20 November 2020
17:12
1. Os Frontale
2. Os Parietale + foramen magnum
3. Os Occipitale
4. Os Temporale
OS FRONTALE
• Pars squamosa (squama frontalis)
• Pars orbitalis -> menyusun cavita orbitalis
• Sinus frontalis
Squama Frontalis
Facies :
1. Externa
2. Temporalis
3. Cerbralis (interna)
4. Nasalis
a. Facies Externa
• Tuber frontale (eminentia : daerah membukit di dexter dan sinister facies ini
frontalis)
• Arcus superciliaris : area membusur dan menonjol di superior margo
supraorbitalis
• Glabella : bangunan di tengah-tengah arcus superciliaris
• Sutura frontalis
persistens/ sutura metopica
• Margo supraorbitalis : batas facies externa dengan pars orbitalis, berbentuk
lengkungan di atas cavitas orbitalis
Cranium 1 Page 1
Tuber frontale (eminentia frontalis) Glabella
Arcus superciliaris
Sutura metopica
Margo supraorbitalis
Foramen supraorbitale
Incisura frontalis
B. Facies temporalis
C. Facies interna
• Crista frontalis : rigi tajam di median line pada anterior facies interna
• Sulcus sinus : sulcus lanjutan dari crista frontalis ke arah
sagittalis superioris anterosuperior
Cranium 1 Page 2
• Foramen caecum : lubang di posterior crista frontalis, (+) vena emissaria
nasalis
• Impressiones : permukaan berlekuk karena penekanan gyrus otak
digitatum (digitatae)/
impressiones gyrorum
• Juga cerebralia : penonjolan tajam di antara 2 impressiones digitatae
• Sulci arteriosi et : alur kecil banyak di facies interna
venosi
• Sutura frontalis
metopica
Crista frontalis
Juga cerebralia
Foramen caecum Impressiones digitatae
d. pars nasalis
Margo nasalis
Spina nasalis
Sutura frontonasalis
Cranium 1 Page 3
Incisura ethmoidalis
pars orbitalis
Fovea trochlearis
Sinus frontalis
-> Rongga setinggi glabella pada os frontale
Cranium 1 Page 4
OS parietaLE
1. Facies interna 4 Margo, 4 angulus
2. Facies externa
A. Facies interna
• Sulcus sinus sigmoidei
• Sulcus sinus sagittalis superioris : di sepanjang margo sagittalis
• Sulcus arteriae meningae mediae
• Sulci arteriosi
• Juga cerebralia
• Impressiones digitatae
Foveola granulares : di sekeliling sulcus sinus sagittalis superioris, in
• (foveola pacchioni) vivo ditempati granulationes arachnoidales
Cranium 1 Page 5
Foveola granulares
B. Facies externa
• Linea temporalis : berjalan dari proc. zygomaticus ossis frontalis ke
superior posterosuperior, dilekati facies temporalis
• Linea temporalis : ada di inferior linea temporalis superior, berjalan dari
inferior proc. Zygomaticus ossis temporalis ke anterosuperior,
dilekati musculus temporalis
• Tuber parietale : pusat penulangan os parietale
(eminentia parietalis)
• Foramen parietale : sepasang lubang di posterior lateral sutura sagittalis in
vivo dilewati v. emissaria parietalis
Cranium 1 Page 6
Foramen parietale
Margo
• Margo squamosus
1. Anterior, berbatasan dan berartikulasi dgn ujung ala major os sphenoidale
membentuk sutura sphenoparietalis
2. Medial, berbatasan dan berartikulasi dengan pars squamosa os temporale
membentuk sutura squamousa
3. Posterior, berbatasan dan berartikulasi dengan pars mastoid os temporale
membentuk sutura parietomastoidea
Sutura sagittalis
Sutura coronalis
Cranium 1 Page 7
Sutura coronalis
OS occipitale
→ Menyusun Calvaria cranii dan Basis cranii
→ Dibatasi oleh Os parietale, temporale, sphenoidale
1. Squama occipitalis
2. Pars basilaris
3. Pars lateralis
Squama occipitalis
• Margo mastoideus : batas os osccipitale dengan os temporale
• Margo lambdoideus : batas os occipitale dengan os parietale
a. Facies externa
• Protuberantia : penonjolan di tengah-tengah os occipitale
externa
• (crista occipitalis : rigi tulang di antara Protuberantia occiptalis
externa) externa dan foramen magnum
• Linea nuchalis suprema : garis melengkung dari tepi atas protuberantia
occipitalis externa
• Linea nuchalis superior : garis di lateral protuberantia occipitalis externa
• Linea nuchalis inferior : garis di inferior linea nuchalis superior
• Planum occipitale : permukaan datar di superior protuberantia
occipitalis externa
• (os interparietale)
Planum occipitale
Os interparietale
Cranium 1 Page 8
B. Facies interna
• Eminentia cruciformis : penonjolan berbentuk palang dengan protuberantia
occipitalis interna sebagai pusatnya
• Protuberantia occipitalis : titik tengah eminentia cruciformis
interna
• (crista occipitalis interna) : rigi tulang antara protuberantia occipitalis interna
dan foramen magnum
• Sulcus sinus transversi : bangunan yang berjala ndari protuberantia occipitalis
interna ke lateral. Membagi os occipitalis jadi dua
1. fossa cerebralis
2. fossa cerebellaris
• Sulcus sinus sigmoidei : bangunan yang berjalan sebelum sinus sigmoid memasuki
foramen jugularis
• Sulcus sinus occipitalis
• (sulcus sinus marginalis)
• Sulcus sinus sagittalis : bangunan berjalan dari protuberantia occipitalis
superioris interna ke superior
Sulcus sinus
transversi
Crista occipitalis interna
Cranium 1 Page 9
PARS basilaris
• Clivus : sulcus lebar dangkal, in vivo dilewati arteri basilaris
• Tuberculum pharyngeum : ada di facies externa, tempat pelekatan raphe pharyngis
• Sulcus sinus petrosi : di sebelah lateral facies interna
inferioris
Clivus Sulcus sinus petrosi inferioris
Tuberculum pharyngeum
Pars lateralis
a. Facies externa
• Condylus occipitalis : penonjolan di lateral anterior foramen magnum, bersama
atlas membentuk articulatio atlantooccipitalis
• Canalis condylaris : saluran di dasar fossa condylaris, berjalan dari lateral
posterior facies interna. Dilewati v. emissaria occipitalis
• Canalis nervi : saluran di basis superior dari condylus occipitalis, dilewati
hypoglossi nervus hypoglossus
• Fossa condylaris : cekungan di posterior condylus occipitalis
Cranium 1 Page 10
• Fossa condylaris : cekungan di posterior condylus occipitalis
• (Processus
Paramastoideus)
Condylus occipitalis
Canalis condylaris
Fossa condylaris
B. Facies interna
- Permulaan dari canalis nervi hypoglossi dan canalis condylaris
• Tuberculum jugulare : penonjolan kecil di lateral anterior foramen
• Incisura jugularis : takik yang membentuk foramen jugularis
• Processus jugularis : penonjolan tulang di lateral foramen jugularis
• Processus intrajugularis : penonjolan tulang yang membagi foramen jugularis
Tuberculum jugulare
Incisura jugularis
Cranium 1 Page 11
OS temporale
1. Pars petrosa
2. Pars tympanica
3. Pars squamosa
4. Fossa mandibularis
5. Tuberculum articulare
6. Facies cerebralis
pars petrosa
• Margo : batas posterior, berbatasan dengan os occipitalis
• Proc. : penonjolan di posterior Meatus acusticus externus. Pelekatan
Mastoideus musculus sternocleidomastoideus
• Incisura : takik di inferior medial proc. Mastoideus, merupakan origo
mastoidea musculus digastricus venter posterior
• Sulcus sinus : parit yang berjalan dari psterior ke anterior kemudian
sigmoidei membelok ke inferior anterior memasuki foamen jugularis
• Sulcus arteriae : alur di media incisura mastoidea
occipitalis
• Foramen : lubang di posterior proc. Mastoideus
mastoideum
• Canalis nervi : bangunan seperti kanal dilewati nervus facialis.
facialis meatus acusticus internus dan foramen stylomastoideum
Cranium 1 Page 12
Proc. Mastoideus
Proc. Intrajugularis
Fissura petrosquamosa
Cranium 1 Page 13
Fissura petrosquamosa
Fossa jugularis
Foramen stylomastoideum
Cranium 1 Page 14
• Fossa jugularis
lubang muara canaliculus mastoideus
1. canaliculus mastoideus
2. incisura jugularis
• Proc. : penonjolan yang membagi dua forame jugulare
Intrajugularis
• Proc. Styloideus : penonjolan di lateral fossa jugularis
• Foramen : lubang di posterior pangkal proc. Styloideu, dilewati
stylomastoideum nervus facialis
• Canaliculus : saluran kecil di fossula petrosa dilewati n. tympanicus
tympanicus dan a. tympanicus inferior
• Fossula petrosa : cekungan kecil di antara fossa jugularis dan apertura
externa canalis carotici
• Cavitas tympani : tuangan isi udara di anatra labirin tulang dan membrani
tympani
pars tympanica
Sulcus tympanicus
Meatus acusticus externus
Cranium 1 Page 15
Vagina proc. styloideus
pars squamosa
Cranium 1 Page 16
Margo parietalis
Sulcus arteriae
Impressiones digitatae & temporalis mediae
Juga cerebralia
Crista supramastoidea
Proc. zygomaticus
Fossa mandibularis;
facies articularis
Fossa Mandibularis
• Facies articularis : berartikulasi dengan proc. Condyloideus ossis
Tuberculum articulare
Penonjolan di anterior fossa mandibularis, ada :
Cranium 1 Page 17
Tuberculum articulare
Fissura tympanomatoidea
• Juga cerebralia
• Impressiones digitatae
Cranium 1 Page 18