmi miwerili werilis aslis gadaReba rom ver movas-
wari, raTa Cemi zneobrivi wesebis simkacreSi damerwmunebineT. o, rom
icodeT, rogor vkicxavdi im uzneo qalebs, sayvarlebs rom iCenen! ra
iolia Turme carieli sityvebiT gansja, amiT arc sxvas azianeb da arc
Sen gaqvs xel-fexi Sekruli. Cems yuramde imanac moaRwia, es qalbatoni
PY
sxvebiviT cot-cotas scodavdao. sulac ar var winaaRmdegi, Tuki sakuTari
sindisis winaSe mainc igrZnobs Tavs damcirebulad, imis sazRaurad,
rasac me vgrZnobdi, roca Cemi sindisis winaaRmdeg vaqebdi. imave
werilSi Jerkuris kargad movixsenieb, sinamdvileSi ki Zirs vuTxri.
mSvidobiT, vikont. Tqveni gadawyvetileba, rom ramdenime xans mand
CO
darCeT, sworad mimaCnia. saSualeba ar maqvs, Tqveni saqmis winsvla
davaCqaro. girCevT, Tavi gogonaTi SeiqcioT. isaa Cveni sazrunavi.
CemTan dakavSirebiT, miuxedavad Tqveni Tavaziani citatisa, xom xedavT,
mocda gvWirdeba. dameTanxmebiT, Cem gamo ara.
parizi, 4 oqtomberi, 17**
107-e werili
'T
vikont de valmons azolanisgan
musie! rogorc nabrZanebi gqondaT, Tqveni werilis miRebisTanave musie
bertranisken gaveSure, romelmac Tqveni nebarTviT 25 luidori gadmo-
mca. damatebiT kidev ori lui vTxove fili pisTvis, romelsac davavale,
N
160
Ramis or saaTze gamosula, swored im dros, roca qalbatons werilis
wera dauwyia.
diliT, gamgzavrebis win, madam de turvelma werili sasaxlis konsierJs
(madmuazel Jiulim ar icis, am werilis adresati vinaa) dautova. is
ambobs, SeiZleba TqvenTvis iyo gankuTvnilio, magram Tqven CemTvis
amis Sesaxeb araferi giTqvamT!
mTeli gza qalbatons kapiuSoni ar mouxdia, magram Jiuli irwmuneba,
TiTqmis sul tirodao, gzaSi araferi uTqvams, arc **-Si1 moindoma gaCe-
reba, rogorc maSin moiqca, roca aqedan iqiT midiodao. Jiuli maincd-
amainc kmayofili ar iyo, radgan usauzmod gaemgzavrnen. me ki vuTxari,
nu gaviwydeba, rom yvelaferi RvTis nebaa-meTqi.
PY
CamosvlisTanave qalbatoni loginSi Cawolila, magram ori saaTic
ar gaCerebula. wamomdgara Tu ara, kariskacisTvis dauZaxia da ubrZane-
bia, aravin SemoeSva. Cacmis Tavi ar hqonia. sadilze sufras miujda
Turme, cota wvniani miirTva da maSinve adga. yava oTaxSi miarTves da
Jiulic swored maSin Sevida masTan. qalbatoni raRac werilebs alag-
CO
ebda. albaT, Tqveni werilebi iyo, musie, sadilis Semdeg sami werili
miuRia. aqedan erTi mTeli saRamo win edo, mgoni, esec Tqvengan iyo
gamogzavnili, musie. Tumca Tqven ukeT iciT. maS, ratom wamovida maqedan?
ise ki, ra Cemi saqmea.
madam de turveli sadilis Semdeg biblioTekaSi Sevida. iqidan ori
wigni wamoiRo da Tavis oTaxSi Seitana. Jiuli marwmunebs, mTeli dRis
ganmavlobaSi TxuTmeti wuTic ki ar Cauxedavs wignSio, mxolod werils
'T
Cahkirkitebdao. mere Turme loyaze xels miidebda da ocnebobda. mgoni,
musie, dagainteresebT, ra wignebs kiTxulobs qalbatoni. Jiulim veraferi
miTxra amaze, amitom biblioTekaSi wavayvanine Tavi im ganzraxviT, rom
iqaurobas davaTvalierebdi. Tarodan ori wigni iyo aRebuli. erTi _
N
161
ilebis miReba da is marwmunebs, Cemdami simpaTiis gamo da aseve Tqven-
dami pativiscemiT, siamovnebiT Seasrulebs Txovnas.
fuli rom SevTavaze, ar aiRo. magram vfiqrob, misTvis patara saCuqarze
ar ityviT uars. Tu inebebT da damavalebT, gagigebT kidec, yvelaze
metad ra gauxardeba.
imedi maqvs amCnevT, musie, daudevrad ar gemsaxurebiT; minda, Tqveni
sayvedurebidan Tavi davixsna. Tu maSin prezidentis meuRlis gamgzavreba
ver gavige, samagierod, Tqvendami pativiscemis gamo wamovedi maqedan
SuaRamis sam saTze. amitomac ver movaxerxe wina dRes, saRamos, Cveul-
ebisamebr, madmuazel Jiuli menaxa, Tanac dasaZineblad Camosul msaxurTa
fligelSi gaveSure, rom saxlSi aravin gameRviZebina, xolo rom msay-
PY
vedurobT, musie, xSirad ufulod xaro, amaze getyviT _ miyvars Cacma-
daxurva, Tqvenc amCnevT, albaT, radgan imis pativic unda davicva, vis
livreasac vicvam. isic vici, Savi dRisTvis fulis dazogvaa saWiro, magram
Tqveni guluxvobisa da sikeTis imedi maqvs, Cemo batono.
rac Seexeba imas, rom madam de turvelsac vemsaxuro da Tan batonis
CO
samsaxurSic vidge, imedia, amas ar maiZulebT. grafiniasTan sxva saqme
iyo, magram mas Semdeg, rac Tqveni egeri gavxdi, msajuli aznauris liv-
reas ver Cavicvam. danarCenze Cemi imedi gqondeT, Tqvendami siyvarul-
iTa da pativiscemiT umorCilesi samsaxuri Cemi valia.
ru azolani. egeri.
parizi, 5 oqtomberi, 17** Ramis TerTmeti saaTi.
'T
108-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
o, Cemo mimtevebelo dedav! ra madlobeli var, rarig saWiro iyo
CemTvis Tqveni werili! rom icodeT, ramdenjer gadavikiTxe! vera da
N
Tvis! netav adre gcodnodaT!.. rom icodeT, rogor miWirs yovelive amis
atana. megona, siyvaruliT gamowveuli tanjvis periodi gavlili mqon-
da. Turme ra Zneli yofila sayvarel adamianTan daSoreba, Tanac samu-
D
162
vusworebdi, radgan vgrZnobdi, sul miyurebda. ho, Cemo megobaro, mis
mzeras vgrZnobdi. igi suls miTbobda. miuxedavad imisa, rom Cemi Tval-
ebi amas ver xedavdnen, is Cems gulamde mainc aRwevda. axla ki davrCi
marto, gariyuli! CemTvis yvelafer Zvirfass davSordi. mwuxarebas Tva-
lebSi Sevcqeri. Cemi usixarulo arsebobis yoveli wuTi cremlebad
iqca; Cems suls veraferi daaSoSminebs. is, rac aqamde davTme, winaswar
vici, ufro daamZimebs imas, risi daTmobac momavalSi momiwevs.
es yvelaferi ase naTlad swored guSin SevigrZeni. gamogzavnil weril-
Ta Soris erTi misgan iyo. es baraTi mraval werilSi Soridanve vicani.
uneblieT wamovdeqi. erTianad vcaxcaxebdi, mRelvarebas ver viokebdi,
Tumca am gancdas siamovnebac axlda. marto rom davrCi, es cru sixaruli
PY
wamSi gamiqra. kidev erTi msxverplis gaReba momixda. gana mqonda ufleba
gamexsna is werili, romlis wakiTxva ase mwyuroda? Cems beds raRac
boroti Zala ganagebs. rac wesiT unda mamSvidebdes, Tumca, piriqiT,
Cemgan axal msxverpls iTxovs, rac erTiorad autaneli xdeba imis gamo,
rom musie de valmonic imaves ganicdis.
CO
bolos da bolos, is saxelic vTqvi, Cemi fiqrebi rom moicva da roml-
is dawerac ase gaZnelda. amis gamo TiTqos misayvedureT kidec, ramac
guli damwyvita. damijereT, cru moridebas sulac ar Seuryevia Tqvendami
ndoba. rad unda mrcxvenodes misi saxelis xseneba? nuTu ver mixvdiT,
rom Cemi grZnobebis mrcxvenia? ai, ra mawiTlebs. da ara is, vinc maTi
mizezia. an gana, vinmea masze Rirseuli, vinc es grZnoba ganmacdevina?
mainc ar vici, xeli ratom meurCeba misi saxelis daweraze. axlac vyoym-
'T
anobdi, damewera Tu ara. Tumca isev masze gelaparakebiT.
Tqven macnobeT, rom TiTqos Cemi gamgzavrebiT Zalze aRelda. ra
gaakeTa? ra ilaparaka? parizSi dabrunebaze xom araferi uTqvams? gemuda-
rebiT, gadaafiqrebinebT gamomgzavreba. Tuki sworad fiqrobs, am nabijis
N
109-e werili
markiza de merteis sesili volanJisgan
mxolod dRes SevZeli, madam, musie de valmonisTvis gadameca is werili,
pativi rom damdeT da gamomigzavneT. oTxi dRe vinaxavdi. saguldagulod
mqonda damaluli, mainc meSinoda, vinmes ar epova. roca sevda Semomawvebo-
da, Caviketebodi da vkiTxulobdi.
163
saocaria, is, rac didi ubedureba megona, Turme ar yofila ase.
gamogitydebiT, madam, da siamovnebasac ki mgvris, wyenamac gadamiara.
xandaxan dansenize fiqri meZaleba da es mawuxebs. ise ki xSirad danseni
sulac ar maxsendeba. amasTan, isic unda iTqvas, rom musie de valmoni
marTla Zalian sasiamovno kaci yofila!
ori dRea, rac SevrigdiT. es arc ise gamWirvebia. ori sityvis Tqmac
ver movaswari, miTxra, Tu rame gaqvT saTqmeli, saRamos SemogivliT
da maSin miTxariTo. raRa unda meTqva, davTanxmdi. marTlac movida.
sibrazes, etyoba, gaevlo, viTomc araferi dameSavebinos. mere ki damtu-
qsa, magram ise alersianad da iseTnairad, rogorc Tqven gCveviaT xolme.
maSasadame, isic megobrad mimiCnevs.
PY
o, rom icodeT, ramdeni sasacilo ambavi momiyva. zogierTi verc dav-
ijere, gansakuTrebiT rac dedaCemze Tqva. netav marTalia Tu ara es
yvelaferi, Tu momwerT, madlobeli dagrCebiT. erTi kia, sicils ver
vikavebdi. erTxel ise gadavikiskise, orives SegveSinda, dedaCems ar
gaego da ar Semosuliyo! maSinve monasterSi mikravda Tavs!
CO
o, ra sifrTxilea saWiro! radgan musie de valmonma TviTon miTxra,
sulac ar minda saxeli gagitexoTo. amitom SevTanxmdiT, amieridan mxo-
lod Cemi karis gasaRebad movidoda, mere ki mis oTaxSi gadavidodiT.
iq araferia saSiSi. guSin ukve gaxldiT iq. axla, am werils rom gwerT,
velodebi, sadacaa, unda gamoCndes. imedi maqvs, aRar gamiwyrebiT. Tqvens
werilSi erTma raRacam Zalze gamakvirva. mwerT, rogor unda moveqce
dansenis da musie de valmons, roca gavTxovdebi. me ki kargad maxsovs,
'T
erT dRes operaSi rom viyaviT, sul sapirispiro miTxariT _ Tu gaTxo-
vdebi, mxolod Seni qmari unda giyvardes da danseni daiviwyoo. iqneb
sworad ver gavige Tqveni naTqvami. Tumca merCivna, sxvagvarad geTqvaT.
axla Cemi gaTxovebis arc ise meSinia. piriqiT, dae, gamaTxovon, meti
N
164
110-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
RvTiurno Zalno, akmare sulsa Cemsas tanjva ese da sixarulic ganac-
devine1. mgoni, am sityvebs gulCvili sen-pre ambobs. me ki bunebam madli
ar damaklo da saSualeba momca, erTic ganmecada da meorec. ho, Cemo
megobaro, erTsa da imave dros bednieric var da ubeduric. hoda, radgan
gendobiT, mogiyvebiT, rogor vcxovrob, ra mtanjavs da ra maxarebs.
mogaxsenebT, rom Cemi umaduri ukareba kvlavac umowyalod mepyroba.
meoTxe werili damibruna. iqneb sulac ar aris meoTxe, radgan pirveli
werilis miRebisTanave mivxvdi, mas sxva Cemi werilebic mohyveboda.
weraSi dro uqmad rom ar damexarja, gadavwyvite samduravis erTi zogadi
PY
werili damewera uTariRod. axla es werili midis da modis Cven Soris,
oRond konverts yovelTvis vcvli. Tu Cemi turfa, bolos da bolos, ise
moiqceva rogorc sxva turfebi iqcevian xolme, gabezrebuli erT mSvenier
dRes molbeba da Cems werils daitovebs. maSin ki gavigeb, rogoraa
saqme. misi amgvari saqcieliT ki verafers vigeb.
CO
erT rames ki mivxvdi: cvalebadi bunebis qalbatonma mesaidumle Seic-
vala. amaSi darwmunebuli var. rac aqauroba datova, madam de volanJis
saxelze werili ar gamougzavnia. madam de rozmondma ki ori baraTi
miiRo. radgan mamidaCemma amaze araferi Tqva, saerTod, am bolo dros
Tavis mzeTunaxavze aRarafers ambobs, Tumca adre sul masze laparakobda,
davaskveni _ mesaidumle is aris-meTqi. Cemi azriT, am didi gadatrialebis
erTi mizezi is gaxlavT, rom madam de turvels visTan unda elaparaka
'T
Cemze, Tu ara mamidaCemTan; meore ki madam de volanJis winaSe erideboda
im grZnobis gamomJRavneba, romelsac erT dros uaryofda. vSiSob, am
arCevanma damazarala, radgan, rac ufro asakSi Sedis qali, miT ufro
sastiki da mkacri xdeba. Tu adrindeli mesaidumle, cxadia, me ar damind-
N
wera unda Cavigdo xelSi. es Cems egers ukve vubrZane. misgan davalebis
Sesrulebas dRedReze velodebi. manamde ki mxolod SemTxvevis imediT
var. erTi kviraa amaod vixseneb yvela nacad gzas, rac romanebSi amomiki-
D
165
miWirs. iqneb sasacilod ar geyoT Cemi aRsareba, magram getyviT, es
saqme rac metad miTrevs, miT metad vibnevi.
marTlac, sul Tavgza amebneoda, Tu ara Cveni saerTo sazrunavi pawia,
bednier wuTebs rom maziarebs. mas unda vumadlode, elegiebis Txzvis
garda, sxva TavSesaqcevic rom gamiCina.
damijereT, sesili ise SeaSina Tqvenma werilma, sami dRe vera da ver
Caswvda, ra ewera Sig! Turme erT cru warmodgenas rogor SesZlebia
daamaxinjos Cinebuli, bunebrivi swrafvani!..
gogonam mxolod SabaTs damiwyo irgvliv triali. xan aqedan momiara,
xan iqidan, raRac sityvebs butbutebda, magram sircxvilisgan ise Cumad,
veraferi gavige. saxeze almurma rom gadahkra, amiT mivxvdi, ras meub-
PY
neboda. manamde Tavi medidurad meWira, magram erTi sasacilo monaniebis
Semdeg yinuli galRva. Sevpirdi, imave saRamos mividodi da codvebs
Sevundobdi. wyalobas madlierebiT Sexvda, rac sikeTes Tan sdevs xolme.
radgan, rogorc Tqven, ise sakuTar zraxvebs Rirseul pativs mivageb,
gadavwyvite, SemTxveviT mesargebla da damedgina, ras warmoadgens,
CO
bolos da bolos, es bavSvi da damesrulebina kidec misi ganaTleba.
moRvaweobaSi xeli rom ar SemSloda, paemnis adgili uTuod unda Segv-
ecvala. radgan missa da dedamisis oTaxebs erTi patara sakuWnao hyofs,
es ki xels uSlida Tavis nebaze yofiliyo. amitom Sevecade, viTomda
uneblieT xmauri ametexa. vfiqrobdi, gogos SeeSindeboda da momavalSi
ufro myudro TavSesafars SearCevda, magram es saqme Tavadve moagvara.
patara gogucana Zalze xiTxiTa vinmea; hoda, ufro rom wamexalisebina,
'T
Cvens saqmianobaTa Soris skandaluri Tavgadasavlebidan, Tuki ram gamax-
senda, movyevi da movyevi. ambebi rom ufro mZafri yofiliyo da masze
didi STabeWdileba moexdina, yvelaferi dedamisze gadamqonda. xan erT
naklze mivuTiTebdi, xan _ meoreze, xan masxradac vigdebdi.
N
166
baSi sastumro oTaxSi erTxel Tu Sevivli. dReidan gadavwyvite Cems
oTaxSi visadilo da gareT mxolod gasaseirneblad gavide. Cemi es ucna-
uri saqcieli janmrTelobas miaweres. ganvacxade, i poqondriam Semom-
itia da Tan mamcivnebs-meTqi. maT dasarwmuneblad nela da uxalisod
vlaparakob. rac Seexeba Cems daRlil iers, Tqveni gogucanas imedi
gqondeT. amaze siyvaruli izrunebs1.
Tavisufal dros vfiqrob _ rogor davibruno is gavlena, Cems umadur
qalbatonze rom mqonda. amas garda, Cemi patara mowafisTvis ,,gaxrwni-
lebis katexiziss~ vTxzav. msiamovnebs, roca iq yvelafers Tavisi termi-
niT vixsenieb. winaswar mecineba im TavSesaqcevi saubris gamo, Jerkursa
da sesils Soris qorwinebis pirvel Rames rom gaimarTeba. am enaze
PY
patara TiTqmis alaparakda da erT mosmenad Rirs! verc warmoudgenia,
sxvanairad rogor SeiZleba iTqvas. es gogona marTlacda momxiblavi
vinmea! Tan bavSvurad gulubryvilo da Tan ase urcxvad metyveli! o,
rom icodeT, ra STambeWdavia es yovelive! ar vici ratom, magram am
bolo dros ucnaurobani mxiblavs.
CO
iqneb metismetad gamitaca am Tavgadasavalma, droc rom miaqvs da janm-
rTelobac. imedi maqvs, Cemi viTomda avadmyofoba jer erTi sastumros
mowyenilobas amacdens, meorec _ iqneb xeli Semiwyos ulmobel ukareba-
sTan daaxloebaSi. mas xom umowyalo keTilzneobasTan erTad ufaqizesi
grZnobebic gaaCnia. cxadia, Cems mdgomareobaze ukve moaxsenebdnen. netav
ras fiqrobs? sanaZleos davdeb, amis mizezad Tavis Tavs miiCnevs. Cemi
janmrTeloba imis mixedviT Seicvleba, es ambavi masze rogor STabeWdi-
'T
lebas moaxdens.
ai, Cemo mSveniero, axla Tqven yvelaferi iciT. netav movaxerxo ufro
mniSvnelovani ram gamcnoT. merwmuneT, yvela im siameTa Soris, romel-
sac sakuTar Tavs vusurveb, mouTmenlad veli Tqvens wyalobasac.
N
111-e werili
O
167
vebas unda vumadlode. miuxedavad am mosazrebisa, Cemi gegmebi Tqvensas
mTlianad daeqvemdebareba. Tu odnavac met upiratesobas aniWebT Tqvens
adrindel mosazrebebs, mzad var Cemsaze uari vTqva. mxolod imas gTxovT,
am sakiTxTan dakavSirebiT gadawyvetileba droulad SematyobinoT. pas-
uxs davelodebi da imis mixedviT vimoqmedeb.
pativs mogagebT, madam, yvela im grZnobiT, rac Sehferis Tqvendami
esoden morCil vaJiSvils... a.S.
grafi de Jerkuri
bastia, 10 oqtomberi, 17**
PY
112-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels madam de rozmondisgan
(dawerilia karnaxiT)
mxolod axlaxan miviRe TerTmetSi1 gamogzavnili alersiani sayvedure-
biT aRsavse Tqveni werili, Cemo mzeTunaxavo. xom meTanxmebiT, meti
CO
gsurdaT geTqvaT, magram kidev kargi gagaxsendaT, rom Cemi Svili xarT,
Torem gvarianad damtuqsavdiT da rom icodeT, ra usamarTlodac! min-
doda TqvenTvis pasuxi momewera. imedi mqonda amas SevZlebdi, amitomac
vdebdi da vdebdi saxvaliod, magram, xom xedavT, dResac iZulebuli var
Cems moaxles davawerino. revmatizmma umowyalod Semomitia, amjerad
marjvena mklavze, namdvilad xeibari gamxada. ai, ras niSnavs, roca
TqvenisTana norCsa da axalgazrdas Cemnairi beberi megobari hyavs!
'T
misi sneulebiT Tqvenc wuxdebiT.
rogorc ki tkivili odnav gamiyuCdeba, sityvas gaZlevT, safuZvlianad
dagelaparakebiT. manamde ki icodeT, Tqveni orive werili miviRe,
romlebic gamiorkecebdnen Cems naz grZnobebs Tqvendami, es rom SeiZle-
N
1
am werils ver mivakvlie (avt.).
168
113-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
Tavs movaled vTvli, gagafrTxiloT, vikont, parizSi ukve gkiTxul-
oben. SeamCnies Tqveni aryofna da amis mizezsac xvdebian. guSin erT
did wveulebaze movxvdi, garkveviT iTqva: sofels erTi romantikuli
da uiRblo siyvarulis gamo SerCao. unda genaxaT, Tqveni warmatebebis
mosurne yvela mamakacs Tu Tqvengan mitovebul yvela qals saxe rogor
gaebadra. damijereT, nu dauSvebT am saxifaTo miTqma-moTqmebs. CamodiT
da yvelas xma CaakmendineT!
Tu Tqvens siZliereSi _ Tqvens cdunebas win veravin aRudgeba _ qalebi
erTxel mainc daeWvdnen, maSin ufro metad gagiZaliandebian. metoqe
PY
mamakacebis pativiscemasac dakargavT. isini imasac gabedaven, brZola
gamogicxadon, radgan romel maTgans ar hgonia sakuTari Tavi patiosn-
ebasa da saTnoebaze ufro Zlieri? hoda, kargad dafiqrdiT, im mraval-
ricxovan qalTa Soris, romlebzec gamarjvebas, mxolod da mxolod
ikvexnidiT, bevri ecdeba es sicrue gafantos, danarCenebi ki moindomeben
CO
sazogadoebas Tvali auxvion. yovel SemTxvevaSi, unda elodoT, Tu adre
metismetad gafasebdnen, axla SesaZloa metismetadac Camogafason.
maS, CamodiT, vikont, raRac bavSvur axirebas Tqvens Rirsebas nu Ses-
wiravT! Tqven yvelaferi aRasruleT, rac patara volanJis mimarT gvqo-
nda ganzraxuli. prezidentis meuRles ki, cxadia, Tavidan ver amoigdebT,
Tuki misgan aTi lieTi iqnebiT daSorebuli. ggoniaT, Zebnas dagiwyebT?
iqneb aRarc ki axsovxarT, an Tu axsovxarT, albaT, uxaria kidec, ase
'T
rom dagamciraT. aq imas mainc moaxerxebT, kvlav gaibrwyinoT, rac ase
gWirdebaT. Tu maincdamainc daiCemebT, ar moeSvaT mag sasacilo Tavgadas-
avals, ara mgonia, CamosvliT rame dagiSavdeT, piriqiT.
xolo Tu prezidentis meuRle marTlac geTayvanebaT, rac araerTxel
N
169
moxuci mamidis keTilzneobac scodavs xandaxan. imasac vityodi, usafuZ-
vlod geSiniaT, radgan mcdari dakvirvebidan gamomdinareobs.
arc isaa marTali, rac ufro xanSi Sedis qali, ufro mkacri da Seuvali
xdebao. diax, diax, ormocidan ormocdaaT wlamde, rogorc ki SeamCneven,
rom saxe uWknebaT, gaavebulni rwmundebian, netarebani da siamovnebani
unda daTmon, romlebic kvlav eZvirfasebaT da da daTmobac eZnelebaT,
RvarZli euflebaT da farisevlebi xdebian. rogorc ki am msxverplis
gaRebis aucileblobas Seeguebian, isini or saxeobad iyofian.
amaTgan umravlesoba isinia, cxovrebaSi silamazisa da sinorCis meti
rom araferi gaaCnda. aseTebs erTob TrgunavT yovelive da mdgomareo-
bidan gamosasvlelad an banqos ayoleben guls an RvTismosavni xdebian.
PY
aseTebi, metwilad, mosawyenebi, buzRunebi da Sarianebi arian, magram
ara borotebi; sakuTari araferi aqvT, arc azri, arc grZnoba. yvelafers
sxvisas imeoreben da srul araraobas warmoadgenen.
qalebis meore saxeoba ufro iSviaTia da, ra Tqma unda, ufro dasafa-
sebeli. maT mtkice xasiaTi aqvT; cdiloben gonebas sazrdo ar moaklon
CO
da maSinac ki moiwyon cxovreba, roca bunebisgan arafersEelian. adre
Tu garegnul silamazeze fiqrobdnen, axla sulis simSvenieres emsaxure-
bian. eseni mudam jansaRad msjeloben, gamWriaxi goneba aqvT, mxiarulni
da daxvewilni arian. maTi adrindeli garegnuli xibli asakovani qal-
ebis Sesaferisad sikeTiTa da cocxali bunebiT icvleba. aseTni axalga-
zrdebisken iswrafvian da maT Tavsac ayvareben. amitomac Znelia maTze
Tqva, mkacrni da Seuvalni ariano. Semwynarebloba sCveviaT. bevrs fiqr-
'T
oben adamianTa Secdomebze, igoneben axalgazrdobas da amiT ufro sico-
cxliT savseni da mimtevebelni xdebian.
dabolos, imasac getyviT, rom mudam moxuc qalTa wreSi yofnas vcdilob;
karga xania mivxvdi, maT mier Seni aRiareba Turme Zalian mniSvnelova-
N
nia. maT Soris bevri Semxvedria iseTi, vis mimarT sargeblobis garda,
siyvarulic makavSirebda. aq ki weras vwyvet, radgan am bolo dros ise
erTbaSad geZalebaT umanko grZnobebi, vSiSob, sakuTari moxuci mamidis
O
rom mis mimarT raime gegmebi gqonodaT _ is, ubralod, Tqven gverdiT
aRmoCnda da SemTxveva xelidan ar gauSviT. baraqala! magram Zneli
warmosadgenia, gataceba gamoZravebdeT! simarTle rom iTqvas, arc sruli
netareba gangicdiaT. Tqven xom mxolod mis sxeuls daeufleT! guls ki
vera, misadmi gulgrili xarT; verc fiqrebs, vinaidan is ar fiqrobs
Tqvenze! ar vici, SeamCnieT Tu ara, me ki amas misi bolo werilidan
mivxvdi! gigzavniT imasac da Tavad gansajeT. aba, daakvirdiT, roca
Tqvenze laparakobs, musie de valmonad gixseniebT, mas ki dansenad.
masze fiqrobs da amiT yvela danarCenisgan ganasxvavebs. maSinac ki,
roca Tqven gexvevaT, mTeli arsebiT masTanaa. Tuki aseTi monapovari
gacdunebT, Tuki mis mier moniWebuli siamovnebiT ixiblebiT, maSin
170
marTlac mokrZalebuli kaci yofilxarT, mcirediT kmayofildebiT! Tuki
asea, Tanaxma var, darCeT masTan. Cems gegmebs kidec waadgeba Tqveni
gadawyvetileba. magram me rom mkiTxoT, es ambavi wuTier garjadac ki
ar Rirs. sakuTari Zala unda daanaxoT, misi uflebebi ki SezRudoT.
magaliTad, dansenisTan Sexvedra aukrZaleT, sanam odnav mainc ar daa-
viwyebT Tavis siyvaruls.
vidre Tqvenze laparaks davasrulebde da Cemze gadavidode, getyviT,
avadmyofobis momizezeba Zalze cnobili da gacveTili xerxia. dameTan-
xmeT, vikont, gamomgonebloba gakliaT! rogorc xedavT, mec ki miwevs
xolme nacadi xerxebis gameoreba, magram TvalSi mosaxvedri rom ar
gavxde, vcdilob, wvrilmanebi mainc gadavasxvafero. rac mTavaria,
PY
mimarTlebs. msurs erTxel kidev gaveTamaSo beds da axali Tavgadas-
avali wamoviwyo. mere ra, rom arc did Rirsebas SemZens da arc sirTu-
leebs gadavawydebi. gaverTobi mainc, Torem lamisaa mowyenilobisgan
Wkuaze SeviSalo.
mizezi ver damidgenia, magram prevanTan Tavgadasavlis Semdeg belroSs
CO
veRar vitan. guli gamiwyala Tavisi yuradRebiT, sinaziT, TayvaniscemiT...
jer arafrad miviCnie misi gabrazeba, mere vikadre da davamSvide, radgan
Tavis nebaze rom mimeSva, uxerxul mdgomareobaSi Cavvardebodi. Wkuaze
moyvana ki vera da ver SevZeli, amitom mis mosaTokad vecade meti
siTbo gamomeCina. man es yvelaferi pirdapir aRiqva da iqidan moyoleb-
uli guli Semiwuxa Tavisi aRfrTovanebiT. ise mendoba, Seuracxmyofs
kidec. sjera, samudamod misi viqnebi. Tavs damcirebulad vgrZnob da es
'T
yovelive Zalze maRizianebs. ar scodnia Cemi fasi, Tuki hgonia, imis
iqiT aRar gavixedav. am bolo dros imasac meubneboda, Cems mets sxvas
veravis Seiyvarebdio. kidev kargi sifrTxile gamoviCine da yvelaferi
ar gadmovulage, rac sinamdvileSia. kargi vinmea, RmerTmani, metismetad
N
171
saao. Tundac piriqiT iyos. modaveni arasrulwlovnebi arian da beberi
meurveobs. maS, raRa qali viqnebi, Tu process ar movigeb. aseT saqmeSi
yoveli wvrilmani mniSvnelovania, amitom Tan ori advokati mimyavs.
RmerTmani, mxiaruli mogzauroba melis! dakarguli dro arad miRirs,
oRond saqme movigo da belroSic CamoviSoro!
aba, gamoicaniT, vikont, vin iqneba misi Semcvleli da as qulad CagiTv-
liT. Tumca, xom vici, ra miuxvedrelic brZandebiT! danseni gaxlavT,
diax, danseni. ra, gagikvirdaT? bavSvebis aRzrdas xom ar apirebso,
ara? es bavSvi gamonaklisia. am axalgazrdis sinorCe mxiblavs, Tavqaria-
nobis rom araferi scxia. sazogadoebaSi Tavi darbaislurad uWiravs,
eWvs aravis aRuZravs. Tu pirispir darCebiT masTan, mixvdebiT, es sidar-
PY
baisle ufro Svenis. Tumca, masTan marto jer ar davrCenilvar. jer
mxolod misi mesaidumle var, magram vgrZnob, megobroba safaria, Torem
CemiT sworedac rom gatacebulia. arc me CamovrCebi. sawyeni iqneboda,
aseTi Wkua da faqizi grZnobebi msxverplad im patara sulel volanJs
Seswiron! imedia cdeba, roca hgonia, rom is uyvars. gogo am grZnobas
CO
sulac ar imsaxurebs! ar gegonoT, misi mSurs, magram ar msurs danseni
daiRupos, amitomac minda gadavarCino. gTxovT, vikont, Zalas nu daiSu-
rebT, raTa danseni ar Sexvdes Tavis sesils (aqamde ase sulelurad
eZaxis). pirveli gataceba mudam Zlieria da ufro meti gavlena aqvs
adamianze, vidre gvgonia. amitomac ar minda, axla Sexvdes danseni, miT
umetes, rom me aq ar viqnebi. rogorc ki Camoval, mTel pasuxismgeblobas
Tavad vikisreb. erTxans kidevac vifiqre, Tan xom ar wameyvana, magram
'T
Cveul sifrTxiles Sevwire es zraxvani. SemeSinda Cemsa da belroSze
raimes ar mixvedriliyo. Zalze Sevwuxdebodi, am ambavze odnavi eWvic
rom aeRo. dae, mis fiqrebSi kvlav wminda da umwikvlo viyo.
parizi, 15 oqtomberi, 17**
N
114-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle de turvelisgan
O
meubnebiT, magram guli sagules mainc aRar maqvs da ver viziareb Tqvens
simSvides. melanqolia da sazogadoebisgan gandgoma xSirad mZime daava-
debis winamorbedia. xorcieli Tu sulieri gancdebi ganmartoebas moi-
Txovs. hoda, imis magivrad, Segvebralebina isini, rogorc avadmyofebi,
ugunebobas vsayvedurobT xolme. Tqvenma Zmiswulma iqneb vinmes rCeva-
darigeba mainc moisminos. Tavad avad brZandebiT da eqimi gverdiT xom
gyavT? Cems eqims am diliT Sevxvdi. ar dagimalavT, viTom sxvisi ambavi
mawuxebda, gamovkiTxe. miTxra _ bunebiT aqtiuri adamianebi Tu apaTias
ganicdian, TavianT mdgomareobas yuradReba unda miaqcion. isic miTxra,
Tu avadmyofobas droze ar mixedavs, mkurnalobas aRar daemorCilebao.
risks rad unda emsxverplos TqvenTvis esoden sayvareli adamiani?
172
kidev ufro imitom vwuxvar, oTxi dRea misgan araferi mimiRia. RmerTo
Cemo, iqneb simarTles mimalavT? maS, ase uceb rad Sewyvita werilebis
wera? Tu amis mizezi Cemi sijiutea, werilebs rom karga xania ukan
vubruneb, es gadawyvetileba ufro adre unda mieRo. winaTgrZnobisa,
marTalia, ar mwams, magram ukve ramdenime dRea iseTi sevda Semomawva,
meSinia kidec. RmerTo Cemo, nuTu ufro didi ubedureba melis?!
ar damijerebT da mrcxvenia kidec, amas rom geubnebiT, magram Zalze
vitanjebi, im werilebs rom aRar viReb, romlebsac ar vkiTxulobdi. es
mainc marwmunebda, Cemze fiqrobs-meTqi. ar vxsnidi, magram mainc crem-
lmoreuli davcqerodi, es Svebis cremlebi odnav mainc mifantavda naR-
vels, rac Cemi Camosvlis dRidan SemomeCvia. gevedrebiT, Cemo yovlis
PY
mimtevebelo megobaro, momwereT, Tqveni xeliT momwereT. manamde ki
ecadeT Tqveni da misi ambebi yoveldRe macnoboT.
mgoni, erTi sityviTac ar mikiTxvas Tqveni piradi ambavi, magram xom
mogexsenebaT Cemi usazRvro Tbili ganwyoba Tqvendami. am saTuTi mego-
brobis madlobeli var. vici, mapatiebT am mRelvarebas, am saSinel
CO
tanjvas, sikvdilis piras rom mivyavar, im gansacdelis SiSs, romelTa
mizezi iqneb mec var. RmerTo maRalo! es saSineli azri guls mi pobs.
esRa maklda! Turme imisTvis gavCenilvar, rom es yvelaferi gamovcado.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro; nu uaryofT Cems siyvaruls, Se-
mibraleT. miviReb ki dRes Tqvengan werils?
parizi, 16 oqtomberi, 17**
'T
115-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
saocari ram xdeba, Cemo mSveniero megobaro; rogorc ki Tvali Tvals
moSordeba, erTmaneTis gageba gviWirs. vidre Tqven gverdiT viyavi,
N
173
gadamivlis, isev Tavisi mijnuris mklavebs davubruneb, viTom arc
araferi momxdara. gana es ubralo saqmea? mere ki merwmuneT, radgan
erTxel ukve gaiara Cems xelSi, Cemi Segoneba sul ufro da ufro ganum-
tkicdeba. imedi maqvs, male gaubedavi mowafe iseT unars gamoiCens, mas-
wavlebels saxels mouxveWs.
magram visac sagmiro saqmeni itacebs, maT prezidentis meuRles SevTa-
vazeb. saTnoebis magaliTs rom warmoadgens da yvelaze garyvnilic ki
pativs miagebs; erTi sityviT, imas, visi xelSi Cagdebac TavSi aravis
mosvlia; imas, vinc daiviwyebs Tavis movaleobas, patiosnebas, Tavis
saxels an colqmruli cxovrebis Seuryvnel or wels da Seecdeba Cemi
siyvaruliT datkbes. amis jildod Cem erT sityvas an erT mzeras moimkis.
PY
metic, me mas mivatoveb, xolo Tu Semcvleli gamomiCndeba, maS, es qali
ar mcnobia. mas ar endomeba, vinme sxvam daamSvidos, daiTrgunavs siam-
ovnebis miRebis survils, arc SurisZiebas gaivlebs gulSi. is mxolod
CemTvis iarsebebs da, rogoric unda iyos es gza, grZeli Tu mokle, misi
gaxsna Tu Caketva Cemi surviliT moxdeba. mivaRwev ra am did warmate-
CO
bas, maSin ki movaxseneb Cems metoqeebs: ,,ai, ixileT Cemi namoqmedari da
i poveT amis meore magaliTi Cvens droSi.~
albaT, SemekiTxebiT, ratom xarT ase usazRvrod darwmunebulio? imi-
tom, rom erTi kviraa Cems turfas saidumlos mivuxvdi. TviTon araferi
uTqvams, me Tavad amovxseni. madam de rozmondTan gamogzavnilma orma
werilma gamanaTla. Cemsas rom mivaRwio, Sexvedraa saWiro. saamiso
gza ki napovni maqvs da gamoviyeneb kidec.
'T
cnobismoyvareobam xom ar gZliaT? ara, arafers getyviT; unda dagsa-
joT, radgan Cemi gamWriaxobisa ar gjeraT. imsaxurebT kidec aseT undob-
lobas am Tavgadasavlis mimarT mainc. Tu ara is utkbesi jildo, romel-
sac am warmatebis SemTxvevaSi mpirdebiT, amis Sesaxeb arc arafers
N
174
cvleli. rao, dansenis gulisTvis iklavT Tavs? Cemo mSveniero, gaanebeT
Tavi, dae, eTayvanos Tavis saTno sesils! saxels nu gaitexT am bavSvuri
TamaSiT. dae, skolis mowafeebi TavianT ZiZebTan aRizardon an umanko
TamaSiT pansionis aRsazrdelebTan Seiqcion Tavi. ras apirebT, axalbed-
asTan gindaT daiWiroT saqme? is xom verc dageuflebaT, verc migatovebT
da yvelaferi Tqveni saxaTabalo gaxdeba. ar gexumrebiT. am arCevans
verafriT mogiwonebT. ra mizanic unda gqondeT, es saqcieli mainc dagam-
cirebT, Tundac Cems TvalSi da aseve sakuTari sindisis winaSec.
Tqveni TqmiT, mag ymawviliT Zalian gatacebuli brZandebiT. garwmu-
nebT, cdebiT! mgoni, gamovicani kidec amis mizezi. belroSma imitom mo-
gabezraT Tavi, irgvliv sxva aravin gyavdaT. parizi arCevanSi ver dag-
PY
exmaraT. Tqvenma erTob mgznebare warmosaxvam gaiZulaT pirvelsave
obieqtze SegeCerebinaT Tvali, oRondac ar daiviwyoT, CamosvlisTanave
aTasi saSualeba geqnebaT. Tu geSiniaT da fiqrobT, rom sanam vinmes
SearCevT, moiwyenT, maSin Tavisufal dros Cem Tavs gTavazobT.
Tqveni CamosvlisTvis saqmeebi ase Tu ise moTavebuli meqneba. darwmu-
CO
nebuli var, patara volanJi da prezidentis meuRle imden dros ar
wamarTmeven, TqvenTvis ver movicalo, Tuki amas moisurvebT. imasac
movaswreb, gogona mis mijnurs Cavabaro. rac unda TqvaT, ver dageTa-
nxmebiT, am siamovnebas pawias mimzidveloba ar ganapirobebdes. me minda,
mTeli cxovreba yvelaze ukeTes mamakacad momixsenios da sxvebisgan
ganmasxvavebdes. masTan iseT ambavSi var, Tu didxans gagrZelda, mgoni,
janmrTeloba Semeryeva. ise ki amieridan gogonasTan, rogorc ityvian,
'T
ojaxuri zrunva damakavSirebs.
ver mimixvdiT? saqme isea, cota dro kidev mWirdeba, imedi ganvimtkico
da davrwmunde, rom dasaxuli gegmebi pirwmindad aRvasrule. diax, diax,
Cemo megobaro, pirveli niSnebiT ukve Cans, rom Cemi mowafis qmari ise
N
175
sTvis! vin aRara var misi _ megobaric, mesaidumlec, metoqec, ase gansajeT
_ satrfoc! axla ki vexmarebi, Tqvens saxifaTo ankess rom dausxltes.
diax, diax, ra Tqma unda, saxifaTos! radgan Tu kaci qals daeufla da
ver SeinarCuna, wuTieri bedniereba samaradiso sinanuliT Seecvleba.
mSvidobiT, Cemo mSveniero! moikribeT gambedaoba da rac SeiZleba
swrafad CamoiSoreT belroSi. dansenis ki Tavi daanebeT! Cveni pirveli
siaxlove gaixseneT da tkbili netareba kvlav maCuqeT.
P.S. gilocavT sasamarTlo procesis dawyebas. moxaruli viqnebi, Tu
es mniSvnelovani saqme Cemi meufeobis xans aRsruldeba.
*** sasaxlidan, 19 oqtomberi, 17**
PY
116-e werili
sesili volanJs Sevalie dansenisgan
Cemo Zvirfaso sesil, am diliT madam de mertei sofelSi gaemgzavra.
ase rom, Tqveni wasvlis Semdeg darCenili erTaderTi siamovnebac dav-
karge _ Tqvensa da Cems megobarTan Tqvenze melaparaka. bolo dros
CO
ufleba momca ase mimemarTa. erTi suli mqonda es SemTxveva gamomeyen-
ebina, radgan megona, es TqvenTan ufro damaaxlovebda. RmerTo Cemo,
ra didebuli qalia! ra lamazi megobroba SeuZlia! albaT, am naz grZnobas
kidev is amkobs da aZlierebs, rom pirad siyvarulze uars ambobs. rom
icodeT, rogor uyvarxarT, rogor uxaria, Tqvenze rom vesaubrebi! amitom
minda masTan axlos yofna. ra bednieri viqnebi, mxolod Tqven ors
mogiZRvnaT Cemi sicocxle. xan siyvaruliT, xan WeSmariti megobrobis
'T
grZnobiT davtkbe. marad ganvicdide imas, rom erTis bednierebaze zrun-
visas, meoresTvisac igives vakeTeb. giyvardeT, Cemo mSveniero, Zalze
giyvardeT es saTayvanebeli qali. masTan megobroba ufro dasafasebeli
gaxdeba, Tu Tqveni survilic iqneba. rac es gancda vigeme, msurs, Tqvenc
N
176
mwyuria, Cems guls malamosaviT daedeba. mapatieT, sesil, ar veWvianob,
Tqveni siyvarulis da erTgulebis mjera! eWvi kidev ufro gamaubedur-
ebda, magram ra gulma gauZlos amden dabrkolebas, dRiTidRe rom ema-
teba erTmaneTs! Cemo kargo, sevdas veRar verevi. ase mgonia, madam de
merteis gamgzavrebam wuxili erTiorad gamiRrmava.
mSvidobiT, Cemo sesil, Cemo siyvarulo. icodeT, Tqveni satrfo itanje-
ba da mxolod Tqven SegwevT Zala, mas bedniereba daubrunoT.
parizi, 17 oqtomberi, 17**
117-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
PY
(dawerilia valmonis karnaxiT)
nuTu ggoniaT, Cemo Zvirfaso megobaro, sevdam rom Semi pyros, amisTvis
uTuod unda damtuqsoT? uamisodac vici, ra dardic gawevT gulze! nuTu
ar gjeraT, rom mec TqvensaviT vitanjebi. me xom im dardsac viziareb,
uneburad Cemi brali romaa. amasTan, imasac ganvicdi, usamarTlod rom
CO
meqceviT! o, ar gekadrebaT! vici, rac gabrazebT; bolo dros orjer
mTxoveT Camosvlis neba momeca, me ki ar gi pasuxeT. gana es ioli sapas-
uxoa? ggoniaT, ver vxvdebi, rom rac gsurT, kargi araa? hoda, ase Soridan
Tu miWirs uaris Tqma, aq rom iyoT, maSin ra iqneboda? wuTiTac rom
ganugeSoT, mere mTeli cxovreba xom sananeblad gamixdeba.
xom xedavT, arafers gimalavT. mizezebic mogaxseneT. Tu mtyuani var,
'T
Tavadve gansajeT. iqneb Tqveni survili damekmayofilebina kidec, rom
ara arsebuli realoba. musie de Jerkuri, Cveni ubedurebis mizezi, Tu-
rme Camosvlas jer ar apirebs. am bolo dros dedaCemi adrindelze
metad damitkba. mec, SeZlebisdagvarad, alersiani gavxdi. vin icis, rogor
wavides saqme? Tu sakuTari Tavis mimarT sasayveduro araferi meqneba,
N
177
118-e werili
markiza de merteis Sevalie dansenisgan
Tu kalendars davujerebT, Cemo saTayvano megobaro, ori dRea aqedan
waxvediT, Tumca Cem guls Tqveni aryofna or saukuned eCveneba. Tqvengan
msmenia, upirvelesad guls unda endoo. maS, swored rom Camosvlis
droa da saqmeebic ukve mogvarebuli geqnebaT. gsurT, rom Tqveni sasa-
marTlo procesiT davinteresde, magram moigebT Tu waagebT, suler-
Tia, danaxarji mainc me unda vzRo Tqvengan ganSorebis dardiT. guli
saCxubrad miwevs. samwuxarod gabrazebis mizezi maqvs, ufleba ki ara.
sxva ra vuwodo Tqvens saqciels, Tu ara erTgulebis mware Ralati;
gaSordiT megobars, romelic ase miiCvieT da axla uTqvenoba veRar
PY
autania. Tqvens daundobel saqciels advokatebic ki ver mouZebnian ga-
marTlebas. isic gaiTvaliswineT, maT mxolod daskvnis gamotana ician,
romelic grZnobebis pasuxad ar gamodgeba.
me gonebas mas Semdeg gavunawyendi, rac damarwmuneT, es mogzauroba
gonebam mikarnaxao. arc axla davemorCilebi, roca mkarnaxobs _ daivi-
178
Cems Tavze axali araferi maqvs saTqmeli. misgan miRebulma bolo
werilma imedi Camisaxa, magram, amave dros, aRsruleba lodins moiTxovs.
mizezebi ki iseTi faqizi da keTilSobilia, verc gavkicxav da verc davi-
Civlebdi. iqneb verc xvdebiT, ras vgulisxmob! o, aq mainc iyoT! rasac
megobars ena etyvis, imas kalami verasdros dawers!
siyvarulis saidumlo saTuTia. mas RvTis anabara ver datoveb, Tvali
unda miadevno, rom miusafari ar darCes. maS, damibrundiT, Cemo war-
mtaco megobaro, xom xedavT, Tqveni Camosvla aucilebelia. daiviwyeT,
bolos da bolos, is gonivruli daskvnebi, mand darCenas rom gaiZuleben,
an iqneb maswavloT, rogor vicxovro, roca gverdiT ar megulebiT.
pativi maqvs viyo...
PY
parizi, 19 oqtomberi, 17**
119-e werili
prezidentis meuRle de turvels madam de rozmondisgan
miuxedavad imisa, rom kvlav Zlieri tkivili mawuxebs, Cemo mzeTunax-
CO
avo, mainc vcdilob, Cemi xeliT mogweroT da im sakiTxze gelaparakoT,
ase rom gainteresebT. Cemi Zmiswuli kvlav mizanTropiiTaa Sepyrobili.
Cems ambebs mudam kiTxulobs, magram Tavad erTxelac ar gamoCenila,
Tumca vTxove, mosuliyo. ise iSviaTad vxvdebi, gind parizSi yofila,
gind aq. am diliT moulodnelad Sevxvdi karis saydarSi, Turme ukve
oTxi dRea wirva ar gamoutovebia! RmerTma qnas, ase ganagrZos!
'T
saydarSi rom Sevedi, momiaxlovda da gamokeTeba momiloca. wirva
iwyeboda da saubari Sevwyvite im imediT, rom kvlav ganvaaxlebdiT,
magram sanam mivuaxlovdi, sadRac gaqra. gamogitydebiT, odnav Secvlili
meCvena. Cemo mzeTunaxavo, maincdamainc nu idardebT, sananeblad nu
gamixdiT, rom Tqvens gonierebas vende. gjerodeT, Tqvens motyuebas
N
mirCevnia, gawyeninoT.
Tu Cemi Zmiswuli ar mova, rogorc ki gamovkeTdebi, masTan Tavad
mival. am ucnauri saqcielis sababi, garkveulwilad, Tqven brZandebiT.
O
120-e werili
mama anselms vikont de valmonisgan
(sent-onores quCaze, felianovis monasterSi)
batono Cemo, ar maqvs pativi gicnobdeT, magram vici, ramdenad gendobaT
madam de turveli. amitomac ar merideba da TxovniT mogmarTavT Zalian
mniSvnelovani saqmis gamo, rac WeSmaritad Rirsia Tqveni wminda msaxure-
bis da madam de turvels iseve ainteresebs, rogorc _ me.
179
xelT maqvs is mniSvnelovani sabuTebi, romlebic piradad minda gadavce,
Suamavlebis gareSe. sxva saSualeba ar maqvs, rom es ambavi Sevatyobino.
im mizezTa gamo, romelsac ver getyviT, Tumca SeiZleba misgan ukve
iciT, CemTan miwer-moweraze uari Tqva. Tamamad vityodi, dRes es gada-
wyvetileba gasakicxi araa, radgan madam de turvels ar SeeZlo gaeTv-
aliswinebina is movlenebi, romlebic CemTvisac moulodneli aRmoCnda
da romelTa warmoSoba, albaT, ufro Zlieri Zalis bralia, vidre ada-
mianebs gaaCniaT. amitomac gTxovT, musie, Cemi axali gadawyvetilebani
SeatyobinoT. amasTan, Seqmnili viTarebis gamo, gTxovT, miSuamdgomloT
Sexvedra daminiSnos. maSin, Cems danaSauls misadmi mudariT gamovisyidi.
mis winaSe ukanaskneli msxverplis msgavsad gavanadgureb Cemi erTaderTi
PY
Secdomisa Tu usaqcielobis damamtkicebel sabuTebs, romlis gamoc
damnaSaved mimiCnevs.
mxolod am winaswari monaniebis Semdeg SevZleb Tqvens fexTiT vaRi-
aro Cemi aseTi xangrZlivi samarcxvino Secdomebi da gTxovT, masTan
SemarigoT. es Zalian mniSvnelovania da, samwuxarod, Znelic. mqondes
CO
imedi, batono Cemo, rom uars ar metyviT da daxmarebis xels gamomiwvdiT,
rac CemTvis Zalze aucilebeli da Zvirfasia? nuTu mxarSi ar amomidge-
biT da ar damayenebT axal, swor gzaze, romelsac erTi suli maqvs
davadge. rogor mrcxvenia da vwiTldebi, rom is dRemde ver vi pove!
mouTmenlad veli Tqvens pasuxs. mzad var yvelaferi movinanio da
gamovasworo. gTxovT, gjerodeT Tqveni mona-morCilis, Tqveni Rrmad
'T
pativismcemelis...
P.S. Tu saWirod CaTvliT, es werili madam de turvels waakiTxeT.
movale var mas pativi vce, vinc zecam airCia, raTa Cemi suli saTnoebis
gzas daubrunos, rom misi sulis mSveniereba aRviqva.
***is sasaxlidan, 20 oqtomberi, 17**
N
121-e werili
Sevalie dansenis markiza de merteisgan
O
miviRe Tqveni werili, Cemo Zalze norCo megobaro, magram sanam madl-
obas getyodeT, unda dagtuqsoT da gagafrTxiloT kidec. Tu ar gamoswo-
rdebiT, Cemgan pasuxs nuRar eliT. merwmuneT, araferSi gWirdebaT es
D
180
Tu sayvarlis gverdiT iqnebiT, ver gaZlebT, Cemi saxiT mesame piric
rom ar gyavdeT? mebralebiT, Sevalie! nuTu sesilsac im qalTa ricxvs
miakuTvnebT, me rom ver mitoldebian? ai, ras gvpirdeba dRevandeli
damaxinjebuli metyveleba, romelic qaTinaurebze uazrod JRers, ubra-
lo oqmis enidan ver gaarCev da imaze metad ver endobi, roca weren,
Tqveni umorCilesi monao!
Cemo megobaro, ecadeT, Tqveni namdvili fiqrebi da gancdebi gadmosceT.
nu migzavniT frazebis krebuls, romelTac nebismier Tanamedrove karg
Tu uxeiro romanSi vi povi. imedia, amis gamo ar miwyenT. vadastureb,
rom axla aseT ganwyobaze var. am SeniSvnas naklze miTiTebad nu Ca-
miTvliT; verc imas getyviT, amis mizezi is gaxlavT, Cem gverdiT rom
PY
ar xarT-meTqi. vfiqrob, ufro metad miRirxarT, vidre erTi sasamarTlo
procesi da ori advokati. iqneb metadac, vidre erTguli belroSi.
xom xedavT, Cemi aryofna unda gixarodeT, radgan TqvenTvis pirispir
aseTi qaTinaurebi arasodes miTqvams. mgoni, es gapranWuli kilo Tqve-
ngan gadmoviRe. ara, isev Cemi gulwrfeloba mirCevnia. mxolod is
CO
dagarwmunebT, rogori nazi megobroba makavSirebs TqvenTan. is STama-
gonebs, rom giTanagrZnoT. mixaria, rom iseTi ymawvili megobari myavs,
romlis guli sxvas ekuTvnis! ar gegonoT, yvela qali gaiziarebs am
azrs, magram me ase vfiqrob. sjobs Tavisuflad mivendoT am grZnobas,
vidre raRacis SiSi gqondes. amitomac vikisre, SeiZleba naadrevadac,
Tqveni mesaidumle vyofiliyavi. Tqven iseTi norCi arseba airCieT,
'T
rom vgrZnob, vberdebi! saqebaria, aseT xangrZliv erTgulebas rom
apirebT, suliT da guliT gisurvebT es grZnoba ormxrivi yofiliyos.
sworad iqceviT, roca emorCilebiT saTuTsa da keTilSobil daskvnebs,
romlebic, rogorc mwerT, Tqvens bednierebas ayovnebs. xangrZlivi
lodini imaTi xvedria, romlebsac winaaRmdegobis gaweva ar SeuZliaT.
N
122-e werili
prezidentis meuRle de turvels madam de rozmondisgan
imedi mqonda, Cemo sayvarelo asulo, rom dagawynarebdiT, magram,
samwuxarod, piriqiT moxda, ufro dagZabeT! damSviddiT, geTayva, Cems
Zmiswuls safrTxe ar elis. verc imas vityvi, rom avadaa, magram, simar-
181
Tle giTxraT, raRac ucnauroba ki sWris. veraferi gamigia. es kia, misi
oTaxidan Zalian danaRvlianebuli gamovedi, SiSmac ki amitana. axla ki
vnanob, rom es SiSi Tqvenc gadmogdeT, Tumca imasac ver vaxerxeb, masze
ar gelaparakoT. getyviT, rac moxda. zustad mogiyvebiT yvelafers. ki-
dev oTxmoci weli sicocxle rom meweros, am sevdiani suraTisgan mi-
Rebul STabeWdilebas ver daviviwyeb.
am diliT Cemi Zmiswuli vinaxule. rom Sevedi, raRac qaRaldebSi iyo
Cafluli, rogorc Cans, werda. am saqmiT ise iyo garTuli, verc SeamCnia,
Sua oTaxamde rogor mivedi. Tavic ar moabruna, rom gaego, vin Sevida.
rogorc ki daminaxa, Seecada mSvidi ieri mieRo. albaT, amis gamoc miiqcia
Cemi yuradReba. marTalia, naxevrad Cacmuli da Tmadauvarcxneli iyo,
PY
magram mainc natanji da fermkrTali meCvena. saxe Secvloda. misi mxia-
ruli da cocxali mzera Camkvdariyo. Cven Soris darCes da, ar gisurvebT
am yofaSi genaxaT, radgan es suraTi qalSi naz grZnobebs gaaRviZebda,
rac siyvarulis erT-erTi saSiSi maxea.
Cemi Secbunebis miuxedavad, saubari daviwye. jer janmrTelobaze Seveki-
CO
Txe. arc iqiT miTxra, arc aqeT. mere vkiTxe, ratom xar Caketili, es
ukve erTgvar axirebas hgavs-meTqi. vcade, sayvedurebi xumrobiT Semeza-
vebina. man ki grZnobiT savse xmiT miTxra: ,,ho, vici, es danaSaulic
memateba, magram sxvebTan erTad amasac gamovisyidi.~ amaze metad misma
gamometyvelebam damakargvina moCvenebiTi sixalise da maSinve vuTxari,
am ubralo megobrul sayvedurs ase did mniSvnelobas nu aniWebT-meTqi.
'T
mere mSvidad ganvagrZeT saubari. miTxra, male SeiZleba iseTi saqme
gamomiCndes, Cem cxovrebaSi masze mniSvnelovani rom ar mqonia: parizSi
momiwevs wasvlao. imis SiSiT, aseT dasawyiss aRsarebamde ar mieyvana,
rac sruliad ar mindoda, vupasuxe, rac metad gaerToboda, mis janmrTe-
lobas ufro waadgeboda. davamete, amjerad arafers dagiSli, radgan
N
fasi xarT da aseT pativs gcemT. rogorc brZaneT, giyvardeT misi gulis-
Tvis. nu idardebT mis bednierebaze. sinanuliT nu daurRveveT im samara-
diso simSvides, male rom daeufleba. miTxariT, rom giyvarvarT, rom
D
182
pasuxi ki ver mi povnia. aq verafers vxedav iseTs, Tqven rom gexebaT.
magram raki siyvaruli megobrobaze gamWriaxia, msurs icodeT, rac Cems
Zmiswulsa da Cem Soris moxda.
am werilis wera oTxjer Sevwyvite. ufro grZeli gamovidoda, daRlil-
obas rom ar SeeSala xeli. mSvidobiT, Cemo mSveniero!
***is sasaxlidan, 25 oqtomberi, 17**
123-e werili
vikont de valmons mama anselmisgan
musie valmon, pativi maqvs dagidasturoT, rom miviRe Tqveni werili.
guSinve, Tqveni survilisamebr, vewvie im pirovnebas, viszec mwerdiT.
PY
Tqveni TxovniT, saqmis arsi da mizezebi movaxsene. dasawyisSi mtkiced
idga Tavis gadawyvetilebaze, xolo roca davarwmune, Tavisi uariT SeiZ-
leba TqvenTvis WeSmaritebis gzaze dadgomaSi xeli SeeSala da gangebis
mowyale zraxvebsac win aRsdgomoda, damTanxmda, rom im pirobiT migi-
RebT, Tu es ukanaskneli Sexvedra iqneba. damavala gadmogceT, Sin im
CO
kviris xuTSabaTs, 22-Si iqneba. Tu ar gawyobT, SegiZliaT Sexvedris
dRe SecvaloT. Tqvens werils waikiTxavs.
vikont, neba miboZeT girCioT, nu gadadebT am Sexvedras, Tu, ra Tqma
unda, raime mniSvnelovani mizezi ar geqnebaT, raTa ufro adre, mTeli
suliT da guliT aRasruloT Tqveni sanaqebo ganzraxva, razec mwerdiT.
gaxsovdeT, vinc ayovnebs RvTis wyalobas daewafos, is misi xelidan
'T
gaSvebis safrTxes iqmnis. marTalia, RvTis wyalobas sazRvari ara aqvs,
magram Tu am sikeTes borotad gamoiyeneb, SeiZleba is wuTic dadges,
RvTismowyale marjvena damsjel marjvenad iqces.
Tuki uwindeburad damdebT pativs, momendobiT, merwmuneT, mudam mzad
viqnebi gemsaxuroT. CemTvis yvelaze mniSvnelovania, nakisri wminda
N
124-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle de turvelisgan
Tumca guSindelma axalma ambavma uaRresad gamaoca, mainc ar damviwy-
ebia, ramdenad kmayofili darCebodiT am cnobiT, rom musie de valmons
aRarc me vaxsovar da aRarc Tavisi siyvaruli. mxolod imaze fiqrobs,
Rirseuli cxovrebiT Tavisi Secdomebi Tu siWabukis codvebi gamoisyidos.
183
es ambavi Sematyobina mama anselma, romelsac man mimarTa TxovniT,
rom momavalSi win waruZRves da amasTan, CemTan Seaxvedros, radgan,
rogorc me vfiqrob, damibrunos is werilebi, romelTac miuxedavad
Cemi araerTgzis Txovnisa, dRemde ar mibrunebda.
isRa damrCenia, am sasixarulo gardasaxvas mivesalmo da amasTan,
sakuTar Tavsac mivuloco, radgan, misive mtkicebiT, amaSi wvlili mec
mimiZRvis. oRond ratom viqeci misi gardaqmnis iaraRad da mTeli cxov-
rebis myudroeba ratom damirRvia? ratom unda mieRwia musie de valmons
sulierebisTvis mxolod Cemi ubedurebis fasad? Cemo Semwynarebelo
megobaro, momiteveT es Civili! vici, rom RvTis gansja Cemi saqme araa,
magram maSin, roca me yovelTvis amaod SevTxovdi mas moeca Zala, raTa
PY
Cemi avbediTi siyvaruli dameZlia, man es Zala imas uwilada, romelsac
misTvis sulac ar miumarTavs. me ki miusafari da ususuri damtova.
vici, es drtvinva da Civili Cemgan codvaa. vici, roca uZRebi Ze Tavis
ojaxs daubrunda, mamam mas meti uwyaloba, vidre im Zes, mamiseul keras
rom ar moscilebia. rogor SevTxovo uzenaess, amis ufleba romc mqondes;
CO
rogor Sevevedro, madli gaiRe-meTqi, roca Cems patiosnebasac mxolod
valmons unda vumadlode? man mixsna. me ki vbedav da vCivi, mis gamo
vitanjebi-meTqi. ara, Cemi tanjva netari iqneba misi bednierebis fasad.
cxadia, isic unda Semobrundes Cveni saerTo mamisken. RmerTma Seqmna
da unda uyvardes kidec Tavisi qmnileba. imitom ar gauCenia es momxiblavi
arseba, rom TviTonve xeli hkras. xolo me Cemi kadnieri windauxedaobis-
'T
Tvis unda davisajo. gana ar unda mivxvedriliyavi, rom Tuki misi siyva-
ruli mekrZaleboda, Sexvedrebze ar unda davTanxmebuliyavi?
Cemi Secdoma Tu ubedureba is aris, rom amas didxans ver mivxvdi.
Tqven mowme xarT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, ra morCilad
gaviRe es msxverpli, rogorc ki amis aucilebloba davinaxe. magram am
N
184
ai, aseTi damcirebisTvis var axla ganwiruli! sikeTeSi mainc momxmar-
des, sakuTari unebisyofoba Semagnebinos... es werilebi mas aRar sWirdeba,
me ki maT gavufrTxildebi, Cemda samarcxvinod yoveldRe gadavikiTxav,
vidre Cemi cremlebi Cemi naweris ukanasknel kvals ar waSlis. mis
werilebs ki, rogorc Cemi sulisTvis damRupvelT, davwvav. o, maS raRa
yofila is siyvaruli, Tu sanatrelad gagvixdis im safrTxesac, romelsac
is gvimzadebs. rac mTavaria, unda gveSinodes ar ganvicadoT is grZnoba,
romelsac aRar STaagoneb! ara, unda gaveqce am damRupvel vnebas, mxolod
erT arCevans rom gvTavazobs _ sircxvils an ubedurebas, xSirad ki
orives erTad. dae, misi adgili Tundac keTilgonierebam daikavos.
ra Sorsaa es xuTSabaTi! o, rogor minda male gaviRo es msxverpli da
PY
Tan daviviwyo, ras vwirav msxverplad an ris gamo. es stumroba mZime
iqneba CemTvis da vnanob kidec, rom davTanxmdi. ver gamigia, Sexvedra
kvlav ratom moisurva? ras warmovadgenT axla erTmaneTisTvis? Tu
Seuracxyofa momayena, mi patiebia. mivesalmebi kidec mis survils, co-
dvebi gamoisyidos. Sevaqeb kidec amisTvis. metic _ mec masaviT moviqcevi,
CO
radgan imave SecdomebiT var gajerebuli. WeSmaritebis gzaze dasadgomad
misi magaliTi gamomadgeba. Tuki misi mizani Cemgan Tavis daRwevaa, maS,
ratom meZebs? gana orives mizani erTmaneTis daviwyeba ar aris? o,
amieridan da Semdgomac es Cemi erTaderTi sazrunavi iqneba.
Tu nebas momcemT, Cemo keTilo megobaro, am Znel saqmes Tqven gverdiT
aRvasruleb. Tu daxmareba damWirda an nugeSi, mxolod Tqven minda
'T
gverdSi damidgeT, mxolod Tqven SegiZliaT gamigoT. Tqveni didebuli
megobroba mTeli cxovrebis manZilze gamyveba. araferi gamiZneldeba,
raTa Tqveni zrunva Cemze amao ar darCes. Tu simSvide, bedniereba da
saTnoeba ar mimatovebs, es Tqveni damsaxureba iqneba da, bolos da
bolos, Tqveni sikeTis Rirsi gavxdebi.
N
185
PY
meoTxe nawili. 125-e werili
CO
markiza de merteis vikont de valmonisgan
amgvarad, is ukve daZleulia. diax, daZleulia es amayi qali, visac
'T
egona, ver movdrekdi! diax, is Cemia, megobaro, mTlianad Cemi, man gaiRo
yvelaferi, risi gaRebac CemTvis SeeZlo. jerac ise savse var bedniere-
biT, am ambis jerovnad Sefasebas ver vaxerxeb. maocebs is aqamde ganucde-
li xibli, romelic vigrZeni. nuTu saTnoeba da patiosneba ase amSvenebs
qals sisustis Jamsac ki? dae, es bavSvuri fiqri bebiaTa zRaprebis mona-
N
186
aq ki piriqiT moxda _ Tavidanve im qalis rCevebiTa da qceviT ganmt-
kicebul winaaRmdegobas Sevejaxe, Zalian gamWriaxi rom brZandeba da
mtrulad miyurebs; da kidev: saocrad did mokrZalebas, sruliad Seg-
nebul, religiuri grZnobiT STagonebul da ori wlis manZilze Seury-
vnel kdemamosilebas wavawydi. es yovelive ki erTi miznisken ubiZgebda
_ Cems devnas garideboda.
es CemTvis ubralod met-naklebad xelsayreli kapitulacia rodi iyo,
rogorc adrindeli Tavgadasavlebis dros xdeboda, romliTac advilad
isargebleb, magram arcTu didad iamayeb, es sruli gamarjvebaa, mZime
saomari moqmedebebiTa da ostaturi xerxebiT mopovebuli. am gamarjve-
bas mxolod da mxolod Cems Tavs unda vumadlode. amitom arcaa gasak-
PY
viri, ase rom meZvirfaseba da axlac maniWebs im netarebas, gamarjvebis
wamSi rom maCuqa; es utkbesi SegrZnebaa. amaze fiqri msiamovnebs da
Tavs damcirebulad ar vgrZnob. is marwmunebs, rom sulac ara var damoki-
debuli Cem mier damorCilebul monaze, rom bedniereba me erTs ar
mavsebs, rom misiT gancdili netareba, sxvebisgan gansxvavebiT, viRac
CO
erTi garkveuli qalis wyaloba ar aris.
ase saRad Sevxedav, amiT viwinamZRvreb am mniSvnelovan SemTxvevaSi.
merwmuneT, ise veravin damimonebs, rom, Tu Jini momivlis, sicil-siciliT
ar gavwyvito es axali kavSiri. kavSiris gawyvetaze vlaparakob da ar
iciT, ra gziT movi pove amis ufleba. waikiTxeT da darwmundiT, ra elis
kdemamosilebas, roca Seecdeba, mxsnel angelozad moevlinos gaSmagebul
'T
vnebas. ise gafacicebiT vakvirdebodi sakuTar sityvebs Tu maTze pasuxebs,
rom vfiqrob, SevZleb zustad gadmogceT isini da dagakmayofiloT.
am ori werilis aslebiT1 Tavad darwmundebiT, Cems turfasTan Sesaxve-
drad Suamavlad vin gamovnaxe da ra TavgamodebiT Seecada es wminda
mama Cvens SeerTebas. aqve davsZen, xelSi Cavigde erTi werili, romli-
N
187
gaexeda, mTeli garja da mcdeloba wyalSi Cameyreboda. rogorc iyo,
marto davrCiT da mec saqmes Sevudeqi.
ramdenime sityviT gavaxsene, mama anselmma, albaT, Cemi mosvlis mizani
gauwyaT-meTqi. mere Civils movyevi, rom metismetad sastikad meqceva,
rom arafrad magdebs. rogorc velodi, Tavdacva moindoma. sabuTad
Cemdami SiSi da undobloba davusaxele, misi samarcxvino gaqcevac, rom
Cems werilebs araTu upasuxod tovebda, maT miRebazec uars ambobda...
Tavis gasamarTleblad Tavadac daiwyo mizezebis CamoTvla, romelTa
moZebna sulac ar iyo Zneli. magram Sevawyvetine da uxeSobis Sesarbile-
blad maSinve mivelacice: `Tqvenma mSvenierebam momajadova, Tqvenma
saTnoebam Cemi suli daimona da daimorCila; TqvenTan moaxloebis sur-
PY
vilma ki macTuna da Tavi amis Rirsad CavTvale. ar gsayvedurobT, rom
sxvanairad gansajeT es ambavi, oRond minda SecdomisTvis TviTon da-
visajo Tavi.~ is Secbunebuli dumda da mec ganvagrZe: `minda an Tavi
gavimarTlo Tqven winaSe, an im SecdomebisTvis patieba gTxovoT, me
rom mawerdiT, raTa wuTisofeli sulierad damSvidebulma davtovo.
CO
Tqven maTi damSveneba ar inebeT da amitom maT CemTvis fasi aRar aqvT.~
is Seecada epasuxa: `movaleoba ar maZlevda amis uflebas...~ magram
winadadeba ar daasrula, radgan gauWirda im sicruis Tqma, romelsac
movaleoba karnaxobda. `maS, marTla gameqeciT?~ _ ganvagrZe nazad. `uT-
uod unda wavsuliyavi.~ `maS, Tavidan marTla miSorebT?!~ `asea saWi-
ro~. `samudamod?~ `ase unda moviqce.~ ra Tqma unda, am mokle dialogisas
'T
Seyvarebul ukarebas xma uwydeboda, Tvalebi ar auwevia. scena metismetad
gaWianurda da mis gamosacocxleblad aRSfoTebuli wamovdeqi: `Tqveni
simtkice mec mtkices mxdis. Cven erTmaneTs unda davSordeT. magram
ganSoreba imaze didxans gastans, vidre ggoniaT. SegeZlebaT Tqveni
namoqmedariT imden xans datkbeT, ramdensac inebebT.~ am sayveduriT
N
188
warmoidgina, SeSinebuli wamoiWra da mklavebidan gamisxlta. misi Se-
Cereba aRar micdia. araerTxel SemimCnevia, ra sasacilo xdebi kaci,
metismeti sificxiT gaTamaSebul sasowarkveTis scenas roca aWianureb
da tragikulad ar daasruleb, riskenac sulac ar viswrafodi. amitomac
sanam mklavebidan gamisxlteboda, mis gasagonad avismomaswaveblad
waviCurCule: `maS, unda movkvde!~
mere wamovdeqi da dadumebulma giJiviT daviwye cqera, Tumca Cems
Tvalebs arc simaxvile da arc dakvirvebis unari ar dahkargvia. misi
dabneuli moZraoba, mZime sunTqva, dakrunCxuli sxeuli, zeaRmarTuli,
acaxcaxebuli xelebi cxadyofda, rom CemTvis sasurvel mizans mivaRwie.
magram sasiyvarulo ambebis dros erTmaneTTan axlos yofnaa saWiro,
PY
Cven ki sakmaod Sors viyaviT. amitom saswrafod miviRe viTomda mSvidi
ieri, sificxe davioke, Tumca arc ise, rom misiT gamowveuli STabeWdi-
leba ganeleboda. `o, ra ubeduri kaci var! _ daviwye isev, _ Tqveni
bedniereba mindoda da ver SevZeli. mindoda Tqveni sulieri simSvidi-
sTvis Tavi Semewira, Tumca suli kvlav agiforiaqeT!~ Semdeg moCvenebiTi
CO
siwynariT davamate: `mapatieT, grZnobebis ase mgznebare gamoxatvas ar
var miCveuli, amitomac ver viokeb maT. es aRar gameordeba! oRond
damSviddiT, gaficebT yvelafers, damSviddiT!~ am sakmaod grZeli sity-
visas SeumCnevlad mivuaxlovdi. `Tu Cemi damSvideba gnebavT, _ mi pasuxa
aRelvebulma, _ Tavadac unda damSviddeT.~ `batoni brZandebiT, gpirde-
biT, _ vTqvi da Cumad davamate: _ Tumca Tavze Zaldataneba arc ise
'T
didxans momiwevs, _ mere TiTqos enaze vikbine da ganvagrZe: _ me xom
werilebis dasabruneblad movedi, gana ase araa? RvTis gulisTvis,
gamomarTviT, nu damitovebT. am ukanasknel msxverplsac gaviReb, vaJka-
coba rom ar davkargo, _ vTqvi da jibidan Zvirfasi paketi amoviRe, _
aha, waiReT Tqveni megobrobis es yalbi mtkicebani, sicocxlesTan rom
N
189
maSin ki viTomda marTla gadavwyvite wasvla. `ara, ara, mismineT, ras
getyviT!~ _ SesZaxa mxurvaled da ZaliT SemaCera. `gamiSviT,~ _ vuTxari.
`unda momisminoT, me ase minda!~ _ ,,ara, unda gageqceT, Tqvengan unda
gaviqce!~ _ `ara, ara!~ _ SesZaxa isev da Cemken gamoeqana, ufro sworad,
gonmixdili Camesvena mklavebSi. jer kidev gamarjvebaSi daeWvebulma
saocari SiSi gamovxate da nel-nela, ufro sworad, xeliT mimyavda
Cemi gamarjvebisTvis adreve moniSnuli adgilisken. gons maSin moego,
roca ukve mTlianad damnebda.
aqamde, Cemo megobaro, mgoni, im uzado xerxis mqoned mTvlidiT, sia-
movnebas rom ganiWebdaT, axla ki darwmundebiT, iotisodenadac ar ga-
damixvevia namdvili omis WeSmariti wesebidan, romlebzec araerTxel
PY
gvisaubria. maS, CamTvaleT gnebavT tiurenad1 da gnebavT fridrixad2.
me vaiZule mteri brZolaSi Cabmuliyo, romelic mxolod drois mogeb-
isken miiswrafoda. me mivaRwie ostaturi svlebiT brZolis veli Tavad
amerCia da moxerxebuli pozicia dameWira. safarSi Sesatyueblad mteri
movadune. SiSis grZnoba brZolis dawyebamde Cavunerge. SemTxvevis im-
CO
edad wuTiTac ar vyofilvar, Tu riski gamarjvebis did upiratesobas
ar mpirdeboda an darwmunebuli ar viyavi, rom damarcxebisas mTlad
mSralze ar davrCebodi. dabolos, saomari moqmedebani mxolod maSin
daviwye, roca zurgi gamagrebuli mqonda da yvela manamde monapovris
SenarCunebas SevZlebdi. vfiqrob, amaze metis gakeTeba arc SeiZleboda.
Tumca axla meufleba SiSi, hanibaliviT3 mec ar gamanazos kapuis gancx-
'T
roma-TavSeqcevebma. Semdeg movlenebi ase ganviTarda:
winaswar vicodi, am mniSvnelovan ambavs, rogorc yovelTvis, uTuod
cremlebi da sasowarkveTa mohyveboda. oRond es mis ukareba xasiaTs
mivawere. am patara gadaxrebs ar movusmine da mxolod SemTxveviTobad
CavTvale. amgvarad, Cveulebrivi nugeSiscemis gaTelil gzas davadeqi.
N
mwamda, rom vneba mxarSi amoudgeba grZnobas, rom sityvebze metad saqmiT
moigeb, Tumca arc sityvebs vzogavdi. magram saSinel mdgomareobaSi
aRmovCndi, saSineli ufro garegnuli gamoxatulebiT, vidre siZlieriT.
O
190
CemTvis bednierebis moniWebam?~ am sityvebze es momxiblavi qalbatoni
Cemken mobrunda. gaognebul saxes ciuri ieri ukve dabruneboda. `bedni-
ereba?~ _ gaimeora man. ra vupasuxe, albaT, mixvdebiT. `maS, marTla
bednieri xarT?~ ufro meti gznebiT davuwye amis mtkiceba. `maS, me gagx-
adeT bednieri?~ adre naTqvams qebadidebis da yvelanairi sinaziT savse
sityvebi mivamate. amasobaSi sxeuli moudunda, savarZlis zurgs moTenTi-
li miesvena da miTxra: ,,o, rogor mamSvidebs da manugeSebs amaze fiqri...~
albaT, Tavadac mogexsenebaT, rom swor gzaze videqi, mere misgan aRarc
gadamixvevia _ SesaZloa, es erTaderTi saimedo gza iyo. gadavwyvite
bedi xelaxla mecada, isev winaaRmdegoba gamiwia, magram kvlav Cemi
bednierebis faqti moviSvelie da misi sikeTec male vigrZeni. `marTali
PY
xarT, _ miTxra grZnobiT qalma, _ amieridan amqveynad mxolod Tqveni
bedniereba masuldgmulebs, amisTvis vicocxleb, am wuTidan mTlianad
Tqveni viqnebi, uars araferze getyviT, arc sinanulis sityvebs moismenT
Cemgan...~ is gulubryvilo Tu didebuli TavdaviwyebiT, mTeli arsebiT,
mTeli Tavisi mSvenierebiT damnebda, Cemi netareba gaiziara da kidev
CO
ufro sasiamovno gaxada. misi mklavebidan mxolod imitom gavTavisuf-
ldi, rom fexebSi Cavvardnodi da samaradiso siyvaruli Semefica. unda
gamogitydeT, rom marTlac imas vfiqrobdi, rasac vambobdi. erTi sityviT,
roca davSordiT, masze fiqri Tan gamyva da Tavs Zala davatane, rom
sxva rameze gadametana.
o, ratom ar xarT aq, rom Tqvengan aRTqmulma netarebam gaaTanabros
'T
Cem mier gancdili? magram cota xnis mocda xom arafers damakargvinebs?
vimedovneb, rom Tanxmobas metyviT im sitkboebis aRmZvrel pirobebze,
bolo werilSi rom SemogTavazeT? xom xedavT, Cemi mxriv ukve Sevasrule,
rac aRgiTqviT, Cemi saqmeebi male ise waiwevs win, TqvenTvisac damrCeba
saamiso dro. saswrafod moiSoreT eg Tqveni mZime wonis belroSi, Tavi
N
126-e werili
madam de turvels madam de rozmondisgan
ufro adrec gi pasuxebdiT, Cemo sayvarelo asulo, TqvenTan bolo
werilis weras rom ar gadaveRale da tkivils ase ar Semoetia. mTeli
191
es dReebi xels ver vxmarobdi, arada erTi suli mqonda madloba meTqva
im kargi ambebisTvis, Cems Zmiswulze rom mauwyeT, da amasTan, wrfeli
guliTac momeloca TqvenTvis. ara, ver vityvi, rom aq gangebis xeli ar
urevia, romelmac erT Tqvengans madliT gaunaTa goneba meoris gadasar-
Cenad. ufalma mxolod Tqveni gamocda indoma, saSvelad maSin gamogiw-
odaT xeli, roca Zala gamogecalaT. marTalia, cota ganicdiT, magram,
vfiqrob, misi madlieric unda iyoT. albaT, gerCivnaT, am ambis gadamwy-
veti jer Tavad yofiliyaviT da Semdeg valmoni. zogadsakacobrio Tvals-
azrisiT, am SemTxvevaSi Cveni sqesis uflebebi, albaT, ufro daculi
iqneboda. Cven xom sulac ar gvsurs Cvens uflebaTagan erTis daTmobac
ki. Tumca ra mniSvneloba aqvs am araarsebiT mosazrebebs im mTavar
PY
monapovarTan SedarebiT? gana CaZiruli xomaldidan gadarCenili
sayvedurebs mohyveba, xsnis gza me ratom ar amarCevineso?
Cemo Zvirfaso, merwmuneT, tanjva, romlisac ase geSinodaT, TavisTavad
Semsubuqdeba. Tumca, asec rom ar moxdes, mainc igrZnobT, rom sindisis
qenjnasa da sakuTari Tavisadmi zizRs isev es tanjva sjobs. adre azri
CO
ar hqonda ase mkacrad memsjela: siyvarulis winaSe Cven yvelani uZlu-
rni varT. keTilgoniereba gvexmareba, rom avicdinoT, magram ara davZ-
lioT. Tu-gaCnda, an TavisiT unda miicvalos, an srulma uimedobam Cak-
las. Tqveni ambavi ufro meores ganekuTvneba. Tavs uflebas mivcem Cemi
azri gamovTqva: daundobloba da gulqvaoba sneuls aSinebs. mas mxolod
nugeSi da wamlebi sWirdeba. magram morCenis gzaze damdgari aucileblad
'T
unda gaafrTxilo, raTa keTilgoniereba gamoiCinos da gaiTavisos is
darigebani, romelic samomavlod ueWvelad dasWirdeba.
radgan eqimad amirCieT, massaviT getyviT _ im mcire uqeifobas, kvlavac
rom uCiviT, SesaZloa, raRac wamlebi marTlac sWirdeba, magram mainc
ver Sevadareb im saSinel sens, risganac sul male ganikurnebiT. rogorc
N
192
yvarule dedasTan erTad gaixaroT, radgan, Tqvenda sabednierod, mo-
cemuli sityva SeasruleT, rom iseTs arafers CaidenT, rac TqvenTvis
da misTvis ukadrisi iqneba!
***sasaxlidan, 30 oqtomberi, 17**
127-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
29-Si gamogzavnil werilze rom ar gi pasuxeT, es mouclelobis gamo
ar iyo. gavbrazdi da imitom. imdenad yovelgvar azrs moklebuli meCvena,
misi daviwyeba varCie. magram, radgan isev moubrundiT, da iq gamoTqmul
mosazrebebs mainc daJinebiT icavT, dumils ki Tanxmobad miTvliT, _ ki
PY
batono, mogaxsenebT, rasac vfiqrob.
zogjer mqonia survili, me erTs Semecvala mTeli haramxana, magram
erT-erT mxevlad qcevaze ki arasodes davTanxmebulvar. axla roca es
ambavi kargad iciT, advilad mixvdebiT, Tu ra sulelurad unda mCvene-
boda Tqveni winadadeba. rogor? gavwiro sruliad moulodnelad mo-
CO
vlenili axali gataceba, mxolod imitom, rom TqvenTan viyo, Tanac ro-
gor? rigSi Camdgari sacodavad velodo, rodis inebebs Tqveni udideb-
ulesoba mowyalebis gaRebas, an rodis isurvebT moswydeT jer ganucdel
xibls, romelic mxolod warmtacma, RvTaebrivma madam de turvelma
moganiWaT. an iqneb uceb SegeSindeT, vaiTu momxiblav sesils Seeryes
Tqvenze is amaRlebuli warmodgena, ase rom gindaT SeinarCunoT? hoda,
'T
maSin gaiRebT wyalobas da moindomebT CemTan eZioT netareba, Tumca,
arc ise mZafri. es arafers gavalebT, magram Tqveni yuradRebis Zvirad-
Rirebuli, iSviaTi niSnebi, bolos da bolos, bedniers gamxdis?!
diax, Zalian did vinmed warmogidgeniaT Tavi. albaT, mec maklia Tav-
mdabloba, Tumca Cems Tavze dakvirvebisas raRac ver vamCnev, ase davmd-
N
varulis vneba gawira, visac Tavisi oci wlis asakis Sesabamisad vuyvar-
var, SeuZlia Tqvenze meti bedniereba da sixaruli momaniWos. gavbedav
da imasac davamateb, rom misi Semcvlelis moZebna Tu mominda, merwmuneT,
D
193
TqvenTvis rigiT mesame ar viyavi. rac mTavaria, sanam Cems Tanxmobas
irwmunebdiT, jer Cem `hos~ elodebodiT. SeurigdiT imas, rom Zveleburi
,,naxvamdis~ nacvlad, axla geubnebiT ,,mSvidobiT!~
vrCebi, musie vikont, kvlavac Tqveni erTguli...
***dan, 31 oqtomberi, 17**
128-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
mxolod guSin miviRe, madam, Tqveni werili. mas iqve unda movekali,
Cemi sicocxle rom me mekuTvnodes da ara sxvas. es sxva ki _ musie de
valmonia. xom xedavT, arafers gimalavT. albaT, ukve aRar CamTvliT
PY
Tqveni megobrobis Rirsad. magram tyuils isev Tqveni dakargva mirC-
evnia. mxolod erTs getyviT: musie de valmonma arCevanis winaSe damayena
_ an misi sikvdili an bedniereba. me ukanaskneli avirCie. arc Tavs
viqeb da arc vimtyuneb _ ubralod vambob, rac moxda.
axla advilad mixvdebiT, rogor imoqmeda Tqvenma werilma da mware
CO
simarTlem, magram ar ifiqroT, rames vnanobde an grZnobebi da saqcieli
Sevicvalo amis gamo. es ar niSnavs, rom xSirad ar ganvicdi mware wuTebs.
magram roca mgonia, sadacaa guli gamiskdeba, Tavs imiT vimSvideb, rom
valmoni bednieria da sxva danarCeni ukana planze gadadis.
Cemi sicocxle Tqvens Zmiswuls mivuZRveni, misi gulisTvis gavwire
Tavi. yvela fiqri misken miqris, yvela Cemi grZnoba Tu saqcieli misiT
'T
isazRvreba. sanam Cemi sicocxle mas sWirdeba, CemTvis mas fasi eqneba
da CavTvli, rom bedi Cemdami mowyalea. xolo Tu erT dRes gadaifiqra...
is Cemgan Civilsa da sayvedurs ver gaigonebs. es sabediswero wami ukve
warmovidgine da gadawyvetilebac miviRe. amitomac safrTxe, rom musie
de valmonma SeiZleba damRupos, nakleb madardebs. Tu es survili gauCn-
N
deba, maSasadame, aRar vuyvarvar. maSin CemTvis raRa fasi eqneba liton
sityvebs? mxolod isaa Cemi msajuli. raki misTvis vcocxlobdi, Cemi
xsovnac icocxlebs masSi. xolo Tu iZulebuli gaxdeba aRiaros, rom me
O
129-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
miTxariT mainc, Cemo mSveniero, ratom gaqvT werilSi gesliani da
gamqirdavi kilo? ra davaSave iseTi, ase rom ganrisxdiT? msayvedurobT,
ratom ggoniaT, yvelaferze Tanaxma var, roca Cemgan Tanxmoba ar migi-
194
RiaTo. me ki megona, rasac yvela kadnierebad miiCnevs, Cven Soris mxo-
lod ndobas adasturebda. rodis aqeT gaxda es ndoba megobrobisa da
siyvarulis mteri? me adamianis bunebriv swrafvas avyevi _ roca survili
ndomas erwymis da bednierebas eswrafvis. Tqven ki siamayis gamovlinebad
is miiCnieT, rac Cems mouTmenlobas miewereba. kargad vici, aseT ambebSi
kacma, rogorc wesi, mokrZalebuli eWvi unda gamoTqvas. arada, es xom
Tavaziani formalobaa. vifiqre, Cven Soris aseTi wvrilmani meSCanoba
zedmeti iyo. roca adamianTan didi xnis siaxlove gakavSirebs, pirferoba
raRa saWiroa? es xom sasiyvarulo kavSirs xSirad mosayirWebelsac
xdis. Cemi qceva imitomac momwons, rom gancdil bednierebas maxsenebs.
guli mwydeba, rom ver gamigeT.
PY
vfiqrob, mxolod am erTSi var damnaSave. nuTu marTla fiqrobT, rom
Tqvens Tavs sxva qals varCev, an ise nakleb gafasebT, rogorc ggoniaT.
Turme am mizniT sarkeSic dakvirvebiT CagixedavT da darwmunebulxarT,
rom arc ise cudad gqoniaT saqme. magram gana ufro swori ar iqneboda
iqve dageskvnaT, vin – vin da me amas ar vifiqrebdi? ver gamigia, saidan
CO
gagiCndaT es ucnauri azri. mizezi, albaT, mainc isaa, rom sxva qalebis
Seqeba gavbede. yovel SemTxvevaSi amas mafiqrebinebs Tqveni epiTetebi
_ warmtaci, RvTaebrivi, mimzidveli, rac madam de turvelsa da patara
volanJze vTqvi. nuTu ar iciT, rom es sityvebi, umetesad, daufiqreblad,
SemTxveviT ixmareba; rom es sulac ar gamoxatavs Sens urTierTobas
ama Tu im qalTan, rom mxolod Sens mdgomareobas aRwers im wuTSi,
'T
roca masze laparakob? xolo Tu erTiT an meoreTi gatacebisas TqvenTan
siaxlovis survili ar gamnelebia, Tu im orTan SedarebiT Tqven ganiW-
ebT upiratesobas (radgan maT Tu zurgi ar vaqcie, Zvel siaxloves ver
ganvaaxlebT) vfiqrob, CemTvis didad sasayveduro araferi gaqvT.
Tavis marTleba arc im idumali xiblis gamo gamiWirdeba, ase rom
N
195
TqviT, davimsaxure ki aseTi sastiki kilo? arada, ra advilia, CemTvis
jildos gaReba, rogorc ki amas moisurvebT! mxolod Tqveni erTi sityva
da erTi dRiT ki ara, erTi wamiTac ver damakavebs vinmes xibli Tu
siyvaruli, frena-freniT gamoveSurebi Tqvenken, Tqvens fexTiT, Tqvens
mklavebSi da uamravi xerxiT dagimtkicebT, rom Cemi gulis erTaderTi
dedofali mxolod Tqven xarT da mudam ase iqneba.
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, mouTmenlad veli Tqvens pasuxs.
parizi, 3 noemberi, 17**.
130-e werili
madam de turvels madam de rozmondisgan
PY
Cemo lamazo, viTom ra mizeziT ambobT uars Cems Svilobaze? imazec
gadamikariT, Cveni mimowera unda Sewydeso? imitom xom ar gaminawyendiT,
rom yovlad daujerebel viTarebas veraferi gavuge? xom ar eWvobT,
rom ganzrax gatkineT guli? ara, metismetad kargad gicnobT da ver
davijereb, rom ase ifiqreT. amitomac Tqveni ambavi ufro mtanjavs.
CO
o, Cemo norCo megobaro, samwuxarod unda giTxraT, rom Tqven Rirsi
xarT siyvarulis, vimedovneb, rom es grZnoba bednierebas moganiWebT.
romeli WeSmaritad nazi da mgrZnobiare qalisTvis ar moutania ubedu-
reba im grZnobas, romlisganac mxolod netarebas eloda? romel mama-
kacs daufasebia qali, romelic mas danebda?
Tumca, bevri mamakaci wesieri da Tavisi grZnobis erTgulia, magram
'T
maT Sorisac ki Zalian cotas Tu uZgers CvensaviT guli! arasodes ifiq-
roT, Cemo sayvarelo, rom maT CvensaviT siyvaruli SeuZliaT. marTalia,
es grZnoba iseve aTrobT, zogjer Cvenze metadac, magram maTTvis ucxoa
sayvareli arsebis mimarT dauRalavi swrafva, nazi gulisxmiereba, mud-
mivi zrunva. mamakacs sakuTari bednierebis gancda atkbobs, qals ki _
N
196
sqess da sakuTari simdablis SegrZnebisgan Tavdasaxsnelad aranair
xerxs ar Takiloben.
me megona, Cemo mSveniero, rom es Cemi mosazrebani uRrublo bedniere-
baze ganuxorcielebel ocnebaTa sapirispirod gamogadgebodaT. maTi
wyalobiT siyvaruli xom mudam abriyvebs Cvens warmosaxvas. am macdun-
ebel imeds ki maSin vebRauWebiT, roca naTlad vxedavT masze xelis
aRebis aucileblobas. xolo misi dakargva kidev ufro gvimZafrebs im
tanjva-wamebas, romelic mudam Tan axlavs Zlier vnebas.
minda, rom tanjva SegimsubuqoT. ukurnebeli seniT daavadebuls mxo-
lod reJimis Taobaze SemiZlia rame vurCio. nu daiviwyebT, sneulis
Sebraleba sulac ar niSnavs mis gakicxvas. Cven Tavad vin varT, erTmaneTi
PY
rom ganvsajoT? dae, gansja im erTaderTs mivandoT, romelsac adamia-
nTa guliswadilis amokiTxva da sisusteebis miteveba SeuZlia.
magram gaficebT, naCqarevad araferi gadawyvitoT. es ufro sasowarkv-
eTis niSania, vidre sulis siZlierisa. nu daiviwyebT, roca Tqveni cxov-
rebis mbrZaneblad vinmes gaixdiT (es Tqveni sityvebia), megobrebs mainc
CO
ver waarTmevT adreminiWebul uflebebs da uarsac verasodes aTqmevi-
nebT. mSvidobiT, Svilo Cemo, zogjer ifiqreT Tqvens mosiyvarule ded-
aze, vinc yovelTvis mzadaa sakuTari azrebi gagiziaroT.
***is sasaxlidan, 4 noemberi, 17**
131-e werili
'T
vikont de valmons markiza de merteisgan
vikont, amjerad ufro kmayofili var TqveniT. magram, modiT, megobru-
lad visaubroT. imedia, dagarwmunebT, rom Cveni SeTanxmeba, riskenac
ase iltviT, orivesTvis wmidawylis ugunureba iqneboda.
nuTu aqamde ver gaiazreT, rom ori sqesis SesaerTeblad da mWidrod
N
ers kargavs. erTi bednieria, rom uyvars, meore ki _ rom uyvarT. Tumca
es arc ise didi bednierebaa, samagierod, Ralatis siamovneba anazRaurebs
yvelafers. ise rom, wagebuli aravin rCeba da yvelaferi wonaswordeba.
magram Cven orSi, vikont, romeli ikisrebs Ralats? ori TaRliTis
ambavi xom gaxsovT, roca banqos TamaSisas erTmaneTi TaRliTobaSi
gamoiWires? `araferi gamogviva. orive naxevar-naxevars unda CamovideT~
_ Tqves da TamaSi miatoves. es magaliTi gamoviyenoT da nu davkargavT
dros, romelsac Cven cal-calke mSvenivrad vatarebT.
merwmuneT, am SemTxvevaSi iseve vzrunav Tqvens sikeTeze, rogorc Ce-
msaze. amis mizezi arc Cemi axirebaa da arc wyena. arc aRTqmul jildoze
vapireb uaris Tqmas. erT saRamos aucileblad nasiamovnebi davrCebiT
197
erTmaneTiT, rom is iseT sitkbos gangvacdevinebs, dasasruls gulic
dagvwydeba. ar unda daviviwyoT, rom bednierebas Tan sdevs sinanuli.
rogori tkbilic unda iyos Cveni iluziebi, Tavs nu movityuebT, rom
isini xangrZlivad gastans.
xom xedavT, sityvas arc me vRalatob, ar davlodebivar imas, Tqvensas
zustad rodis SeasrulebdiT. xom gaxsovT, RvTaebrivi ukarebas danebebis
Semdeg misi pirveli werili CemTvis unda gadmogegzavnaT. magram iqneb
is ise geZvirfasebaT, rom Cveni SeTanxmeba dagaviwydaT, an iqneb es
arc ise gainteresebT, rogorc cdilobT momaCvenoT; faqtia, rom me
araferi mimiRia. Tumca iqneb vcdebi, iqneb RvTis nazi mxevali Tavgamo-
debiT gwerT werilebs. aba, martoobaSi sxva ra unda akeTos? albaT,
PY
Wkua ar eyofa sxva gasarTobebis saZebnelad. erTi sityviT, rom movin-
domo, Tqvens sasayveduros bevrs gamovnaxav. amitomac, arafers vwer
Cemi bolo werilis gamaRizianebul kiloze.
axla ki, vikont, TqvenTan erTi saTxovari maqvs (es ufro Tqven gamo),
modiT, cota xniT, qalaqSi Cems Camosvlamde mainc gadavdoT CemTvisac
CO
aseve sanatreli wuTi. jer erTi, aq sakmaod Tavisuflad ver moviqceviT,
meorec _ CemTvis cota saSiSia, radgan eWvianobis odnav gazrdac ki
abezar belroSs kidev ufro momawebebs, isedac suli kbiliT uWiravs.
kacma lamis Tavi moiklas, ise cdilobs siyvarulSi vaJkacoba gamoiCi-
nos. misi alersiT Tavmobezrebuli iZulebuli var vieSmako. albaT,
Tavadac xvdebiT, Tqven gamo belroSs gavwirav, es ki xibls kidev ufro
'T
gaaZlierebs. xandaxan vnanob kidec, iZulebulni rom varT aseT xrikebs
mivmarToT. roca erTmaneTi gviyvarda _ radgan mgonia, es siyvaruli
iyo _ me bednieri viyavi... Tqven, vikont?
Tumca ra azri aqvs imaze fiqrs, rac arasodes dabrundeba... diax, rac
unda vTqvaT, es arasdros dabrundeba, radgan iseT msxverpls mog-
N
132-e werili
madam de rozmonds prezidentis meuRle madam de turvelisgan
saocrad SemZra Tqvenma sikeTem da mTeli guliT mivnebdebodi, amiT
misi wabilwvis rom ar meSinodes. netav, ra mizezia, rom Tqveni sikeTe
meZvirfaseba da Tan vgrZnob, rom amas ar vimsaxureb? uRrmesi madloba.
aRtacebuli var Tqveni SemwynareblobiT, romelic savsea TanagrZnobiT.
misi xiblis Zala imdenad Zlieria, rom siyvarulis xiblsac ki Seedreba.
nuTu SemiZlia axlac Rirsi viyo im megobrobis, Cemi bednierebisTvis
sakmarisi rom aRaraa? igives vityvi Tqvens rCevebzec: vacnobiereb maT
sibrZnes da mainc ver viTvaliswineb. an rogor ar mwamdes sruli bed-
nierebis, romelsac axla vgrZnob? Tu mamakacebi marTlac iseTebi arian,
198
rogorc Tqven brZanebT, maTgan gaqceva gvmarTebs, unda gvZuldnen. mag-
ram, rogor ara hgavs maT valmoni! Tuki TavaSvebuli vnebis siSmage
maTsaviT mosdgams, amas misi usazRvro sinaze sjabnis! ambobT, Tqvens
tanjvas mec viziarebo, maS, CemTan erTad ixareT Cemi bednierebiT! is
me siyvarulma marguna da mas TviT siyvarulis sagani aZlierebs... ne-
tav CemsaviT icnobdeT mas! me mas vaRmerTeb, veTayvanebi! da mainc, is
ufro mets imsaxurebs. ra Tqma unda, isic araerTxel Semcdara xolme,
rasac TviTonac ar malavs. magram masze metad vin aRiarebs WeSmarit
siyvaruls? is siyvaruls STamagonebs da Tavadac imaves ganicdis.
ar gegonoT im ganuxorcielebelma ocnebam amiyolia, Cvens warmosaxvas
rom mudam acdunebs xolme. Tu asea, maSin ratomaa is ufro nazi da
PY
gulisxmieri, roca ukve yvelafers miaRwia? unda gamovtyde, arc adre
Ralatobda goniereba da TavSekaveba, Tumca misi mtrebi sruliad sapiri-
spiros miqadagebdnen.
magram mas Semdeg, rac daubrkoleblad SeuZlia Tavis gulisTqmas
ahyves, TiTqos yvela Cems survils xvdeba. vin icis, iqneb gangebis nebaa,
CO
rom Cemi bedniereba misi bednierebisTvis iyo saWiro! magram Tu es
iluziaa, dae, manam movkvde, sanam es rwmena gamicruvdeba. Tumca ara,
unda vicocxlo, raTa is gavaRmerTo, Tavs Semovevlo. an ratom unda
gadamiyvaros? romeli qali mianiWebs Cemze met bednierebas? sakuTari
gamocdileba mkarnaxobs, roca sxvas aniWeb bednierebas, es yvelaze ga-
mZle, yvelaze namdvili kavSiria. diax, swored es gavsebs netarebiT,
'T
swored es akeTilSobilebs da aspetakebs siyvaruls, valmonisTana nazi
da keTilSobili sulis Rirsad gxdis.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso, pativcemulo, Semwynarebelo megobaro.
weras veRar gavagrZeleb. ukve misi mosvlis droa da sxva aRaraferze
minda vifiqro. mapatieT! vici, Cemi bedniereba gindaT, am wuTSi ki ise
N
133-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
aris ki iseTi msxverpli, Cemo mSveniero, rom ar gaviRo, Tuki
D
199
Tu aqamdec misi xibliT var monusxuli _ sazogadoeba xom es-esaa Ta-
vSeyras iwyebs. arc is dagaviwydeT, samTviani Sromis nayofiT mxolod
erTi kviraa vtkbebi. arada, ufro didxans davrCenilvar gacilebiT
uRirsi qalis gverdiT, nakleb Sromadac rom damjdomia, magram CemTvis
saTakilo daskvnebi maSin ar gamogitaniaT.
dabolos, gindaT Cemi aseTi sijiutis mizezi giTxraT? diax, getyviT.
es qali Tavisi bunebiT Zalian mfrTxali vinmea, Tavidan ara da ar
sjeroda Tavisi bednierebis, es ki bednierebis dasafrTxobad sakmarisia.
mxolod axla vxvdebi, Tu ra didi Zala mqonia mis msgavs qalebze. me ki
amis garkveva yovelTvis mindoda, xolo aseTi SemTxvevebi arc ise
advili sapovnia, rogorc gvgonia.
PY
bevri qalisTvis netareba mxolod netarebaa da sxva araferi. ra sax-
elic unda daarqvan, maTTvis Cven mxolod am netarebis mimwodebelni
da gadamcemni varT. isini mxolod maSin gvTvlian Rirseulad, roca
vaqtiurobT. vinc met ofls Rvris, metadac fasobs.
meore, Cvens droSi ufro mravalricxovan qalTa rigs, mxolod sayva-
CO
rlis saxeli da dideba ainteresebs. siamovnebT, rom is sxvas waarTves.
mere eSiniaT, vaiTu maTac waarTvan. Tumca, raRac wili aseT viTomda
bednierebaSi, Cvenc migviZRvis. oRond, amas sayvarlis pirovneba gansa-
zRvravs. bednierebas isini Cveni wyalobiT da ara Cvengan iReben.
me ki Cemi dakvirvebebisTvis veZebdi naz da mgrZnobiare qals, romelic
siyvaruls mTeli arsebiT miecemoda, romlis Cveul gzas amcdari
'T
grZnobac, mxolod gulis karnaxiT imoqmedebda. qali, romelic sayvar-
elSi mxolod satrfos dainaxavda. diax, me minaxavs qali (Tanac ara
mxolod pirvel dRes), netari gancdis Semdeg cremlebad rom daRvrila,
erT wamSi ki mis sulSi gaxmianebuli Cemi raRac sityvis gamo kvlav
vnebas danebebia. dabolos, msurda am yovelives Tan darTvoda Zval-
N
200
ase rom, Tu sawinaaRmdego araferi gaqvT, mzad var, pansionis mowafe
mis gaubedav mijnurs gadavuloco. mec Tanaxma var aseTi didi samsaxuri
gavuwio im sabralo biWs! Tumca mis samsaxurTan SedarebiT, es bevrs
arafers niSnavs. axla Zalian wuxs da SfoTavs, miiRebs Tu ara madam de
volanJi. rac SemiZlia vamSvideb da varwmuneb, pirveliveDdRidan Sevec-
debi gagabedniero-meTqi. jerjerobiT ki mimoweris saqmes vagvareb.
misi werilebi blomad damigrovda. nanatri dRis dadgomamde, albaT,
kidev erTi-ori miemateba. ara, mag ymawvils, mgoni, saqme gamolevia!
Tumca Tavi davaneboT am Rlapebs da isev Cvens saqmes mivxedoT. Tqve-
nma werilma unetaresi imedi Camisaxa da mxolod masze minda vifiqro!
ra Tqma unda, Tqvens gverdiT davrCebi, amaSi daeWvebac ki ar gepatieb-
PY
aT. gana mudam Tqveni erTguli ar viyavi? mere ra, rom siaxlovis Zafebi
dasustda. e.w. ganSoreba mxolod Cveni mcdari warmosaxvis Sedegia:
grZnobebi da interesebi xom igive darCa. mogzaurobidan dabrunebuli,
dabrZenebuli mogzauriviT mec vaRiareb, macdunebel imeds adevnebulma
bednierebas zurgi vaqcie. aq d’arkuris sityvebs gavimeoreb: rac met
CO
qveyanas naxav, miT metad giyvars Seni samSoblo!1
nuRar ebrZviT im grZnobas, kvlav Cemken rom gabrunebT. aqamde Cven
cal-calke vigemeT yvelanairi siamovneba, axla ki, modiT, erTad davt-
kbeT im bednieri SegrZnebiT, romelsac veraferi Seedreba!
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, Tanaxma var Tqvens dabrunebas
davelodo. oRond iCqareT da gaxsovdeT, Zalian menatrebiT.
'T
parizi, 8 dekemberi, 17**
134-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
patara bavSviviT iqceviT, vikont, visTvisac, warTmevis SiSiT, arc
N
201
bednierebas mianiWebdiT? ra cudi mexsiereba gqoniaT! magram mTavari
es araa. ubralod guli gonebam daimorCila da gaiZulaT uZluri sabu-
Tebi mogeZebnaT. magram me ase advilad ver momatyuebT. magaliTad, ar
gamomparvia, rogor frTxilobT, rom, Tqveni azriT, CemTvis arasasiam-
ovno Sedarebani ar ixmaroT. arc is gamomparvia, rom gaucnobierebl-
ad maTTvis mainc ar giRalatiaT. Tu madam de turveli axla arc momxib-
lavia da arc RvTaebrivi, samagierod gansacvifrebeli, nazi da mgrZno-
biare, mokled, iSviaTi qalia, misTanas verasodes SexvdebodiT. igive
iTqmis xiblzec, romlis daZlevac Turme SegiZliaT.
dae, ase iyos. magram Tu aqamde ar SegxvedriaT, albaT, arc momavalSi
SegxvdebaT. es imas niSnavs, rom mis dakargvas veraferi aginazRaurebT.
PY
es yovelive, vikont, an siyvarulis niSnebia, an aseTi niSnebis aRmoCena
saerTod SeuZlebelia.
merwmuneT, vikont, axla sibraze ar malaparakebs. Cems Tavs sityva
miveci is ar gavikaro, radgan vici, ra saxifaTo maxesac warmoadgens.
sjobs mxolod megobrebad davrCeT. madloba gadamixadeT, rom ase vaJ-
CO
kacurad vicav Tavs: diax, diax, vaJkacurad, radgan is SigadaSig sWirdeba
adamians, rom im gzas ar daadges, romelsac TviTonac uvargisad Tvlis.
amitom Tqvens kiTxvaze, iseT ra msxverpls momTxovdiT, me ar gameRoo
_ mxolod imitom gpasuxobT, rom ar gawyeninoT. sityva `momTxovdi~
ganzrax vixmare, radgan vici, axla metismetad momTxovnad CamTvliT.
Tumca, iqneb asec sjobdes. da Tqveni uari araTu mewyineba, madlieric
'T
dagrCebiT, ufro metic, Tqven winaSe Tavis mokatuneba arc mmarTebs.
uari, vin icis, CemTvis iqneb aucilebelic iyos, me mogTxovdiT: (ra
sastiki var, ara?!) eg iSviaTi da gansacvifrebeli qali, TqvenTvis yov-
lad Cveulebriv qalad iqces, rogorc sinamdvileSia. Tavi ratom unda
movityuoT! xibli, sxvaSi rom vpoulobT, CvenSivea, mSveniers mxolod
N
202
raRac kanonebs imizezeben, ufro swored, viRacebis avtoritetebs, rogorc
Tavad amboben. maTgan gansxvavebiT, es yovelive arc gonivrulad da
arc samarTlianad mimaCnia. lamis vinano, morigebaze rom ar davTanxmdi,
erTaderTi nugeSi isaa, rom prokurori marjve vinmea, advokati enawy-
liani, momCivani ki lamazi da mSvenieri. Tu am samma ramemac ver gaWra,
maSasadame, saqmis warmoebis wesia Sesacvleli. Tumca, maSin vinRa miagebs
pativs Zvel wesebsa da Cveulebebs?
aq mxolod es procesi mayovnebs. belroSis procesi damTavrda: saCiv-
arze uari Tqves, xarjebic dafarulia. ukve guli swydeba, dRevandel
mejlisze rom ver moxvdeba. xedav, raze wydeba usaqmur kacs guli?!
parizSi rom davbrundebiT, srul Tavisuflebas mivcem. es msxverpli
PY
unda gaviRo. nugeSad isRa mrCeba, rom amas sulgrZelobad CamiTvlis.
mSvidobiT, vikont. xSirad momwereT. iqneb Tqvenma TavSesaqcevma ambe-
bma amden sazrunavs droebiT mainc momwyvitos.
***is sasaxlidan, 11 noemberi, 17**
135-e werili
CO
madam de rozmonds madam de turvelisgan
gwerT, oRond ar vici, bolomde SevZleb Tu ara? arada, wina werili
bednierebis siWarbis gamo ver davamTavre! axla ki ise gamanadgura
ukiduresma sasowarkveTam, rom mxolod tanjva SemiZlia.
valmons... valmons aRar vuyvarvar da arc arasodes vyvarebivar. is
'T
matyuebs, mRalatobs da Seuracxmyofs. yvela amqveyniuri ubedureba da
damcireba me damatyda Tavs. es yvelaferi mis gamo, misi wyalobiT!
ar gegonoT, rom veWvianob, es TavSi rogor momividoda!
magram vai, rom eWvis sababs maZlevs. yvelaferi xom Cemi TvaliT
vnaxe _ neta ra unda Tqvas Tavis gasamarTleblad? Tumca, gana sulerTi
N
bal qmnilebasTan... Tumca ras vambob? ra ufleba maqvs mas zizRiT Sevxe-
do da davamciro. is Cemze nakleb damnaSavea, mas movaleobisTvis ar
uRalatia. Turme ra saSineleba yofila sindisis qenjniT gamZafrebuli
D
203
amis gamo nazad gamoxata sinanuli, yovel SemTxvevaSi, me ase momeCvena
da maSinve wavida.
marto rom davrCi, vifiqre, rakiRa xels araferi miSlis, sjobs
stumrad wavide-meTqi. Cavicvi da karetaSi Cavjeqi. saubedurod, meetlem
operis win maSin gamatara, roca iqidan xalxi ukve gamodioda. uceb,
Cemgan oTxiode nabijze valmonis kareta davinaxe. guli amiZgerda, oRond
SiSisgan ara. mxolod is mindoda, rom Cemi kareta rac SeiZleba male
wasuliyo win. magram mis karetas ukan daxeva mouxda da Cemsas gauswo-
rda. maSinve Tavi gamovyavi. warmoidgineT Cemi gaogneba, roca mis gve-
rdiT msubuqi yofaqceviT kargad cnobili arseba davinaxe! albaT, mixv-
debiT, rom maSinve ukan gadavixare. rac vnaxe, isic sakmarisi iyo Cemi
PY
gulis dasakodad. magram ar daijerebT da es arseba, visac, rogorc
Cans, ase usindisod uambo Cemi ambavi, karetis sarkmlidan jiqur miyureb-
da da xmamaRla gamomwvevad kiskisebda...
amiT ganadgurebuli megobars mainc vestumre. magram iq darCena veRar
SevZeli, yovel wams megona, sadacaa guli wamiva-meTqi... Tan cremlebs
ver vikavebdi.
CO
Sin mosvlisTanave musie de valmons maSinve werili gavugzavne. is
saxlSi ar aRmoCnda. vicodi, radac unda damjdomoda an am saSineli
tanjvisgan unda mexsna Tavi, an mTeli sicocxle gavwamebuliyavi. amitom
msaxuri am weriliT xelaxla gavagzavne da davabare, valmonis dabrun-
ebas dalodeboda. msaxuri SuaRamisas dabrunebula da uTqvams, batoni
'T
mTeli Rame Sin ar iqnebao. dilas gadavwyvite, valmonisTvis xelmeored
meTxova yvela Cemi werili daebrunebina da Cems saxlSi fexi aRar
daedga. saamisod gankargulebac gaveci, magram, etyoba, saWiro arc yof-
ila: ukve SuadRea, magram ar gamoCenila da arc baraTi gamougzavnia.
mets veRarafers davamateb, Cemo megobaro. ukve yvelaferi iciT, mec
N
136-e werili
vikont de valmons prezidentis meuRle madam de turvelisgan
D
guSindeli ambis Semdeg, albaT, mixvdebiT, batono Cemo, rom Cems sax-
lSi veRar mobrZandebiT. Tumca, mgoni, arc Tqven iswrafviT, amisken!
gwerT ara marto imitom, rom CemTan aRar mobrZandeT, msurs Cemi weri-
lebic damibrunoT, romelTa dawera arc mmarTebda. Tuki isini erT
dros TqvenTvis raRacas niSnavda, rogorc sabuTi imisa, Tu rogor da-
mabrmaveT, axla roca Tvalebi amexila, aRarafrad unda giRirdeT, ra-
dgan iq gamoxatuli grZnoba Tqvenve gaacamtvereT.
unda vaRiaro, didi Secdoma davuSvi, roca gendeT. Tqvendami ndobam
xom Cemamdec uamravi qali Seiwira. amaSi mxolod me var damnaSave. da
mainc, vfiqrob, rom Tqvengan gamasxaravebasa da Sercxvenas ar vimsaxu-
rebdi. megona, raki yvelaferi SemogwireT, raki Tqveni gulisTvis davk-
204
arge rogorc sxvebis, ise sakuTari Tavisadmi pativiscema, aRar ganmsj-
idiT sazogadoebaze ufro mkacrad, romelic mainc didad asxvavebs qals,
romelic sakuTarma sisustem imsxverpla, im qalisgan, garyvnilebis gzas
rom daadga sabolood. aq mxolod Tqvens im danaSaulebebze vlapar-
akob, yvela yovelTvis rom gmobs. aRarafers vambob siyvarulis winaSe
danaSaulze, Tqven mainc ver gamigebT. mSvidobiT, batono Cemo.
parizi, 15 noemberi, 17**
137-e werili
prezidentis meuRle madam de turvels vikont de valmonisgan
es wuTia momitanes Tqveni werili, romelmac ise SemZra, Zalac ar
PY
Semwevs gi pasuxoT. Turme ra saSineli warmodgena gqoniaT Cemze! mar-
Talia, cxovrebaSi bevri iseTi danaSauli Camidenia, Cems Tavs verasodes
vapatieb, Tundac Tqvenma mowyale gulma apatios, magram rogori ucxoa
CemTvis is, rasac axla msayvedurobT. rogor, nuTu me gamcirebT, Seur-
acxgyofT, visi Tqvendami pativiscemac siyvarulze aranakleb Zlieria,
CO
vinc siamayiT mxolod maSin aRivso, roca is Tqven Rirsad CaTvaleT?
Tqven SegacdinaT garegnulma viTarebebma, vici, maT SeiZleba Cem
winaaRmdeg emoqmedaT, magram nuTu gulma ar gikarnaxaT am Secdomas
SebrZolebodiT? nuTu ar dafiqrdiT, rom Cemze Civilis sababi SeiZleba
ar gqondeT? Tqven ki daijereT! maSasadame, araTu ase usindisod da
ugulod SemracxeT, isic ki ifiqreT, rom Cemdami gamoCenili sikeTis
'T
msxverpli xarT! o, Tu Tavs ase damcirebulad grZnobT siyvarulis
wyalobiT, Tqvens TvalSi Zalian davmdablebulvar!
daTrgunuli da gawamebuli amaod vkargav dros, romelic Tqveni mexs-
ierebidan mis aRmofxvras unda moxmareboda. gamogitydebiT, kidev erTi
mizezi maCerebda. saWiroa ki im SemTxvevaze saubari, romelic minda
N
205
kidec am qalbatonisTvis meTqva, ar dagnaxebodaT. magram siyvaruliT
nakarnaxevma am sifrTxilem siyvarulisve winaaRmdeg imoqmeda. aseT
qalebs xom mudam miaCniaT, maTi ukanono Zala maSinaa mtkice, Tu borotad
gamoiyeneb. emilimac xelidan ar gauSva es brwyinvale SemTxveva. rac
ufro vSiSobdi, miT metad cdilobda Cems karetaSi dagenaxaT. albaT,
giJiviT imitom kiskisebda (amis gaxsenebaze axlac ki vwiTldebi, Tundac
wuTiTac amis mizezad me rom CageTvaleT), rom saSinlad vitanjebodi
isev da isev Tqvendami siyvarulisa da mowiwebis gamo.
Cemi azriT, me ufro ubeduri var, vidre damnaSave; xolo yvelasgan
da yovelTvis dagmobil saqcielTa gamo, sayveduri me ar mekuTvnis.
Tumca amaod dumxarT siyvarulis winaaRmdeg mimarTul saqcielze. me
PY
ki ar gavCumdebi. amas metismetad sagulisxmo mosazrebebi maiZulebs.
Cemi mxriv, am gaugonari saqcieliT imdenad var Secbunebuli da Sercxve-
nili, rom maTi mogoneba kidev ufro mtanjavs. sakuTari danaSaulis
SegrZneba imdenad mawuxebs, rom mzad var axlave davisajo, an iqamde
davicado, sanam Cemi usazRvro sinaze da siyvaruli Tqvens patiebas ar
CO
daimsaxurebs. an rogor davdumde, roca darCenil saTqmels swored
TqvenTvis aqvs mniSvneloba, swored Tqvens grZnobebs Seexeba?
ar ifiqroT, TiTqos Tavis gamarTlebasa da danaSaulis dafarvas vcdi-
lob, ara, Cems danaSauls TviTonve vaRiareb! magram verasdros Sev-
eguebi, rom es CemTvis damamcirebeli Secdoma siyvarulis winaaRmdeg
Cadenil danaSaulad moinaTlos. ra saerTo aqvT wamier, mere ki sir-
'T
cxviliTa da sinanuliT savse vnebasa da wminda siyvaruls, mxolod
sinaziT savse sulSi rom ibadeba, mxolod pativiscema rom umagrebs
zurgs da sruli bednierebis miniWeba SeuZlia? gTxovT, ase nu daamcirebT
siyvaruls, rac mTavaria, nu daimcirebT Tavs, nu daukavSirebT maT
erTmaneTs. dae, es saqme mxolod znedacemul, sulmdabal qalebs
N
206
138-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
da mainc, gimtkicebT: Seyvarebuli ar var! gana Cemi bralia, Tu iZule-
buli var, aseTad movaCveno Tavi? dabrundiT da Tavad darwmundebiT
Cems gulwrfelobaSi. es guSin ukve davamtkice.
guSin mgrZnobiare ukarebasTan gaxldiT. sxva saqme mainc ar mqonda.
pawia volanJi, Tavisi mdgomareobis miuxedavad, mTeli RamiT madam de
v***sTan balze unda wasuliyo, Tumca sezoni ar dawyebula. usaqmod
myofma ufro metxans darCena movindome da saamisod mSvenier ukarebas
msxverpli movTxove. Tumca Tanxmobis siamovneba im fiqrma Camimwara,
rom jiutad gjeraT Cemi gamijnureba, yovel SemTxvevaSi sul amas may-
PY
vedriT. hoda, erTaderTi survili mqonda _ rogorc Cemi, ise Tqveni
darwmuneba, rom cils amaod mwamebT. amitomac gabeduli gadawyveti-
leba miviRe. ubralo raRac movimizeze da Cemi qalbatoni Zalian gul-
dawyvetili mivatove. Tavad ki emilisTan Sesaxvedrad arxeinad gavema-
rTe operisken. SemiZlia dagimowmoT, rom am dilamde, sanam davSorde-
CO
bodiT, Cveni siamovnebani aranair sinanuls ar aumRvrevia.
Tumca SeSfoTebisTvis sakmarisi mizezi mqonda, me mainc arxeinad viy-
avi. aqve getyviT, me da emilis oTxi saxlic ar gagvevlo, rom wminda
ukarebas kareta gagvisworda. gza gadaitvirTa da is Cven gverdiT Svidi-
rva wuTi idga. erTmaneTs garkveviT vxedavdiT. amas verc erTi ver
avicdendiT. es kidev araferi, uceb momafiqrda emilisTvis meTqva, es
is qalbatonia, visac SenTvis kargad cnobili werili mivwere-meTqi.1
'T
cxadia, es ambavi axsovda da manam ar moisvena, sanam guli ar ijera,
misi TqmiT, am ,,zezeula keTilzneobis~ WvretiT da, bunebiT mxiaruli,
ise usircxvilod kiskisebda, kacs marTla moTminebidan gamoiyvanda.
Tumca arc esaa yvelaferi. iqneb ar gjeraT, rom eWvianma lamazmanma
N
207
msgavsi danaSaulis dros patiebis mxolod erTi gzaa, rac piradad das-
wrebas moiTxovs. mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro, am didad mniS-
vnelovan saqmeze gavrbivar.
parizi, 15 noemberi, 17**
139-e werili
madam de rozmonds madam de turvelisgan
rogor vayvedri Cems Tavs, Cemo gulisxmiero megobaro, ase rom vi-
Cqare da dawvrilebiT mogwereT Cemi wuTieri sawuxari! vin icis, rogor
dardobT Cem gamo. me ki ukve bednieri var. diax, yvelaferi daviviwye da
mivuteve. metic _ yvelaferi Zveleburadaa. dardi da SfoTva simSvidem
PY
da sixarulma Secvala. ar vici, rogor gamovxato sixaruli! valmoni
damnaSave araa. an rogor SeiZleba masaviT giyvardes da damnaSave iyo.
is Cem winaSe damnaSave araa. mxolod erT rameSi Seviwyale. Tumca, gana
bevrjer Tavad ar viyavi usamarTlo, risi gamosyidvac mmarTebs?
dawvrilebiT aRar movyvebi mis gamamarTlebel faqtebsa da mizezebze.
CO
iqneb gonebas maincdamainc arc daejerebina maTTvis: mxolod guls unda
ase. magram Tu amas mainc Cems sisustes miawerT, Tqvenive sityvebs mov-
iSvelieb. aki Tavad TqviT, mamakacTa orguloba mudam Ralati rodiao.
vici, ramdenad Seuracxyofs Tundac sazogadoebrivi azris mier dakano-
nebuli es orguloba WeSmarit grZnobas, magram gana Cems guls Civilis
ufleba aqvs, roca valmoni ase wuxs da itanjeba? me Tu daviviwye misi
'T
codva, ar gegonoT is patiobdes sakuTar Tavs an mis gamarTlebas cdilob-
des. man es msubuqi codva moWarbebuli siyvarulis aRiarebiT gamoisyida!
iqneb axla metismetad bednieri var, an iqneb ufro metad vafaseb
bednierebas mas Semdeg, rac megona, davkarge. magram Tu odesme amaze
didi tanjvis gadatanas SevZleb, ara mgonia vTqva, es bedniereba Zalian
N
Zvirad damijda-meTqi.
gTxovT, galanZReT Tqveni ugunuri asuli, Tavisi-sulmokleobiT rom
SegawuxaT da cili daswama kacs, romelsac yovelTvis unda aRmerTebdes.
O
140-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
pasuxs ratom ar mwerT, Cemo mSveniero megobaro? vfiqrob, Cemi bolo
werili amas imsaxurebda. daaxloebiT sami dRis win unda mimeRo, me ki
dRemde velodebi! iciT, rbilad rom vTqvaT, vbrazob Tqvenze da Cems
mniSvnelovan ambebze aRar mogiyvebiT. krintsac ar davZrav Cven Serig-
ebaze, sayvedurisa da undoblobis nacvlad alersiT rom mavseben, rogor
mebodiSebian Cems siwmindeSi daeWvebisTvis. saerTod aRar mogwerdiT,
yovlad gauTvaliswinebeli ambavi rom ar momxdariyo _ es Tqveni
208
meurveobis qveS myofs exeba. is ki, albaT, saWirod ar CaTvlis es ambavi
giTxraT, pirvel xanebSi mainc, amitom amas Cems Tavze viReb.
ar vici, mixvdiT Tu ara, garkveuli mizezebis gamo ramdenime dRea
madam de turvelTan aRar mivsulvar. raki aseTi mizezi pawia volanJs
ar moucia, mas ufro xSirad vakiTxavdi. kariskacis Tavazianobis wyal-
obiT Sesvla ar gamWirvebia. amgvarad, me da Tqveni gogona mSvidad da
dinjad vatarebdiT dros. miCveva adamians Turme uyuradRebos xdis.
pirvel xanebSi sul vSiSobdiT da vfrTxilobdiT, Caketili karis miRmac
ki. magram guSindelma gaufrTxileblobam me mxolod SiSi maWama, pawias
ki ufro Zvirad daujda.
roca damcxrali vnebis Semdeg moTenTilebi visvenebdiT, Cveni oTaxis
PY
kari moulodnelad gaiRo. sakuTari Tavisa da Tqveni mzrunvelobis
qveS myofis dasacavad maSinve daSnas vtace xeli da karisken gavqandi,
veravin davinaxe, Tumca kari namdvilad Ria damxvda. sinaTle Camqrali
ar gvqonda da amitom dasazverad wavedi, Tumca veravin aRmovaCine.
maSin momagonda, rom sifrTxile ar gamogviCenia _ kari an odnav miv-
CO
xureT, an cudad davketeT da TavisiT gaiRo.
Cemi damfrTxali megobris dasamSvideblad movbrundi, magram sawolSi
aRar damxvda. sawolsa da kedels Sua gulwasuli egdo. ar vici, SemTx-
veviT Cavarda, Tu iq damalvas apirebda. albaT, warmoidgenT, rogor
davibneodi! magram sawolSi mainc Cavawvine da movasuliere. Tumca,
gadavardnisas daSavda da Sedegmac ar daayovna.
'T
welis tkivilma, muclis Wvalebma da sxva saeWvo niSnebma CemTvis
cxadi gaxada, rac mis Tavs xdeboda, magram amis Tqmamde mizezic xom
unda meTqva misTvis, razec warmodgena ar hqonda. ar meguleba meore
aseTi ubiwo gagebis gogo da amave dros iseTi, rom am ubiwoebis dasakar-
gavad amdeni Sroma gaewia! es arseba fiqriT Tavs saerTod ar iwuxebs!
N
209
141-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
RmerTo Cemo, vikont, rogor momabezreT Tavi Tqveni sayvedurebiT!
netav, raSi genaRvlebaT Cemi dumili? xom ar ggoniaT, saTqmeli araferi
maqvs da imitom vdumvar? netav ase iyos! ubralod meZneleba amaze wera!
simarTle TqviT, sakuTar Tavs ityuebT Tu Cemi motyueba gindaT? Tqveni
naTqvami imdenad ewinaaRmdegeba erTmaneTs, ar vici, romeli davijero
an risi gageba gindaT Cemgan, roca Tavadac ar vici, ra vifiqro?
gatyobT, did damsaxurebad miiCnevT Tqvensa da prezidentis cols
Soris gamarTul bolo scenas, magram amtkicebs ki is Tqvens simarTles?
ara mgonia, TqvenTvis meTqva, imdenad giyvarT eg qali, rom aramc da
PY
aramc ar uRalatebT da TqvenTvis marjve SemTxvevas xelidan gauSvebT-
meTqi. eWvic ar mepareba, rom TqvenTvis sul erTia, visTan moiklavT
im qalis mier aRZrul survils; arc mikvirs, Tu sulieri gaxrwnilebis
wyalobiT, romelsac veravin wagarTmevT, erTxel sruliad moufiqreb-
lad CaidineT is, rac asjer mainc ise, sxvaTa Soris, CagideniaT. vin ar
CO
icis, rom saerTodac asea miRebuli sazogadoebaSi da am wess misdevs
yvela _ aramzadidan dawyebuli rCeuliT damTavrebuli? xolo vinc ar
misdevs, meocnebed naTlaven. ramdenadac maxsovs, am naklis gamo, Tqve-
nTvis arasodes misayveduria!
Zveleburad axlac vfiqrob, rom prezidentis coli namdvilad giyvarT,
iqneb arc ise nazad da wmindad, magram giyvarT ise, rogorc SegiZliaT,
'T
amitomac miawerT im Tvisebebs, romlebic sinamdvileSi ar gaaCnia da
maTi meSveobiT danarCeni qalebisgan ganasxvavebT. me Tu mkiTxavT, swo-
red ase uyvars sulTans Tavisi rCeuli meuRle, Tumca es xels ar uSlis,
rom SigadaSig haramxanis sxva mxevali airCios. diax, es swori Sedare-
baa, radgan aRmosavleTis sulTaniviT an tirani xarT, an qalis mona,
N
210
icavda Tavs braldebisgan, miT ufro sasacilo xdeboda. ase briyvulad
cxovrobda da Tan gaiZaxoda: ra vqna, ra Cemi braliao. am kacs erTi
megobari qali hyavda, romelic kinaRam acduna misi erTxel da samuda-
mod mxilebis survilma, raTa qveynis sasacilod gaexada. Tumca didsulo-
vnebam sZlia da veragul ganzraxvaze xeli aiRo. hoda, iqneb mis sneulebas
rame vargoo, yovelgvari axsna-ganmartebis gareSe werili gaugzavna:
`yvelaferi gbezrdeba, Cemo angelozo, ase daukanonebia bunebas: ra
vqna, ra Cemi bralia. da Tu mombezrda is, ramac mTeli oTxi weli gada-
miyola, ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu CemSi imdenive siyvaruli iyo, ramdenic SenSi sikeTe (rac cota
namdvilad araa), nu gagikvirdeba: pirveli, rom maSin dasrulda, roca
PY
meore daiSrita. ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu es ramdenime xani gRalatobdi, unda gamovtyde, rom amas Seni uwya-
lo sinaze maiZulebda. ra vqna, ra Cemi bralia.
Tu is qali, vinc sigiJemde miyvars, Sens daTmobas maiZulebs, ra vqna,
ra Cemi bralia. vici, es Cinebuli sababia imisTvis, rom ficis gatexva
CO
damwamo, magram Tu bunebam mamakaci gulwrfelobiT daajildova, qali
ki _ sijiutiT, ra vqna, ra Cemi bralia.
damijereT, sxva sayvareli gaiCineT. es araTu kargi, SesaniSnavi rCevaa,
magram Tu ar mogwonT, ra vqna, ra Cemi bralia.
mSvidobiT, Cemo angelozo, sixaruliT dageufle da sinanulis gareSe
gtoveb. Tumca, iqneb kvlavac dagibrunde. aseTia cxovreba _ ra vqna, ra
'T
Cemi bralia.~
vikont, axla dro ar maqvs, rom giamboT, ra gavlena iqonia da ra
Sedegi gamoiRo am mcdelobam. magram sxva dros aucileblad mogiyvebiT.
am droisTvis mzad meqneba Cemi ultimatumic Cveni SeTanxmebis ganaxlebis
Taobaze. manamde ki: mSvidobiT...
N
142-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
ar vici, RmerTmani, Cemo mSveniero megobaro, verc Tqveni werili,
verc iq moyolili ambavi da TandarTuli epistolaruli nimuSi an
kargad ver wavikiTxe an ver gavige, Tumca ukanaskneli iseTi origina-
luri da STambeWdavi meCvena, zustad gadavwere da prezidentis RvTaeb-
riv meuRles gavugzavne. wuTic ar damikargavs _ es nazi werili saRamosve
vaaxle. jer erTi, Sevpirdi, rom guSin mivwerdi, meorec _ vifiqre,
albaT, mTeli Rame ar eyofa am mniSvnelovani ambis gasacnobiereblad.
dRes diliT vapirebdi TqvenTvis Cemi satrfos pasuxi gamomegzavna.
magram SuadRe moaxlovda, pasuxi ki ar Cans. xuTamde davucdi da, Tu
211
araferi Sematyobines, Tavad mivakiTxav. pirveli nabijis gadadgma Wirs,
miT umetes, Tu yuradRebis gamoCena gmarTebs.
albaT, Tavadac xvdebiT, im Tqveni nacnobis ambis dasasrulis gagebas
rogor vCqarob. mas xom raRac saSineleba daswames, aqaoda, Tu dasWirda,
qals ver gaswiravso. is gamoswordeba? miutevebs ki mas misi sulgrZeli
megobari qali?
aranakleb minda Tqveni erTob di plomatiur enaze Sedgenili ultimatu-
mis miRebac! yvelaze metad ki is mainteresebs, Cems ukanasknel qmedebaSi
Tu kidev gamoCxrekT siyvarulis niSnebs. Tumca, vfiqrob, rom namdvilad
gamoCxrekT, Tanac didi raodenobiT! oRond sakiTxavia, visadmi? ar
vtrabaxob da yvela Cemi imedis wyaro Tqveni sikeTea...
PY
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. am werils or saaTamde ar dav-
beWdav, minda nanatri pasuxi mivamato.
dRis ori saaTia. mis pasuxs veRar davelodebi _ werils veRarafers
mivamateb, dro ar maqvs. axlac uars metyviT siyvarulis naz amborze?
parizi, 27 noemberi, 17**
143-e werili
CO
madam de rozmonds madam de turvelisgan
Camoifxriwa farda, razec Cemi cru bednierebis suraTi exata. sabedi-
swero simarTlem Tvalebi amixila. win mxolod sikvdili melis,
romelic sul male momakiTxavs da romlis gzac sircxvilsa da sinanuls
'T
Soris gadis. gavyvebi am gzas... da Tu sicocxles momiswrafebs, tanjvac
ki lxenad gadameqceva. gigzavniT guSin miRebul werils, mas ganmarteba
ar sWirdeba, Tavad metyvelebs. axla Civilis dro aRaraa, tanjvis dro
dadga. axla sibraluli ki ara, Zala mWirdeba.
ukanasknelad gemSvidobebiT _ gemSvidobebiT mxolod Tqven. mxolod
N
144-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
Cemo mSveniero megobaro, guSin, dRis sam saaTze, roca cnobebis
molodinSi moTminebis Zafi gamiwyda, mitovebul lamazmans Tavad veax-
le. miTxres, Sin ar brZandebao. vifiqre, albaT, Cemi miReba ar surs-
meTqi. Tumca es ambavi arc gamkvirvebia da arc mwyenia. wamovedi im
212
imediT, rom misnair aRzrdil qals Cemi misvla raRac pasuxis gamogzavnas
mainc aiZulebs-meTqi. am pasuxs ise velodi, cxra saaTisTvis ganzrax
Seviare Sin, magram pasuxi ar damxvda. am moulodneli dumiliT gakvi-
rvebulma Cems egers davavale gaego, es mgrZnobiare arseba xom ar
mokvda an xom ar kvdeboda? erTi sityviT, roca bolos da bolos, Sin
davbrundi, ambavi damaxvedra, madam de turveli dilis TerTmet saaTze
moaxlis TanxlebiT ***is monasterSi wasula, kareta ki saRamos Svid
saaTze dabrunda, qalbatons daubarebia: Sin aRar melodono. ra Tqma
unda, es yovlad wesieri saqcielia. mis mdgomareobaSi monasteri yovel-
gvar TavSesafarze ukeTesia, xolo Tu gajiqda da am sanaqebo saqcielze
xeli ar aiRo, yoveli sikeTe, rac man gamikeTa, gaxmaurdeba.
PY
adrec giTxariT, rom maRali sazogadoebis scenaze mxolod da mxolod
axali SaravandediT mosili warvsdgebi-meTqi. aba, axla gamoidon Tavi
mkacrma kritikosebma, romlebic mabralebdnen, ocnebebs ahyva da ubeduri
siyvarulis wera gaxdao. axla daikvexnon, amaze ufro swrafsa da brwyi-
nvale ganSorebas Tu SeZleben. metic, SeuZliaT manugeSeblad mogvevl-
CO
inon, maTTvis gza gakvalulia. amgvarad, Tu erTi nabijis gadadgmas
mainc gabedaven im gzaze, romelic me bolomde gaviare, Tu mcired warm-
atebas erTi maTgani mainc miaRwevs, pirvelobis gvirgvini misTvis dam-
iTmia. magram sakuTari gamocdilebiT ician, Tu saqmes xeli movkide,
Cemgan darCenil STabeWdilebas veravin waSlis. Tu am qalis gverdiT
bednieri metoqe gamoCnda, Cems adrindel miRwevebs arafrad CavTvli.
'T
misma gadawyvetilebam Cems pativmoyvareobas didad aama. da mainc
mwyins, rom Cemgan ase Sors wasvlis Zala eyo, e.i. Cven Soris barieri
manac aRmarTa! maSasadame, kvlav daaxloeba rom momindes, SesaZloa
Tavad ar indomos? Tumca ras vambob? rom SesaZloa amis survili aRarc
gauCndes? Cveni siaxlove yvelaze did netarebad aRar CaTvalos? gana
N
gameRo msxverpli, romelic, albaT, Zalze geamaT. axla ki, Cemo megobaro,
isRa damrCenia, Tqvengan jildo miviRo. erTaderTi, rac minda, isaa,
rom male dabrundeT. diax, daubrundeT Tqvens sayvarels, gasarTo-
bebs, megobrebsa da momaval Tavgadasavlebs.
pawia volanJis ambavi Cinebulad warimarTa. roca guSin mousvenrobam
ise Semi pyro (adgilze veRar vCerdebodi), sxvadasxva darbazobaTa
Semdeg madam de volanJTan Sevirbine. Tqveni mzrunvelobis qveS myofi
pawia sastumro oTaxSi damxvda. marTalia, avadmyofiviT ecva, magram
gamokeTebuli da amis wyalobiT kidev ufro norCi da mimzidveli Canda.
msgavs SemTxvevaSi sxva qali, albaT, mTeli Tve Sezlongze igoravebda.
ase rom, gaumarjos norC asulebs!
213
isic unda giTxraT, rom gogonas avadmyofobam kinaRam Wkuaze SeSala
Cveni danseni _ jer dardisa da mere sixarulisgan! misi sesili Turme
avad yofila! Tavadac mogexsenebaT, aseTma mwuxarebam kacs SeiZleba
Tavgza aubnios. ambis gasagebad dReSi samjer msaxurs agzavnida; TviT-
onac yoveldRe naxulobda. bolos dedikos gauSanSala werili da neba
sTxova, misTvis esoden Zvirfasi arsebis gamokeTeba mieloca, risi nebac
madam volanJma darTo. ase rom, ymawvili iq Zveleburad wamoWimuli
damixvda, oRond ise laRad ara, jer ver bedavs.
radgan maTi saxlidan erTad wamovediT da es yvelaferi gzaSi Tavad
miambo. verc warmoidgenT, rogor imoqmeda masze am stumrobam. ena ver
aRwers mis sixaruls, survilebsa da aRtacebas. mogexsenebaT, rogor
PY
miyvars Zlieri gancdebi, amitom sulmTlad Tavbru davaxvie, roca masTan
ufro axlos Sexvedrebs Sevpirdi.
isedac gadawyvetili maqvs, rogorc ki cdas davasruleb, marTla gada-
vuloco gogona, radgan Cemi Tavi mTlianad Tqven minda mogiZRvnaT.
da kidev _ Rirda ki Cems mowafed ameyvana Tqveni mzrunvelobis qveS
CO
myofi, Tu mxolod qmris motyuebas dasjerdeboda? yvelaze didi miRweva
_ es sayvarlis motyuebaa, Tanac Seni pirveli sayvarlis!
mSvidobiT, Cemo mSveniero megobaro. rac SeiZleba male dabrundiT,
datkbiT im ZaliT, rac Cemze gaqvT, im erTgulebiT, me rom gamovxatav,
da momageT jildo, romelic mekuTvnis.
parizi, 28 noemberi, 17**
'T
145-e werili
vikont de valmons markiza de merteisgan
ara, marTla miatoveT prezidentis meuRle? marTla gaugzavneT Cemi
epistole? marTlac saocrad momxiblavi vinme brZandebiT, yovelgvar
N
214
da SeparviT _ ufleba mogceT kvlavac prezidentis meuRles dauaxlov-
deT. Cinebulia! ganSorebis damsaxurebac CageTvlebodaT da dauflebis
mTeli netarebac ar mogakldebodaT. raki am moCvenebiT msxverpls
TqvenTvis fasi ar eqneboda, mzad xarT es msxverpli meored gaiRoT,
rogorc ki amas me mogTxovT! bravo! diax, RvTaebrivi ukareba Tavs
kvlavac Tqveni gulis erTaderT mflobelad igrZnobs, me ki saamayod
bednieri metoqeoba damrCeboda. orive motyuebuli vrCebiT, samagierod,
Tqven xarT kmayofili! sxvebis ambavi ki raSi ganaRvlebT?
samwuxaroa, gegmebis Sedgenis niWi ki gaqvT, magram maT uniWod axor-
cielebT. erTma daufiqrebelma qmedebam gadaulaxav barierad giqciaT
is, rac yvelaze metad gewadaT.
PY
rogor?! urTierTobis ganaxleba gindodaT da Cemi epostole gaugz-
avneT! albaT, mec friad ugergilo vinmed CamTvaleT! iciT, vikont, roca
erTi qali meoris ganadgurebas moindomebs, iSviaTad, rom gawbildes.
am qals gulSi laxvari gavuyare, ufro sworad, Tqveni xeliT gavuyare;
ar damviwyebia, rom is Cemi metoqe iyo da wuTiT mainc me mamjobineT,
CO
masze mdablad CamTvaleT. xolo Tu mizans ver mivaRwie, mzad var vaRi-
aro Cemi danaSauli. ase rom, uars ar vambob yvelanairad SeecadoT
mis dabrunebas, mogiwodebT kidec amisken da gpirdebiT ar gagijavrde-
biT, Tu bedma gagimarTlaT. amitomac ise mSvidad var, rom amaze fiqri
aRarc minda, sjobs isev sxva rameze vilaparakoT.
magaliTad, rogor grZnobs Tavs patara volanJi. mand dabrunebisas
'T
xom damaxvedrebT masze zust cnobebs? yvelaferi minda vicode. mere ki
nebas mogcemT Tavad gadawyvitoT, gogona mis mijnurs gadaulocoT Tu
xelaxla scadoT valmonebis axali Stos mamamTavari gaxdeT JerkurTa
gvariT. imdenad marTobs amaze fiqri, rom, marTalia, arCevnis nebas
gaZlevT, mainc gTxovT, sabolood nurafers gadawyvetT, sanam erTad
N
146-e werili
Sevalie dansenis markiza de merteisgan
rogorc iqna parizSi Camoval da saRamosTvis mand viqnebi. adgilis
Secvla saxlSi yovelTvis areulobas iwvevs, amitom aravis miviReb.
magram Tu saswrafo saqme gaqvT, am wess TqvenTvis davarRvev: gTxovT,
Cemi Camosvla aravis gaagebinoT, valmonmac ki ar unda icodes.
am cota xnis win CemTvis rom eTqvaT, ase saocrad mogendobodiT,
gamecineboda. magram, Tqvenma Cemdami ndobam mec mimndobi gamxada. une-
burad vfiqrob, saamisod raRac moimoqmedeT da macduneT kidec. es ki
mosawoni ar iqneboda! Tumca cduneba axla aRar maSinebs, Tqven ufro
215
mniSvnelovani saqmeebi geliT!.. roca scenaze mTavari gmiri gamodis,
mesaidumles yuradRebas aravin aqcevs.
maS, droc ki ver gamonaxeT, CemTvis Tqveni bolo gamarjveba rom
gemcnoT. roca sesili axlos ar gegulebodaT, Tqvens gancdebze salapa-
rakod mTeli dReebi ar gyofnidaT. me rom ar momesmina, albaT, eqos
SesCivlebdiT. roca avad gaxda, mainc pativs mdebdiT SiSisa da SfoTis
gasaziareblad. axla ki, is vinc giyvarT parizSia, ukve janmrTeladaa
da, miT umetes, xandaxan naxulobT kidec, amitom yvela daiviwyeT da
megobrebic aRar gainteresebT.
ara, amisTvis ar gagkicxavT, bolos da bolos, mxolod oci wlis xarT.
vin ar icis, rom alkiviadedan1 moyolebuli da TqveniT damTavrebuli
PY
ymawvilTaTvis megobrobas maSin aqvs fasi, roca sadardebeli gamo-
uCndebaT. bedniereba zogjer akadnierebT, magram gulaxdilebi veras-
dros xdebian. hoda, sokratesaviT mec vityodi: `miyvars, roca megobrebi
gasaWiris Jams CemTan morbian.~2 Tumca filosofosis kvalobaze maT
gareSec mSvenivrad cxovrobda. me massaviT brZeni ar gaxlavarT da,
CO
rogorc sust qals Seefereba, guli damwyvita Tqvenma dumilma.
ara, momTxovn qalad nu CamTvliT, swored es Tviseba maklda yovel-
Tvis! grZnoba, romlis wyalobiTac am nakls vamCnev xolme, TviTonve
maZlevs Zalas, es yvelaferi mamacurad avitano, Tuki vici, rom amis
mizezi megobarTa bednierebaa. amitomac vimedovneb, rom xval saRamos
minaxulebT, Tuki siyvarulma amis dro dagitovaT. oRond, Cem gamo
'T
raime msxverplze wasvlas gikrZalavT.
***sasaxlidan, 29 noemberi, 17**
147-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
N
216
janmrTelad moeCvena. oriode saaTis Semdeg ukiTxavs Tavisufali iyo
Tu ara is oTaxi, sadac mowafeobis dros cxovrobda. roca uTxres, Tav-
isufali gaxlavTo, misi naxvis neba iTxova. deda winamZRvari da ramde-
nime monazonic gahyolia. ai, maSin ganucxadebia, rom xelaxla surs am
oTaxSi darCena, rom saerTodac ar unda wasuliyo aqedan. mere daumat-
ebia, sicocxlis bolomde aq davrCebio.
jer ar icodnen, ra eTqvaT, mere, cota rom gamoerkvnen, uTqvamT,
gaTxovili qali xarT da sagangebo nebarTvis gareSe ver dagitovebTo.
arc am dasabuTebam, arc sxva mtkicebebma ar gasWra. im wuTidan moyoleb-
uli dauCemebia, araTu monastridan, im oTaxidanac ar moicvlida fexs.
didi brZolisa da Widilis Semdeg, ase Svidi saaTisTvis, rogorc iqna
PY
daeTanxmnen es Rame aq gaeTia. qalbatonis kareta ki Sin gauSves, xolo
misi sakiTxis gadawyveta meore dRisTvis gadades.
rogorc marwmuneben, im saRamos ucnauroba arc garegnulad da arc
saqcielSi ar dastyobia, mSvidad da gonivrulad iqceoda. Tumca, oTx-
xuTjer ise Rrmad iyo wasuli fiqrebSi, rom Zlivs gamoarkvies. amis
CO
Semdeg orive xels Sublze rac SeiZleba Zlier iWerda. erTma monazonma
kidec hkiTxa, Tavi xom ar gtkivaTo. didxans uyura da bolos uTxra:
`sul sxva ram mtkiva!~ erTi wuTis Semdeg ki iTxova, marto damtoveT
da aRaraferi mkiTxoTo.
yvela gavida misi moaxlis garda, radgan, sabednierod, misTvis oTaxi
ver monaxes da Rame masTan gaaTia.
'T
am moaxlis TqmiT, mis qalbatons Ramis TerTmet saaTamde sakmaod
mSvidad eWira Tavi. TerTmetze uTqvams, dasaZineblad davwvebio. magram
bolomde ar gauxdia, oTaxSi bolTas scemda da xelebs iqnevda. Jiulis
xmis amoReba ver gaebeda, mTeli erTi saaTi mas mxolod usityvod
adevnebda Tvals. bolos madam de turvelma zedized orjer dauZaxa.
N
pasuxi rom ver miiRo, sanTliT xelSi sawols miadga. madam de turvelma
is ver icno. magram uazro laparaki uceb Sewyvita da xmamaRla Sehyvira:
`marto damtoveT, sibneleSi mamyofeT, me bnelSi unda viyo.~ mec SevamCnie
guSin, am sityvebs xSirad imeorebda.
Jiulim am brZanebiT isargebla da gareT gavida, raTa sxvebisTvis
daxmareba eTxova. magram madam de turvelma daxmarebaze gaafTrebiT
Tqva uari. aseTi gaafTreba mas aqeT xSirad mouvlis xolme.
momxdarma ambebma ise daabnia mTeli monasteri, deda winamZRvarma
guSin dilis Svid saaTze kaci gamomigzavna, rom Cavsuliyavi. jer isev
bneloda. maSinve gavqandi. roca madam de turvels Cemi misvla acnobes,
TiTqos gons mosula da uTqvams: `ho, ho, dae, Semovides!~ mis sawols
217
roca mivuaxlovdi, xelze Tavisi xeli magrad momiWira da xmamaRla
pirquSad Tqva: `vkvdebi imitom, rom ar dagijereT.~ mere Tvalebze
xeli miifara da iZaxda: marto damtoveTo, gonis dakargvamde mxolod
amas imeorebda. rac miTxra da rac bodvisas wamoscda, mafiqrebinebs,
rom es mZime sneuleba kidev ufro mZime mizezs unda gamoewvia. magram,
pativi vceT Cveni megobris saidumlos da mxolod vuTanagrZnoT mis
mwuxarebas. mTelma guSindelma dRem ase mSfoTvared Caiara, xan sa-
Sineli Setevebi tanjavda, xan ise misustdeboda, ifiqrebdiT, saRaTas
Zils miscemiao. mxolod am wuTebSi TviTonac isvenebs da sxvebsac asv-
enebs. misgan mxolod saRamos aT saaTze wamovedi, xval dilidan ki
mTeli dRe masTan viqnebi. Cems sacodav megobars ar mivatoveb, magram
PY
kvlav jiutad ambobs uars yovelgvar zrunvasa da daxmarebaze, rac
imeds mikargavs, aRar vici, ra vqna. gigzavniT wuxandel biuletens, es-
esaa momitanes, Tavadac naxavT, sanugeSo araferia. Tadarigs daviWer,
rom isini yoveldRe gamogigzavnon.
mSvidobiT, Cemo megobaro, avadmyofTan magviandeba. Cemi asuli, RvTis
148-e werili
CO
madliT, sruliad gamokeTda da mokiTxvas giTvliT.
parizi, 29 dekemberi, 17**
218
netarebiT aavso. erTmaneTis grZnobebs mxolod maSin mivxvdiT, roca
siyvarulis RmerTis nebiT mTvralni gamovfxizldiT.
diax, swored es gagvamarTlebs, Cven ar varT damnaSaveni. Sen ar gi-
Ralatia megobrobisTvis da arc me misargeblia borotad Seni ndobiT.
mere ra, rom am grZnobaze araferi vicodiT, mas mxolod ocnebad Sevig-
rZnobdiT, Cven is ar Segviqmnia, mas usamarTlo sayvedurebiT nu Cavimw-
arebT, SevecadoT erTmaneTis ndobiT da rwmeniT siyvaruli ufro gava-
ZlieroT. o, megobaro, rom icodeT, amis imedi Cems guls rogor asu-
ldgmulebs! amieridan yovelgvari SiSisgan gaTavisuflebuli, Senc
mTlianad Seswirav Tavs Cvens siyvaruls, yvela Cems survils, aRtacebas,
Smag grZnobebsa da siyvaruliT mTvral Cems suls gaiziareb, yoveli
PY
dRe axal-axal siamovnebas mogvaniWebs. mSvidobiT, Cemo RvTaebav! al-
baT, am saRamos gnaxav, magram, netav marto iqnebi? amis imedi ar maqvs.
Sen es Cemze Zlier namdvilad ar gendomeba!
parizi, 1 dekemberi, 17**
149-e werili
CO
madam de rozmonds madam de volanJisgan
guSin mTeli dRe imedi mqonda, Cemo megobaro, rom am diliT ufro
saimedo cnobebs mogawvdidiT Cvens Zvirfas avamyofze. magram, samwuxa-
rod, guSin saRamodan es imedi gamiqra da sinanulis garda aRaraferi
damrCenia. erTi SexedviT ubralo, magram Tavisi SedegiT erTob sastikma
'T
ambavma Cveni megobris mdgomareoba adrindeliviT daamZima.
am uecari cvlilebis mizezs verc gavigebdiT, guSin Cveni ubeduri
megobari yvelaferSi TviTonve rom ar gamomtexoda. ar daumalavs, rom
misi ubedurebis mizezi TqvenTvisac cnobilia. amitom Tavisuflad SemiZ-
lia gelaparakoT am savalalo faqtze.
N
roca guSin dilas monasterSi movedi, miTxres, ukve sami saaTia avad-
myofs mSvidad sZinavso. cota xanSi gaiRviZa da TviTonve gadaswia far-
debi. mere yvela TiTqos dakvirvebiT SegvaTvaliera, mec micno. saxeliT
O
219
megobaro, Cemi ubedureba gamaxsenda! _ roca ufro axlos miviwie, xeli
gamomarTva, Tavze miido da Sehyvira: _ RmerTo maRalo, ratom ar momk-
ali?! _ am sityvebze metad misma gamometyvelebam ise SemZra, rom xmis
kankalzec Semetyo da Tqva: _ gebralebiT, ara? o, rom icodeT! _ mere
SeCerda da es dasZina: _ yvelam dagvtovos da yvelafers mogiyvebiT.~
misi ambavi daaxloebiT vicodi. amitom SemeSinda, am samwuxaro ambis
moyolisas isev cudad ar gamxdariyo da dasveneba vurCie. magram ise
daiJina, rom davTanxmdi. rogorc ki martoni davrCiT, yvelaferi miambo,
rac Tqven ukve mogexsenebaT. amitom mis aRsarebas aRar gavimeoreb.
bolos ki Tavis ambavs (rom is daundoblad gaswires) daamata: `dar-
wmunebuli viyavi, Tavs ar vicocxlebdi, saamisod gambedaobac meyof-
PY
oda... Tumca am sircxvils da ubedurebas mainc ver gadavitan, ver gavuZ-
leb.~ Sevecade es mwuxareba, ufro ki sasowarkveTa rwmenis moSveliebiT
gamefanta _ es xom misTvis yovelTvis bevrs niSnavda. magram aseT am-
aRlebul Temaze salaparakod Zala ar meyo da mama anselmis moyvana
SevTavaze. vicodi, misi rogor swamda. marTlac siamovnebiT dameTanxma.
CO
rogorc ki kaci gavugzavneT, mama anselmi maSinve movida. avadmyofTan
didxans dahyo da iqidan gamosulma miTxra, Tu eqimebi damTanxmdebian,
mis ziarebas gadavdeb, xval isev Semovivlio.
SuadRis sami saaTidan xuTamde Cveni megobari mSvidad iyo da yvelas
imedi mogveca. saubedurod, xuT saaTze werili moutanes. pirvelad
werilis wakiTxvaze uari Tqva, Cvenc ar dagviZalebia. Tumca im wuTidan
'T
aRelveba daetyo. mere ikiTxa, visi weriliao, magram mas beWedi ar
ertya. arc is vicodiT, vin amoitana. mere erTxans Cumad iyo, Semdeg
isev areulad alaparakda. kvlav bodva daiwyo.
drodadro wynarad iwva. bolos werili moiTxova. magram daxeda Tu
ara, Sehkivla: `RmerTo maRalo, es misganaa! _ mere mtkice, magram mogu-
N
150-e werili
markiza de merteis Sevalie dansenisgan
Cemo nazo megobaro, Seni naxvis molodinSi bednieri var, SenTvis
werilis wera ki sixaruls mgvris, raTa fiqrebi mogiZRvna da amiT
erTad aryofnis sinanuli gaviqarvo. diax, CemTvis didi bednierebaa
220
Cems grZnobebze rom gwerT. Sens gaxsenebaze dakarguli droc aTas sixa-
ruls mCuqnis. magram Sens sityvebs Tu davujereb, Cemi werili ukanaskne-
lic rom iyos, Sengan pasuxs ver miviReb da am saxifaTo da usargeblo
urTierTobis Sewyveta ginda. Tu Zalian daiJineb, mec dageTanxmebi,
radgan Seni survili CemTvis sakmarisia. magram saboloo gadawyvetil-
ebamde, amaze saubris nebas xom momcem?
saxifaTos rac Seexeba, Tavad gadawyvite: varaudebis niWi ar maqvs da
mxolod amas gTxov, sakuTar Tavze izruno. radgan, Sen Tu mSvidad ar
iqnebi, mec gamiWirdeba am mdgomareobaSi yofna. ara, imas ver vityvi,
rom Cven erTni varT, ara, Cven orive _ mxolod Sen xar.
ai, usargeblos rac Seexeba, aq erTi azri unda gvqondes, xolo Tu ar
PY
gvaqvs, mxolod imitom, rom erTmaneTs ver gavugeT da ver avuxseniT.
Tu erTmaneTs Tavisuflad vxvdebiT, mimowera raRa saWiroa? gana
erTi Sexedva, Tundac dumili sityvebze mets ar gveubneba da gvagrZno-
binebs? es imdenad sworad mimaCnia, rom roca miTxariT, erTmaneTs
aRar mivweroTo, gulze ki momxvda, magram ise nazad, rom ar damikoda.
CO
roca minda iq gakoco, sadac guli giZgers da iq samosi mxvdeba, mas
ubralod, ganze gavwev, es xels sulac ar miSlis.
magram mere Cven davSordiT. rogorc ki Tvals miefare, werilze fiqrma
ar momasvena. nuTu kacma esec unda moiklos? _ vkiTxe sakuTar Tavs.
roca erTad ar varT, gana erTmaneTisTvis araferi gvaqvs saTqmeli?
vTqvaT, sabednierod, mTeli dRe erTad gavatareT, nuTu netarebas saub-
'T
risTvis dro unda wavarTvaT? magram erTad ramden xansac unda viyoT,
mainc xom gviwevs daSoreba, mainc xom vrCebiT martoni! ai, maSinaa
SenTvis werili Zvirfasi, Tundac ar gadaikiTxo, Tundac mxolod ucqiro...
iseve, rogorc RamiT Seni suraTis SexebiTac ki, sixaruliT avivsebodi.
me vTqvi, suraTis-meTqi! magram werilic xom sulis suraTia, oRond
N
suraTiviT civi araa, arc misebr uZravi, rac siyvaruls ar sCvevia. igi
Cveni sulis yvela moZraobas asaxavs _ xan gacxovelebuls, xan netarebiT
da simSvidiT savses... me xom ase meZvirfaseba Seni grZnobebi, nuTu
O
221
151-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
markiza, ara mgonia, marTla ise briyvad mTvlideT, Tvali amixvioT
da damarwmunoT, rom Cemi mosvlisas danseni raRac gaugebari SemTxvevis
gamo iyo TqvenTan marto! cxadia, Tqvenma TvalTmaqcobaSi gawvrTnilma
saxem mSvenivrad SeZlo uSfoTveli simSvidis gamoxatva. Tavi erTi
sityviTac ar gagiciaT, rac aRelvebisa Tu sinanulis Jams yvelas gvCvevia.
cxadia, sakuTari mzera ise didebulad gemorCilebaT, rom moaxerxebdiT
kacs Tqveni erwmuna. ase rom, araTu eWvi gamielvebda, wamiTac ar
davfiqrdebodi, rom mesame piris Semoswreba Zalian gewyinaT. oRond
es brwyinvale niWi amaod rom ar garjiliyo da sasurveli Sedegic
PY
gamoeRo, jer Tqveni gamoucdeli sayvareli kargad unda gagewvrTnaT.
raki Tavs arasrulwlovanTa aRzrda-ganaTleba aiZuleT, Tqvens aRs-
azrdelebs isic unda aswavloT, rom xumrobisas ar gawiTldnen da ar
daibnen. ase ficxad nu uaryofen imas, risganac sxva qalebze laparakisas
esoden undilad icaven xolme Tavs. isic aswavleT, rom dinjad mousminon,
CO
roca maT sayvarlebs xotbas asxamen da wasvlisas amis mTqmelisTvis
madlobis gadaxda saWirod ar miiCnion. xolo Tu Tqvengan ar ekrZaleb-
aT, sazogadoebaSi Tvali ar mogaSoroT, maSin jer imaSi gaiwafon,
rom maT gamometyvelebam TqvenTan siaxlove ar gaamJRavnos, rac xSirad
siyvarulSi erevaT. ai, maSin ki SegiZliaT sazogadoebaSi TqvenTan
yofnis neba darToT da aRar SegeSindebaT, rom TavianTi saqcieliT
'T
maswavlebels rame avnon. mec sixaruliT dagexmarebiT saxelis moxveWaSi
da pirobas gaZlevT, rom Tqveni axali kolejis saswavlo programebs
Sevadgen da gamovaqveyneb. magram gamogitydebiT, mikvirs, ram mogafiq-
raT swored me migeCnieT mowafed? ho, javri ukve amoyrili meqneboda,
sxva qalze rom iyos laparaki! es udides siamovnebas momaniWebda da
N
parizSi ukve oTxi dRea xarT, xvdebiT dansenis da mxolod mas iRebT.
dResac daketili damxvda kari, magram kariskacma ver SeZlo Tqvenebr
simtkicis gamoCena da xeli ver SemiSala TqvenTan Semovsuliyavi. arada,
D
222
oRond manamde dansenis ambavs unda daesvas wertili! masze fiqri Tqveni
axirebuli warmosaxvis Sedegia da Tqveni fantaziis nabodvarze ver
vieWvianeb. ise ki unda icodeT, rom rac axla mxolod Jinia, SeiZleba
aSkara upiratesobis miniWebad Seiracxos. me ki aseTi damcirebis Rirsad
ar mimaCnia Tavi da amas arc Tqvengan velodebi.
vimedovneb, rom amas arcTu did msxverplad miiCnevT. magram kidec
rom miiCnioT, gana brwyinvale magaliTi TviTon ar mogeciT? grZno-
bebiT da mSvenebiT savse qali, vinc mxolod CemiT suldgmulobda, vinc
iqneb am wuTas siyvarulisa da sasowarkveTis gamo kvdeba, rogor SeiZ-
leba Seedaros norC mowafes, visac iqneb arc mimzidveloba aklia da
arc Wkua, magram verc gamocdilebiT da verc TavSekavebiT ver daikvexnis!
PY
mSvidobiT, madam. aRarafers getyviT Tqvendami Cems grZnobebze. axla
mxolod is SemiZlia, rom Cems gulSi ar Cavixedo. veli Tqvens pasuxs.
xolo sanam raimes momwerdeT, jer kargad dafiqrdiT: rac ufro advilad
SeZlebT es Seuracxyofa damaviwyoT, miT ufro samudamod STamebeWdeba
gulSi uari an amis ubralod gadavadeba.
parizi, 3 dekemberi, 17**
152-e werili CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
frTxilad, vikont, daindeT Cemi ukiduresi mokrZaleba! rogor gavuZ-
lo Tqvens risxvas, rogor ar damTrgunos Tqveni SurisZiebis SiSma?
'T
miT umetes, Tu rame xriks momiwyobT (es kargad mogexsenebaT), samagie-
ros gadaxdas ver SevZleb. ramdenjerac da rac unda sajarod gan-
vacxado, mainc Zveleburad uSfoTvelad da didebulad icxovrebT. an
risi unda SegeSindeT? gaqcevac rom dagWirdeT, Tuki moaswrebT, Tavs
sazRvargareTac aranakleb kargad igrZnobT! yovel SemTxvevaSi, visT-
N
gatana SemeZlo, magram isic ki Semawuxebda, rom vinmes amis gamo Tundac
esayvedura. Tu vinmes motyuebas Sevecdebi, amas mxolod Cemi siamovne-
bisTvis Tu gavakeTeb da ara aucileblobis gamo. uceb ki iseT werils
migzavniT, qmari rom cols miswerda! iq mxolod Cems codvebsa da Tqvens
lmobierebazea laparaki. SeiZleba damnaSave iyo imasTan, vis winaSec
aranairi movaleoba ar gakisria? marTla ar mesmis!
aba, TviTon gansajeT, razea laparaki? CemTan dansenis SeeswariT da
ar mogewonaT? maS, kargad meyoleT! magram, aqedan ra daaskveniT? es
an SemTxveviT moxda, rogorc giTxariT, an Cemive nebiT, rac ar miTqvams.
pirvel SemTxvevaSi Tqveni werili samarTliani araa, meoreSi ki _
sasaciloa. ase rom, Rirda ki misi dawera? magram ieWvianeT da es ki
223
gansjas arasodes emorCileba. mokled, Tqven metoqe an gyavT, an ara.
Tu gyavT, ise unda moiqceT, rom Tqvens Tavs aravin arCion. Tu ar
gyavT, maSinac iseTi moqceva gmarTebT, rom metoqe ar gagiCndeT. orive
SemTxvevaSi erTnairad unda imoqmedoT. maS, ratom unda gaiwvaloT
Tavi, da rac mTavaria, me mawvaloT? gana gadaeCvieT yvelaze momxiblavi
Tavyanismcemlis wodebas? gana sakuTari Tavis rwmena dakargeT? ara,
vikont, Tavs kargad ar icnobT. Tumca ara, ase araa. Tqveni azriT, me
amden garjad ar vRirvar. Cemi wyaloba ise ar gWirdebaT, rogorc sak-
uTari Zalis demonstrireba. marTla umaduri vinme yofilxarT. aba,
uyureT, mgoni grZnobebi metismetad momeria. kidev cotac da _ es werili
sakmaod nazi gamova. magram amas ar imsaxurebT!
PY
arc imas imsaxurebT, Tqvens winaSe Tavi vimarTlo. eWvebis sazRaurad
ki _ maT SenarCunebas gisurvebdiT. amitom arc parizSi Cems dabrunebasa
da arc dansenis vizitze arafers getyviT. xom did garjad dagijdaT
yovelive amis garkveva? mereda, ra gaigeT? guliT da suliT gisurvebT,
rac SeiZleba meti siamovneba moganiWoT am ambavma, Cemi siamovnebisTvis
CO
ki mas xeli ar SeuSlia. mxolod es SemiZlia gi pasuxoT Tqvens muqariT
savse werilze. man ver daimsaxura Cemi mowoneba. amitom sulac ar var
imis xasiaTze, rom Tqveni moTxovna davakmayofilo.
ise ki marTla giRalatebdiT, kari rom iseTisTvis gameRo, rogoradac
axla warmoaCineT Tavi. es ar iqneboda Zvel sayvarelTan dabruneba,
amas ufro nakleb RirseulTan daaxloeba daerqmeoda. arada, imdenad
'T
kargad maxsovs yvelaferi, Tavs ver movityueb, me rom miyvarda, is
valmoni xibliT savse iyo. is namdvilad iyo siyvarulis Rirsi! o, gem-
udarebiT, vikont, Tu sadme SegxvdebaT es kaci, maSinve CemTan gamouS-
viT. misTvis Cemi kari mudam Ria iqneba.
oRond gaafrTxileT, dRes da xval ar mewvios. misma menehma1 ramdenadme
N
1
berZeni dramaturgis menandres (Zv.w. IVs.) komediis personaJi, romelsac tyupiscali hyavs.
224
153-e werili
markiza de merteis vikont de valmonisgan
dauyovnebliv gwerT. Sevecdebi, rac SeiZleba naTlad gamovxato Cemi
azri. Tumca es arc ise advilia, radgan Cemi gageba ar gsurT.
sulac ar iyo saWiro aseTi mravalsityvaoba. Tuki erTmaneTis dasaRu-
pad xelT yvelaferi gvaqvs, maSin erTmaneTi erTnairad unda davindoT.
magram, garda erTmaneTis daRupvis xelaRebuli mcdelobisa _ da kidev
ufro gonivruli gadawyvetilebis, rom Zveleburad davaxlovdeT _ sxvac
bevri moiZebneba. amitom sulac ar iyo sasacilo kvlav imis gameoreba,
rom me an Tqveni sayvareli unda viyo, an mteri.
kargad mesmis, rom aseTi arCevani maincdamainc ar mogwonT, rom yvela-
PY
fris gaWianureba giyvarT, rom arasodes ambobT `hos~ an `aras.~ magram
ver mixvdiT, rom ar SemeZlo am viwro wridan Tqveni gaSveba Tqvengan
motyuebis SiSiT. isic unda gefiqraT, rom amas arc moviTmendi. axla
arCevanic Tqvenzea. oRond yvelaferi garkveviT minda vicode...
gafrTxilebT, moswrebuli SedarebebiT Tavgzas ver amibnevT, verc
CO
pirferobiT, riTac Tqveni uaris Selamazeba gindaT _ mokled, gulwrfe-
lobis dro dadga! siamovnebiT mogcemT magaliTs da getyviT, rom me
mSvidobasa da karg urTierTobas varCev. xolo Tu orives gawyveta
momiwevs, vfiqrob, amis uflebac maqvs da SesaZleblobac. aqve davamateb,
rom Tqvengan raime dabrkolebis Seqmnas omis gamocxadebad miviCnev.
pasuxs, romelsac viTxov, arc mravalsityvaoba da arc maRalfardovneba
'T
ar sWirdeba. ori sityvac sakmarisia.
parizi, 4 dekemberi, 17**
154-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
O
225
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro, isev unda davubrunde Cems samwu-
xaro movaleobas, romelsac uimedoba kidev ufro amwuxrebs. Tavadac
iciT, Tqvendami ras vgrZnob.
parizi, 5 dekemberi, 17**
155-e werili
Sevalie dansenis vikont de valmonisgan
orjer SemogiareT, Zvirfaso Sevalie, magram kaci rom qalebis mususad
gadaiqceva, bunebrivia, veRar daiWer... Tumca Tqvenma kamerdinerma
miTxra, saRamos dabrundeba da daelodeTo. raki yvela Tqvens gegmas
var naziarebi, maSinve mivxvdi, mxolod wuTiT SemoivlidiT, isic gamo-
PY
sapranWad, rom maSinve axal-axali gamarjvebis mosapoveblad gaqceuli-
yaviT. RmerTma xeli mogimarToT, meti ra meTqmis. magram dRes iqneb
cdunebas sZlioT da gezi icvaloT.
Tqveni saqmeebis mxolod naxevaria TqvenTvis cnobili, meore naxev-
arsac rom gaigebT, mere Tavad gadawyvetT, rogor moiqceT, iqneb Cemi
CO
werilis wasakiTxadac moicaloT. igi ar mogwyvetT netarebas, piriqiT,
misi mizani mxolod erTia _ arCevanis SesaZlebloba mogceT.
Tqven rom mTlianad momndobodiT, CemTvis rom saidumloTa is nawili
gagemxilaT, romelTa gamocnobac Cems gumans andeT, es yvelaferi
winaswar rom mcodnoda, ufro moqnilad vimoqmedebdi da axla SezRud-
ulad aRar igrZnobdiT Tavs. magram rac iyo, iyo. ra gzac unda airCioT,
'T
Tqven garda, is kidev erT vinmesac gaabednierebs.
amaRam xom paemani gaqvT daniSnuli im qalTan, visac aRmerTebT, ara?
Tumca Tqvens asakSi romel qals ar aRmerTeben? mxolod TqvenTvis
aris naqiravebi saocari, patara saxli, sadac Tavisuflebisa da idumale-
bis SegrZneba netarebas ufro daamSvenebs. yvelaferi ukve mogvarebulia,
N
226
SeiZleba swrafad gadmomeca TqvenTvis. sanaZleos davdeb _ werilSi
am saRamos Sexvedraze gwerT. asea Tu ise, raki patiosneba da megobroba
davifice, am naz werils dResve gadmogcemT. ar SemiZlia da arc minda
sityva gavtexo.
axla ki, ymawvilo, rogor imoqmedebT? arCevani Tqvenzea _ an keklu-
coba an siyvaruli, an netareba an bedniereba. romels airCevT? im dan-
senis rom velaparakebode, visac sami Tvis win an Tundac erTi kviris
win vicnobdi, mis arCevanSi ar daveWvdebodi. magram axla qalebs masze
taciaoba gaumarTavT, dansenis axali Tavgadasavlebi moswyurebia da,
ase vTqvaT, borot sulad qceula. gadaswonis ki mfrTxali, mokrZaleb-
uli asulis xibli, romelsac silamazis, umankoebisa da siyvarulis ga-
PY
rda sxva araferi gaaCnia, yovlad gamocdili qalis xibls?
me rac Semexeba, Cemo megobaro, Tqveni axali wesebis miuxedavad, ro-
melic, garkveulwilad, CemTvis nacnobia _ viTareba, vfiqrob, norC sa-
trfos amarCevinebda. jer erTi, aq erTi qaliT meti iqneba, Semdeg
siaxlis xibli, dabolos, amdeni zrunvisa da garjis nayofs Tu ar mosw-
CO
yvetT, amis SesaZleblobas samudamod dakargavT. am SemTxvevaSi mas
marTlac dakargavT, sxva SemTxeva ki SeiZleba aRarc mogeceT, miT umetes,
Tu qalis sisustis pirvel gamovlenazea laparaki; msgavs viTarebaSi
sakmarisia wuTiT sibrazem aitanos, an vinmeze ieWvianos, an kidev sul
ubralo sxva ram mizeziT ubrwyinvalesi gamarjveba CageSaloT. roca
kdemamosilebas CaZirva emuqreba, is xavssac ki eWideba. da Tu gadarCa,
'T
maxeSi iolad veRar gaabam.
meore mxaresTan ki, piriqiT, sarisko ra gaqvT? didi-didi mcire uTa-
nxmoeba, romelsac, cota Tavs Tu SeiwuxebT, advilad dasZlevT da Ser-
igebis yvela siamovnebasac eziarebiT. Sewynarebis meti sxva ra gza
rCeba erTxel danebebul qals? uxeSobiT ras moigebs? mxolod netarebas
N
227
156-e werili
Sevalie dansenis sesili volanJisgan
(wina werilis danarTi)
ki magram, ratom veRar gxedavT, Zvirfaso, roca ase minda Tqveni naxva?
iqneb ukve ise aRar genatrebiT, rogorc me Tqven? ai, axla ki marTla
momeria naRveli, ufro metad, vidre maSin, roca Sengan Sors viyavi.
adre sxvebis gamo viyavi ubeduri, axla ki _ Tqven gamo. amitomac ufro
mtkiva guli.
ukve ramdenime dRea deda saxlSi araa _ es Tqven mSvenivrad iciT _
da imedi mqonda am SemTxveviT isargeblebdiT. Tqven ki Cemze arc fiqr-
obT. o, ra ubeduri var! irwmunebodiT ki, Tavze metad miyvarxarTo!
PY
vicodi, rom piriqiT iyo. Cems sanaxavad rom mosuliyaviT, mnaxavdiT
kidec, me Tqvengan gansxvavebiT, mxolod Cvens erTad yofnaze vfiqrob.
Rirsi ar xarT giTxraT, saamisod ra gavakeTe. magram ise Zalian miyvar-
xarT da ise Zalian mindoda Tqveni naxva, rom gaumxelobac ar SemiZlia.
amis Semdeg ki davrwmundebi, marTla giyvarvarT Tu ara.
CO
Sevecade, kariskaci Cvens mxares gadmomebirebina. Sempirda, Tqvens
yovel mosvlaze ise moiqceva, viTom ver daginaxaT. mas SegviZlia vendoT
_ Zalian patiosani kacia. rom aravin mogkraT Tvali, sjobs saRamos
moxvideT. dedaCemi yoveldRe saxlidan gadis, mudam TerTmetze brundeba
da maSinve wveba. ase rom, dro sakmarisad gveqneba.
kariskacma miTxra, Tu am dros moxvalT, karis magivrad sarkmelze
'T
unda daukakunoT da maSinve gi pasuxebT. Semdeg TviTon moZebniT gverdi-
Ta kibes, xolo raki sanTeli ar geqnebaT, Cemi oTaxis kars SevaReb,
rom cotaTi mainc gaginaToT gza. frTxilad iyaviT, ar ixmauroT, gans-
akuTrebiT, dedis oTaxis patara karis win. Cemi moaxlis karTan ki ise
safrTxilo aRaraa _ Sempirda, ar gaviRviZebo. Zalian kargi gogoa!
N
157-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan
Zvirfaso megobaro, eWvi ar SeitanoT Cems grZnobebsa da saqcielSi.
Cemma sesilim isurva da misi survili ar Sevasrulo? mxolod is erTi
228
miyvars WeSmariti siyvaruliT. me majadoebs misi sinaze, gulwrfeloba,
rasac Cemma sisustem erTxans momwyvita, magram rasac veraferi veraso-
des daCrdilavs. marTalia, uneblieT sxva ambebma gamitaca, magram udides
siamovnebaTa drosac ki misi mogoneba suls miSfoTebda. albaT, arasd-
ros vyofilvar misadmi aseTi grZnobiT savse, rogorc im wuTebSi, roca
vRalatobdi. magram davindoT sesili, davindoT misi nazi guli, davma-
loT Cemi Secodebani _ ara imitom, rom movatyuoT, mxolod imitom,
guli ar vatkinoT. amqveynad yvelaze metad misi bedniereba minda. Cems
Tavs arasdros vapatiebdi, Cem gamo erTi cremlic rom Camovardnoda.
Tqveni qiliki e.w. Cems axal wesebze marTla davimsaxure, magram gar-
wmunebT, am wuTas CemTvis es araa mTavari. xvalidan kidec dagimtkic-
PY
ebT amas. me mival Cems SecodebaTa mizezTan, movinanieb mis winaSe da
vetyvi: `Cemi guli rom waikiTxoT, is savsea Tqvendami megobrobis unaze-
si grZnobiT. xolo roca megobrobas ndoba erwymis, igi saocrad emsga-
vseba siyvaruls! Cven orive SevcdiT, magram Semcdarsac ki veravin
damwamebs veragobas.~ me vicnob Cems megobars: is iseve gulmarTalia,
CO
rogorc gulmowyale. is dameTanxmeba da Semindobs. Tavis Tavs xSirad
kidec sayvedurobda, megobrobas vuRalateo. metismeti sifaqize da wesie-
reba mis siyvaruls xSirad afrTxobda. Cemi bedniereba misi da Tqveni
damsaxureba iqneba. amas xom Tqven unda gimadlodeT.
mSvidobiT, Zvirfaso vikont. amgvari sixarulis miuxedavad, guls Za-
lian mtkens Tqveni tanjva da gancda, me viziareb maT. samwuxarod daxm-
'T
areba ar SemiZlia. nuTu madam de turveli ase sastikia? Tumca amboben,
Zalian avadaao. RmerTo, rogor mebralebiT! dae, gangebam gansja, jan-
mrTeloba da Sewyaleba daubrunos, raTa kvlav bedniereba moganiWoT!
vimedovneb, rom siyvaruli yvelafers moagvarebs.
samwuxarod, dro ar iTmens, vin icis, iqneb sesili ukve melis.
N
158-e werili
O
229
da marTlac ra damijda? patara msxverplis gaReba da cotaodeni
moxerxeba. me davTanxmdi ymawvilkacisTvis misi satrfo gameyo. bolos
da bolos, mas Cemze meti ufleba hqonda, CemTvis ki sul erTi iyo! am
norC arsebas, drois dazogvis mizniT (es dro ufro sasiamovno ambebs
movaxmareT), werili me vukarnaxe. am werilis danarTi bevrs arafers
Seicavs: mxolod ramdenime megobruli rCevaa, romelic gamoucdel
mijnurs arCevanSi daexmareba. Tumca marTali rom vTqva, arc dasWirv-
ebia _ wuTiTac ar Seyoymanebula. Tanac imdenad alalmarTalia, ganzr-
axuli aqvs dResve geaxloT da yvelaferi giTxraT. darwmunebuli var
didad isiamovnebT! gamomicxada, ase vetyvi: `Cems gulSi waikiTxeT~-o.
vfiqrob, kargad xvdebiT, ramdenad uSvelis es saqmes. imedi maqvs, roca
PY
mis gulSi yvelafers waikiTxavT, mixvdebiT, norCi sayvarlebi ramdenad
arasaimedoni arian, da imasac, rom CemTan mtrobas megobroba gerCivnoT.
mSvidobiT, momaval saamur Sexvedramde.
parizi, 6 dekemberi, 17**
159-e werili
CO
vikont de valmons markiza de merteisgan
ar momwons, roca bilw saqciels bilwi xumroba mosdevs. es arc Cems
gemovnebas esadageba da arc Cvevebs. Tu vinmeTi ukmayofilo var, ki ar
vamasxaraveb, Surs viZieb xolme. es ki bevrad ukeTesia. rogori nasia-
movnebic unda iyoT am wuTebSi, ar daiviwyoT, rom es pirveli SemTxveva
'T
araa, roca sakuTar Tavs gamarjvebas winaswar ulocavT da taSsac ukravT
_ Tanac marto Tqven, Tumca is ukve geclebaT xolme xelidan. mSvidobiT.
parizi, 6 dekemberi, 17**
160-e werili
N
ufro saSiSi faqtia, vidre saimedo... Tumca wuxel TiTqos gonze mosula.
am diliT moaxlem miTxra, SuaRamisas qalbatonma masTan marto darCena
mTxova da Zalian grZeli werili mikarnaxao. magram, karnaxisas isev
D
230
161-e werili
...dmi madam de turvelisgan
(mis mier moaxlisTvis nakarnaxevi)
da-undobelo da boroto sulo, nuTu ar moiSli Cems devnas? ar geyo,
rac mtanje, Tavi momWeri da wambilwe? saflavSic ar ginda momasveno?
nuTu am bnel senakSic, sadac sircxvilma Tavi damamarxina, ver unda
movisveno? ara, Sewyalebas ar viTxov, amis Rirsi ar var, magram tanjvas
gausaZliss nu gamixdi... dae, isev vewamo, oRond Sen mier warTmeul
dakargul sixarulze mogonebaTagan mixseni. me ucodveli viyavi da ami-
tom mSvidic. Sen gnaxe _ da sulieri simSvide davkarge. dagijere da
codvilad viqeci. Sen, vis gamoc ase Sevcode, gana gaqvs neba ase damsajo?
PY
sad arian Cemi megobrebi? Cemi ubedureba maT Zrwolas hgvriT, verc-
erTs CemTan moaxloeba ver gaubedavs. daTrgunuls daxmarebis xels
aravin miwvdis, vkvdebi da aravin damtiris, aravin manugeSebs. sibraluli
SiSiT qvavdeba damnaSavis mSTanmTqmel ufskrulTan, sinanuli guls
ufleTs mas, misi godeba ki aravis esmis!
CO
Sen ki, vinc Segarcxvine, visac Tavi mogWeri, visi Cemdami pativiscema
satanjvels ufro miZlierebs, visac erTaderTs gaqvs ufleba Suri iZio,
rad xar ase Sors? Camodi da damsaje RalatisTvis, momage, ra sasjelic
davimsaxure. mzad viyavi Seni SurisZieba morCilad ametana, magram Zala
ar meyo SenTvis meTqva, rom Segarcxvine, ara imitom, rom Cemi codvebis
damalva mindoda, _ mxolod Sendami pativiscemis gamo. dae, am werilma
'T
mainc giTxras, rogor vnanob. Sen mxari zecam dagiWira, Surs iZiebs
Cemze. Sen verafers xvdebodi. swored aman damiba ena. SeSinda, vaiTu is
codva gepatiebina, risTvisac RmerTi msjis _ neba ar momca, Sens Semwy-
nare kalTas Sevfarebodi, raTa misi samarTliani ganaCeni ar mogeRo!
misma umowyalo SurisZiebam swored im kacis xelSi Camagdo, vinc dam-
N
231
Cemi naxvis nebas ar gaZleven, werilze mainc mi pasuxeT, rom vicode,
kvlavac giyvarvarT.
Tavi damanebe, momwydi uwyalov! ase ram gagaafTra? iqneb geSinia,
gulSi sinazis grZnoba ar Semeparos? Sen tanjvas miorkeceb, Sens Tavs
maZuleb. siZulvili yvelaze didi wamebaa! risTvis mawvalebT? kidev
risi Tqma gindaT? gana TviTon ar maiZuleT, ar mogisminoT da ar
gi pasuxoT? Cemgan nurafers eliT. mSvidobiT, batono Cemo.
parizi, 5 dekemberi, 17**
162-e werili
vikont de valmons Sevalie dansenisgan
PY
ukve vici, mowyaleo xelmwifev, rogor momeqeciT. isic vici, ra umsga-
vsodac momatyueT. arc es ikmareT, amiT xmamaRla trabaxobT kidec.
vnaxe is werili, sadac sakuTar orgulobas aRiarebT, gamogitydebiT,
aman guli saocrad matkina. mrcxvenia, roca vfiqrob, rom meve SegiwyveT
xeli, Cemi brma ndobiT ase borotad gesargeblaT. Tumca ar mSurs Tqveni
CO
am samarcxvino upiratesobis; mxolod minda davrwmunde, es upirateso-
ba yvelaferze Tu aisaxeba. imedia, amas maSin gavarkvev, Tu xval rvidan
cxra saaTamde sofel sen-mandes maxloblad vensenis tyis SesasvlelTan
mobrZandebiT. am saqmisTvis yvelafers Cems Tavze viReb.
Sevalie danseni
parizi, 6 dekemberi, 17**
'T
163-e werili
madam de rozmonds musie bertranisgan
uRrmesi mwuxarebiT vasruleb Cems savalalo movaleobas da TqvenTvis
didad samwuxaro ambavs gatyobinebT. neba miboZeT SegaxsenoT, Tu rog-
N
232
qaRaldebis didi dasta gadasca. rogorc mivxvdi, musie vikontisTvis
isini didad mniSvnelovani gaxldaT. Semdeg masTan wuTiT marto darCena
isurva. eqimis mosayvanad imwamsve kaci gavgzavne, magram Wriloba
sabediswero aRmoCnda. naxevari saaTic ar gasula, rom sulic dalia.
wesis ageba Zlivs moaswres.
RmerTo Cemo! roca didebuli ojaxis es Zvirfasi memkvidre daibada,
pirveli me aviyvane xelSi, ras vifiqrebdi, Tu Cem xelSi dalevda suls
da Cemive dasatirebeli iqneboda, ase udrood da uazrod mokvdeboda?!
cremlebs ver vikaveb. kaci ra wodebisac unda iyos, guli da grZnoba
yvelas erTnairi gvaqvs. umaduri viqnebodi, Tu Cems batons ar daviti-
rebdi, Cemdami ase keTilsa da ndobiT savses.
PY
xval, gamosvenebis Semdeg, yvelafers davbeWdav. SegiZliaT, mendoT.
mogexsenebaT, rom es samwuxaro ambavi Tqvens anderZs Zalas ukargavs.
axali memkvidris arCeva mogiwevT. Tu rameSi dagWirdeT, mzad var gem-
saxuroT. uRrmesi pativiscemiT, Tqveni mona-morCili bertrani.
parizi, 7 dekemberi, 17**
164-e werili
CO
musie bertrans madam de rozmondisgan
Zvirfaso musie bertran, es wuTia miviRe Tqveni werili, romelmac is
Tavzardamcemi ambavi mamcno, romlis msxverplic Cemi Zmiswuli gaxda.
diax, me mogcemT davalebebs. mxolod isini maiZuleben Cemi moulodneli
'T
mwuxarebis Jams kidev sxva rameze vifiqro.
musie dansenis baraTi, Tqven rom gamomigzavneT, yvelaze sarwmuno
sabuTia imisa, rom dueli man wamoiwyo. amitom gTxovT, dauyovnebliv
Cemi saxeliT saCivari SeitanoT. Cemma Zmiswulma rom Tavis mtersa da
mkvlels Seundo da apatia, es misi didsulovnebis gamovlena iyo. magram
N
165-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
albaT, ukve gacnobes Zvirfaso megobaro, vin dakargeT. vici, rogor
giyvardaT musie de valmoni da gulwrfelad viziareb Tqvens mwuxarebas.
amitom miWirs Tqvens gulistkivils kidev axali sawuxari mivamato.
233
vai, rom Cveni ubeduri megobris datirebac mogiwevT. is guSin, saRamos
TerTmet saaTze, wavida Cvengan. daundobelma bedisweram, mas rom ganu-
wyvetliv fexdafex sdevda da adamianTa sifrTxiles TiTqos masxrad
igdebda, de valmonis sikvdilis Semdeg darCenili is xanmokle droc
ki ikmara, rom misi ambavi gaego da, rogorc Tavad Tqva, misTvis ubedure-
baTa sawyauli aRevso, romlis simZimes veRar gauZlo.
rogorc iciT, is or dReze metxans marTlac ugonod iyo. guSin verc
me micno da verc eqimi, verc veraferi vaTqmevineT da vaniSnebineT.
magram, roca buxarTan davdeqiT da eqimma musie de valmonze is samwuxa-
ro ambavi miTxra, ubeduri qali maSinve gons movida, ar vici, es cvlileba
bunebis wyalobiT moxda Tu `musie de valmonisa~ da `sikvdilis~ xSirad
PY
xsenebam gamoiwvia. asea, Tu ise, uceb SesZaxa: `rao, ra TqviT? musie de
valmoni mokvda?~ megona, davarwmunebdi, rom Secda, rom kargad ver
gaigo naTqvami, magram ar damijera da eqims am saSineli ambis gameoreba
mosTxova. xolo roca mis gadarwmunebas kvlav SevecadeT, axlos mimixmo
da xmadabla miTxra: `ratom matyuebT? is xom CemTvis isedac mkvdaria!~
ra unda meqna, uari veRar vuTxari.
CO
Tavidan sakmaod mSvidad mismenda, magram male Semawyvetina. `kmara,
yvelaferi gavige~, _ Tqva da marto darCena moindoma. eqimma misi gasi-
njva moindoma, magram axlos ar gaikara. eqimi wavida. momvleli qali
da moaxle gogoc gareT gaistumra. marto rom davrCiT, mTxova, sawolze
damaCoqeT da xeli SemaSveleTo. erTxans ase uxmod idga, saxeze araferi
'T
gamoxatvia, mxolod cremlebi sdioda Rvarad. mere xelebi miatyupa,
zeviT aRapyro da susti, Semzaravi xmiT warmoTqva: `yovlisSemZlev da
Zliero RmerTo, vemorCilebi Sens ganCinebas, oRond Seunde da apatie
valmons, codvad nu CauTvli Cems ubedurebas _ me is davimsaxure _ da
marad Seni mowyalebis madlieri viqnebi.~
N
rnali, _ dasZina man, _ vgrZnob Cems wamebas sul male moeReba bolo.~
wuxda, gulze simZime mawevso, laparakic gauWirda.
cota xnis Semdeg moaxles ubrZana CemTvis kolofi1 gadmoeca, romelsac
axla gigzavniT. rogorc TviTon Tqva, Sig misi piradi qaRaldebia da
mTxova, misi sikvdilis Semdeg, TqvenTvis gamomegzavna. mere Tqvens
sikeTeze melaparaka, Tumca suls Zlivs iTqvamda.
oTxi saaTisTvis mama anselmic mobrZanda. mTeli saaTi dahyo masTan.
roca SevediT, pirze naTeli da simSvide gadahfenoda, mama anselms ki,
etyoboda, bevri etira. is darCa, raTa momakvdavisTvis ukanaskneli
wesi aego. es mudam amaRelvebeli da samwuxaro suraTia, miT ufro
1
am kolofSi ido yvela werili, romelic musie de valmonTan mis damokidebulebas aaSkaravebda.
234
axla: Zalze mSvidi momakvdavi, mis gverdiT ki Rrmad damwuxrebuli
darbaiseli moZRvari. yvelani gulSeZrulni viyaviT; mxolod imas, visac
davtirodiT, erTi cremlic ki ar gadmovardnia.
danarCeni dRe, rogorc wesi, locvaSi gavatareT. vwyvetdiT mxolod
maSin, roca sneuli metismetad misustdeboda, es ki xSir-xSirad xdeboda.
saRamos TerTmetisTvis ise momeCvena, TiTqos ufro damZimda da ufro
metad wuxda. roca majaze xeli movkide, misi guliscema veRar vigrZeni.
ase dalia suli Cvenma megobarma...
gaxsovT, Zvirfaso, parizSi rom ukanasknelad CamobrZandiT _ mas mere
erTi welic ar iqneba gasuli, _ da im adamianebze vsaubrobdiT, romelTa
bedniereba ase uryevi gvegona, gansakuTrebiT ki im qalis, romlis ubedu-
PY
rebasa da sikvdils axla davtiriT. o, ramdeni sikeTe, didebuli Tviseba
da xibli hqonda! saTno, Tvinieri xasiaTi, qmars uyvarda da aRmerTebda.
ar aklda arc silamaze, arc simdidre, arc axalgazrdoba _ amdeni sikeTe
ki erTma gaufrTxilebelma nabijma wyals gaatana! hoi, gangebis Zalav!
ra Tqma unda, Sens nebasa da ganCinebas Cvengan pativi egebis, magram
CO
rogori gaugebaria zogjer isini CvenTvis! Tumca sjobs gavCumde, isedac
bevri mwuxareba dagatydaT Tavs...
axla ki unda dagtovoT, SvilTan unda wavide. rogorc ki amaTi daRupva
gaigo, SeuZlod gaxda da loginSi Cavawvine. imedia, es uqeifoba male
gauvlis. mis asakSi ubedur ambebs miCveulni ar arian, amitomac ufro
mZafrad ganicdian, cxadia, mosawonia aseTi mwvave gancda, magram yvela-
'T
feri, rasac vxedavT, gana ar Cagvagonebs, rom maT unda vufrTxildeT?!
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro.
parizi, 9 dekemberi, 17**
N
166-e werili
madam de rozmonds musie bertranisgan
mowyaleo xelmwifev!
O
235
167-e werili
Sevalie dansenis ucnobisgan
mowyaleo xelmwifev!
pativi maqvs gagafrTxiloT, dRes dilas sasamarTlo palataSi musie
samefo moxeleebma ramdenime dRis win Tqvensa da musie de valmons
Soris momxdar duelze isaubres. saSiSroebaa, rom prokuraturam Tqven
winaaRmdeg aRZras saqme. vfiqrob, damRupveli Sedegebis Tavidan asaci-
leblad, Tqvens gavlenian nacnobobas gamoiyenebT. xolo Tu amas ver
SeZlebT, sakuTar usafrTxoebas mainc uzrunvelyofT. girCevT, ramdenime
xniT sazogadoebaSi gamoCenas moeridoT. Tumca zogadad, msgavs saqmes
SemwynareblobiT uyureben, magram kanonsac pativi unda vceT.
PY
aseTi sifrTxile miT metad gmarTebT, rom Cemamde moaRwia cnobam,
vinme madam rozmondi, rogorc amboben, musie de valmonis mamida, Tqvens
winaaRmdeg saCivris Setanas apirebs. am SemTxvevaSi ki prokuratura
iZulebuli gaxdeba saqmes msvleloba misces. iqneb ufro gonivruli
iyos, Tu am qalbatonTan molaparakebas moaxerxebT.
168-e werili
CO
piradul mizezTa gamo am werils xels ver movawer. miuxedavad amisa,
vfiqrob, Tqvens keTilismyofels amags daufasebT.
aRmoCnda, rom ori dRiT adre wasula sofelSi. misi meore moaxle rom
davibare, marto es Tqva, qalbatonma brZana uaxloes xuTSabaTs davbr-
undebio. amaze meti veraferi gavige. gaugebaria, visTan wavida. ramd-
D
236
Tvis. am werilebSi madam de mertei Tavis skandalur istoriebs Turme
yovlad utifrad hyveba. imasac amboben, aRSfoTebuli danseni am werilebs
yvelas akiTxebdao, isini axla mTel parizSi xelidan xelSi gadadiso.
yvelaze metad or werilzea1 laparaki: erTSi Tavisi cxovrebis wesebze
metismetad uxamsad hyvebao, meoreSi ki musie de prevans mTlianad am-
arTlebso. werilidan mtkicdeba, rom es batoni madam de merteis pae-
manze winaswar SeTanxmebia!
sabednierod, sakmao safuZveli maqvs yvela es braldeba crud da
ugvanod miviCnio. pirvel yovlisa, orivem viciT, musie de valmoni
madam de merteiT sulac ar iyo gatacebuli, isic danamdvilebiT vici,
rom arc musie dansenis hqonia mis mimarT raime grZnoba. ase rom, CemTvis
PY
cxadia, is ar SeiZleba Cxubis sababi da wamqezebeli yofiliyo. arc is
mesmis, madam de merteis ratom unda gaeTamaSebina es scena, romelic,
misi gaxmaurebis SemTxvevaSi, aucileblad usiamovnebasa da xifaTs gadah-
yrida. Tanac dauZinebel mtrad gaixdida iseT kacs, nawilobriv rom
icoda misi saidumlo da im dros sakmaod bevri momxrec hyavda. Tumca
CO
isic aRsaniSnavia, rom musie de prevanis dasacavad kaciSvils xma ar
amouRia da verc Tavad gabeda misi dacva.
veWvob, es xmebi musie de prevanma xom ar gauvrcela. iqneb siZulvilma
da SurisZiebis wyurvilma ukarnaxa da Caagona es, raki Tavi daRupulad
miiCnia. hoda, am gziT sazogadoebas daaeWvebs da mis yuradRebas sxva
mxares mimarTavs. saidanac ar unda modiodes es boroti xmebi, upirveles
'T
yovlisa, isini unda aikrZalos. TavisTavadac Sewydeba, Tu gairkveva, _
da, albaT, asec iqneba _ rom musie de valmoni da musie danseni am
bedukuRmarTi duelis Semdeg erTmaneTs ar gasaubrebian da erTs meores-
Tvis aranairi werilebi ar gadaucia.
yovelive amis Semowmebas ise vCqarobdi, rom dRes dilas dansenis
N
169-e werili
madam de rozmonds Sevalie dansenisgan
mowyaleo xelmwifev!
Cemi es saqcieli iqneb Zalian ucnaurad geCvenoT axla, magram sanam
ganmsjiT, jer momismineT, kadnierebad da gamowvevad nu CamiTvliT,
rac mxolod pativiscemam da ndobam STamagona. me uarvyof Tqvens winaSe
Cems danaSauls, romelsac mTeli sicocxle ver vapatiebdi sakuTar Tavs,
wamiTac rom mefiqra, misi acdena SemeZlo. Tumca Tavs verafers vusa-
1
igulisxmeba 81-e da 85-e werilebi (avt.).
237
yvedureb, mTeli guliT vwuxvar aseTi tkivili rom mogayeneT. Cemi
gancdebi rom irwmunoT, sakmarisia Tavs sakadrisi miagoT, miuxedavad
imisa, rom ar maqvs pativi micnobdeT, samagierod, me gicnobT.
im dros, roca ase mtanjavs avbediT garemoebaTa mTeli simZime, marwmu-
neben, rom SurisZiebiT aRvsils, kanonTa sastik Zalas gindaT mimarToT.
neba miboZeT miganiSnoT, rom mwuxarebiT dabrmavebuli ver amCnevT,
ramdenad mWidrodaa gadaxlarTuli Cemi da musie de valmonis intere-
sebi. Cemi dasjiT Crdili masac miadgeba. Tqvengan daxmarebas ufro
veli, vidre dabrkolebas. oRond iseTi daxmareba, adamians iZulebuls
rom xdis damnaSavesa Tu udanaSaulos erTnairad dauWiros mxari, me
ar makmayofilebs: marTalia, uars vambob iyoT Cemi momCivani, amasTan
PY
me msurs iyoT Cemi msajuli! visi ridic gvaqvs, misi pativiscema CvenTvis
mudam Zvirad fasobs, amitom ar davTanxmdebi is ise davkargo, rom
Tavi ar davicva, rac, vfiqrob, namdvilad SemiZlia.
Tu dameTanxmebiT, rom sazRauris migeba dasaSvebia da valdebulnic
varT is aRvasruloT, Tuki megobrobis, siyvarulis, rac mTavaria, urTie-
CO
rTobis Ralatis msxverplni vxdebiT, TqvenTvis damnaSave aRar viqnebi.
sityvaze nu mendobiT, mxolod es werilebi waikiTxeT.1
Tu maTi kiTxvisas nervebi ar gimtyunebT, aq warmodgenili uamravi
werilis dedani, amtkicebs im werilTa aslebis utyuarobasac, romelTac
gigzavniT. isini musie de valmonma gadmomca, maTTvis araferi mimima-
tebia. mxolod ori werili movakeli, raTa yvelasTvis gamecno.
'T
erTi imisTvis mWirdeboda, rom Suri meZia, rogorc CemTvis, aseve
musie de valmonisTvis, razec orives erTnairad gvqonda ufleba da
rac man anderZad damitova. garda amisa, Cems movaleobad mimaCnia madam
de mertei, rogorc sazogadoebisTvis saSiSi qali, memxilebina.
meore werilis gaxmaureba ki, romelic musie de prevans exeboda,
N
1
am mimoweriTa da im werilebiT, romlebic madam de turvelis gardacvalebis Semdgom madam
de volanJma madam de rozmonds gadaugzavna, daiwera es romani. maTi dednebi dRemde madam de
rozmondis memkvidreebTan inaxeba (avt.).
238
P.S. anonimuri weriliT gamafrTxiles da megobrebmac mirCies, ramde-
nime xniT parizi dametovebina. Cemi adgilsamyofeli aravin icis, magram
Tqven unda icodeT. Tuki pasuxis Rirss gamxdiT, gTxovT sakomandoroSi
musie komandor. ***is misamarTze gamomigzavnoT.
parizi, 12 dekemberi, 17**
170-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
moulodnelobas moulodneloba da mwuxarebas mwuxareba mosdevs,
Cemo megobaro. mxolod dedas SeuZlia warmoidginos, ra gamoviare da
ra ganvicade guSin dilas. marTalia, imis SiSi ukve aRar maqvs, risic
PY
yvelaze metad meSinoda, magram mainc Zalian aRelvebuli var da arc
vici, es yvelaferi rodis dasruldeba.
guSin, dilis aT saaTze, Cemi gogona rom aRar gamoCnda, gaocebulma
moaxle gavgzavne. erTi wuTis Semdeg SeSinebuli mobrunda da mec ufro
SemaSina, roca miTxra, Tqveni Svili Tavis oTaxSi ver vnaxe da arc mis
CO
moaxles daxvedria iq am diliTo. warmoidgineT, ra dReSi Cavvardebodi!
maSinve yvela Cems msaxurs davuZaxe, pirvel yovlisa, kariskacs. yvelani
ificebodnen, rom araferi icodnen. saswrafod mis oTaxSi avedi. iq didi
areuloba damxvda, mivxvdi, am diliT unda wasuliyo. misi karadebi,
sekreteris ujrebi davaTvaliere, yvelaferi Tavis adgilas iyo, yvela
misi kaba iq damxvda, garda erTisa, romelic, albaT, Caicva. arc Tavisi
'T
cotaodeni fulisTvis uxlia xeli. man mxolod guSin Seityo, madam de
merteis Taobaze ra xmebic dairxa. ise uyvarda es qali, mTeli dRe
tirilSi gaatara. gamaxsenda, madam de merteis sofelSi gamgzavrebis
ambavi rom ar icoda da vifiqre, iqneb Tavisi megobris sanaxavad wavida-
meTqi. magram rom aRar dabrunda, kvlav SiSma amitana, rac TandaTan
N
ase ori saaTisTvis, zedized ori werili miviRe: erTi Cemi Svilisgan,
meore ***is monastris deda winamZRvrisgan. sesili mwerda, rom eSinoda
uari ar meTqva mis mowodebaze, monazvnad aRkveciliyo da amitom araferi
D
239
misi adgilsamyofeli vinmes scodnoda. ho, sastiki da daundobeli ramaa
Svilebis ugunureba!
maSinve monasterSi gavemgzavre. deda winamZRvars velaparake da vu-
Txari, Cemi Svilis naxva minda-meTqi. uxalisod, akankalebuli movida.
sul cremlebad iRvreboda, erTaderTi, rac vaTqmevine, is iyo, rom bed-
nieri mxolod monasterSi iqneboda. ra meqna, darCenis neba davrTe.
vfiqrob, madam de turvelisa da musie de valmonis sikvdilma metismetad
aaRelva, is xom jer norCia. monazons did pativs vcem, magram mainc
mtanjavs imis gafiqreba, rom Cemi erTaderTi asuli unda aRikvecos!
Cven isedac bevri movaleoba gvakisria da, vfiqrob, sulac ar gvWirdeba
axali tvirTi. miT umetes, rom aseT norC asakSi aravis SeuZlia imis
PY
gamocnoba, ra unda da ra Seefereba.
kidev ufro macbunebs is ambavi, rom musie de Jerkuri sadacaa Camova.
nuTu aseTi xelsayreli qorwineba unda CaiSalos? rogor unda Seuqmna
Svils bednieri cxovreba, Tu Seni Zalisxmeva ar kmara? pativi damdeT
da momwereT, Cems adgilas rogor moiqceodiT. aRar vici, ra gzas davadge.
CO
Zneli yofila sxvisi bedis gadawyveta. am SemTxvevaSi erTnairad vufr-
Txi rogorc msajulis sisastikes, ise dedobriv sisustes.
Cems Tavs sul vsayvedurob, rom isedac sevdians Cems satkivarsac
gimatebT da amiT guls giwyalebT. magram Tqveni gulis ambavi vici, _
TqvenTvis xom yvelaze didi nugeSi sxvebis nugeSia! mSvidobiT, Cemo
Zvirfaso, mouTmenlad veli Tqvens pasuxs Cems orive SekiTxvaze.
'T
parizi, 18 dekemberi, 17**…
171-e werili
Sevalie dansenis madam de rozmondisgan
musie, Tqvengan miRebuli werilebis Semdeg, tirilisa da dumilis garda
N
240
am Txovnaze uars ar metyviT, radgan TqvenTvis axla ukve naTelia, ra
xSirad gvinania samarTliani sazRauris miRebis SemTxvevaSic ki.
kidev erTi ram unda gTxovoT. mwams, rom Tqvennairi sulgrZeli da
mgrZnobiare adamianisTvis WeSmaritad Rirseuli saqcieli iqneba, Tu
madmuazel de volanJis werilebsac gamomigzavniT. mesmis, es norCi
arseba Tqven winaSe didad damnaSavea, magram ara mgonia, Tundac saku-
Tari pativiscemis gamo, imis dasja ineboT, vinc ase giyvardaT. saWirod
mimaCnia davamato, Tu Svili ar imsaxurebs gulisxmierebas, dedas mainc
eciT pativi, am friad darbaisel qals, vis winaSec arcTu ise ucodveli
brZandebiT. radgan, rac unda Tavi vityuoT da Cveni grZnobaTa sifaqize
vamtkicoT, vinc pirveli Seecdeba gauryvneli da gamoucdeli gulis
PY
cdunebas, is pirveli damnaSavea da am codvisTvis pasuxi unda agos.
nu gagikvirdebaT Cemgan aseTi simkacre: swored es mowmobs Tqvendami
Cems pativiscemas, kidev met uflebas moi povebT masze, Tu Cems Txovnas
daeTanxmebiT da am saidumlos samudamod SeinaxavT. misi gaxmaureba
arc TqvenTvis iqneba sasikeTo da dedis gulsac sasikvdilo laxvars
CO
Cascems. erTi sityviT, me gTxovT, es samsaxuri gauwioT Cems megobars
da ar dagaviwydeT, rom es erTaderTi nugeSia, romelic Tqven damitoveT.
udidesi pativiscemiT, madam de rozmondi
***is sasaxlidan, 15 dekemberi, 17**
172-e werili
'T
madam de volanJs madam de rozmondisgan
madam de merteize cnobebi parizidan rom gamomeTxova, rogorc mTxo-
veT, jerac ar meqneboda isini, xolo Tu miviRebdi, gaurkveveli da
gaugebari aRmoCndeboda. axla ki iseTi cnobebi momawodes, romelTac
saerTod ar velodi da romelic, Cvenda samwuxarod, metismetad utyua-
N
241
lanJma monasteri arCia, iq datoveT da mxarSic amoudeqiT. misi gadawyv-
etilebis Sesrulebamde ki uyoymanod TqviT uari mis qorwinebaze.
megobrobis am samwuxaro valis moxdis Semdeg, Tumca veraferiT ga-
nugeSeT, kidev erT wyalobas gTxovT, Cemo megobaro: nurafers mkiTxavT
am savalalo ambebze. daviviwyoT isini, maT es daimsaxures, nuRar veZiebT
fuWsa da mware ganmartebebs, davemorCiloT RvTis nebasa da gvwamdes
misi ganCinebis sibrZne maSinac ki, roca misi gageba ar SegviZlia. mSvi-
dobiT, Cemo Zvirfaso megobaro.
***is sasaxlidan 15 dekemberi, 17**
173-e werili
PY
madam de rozmonds madam de volanJisgan
o, Cemo megobaro, Cemi asulis beds idumalebis ra Semzarav safarvelSi
xvevT, da, rogorc Cans, geSiniaT kidec is ar gadavxado! gana iseTs ras
malavs is, rom misgan aRZrul eWvebze metad momiklas guli? rac ufro
metad vixseneb Tqvens megobrul grZnobebs, miT metad vewamebi. guSind-
CO
lidan moyolebuli am saSineli eWvebis gasaqarwyleblad ocjer mainc
davapire TqvenTvis meTxova daufaravad da Seurbileblad gagemxilaT
yvelaferi, arada, Tqveni Txovna rom maxsendeboda, nurafers mkiTxavTo,
SiSisgan vcaxcaxebdi. bolos erTi ram gadavwyvite, rac cota imeds maZ-
levs da vfiqrob, megobruli grZnobac uars ar gaTqmevinebT. unda
mi pasuxoT, daaxloebiT mainc Tu gamovicani is, rac CemTvis SegeZloT
'T
geambnaT. nu SegeSindebaT miTxraT is, risi gagebac dedis Semwynarebel
guls SeuZlia da gamosworebac jer kidev gvian araa. magram Tuki Cemma
ubedurebam yovelgvar sazRvars gadaaWarba, maSin Tqveni erTaderTi
pasuxi dumili iyos. ai, ra gavarkvie, ras veWvob da risi meSinia.
sesili Sevalie danseniT gaxldaT gatacebuli. rogorc mauwyes, Turme
N
vin icis, gulTan ase axlos imitomac miitana, rom am duelis dros saf-
rTxe musie Sevaliesac eloda. madam de merteize gavrcelebuli xmebis
gamo sul tiroda, rac megobrul TanagrZnobas mivawere, Tumca SeiZleba
satrfos RalatiT gamowveuli eWvianobis an gulistkenis brali iyo.
misi ukanaskneli gadawyvetileba SesaZloa amiTac aixsnas. aki adamia-
nebiT aRSfoTebulT xSirad RvTismsaxureba migvaCnia Cvens mowodebad.
ase rom, Tu Cemi varaudebi sworia, nuTu es sakmao mizezia, rom aseTi
mkacri rCeva mogecaT?
Tumca asec rom iyos, Cemi asulis mkacrad gansjisas Tavs mainc movaled
CavTvlidi yvelaferi meRona da im safrTxisgan damexsna, romelic dau-
fiqreblad arCeul mowodebas mosdevs. Tu musie dansenis patiosneba
242
kidev SerCa, TviTonve unda gamoasworos Tavisi Secdoma da Tavidan
agvacilos is ubedureba, romlis erTaderTi mizezi mxolod da mxolod
TviTonaa. bolos da bolos, Cems asulze daqorwineba, vfiqrob, xelsay-
relic unda iyos misTvis da misi ojaxisTvis da, albaT, kmayofilebic
unda darCnen.
am imediTRa vsuldgmulob, Cemo Zvirfaso megobaro, Tu SeZlebT, sasw-
rafod damidastureT. xom iciT, ra mouTmenlad veli Tqvens pasuxs da
ra saSineli laxvari iqneba Tqveni dumili?1 is iyo werili unda dam-
ebeWda, erTma nacnobma momakiTxa. manve miambo, ra saSineli scena gaum-
arTes Turme madam de merteis. me ki araferi vicodi amaze _ am dReebSi
aravis Sevxvedrivar. gTavazobT, mis naambobs:
PY
soflidan guSinwin, xuTSabaTs dabrunebul madam de merteis ubrZanebia
italiur komediaSi waeyvanaT, sadac Tavisi loJa hqonda. iq marto mjd-
ara. vfiqrob, unda gakvirveboda, mamakacTagan mTeli saRamo rom aravin
miakiTxa. speqtaklis damTavrebis Semdeg, Cveulebisamebr, xalxiT savse
foieSi gavida. erT divanze Tavisufali adgili SeumCnevia da damjdara.
CO
iq msxdomi mandilosnebi, TiTqos pirSekrulebi, maSinve amdgaran da
sruliad marto dautovebiaT. sayovelTao aRSfoTebis ase xazgasmul
gamoxatvas mamakacebic mowonebiT Sexvedrian. drtvinva TandaTan
gaZlierebula, rasac stvenac erTvoda.
imave wuTs, TiTqosda damcirebis fialis mTlianad asavsebad, foieSi,
saubedurod, musie de prevani Semosula. im ambis Semdeg xom is arsad
'T
gamoCenila. mas mamakacebica da qalebic maSinve Semoxvevian misasalm-
eblad. iq myofma sazogadoebam, ase vTqvaT, madam de merteis win wre
Sekra. ase ijda da warbic ar Seuxria _ viTom verafers xedavda da
araferi esmoda (Tumca, me vfiqrob, es gadaWarbebuli naTqvamia).
erTi sityviT, sanam mas karetis mosvla ar moaxsenes, aseT samarcxvino
N
Sedegi iyo. magram wuxel gairkva, Turme yvavili Sehyria, Tanac Zalian
mZime formiT.
vfiqrob, sikvdili urCevnia. imasac amboben, mTeli es istoria SesaZ-
loa savalalo gamodges misi sasamarTlo procesisTvis, romelic am
mokle xanSi unda Sedges. procesis mosagebad, imaTi wyalobaa saWiro,
vis xelSicaa misi saqme.
mSvidobiT, Zvirfaso megobaro, rogorc vxedav, borotebi ki isjebian,
magram ubedur msxverplTaTvis nugeSi ar Cans.
parizi, 18 dekemberi, 17**
1
es werili upasuxod darCa (avt.).
243
174-e werili
madam de rozmonds Sevalie dansenisgan
camde marTali brZandebiT, madam, ra Tqma unda, yvelaferze Tanaxma
var. madmuazel de volanJis yvela werili im paketSia, romelsac gigza-
vniT. waikiTxavT da gaocdebiT, rogor SeiZleba erT arsebaSi amdeni
miamitoba da veragoba iyos Serwymuli. swored aman ganmacvifra, roca
es werilebi ukanasknelad gadavikiTxe.
SeiZleba ki ar ganrisxde da ar aRSfoTde, roca gaixseneb, madam de
mertei ra umsgavs siamovnebas ganicdida da rogor cdilobda am mi-
amitobiTa da umankoebiT borotad esargebla?
ara, me is aRar miyvars. aRaraferi damrCa im grZnobidan, ase rom
PY
Semilaxes. is ar maiZulebs, rom madmuazel de volanJi gavamarTlo. da
mainc, aseTi gamoucdeli, aseTi rbili da damyoli xasiaTi gana borotebis
gzaze ufro iolad, sikeTisas ar daadgeboda? gana romeli norCi asuli,
vinc masaviT monastridan es-esaa gamoiyvanes, vinc cxovrebisa araferi
icis, visac aranairi gamocdileba ara aqvs, sazogadoebaSi fexis Sedgmisas
CO
sikeTisa da borotebisa ara gaegeba ra, _ ukeT daicavda Tavs am bilwi
xrikebisgan? Sewynarebis gamosaCenad gana ar kmara gaifiqro, Cvengan
damoukidebel ramden garemoebazea damokidebuli sabediswero arCevani
_ wmidad SevinaxavT Tu gavxrwniT Cvens grZnobebs? Tqven sworad Sea-
faseT Cemi saqcieli _ madmuazel de volanJis Secodebani, guli rom
ase matkina, sulac ar STamagonebs misi dasjis survils. isic kmara,
'T
uari rom vTqvi mis siyvarulze!
bevri ar mifiqria imaze, saidumlod Semenaxa Tu ara yovelive, rac
mas avnebda. Tu, Tqveni azriT, cota Sevayovne imis Sesruleba, rac mTxo-
veT, mizezs ar dagimalavT: pirvel yovlisa, mindoda davrwmunebuliy-
avi, am bedukuRmarT ambavs CemTvis mZime Sedegebi ar mohyoloda. ase
N
vafaseb.
igive grZnoba maiZulebs ukanaskneli wyaloba gTxovoT _ pativi dam-
deT da macnobeT, rogor fiqrobT, Cemi vali, romelic am bedukuRmarT
ambavSi wilad mxvda, bolomde movixade? am mxriv, Tu damamSvidebT,
imas aRvasruleb, rac gadavwyvite, _ maltaSi gavemgzavrebi. iq sixaruliT
mivcem ufals aRTqmas. es momwyvets qveynierebas, romelmac Cemi asakis
miuxedavad amdeni tanjva marguna. iq wmindad davicav Cems aRTqmas,
ucxo cis qveS Sevecdebi samudamod daviviwyo zvavad momskdari borote-
bani, romelTa gaxseneba suls wamibilwavs.
uRrmesi pativiscemiT, Tqveni mona-morCili da a.S.
parizi, 14 ianvari, 17**
244
175-e werili
madam de rozmonds madam de volanJisgan
Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, bolos da bolos, mgoni,
gadawyda madam de merteis bedi, Tan ise, rom misi mosisxle mtrebi ara
marto aRSfoTebulebi arian, rac am qalma daimsaxura, aramed ecodebaT
kidec. marTali viyavi, roca vTqvi, erCivna ar gadarCeniliyo-meTqi.
morCeniT ki morCa, magram senma Turme saSinlad daamaxinja da cali
TvaliTac daabrmava. me is ar minaxavs, magram amboben, safrTxobelad
iqcao. xom iciT, ra mware ena aqvs markiza de***s, guSin masze laparakisas
ase uTqvams: es qali TiTqos ukuRma gadmoatriales da rac sulSi hqonda,
axla saxeze aweriao, samwuxarod, es moswrebulad naTqvamad CauTvales.
PY
mis yvela ubedurebasa da danaSauls kidev erTi ubedureba daemata.
sasamarTlo procesi pirwmindad waago guSinwin, mTeli uZrav-moZravi
qoneba _ yvelaferi arasrulwlovan memkvidreTa sasargeblod gada-
wyda. ase rom, qonebis is mciredi nawili, romelzec saCivari ar iyo
aRZruli, xarjebSi gaqviTes.
CO
rogorc ki es ambavi gaigo, maSinve gaemzada Turme da, Tumca mTlad
gamokeTebuli ar iyo, RamiT sruliad marto safosto karetiT gaemgzavra.
misi msaxurebi dRes hyvebodnen, rom arcerTma maTganma masTan erTad
wasvla ar isurva. amboben, holandiaSi wavidao.
am gamgzavrebam kidev ufro meti miTqma-moTqma gamoiwvia, vidre sxva
danarCenma. Tan wauRia Tavisi ZviradRirebuli briliantebi, romelic
'T
misi qmris memkvidreebs unda dabruneboda, vercxleuli, Zvirfaseuloba,
erTi sityviT, risi waRebac SeZlo. darCa mxolod valebi _ 50000 livris
raodenobiT. es sruli gakotrebaa.
mevaleebTan mosalaparakeblad misi naTesavebi xval saojaxo sabWoze
Seikribebian. marTalia, misi Zalian Soreuli naTesavi var, magram SevT-
N
245
sxvas endoboda, sxvas uSlida guls da ara mas! magram es dagvianebuli
azrebi mxolod maSin mogdis TavSi, roca ukve gviania. zogjer cxovrebaSi
yvelaze mniSvnelovan, yvelaze aRiarebul WeSmaritebas ver viyenebT,
mas Cvenive meryev CvevaTa qaraSoti walekavs xolme.
mSvidobiT, Cemo Zvirfaso da Rirseulo megobaro, mware gamocdilebam
damarwmuna, Tu rogori umweo da ususuria Cveni goneba gansacdelis
asacileblad da kidev ufro umweo da ususuri nugeSis sacemad1...
parizi, 14 ianvari, 17**
PY
CO
'T
N
O
D
1
piraduli mosazrebani iZulebuls gvxdis aq SevCerdeT. amJamad ar SegviZlia
mkiTxvels gavacnoT madmuazel de volanJis Semdgomi cxovreba, arc is saSineli
ambebi, madam de merteis ubedurebaTa fiala rom auvso, romelsac sabolood dam-
saxurebuli sasjeli miezRo.
iqneb odesme SevZloT kidec es romani gavagrZeloT, magram amis Taobaze veranair
valdebulebas ver vikisrebT, Tumca kidec rom SevZloT, Tavs movaled vTvliT,
jer mkiTxvel sazogadoebas davekiTxoT, isurvebs ki amas? (pirveli franguli
gamocemis redaqciis SeniSvna).
246
vin iyo Soderlo de laklo?
(pier ambruaz fransua) Soderlo de laklo
daibada 1741 wlis 18 oqtombers amienSi (pariz-
idan 130 km-is daSorebiT). is me-18 saukunis erTa-
derTi frangi klasikosi mweralia, romelsac of-
icris Cini hqonda.
mamamisi pikardiisa da artuas mmarTvelobisas
mdivnad muSaobda. man Svils urCia samxedro mo-
samsaxure gamosuliyo. pieris maTematikur azr-
ovnebas saartilerio saqme ufro Seefereboda
da amitom samxedro saqmis es sfero airCia, ar-
PY
ada, zogadad, omis Zalian eSinoda, Tumca `saxi-
faTo kavSirebs~ es `omi~ vrclad gasdevs.
1779 wels de laklo saqmiani misiiT eqsis kunZulze gaagzavnes. aq is
did dros uTmobda weras da darwmunda, rom literaturuli mowodeba
CixSi moqceul mis samxedro karieras sjabnida.
CO
1781 wels de laklom es romani daasrula da gamomcemel diuran nev-
es mimarTa. nawarmoebi oTx nawilad unda gamoqveynebuliyo. wignma
elvisebur warmatebas miaRwia. pirvelad 2000 tiraJiT gamoica da erT
TveSi gaiyida. im droSi es sakmaod uCveulo movlena iyo. Semdgomi
ori wlis ganmavlobaSi, es wigni aTjer gamoica.
es nawarmoebi, romelic aristokratiis mankier mxareebs aaSkaravebda,
'T
avtors Secdomad CauTvales da male gaica brZaneba de laklos bretanSi,
Tavis garnizonSi gamgzavrebaze. 1783 wels ki la roSelSi gaagzavnes
iaraRis axali qarxnis asaSeneblad. swored aq gaicno laklom Tavisi
momavali meuRle mari-sulanJ diupre. maSin de laklo 42 wlis iyo,
mari ki _ 24-is. laklos wrfeli grZnobiT Seuyvarda mari da wyvili
N
1786 wels daqorwinda. maT sami Svili SeeZinaT, romelTa mimarT pieri
did yuradRebas iCenda.
SemdegSi is monawileobs akademiur konkursSi
O
247
seriiT _ msoflio literaturis klasikosebi _
2013 wlamde gamoicema qvemoT CamoTvlil mweralTa
rCeul nawarmoebTa axali Targmanebi:
aleqsandre puSkini
jek londoni
nikolai gogoli
Teodor draizeri
vilhelm haufi
PY
Stefan cvaigi
alber koeni
jon golzuorTi
main ridi
CO
ukve gamocemulia:
gustav floberi _ madam bovari
onore de balzaki _ mama gorio
emil zola _ qalTa bedniereba
'T
henri raider hagardi _ montesumas asuli
erix maria remarki _ sami megobari
jonaTan svifti _ guliveris mogzauroba
N