Antiderivative
Antiderivative
Matematika Teknik I
turunannya
Suatu fungsi 𝐻 disebut sebagai antiderivative dari suatu
fungsi 𝑓 dalam interval 𝐼 jika 𝐷𝑥 𝐻 𝑥 = 𝑓 𝑥 dalam interval
𝐼. Artinya 𝐻′ 𝑥 = 𝑓 𝑥 untuk semua 𝑥 didalam 𝐼.
𝐻 𝑥 𝑓 𝑥
Antiderivative biasa disebut dengan integral tak tentu/
indefinite integral.
Antiturunannya
atau integralnya
𝑓 𝑥 disebut integrand.
𝑑𝑥 menyatakan
Notasi : න 𝒇 𝒙 𝒅𝒙 variabel integrasi
න 𝒇 𝒙 𝒅𝒙 ≠ න 𝒇 𝒙 𝒅𝒚
Dibaca: integral dari 𝑓 𝑥
terhadap 𝑥
Aturan Dasar Antiderivative Aturan Umum Antiderivative
Menerapkan sifat
kelinieran integral
𝑥 𝑟+1 𝐾𝑥 𝑟+1
1) න 𝑥𝑟 𝑑𝑥 = + 𝐶, 5) න 𝐾𝑥 𝑟 𝑑𝑥 = + 𝐶,
𝑟+1 𝑟+1
dengan 𝐶 ∈ ℝ dan 𝒓 ≠ −𝟏 dengan 𝐾 dan 𝐶 ∈ ℝ dan 𝒓 ≠ −𝟏
2) න 1 𝑑𝑥 = 𝑥 + 𝐶, 6) න 𝐾 𝑑𝑥 = 𝐾𝑥 + 𝐶,
𝑲 𝒙𝒎 . 𝒙𝒏 = 𝒙𝒎+𝒏
= 𝑲𝒙−𝒏
𝒙𝒏 𝒙𝒎
Misal: = 𝒙𝒎−𝒏
2 𝒙𝒏
∗) 3
= 2𝑥 −3
𝑥 Misal:
1 ∗) 𝑥 3 . 𝑥 2 = 𝑥 5
∗) − 𝑥 −4 = −
𝑥4
1 𝑥4
∗) 2 = 𝑥 −2 ∗) = 𝑥3
𝑥 𝑥
Contoh menemukan antiderivative
Aturan no.1
𝑥 1+1 𝑥2 𝑥2 1
∎ න 𝑥 𝑑𝑥 = +𝐶 = + 𝐶. Perhatikan: 𝐷𝑥 + 𝐶 = ∙ 2 ∙ 𝑥1 + 0 = 𝑥
1+1 2 2 2
𝑥2
∴ + 𝐶 merupakan antiderivative dari 𝑥
2
Aturan no.5
3+1 4
4𝑥 4𝑥
∎ න 4𝑥 3 𝑑𝑥 = +𝐶 = + 𝐶 = 𝑥 4 + 𝐶. Perhatikan: 𝐷𝑥 𝑥 4 + 𝐶 = 4𝑥 3 + 0 = 4𝑥 3
3+1 4
∴ 𝑥 4 + 𝐶 merupakan antiderivative dari 4𝑥 3
Aturan no.5
−2+1 −1
4 −2
4𝑥 4𝑥 −1
4
∎ න 2 𝑑𝑥 = න 4𝑥 𝑑𝑥 = +𝐶 = + 𝐶 = −4𝑥 + 𝐶 = − + 𝐶
𝑥 −2 + 1 −1 𝑥
Perhatikan: 𝐷 − 4 + 𝐶 = 𝐷 −4𝑥 −1 + 𝐶 = 4𝑥 −2 + 0 = 4
𝑥 𝑥
𝑥 𝑥2
4 4
∴ − + 𝐶 merupakan antiderivative dari 2
𝑥 𝑥
Contoh menemukan antiderivative
Aturan no.6
3 3
∎ න 4 𝑑𝑥 = 4𝑥 + 𝐶. ∎ න 𝑑𝑡 = 𝑡 + 𝐶. ∎ න 1 𝑑𝑤 = 𝑤 + 𝐶.
11 11
Aturan no.7
3 3
∎ න 4 sin 𝑥 𝑑𝑥 = −4 cos 𝑥 + 𝐶. ∎ න sin 𝑡 𝑑𝑡 = − cos 𝑡 + 𝐶.
11 11
Aturan no.8
∎ න 𝑓 𝑥 + 𝑔 𝑥 𝑑𝑥 = න 𝑓 𝑥 𝑑𝑥 + න 𝑔 𝑥 𝑑𝑥
∎ න 𝑓 𝑥 − 𝑔 𝑥 𝑑𝑥 = න 𝑓 𝑥 𝑑𝑥 − න 𝑔 𝑥 𝑑𝑥
Contoh :
∎ න 5 + 𝑥 2 + 2 sin 𝑥 𝑑𝑥 = න 5 𝑑𝑥 + න 𝑥 2 𝑑𝑥 + න 2 sin 𝑥 𝑑𝑥
𝑥3 𝑥3
= 5𝑥 + 𝑐1 + + 𝑐2 + −2 cos 𝑥 + 𝑐3 = 5𝑥 + − 2 cos 𝑥 + 𝐶
3 3
𝐶 = 𝑐1 + 𝑐2 + 𝑐3
∎ න 5 − 𝑥 2 − 2 sin 𝑥 𝑑𝑥 = න 5 𝑑𝑥 − න 𝑥 2 𝑑𝑥 − න 2 sin 𝑥 𝑑𝑥
𝑥3 𝑥3
= 5𝑥 + 𝑐1 − + 𝑐2 − −2 cos 𝑥 + 𝑐3 = 5𝑥 − + 2 cos 𝑥 + 𝐶
3 3
𝐶 = 𝑐1 + 𝑐2 + 𝑐3
Bear in mind : න 𝑓 𝑥 ∙ 𝑔 𝑥 𝑑𝑥 ≠ න 𝑓 𝑥 𝑑𝑥 ∙ න 𝑔 𝑥 𝑑𝑥
Misal:
න 5𝑥 𝑑𝑥 ≠ න 5 𝑑𝑥 ∙ න 𝑥 𝑑𝑥
න 𝑥 𝑥 2 − 3 𝑑𝑥 ≠ න 𝑥 𝑑𝑥 ∙ න 𝑥 2 − 3 𝑑𝑥
𝑓 𝑥 𝑥𝑑 𝑥 𝑓
න 𝑑𝑥 ≠
𝑔 𝑥 𝑥𝑑 𝑥 𝑔
Misal:
5 5 𝑑𝑥 𝑥 𝑥𝑑 𝑥
න 𝑑𝑥 ≠ න 2 𝑑𝑥 ≠
𝑥 𝑥𝑑 𝑥 𝑥 −3 𝑥 2 − 3 𝑑𝑥
Aturan Pangkat Secara Umum
Jika 𝑓 adalah fungsi yang dapat didiferensialkan, 𝑟 adalah bilangan riil dengan 𝑟 ≠ −1, maka
𝒇 𝒙 𝒓+𝟏
න 𝒇 𝒙 𝒓 𝒇′ 𝒙 𝒅𝒙 = +𝑪
𝒓+𝟏
Contoh:
𝑥 4 + 3𝑥 31
∎න 𝑥4 + 3𝑥 30 4𝑥 3+ 3 𝑑𝑥 = +𝐶
31
𝑓 𝑥 𝑓′ 𝑥
sin 𝑥 11
∎ න sin10 𝑥 cos 𝑥 𝑑𝑥 =න sin 𝑥 10
cos 𝑥 𝑑𝑥 = +𝐶
11
𝑓 𝑥 𝑓′ 𝑥
Aturan Substitusi
Jika 𝑔 memiliki turunan yang kontinu, dan 𝐹 merupakan antiderivatives dari 𝑓, maka
න 𝒇 𝒈 𝒙 𝒈′ 𝒙 𝒅𝒙 = 𝑭 𝒈 𝒙 +𝑪
Contoh:
Misal 𝑦 = 𝑢3 + 6𝑢
𝑑𝑦
→ 𝑑𝑦 = 3𝑢2 + 6 𝑑𝑢 → 𝑑𝑢 = 2
3𝑢 + 6
𝑑𝑦
න 𝑢3 + 6𝑢 5
6𝑢2 + 12 𝑑𝑢 = න 𝑦5 6𝑢2 + 12
3𝑢2 + 6
𝑑𝑦
= න 𝑦5 ∙2∙ 3𝑢2 +6
3𝑢2 + 6
2𝑦 6 𝑦6
= න 𝑦5 ∙ 2 𝑑𝑦 = න 2𝑦 5 𝑑𝑦 = +𝐶 = +𝐶
6 3
𝟔
𝒖𝟑 + 𝟔𝒖
= +𝑪
𝟑
Enjoy Learning