Oleh
dr. Didik D Sanyoto, M.Kes, M.Med.Ed
FK UNLAM
Banjarmasin
1
Jaringan Otak
Sel-sel saraf (neuron)
Sel penyokong
(neuroglia)
vasa (pembuluh)
darah
Fungsi
Merespon terhadap stimulus
Stimulus reseptor
impuls
efektor
7
istilah
Sinap
Celah diantara dua neuron.
Berisi zat neurotransmiter :
Adrenalin
Asetilkolin
Nervus
Serabut saraf
11
12
13
ENCEPHALON
Berdasarkan struktur lapisan:
Cortex Cerebri (Substantia Grisea)
Centrum Semiovale (Substantia Alba)
Ganglia Basalis
14
Cortex cerebri
Substantia alba
Ganglia basalis
15
16
Lapisan otak
Cortex cerebri
Dikenal substantia grisea (gray matter)
Mengandung lapisan sel neuron (cell bodys)
sehingga tampak abu-abu (gray matter)
Tebal lapisan 2-5 mm
I. CORTEX CEREBRI
Sulcus:
Sulcus Lateralis
Sulcus Centralis
Lobus:
Lobus Frontalis
Lobus parietalis
Lobus temporalis
Lobus occipitalis
18
19
LOBUS FRONTALIS
Neuroanatomi:
Facies Lateralis
Gyrus Precentralis (Centralis Anterior)
Gyrus Frontalis Superior
Gyrus Frontalis Medius
Gyrus Frontalis Inferior
20
21
22
Neurofungsional:
Gyrus Centralis Anterior (GCA)
centrum : Somatomotorik
kerusakan : Parese/paralisis
letak susunan somatotopik pada cerebrum
disebut HOMUNCULUS CEREBRI
23
24
25
26
27
pars triangularis
28
29
LOBUS PARIETALIS
Neuroanatomi:
Aspect Lateralis
Gyrus Postcentralis (centralis posterior)
Gyrus parietalis superior
Gyrus parietalis inferior
Gyrus Supramarginalis
Gyrus Angularis
Aspect Medialis
Lobulus Paracentralis
Precuneus
30
31
32
Neurofungsional:
Gyrus Centralis Posterior
centrum : Somaesthesi
kerusakan : Anaesthesia; Hypoaesthesia
Gyrus Angularis
centrum : Asosiasi Auditus & Visus
bahasa nominal
kerusakan : Alexia (tak mengenal tandatandatak bisa membaca)Agraphiayaitu
tak bisa membaca, menulis, berhitung
33
34
Gyrus Supramarginalis
centrum : Asosiasi Aesthesi
Visus & Auditus
kerusakan : Aphasia Semantik (tak ingat apa
yang dilihat, didengar, diraba)
35
LOBUS TEMPORALIS
Neuroanatomi:
Aspect Lateralis
Gyrus Temporalis Superior
Gyrus Temporalis Medius
Gyrus Temporalis Inferior
Gyrus Temporalis Transversus
Aspect Medial
Uncus
36
37
Neurofungsional:
Gyrus Temporalis Transversus
centrum : Auditus
kerusakan : Tuli sensoris
Uncus
centrum : Penghidu
kerusakan : Anosmia
38
39
LOBUS OCCIPITAL
Neuroanatomi:
Facies Lateralis
Gyrus Occipitalis Superior
Gyrus Occipitalis Inferior
Facies Medialis
Cuneus
40
41
Neurofungsional:
Cortex di sekitar Fisura Calcarina
centrum : Visus
Area
: Striata
kerusakan : Anopsia (buta)
42
43
Centrum gustus
44
45
Slide
46
Serat Commisura
CORPUS CALLOSUM
Commisura Anterior
Commisura Hipocampi
Commisura Posterior
Serat Asosiasi
Serat Pendek
Serat Panjang
47
Contoh
serabut
proyeksi
48
Contoh
serabut
commisura
49
Contoh
serabut
assosiasi
51
Claustrum
Nucleus Amygdale
Fungsi:
Kontrol sistem gerak (extrapyramidal
motor system)
misalnya; kerusakan ganglia basalis
gerakan tidak disadari 52
53
54
55
DIENCEPHALON &
TRUNCUS CEREBRI
56
DIENCEPHALON
THALAMUS
METATHALAMUS
EPITHALAMUS
SUBTHALAMUS
HYPOTHALAMUS
57
Nucleus caudatus
Thalamus
58
Aspek Neurofungsional
Thalamus
1. Pusat Integrasi Sensorik
2. Pusat Integrasi Motorik
3. Mempertahankan Keadaan Sadar
59
60
METATHALAMUS
terdiri atas:
Corpus Geniculatum Medialis
Corpus Geniculatum Lateralis
EPITHALAMUS
terdiri atas:
Trigonum Habenulae
Corpus Pinealis (Epiphyse)
Commisura Posterior
61
Trigonum habenulae
Metathalamus
62
SUBTHALAMUS
terdiri atas:
Subthalamus
Nucleus Ruber
Substantia Nigra
63
64
HYPOTHALAMUS
dibagi 3 daerah:
1. Pars Supraoptica : daerah Chiasma
Opticum
2. Pars Tuberalis : daerah Tubercinerium dan
Infundibulum
3. Pars Mammilaris : daerah Corpus
Mammilaris
65
Chiasma opticum
infundibulum
hypofisis
Corpus mammilaris
66
Chiasma opticum
hypofisis
67
TRUNCUS CEREBRI
MESENCEPHALON
PONS
MEDULLA OBLONGATA
68
MESENCEPHALON
terdiri atas:
1. Basis Pedunculi
berbagai tractus (serabut saraf) berjalan
disini
2. Tegmentum Mesencephali (Pedunculus
Cerebri)
3. Tegtum Mesencephali (Lamina Tecti,
corpora quadrigemina)
- Colliculus Superior
- Colliculus Inferior
69
Mesencephalon
70
71
72
PONS
FACIES VENTRALIS
Fimbrae Transversa
Sulcus Basilaris dilewati a.basilaris
FACIES CAUDALIS
membentuk dasar Fossa Rhomboidea
73
Sulcus basilaris
74
FOSSA RHOMBOIDEA
ATAP
Cerebellum
DASAR
merupakan dasar Ventriculus IV
Trigonum Nervi Hypoglossi
Calamus Scriptorius
Trigonum Nervi Vagi
Colliculus Facialis
75
76
Cerebellum
vermis
hemisphere
77
MEDULLA OBLONGATA
FACIES VENTRALIS
Pyramis
Oliva
Decussatio Pyramidum batas dengan MS
Keluar n.VI, n.VII, n.IX, n.X, n.XI, n.XII
FACIES DORSALIS
Funiculus Dorsalis:
Tuberculum Gracilis
Tuberculum Cuneatum
78
79
Tuberculum gracilis
Tuberculum cuneatum
80
Sistem Limbik
81
Medulla Spinalis
Menghubungkan otak dengan saraf tepi
Pusat gerakan reflex
Terletak dalam rongga tulang belakang
(columna vertebralis)
83
84
85
86
REFLEX Biceps
87
88
89