Anda di halaman 1dari 9

Pengertian Cerkak, Ciri, dan Unsur-

unsurnya
Cerkak merupakan salah satu karya sastra Jawa
yang termasuk ke dalam jenis prosa. Cerkak serupa
dengan cerpen atau cerita pendek, sebab cerkak
sendiri merupakan singkatan dari “cerita
cekak”.Cerkak cenderung padat dan langsung pada
tujuannya. Mengutip jurnal Karakter dalam Preman,
Antologi Cerkak Karya Tiwiek SA dan Implikasinya
Terhadap Bahasa Jawa tulisan Galih Dwi Purbosari
dkk (2017), pengertian cerkak adalah suatu bentuk
karya sastra fiksi yang ceritanya lebih pendek
daripada novel tetapi lebih panjang daripada puisi,
yang menggunakan bahasa Jawa dalam
penulisannya
Ciri ciri cerkak
Adapun ciri-ciri cerkak dalam Buku Kirtya Basa Kelas
VIII yang disusun Samsul Hadi dkk (2015: 6) adalah:.
1.Ukarane ringkes lan nganggo basa gancaran
(kalimatnya ringkas dan merupakan karangan bebas
tanpa aturan tertentu)
2.Tembung-tembunge gampang dimangerten (kata-
katanya mudah dimengerti)
3.Isine nyengsemake utawa nrenyuhake, nyritakake
sacuwil prastawa ing panguripane paraga utama
(Berisi cerita menyenangkan atau menyentuh,
menceritakan secuil peristiwa dalam kehidupan
karakter utama)
4.Critane ringkes bae, ora dawa-dawa (cerita
ringkas, tidak terlalu panjang)
5.Anggone maca mung mbutuhake wektu sedhela
(membacanya membutuhkan waktu yang singkat)
Unsur Intrinsik Cerkak
Unsur intrinsik adalah unsur-unsur yang
membangun karya itu sendiri. Berikut ini adalah
unsur intrinsik cerkak:
1. Tema
Gagasan utawa idhe sing dadi underane crita, bisa
dititik langsung saka ukara-ukara ing teks, utawa
dijupuk saka inti critane. Artinya tema adalah ide
atau gagasan yang membentuk cerita.
2. Alur/plot
Rerangkene kedadean ing sawijining cerkak. Alur
lumrahe dumadi kanthi tahapan: (1)
pangenalan/eksposisi, (2) panantangan/konflik, (3)
klimaks, lan (4) pamungkasan konflik (peleraian).
Secara sederhana, alur merupakan rangkaian
peristiwa yang diciptakan guna mendukung jalannya
cerita. Dalam cerkak terdapat alur maju, alur
mundur, dan alur campuran.
3. Latar/Setting
Kabeh katrangan sing bisa dijupuk saka teks cerkak
ngenani papan panggonan, waktu/wayah, lan
swasana. Latar berkaitan dengan situasi yang
tergambarkan dalam cerita, yang terdiri dari latar
tempat, waktu, dan suasana.
4. Paraga/Pamaragan (penokohan)
Paraga ciptaan sing ana ing teks cerkak. Pamaragan
(penokohan) yaiku kepriye anggone nemtokake
wujud lan watake paraga salaras karo critane.
5. Sudut pandang
Empan-papane sing nyritakake ana ing sajroning
crita, bisa dititik tembung sesulih kanggo paraga
utama ing cerkak. Sudut pandang adalah pusat
kesadaran dari cerita, di mana pembaca dapat
memahami peristiwa yang diceritakan.Sudut
pandang adalah pusat kesadaran dari cerita, di
mana pembaca dapat memahami peristiwa yang
diceritakan.
6. Amanat/pesen
Piweling/pesen sing kaandharake pangripta/penulis
katujokake marang sing maca. Saka amanat utawa
pesen bisa dijupuk hikmahe lan bisa dicocokake
sambung rapete karo panguripan ing saben dinane.
Amanat adalah hikmah, pembelajaran, dan nilai
kehidupan dalam cerita yang relevan dengan
kehidupan sehari-hari.
Unsur Ekstrinsik Cerkak
Unsur ekstrinsik berada di luar karya sastra, tetapi
secara tidak langsung turut mempengaruhi
bangunan karya sastra. Masih mengutip dari
sumber yang sama, unsur ekstrinsik cerkak
contohnya adalah adat istiadat, budaya, dan kondisi
sosial masyarakat dalam cerita.

PAWARTA
Pangerten Pawarta
Yaiku Informasi anyar utawa informasi ngenani
sawijining prastawa kang dumadi, diwartakake
lumantar wujud cetak, siaran, internet, utawa
pirembugan marang wong liya.
Unsur Pawarta
Ana ing Pawarta utawa Berita duweni unsur
5W+1H, yaiku :
1. What (Apa) tegese Pawarta kuwi martakake
kedadean apa ? (Peristiwa apa yang terjadi)
2. Where (Ana Ngendi) tegese kedadean kang
ana ing pawarta kasebut kedadeane ana ing
ngendi. (Tempat Terjadinya Peristiwa).
3. When (Kapan) Tegese Kapan
prastawa/kedadean kasebut dumadi. (Kapan,
waktu terjadinya peristiwa).
4. Why (Kenangapa) Tegese Kenangapa
kedadeyan kasebut bisa dumadi, sebabe apa.
(Sebab Terjadinya Peristiwa).
5. Who (Sapa) Sapa bae paraga/wong kang ana
ing kedadeyan kasebut. (Siapa saja orang yang
terlibat dalam kejadian tersebut).
6. How (Kepiye) Kepiye kedaean kasebut
dumadi. (Bagaimana peristiwa tersebut bisa
terjadi).
Sifat Pawarta
Sifat-sifat kang ana pawarta supaya dadi
pawarta sing apik yaiku :
1.Aktual
Bab-bab kang anyar luwih becik tinimbang
pawarta lawas.
2.Adoh/Cedhak.
Pamaos luwih nggatekake tumrap prastawa
kang dumadi ing sakiwa tengene tinimbang
pawarta saka papan liyane.
3.Wigati (Penting)
Sawijining bab bakal dadi pawarta yen dianggpe
perangan kang penting, amarga bisa
ngendhaleni panguripan ing bebrayan agung.

4. Akibat
Sawijing bab dadi pawarta yen ndadekake
ngowahi kahanan.

5.Congkrah/Konflik
Pamaos luwih seneng nyetitekake pawarta kang
surasane cecongkrahan.

6. Tintrim
Ketegangan.
Tuladhane :
Nalika nulungi wong ing kacilakan.

7. Kemajuwan Tekhnologi
Pawarta kang kekinian luwih narik kawigaten
pamaose.

8.Emosi
Sawenehe pawarta yen diwartakake bisa
ndadekake nesu, susah, tangis, gela.
Tuladhane :
Nemokake bayi ing pawuhan

9.Humor
Gawe sengsem, mesem, lan guyu
Etika Nulis Pawarta
Objektif
Ing babagan iki panulis ora
kena martakake pawarta dikantheni
kepentingan pribadhi lan sponsor.

Cover Both Side


Pawarta kudu seimbang, aja abot sisih, luwih-
luwih nyebutake pihak-pihak kang ana
sesambungan langsung karo pawarta kasebut.

Anda mungkin juga menyukai