.: TPA HIDAYATULLAH :.
“Apa Latar Belakang
Penulisan Buku Ini?”
“Apa keistimewaan Buku
Ini Dibandingkan Buku-
Buku tajwid Lainnya?”
“Bagaimana Cara
Menggunakan Buku
Ini?”
“Berapa Batas Usia Bisa
Menggunakan Buku
Ini?”
“Saat Ini Buku Panduan
Tahsin & Tartil Al-Quran
ini Sudah Digunakan Oleh
-+ 1700 Orang & 12
Lembaga”
17
ة الل ِّ َسان
ُ فَ َصا َح
“Memfasihkan
Lisan”
ْ َ َ ْ َ َ
ًع ر ْدءا
َِن ل َِسانًا فأ ْر ِسل ُيه َم ِ ي ُون ُه َيو أف َص ي
ّح م ي ُ ُ َ
خ هار ي ِ
وأ ي َ
ِ ِ
ُّ َ ُ ْ َ ُ َ َ ّ ُ ّ َ ُ
ن يك ِذب ِي
ون اف أ ين أخ ي ن ۖ إِ ِ ي
يص ِدق ِ ي
“Dan saudaraku Harun dia lebih fasih lidahnya daripadaku,
maka utuslah dia bersamaku sebagai pembantuku untuk
membenarkan (perkataan)ku; sesungguhnya aku khawatir
mereka akan mendustakanku". (QS. Al-Qashas: 34)
17
َُ ْ َ ْ َ ً َّ َ ُ ُّ َ ْ َ ُ َّ َ ُ ُ ْ َ َ ٌ َ ْ
Fashahatul Lisan?
وع أوال أن يعلموا ِ اجب علي ِهم ُمتم * قبل ٱلُّشِ إذ و
“Karena bagi mereka yang hendak membaca/mempelajari Al
َْ َ ُ ْ َ
Quran wajib mengetahui, Pertama:...
َ ُّ َ ِّ َ ُْ ُ َ َ َ
ات
ِ ات * ِِلل ِفظوا بِأفص ِح ٱللغ
ِ وف وٱلصفِ ارج ٱْلر
ِ َم
...Makhraj setiap huruf beserta sifatnya, agar dapat
mengucapkannya dengan bahasa yang paling fasih
17
18
ِيـ
dinamakan
Fathah Harakat?
ُيـ
Kasrah
“HARAKAT”
Dham
mah
29
ْ َْ
Dengan mengembalikan huruf ke makhrajnya.
4. Sukun ﹿ Contoh: Huruf ‘ف
’ ي, ucapkan dengan ‘ف
’أ ي, sambil
ujung gigi seri atas bertahan di perut bibir bawah. 30
Sukun
“Tenang/Diam”
fathah
“Membuka” “Pahami Istilahnya,
mudah praktiknya.”
Kasrah
“Pecah/Hancur”
Dhammah
-
“Menggabungkan”
Istilah Bahasa
ُ ْ ُ ُ ُ ْ ُ َ ْ ُ ْ ِّ ِّ َ َ ْ ٌ ْ َ ُ
هو ِاسم لِلمحل ٱذلي ينشأ ِمنه ٱْلروف
Makhaarij adalah lafadz plural (jama’) dari
ُ َ ْ َ
Al-Makhraj ( ) ٱلمخرجyang artinya ‘Tempat
“Suatu nama tempat, yang pada keluar’, sedangkan Huruf
ُ ْ َ adalah lafadz
jama’ dari Al-Harf ( ) ٱْلرفyang artinya
tempat tersebut huruf dibentuk ‘Huruf’. Berarti Makharijul huruf artinya
(diucapkan)” tempat-tempat keluar huruf.
PEMBAGIAN MAKHRAJ
34
Makhraj Umum
Al-Jauf / Rongga Al-Halq / Tenggorokan Al-Lisan / Lidah Asy-Syafatain / Dua Bibir Al-Khaisyum / Hidung
34
AL-KHAISYUM
AL-JAUF
(Rongga Hidung)
(Rongga)
Ghunnah مي& ن َيـ ا – و – ي
55
Ya’ Sukun sebelumnya Kasrah Waw Sukun sebelumnya Dhammah Alif Sukun sebelumnya Fathah
38
Makhraj Makhraj
Kha’ Ghain
39
Ujung Lidah
Tengah Lidah
41
Pangkal Lidah
Huruf ك
bertemu langit-langit
belakang yang
lunak/daging. Huruf Alif Mad ( ) ا
https://huffadzindonesia.com | https://salamuna.id | Hamdani Aboe Syuja’
03 MAKHRAJ AL-LISAN 44 MAKHARIJUL HURUF BAB -15
فورـحـال جراـخـم
Tengah Lidah
Sisi Lidah
Ujung Lidah
Huruf ر
47
Tarqiq (Tipis) Tafkhim (Tebal)
https://huffadzindonesia.com | https://salamuna.id | Hamdani Aboe Syuja’
فورـحـال جراـخـمHURUF BAB -15
MAKHARIJUL
03 MAKHRAJ AL-LISAN
Makhraj Huruf وdari Dua Makhraj Huruf مdari Dua bibir, dikatup Makhraj Huruf بdari Dua
bibir, atas dan bawah dengan dengan lembut, bunyi suara keluar dari bibir, dikatup dengan
dimonyongkan hidung (ghunnah) kuat.
https://huffadzindonesia.com | https://salamuna.id | Hamdani Aboe Syuja’
05 MAKHRAJ AL-KHAISYUM MAKHARIJUL HURUF BAB -15
Makhraj Al-Khaisyum
Sifat ghunnah
huruf Nun ( ) ن
Sifat ghunnah
huruf Mim ( ) م
53
AL-KHAISYUM
AL-JAUF
(Rongga Hidung)
(Rongga)
Ghunnah مي& ن َيـ ا – و – ي
55
ُ ص َف
ات احل ُُر ْوف ال َع َرِ ةَّة
“Sifat-Sifat Huruf
Hijaiyyah”
Istilah Bahasa
Tujuan Mempelajarinya
Mampu Mampu
membedakan Memperindah membedakan antar
huruf yang Bacaan Al-Qurab huruf yang satu
lemah dan huruf makhraj (tempat
yang kuat. keluar)
SIFAT-SIFAT HURUF
LAWANNYA
Al-Jahr Al-Hams
LAWANNYA
Rakhawah Syiddah
ْ َ َ َ ْ َ
Selain Huruf Syiddah “Mengalirnya suara ketika أ ِجد قط بكت “Tertahannya aliran suara
dan Tawassuth melewati makhraj” akibat tertutupnya makhraj”
LAWANNYA
Rakhawah Syiddah
Antara
Keduanya
Huruf-Huruf Huruf-Huruf
Tawassuth ْ َ َ َ ْ َ
Selain Huruf Syiddah أ ِجد قط بكت
dan Tawassuth
Huruf-Huruf Pengertian
LAWANNYA
Al-Istifal Al-Isti’la
ْ ْ َ َّ ُ
Selain Huruf Al-Isti’la “Tidak naiknya suara ke خص ضغط ِقظ “Naiknya suara ke langit-
langit-langit atas ketika langit atas ketika
mengucapkan huruf-huruf mengucapkan huruf-huruf
isti’la” isti’la”
أ َ ۡخ َ َ
َلهۥُ َۡ ُ ُ َ
ي دخ ل ي
ون َ لَٓأۡلخ َريةُ
و ِ قََ َ
خل ي خ
ُ َُ َ َ ُ
﴿ سورةياتلَكث ِري﴾
َ َ ۡ َٰ َ َ َ
سيص ي
ل ورِ
ُ
صد ي ُ طَٰ َ
ٱلصر يِ
ّ َ
ٱلص َم يدُ ص حي ِيم ِمۡسِبيٱّللِيٱلرِنَٰمۡحيٱلر ِ
َ ۡ ُ ُ َ ُ ۡ َ
َ ۡ َۡ ۡ ُ ِيَ َ ّ يز ۡرت ُميٱل َمقاب ِ َري٢ َّت ُيٱتلَكث ُريَ ١ح َ ٰ
أل َهىٰك ُم َ
تضلِيلي ٱلمغض ِي
وب َر ِ
اض َيةي ٱلضٓال ي ض ُ َ ََ َ ۡ َ َ ۡ َ ُ َ ََ َ ۡ َ َ ۡ َ ُ َ
ّلَكيسوفيتعلموني ٣ثميّلَكيسوفيتعلم ي
ون
َۡ ۡ ُ ُغ َثا ٓ يءً َ ُ َ ۡ َ َََ ُ َ َ َ َ ۡ َ ۡ َ ُ َ ۡ َ َۡ
وبي
ٱلمغض ِ ير ٰ ِي
ت فٱلم ِغ ي َغ ِس ي
ق غ يي ٥لَتوني ّ ٤لَكيلويتعلموني ِعلميٱۡل ِق ۡ ِ
ييٱۡلَ ِقييُ ٧ثميَ ُ َ َََ ُ َ َ َ
ايع ۡ َ َ َۡ
َ ۡ َ ُ َ َخا ِطئةيَ طَ َ ّ ِ حيمي ٦ثميلَتونه ٱۡل ِ
أطع َم ُهم وبٰ
ط ي ٰ
ٱلصر يِ ط َ لَ ُ ۡ َ ُ َ َ ۡ َ َ
سلنييومئِذيع ِنيٱنلعِي ِمي٨ ت ي
َۡ َْ
ٱلفل ي
ق
ُۡ
قي
ل ٱل ۡ ُم ۡس َتقِي يمَ بَ ََ
وق ي ق
َُۡ ْ َُ َ كَ َ ۡ َ
َّمفوظي يظني ع ِظ ي
يم ظهر ي ظ
SIFAT BERLAWANAN SIFAT-SIFAT HURUF BAB -15
LAWANNYA
Al-Infitah Al-Ithbaq
Selain Huruf Al-Ithbaq “Tidak terkumpulnya suara ص–ض–ط–ظ “Terkumpulnya suara antara
antara lidah dan langit-langit lidah dan langit-langit ketika
ketika pengucapan huruf pengucapan huruf Ithbaq”.
Infitah”
LAWANNYA
Al-Ishmat Al-Izlaq
Ash-Shofiir
Huruf-Huruf Pengertian
Al-Qalqalah
Huruf-Huruf Pengertian
َ ُ ْ ُ
قطب جد “Mengeluarkan huruf yang di
Qalqalahkan ketika sukun dengan
menjauhkan dua sisi anggota (alat) ucap
tanpa dipengaruhi salah satu dari
harakat yang tiga”
َ ََْ َْ
﴾ح ﴿ قديأفل ي ﴾ ﴿ َي ْط َم ُيع
Contoh Contoh
َّ ََ َّ َ َ ْ َ َ َ ْ ََ ْ َ َْ َ ُْ
﴾ ﴿ أشد ﴾ ﴿ وتب ق ﴾ ﴿ ٱلغي ِي
﴾ب ﴿ ٱلفل ِي ﴾ ﴿ لميي َِليول يم ﴾ ﴿ مقت ِدري
Al-Liin
Huruf-Huruf Pengertian
ْ – َيـ ← ْيو
يي “Sifat yang dipatenkan untuk
Contoh huruf Waw & Ya sukun yang
َُْ ٌْ َ sebelumnya berharakat fathah
﴾ ﴿ خوفيۢ ﴾ ﴿ قريش sebab kemudahannya (tidak
berat) pada makhraj”
Al-Inhiraf
Huruf-Huruf Pengertian
At-Takrir
Huruf-Huruf Pengertian
At-Tafasy-syi
Huruf-Huruf Pengertian
Al-Istithalah
Huruf-Huruf Pengertian
Huruf-Huruf Pengertian
➢ Huruf Ha’,
ْ Dengan memanjangkannya
- Pada huruf ha’ sukun ( ) هـdengan
menyempurnakan sifat hams dan rakhawahnya.
ُ َ
- Pada huruf ha’ ( هـ- هِـ- )هـberharakat dengan
menguatkan pengucapannya.
َ َ َ َ ُ َ
- Pada huruf ha’ dhomir ( ات )لهو ما يف السماو ِيdengan
memanjangkan mad shilahnya.
Huruf-Huruf Pengertian
“”
Istilah Bahasa
َ ُ َََْ ََْ
ُلف ُم ب َص َداه ََْ ٌ َ ُ ٱلتَّ ْسم ْيartinya gemuk.
ِ َتي ٱْلرف فيمت ِلئ ٱ
ِ ِسمن يع ِ
“(Sifat) tebal yang mengenai pada
huruf sehingga mulut dipenuhi
dengan gemanya”
Istilah Bahasa
َ ُ َْ َ ََ ََْ
ُلف ُم ب َص َداه َْ َ ٌ ُُ ُ ْ ْ َّ
ِ َتي ٱْلرف فَل يمت ِلئ ٱ
ِ ُنول يع ٱتلن ِحيفartinya Kurus.
“(Sifat) tipis yang mengenai pada
huruf sehingga mulut tidak
dipenuhi dengan gemanya”
ْ ْ َ َّ ُ
Sisanya الر خص ضغط ِقظ
TINGKATAN TAFKHIM
C O N TO H C O N TO H C O N TO H C O N TO H C O N TO H
َ ْ ٰ َ ْ ُ َ َ ْ ُ ُ ُ َ ْ َ َٰ
﴿ ٱلصـادِق ي
﴾ ِي ﴾ ﴿ ظلموا ﴾ ﴿ خلِقوا ﴾ ﴿ يطب يع ﴾﴿ ِظلـل
َ َ َ َ َ َ ُ ْ َُْ َ َٰ
﴾ ﴿ قال ﴾ ﴿ صَب ﴾تِ ﴿ غ ِلب ﴾ ﴿ ُيلق ﴾ ﴿ ِخلـل
HURUF YANG SELALU TAFKHIM SIFAT-SIFAT HURUF BAB -15
Catatan!
ْ
ِمن ِغل
َٰ Tafkhimnya huruf Kha, Ghain
ِخلـف dan Qaf adalah tafkhim yan
lemah. Dinamakan dengan
Tafkhim Nisbiyyan, apabila
berhakat kasrah.
ْ
ًخ َراجا
ِإ
ْ ُْ َ ََ Catatan!
ت ٱخر ي
ج ِ وقال
َ ْ Dikecualikan darinTafkhim Nisbiy adalah
ِإخراج Huruf Kha Sukun sebelumnya harakat
kasrah dan setelahnya huruf Ra’
Tafkhim. Maka ia di Tafkhimkan seperti
sukun sebelumnya fathah, dikarenakan
berdampingan dengan huruf Ra’.
Alif ()ا
َ ْ َٰ َُ َ َ ْ َ َ َ ُْ َٰ
﴿ ٱلقـنِت ِ ي
﴾ي ﴾ ﴿ ٱلطٓام ية ﴿ وٱلسٓائِل ِ ي
﴾ي ﴿ ٱتلـئِبو ي
﴾ن
https://huffadzindonesia.com | https://salamuna.id | Hamdani Aboe Syuja’
HURUF YANG TERKADANG TAFKHIM, SIFAT-SIFAT HURUF BAB -15
TERKADANG TARQIQ.
َ ُ َٰ َ َ ٰ َ ْ ُ َ ُ َٰ ْ ُ َ ُ َٰ ُ ُ ٰ َ َ َ ُ َٰ َ ُ
﴾ ﴿ مٓايءاتـهميٱللـ يه ﴾ ﴿ قالوا ٱللـه يم ﴾ ﴿ سبحـنكيٱللـه يم ﴾ ﴿ هو ٱللـ يه
َ ُ َ ُ َ َ َُٰ َ َ ُْ ْ
ٰ
﴾ ﴿ ق ِليٱللـه يم ٰ
﴾ ِ﴿ ِمْسِب ٱللـ يه ﴾ييفيٱللـ يه شكي ٰ
ِ ﴿ ِمن دو ِن ٱللـ يهِ ﴾ ﴿ أ
Ra’ ( ) رTafkhim
Contoh
ْ ُ ُ َ َ ََ
﴾ ﴿ ر ِزقوا ﴾ ﴿ رمضان
Ra’ ( ) رTafkhim
Contoh
ً ُْ َ َ ْ َ
﴾ ﴿ قرآنا ﴾ ﴿ مر ي م
Ra’ ( ) رTafkhim
3. Ra’ sukun, sebelumnya huruf sukun dan sebelumnya fathah atau dhammah
Contoh
َ ْ َْ ْ َ ْ َ
﴾ ﴿ ٱل ف قر ﴾ص
﴿ وٱلع ِي
Ra’ ( ) رTafkhim
4. Ra’ sukun, sebelumnya harakat kasrah yang tidak asli (hamzah washal)
Contoh
َُ ْ َ ْ ُ
﴾ ﴿ أمِ ٱرتابوا ﴾ وا
جع ي
ِ ﴿ ٱر
Ra’ ( ) رTafkhim
َْ َ ْ َ ْ ْ َ ً َ ْ َ ً َ ْ
﴾ ﴿ فِرقة ﴾ ﴿ قِرطاس ﴾ ﴿ َلِٱل ِمرصادِي ﴾ ﴿ وإِرصادا ﴾ ﴿ مِرصادا
Ra’ ( ) رTafkhim
6. Ra’ sukun karena waqaf, sebelumnya huruf mad dan sebelum huruf mad
adalah huruf berharakat fathah atau dhammah
Contoh
ْ َ ِّ ٌ ْ َ ْ ُ ُ
َ
ِ ﴿ ِيفيٱلصدو يرِ ﴾ ﴿ خْي لألبـر
﴾ار
Ra’ ( ) رTarqiq
1. Ra berharakat Kasrah
Contoh
ْ َ َ ْ
﴾ ﴿ ك ِريم ﴾﴿ رِيحي
Ra’ ( ) رTarqiq
Contoh
َ َْ ْ َ
َ َْ ْ ْ َ
﴾ ﴿ ِفرعون ﴾﴿ أن ِذريقومكي
Ra’ ( ) رTarqiq
ْ ْ ّ
﴾ ﴿ ِحجر ﴾ ٱلسح ِير
ِ ﴿
Ra’ ( ) رTarqiq
َ ْ َ ٌ ْ َ
﴾ ﴿ ضْي ﴾﴿ خ ِبْي
Ra’ ( ) رTarqiq
CONTOH
َ َْ ُ َ َ َ ْ َ َٰ ْ َ ُ َ ْ َ ََ
﴾ِۚيمـجــراهـا ومرساهاي
﴿ وقاليٱركبوايفِيهايبِس ِميٱللـه ي
Terjadi di :
ْ ْ َُُ ْ َ َ
﴾﴿ ف ِر ٍۚقي ﴾﴿ ٱلقِط ِري ﴾﴿ عذ ِاَبيونذرِي
Boleh 2 wajah:
Tafkhim & Tarqiq Tarqiq lebih Boleh 2 wajah: Tafkhim lebih Boleh 2 wajah:
utama Tafkhim & Tarqiq utama Tafkhim & Tarqiq