( Diferensial Fungsi )
Definisi Turunan Fungsi:
Misalkan diketahui suatu fungsi y = f(x), nilai x berubah dengan ∆x, sehingga
y berubah dengan ∆y. Maka ∆y = f(x+∆x) – f(x). Apabila
∆x 0 maka didefinikan Turunan Pertama dari y terhadap x adalah
dy y f ( x x) f ( x)
y , lim lim
dx x 0 x x 0 x
Sumbu y
y+∆y……………….. f(x+∆x)
y ……………..y=f(x)
0 sumbu x
x x+∆x
dy
1. y = C maka =0
dx
dy
2. y = x maka =1
dx
dy
3. y = k x maka =k
dx
dy
4. y = xn maka = n xn-1
dx
dy dU
5. y = Un maka = n U n-1 . U = F(x)
dx dx
dy dU dV
6. y = U + V maka = +
dx dx dx
dy dU dV
7. y = U.V maka = V+U
dx dx dx
dU dV
V. U.
U dy dx dx
8. y = maka = 2
V dx V
dU dV
Dimana U = f(x) dan V = g(x) U` = , V` = .
dx dx
Aturan Rantai: y = f(U)
dy df (U ) dU
.
dx dU dx
dy
1).y = 4 x + 10 maka =4
dx
1 dy
2)..y = 5
= x-5 maka = -5 x-6
x dx
3 dy
3). . y = 5 x -8x +9 x -12 maka = 5 ( ½ x -1/2 ) – 24 x2 +9
dx
.
Contoh : Turunan Fungsi perkalian dan Pembagian
1) y = ( x2 + 5 ) ( x8-3)5 = U.V
dU
U = x2 + 5 maka 2x
dx
dV
V = ( x8 - 3 )5 maka 5( x8 3) 4 .8x 7
dx
dy dU dV
Maka = V+U
dx dx dx
= 2x . ( x8 - 3 )5 + ( x2 + 5 ). 5 ( x8 - 3 )4 .8x7
dU
U = x2 + 5 x8-3 maka = 2x +40 x7
dx
dV
V = ( 4x12 - 8x +10 ) maka = 48 x11 - 8
dx
dy dU dV
Maka V U
dx dx dx
= (2x +40 x7) ( 4x12 - 8x +10 ) + ( x2 + 5 x8-3).( 48 x11 -8)
5x5 12 x 15 U
3) y =
3x 3 6 x 2 1 V
.
dU
U = 5 x5 + 12 x - 15 maka = 25 x4 + 12
dx
dV
V = ( 3x3 + 6 x2 +1 ) maka = 9 x2 + 12 x
dx
dU dV
V. U.
dy dx dx
dx V2
ATURAN RANTAI :
Jika y = f(g(x))
Misalkan U = g(x) y = f(U)
dy df (U ) dU
.
dx dU dx
dy
= ½ ( 4x3 +3)-1/2 12x2
dx
2). y 4 x3 3 12 x 2 15 =( U )1/2
dU
misalkan U= 4x3 +3 12 x 2 15 = 12 x2 +3{½ ( 12x2 - 15)-1/2.(24x)}
dx
dy dU
= ½ ( U)-1/2.
dx dx
dy
= ½ ( 4x3 +3 12 x 2 15 )-1/2 .[12x2 +3{½ ( 12x2 - 15)-1/2.(24x)}]
dx
3). y 10 x 3x 12 x 2 15
dU
=[10 + 3 12 x 2 15
dx
+3x{½ ( 12x2 - 15)-1/2.(24x)}]
dy dU
= ½ ( U)-1/2.
dx dx
dy
= ½ (10x +3x 12 x 2 15 )-1/2. [10 + 3 12 x 2 15
dx
+3x{½ ( 12x2 - 15)-1/2.(24x)}]
ATURAN RANTAI :
Jika y = f(g(x))
Misalkan U = g(x) y = f(U)
dy df (U ) dU
.
dx dU dx
Contoh- Contoh :
dU
1). .y = sin ( 2x5 + 12 ) = sin U dimana U = 2x5 +12 = 10x4
dx
dy dU
Maka = cos U .
dx dx
dy
= 10x4 cos ( 2x5 + 12 )
dx
dU
2). .y = cos (x 4 +100) misalkan U= (x 4 +100) maka 4x 3
dx
dy dU
= - sin U.
dx dx
= - sin (x 4 +100). ( 4x3 )
dy
= - 4 x3 sin (x 4 +100)
dx
dy
maka = sec2 ( 9x – 3 )7 { .126 x.(9 x 2 3)6 . }
dx
dU
4). y = sec (4x2 +6) misalkan U=( 4x2 +6 ) 8x
dx
dy dU
= sec U tg U .
dx dx
dy
= sec (4x2 +6) tg (4x2 +6).{8x}
dx
dy
= 8x sec (4x2 +6) tg (4x2 +6)
dx
dU
5). y = cosec (2x6 -9) misalkan U=( 2x6 -9 ) 12x 5
dx
dy dU
= - cosec U. ctg U .
dx dx
dy
= - cosec (2x6 -9) .ctg (2x6 -9).{12 x5 }
dx
dy
= - 12 x5 cosec (2x6 -9). ctg (2x6 -9)
dx
.
dW
4 cos 6 x5 120 x5 sin 6 x5 sec2 8x12 (96 x11)
dx
dy dW
5 sec4 W {secW .tgW } .
dx dx
dy
= 5 sec5 [4x cos 6x5 +tg 8x12].tg [4x cos 6x5 +tg 8x12]
dx
. {4 cos 6 x5 120 x5 sin 6 x5 sec2 8x12 (96 x11)}