YAYASAN PENDIDIKAN AL-ISLAM PURWOREJO

MADRASAH TSANAWIYAH AL-ISLAM JONO

STATUS : TERAKREDITASI B
Alamat : Desa Jono, Kecamatan Bayan, Kabupaten Purworejo, Kode Pos 54224 Telp. (0275) 3141035

PENILAIAN AKHIR SEMESTER (PAS) GANJIL

TAHUN PELAJARAN 2020/ 2021

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Hari/tanggal : Selasa, 8 Desember 2020

Kelas : VII (Tujuh ) Waktu : Sesi I : 08.00-09.30 11111
Kode : JW/7-Gs/2020/2021 : Sesi II : 11.00-12.00 09.15-10.30

Perhatian 1. Semua jawaban dikerjakan pada lembar jawab yang tersedia

2. Nama/ nomor peserta ulangan ditulis pada sudut kanan atas lembar jawaban
3. Gunakan waktu yang tersedia dengan sebaik-baiknya
4. Jangan lupa berdoa terlebih dahulu sebelum mengerjakan

I. Pilihen wangsulan a, b, c, lan d kang koanggep bener, banjur wenehana tandha ping (x) ing lembar
jawab kang wis sumadya!

Teks kanggo soal no. 1-5

Mula Bukane Bayalali

Pancen lumrah wae yen wong iku seneng bandha donya, amarga wisdadi sipate manungsa pancen
seneng kaendhahan. Sipat iki sing jalari lampahe Ki Ageng Pandhanaran lan garwane Nyai Kaliwungu.
Kanggo netebi tekad bakal meguru marang Sunan Kalijaga, Ki Ageng Pandhanaran ninggalake kalungguhane
adipati ing Semarang lan kabeh bandha donya sing diduweni. Dewewke mlaku ngetan ngetutke tekan
ngendi playune Sunan Kalijaga. Ana ing tengah dalan Nyai Kaliwungu dibegal dening wong telu. Emas, inten
lan dhuwit sing digawa ludhes digawa begal. Ki Ageng Pandhanaran duka lan pangandikane nitis. Ing
rejaning jaman, panggonan Nyai Kaliwungu kabegal mau diarani Salatiga, saka asal kereta basa salah telu.
Naliko nerusake laku, Nyai Kaliwungu keluwen, ngelak ngeleh ora duwe duwit. Deweke sambat maneh,
kelingan dhuwit lan mas-masan sing dibegal mau. “Umpami mboten dipunbegal, mesthi kemawon
awakipun kiyambak boten keluwen makaten nggih, Kangmas,” sambate ngaruwara. “Wis Nyai, wis Nyai..
ora usah sambat ngaruwara ngono kuwi, yen arep mlaku dalan makrifat marang Gusti Allah. Pancen kudu
wani ngelak ngeleh lan pasa,”ngendikane Ki Ageng. Mergo dibolan baleni wae le sambat, Ki Ageng
Pandhanaran dadi mangkel atine. Deweke langsung kawendhar sabda. “Mbok ya lali Nyai, mbok ya lali
marang bandhamu Eling karo Gusti Allah,” kanggo pengeling-eling lan mengeti kedadeyan ing panggonan
kasebut, Ki Ageng Pandhanaran banjur paring tetenger panggonan mau kanthi aran Bayalali sing Karepe aja
mung mikir donya wae, lalekno donya iku, pikiren dalan makrifat marang Gusti Allah.

1. Sapa Ki Ageng Phandanaran iku?...

A. Adipati Ing Semarang C. Adipati ing Temanggung
B. Adipati ing Demak D. Adipati ing Salatiga
2. Apa sebabe Ki Ageng Pandhanaran ninggalake palenggahane minangka Adipati ing Semarang …
A. Ninggalake bandha donya C. Dihukum marang Sunan Kalijaga
B. Ngeman bandha donya D. Netebi tekad meguru marang Sunan Kalijaga
3. Panggonan Nyai kaliwungu kabegal diarani Salatiga apa sebabe …
A. sebab ana begal dadi wedhus C. sebab badhane dirampok begal
B. sebab ana begal cacahe 3 D. sebab asale saka salatiga
4. Apa tegese tembung keluwen ana ing crita kasebut ....
A. Kesel C. Ngelih
B. Susah D. Bungah
5. Irah-irahan wacan ing dhuwur yaiku ....
A. Dumadine Salatiga C. Dumadine Semarang
B. Mula Bukane Demak D. Mula Bukane Boyolali
PTS/B.JAWA /VII/1/2020 hal 1
Pacelathon kanggo soal no. 6-7
Santi : “Kados adat sabenipun Bu, perpisahan kelas 9 wonten gedung.”
Ibu : “Lha acarane ing gedung endi?”
6. Manut pacelathon ing dhuwur paraga Santi migunakake basa ....
A. Ngoko C. Krama alus
B. Krama D. Ngoko alus
7. Basa kang digunakake paraga Santi omong karo ibune nuduhake rasa ....
A. Andhap asor C. Wedhi
B. Rikuh D. Ngajeni
8. “Kula badhe …, dipun ... bapak”.
Kanggo ngganepi ukara rumpang ing dhuwur, yaiku ....
A. Kondur, timbali C. Mantuk, celuk
B. Wangsul, timbali D. Mantuk, undang
9. Kumpulan saka gatra (baris), yaiku bait uga diarani ....
A. Pada C. Gatra
B. Cakepan D. Wanda
10. Tibaning swara vokal/ lagu ing pungkasaning (akhir) gatra (baris) iku sinebut ....
A. Guru gatra C. Guru wilangan
B. Guru lagu D. Wanda

Simaken tembang ing ngisor iki! (kagem mangsuli nomer 11-15)

Sekar pangkur kang winarna.
Lelabuhan kang kanggo wong ngaurip.
Ala lan becik puniku,
prayoga kawruhana.
Adat waton puniku dipun kadulu.
Miwah ingkang tata krama,
Den kaesthi siyang ratri.
11. Tembang ing nduwur yaiku tembang ....
A. Gambuh C. Pangkur
B. Sinom D. Megatruh
12. Tembang ing nduwur kalebu tembang ....
A. Cilik C. Dolanan
B. Gedhe D. Macapat
13. Gatra katelu tembang ing dhuwur, guru wilangan lan guru lagune....
A. 7a C. 8a
B. 7u D. 8u

14. Pitutur luhur kang iso dipethik saka tembang ing nduwur yaiku ....
A. Dadia manungsa kang migunani
B. Urip iku kudu tansah sregep sinau
C. Urip iku kudu tansah nggatekake adat lan tata karma
D. Urip iku kudu tansah mangerteni marang kahanane wong liya
15. Adat istiadat punika kedah dipun ....
A. Kawruhi C. Kadulu
B. Prayogani D. Welehake

16. Cerita dongeng gegadhengan karo dumadine sawiji ning papan panggonan diarani …
A. Fabel C. Legendha
B. Sage D. Mite
17. Ing ngisor iki kang kalebu crito rakyat ing Jawa Tengah yaiku ....
A. Kutha Surabaya C. Nyi Rara Kidul
B. Si Kancil D. Joko Tingkir

18. Ing ngisor iki sing klebu tuladhane cerita legendha yaiku …
A. Buka Mulane Bayalali C. Nyi Rara Kidul
B. Si Kancil D. Joko Tingkir

PTS/B.JAWA /VII/1/2020 hal 2

 Wacan kanggo soal no. 17-19
Jaka Tingkir Mungsuh karo Baya
Ing padhepokan uga ana nom-noman liya kang maguru. Jenenge Mas Manca asale saka Calpitu ing
lerenge Gunung Lawu. Bareng wis ana telung sasi anggone maguru, Ki Buyut banjur aweh pitutur kang
wigati marng Jaka Tingkir.
19. Wosing wacan ing dhuwur yaiku ....
A. Jaka Tingkir mungsuh karo baya C. Kahanan desa Sunggingan
B. Asal-usul kutha Demak D. Ulama saka Persia
20. Kang ora kalebu paraga ing wacan “Jaka Tingkir Mungsuh karo Baya” yaiku ....
A. Kebo bule C. Mas Manca
B. Jaka Tingkir D. Ki Buyut
21. Tembung “pitutur” ing wacan iku duweni teges yaiku .....
A. bungah C. trenyuh
B. susah D. nasehat
22. Bu lurah dipunaturi ... dalemipun bu Reni. Bu Reni ... kersa wilujengan selapanan.
Tembung kang trep kanggo nggenepi ukara ing dhuwur yaiku ....
A. kesah, gadhah C. tindak, kagungan
B. dhateng, duwe D. dugi, kagungan
23. Bapak lan ibu kula ngidini menawi mbenjang dinten Sabtu kula lan adhik kula badhe sowan Eyang.
Tembung ngidini tegese….
A. Ngajak C. mbantu
B. Ngandani D. ngijini
24. Griyanipun kula kaliyan….. Pak Guru kula caket sanget, amargi namung setunggal RT.
A. Dalemipun C. omahe
B. Griyane D. gubugipun
25. ?ski/ned, buguruda/. Tulisan aksara jawa menika menawi kaserat latin ingkang leres ....
A. Sakir neda, Bu Guru dahar. C. Sakir nedha, Bu Guru dhahar.
B. Sakir dhahar, Bu guru nedha. D. Sakir dhahar, Bu Guru nedha.
26. Budhe sare, kula tilem. Ukara menika menawi kaserat mawi aksara jawa ingkang leres ....
A. bu[dsx,kultiXm\, C. ?budesre,kultiXm\,
B. ?bu[ds[r,kultiXm\, D. ?bu[ds[r,kultilem\,
27. ?ankÑ|fubekTimr=bpaibu. Tulisan aksara jawa iku manawa katulis latin ....
A. Anak bekti marang bapa ibu.
B. Anak kudu bekti marang rama ibu.
C. Anak kudu bekti marang bapak lan ibu.
D. Anak kudu bekti marang bapa ibu.
28. Suradi numpak jaran. Tulisane Jawa yaiku ....
A. ? sirfinumPkJrn\. C. ? su/finumPkJrn\.
B. ? s/finumPkJrn /. D. ? surfinumPkJrn\.
29. Nak Eko, sliramu kondur saka kantor jam pira? Ukara kasebut migunakake basa….
A. Ngoko alus C. krama lugu
B. Ngoko lugu D. krama alus
30. Simbah agi wae bisa mudhun saka amben amarga lara. Basa krama inggile yaiku....
A. Simbah nembe kemawon saget mandhap saking amben amargi lara.
B. Simbah nembe kemawon saget mandhap saking amben amargi gerah.
C. Simbah entes kemawon kersa mandhap saking amben mergi gerah.
D. Simbah nembe kemawon saget mandhap saking amben amargi sakit
.
II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!
1. Apa tegese tembung ing ngisor iki?
a) sekar
b) ratri
c) nyrimpeti
2. Sebutna unsur intrinsik kang ana ing crita rakyat !
3. Salinen ukara ing ngisor iki migunakake basa krama alus!
a) Aku menehi budhe jangan gori.
b) Pakdhe nyambut gawe ana Bali.
4. Ukara ing ngisor iki salinen nganggo aksara Jawa lan latin !
a) Sare wayah sore
PTS/B.JAWA /VII/1/2020 hal 3
 b) ?budipeke/tiluau/.

Bahasa Jawa Kelas 7

I. Kunci jawaban pilihan ganda:

1. B 21. D
2. D 22. A
3. A 23. C
4. C 24. B
5. B 25. C
6. C 26. A
7. A 27. D
8. B 28. D
9. D 29. D
10. B 30. D
11. B
12. A
13. A
14. C
15. D
16. B
17. A
18. A
19. D
20. C

II. Uraian
1. a. Dibedhahi
b. Pituduh
c. Pinggir bengawan
2. Tema, paraga, pewataan, alur, pamawas,amanat
3. Kawicaksanan Guru
4. a. Kula nyaosi Budhe kelan gori
b. Pakdhe nyambut damel wonten Bali
5. Kawicaksanan Guru

PTS/B.JAWA /VII/1/2020 hal 4