Anda di halaman 1dari 38

ANATOMI SISTEM MUSCULOSKELETAL

Siti Rafiah Husain

Department of Anatomy Hasanuddin University

SISTEM MUSCULOSKELETAL

Osteologi Myologi Artrhologi Topografi

PENDAHULUAN
Dari aspek anatomi membahas sistem alat gerak (locomotor system) Alat gerak :
Tulang, otot, dan persendian Topografi pemb.drh, saraf, sist.lymphe sbg struktur pendukung yg memungkinkan fungsi alat gerak yang optimal

Oki anatomi sistem musculoskeletal, dibahas sbg:


1. 2. 3. 4. OSTEOLOGI MYOLOGI ARTHROLOGI TOPOGRAFI

PENDAHULUAN
Tubuh manusia terdiri dari bagian sbb:
1. 2. 3. 4. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. CAPUT kepala COLLUM leher TRUNCUS badan EXTREMITAS anggota gerak atas & bawah CAPUT (Head) COLLUM (Neck) THORAX (Chest) ABDOMEN PELVIS PERINEUM TRUNCUS POSTERIOR (Back) EXTREMITAS SUPERIOR EXTREMITAS INFERIOR

Dan dapat dibagi menjadi regio sbb:

TERMINOLOGI
Mempelajari anatomi harus didasari:
1. Suatu posisi anatomi yg disepakati 2. Penentuan suatu terminologi tentang:
Bidang Letak/posisi/arah Gerak Bentuk

POSISI ANATOMIS
Yaitu posisi :
o Dalam keadaan TEGAK/BERDIRI o Pandangan ke depan/ ventral yg menempatkan
- Margo superior porus acusticus externus - Arcus Zygomaticus - Margo Infraorbitalis Dalam BIDANG HORIZONTAL (= Bidang FRANKFORT)

o Kedua Extremitas Inferior dirapatkan o Kedua Extremitas Superior rapat ke badan dalam posisi Volar manus ke ventral

TERMINOLOGI BIDANG

Terminologi BIDANG
o o o o Medianus Sagittalis Frontalis/Coronalis Transversalis/Horizontalis

TERMINOLOGI ARAH/ POSISI


Terminologi ARAH/ POSISI
o o o o o o o o o o o Cranialis Caudalis Superior Inferior Anterior Posterior Ventralis Dorsalis Lateralis Medialis Centralis Perifer Proximalis Distalis Superficialis Profunda Volaris/Palmaris Plantaris Rostralis

TERMINOLOGI GERAKAN
o Flexio Extensio o Hyperflexi Hyperextensi o Anteflexio, Lateroflexio, Dorsoflexio o Dorsoflexi Plantaflexio o Rotasi o Endorotasi Exorotasi o Pronasi Supinasi o Rotasi Medial Rotasi Lateral

TERMINOLOGI GERAKAN
o Rotasi Craniolat Rotasi Caudomedial o Circumdictio o Adductio Abductio o Opposisi Reposisi o Eversi Inversi o Elevasi Depresi o Retrusi Protrusi o Retractio Protractio o Lateral displacement (side to side movement)

TERMINOLOGI BENTUK (terkait tulang)

o o o o o o o o o

Caput, Corpus, Cauda Fossa, Foveola, Incisura Sulcus, Fissura Tuberculum, Tuberositas, Tuber, Processus, Spina Margo, Angulus Foramen, Apertura, Canalis, Meatus, Hiatus Arcus Condylus, Epicondylus Linea

BANGUNAN (MENONJOL)
1.PROCESSUS 2.LINEA = garis 3.SPINA = taju yg tajam 4.TUBER = benjolan bulat
5. TUBERCULUM

yg kecil

= benjolan bulat

6.CRISTA = rigi, tepi

BANGUNAN (MELENGKUNG)
1.FOSSA = lengkungan 2.FOVEA = lekuk agak rata 3.FOVEOLAE

4.SULCUS = alur
5.INCISURA = takik

LUBANG/RUANGAN
1.FORAMEN = lubang

2.FISSURA = celah
3.APERTURA = pintu 4.CANALIS = saluran 5.DUCTUS = pembuluh 6.CAVUM = rongga

OSTEOLOGI UMUM

OSTEOLOGI UMUM
Tulang adalah struktur hidup yg keras ,kaku & kuat Membentuk rangka tubuh SKELETON Macam-macam tulang menurut BENTUK: Os longum pd extremitas (mis:os femur) Os brevis pd extremitas (mis:ossa carpalia) Os planum pd neurocranium (mis:calvaria cranii) Os pneumaticum pd viscerocranium (mis:maxilla) Os irregularis pd truncus (mis:vertebra) Os sesamoidea pd extremitas (mis: pd jari-jari)

Struktur tulang
Terdiri dari :
Bagian luar,yg padat SUBSTANTIA COMPACTA Bagian dalam yg spongios SUBSTANTIA SPONGIOSA Dicentral,yg berongga MEDULLA OSSEUM

Permukaan luar substantia compacta dibungkus periosteum Periosteum sangat penting utk reparasi tulang Ujung-ujung tulang EPIPHYSIS Bagian tengah DIAPHYSIS Diantaranya METAPHYSIS

Cartilago
Cartilago (=tulang rawan) turut membentuk struktur Terdiri dari:
Cartilago hyalin Cartilago elastis Fibrocartilago

Cartilago avascular + tanpa innervasi (kecuali fibrocartilago) Cartilago pd skeleton terdpt sbg:
Lapisan facies articularis (=CARTILAGO ARTICULARE) Sebagai discus articularis/ discus intervertebralis

Pada epiphyse pd masa pertumbuhan

Vascularisasi tulang, terdapat


o o o o Arteri Epiphyseal masuk pada Epiphysis Arteri Metaphyseal masuk pada Metaphysis Arteri Nutricia masuk pada Corpus Cabang-cabang arteri ke Periosteum

Innervasi tulang
o Td serabut sensoris + sympathis o Periosteum sangat banyak serabut saraf

Sistem Lymphe tulang


o Masuk sampai dengan substantia compacta o Ikut pembuluh darah

Fungsi Tulang
o o o o o o Membentuk rangka tubuh Perlekatan otot Proteksi organ/viscera Fungsi Erythropoesis Deposit Calsium + Phosphor Basis mekanis untuk gerakan otot

Pembagian dan jumlah tulang


o CRANIUM - Neurocranium - Viscerocranium - Ossicula Auditoria COLLUM - Os Hyoid TRUNCUS - Vertebra - Sternum - Costa = 24 Extremitas Superior Extremitas Inferior TOTAL =8 = 14 =6 =1 = 26 =1 = 64 = 62 = 206

o o

o o

ANATOMI SISTEMATIKA

EXTREMITAS SUPERIOR

EXT.SUP - TULANG
Tulang-tulang Ext.Sup, terbagi pada :
- CINGULUM EXTREMITAS SUPERIOR (CES, Gelang Bahu)
- Clavicula - Scapula

- BRACHIUM (lengan atas) os Humerus - ANTEBRACHIUM (lengan bawah) os Radius os ulna - MANUS (tangan)
- OSSA CARPALIA (8) Proximalis Distalis os. Scaphoideum os. Trapezium os. Lunatum os. Trapezoideum os. Triquetrum os. Capitatum os Pisiforme os. Hamatum - OSSA METACARPALIA (5) - Os. PHALANGES (14) prox, media, distal

ANATOMI SISTEMATIKA

EXTREMITAS INFERIOR

EXT.INFERIOR
Tulang-tulang EXT.INF, terbagi pada :
o CINGULUM EXTREMITAS INFERIOR (CEI, Gelang Panggul)
OS COXAE (Os ilium, ischium, pubis)

o o o o

FEMUR (paha) OS FEMUR GENU (lutut) PATELLA CRUS (tungkai) OS TIBIA + OS FIBULA PEDIS (kaki)
OSSA CARPALIA (7)
Os Calcaneus Os Tarsalia Os Naviculare Os Cuboideum Os Cuneiforme I Os Cuneiforme II Os Cuneiforme III

OSSA METACARPALIA (5) OS PHALANGES (14) Prox, med, dist

ANATOMI SISTEMATIKA

CAPUT

CAPUT
Tulang yg membtk caput CRANIUM Terdiri dari:
Neurocranium : 1.os frontale (1) 2.os parietale (2) 3.os occipitale (1) 4.os ethmoidale (1) 5.os sphenoidale (1) 6.os temporale (2) Viscerocranium: 1. maxilla (2) 2. mandibula (1) 3. os nasale (2) 4. os lacrimale (2) 5. os zygomaticum (2) 6. choncha nasalis inferior (2) 7. os palatinum (2)

CAPUT
NEUROCRANIUM,dibedakan:
1. 2.

CALVARIA CRANII: atap neurocranium (atap calvaria cranii) BASIS CRANII: dasar neurocranium (dasar cavum cranii)
FOSSA CRANII ANTERIOR FOSSA CRANII MEDIA FOSSA CRANII POSTERIOR

Pada basis cranii terdpt FOSSA CRANII,terdiri:

CALVARIA CRANII suatu os planum,td lapisan:


luar = TABULA EXTERNA (subs.compacta) Tengah = DIPLOE (subs.spongiosa) Dalam = TABULA INTERNA (subs.compacta)

CAPUT
Beberapa rongga pd cranium
CAVUM ORBITA (dibtk neuro + viscerocranium) CAVUM TYMPANI (dlm pars petrosa ossis temporalis) CAVUM NASI (terutama dibtk viscerocranium) CAVUM CRANII (dibtk oleh neurocranium) SINUS PARANASALIS:
Sinus frontalis Sinus ethmoidalis Sinus sphenoidalis Sinus maxillaris

Lubang-lubang pd cranium
Terdpt byk lubang-lubang pd cranium Dilalui oleh struktur saraf + pemb.drh Lihat slide

ANATOMI SISTEMATIKA

COLLUM

COLLUM
Pada Collum terdapat tulang :
o Vertebrae Cervicales I VII o Os Hyoideum

Os Hyoideum
o Hanya 1 terletak pada bidang mediana o Tempat perlekatan otot-otot Suprahyoid + Infrahyoid o Pangkal dari LARYNX

Vertebrae Cervicales dibahas pada TRUNCUS

ANATOMI SISTEMATIKA

TRUNCUS

TRUNCUS
Truncus (Badan) dibentuk oleh tulangtulang SKELETON AXIALE (tdk termasuk Cranium) Tulang-tulang truncus adalah :
1. COLUMNA VERTEBRALIS 2. STERNUM 3. COSTA

TRUNCUS
Sternum td MANUBRIUM STERNI, CORPUS STERNI dan PROCESSUS XIPHOIDEUS COSTA, bentuk melengkung, terdiri :
1. 2. 3. 7 COSTA VERA 7 costa atas melekat pd sternum 3 COSTA SPURIA 3 costa bawah melekat costa di atasnya 2 COSTA FLUCTUANTES tidak melekat pada sternum dan costa di atasnya Costa 1 -10 pada ujung sternalnya terdpt CARTILAGO COSTAE Bersama sternum + vertebrae Thoracales I XII btk SKELETON THORACIS (rangka CAVUM THORACIS) shg terdpt APERTURA THORACHIS SUPERIOR + INFERIOR

TRUNCUS

COLUMNA VERTEBRALIS
Terdiri dari :
Susunan tulang Vertebra : Cervicalis (7), Thoracalis (12), Lumbalis (5), Sacralis (5), Coccygeus (4) = 33 Discus Intervertebralis (mulai bwh V.C.II bwh V.L.V) = 23

o o o o o

5 Vetebra Sacralis bersatu (Synostosis) Os Sacrum 4 vertebra Coccygeus bersatu ( Synostosis) Os Coccygis Panjang Col. Vertebralis 75 cm (pria > wanita) Komponen vertebra 75% + Discus intervertebralis 25% Bukan garis lurus vertikal, membentuk :
Konkaf ke dorsal LORDOSIS CERVICALIS + LUMBALIS Konkaf ke ventral KYPHOSIS THORACALIS + SACRALIS (bila melengkung ke lateral SCOLIOSIS)

TRUNCUS
Ciri-ciri umum vertebra, terdapat:
1. 2. CORPUS VERTEBRALIS ARCUS VERTEBRALIS
o o Ant Pediculus Post Lamina

3.
4.

PROCESSUS TRANSVERSUS pada Pediculus (terdpt processus articularis) PROCESSUS SPINOSUS pada Lamina

Lubang dikelilingi CORPUS + ARCUS FORAMEN VERTEBRALE. Bila vertebra tersusun, For. Vertebrale CANALIS VERTEBRALIS (berisi Medulla Spinalis) Di lateral, bila Vertebra tersusun FORAMEN INTERVERTEBRALE Pada masing-masing kelompok Vertebra (C, T, L, S, Co) terdapat ciri-ciri khusus tertentu

Anda mungkin juga menyukai