Anda di halaman 1dari 70

ANATOMI

SISTEM MUSCULOSKELETAL

ARTHROLOGI

dr Regina M Hutasoit, M.Kes


Departemen Anatomi fakultas kedokteran Univer
sitas Nusa Cendana
BEBERAPA HAL :

 Terminologi
 Latin, Inggris
 Atlas Werner Spalteholz I – II
 Atlas Sobota I – II
 RUJUKAN : Gray – Grant – Gardner – H
amilton Boyd
ARTHROLOGI

I. CAPUT
II. COLLUM
III.EXTREMITAS
IV.TRUNCUS
Bones and Cartilages of the Human
Body
ARTHROLOGI UMUM
 Arthrologi → mempelajari ten
tang persendiaan
 Articulatio → hubungan anta
ra 2 atau lebih tulang
 Pembagian persendiaan:
 SYNARTHROSIS
 DIARTHROSIS
SYNARTHROSIS
SYNARTHROSIS

o Terdapat jaringan diantaranya (bukan


rongga)
o Tidak dapat digerakkan atau sedikit b
ergerak
o Beberapa bentuk synarthrosis:
A. SYNDESMOSIS
1. SUTURA →pd calvaria cranii
2. GOMPHOSIS →pd perlekatan gigi
3. SYNDESMOSIS ELASTICA →antara ar
cus vertebrae
4. SYNDESMOSIS FIBROSA →antara rad
ius-ulna
B. SYNCHONDROSIS
SYNCHONDROSIS (btk symphisis) →s
endi pd axis tubuh (antara corpus ve
rtebra +sternum + SOP)
C. SYNOSTOSIS → tlg-tlg btk os coxae os
sacrum
Contoh bentuk Syndesmosis

Gomphosis syndesmosis fibrosa

Suture
Synchondrosis synostosis
DIARTHROSIS
Cartilaginous Joints

 Synchondroses
◦ Hyaline cartilage
◦ Synarthoses

 Symphyses
◦ Fibrocartilage
◦ Amphiarthoses
Synovial Joints
 Diarthroses
 Found in limbs
 Fluid-filled joint
cavity
DIARTHROSIS

o Pada persendiaan tidak ada jari


ngan diantaranya
o Sendi yg terbanyak pd tubuh ma
nusia
o Ciri-ciri utama,terdapat:
CAVUM ARTICULARE
CAPSULA ARTICULARE
CAPUT+CAVITAS GLENOIDALI
S
Gerakan luas
o Ciri-ciri tambahan(alat bantu se
ndi),bisa terdpt:
LIGAMENTUM
DISCUS ARTICULARE
BURSA MUCOSA
DIARTHROSIS
 Caput + cavitas articulare →dilapisi C
ARTILAGO ARTICULARE
 Cavum articulare → berisi SYNOVIA
(cairan sendi)
 Capsula articulare, td :
o Stratum/membrana fibrosum (bgn luar)
o Stratum/membrana Synoviale (bgn dala
m)
 Membrana Synoviale →
- produksi Synovia
- btk lipatan = Plica Synoviale
 Cartilago Articulare →
- suatu Cartilago Hyalin
- sbg bantalan ujung-uju
ng tlg
 Discus Articulare →
- suatu Fibrocartilago
- fungsi utama “SHOCK ABSORBER”
o Axis (sumbu gerakan) → menentukan arah/gerakan
o Fungsi suatu otot → ditentukan bila menyilang suat
u axis
o Banyaknya axis → tentukan banyak + luas gerakan
o Jenis-jenis Axis Gerakan :
- Axis Transversalis /Horizontalis
- Axis Vertikalis (Axis Longitudinalis)
- Axis Sagittalis

AXIS GERAKAN
Morfologi Diarthrosis

1. Articulatio GINGLYMUS (= Hinge Joint/ Art.Trochlearis = e


ngsel)
2. Articulatio TROCHOIDEA (= Pivot Joint = pasak)
3. Articulatio SELLARIS (= Saddle Joint = pelana)
4. Articulatio CONDYLOIDEA (= Art. Ellipsoidea)
5. Articulatio GLOBOIDEA (= Ball & Socket Joint = spher
oidea )
6. Articulatio PLANA (= Plane Joint = sendi peluru)
 Articulatio Ginglymus = sendi engsel

◦ monoaxial
◦ Sumbu gerakan tegak lurus pada arah panja
ng tulang
◦ Permukaan konveks sebuah tulang masuk d
gn pas pada permukaan konkaf tulang kedua
◦ Flexi - extensi
◦ Elbow (articulatio cubiti), ankle (articulatio tal
ocruralis), artic. interphalangealis
 Articulatio Trochoidea = sendi pasak

◦ monoaxial
◦ Sumbu gerakan sesuai arah panjang tulang
◦ Terdapat pasak tulang (tlg berbentuk kerucut) yang mas
uk denga pas ke dalam cekungan tulang ke dua.
◦ Rotasi
◦ Atlas/ axis (artic. Atlantodentalis), artic. radio ulnaris sup
erior
 Articulatio sellaris = sadle joint = sendi pelana

– convex and concave


– facies articularis berbentuk konkafokonveks saling
berlawanan, mirip dengan pelana kuda pada punggu
ng kuda.
◦ Artic. Carpometacarpalis pollicis
◦ Flexi-extensi, abduksi-adduksi, rotasi
 Articulatio Condyloidea = artic. ellipsoidea

– mempunyai permukaan konveks oval yang ber


sendi dengan permukaan konkaf oval
◦ Flexi-extensi dan abd-adduksi
◦ Artic. Metacarpophalangeal
 Articulatio Globoidea = artic. Spheroidea = sendi peluru

– spherical head fits in round socket


◦ Movement in all directions (flexi-extensi, abd-add, rotas
i medial-rotasi lateral, sirkumdiksi
◦ Shoulder (artic humeri) and hip (artic. Coxae)
 Articulatio Plana = sendi peluru

◦ Permukaan sendinya rata/ hampir rata


◦ Gerakan melncur
◦ Articulatio (Intercarpal, intertarsal, acromio clavicularis, inte
rvertebral
◦ processes)
TERMINOLOGI GERAKAN

o Flexio ― Extensio
o Hyperflexi ― Hyperextensi
o Anteflexio, Lateroflexio, Dors
oflexio
o Dorsoflexi ― Plantaflexio
o Rotasi
o Endorotasi ― Exorotasi
o Pronasi ― Supinasi
o Rotasi Medial – Rotasi Latera
l
TERMINOLOGI GERAKAN

o Rotasi Craniolat ― Rotasi C


audomedial
o Circumdictio
o Adductio ― Abductio
o Opposisi ― Reposisi
o Eversi ― Inversi
o Elevasi ― Depresi
o Retractio ― Protractio
 Vascularisasi, Innervasi, Sistem Lymphe
o Dapat dari pembuluh darah + syaraf → yg le
wat persendian
o Membrana Synoviale → sangat Vascular + ba
nyak sistem lymphe
o Banyak anastomose pembuluh darah pada d
aerah sendi
o Innervasi sendi :
- Sensoris (pada membrana fibrosa)
- Proprioseptif (pada membrana fibrosa)
- Symphatis (pembuluh darah pd membrana fibrosa
+ synoviale)
ARTHROLOGI KHUSUS
EXTREMITAS SUPERIOR

= brachium

= Antebrachium

= Manus
EXTREMITAS SUPERIOR

1. ARTICULATIO STERNOCLAVICULARIS
2. ARTICULATIO ACROMIOCLAVICULARIS
3. ARTICULATIO HUMERI
4. ARTICULATIO CUBITI
5. ARTICULATIO RADIOULNARIS
(proximal, intermedia, distal)
6. ARTICULATIO RADIOCARPEA
7. ARTICULATIONES MANUS
- Art. Intercarpea
- Art. Carpometacarpea
- Art. Intermetacarpea
- Art. Metacarpophalangea
- Art (es) Interphalangea (prox, dist)
EXTREMITAS INFERIOR

= femoris
= genu

= cruralis

= pedis
PERSENDIAN EXT. INF

1. ARTICULATIO SACROILIACA
2. SYMPHYSIS OSSEUM PUBIS
3. ARTICULATIO COXAE
4. ARTICULATIO GENU
5. ARTICULATIO TIBIOFIBULARIS
6. ARTICULATIO TALOCRURALIS
7. ARTICULATIONES PEDIS
- Art. Intertarsea
- Art. Tarsometatarsea
- Art. Intermetatarsea
- Art. Metatarsophalangea
- Art(es) Interphalangea
PERSENDIAAN CAPUT

 Hanya ada 3 btk persendiaan pd crani


um:
 SYNARTHROSIS :
1.SUTURA (pd calvaria cranii)
2.SYNOSTOSIS (pd basis cranii + viscerocranium)
 DIARTHROSIS:
3. ART.TEMPOROMANDIBULARIS
 Sutura utama pd calvaria cranii
 Sutura coronalis (os frontale – os parietale
)
 Sutura sagittalis (antara os parietale)
 Sutura lambdoidea (os occipitale – os parie
tale)
PERSENDIAN COLLUM
 Terdapat persendian :
o SYNARTHROSIS
Syndesmosis fibrosa
- os Hyoideum thd cartilago laryngeus
- lig. Interspinosum + lig. Supraspinosum → antara proc. Spinosu
s vertebra cervical II – VII
- lig. Longitudinale ant + post → antara corpus vert. cerv
- lig. Intertransversarii → antara proc.trans vert. cer II –VII
Synchondrosis → discus intervertebralis antara vert. cerv. II – VII
Syndesmosis elastica → lig. Flavum → antara arcus vert. cerv.II –
VII
o DIARTHROSIS
Articulatio Atlantooccipitalis (occipitale – Atlas/V.C I)
Articulatio Atlantoepisthropica (Atlas/V.C I – Epistropheus/V.
C.II)
Zygapophyseal Joint (antara proc.articularis. V.C. II – VII
ART. STERNOCLAVICULARIS

- Dibentuk : Clavicula + Manubrium Ster


ni
- Type : Art. Globoidea (Diarthrosis)
- Discus Art : Ada
- Ligamentum : - lig. Sternoclavicularis
(ant + post)
- lig. Costoclavicularis
- lig. Interclaviculare
- Gerakan : - elevasio + depresio
- protractio + Retractio
- rotasi → circumdictio
ART. ACROMIOCLAVICULARIS

- Dibentuk : Clavicula + Acromion (scapu


la)
- Type : Art. Elipsoidea (Diarthrosis)
- Discus Art : Ada
- Ligamentum : - lig. Coracoclaviculare
- lig. Costoacromiale
- lig. Coracoacromiale
- Gerakan :
- protractio + Retractio
- Elevasio + Depresio
- rotasi → craniolat. + ca
udomed.
ART. HUMERI
- Dibentuk : Caput Humeri + Cavitas Glenoidalis scapula
- Type : Art. Globoidea (Diarthrosis)
- Discus Art : Tidak ada
- Ligamentum : - lig. Glenohumerale (sup, med, inf)
- lig. Coracohumerale
- lig. Transversum humeri
- Gerakan : - Ante + Retroflexi → Hyperflexi
- Adductio + Abductio (→Hyperabductio)
- rotasi → circumdictio
- Lain-lain :
- Persendian paling luas gerakannya
- Selalu bergerak bersama → art. st.clav + art. cor.acr
- Dicranialnya → ARCUS CORACOACROMIALIS
(proc.coracoideus + acromion + lig coracoacromiale)
- Dikelilingi → ROTATOR CUFF (m.supraspinatus, m.infrasp
inatus, m.teres minor, m.subscapularis)
- Terdapat bursa subdeltoideus, subacromialis, subscapula
ris.
ART. CUBITI
- Dibentuk :
- Capitulum radii + Incisura Radialis Ulnae
(1)
- Trochlea Humeri + Incisura Semilunaris
Ulnae (2)
- Capitulum humeri + Capitulum Radii (3)
- Ada 3 sendi → jadi 1 sendi
- Type : Art. Ginglymus (Diarthrosis)
- Discus Art : Tidak ada
- Ligamentum :
- lig. collaterale ulnaris / med.
- lig. Collaterale radialis / lat
- lig. Annulare radii
- Gerakan :
- Flexi + Extensi (pada 1 + 2)
- Pronasi + Supinasi (pada 1 + 3)
ART. RADIOULNARIS
- Dibentuk : - Poximalis: capitulum radii + Inc. radialis ulna
e(1)
- Intermedia: antara corpus ulnae + radius (2)
- Distalis: capitulum ulnae + Inc. ulnaris radii
(3)
- Type : - Art. Trochoidea (1) → Diarthrosis
- Syndesmosis (2) → Syndesmosis fibrosis
- Art. Trochoidea (3) → Diarthrosis
- Discus Art : ada → pada (3)
- Ligamentum : - lig. Annulare radii (1)
- membrana interossea + chorda obliqua (2)
- pada (3) tidak ada
- Gerakan : - Pronasi + Supinasi
- Lain-lain : Membrana interossea berfungsi →
Pertahankan posisi radius ulna,
tempat origo otot, cegah trauma pada r
adius
ART. RADIOCARPEA
- Dibentuk : - Distal radius, Discus Art. R-
U Dist + os scaphoideum, lunatum, triquetr
um.
- Type : - Art. Ellipsoidea (Diarthrosi
s)
- Discus Art : Tidak ada
- Ligamentum : - lig. Collaterale carpi radiale
+ ulnae
- lig. Radiocarpeum volare
+dorsale
- Gerakan : - Flexio + Extensio
- Abductio radialis + Addu
ctio ulnaris
ART. MANUS
- Dibentuk : (1) antara ossa carpalia → art. Int
ercarpalia
(2) carpalia + metacarpalia →
art. Carpometacarpalia
(3) antara caput metacarpalia →
art. Intermetacarpalia
(4) metacarpalia –phalanx →
art. Metacarpophalangea
(5) antar phalanx →

art.Interphalangea(prox+dist)
ART. MANUS
- Type : Berbeda-beda
- Discus Art : Tidak ada
- Ligamentum : banyak
- Gerakan : - terutama Flex
io + Extensio
- Abductio + Ad
ductio → pada (4) + (5)
- Opposisi + Rep
osisi → pada (4) + (5)
ART. SACROILIACA

o Dibentuk : Os Sacrum + Os Ilium


o Type : Art. Trochoidea (Diarthrosis)
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Lig. Sacroiliaca (ant, post, intraarticulare)
- Lig. Iliolumbale
- Lig. Sacrotuberosum
- Lig. Sacrospinosum
o Gerakan : sedikit rotasi,
sbgcraniodorsal
lig. extracapsuler +c
audoventral
SYMPHISIS OSSEUM PUBIS
o Dibentuk : Os pubis dexter + sinister
o Type : Synchondrosis (ada fibrocartilago)
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Lig. Pubicum sup
- Lig. Pubicum inf (=lig. Arcuatum pubis)
o Gerakan : sedikit
ART. COXAE
o Dibentuk : Acetabulum (Os
Coxae) + Caput Femoris
o Type : Art. Globoidea (Diart
hrosis)
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Lig. Iliofemorale
- Lig. Ischiofemorale
- Lig. Pubofemorale
- Lig. Teres Capitis
o Gerakan :
- Ante + Retroflexio
- Abductio + Adductio
- Rotasi → Circumductio
ART. GENU
o Dibentuk : Condylus Femoris + C
ondylus Tibiae
o Type : Art. Ginglymus (Diarthrosi
s)
o Discus Art : Ada → sbg MENISCU
S LAT + MED
o Ligamentum :
- Lig. Collaterale lat/fibulae -Lig. Popliteum
- Lig. Collaterale med/tibiae Arcuatum
- Lig. Patella - Lig. Popliteum
o Gerakan : Obliquum
- Flexio + sdkt exorotasi - Lig. Cruciatum
- Extensio + sdkt endorotasi ant + post
o Lain-lain : terdapat Bursa Suprap
atellaris, Infrapatellaris, Prepatell
aris
ART. TIBIOFIBULARIS

o Dibentuk : Condylus Lat. Tibiae + Capitulum


fibulae
o Type : - Proximalis → Art. Plana (Diarthrosi
s)
- Intermedia → Syndesmosis fibrosa
- Distalis → Syndesmosis fibrosa
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Lig. Capituli fibulae ant + post
- Membrana interossea
- Lig. Tibiofibulare ant, post, intraarticulare
o Gerakan : tidak ada
o Lain-lain : persendian tdk penting
ART. TALOCRURALIS

o Dibentuk : Malleolus tibialis dan fi


bularis + Talus
o Type : Art. Ginglymus (Diarthrosis
)
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Lig. Deltoideum
- Lig. Tibiofibulare transversum
- Lig. Talofibulare ant + post
- Lig. Calcaneofibulare
o Gerakan : - dorsoflexio (extensio
)
- plantaflexio (flexio)
ART(ES). PEDIS

o Dibentuk :
1. Os Calcaneus
2. Os Tarsalia
3. Os Naviculare Pedis
4. Os Cuboideum
5. Os Cuneiforme
o Type : Berbeda-beda
o Discus Art : Tidak ada
o Ligamentum :
- Banyak
- Yg besar → Lig. Plantare longum
o Gerakan : - Inversio + Eversio
- Sdkt Flexio (plantaflexio) + Extensio
(dorsoflexio)
o Lain-lain : struktur art(es) pedis → ARCUS PEDIS LONGITU
DINALIS + TRANSVERSUS
PERSENDIAAN CAPUT

 Hanya ada 3 btk persendiaan pd crani


um:
 SYNARTHROSIS :
1.SUTURA (pd calvaria cranii)
2.SYNOSTOSIS (pd basis cranii + viscerocranium)
 DIARTHROSIS:
3. ART.TEMPOROMANDIBULARIS
 Sutura utama pd calvaria cranii
 Sutura coronalis (os frontale – os parietale
)
 Sutura sagittalis (antara os parietale)
 Sutura lambdoidea (os occipitale – os parie
tale)
CAPUT-PERSENDIAN

 FONTANELLA/FONTICULUS (= ubun-ubu
n)
 Suatu syndesmosis pd calvaria cranii →sebel
um terbtk sutura
 Fontanella Utama:
1. FONTANELLA MINOR : bentuk segi-3,antar parietal
e-frontale,menutup usia 3 th
2. FONTANELLA MAJOR: bentuk segi-4,antara pariet
ale-occipitale,menutup usia 3 bulan
 Fontanella lain:
 Fontanella mastoidea (6 bulan)
 Fontanella sphenoidale (18 bulan)
ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS

 Dibentuk:
Capitulum mandibulae proc.condyloideus
Fossa mandibularis + tuberculum articulare
 Morphologi: art.plana +art.trochlearis
 Discus articularis :ada
 Ligamentum: lig.temporomandibulare,lig.sphe
nomandibulare, lig.stylomandibulare,raphe ma
ndibulare
 Gerakan:
Depressio + elevatio
Protractio + retractio
Side to side movement
PERSENDIAN COLLUM
 Terdapat persendian :
o SYNARTHROSIS
Syndesmosis fibrosa
- os Hyoideum thd cartilago laryngeus
- lig. Interspinosum + lig. Supraspinosum → antara proc. Spinosu
s vertebra cervical II – VII
- lig. Longitudinale ant + post → antara corpus vert. cerv
- lig. Intertransversarii → antara proc.trans vert. cer II –VII
Synchondrosis → discus intervertebralis antara vert. cerv. II – VII
Syndesmosis elastica → lig. Flavum → antara arcus vert. cerv.II –
VII
o DIARTHROSIS
Articulatio Atlantooccipitalis (occipitale – Atlas/V.C I)
Articulatio Atlantoepisthropica (Atlas/V.C I – Epistropheus/V.C.II)
Zygapophyseal Joint (antara proc.articularis. V.C. II – VII)
GERAKAN

o Art. Atlantooccipitalis : o Art.(es) Intervertebrales :


- ante + retroflexio - ante, retro, lateroflexi
- lateroflexi - rotasi
o Art. Atlantoepistrophica : - rota o Syndesmosis pd Os Hyoid :
si - Gerakan naik-turun larynx
- Bantu gerakan menelan
PERSENDIAN TRUNCUS
 Columna Vertebralis berhubungan → bent
uk persendian
o Di Cranial : dengan Os Occipitale
o Di Lateral :
 V.T.I-XII dgn Costa I–XII
 Sacrum dgn Os Coxae
o Di antara Vertebra :
 Antara Corpus
 Antara proc. Articularis
 Antara proc. Transversus
 Antara proc. Spinosus
 Antara Lamina arcus vertebralis
 Persendian pada Truncus, terdiri
o Pada Sternum + Ujung Sternal Costa I-X, masing-masi
ng antara :
1. Manubrium Sterni – Corpus Sterni → Synchondrosis/Synosto
sis
2. Corpus Sterni – Proc.Xiphoideus → Synchondrosis/Synostosi
s
3. Cartilago costalis V – X → Synchondrosis
4. Manubrium + Corpus – Costa → Synchondrosis
o Pada ujung vertebrae COSTA I-XII, masing-masing ant
ara :
1. Costa I-XII – corpus V.T.I-XII → Diarthrosis (art. plana)
2. Costa I-XII – Proc.Trans.V.T.I-X → Diarthrosis (art.plana)
Gerakan pada kedua persendian di atas → secara bersama-sama
Gerakan → ROTASI CRANIOVENTRAL, shg Costa-Costa bergerak
secara bersama
 Persendian pada Truncus (lanjutan)
o Antara Os Occipitale – V.C.I
- Art. Atlantooccipitalis
- Diarthrosis (art. Condyloidea)
- Gerakan: ante, retro, lateroflexi
o Antara V.C. I – II
- Art. Atlantoepistrophica
- Diarthosis (art. Plana)
- Gerakan : Rotasi
o Synchondrosis
- Antara Corpus Vertebra C.II-III s/d L.I-S.I
- Dibentuk discus Intervertebralis (st. fibrocartilago)
- Discus Intervertebralis terbesar → L.I – S.I = PRO
MONTORIUM
 Persendian pada Truncus (lanjutan)
o Syndesmosis Elastica → antara arcus Vertebra (lig fla
vum)
o Syndesmosis Fibrosa
- Lig. Longitudinale ant + post → antara corpus vert.
- Lig. Interspinosum , intertransversarium, supraspinosu
m
o Diarthrosis → zygapophyseal joint antara proc. articu
laris Vertebrae
 Gerakan seluruh Columna Vertebralis
o Anteflexi
o Retroflexi
o Lateroflexi
o Rotasi → pusat pada Promontorium
Summary

 Classification of joints can be based on


material binding joints
 Joints are:
1) synovial (mobile)
2) cartilaginous (limited mobility)
3) fibrous (very limited mobility)

Anda mungkin juga menyukai