Anda di halaman 1dari 23

I.

HASIL DAN PEMBAHASAN

A. Data Pengamatan

Adapun hasil yang didapatkan dari percobaan ini adalah sebagai berikut :

a. Standarisasi Larutan Natrium Tiosulfat

N Perlakuan Hasil Gambar


O

1 Dipipet masing masing Larutan berwarna kuning


10 mL larutan Cr(VI) dengan volume 10 mL
konsentrasi 0,002 M,
0,003 M dan 0,004 M
lalu dimasukkan ke
erlenmeyer

2 Ditambahkan masing Larutan menjadi berwarna


masing 4 mL larutan KI coklat tua
3% dan 5 tetes larutan
kanji

3 Dititrasi dengan larutan Larutan menjadi berwarna


Na2S2O3 sampai warna hijau pucat setelah
hijau pucat kemudian dititrasi. Hasil titrasi
dicatat volume Na2S2O3 sebanyak untuk
yang terpakai. konsentrasi
- 0,002 M 1,4mL, 1,5 mL
dan 1,3 mL
- 0,003 M 1,5 mL , 1,4
mL dan 1,4, mL.
- 0,004 M , 1,5 mL, 1,4
mL dan 1,4 mL.

b. Reaksi Etanol dan Cr (VI)

NO Perlakuan Hasil Gambar

1 Diambil masing Larutan berwarna kuning


masing 150 mL di dalam erlenmeyer
KCr2O3 dengan
konsentrasi 0,002 M,
0,003 M dan 0,004 M
dengan gelas ukur
kemudian dimasukkan
ke Erlenmeyer dan
ditambah 2 mL etanol

2 Dipipet sebanyak 10 Larutan berwarna


mL tiap 10 menit lalu kecoklatan
ditambah 4 mL KI 3%
dan 5 tetes kanji

Larutan

3 Dititrasi dengan 0,002 M :


larutan Na2S2O3
sampai terjadi - t1 ; 1,1 mL
perubahan warna - t2 : 1,2 mL
menjadi biru pekat.
Masing masing - t3 ; 1,2 mL
konsentrasi dilakukan
- t4 : 1,1 mL
10 kali titrasi dan
dicatat volume - t5 : 0,8 mL
Na2S2O3 yang terpakai
- t6 : 0,5 mL

- t7 : 0,2 mL

0,003 M :

- t1 ; 1,5 mL

- t2 : 1,2 mL
- t3 ; 0,6 mL

- t4 : 0,6 mL

- t5 : 1,6 mL

- t6 : 0,6 mL

- t7 : 0,2 mL

0,004 M :

- t1 ; 1,9 mL

- t2 : 1,5 mL

- t3 ; 1,1 mL

- t4 : 0,9 mL

- t5 : 0,6 mL

- t6 : 0,4 mL

- t7 : 0,4 mL
B. Pembahasan

prosedur yang dilakukan

Fungsi penambahan dan perlakuan :

1. Fungsi penambahan larutan KI yang ditambah dengan kanji (amylum) merupakan


indikator yang digunakan dalam titrasi redoks. Fungsi penambahan amylum ini
adalah untuk menguji kepekaan terhadap iod dari pewarnaan biru-tua yang dihasilkan
oleh indikator amylum.
2. Fungsi standarisasi dari larutan Na2S2O3 adalah untuk mengukur konsentrasi dari
larutan Na2S2O3 dikarenakan belum diketahui konsentrasinya.
3. Fungsi larutan Na2S2O3 pada saat reaksi etanol dengan Cr (VI) adalah sebagai titran
yang berfungsi sebagai alat ukur volume larutan baku.
4. Fungsi penambahan etanol adalah untuk agen pereduksi dari Cr (VI).

Titrasi dan jenis jenis titrasi


C. Perhitungan

1. Standarisasi Natrium Tiosulfat

Reaksi :
2 CrO3Cl- + 6 I- + 12 H3O+  3 I2 + 3 Cr3+ + 18 H2O + 2 Cl-
I2 + 2 S2O32-  2 I- + S4O62-
2 mol CrO3Cl- = 3 mol I2
1 mol I2 = 2 mol S2O32

a. 0,002 M Cr ( VI ) 10 mL
Volume Na2S2O3 = 1,4 mL
Jumlah mol Cr ( VI ) = 10 mL X 0,002 M = 0,02 mmol
Jumlah mol I2 = 3/2 X mol Cr ( VI ) = 3/2 X 0,02 mmol = 0,03 mmol
Jumlah mol Na2S2O3 = 2 X mol I2 = 2 X 0,03 mmol = 0,06 mmol
0,06 mmol
Na2S2O3 = = 0,0428 M
1,4 mL

b. 0,003 M Cr ( VI ) 10 mL
Volume Na2S2O3 = 1,4 mL
Jumlah mol Cr ( VI ) = 10 mL X 0,003 M = 0,03 mmol
Jumlah mol I2 = 3/2 X mol Cr ( VI ) = 3/2 X 0,03 mmol = 0,045 mmol
Jumlah mol Na2S2O3 = 2 X mol I2 = 2 X 0,045 mmol = 0,09 mmol
0,09 mmol
Na2S2O3 = = 0,0428 M
1,4 mL

c. 0,004 M Cr ( VI ) 10 mL
Volume Na2S2O3 = 1,4 mL
Jumlah mol Cr ( VI ) = 10 mL X 0,004 M = 0,04 mmol
Jumlah mol I2 = 3/2 X mol Cr ( VI ) = 3/2 X 0,04 mmol = 0,06 mmol
Jumlah mol Na2S2O3 = 2 X mol I2 = 2 X 0,06 mmol = 0,12 mmol
0,12 mmol
Na2S2O3 = = 0,0428 M
1,4 mL

0,0428 M +0,0428 M +0,0428 M


Rata-rata Na2S2O3 = = 0,0428 M
3

2. Reaksi Oksidasi Etanol Oleh Cr ( VI )


1 mol I 2
Jumlah mol Cr ( VI ) = mol Na2S2O3 X X
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
2 mol CrO3 Cl− ¿ ¿
3 mol I 2

a. Konsentrasi 0,002 M

- t1
mol Na2S2O3 = 1,1 mL X 0,0428 M = 0,047 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,047 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,015
= = 1,5 X 10-3
10 mL

- t2
mol Na2S2O3 = 1,2 mL X 0,0428 M = 0,051 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,051 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,016
= = 1,6 X 10-3
10 mL

- t3
mol Na2S2O3 = 1,2 mL X 0,0428 M = 0,051 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,051 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,016
= = 1,6 X 10-3
10 mL

- t4
mol Na2S2O3 = 1,1 mL X 0,0428 M = 0,047 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,047 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,015
= = 1,5 X 10-3
10 mL

- t5
mol Na2S2O3 = 0,8 mL X 0,0428 M = 0,034 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,034 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,011
= = 1,1 X 10-3
10 mL
- t6
mol Na2S2O3 = 0,5 mL X 0,0428 M = 0,021 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,021 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0069
= = 6,9X 10-4
10 mL

- t7
mol Na2S2O3 = 0,2 mL X 0,0428 M = 0,0085 mmol
1 mol I 2
mol Cr ( VI ) = 0,0085 mmol X X
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
2 mol CrO 3 Cl− ¿ ¿
3 mol I 2
0,0028
= = 2,8 X 10-4
10 mL

b. Konsentrasi 0,003 M

- t1
mol Na2S2O3 = 1,5 mL X 0,0428 M = 0,064 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,064 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,021
= = 2,1X 10-3
10 mL

- t2
mol Na2S2O3 = 1,2 mL X 0,0428 M = 0,051 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,051 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,016
= = 1,6 X 10-3
10 mL

- t3
mol Na2S2O3 = 0,6 mL X 0,0428 M = 0,025 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,025 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0082
= = 8,2 X 10-4
10 mL

- t4
mol Na2S2O3 = 0,6 mL X 0,0428 M = 0,025 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,025 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0082
= = 8,2 X 10-4
10 mL

- t5
mol Na2S2O3 = 1,6 mL X 0,0428 M = 0,068 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,068 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,022
= = 2,2 X 10-3
10 mL

- t6
mol Na2S2O3 = 0,6 mL X 0,0428 M = 0,025 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,025 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0082
= = 8,2 X 10-4
10 mL

- t7
mol Na2S2O3 = 0,2 mL X 0,0428 M = 0,0085 mmol
1 mol I 2
mol Cr ( VI ) = 0,0085 mmol X X
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
2 mol CrO 3 Cl− ¿ ¿
3 mol I 2
0,0028
= = 2,8 X 10-4
10 mL

c. Konsentrasi 0,004 M

- t1
mol Na2S2O3 = 1,9 mL X 0,0428 M = 0,081 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,081 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,026
= = 2,6 X 10-3
10 mL

- t2
mol Na2S2O3 = 1,5 mL X 0,0428 M = 0,064 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,064 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,021
= = 2,1X 10-3
10 mL

- t3
mol Na2S2O3 = 1,1 mL X 0,0428 M = 0,047 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,047 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,015
= = 1,5 X 10-3
10 mL

- t4
mol Na2S2O3 = 0,9 mL X 0,0428 M = 0,038 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,038 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,012
= = 1,2 X 10-3
10 mL

- t5
mol Na2S2O3 = 0,6 mL X 0,0428 M = 0,025 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,025 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0082
= = 8,2 X 10-4
10 mL

- t6
mol Na2S2O3 = 0,4 mL X 0,0428 M = 0,017 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,017 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0056
= = 5,6 X 10-4
10 mL
- t7
mol Na2S2O3 = 0,4 mL X 0,0428 M = 0,017 mmol
1 mol I 2 ¿
mol Cr ( VI ) = 0,017 mmol X X 2 mol CrO 3 Cl− 3 mol I 2 ¿
2mol SO 2O 3 2−¿ ¿
0,0056
= = 5,6 X 10-4
10 mL
3. Grafik

a. Konsentrasi 0,002 M

Cr ( VI ) Waktu ( t ) r

1,5 X 10-3 10 1,5 X 10-4

1,6 X 10-3 20 1,6 X 10-5

1,6 X 10-3 30 1,6 X 10-6

1,5 X 10-3 40 1,5 X 10-7

1,1 X 10-3 50 1,1 X 10-8

6,9X 10-4 60 6,9X 10-10

2,8 X 10-4 70 2,8 X 10-11


b. Konsentrasi 0,003 M

Cr ( VI ) Waktu ( t ) r

2,1X 10-3 10 2,1X 10-4

1,6 X 10-3 20 1,6 X 10-5

8,2 X 10-4 30 8,2 X 10-7

8,2 X 10-4 40 8,2 X 10-8

2,2 X 10-3 50 2,2 X 10-8

8,2 X 10-4 60 8,2 X 10-10

2,8 X 10-4 70 2,8 X 10-11


c. Konsentrasi 0,004 M

Cr ( VI ) Waktu ( t ) r

2,6 X 10-3 10 2,6 X 10-4

2,1X 10-3 20 2,1X 10-5

1,5 X 10-3 30 1,5 X 10-6

1,2 X 10-3 40 1,2 X 10-7

8,2 X 10-4 50 8,2 X 10-9

5,6 X 10-4 60 5,6 X 10-10

5,6 X 10-4 70 5,6 X 10-11


d. Persamaan regresi 0,002 M

[ ln Cr ( VI )] [ ln r ]
X2 XY
X Y

-6,5022 -8,80487 42,2797 57,2518

-6,4377 -11,0429 41,4446 71,0915

-6,4377 -13,3455 41,4446 85,9150

-6,5022 -15,7126 42,2797 102,1680

-6,8124 -18,3253 46,4094 124,8405

-7,2788 -21,0943 52,9812 153,5418

-8,1807 -24,2988 66,9241 198,7818

∑= -48,1520 ∑= -112,6244 ∑ = 333,7636 ∑= 793,5908

y = a + bx
n ∑ xy−∑ x ∑ y
a=
n ∑ X 2−¿ ¿ ¿
7 (793,5908 )−(−48,1520 ) X (−112,6244)
a=
7 ( 333,7636 )−(−48,1520 ) 2
5.555,1356−5.423,0901 132,0455
a= = = 7,4475
2.336,3452−2.318,6151 17,7301

b=
∑ y−a ∑ x
n
−112,6244−(7,4475)(−48,1520) −112,6244−(−358,6120)
b= = = 35,1410
7 7

ln r = z ln [ Cr (VI) ] + ln K
y = ax + b
a=z = 7,4475 (orde reaksi)
b = ln k = 35,1410
k = 1,8 X 1015(konstanta laju reaksi)
Hukum laju = r = 1,8 X 1015 [ Cr (VI) ]7,4475
Persamaan regresi = y = 7,4475 x + 35,1410
e. Persamaan regresi 0,003 M

[ ln Cr ( VI )] [ ln r ]
X2 XY
X Y

-6,1658 -8,4684 38,0173 52,2146

-6,4377 -11,0429 41,4446 71,0915

-7,1062 -14,0139 50,4981 99,5861

-7,1062 -16,3165 50,4981 115,9487

-6,1192 -17,6322 37,4458 107,8968

-7,1062 -20,9217 50,4981 148,6740

-8,1807 -24,2988 66,9241 198,7818

∑= -48,2222 ∑= -112,6945 ∑= 335,3264 ∑= 794,1937

y = a + bx
n ∑ xy−∑ x ∑ y
a=
n ∑ X 2−¿ ¿ ¿
7 (794,1937 )−(−48,2222)(−112,6945)
a=
7 ( 335,3264 )−(−48,2222 ) 2
5.559,3559−5.434,3767 124,9792
a= = = 5,7056
2.347,2848−2.325,3805 21,9043

b=
∑ y−a ∑ x
n
−112,6945−( 5,7056 ) (−48,2222) −112,6945−(−275,1365 )
b= = = 23,206
7 7

ln r = z ln [ Cr (VI) ] + ln K
y = ax + b
a=z = 5,7056 (orde reaksi)
b = ln k = 23,206
k = 1197 (konstanta laju reaksi)
Hukum laju = r = 1197 [ Cr (VI) ] 5,7056
Persamaan regresi = y = 5,7056 x + 23,206
f. Persamaan regresi 0,004 M

[ ln Cr ( VI )] [ ln r ]
X2 XY
X Y

-5,95224383 -8,25482893 35,42920666 49,134755

-6,16581793 -10,7709881 38,0173108 66,411952

-6,50229017 -13,4100454 42,27977747 87,196007

-6,72543372 -15,9357741 45,23145875 107,17499

-7,10620622 -18,6191317 50,49816681 132,31139

-7,48757377 -21,3030843 56,06376102 159,50842

-7,48757377 -23,6056694 56,06376102 176,74919

∑= -47,4271 ∑= -111,8995 ∑= 323,5834 ∑= 778,4867

y = a + bx
n ∑ xy−∑ x ∑ y
a=
n ∑ X 2−¿ ¿ ¿
7 (778,4867 )−(−47,4271)(−111,8995)
a=
7 ( 323,5834 )−(−47,4271 ) 2
5.449,4069−5.307,0687 142,3382
a= = = 9,0350
2.265,0838−2.249,3298 15,754

b=
∑ y−a ∑ x
n
−111,8995−(9,0350)(−47,4271) −111,8995−(−428,5038)
b= = = 45,2291
7 7

ln r = z ln [ Cr (VI) ] + ln K
y = ax + b
a=z = 9,0350 (orde reaksi)
b = ln k = 45,2291
k = 4,3 X 1019 (konstanta laju reaksi)
Hukum laju = r = 4,3 X 1019 [ Cr (VI) ] 9,0350
Persamaan regresi = y = 9,0350 x + 45,2291
PERTANYAAN SETELAH PRAKTIKUM

Anda mungkin juga menyukai