Anda di halaman 1dari 9

I SIAP SELEM

Ada katuturan satua I Siap Selem ngelah pianak pepitu. Ane paling cerika tusing ngelah bulu
madan I Doglagan. Sawai-wai I Siap Selem ngalih amah nganti ke dauh pangkunge. Sedek
dina anu ritatkala I Siap Selem teken panak-panakne ngalih amah dauh pangkunge, lantas
langite megerudug nyihnayang lakar ujan.

“Me, lan jani mulih. Ento guleme gede gati” keto pianakne kelihan ngomong.

“Ao me yang takut nyanan iraga ujanan dini” pianakne lianan milu masaut

“Cening jak mekejang, lan jani ditu di umahe ento malu maembon.

Yen jani iraga mulih pedas iraga ujanan. Tolih ento adine, I Doglagan. Ia tusing ngelah
bulu. Yen ia ujanan pepes bisa mati” keto I Siap Selem maorahan teken pianak-pianakne.
Lantas I Siap selem teken pianakne makapitu ngungsi keumahe ane ada di sisin pangkunge
ento.

“Jero jero sane madue pondok niki, dados ke tiang milu maembon?” keto I Siap Selem
metakon.

Lantas pesu ane ngelah umahe ento boya ja sios wantah meong lua madan Meng Kuuk.
“Ngeong ngeong.. ih cai Siap Selem ngujang cai mai?”
“Jero Meong, tiang mriki jagi maembon mawinan tiang madue pianak-pianak kari alit.
Tusing melah keneh tiange ngajakin ngrobok ujan”.
“Nah lamun buka keto, lan mai macelep ka tengah” ditu lantas Meng Kuuk ngajakin I Siap
Selem tekening pianakne mulihan. Sajaan lantas tuun ujan bales pesan ngaenang pangkunge
blabar.

Meng Kuuk nanjenin I Siap Selem apanga nginep di umahne. I Siap Selem nyak nginep
kerana ia pedalem teken pianakne. Petengne I Siap Selem tusing ngidayang pules. Ditu lantas
ia ningeh Meng Kuuk mererembug ajaka pianak-pianakne.

“Cening ajak mekejang, petenge ene iraga lakar pesta besar. Ne meme ngelah siap pengina
ngajak pianak makapitu” keto munyine Meng Kuuk.

“Tiang baang kibulne me!” keto pesaut panakne

“Tiang baang kampidne me!” pianakne len milu mesaut

Ningeh tutur Meng Kuuke teken pianak-pianakne buka keto, lantas I Siap Selem nundunin
pianak-pianakne

“Ning bangun ning. Ento Meng Kuuk nagih ngamah iraga. Mai jani iraga megedi uling dini.
Cening malu mekeber nyanan Meme ngemilunin”. Lantas seka besik pianak I Siap Seleme
makeber ngecosin pangkung.

Brrr.. Burr.. Suuak… Keto pianakne ane paling keliha makeber.


“Apa ento Siap Selem?” metakon Meng Kuuk
“Ento don timbule ulung” keto I Siap Selem nyautin
Brrr.. Burr.. Suuak… keto pianakne lenan makeber
“Apa ento Siap Selem?” Meng Kuuk buin mtakon
“Ento don tiinge ulung” pesautne Siap Selem.
Lantas seka besik pianakne I Siap Selem mekeber ngentasin pangkung. Jani enu I Siap Selem
teken I Doglagan dogen ditu di umahne Meng Kuuk. Mabesen lantas I Siap Selem teken I
Doglagan.
“Cening Doglagan, jani Meme lakar ngalahin cening dini. Nyanan yen lakar amaha teken I
Meng Kuuk, duegang bane madaya. Orahang eben caine nu pait, nu belig, sing pantes daar
malu. Tunden Ia ngubuhin cai nganti tumbuh bulu. Yen suba tumbuh bulun caine, ditu lantas
cai keberang ibane mulih”.
Lantas I Siap Selem makeber ngentasin pangkung. Brrr.. Burr.. Suuak… keto munyin
pakeber I Siap Seleme.

“Apa ento Siap Selem?” mtakon lantas I Meng Kuuk. Tusing ada ne nyautin. Ditu lantas I
Meng Kuuk nelokin pedemane I Siap Selem. Mekesiab lantas ia mare dapetanga tuah ada I
Doglagan ditu.

“Beh, pasti busan ane orahange don-donan ulung ento boya ja len wantah I Siap Selem teken
pianak-pianakne”
“Meme kanggoang dogen suba pitike cenik ene daar” keto panakne mamunyi.
“Duh jero para meong sinamian, sampunang tiang ajenga mangkin. Tiang konden tumbuh
bulu sinah eben tiange pait, belig, miwah ten jaan ajeng. Pinih becik ubuhin dumun tiang
nganti tumbuh bulu, drika wawu dados ajeng tityang” I Doglagan mautsaha madaya upaya
apang sing amaha teken I Meng Kuuk lan pianak-pianakne.
I Meng Kuuk kena baana kabelog-belog baan I Doglagan. Ia nyak ngubuhin I Doglagan. I
Doglagan wadahina guungan lan sabilang wai baanga ngamah. Gelising satua jani bulun I
Doglagane suba tumbuh. Meng Kuuk lan pianakne pada repot ngae lakar basa anggona
ngolah ben Doglagane.

“Eh cai Doglagan, jani cai lakar amah kai”


“Nggih dados nika jero. Nanging apang eben tiange jaanan, keburang dumun tiang ping
telu”

Meng Kuuk lantas ngeburang I Doglagan. Prrrr. Prrrr. Prrrr. Pas keburane ping telu mekeber
lantas I Doglagan. Joh pakeberne lantas ngenceg duur batune. Meng Kuuk nguber I Doglagan
lan tingalina ia ngenceg duur batune. Meng Kuuk nyagrep nanging I Doglagan ngenggalang
makeber. Ane sagrepa I Meng Kuuk boya ja len tuah batu ane ngranaang gigine pungak. I
Doglagan makeber sambilanga ngendingin I Meng Kuuk.

“Ngik ngak ngik nguk gigi pungak nyaplok batu. Ngik ngak ngik nguk gigi pungak nyaplok
batu.”

Keto suba upah anake ane demen mebikas corah. Iraga mangda setata madaya upaya yening
nepukin unduk lan ngelawan sane mabikas jele.
Men Sugih Teken Men Tiwas

Ada katururan satua Men Sugih teken Men Tiwas. Men Sugih anak sugih pesan,
nanging demit tur iri ati, jail teken anak lacur.

Men Tiwas buka adane tiwas pesan, nanging melah solahne, tusing taen jail teken
timpal. Men Tiwas geginane ngalih saang ke alase lakar adepa ka peken.
Nuju dina anu, Men Tiwas ka umah Men Sugih ngidih api. Ditu Men Sugih
ngomong, "Ih cai Tiwas, alihin ja icang kutu, yen suba telah kutun icange, nyanan
upahina baas".

Laut Men Tiwas ngalihin kutu Men Sugihe. Suba tengai mara suud. Men Tiwas
upahina baas acrongcong, ngenggalang lantas baasne abana mulih laut jakana.

Men Sugih jumahne buin masiksikan, maan kutu aukud. Ngenggalang ia ka umah
Men Tiwase, laut ngomong, "Ih cai Tiwas, ene icang maan kutu aukud, jani mai
uliang baas icange ituni". Masaut Men Tiwas, "Yeh, baase ituni suba jakan tiang".

Masaut Men Sugih, "Nah, ento suba aba mai anggon pasilih!". Nasine ane makire
lebeng ento laut juanga konyang ka pancine abana mulih baan Men Sugih. Nyanane
buin teka Men Sugih, "Ih Tiwas, tuni Nyai ngidih api teken saang icange". Lantas api
teken saange apesel gede juanga baan Men Sugih. Men Tiwas bengong
mapangenan baan lacurne buka keto.

Buin manine Men Tiwas tundena nebuk padi baan Men Sugih lakar upahina baas
duang crongcong. Men Tiwas nyak nebuk kanti pragat, upahina baas duang
crongcong, laut encol mulih lantas nyakan. Men Sugih lantas nyeksek baas, maan
latah dadua.

Encol ia ka umah Men Tiwas laut ngomong, "Ih Tiwas ene baase enu misi latah
dadua, jani uliang baas icange, yen suba majakan ento suba aba mai".
Sedek dina anu Men Tiwas luas ka alase, krasak-krosok ngalih saang. Saget teka
Sang Kidang laut ngomong, "Men Tiwas apa lakar alih ditu?" masaut Men
Tiwas, "Tiang ngalih saang teken paku".
"Lakar anggon gena ngalih paku?"
Masaut Men Tiwas, "Lakar anggon tiang jukut".
"Ih Tiwas lamun nyak Nyai nyeluk jit icange, ditu ada pabaang nira teken Nyai!"

Lantas Men Tiwas nyak nyeluk jit kidange, mara kedenga, limane bek misi mas
teken selaka. Suud keto Sang Kidang ilang, Men Tiwas kendel pesan lantas mulih.
Teked jumah ia luas ke pande ngae gelang, bungkung teken kalung.

Men Tiwas jani sugih nadak, pianakne makejang nganggo bungah, lantas ia pesu
mablanja. Tepukina Men Tiwas teken Men Sugih. Delak-delik ia ngiwasin pianak
Men Tiwase.

Buin manine Men Sugih mlali ka umah Men Tiwase matakon, "Ih Tiwas, dija Nyai
maan mas selaka liu?". Masaut Men Tiwas, "Kene embok, ibi tiang luas ka alase
ngalih saang teken paku lakar jukut, saget ada kidang, nunden tiang nyeluk jitne.
Lantas seluk tiang, mara kedeng tiang limane ditu maan emas teken selaka
liu." Mare ningih keto. Men Sugih ngencolang mulih.

Manine Men Sugih ngemalunin luas ke alase, Men Sugih nyaru-nyaru buka anak
tiwas, krasak-krosok ngalih saang teken paku.

Saget teka Sang Kidang, "Nyen ento krasak-krosok?".


Masaut Men Sugih, "Tiang Men Tiwas, uli puan tiang tuara nyakan".
Men Sugih kendel pesan kenehne.
Lantas masaut Sang Kidang, "Ih Tiwas, mai seluk jit nirane!".
Mara keto lantas seluka jit kidange, laut kijem jit kidange, Men Sugih paide abana ka
dui-duine. Men Sugih ngeling aduh-aduh katulung-tulung,"Nunas ica tulung tiang,
tiang kapok!".

Teked di pangkunge mara Men Sugih lebanga, awakne telah babak belur tur
pingsan. Disubane inget ia magaang mulih. Teked jumahne lantas ia gelem makelo-
kelo laut ngemasin mati.

Yen iraga dadi manusa mangda ten sekadi Men Sugih. Bikasne jele, iri ati, demit, lan
setata nyailin anak lacur. Yadin iraga sugih, nanging iraga tusing dadi mabikas
serasa ngisi gumi. Patutne iraga eling lan setata matetulung teken anak sane
lacuran mangda kasugihan iraga maguna.
I LUTUNG TEKÉN I KEKUA

Ada koné tuturan satua “I Lutung tekén I Kekua”. Kacerita I Lutung sedek masayuban di
betén kayuné, saget dingeha I Kekua nyesel déwék, kéné munyinné, ”Béh, kéné lacuré,
masan ujan-ujan kéweh pesan ngalih amah, yen makelo kéné, sing buungan déwéké
lakar énggal mati”.

Ningeh munyin I Kekua kéto, I Lutung maekin tongosé ento. Saget tepukina I Kekua
berag-akig, sajan mirib tuna amah-amahan. Ditu lantas I Lutung ngomong kéné, “Wih
Kekua, anak kéngkén Iba maselselan? Suwudang amonto makaengan, né awake
nepukin tongos melah ditu di dauh Tukad Cengcengé, ada pondok, ento pondok I Kaki
Prodong. Di sisin abiané liu pesan ada punyan biu.

Abulan ané suba liwat awaké maan kema. Liu buah biuné wayah-wayah, mirib jani suba
pada nasak”. Mara kéto I Lutung, prejani ilang sedukné I Kekua, demen kenehné lakar
ngamah biu nasak. Masaut ia, ”Aduh Lutung, yen saja kéto apa kadén demen atin
wakéné. Nanging kénkénang jani kema, sawireh pondoké ento joh, Tukad Cengcengé
linggah, sinah kéweh pesan ngliwatin”.

Mara kéto munyiné I Kekua, lantas I Lutung masaut, ”Béh, belog Iba Kekua. Cai kadén
dueg ngelangi? Yen tuah Cai sakti, jalan kema sibarengan! Gandong awaké ngliwatin
tukad, suba neked ditu, awaké menék punyan biu, Cai ngantosang betén di bungkilné.
Yen maan biu telu, Cai abesik awaké dadua”.

Gelisang satua énggal, majalan koné ajaka dadua ngliwatin Tukad Cengcengé, I Lutung
magandong di tundun I Kekuané. Ngesir pajalané I Kekua nuut yéh, wireh ia dueg
ngelangi. I Lutung sambilanga kajengat-kajengit negak di tundun I Kekuané. Enggal
koné nganteg di sisin tukadé, lantas bareng majalan, tur sagét ngenah ada pondok. Ento
tuah gelah I Kaki Prodong. Ditu lantas I Lutung tolah-tolih ngintip I Kaki Prodong.
Sawiréh kadéna pondoké suung, ngéncolang ia menek punyan biu ané sedeng mabuah
nasak. I Kekua ngantosang di bongkol punyan biuné.

Gelisang satua, I Lutung ngémpok biu sabané ané suba nasak duang bulih, tur peluta
laut amaha makadadua. I kekua entungina kulitné dogén. Makelo-kelo kaliwat gedeg
basangné I Kekua sawireh I Lutung tusing tuon tekén janji. Ia pragat maan kulit-kulitné
dogén.

Sedeng iteha I Lutung ngamah biu, lantas teka I Kaki Prodong ngaba tumbak lanying tur
ngomong, ”Bah, né I Lutung ngamah biuné, jani lakar matiang ndasné”. I Kekua
mengkeb di betén punyan biuné, I Kaki Prodong majalan adéng-adéng ngintip I Lutung. I
Lutung kaliwat demen kenehné ngamah biu nasak, tusing tau tekén katekan baya, iteh
ngamah biu nasak di punya.

Sedeng iteha I Lutung ngamah biu, katumbak baan I Kaki Prodong beneng lambungné.
Maglebug ulung ka lantas mati. Bangkén I Lutungé tadtada ka pondokné ban I Kaki
Prodong.

Kéto suba puaran anaké ané demen mamaling gelah anak tur demen nguluk-nguluk
timpal. Pamuput ia ané ngalapin karmané, nemu bayapati.
I BOJOG TEKÉN I KEDIS SANGSIAH

Ada koné truturan satua, I Bojog tekén I Kedis Sangsiah”. Kacerita, ada koné
kedis sangsiah luh muani, itep ia ngajang sebun, sawiréh suba lakar ngéréang mataluh.
Mula tuah sawatek kedisé dueg ia ngaé sebun, ané malakar ban don-donan, luiré don
ambengan, padang ané dawa-dawa, somi, muah ané lénan. Disubané pragat, asri
pesan pangenahné, waluya buka bubuné magantung di carawg kayuné tegeh ngenjik,
misi bolongan ané dadi jalan i kedis pesu-mulih.

Punyan kayu sig tongos i kedisé masebun, sedeng nedenga mabuah, ané dadi
amah-amahan bojog. Ento makrana liu bojogé teka ka tongosé ento ngalih amah. Katuju
i kedis matolihan, ada koné bojog teka maekin, laut i kedis matakon, “Oo Cai Bojog,
luung pesan kinyukan bungut Cainé ngamah buah kayu ané suba tasak-tasak. Ambul
apa ja likad tongosné, prasida baan Cai ngalih. Sakéwala ada ané kimudang waké di ati,
sawiréh gegaén Cainé tuah ngalih amah dogénan, diastu Cai tusing ngelah umah.
Ngapung pesan idup Cainé, witeh setata ngandelang pagaén anak lénan. Luiré amah-
amahan, umah, ento makejang ané puponin Cai, diastun tusing katuyuhan déwék Cainé
padidi.

Malénan pesan tekén unduk wakéné, ené umah ané tongosin waké, mula ulihan
katuyuhan padidi. Waké ngajak somah, suba dadi kekasuban i manusa. Yan suba i
manusa nepukin umah awaké, ané kaloktah madan “Sebun Kedis Sangsiah, tusing
gigisan gegaok paidepané. Yan kapining Cai, makejang i manusa marasa geting,
sawiréh Cai kaucap meranan saluir tanem tuuhé”. Kéto panguman- uman I Kedis
Sangsiahé marep kapining I Bojog.

Mara kéto I Kedis, karasa sanget nganistang ia I Bojog, laut ia masaut sada
banggras, “Ih, Iba kedis nista, mula kéto bikas Ibané, tuara marasa tekéning déwék
nista, tuah bisa ngonék jelék anak lénan, sakéwala tusing marasa tekén jeléké di déwék
Ibané. Marasa ké Iba, yaning Iba sedekan ngalih amah-amahan, ngalih buah padi, ané
dadi mertanin manusa, kanti lisik baan Iba muut, wastu i manusa kélangan merta utama,
pamragat guminé terak sarang.”

Né Iba sanget ngajumang déwék, ulihan marasa ririh ngaé sebun, kanti ngardi gegoak i
manusa, kadaut idepaé. Kéwala Iba tusing marasa ngrusak don-donan abian i
manusané. Ada slépan, padang gajah, don padi enu di adegan. Ento makejang usakang
Iba. Cutetné, Iba tusing ja gigis ngardi usak di guminé.

Né Iba apang nawang, diastu kai orahang Iba tusing bisa ngaé umah, kéwala leluhur
kainé, taén mamanjakin Ida Betara Rama, dugas Ida ngebug Sang Prabu Rahwana di
Lengkapura, mawastu kalah Ida Sang Prabu. Buina leluhur kainé, prasida ngurug pasih,
ngaé kreteg ané madan Situbanda, mawastu elah leluhur kainé ngiring Ida Betara Rama
magegebug ka Lengkapura. Kéto nyen kaluihan leluhur kainé, mamanjak ring sang
maraga utama, panrestian Hyang Wisnu.

Kéto pasaut I Bojogé, laut mésbés sebun I Kedis Sangsiahé, ked taluhné nyag
kacakcak. Suud kéto i bojog laut magedi ngungsi ka punyan kayuné lénan. Ditu lantasan
I Kedis Sangsiah sedih kingking, tan mari nyelsel déwék, nyambatang déwék tuna bagia.

Nah timpal-timpal ajak makejang, kéto katuturan I belog buin bengkung, buka I
Bojog, sebeneh-beneh anaké nuturin lantas katampi jelék.

Anda mungkin juga menyukai