Anda di halaman 1dari 71

Oleh May Valzon

TERMINOLOGI KEDOKTERAN
(MEDICAL TERMINOLOGY)
Tujuan Pembelajaran
1. Mahasiswa mampu memahami 3 macam terminologi
kedokteran
2. Mahasiswa mampu memahami tentang terminologia
anatomica
3. Mahasiswa mampu memahami aturan bahasa latin
dalam terminologia anatomica
4. Mahasiswa mampu memahami Terminologi Klinis
5. Mahasiswa mampu memahami penerapan bahasa
Yunani dan Latin dalam Terminologi Klinis
TERMINOLOGI KEDOKTERAN
 Bersal sebagian besar dari Bahasa Latin & Yunani
 Ada 3 Kelompok:
1. TERMINOLOGI ANATOMI
 Seluruhnya masih dalam bentuk Latin
2. TERMINOLOGI KLINIS
 Sebagian besar berasal dari bahasa Yunani (3/4), Latin
 Sebagian dari bahasa Inggris, Prancis, Jepang
3. TERMINOLOGI FARMAKOLOGI
▪ Awalnya Latin  beralih ke bahasa nasional
FONETIK: PENGUCAPAN ABJAD LATIN

Contoh pembacaan “C”: Caput, Collum, Crista, Cervix, Cysticus


Contoh Pembacaan “y” : tympanum
FONETIK: PENGUCAPAN ABJAD LATIN

 Vokal: a, i, u, e, o, y
 Diftong: au dan eu
 Konsonan: kecuali J  Y
 Diagraf: Ae  e; Ch  h; Ph  f; Rh  r; Th
t
 Kombinasi Huruf:
 Ti bisa dibaca “ti” dan “si”  contoh: tibia dan
articulatio
TERMINOLOGIA ANATOMICA
 Mengapa menggunakan bahasa Latin?
 Bahasa latin adalah bahasa ilmu pengetahuan
 Bahasa latin sudah mati
 Negara dengan bahasa resmi Inggris 
Bahasa Latin yang di Inggriskan
 Negara dengan bahasa resmi non-Inggris 
Bahasa Latin
KATEGORI GRAMATIKAL
 GENDER:
 Femininum (f), Masculinum (m), Neutrum (n)
 JUMLAH
 Singularis dan Pluralis
 BENTUK
 Nominative = Benda dan Genitive (Possesive) = kepunyaan
 DECLENSION (deklinasi)
 Perubahan bentuk kata
KATA BENDA
Aturan Declension
Latihan 1. Ubah dalam bentuk kamus kata-kata
berikut

 Arcus, bulbus, chonca, incisura, sulcus,


cornus, nasus, amnion, tuberculum, scapula,
aditus, septum, ganglion, collum, porus,
fossa, encephalon, colon, olecranon,
musculus, margo, ramus, genu, nodus,
pleura, lingua, sinus, organon
 Cari kata-kata tersebut!
Latihan 2. Tentukan Declension kata-kata
berikut
 facies, ei f  ligamentum, i n
 pars, partis f  dens, dentis m
 ala, ae f  tuber, eris n
 tempus, oris n
 magister, tri m
 genu, us n
 nervus, i m
 articulatio, ōnis f
 ramus, i m
 cartilāgo, inis f
 sphincter, eris m  meniscus, i m
 colon, i n  diaphragma, atis n
 plexus, us m  canālis, is m
 foramen, inis n  cervix, icis f
Latihan 3. Tentukan gender kata-kata berikut

 septum  Lingua  humerus, i


 Substantia  mandibula  Lympha
 encephalon  processus, us  Cerebrum
 oculus, i  Cranium  concha
 nasus, i  Dorsum  maxilla
 Scapula  Incisura  ductus, us
 arcus, us  Clavicula  olecranon
 Acromion  Skeleton  Tuberculum
 Ganglion  Cornu  lamina
 vertebra  Meatus, us  ramus, i
 sinus, us  Palatum
ATURAN DECLENSION (I-V)

 Declension I dan II  untuk kata-kata dengan akhiran yg


beraturan
 I  femininum vs II  masculinum dan neutrum
Declension I

 Vena = pembuluh darah balik


 Nominative tunggal: Vena cava superior
 Genitive tunggal: foramen venae cavae superioris
 Nominative jamak: venae cordis minimae
 Genitive jamak: foramina venarum minimarum
(foraminan Thebesii)
Declension II

 Nominative tunggal: Musculus bicep brachii


 Genitive tungga: Caput breves musculi bicipitis brachii
 Nominative jamak: Musculi masticatorii
 Genitive jamak: vagina communis musculorum flexorum
Latihan- Vocabulary Declension 2

 Anus, Bronchus, Digitus, Gyrus, Nasus;


Atrium, Brachium, Cavum, Labium
 Acromion, antrum, ganglion, ligamentum,
lobus, nodus, ramus, skeleton, truncus,
tympanum, vestibulum
 Tentukan gender masing-masing kata!
 Ubah menurut Declension 2 menjadi 4
bentuk!
DECLENSION III

 Nominative  tidak memiliki akhiran khusus


 Perubahan bentuk nominative-nya sama untuks emua jenis
kelamin
 Caput humeri – fovea capitis femoris – capita selecta - ....
 Canalis opticus – canalis nervi optici – canales nervi
craniales - ...
Declension IV

 Khusus bentuk “m” dg akhiran us dan “n” dg akhiran u yg


tidak mengikuti declension II
 Arcus pharyngeus (tunggal) , arcus pharyngei (jamak),
genitive tungga  Arcus aortae
 Cornu anterior, cornua anterioris
 Articulatio genus
DECLENSION V
 Facies – Faciei – facies – facierum
 Nominative tunggal: Facies articularis
acromialis claviculae
 Genitive tunggal: Musculi fasciei
 Nominative jamak: Facies articulares talares
Vocabulary Declension 3, 4, & 5
Dec 3 Dec 4
 Arcus, us m
 Basis, is f
 Aquaeductus, us m
 Canalis, is m  Cornu, us n
 Caput, itis n  Ductus, us m
 Corpus, oris n  Meatus, us m
 Foramen, inis n  Plexus, us m
 Sinus, us m
 Os, ossis n
 Processus, us m
 Pars, partis f Dec 5
 Tuber, eris n  Facies, ei n
KATA SIFAT
Aturan Kata Sifat (Adj)
 Kata yang mengekspresikan kualitas KB
 Selalu dibelakang kata benda
 Tidak bisa berdiri sendiri
 Terdiri dari 2 grup
 Grup 1  memiliki 3 bentuk dan mengikuti 3
gender KB (f, m, n)
 Grup 2  hanya memiliki 2 bentuk (f/m, n)
Aturan Kata Sifat Grup 1

 Mengikuti aturan KB Dec I dan II


 Contoh: Dalam (Internus, interna, internum)
 Musculus obliquus internus
 Arteria carotis interna
 Ostium uteri internum
Aturan Kata Sifat Grup 1

 Contoh: kanan (Dexter, Dextra, Dextrum)


atau kiri (Sinister, Sinistra, Sinistrum)
 Ventriculus sinsiter
 Atrium sinistrum
 Clavicula sinistra
Latiah 4 KS Grup 1. Ubahlah kedalam 3 bentuk
(m, f, n)

 Bentuk (m): tranversus, internus, eksternus,


profundus, longus, magnus, medianus
 Bentuk (m): dexter, sinister, liber, ruber
KS Grup 2: m dan f memiliki bentuk sama

 Contoh: Medialis, Lateralis, distalis, proximalis, brevis,


frontalis, occipitalis, temporalis, vertebralis, cervicalis
 Lumbalis, cervicalis, thoracica, sagitallis, superficialis,
horizontalis, vertebralis
KS Grup 2: m dan f memiliki bentuk sama

 Contoh:
 Annulus inguinalis lateralis
 Ligamentum umbilicale laterale
 KS bentuk tunggal: simplex, multiplex, teres
 Ligamentum teres hepatis
 Epithelium squamosum simplex
 Uterus duplex
STRUKTUR ISTILAH ANATOMI
 Satu Kata  Tiga Kata
 Costa – Costae  Ligamentum tuberculi
 Vertebra – Vertebrae costae (3 N)
 Dua Kata  Processus articularis
 Corpus Vertebrae – Corpora superior (N-2A)
Vertebrarum ( 2N): KB pertama  Sulcus nervi spinalis (2N –
nominative dan KB kedua A)
genitive  Lebih dari 3 kata:
 Vertebra thoracica – Vertebrae  Facies temporalis alae
thoracicae (N-A) minoris ossis spenoidalis
Buatlah dalam bentuk latin
 lubang oval, lubang bulat, lubang besar,
lubang tapis ,lubang duri, lubang robek
 Tulang di dahi, tulang di pelipis, tulang di
bagian belakang kepala
 Nodus limfe di leher bagian dalam
 Kapsul dalam
 Arteri di pelipis tengah
Padukan KB dan KS berikut
KB KS
Sulcus
tranversalis
Ligamentum
Linea
Sulcus
Palatinus
Os
Processus
Sutura
Frontalis
Angulus
Tuber
Valvula
Venosus
Plexus
Sinus
Kata Sifat; Komparatif & Superlatif
ISTILAH KLINIS
KOMPONEN ISTILAH KLINIS
Root = Kata Dasar
 Merupakan nama organ/alat
 Bisa terdiri dari lebih dari 1 kata dasar
Prefix = awalan
 Menjelaskan kondisi, jumlah, atau fungsi
 Prefix + kata dasar  bisa membentuk nama organ lain
Suffix = akhiran
 Menjelaskan kondisi atau fungsi, membentuk kata benda
Vokal penghubung
ROOT = KATA DASAR
 Apa perbedaan istilah anatomi dengan istilah klinis?
 Kata dasar Istilah Klinis = Kata dasar dalam istilah
anatomi
 Istilah Klinis  umumnya menggunakan istilah Yunani
atau istilah Latin dengan “Greek ending”
 Contoh:
Istilah Anatomi Klinis Arti
Lambung Vetriculus/Gaster Gastritis (√) Radang pd Lambung
Ventriculitis (X)
Perut Abdomen Laparo-tomi (√) Buka perut (dibelah)
Abdomino-tomi (X)
Contoh Root
Istilah Anatomi Klinis Arti
Lapisan otak Meninges Meningitis Radang selaput otak
Otak Cerebrum/encephalon Enchepalitis (√) Radang pd otak
Cerebritis (X)
Kornea Kornea Keratitis Radang kornea
Testis Testis Orchitis Radang pada testis
Ginjal Renal Nefropathy Kerusakan pada ginjal

Rektum Rektum Proktitis Radang pada rektum

Kandung kencing Vesica Urinaria Cystitis Radang pada kandung


kencing
Jantung Cor Cardiomyopathy Penyakit pada jantung
Cari arti kata dasar berikut:
Kerat – Ophtalm –
Ophtalm –
Mast – /mamm – Stomat –
Stomat –
Encephal – Pneum –
Pneum –
Gast – Prokt –
Prokt –
Enter – Lapar –
Lapar –
Colp – Pleb –
Pleb –
PREFIX (AWALAN)
 Diletakkan di awal kata dasar  mengubah
makna
 Mengindikasikan: Lokasi, Jumlah, Waktu
 Lokasi: epi = supra = di atas, intra = di dalam, retro = di
belakang,
 Jumlah: nulli = 0, uni =1, bi = 2, tri = 3, tetra = quadri = 4
 Waktu: pre/pro = sebelum, post = setelah, ante =
setelah, durante = selama
PREFIX (AWALAN)
Prefik Jumlah:
 Nulli- = 0  ex: Nullipara
 Uni/mono - = 1, ex; unicornus
 Bi-/di- = biceps, bicusp, bidelphys, bisexual, bi/didactyly
 Tri  triceps
 Tetra/quadri = tetra/quadriplegia
 Poly  banyak: polydactily
 Pan  seluruhnya: pansitopenia
 Hemi  separuh: hemiseksi, hemiparesis, hemiplegia
Prefix
PREFIX LOKASI
PREFIX WARNA/SIFAT
 para  Eritro  merah
 Peri  Leuko  putih
 Intra Contoh 1: sinus para-nasalis, Pari-cardium, intra-vena,
 Ekstra ekstra-peritoneal, epi-dural, infra-glottis, dorso-fleksi,
 Epi retro-orbita
 Infra Contoh 2: eritro-cytus, leuko-cytus, ertro-blastosis
 Supra fetalis, leuko-plakia,
 Dorso
 Retro
Prefix kondisi
 A atau an  Tachy
 a-plasia, an-uria, a-pnea  tachy- chardia, tachypnea
 Dys
 Hyper
 Hyper-thyroidea, Hyper-
 Dys-phagia: sulit
cholesterolemia
menelan  Hypo
 Meta  Hypo-glikemia, hypo-
 Meta-plasia gonadisme
 Brady  Neo
 brady-pnea, bradycardia  neo-plasia, neo-natu s
SUFFIX (AKHIRAN)
 Suffix  Kondisi, sifat (menyifati), menbentuk
kata lain
 Ex: “-logy” meaning study of  Hematology
meaning study of blood
 “-phaty” meaning disease  encephalophaty
meaning brain disease
 “itis”  radang/inflamasi  encephalitis: radang
otak
Kata Dasar + Suffix
 Pericarditis  peri – card – itis
 Bradycardia  brady – card – ia
SUFFIX
Latihan
 Gastr dan pahtia  Gastr – o – pathia
 Cardi - Pathia
 Angi - Logia
+ - Gramma
 Cholecyst
- Graphia
 Mast
- Tomi
 Cyst - Ectomia
 Encephal - Itis
Jelaskan arti kata berikut
Bentuk istilah kedokteran dari:
1. Penyakit pembuluh darah (arteri) Bentuk istilah kedokteran dari:
2. Ilmu tentang jaringan 1. Pemeriksaan sinar-X pada kandung
3. Pembuangan/pengangkatan lambung kencing
4. Penyakit pada usus halus 2. Pengangkatan kornea
5. Radang pada colon 3. Penyakit pada payudara
6. Radang pada rektum 4. Ilmu tentang paru-paru
7. Film sinar X jantung 5. Ilmu tentang hati
8. Film sinar X pada otak
TERMINOLOGI KLINIS
TERMINOLOGI KLINIS TERDIRI DARI:

1. KATA DASAR SAJA

2. KATA DASAR + SUFFIX

3. PREFIX + KATA DASAR + SUFFIX


POLA SUSUNAN ISTILAH
 Kata Dasar Saja  nama-nama Organ =
Istilah anatomi
 Prefix + Kata Dasar:
 membentuk kata benda baru: peri-cardium
 menentukan lokasi: epi-dural
 Menentukan arah gerak: dorso-fleksi
 menentukan jumlah: multi-para, bigemmini
 ada atau tidak ada: anuria
POLA SUSUNAN ISTILAH
 Kata dasar + suffix
 Gastritis, encephalopathy, laparoscophy,
tmastekstomi
 Prefix + KD + suffix
 Peri-card-itis
Latihan
BENTUK
 Root
 Istilah Anatomi Dasar, ex: Abdomen, Cor, Thorax
 Prefix + Root
 An-uria, Ab-duksi, Dis-pepsia, Dis-phagia, An-
algesia, ana-plasia, iso-coria/aniso-coria, bi-cuspid
 Root + Suffix
 Cardiomyo-phaty, angio-graphy, hemato-logy,
Gastr-itis, Hydro-cele, Onco-logist, Rhino-plasty
TERMINOLOGI KLINIS
 Ketahui arti kata dasar:
 Latin: COR Yunani: Cardi
 Untuk mengetahui arti suatu terminologi
klinis  mulailah dengan melihat suffixnya
 Pericarditis: Peri-Card-itis
 Suffix  itis = inflamasi
 Prefix: Peri Root: Card
Pericard = lembaran pembungkus jantung
▪ Peri = disekitar
Contoh Istilah Klinis
 Cardium: Jantung
 Pericardium, epicardium, myocardium,
endocardium
 Pericarditis, Pericardiotomi,
pericardiocentesis
 Cardiomegaly, Cardioversi, Cadiomyopati,
Cardiology
 Echocardiography, Elektrocardigraphy
BASIC MEDICAL SCIENCE
 HUMAN BIOLOGY  PATOLOGY:
 CITOLOGY ANATOMICAL AND
 HISTOLOGY CLINICAL
 ANATOMI  MICROBIOLOGY
 BIOANTHROPOLOGY  PARASITOLOGY
 BIOCHEMISTRY  PUBLIC HEALTH
 BIOMOLECULAR  NEUROLOGY
 PHYSIOLOGY  OSTEOLOGY
 ARTHROLOGY
BASIC MEDICAL SCIENCE
 CARDIOLOGY  PATOLOGY:
 PULMONOLOGY ANATOMICAL AND
 IMMUNOLOGY CLINICAL
 ENDOCRINOLOGY  MICROBIOLOGY
 NEPHROLOGY  PARASITOLOGY
 GASTRO-  PUBLIC HEALTH
 NEUROLOGY
ENTEROLOGY
 MYOLOGY  OSTEOLOGY
 ARTHROLOGY
CLINICAL MEDICAL SCIENCE
 ILMU PENYAKIT DALAM (INTERNA)
 ENDOCRYNOLOGY
 GERIATRI
 TROPICAL DISEASE
 GASTROENTEROLOGY
 CARDIOLOGY
 PULMONOLOGY
 RHEUMATOLOGY
 GINJAL & HIPERTENSI
CLINICAL MEDICAL SCIENCE
 OBSETRY & GINECOLOGY
 PEDIATRI
 ANASTESIOLOGY & REANIMASI
 DERMATOLOGY & VENEREOLOGY
 NEUROLOGY
 THT
 OPTHALMOLOGY
 PSIKIATRI
CLINICAL MEDICAL SCIENCE
 BEDAH (SURGERY):
 BEDAH ONCOLOGY,
 BEDAH SARAF,
 ORTOPEDI,
 BEDAH THORAX DAN VASCULER,
 BEDAH PEDIATRI,
 BEDAH PLASTIK,
 BEDAH TANGAN
SISTEM DALAM TUBUH MANUSIA
 Sistema integumentum =  Sistema respiratorius =
kulit pernafasan
 Sistema skletalis = tulang  Sisteman urinarius = berkemih
 Sistema muscularis = otot  Sistema genitalia =
 Sistema articularis = sendi kelamin/reproduksi
 Sistema endokrinositus =
 Sistema cardiovascularis ;
hormon
circulatoris = sirkulasi  Sistema nervosum = saraf
 Sistema alimentarius;  No. 10 + No. 11 = sistema
digestivus = pencernaan regulatorius = pengaturan

Anda mungkin juga menyukai