Anda di halaman 1dari 83

1

KHUTBAH HARI RAYA


IEDUL FITRI 1433 H
Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh, wa
nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina. Mayyah dihillahu fala
mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah. Asyhadu ala ilaaha ilillallah, wahdahu laa
syariikalah, waasyhadu anna Muhammadan abduhu warasuuluhu la nabiyya badah.
Allahumma shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi
ihsanin illa yaumiddin.
Allahu akbar 3 x. La Ilaha illallahu Allahu akbar. Allahu akbar. Walillahilhamd.
Allah hu akbar kabiran, walhamdulillahi katsiran, wasubhanallahi bukratan wa ashiila.
La illaha illallahu wahdah, shadaqa wadah, wa nashara abdah, wa aazza jundah,
wahazamal ahzaba wahdah. La illaha illallah hu wala nabudu illa iyyah, muhlishina
lahuddin, walau karihal kaafirun. La ilaha illallahu Allah hu akbar, Allah hu akbar,
walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas ittaqullaha haqqa tuqaatih walaa
tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing enjang menika, sedaya umat Islam wonten ing saindenging ngalam
donya, ngraosaken perasaan ingkang sami kaliyan kita. Inggih menika perasaan
gumbira, ananging sekaligus ugi perasaan bersedih. Kita rumaos gumbira, amargi kita
sampun kasil medal saking medan jihad ingkang awrat, inggih menika jihad merangi
hawa nafsu kita piyambak. Setunggal wulan dangunipun, kita sampun kasil
nundukaken nafsu syahwat saha nafsu padaran kita; kita sampun kasil nundukaken
pandangan mata, nutup talingan, anjagi lesan, saha nahan langkah kita, saking
tumindak maksiyat ingkang saged ngguguraken pahala siyam kita.
Kejawi rumaos gumbira, wonten ing enjang menika kita ugi rumaos bersedih.
Kita rumaos sedih, awit kita sampun katilar dening wulan ingkang sakelangkung
agung. Wulan ingkang ing ndalemipun wonten setunggal dalu ingkang langkung sae
pun banding seribu bulan. Wulan ingkang menjanjikan pahalanipun amalan sunat
sami kaliyan amalan wajib, wulan ingkang sedaya korinipun suwarga pun bikak,
korinipun neraka katutup, saha sedaya setan pun belenggu. Kita rumaos sedih awit
kita mboten mangertos, menapa Allah taksih paring kesempatan dumateng kita kanti
paring yuswa ingkang panjang, sakhengga kita saget pinanggih malih kaliyan
penghulunipun sedaya wulan.
2
Pramila saking menika mangga kita nulad dumateng lampah para sahabat junjungan
kita Kanjeng Nabi Muhammad saw, inggih menika wonten ing akhiripun wulan
ramadhan sami melantunkan doa: Ya Allah, janganlah Engkau jadikan puasa
ini sebagai puasa yang terakhir dalam hidup kami. Seandainya Engkau
berketetapan sebaliknya, maka jadikanlah puasaku ini sebagai puasa yang
Engkau rahmati bukan puasa yang hampa semata. Ya Allah, Seandainya
Engkau mewafatkan kami jangan ada lagi dosa yang belum Engkau
ampuni.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Ing awalipun wulan romadlon, kita tansah dipun engetaken, bilih tujuan kita
nindakaken siyam menika supados laalakum tattaqun, supados kita dados tiyang
ingkang bertaqwa. Wonten ing titi wanci menika kita sampun ngrampungaken siyam
kita. Pramila mangga kita sami mengevaluasi, menilai, utawi mbiji dumateng diri kita
piyambak-piyambak, menapa tujuan kita supados dados tiyang ingkang bertaqwa
menika sampun tercapai menapa dereng. Lajeng kados pundi cara kita menilai, utawi
mbiji keberhasilan siyam kita menika? Kadospundi caranipun menilai derajat
ketaqwaan kita menika? Wonten ing Al-Quran Allah sampun kepareng nyebat tanda-
tandanipun, sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa.
Wonten ing Surat Al-Baqoroh ayat 1 dumugi 4, Allah paring pangandikan :
.- ^ ElgO CU4-:^-
=UuC4O O gOOg O O1-
=}1+Ug ^g
1. Alif lam mim .(2). Kitab (Al Quran) iki ora ana keraguan ing ndaleme; pituduh
kanggo waong-wong kang bertaqwa, Sinten ta ingkang dipun sebat tiyang
bertaqwa menika: ?
4g~-.- 4pONLg`uNC
jU^O4^) 4pONONC4
E_OUO- 44
_4L^~Ee4O 4pOgLNC ^@
4g~-.-4 4pONLg`uNC .Eg
4@O^q El^O) .4`4 4@O^q
}g` El)Ul~ jE4O=E)4
N 4pONLg~ONC ^j
3
3. (yaiku) wong kang beriman marang barang kang ghoib, nindakake shalat, lan
nafkahake sakperangan rezki kang sun paringake marang deweke.
4. Lan dewekke beriman marang kitab (Al-Quran) kang wus diturunake marang sira
(Muhammad), lan Kitab-Kitab kang diturunake sakdurungira, sarta dewekke yakin
marang anane panguripan akhirat.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Wonten ing ayat 177 Surat Al Baqoroh Allah ugi paring pangandikan:
"^1- O^- p
W-Oe4O> 7E-ON_N 4:g~
-)O;E^-
@O^E^-4 O}4
O^- ;}4` =}4`-47
*.) gO4O^-4
@O=E-
gOE:j^UE^-4
U4-^-4
=}jO)EL-4 O4-474
4E^- _O>4N gO)O:NO
OjO _.O^-
_OE4-41^-4
4-=OE^-4 4^-4
O):OO-
4-)-j*.OO-4 O)4
~@O- 4~4
E_OUO- O4-474
E_OEO- ]OO^-4
g-g;_E) -O)
W-E_4N W
4)OO-4 O)
g7.Ec4l^-
g7.-O--4 4-g4
+E4l^- Elj^q
4g~-.- W-O~E= W
Elj^q4 N-
4pO+-^- ^__
177. Jeneng kebecikan iku dudu anggonira ngadepake rainira madep mangetan utawa
mangulon. Ananging kang aran kebecikan iku , yaiku: beriman marang Allah ,
4
dina kiamat, Malaikat, Kitab-Kitab, Nabi-nabi, lan menehake banda kang banget
ditresnani marang sanak sedulure, bocah-bocah yatim, wong-wong miskin,
musafir (kang butuh pitulungan), lan marang wong kang njejaluk, uga
merdikakake batur tukon, lan nindakake shalat, mbayar zakat, lan wong kang
nuhoni perjanjiane menawa duwe janji, lan wong-wong kang shabar nalika
nandang reribet, nandang karupegen, lan ana ing sakjeroning peperangan. Wong-
wong kang mangkono iku wong kang bener imane, lan wong-wong kang bertaqwa
Wonten ing Surat Ali Imron ayat 16-17 Allah paring pangandikanipun:
-g~-.- 4pO7O4C .E4+4O
.E4^^) E44`-47 Og^N 4L
E44O+^O 4Lg~4 =-EO4N
jOEL- ^g 4)OO-
--g~gO-4 --ggL^-4
--g4^-4
-@Og^4-O^-4
jOEc) ^_
16. (yaiku) wong-wong kang ndedonga: Duh Allah Pangeran kula, estu kawula
sampun beriman dumateng Paduka., pramila mugi Paduka apunten sedaya
dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula saking siksanipun neraka ,"
17. (yaiku) wong-wong kang sabar, kang siddiq, kang tetep taate, lan wong-wong
kang nahkahake bandane, lan kang nyuwun pangapura ana ing wektu sahur.
Wondene won ten ing Surat Ali Imron 134-135 Allah ugi paring Pangandikan:
4g~-.- 4pOgLNC O)
g7.-O-O- g7.-O--4
4-ggE:^-4
E^^O4^- 4-gE^-4
^}4N +EE4- +.-4
OUg47 --gLO^-
^@j -g~-.-4 -O)
W-OUE O4= u
W-EOU =O^
W-NOEO -.-
W-NOE^4-c
)_)O+^7Og }4`4
NOg^4C O+^e~.- )
+.- 4 W-GO^NC _O>4N
5
4` W-OUE -4
]OU;4C ^@)
134. (yaiku) wong-wong kang tansah nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan
nalika nandang karupegan, lan wong-wong kang kuat ngampet nesune, lan
paring pangapura marang kesalahane wong liya. Allah rena marang wong
wong kang tumindak becik.
135. Lan (uga) wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang
awake dewe banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumtap
dosa-dosane, lan sapa maneh kang bisa paring pangapura sakliyane Allah ?
Lan dewekke ora mbacutake tumindak kejine, kamangka dewekke mangerteni
Jamaah shalat Id rahimakumullah.
Saking ayat-ayat ing nginggil, saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang
bertaqwa menika nggadahi sifat-sifat, tanda-tanda utawi ciri-ciri :
Sepisan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang kiat imanipun. Iman
dumateng Allah, dumateng Malaikat, Kitab-kitab, Nabi-nabi, saha iman dumateng
dinten kiamat. Iman mboten namung sekedar ucapan lisan, ananging mujudaken
keyakinan wonten ing manah, dipun ucapaken kanti lisan saha dipun buktekaken kanti
amal perbuatan ing tengahing masyarakat. Jadi, buah dari Iman adalah adalah amal
sholih yang kita kerjakan ditengah-tengah masyarakat.
Umpaminipun kemawon kita menyatakan beriman dumateng Allah, kamangka
kita mangertos bilih Allah anggadahi sifat Maha Mirsani; bab menika mestinipun
andadosaken pangatos-atos ing sedaya tumindak kita. Awit sedaya tumindak kita
menika, senajan mboten wonten makhlukipun Allah ingkang mangertosi, namung
Allah Maha Mirsani, Allah Maha Ngawuningani.
Tumindak kita ingkang sae, sanajan namung sak gluguting kolang-kaling bade
kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat benjang Allah bade paring piwales.
Mekaten ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta kasaput ing mendung, katutupan bumi
sap pitu, Allah ugi bade mirsani, saha Allah ugi bade paring piwales pasiksan
dumateng kita mbenjang wonten ing dinten kiamat.
Menawi kita ngaken beriman dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita
menika tansah dipun tutaken kaliyan malaikat Rakib lan Atit, Malaikat ingkang tansah
nyatet tumindak awon lan tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman dumateng
malaikat andadosaken kita ajrih menawi bade tumindak maksiyat, awit bade dipun
6
catet dening malaikat Atit, lan catatan menika sakmangkenipun bade kita pirsani
wonten ing yaumul hisab kanti lengkap mboten wonten ingkang cicir.
Kaping kalih, tiyang ingkang bertaqwa menika kuat ibadahipun dumateng
Ngarsanipun Allah. Bab menika dipun buktekaken kanti nindakaken shalat. Shalat
ingkang dipun tindakaken mboten namung sekedar jengkang-jengking ananging
shalat ingkang kita tindakaken mujudaken shalat ingkang hidup, shalat ingkang
wonten ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos khusu, raos ikhlas, lan dipun
kanteni perasaan harap-harap cemas. Penuh harapan shalatipun dipun tampi dening
Allah, ananging ugi merasa cemas menawi shalatipun dipun tolak dening Allah SWT.
Kaping tiga, tiyang ingkang bertaqwa menika, tiyang ingkang kuat ibadah
sosialipun wonten ing tengahing masyarakat. Bab menika dipun buktekaken kanti
mbayar zakat saha nginfakaken sakperangan saking arta banda ingkang banget dipun
tresnasi. Zakat ingkang dipun bayaraken mboten namung zakat fitrah yang hanya 2,5
kg beras. Ananging zakat ingkang dipun maksudaken inggih menika zakat maal, zakat
saking harta benda ingkang kita darbeki.
Perintah berinfaq menika mboten namung nalika kita sampun sugih, ananging
ugi nalika kita taksih nandang kacingkrangan. Menapa sebabipun Allah paring
perintah makaten, sebab manungsa menika anggadahi sifat tamak, rakus, cetil, bakhil
dan tidak pernah merasa puas kanti banda ingkang sampun dipun darbeki.
Menawi kita teliti saking ayat-ayat ingkang kita sebat ing nginggil, kanyatan
perintah berinfaq menika menempati posisi ingkang khusus. Perintah berinfaq
ternyata muncul di keempat tempat ingkang nyebataken sifat-sifatipun tiyang ingkang
bertaqwa. Menapa ta sebabipun perintah berinfaq menika dipun ulang-ulang, dipun
wongsal-wangsuli. Awit Rasulullah paring pangandikan bilih infaq menika saged
memadamkan kebencian kados dene air memadamkan api. Dados kanti infaq saged
newahaken ikatan kasih sayang antara yang miskin dengan yang kaya.
Infaq saged meredam raos hasad lan drengki akibat kesenjangan sosial. Infaq
mujudaken aktualisasi keunggulan ajaran agami Islam ditengah masyarakat ingkang
materialistis lan hedonis. Infaq andadosaken kita celak dumteng manusia, celak
dumateng Allah, saha celak dumateng suwarga.
Rasulullah SAW paring pangandikan: Assahiyyu qaribum minallah, qaribum
minannas, qaribum minal jannah. Wal bakhilu baidum minallah, baidum
minannas, baidum minal jannah, qaribu minannar.
7
Orang yang pemurah itu dekat pada Allah, dekat pada manusia, dan dekat pada
surga, sedangkan orang yang bakhil, jauh dari Allah, jauh dari manusia, jauh dari
surga, dan dekat pada neraka.
Kaping sekawan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang anggadahi
akhlaq ingkang mulia, akhlaq ingkang terpuji, dipun buktekaken kanti sifat sabar
ngadepi kahanan menapa kemawon, tetep anggenipun taat dumateng Ngarsanipun
Allah lan Rasulipun, tansah menepati janji-janjinipun, kiat ngampet hawa nafsunipin,
lan gampil paring pangapunten dumateng kesalahanipun tiyang asanes;
Kaping gangsal, tiyang ingkang bertaqwa menika tansah tunduk lan tawadhu
dumateng Ngarsanipun Allah. Menawi tumindak maksiat lajeng enget dumateng
Ngarsanipun Allah, berdoa saha beristighfar nyuwun pangapunten wonten ing wanci
sahur, wanci lingsir wengi, saklajengipun berjanji mboten bade nerasaken tumindak
maksiatipun.
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Saksampunipun kita mangertosi sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, tanda-tandanipun,
tiyang ingkang bertaqwa, sumangga kita lajeng sami introspeksi, menilai utawi mbiji
dumateng diri kita piyambak-piyambak, menapa kita sampun anggadahi sifat-sifatipun
tiyang ingkang bertaqwa menika punapa dereng. Menawi sampun kita pantes ngucap
Alhamdulillah, lan mangga tansah sami kita jagi ketaqwaan kita menika wonten ing
saknjawinipun wulan Romadlon. Ananging menawi dereng, sumangga kita tansah
berusaha, berikhtiar saha berdoa, mugi-mugi Allah paring kekiyatan dumateng diri
kita supados kita saged dados tiyang ingkang bertaqwa. Kanti makaten Insya Allah
kita pikantuk derajat taqwa, lan kanti taqwa menika kita berhak dados pewarisipun
suwarga firdaus, suwarga ingkang mengalir sungai-sungai dibawahnya, kita kekal
abadi wonten ing lebetipun. Lan wonten ing lebetipun kita pun paringi garwa ingkang
suci, saha pikantuk keridloanipun Allah.
Ing pungkasanipun khutbah menika mangga kita sami menundukkan wajah,
nadahaken tangan, kanti penuh harapan, nyenyuwun saha berdoa dumateng
ngarsanipun Allah, mugi-mugi Allah tansah paring barokah, paring pitedah, paring
hidayah, paring rahmah saha ampunan dumateng kita sedaya.
Audzubillahi minasysyaithonirrajim. Bismillahirrahmaanirrahiim. Alhamdulillahi
rabbil alamin. Wasshalatu wassalamu ala Muhammadin waala aalihi wasshahbihi
8
ajmain. Allahummaghfirlil muslimiina wal muslimat; wal mukminiina wal mukminat, al
ahyai minhum wal amwat. Innaka samiun qoribummujibu dawat.
Rabbanaa zhalamnaa anfusanaa wa illam taghfir lanaa wa tarhamnaa
lanakuunanna minal khasiriin.
Ya Allah ya Tuhan kami, sungguh kami telah menganiaya diri kami sendiri,
dan jika Engkau tidak mengampuni kami dan tidak memberi rahmat kepada kami,
niscaya pastilah kami termasuk orang-orang yang merugi. Ya Alloh, Dzat Yang
Maha Pengampun, ampunilah kami, diri yang kotor berlumur dosa ini, yang
hidupnya selalu bergelimang aib cacat dan cela. Kini kami bersimpuh di hadapan-
Mu. Ampuni kami Ya Alloh, sekelam apapun kehidupan yang pernah kami lalui.
Ampuni kami ya Allah, sebanyak apapun dosa yang melumuri tubuh kami. Ampuni
kami Ya Alloh, sebusuk apapun masa lalu kami.
Allahumma firli wali walidainaa, warhamhuma kama rabbayana shighoro.
Ya Alloh, sungguh Engkau telah mengaruniai orang tua yang sangat menyayangi
kami. Maka dari itu ya Allah, ampunilah dosa-dosa kami dan dosa kedua orang tua
kami, sayangilah mereka sebagaimana mereka telah menyayangi kami diwaktu kecil.
Ya Allah, ampuni kedurhakaan kami kepada ibu bapak kami. Ampuni kami jikalau
kami jarang tersenyum kepadanya, ampuni kami jikalau kami jarang memuliakan
keduanya, ampuni kami kalau selama ini kami selalu menyakiti hati dan
mengecewakan hati mereka.
Ya Allah berikan kesempatan kami untuk berbakti kepada keduanya. Ya
Allah muliakan ibu bapak kami, jadikan husnul khotimah sebagai akhir hayatnya,
ringankan dia dalam menghadapi sakaratul maut, jadikan kuburnya adalah salah satu
taman dari taman-taman surgamu, dan jangan jadikan kuburnya adalah salah satu
liang dari liang - liang nerakamu. Ya Allah, lindungi orang tua kami dari azab kubur,
dan dari fitnah neraka jahannam.
Rabbana hablana min ajwajina, wadzurriyatina, qurrata ayunin, wajalna
lil muttaqina imama.
Ya Allah hadiahkan kepada kami istri-istri dan anak-anak yang menjadi
penyejuk pandangan mata kami, dan jadikan kami pemimpin bagi orang-orang yang
bertaqwa. Ya Allah ampuni kami jikalau kami salah menjadi orang tua. Ampuni kami
jikalau kami salah mendidik keluarga. Ya Alloh selamatkan anak-anak kami,
teguhkanlah aqidahnya, kuatkanlah keimananya, muliakalahn akhlaknya.
9
Ampuni kami ya Allah andaikata kami telah meracuni keluarga dengan harta
yang haram. Ya Allah karuniakan kepada kami nikmatnya beribadah, doa-doa yang
Engkau ijabah, sisa umur yang penuh berkah, rezeki yang melimpah ruah, dan
jadikan akhir hidup kami khuznul khatimah. Ya Allah, karuniakan kepada kami rumah
tangga yang sakinah mawaddah warohmah. Jangan biarkan rumah tangga kami
menjadi rumah yang tangga penuh fitnah.
Ya Allah, jadikan kaum muslimin yang hadir ini, suami yang sholeh. Suami
yang jujur, suami yang sabar, suami yang dapat membimbing keluarganya
senantiasa berada di jalanMu. Jangan jadikan kami suami yang tidak amanah,
suami yang senang menebar fitnah, suami yang khianat. Ampuni kami ya Allah
berikan kesempatan kami untuk kembali kejalanMu.
Ya Allah, jadikan kaum muslimah yang hadir ini, untuk bisa menjadi istri
yang sholehah, istri yang ikhlas, istri yang dapat menjadi penghias pandangan
mata, istri yang benar-benar menjadi ibu yang tulus bagi anak-anaknya. Ya Allah
titipkan kepada kami keturunan yang lebih baik daripada kami, jangan biarkan
terlahir dari diri kami keturunan-keturunan yang durhaka, keturunan yang durjana.
Ya Rabb, jangan biarkan ada anak-anak kami menorehkan aib diwajah kami.
Ampuni jikalau kami salah mendidik mereka ya Rabb. Ya Allah, jangan biarkan
anak-anak kami menuntut kami di akhirat. Ya Robb, muliakan keluarga kami di
dunia ini, serta muliakan keluarga kami di akhirat kelak.
Allahumma rabbana taqabbal minna shalatana wa shiyamana wa
qiyamana wa takhasysyu`ana wa tadharru`ana wa ta`abbudana wa tammim
taqshirana.
Ya Allah, ya Tuhan kami, terimalah shalat kami, puasa kami, ibadah malam
kami, kekhusyu'an kami, ketundukan kami,, dan sempurnakanlah kekurangan kami.
Ya Allah, janganlah Kau jadikan puasa ini sebagai puasa terakhir dalam
hidupku, seandaianya Engkau berkehendak lain; maka jadikanlah puasaku ini puasa
yang Engkau rahmati, bukan puasa yang hampa belaka. Wahai Yang Maha
Mendengar, Engkulah yang menggenggam segala kejadian. Jadikan umur yang
tersisa ini menjadi seindah-indah umur. Jadikan kami ini ahli shalat yang khusyu, ahli
tahajud, ahli shaum, ahli shadaqoh yang tulus, dan ahli amal yang selalu istiqomah.
10
Allahumma inna nas aluka salamatan fiddin, wal afiyatan fil jasaadi,
waziyadatan fil ilmi, wabarokatan firrizqi, wa taubatan qoblal maut, wa rahmatan
indal maut, wa maghfirotan badal maut. Allahumma hawwin alaina fi sakaratil
maut, wannajata minannar, wal afwa indal hisaab.
Ya Alllah sungguh kami memohon kepada-Mu, keselamatan dalam
menjalani agama kami, kesehatan dalam jasmani kami, kemanfaatan dalam ilmu
kami, barokah dalam rezeki kami. Ya Allah berikanlah kesempatan bertaubat
sebelum maut menjemput kami, kasih sayangilah tatkala maut menghampiri kami,
berilah ampunan setelah kematian kami. Ya Allah ringankanlah derita kami ketika
menghadapi sakaratul maut, selamatkan kami dari api neraka, dan mudahkanlah
kami ketika menghadapi hisabMu.
Ya Allah, jangan cabut nyawa kami sebelum Engkau haramkan tubuh ini dari
nerakaMu; jangan kau cabut nyawaku sebelum Engkau wajibkan surga atasku.Ya
Allah, andaikata ajal datang menjemput kami, cabutlah nyawa ini dalam khusnul
khotimah, dan kami berlindung kepadaMu dari mati dalam keadaan suul khotimah.
Ya Allah ampunilah dosa-dosa yang pernah kami lakukan pada makhluk-Mu.
Ampunilah perbuatan jahat, laknat, maksiat, zhalim dan hal-hal lain yang Engkau
murkai yang pernah kulakukan kepada umat manusia. Ampunilah rasa malu dan
kesulitanku untuk memohon maaf kepada mereka. Bukakanlah pintu maaf bagi
orang yang pernah kuzhalimi. Gugurkanlah setiap dosaku kepada mereka setiap kali
mereka sedang mengingatku atau mengingat kesalahanku pada mereka. Ya Allah,
jadikanlah doa kami ini sebagai pertobatan
Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil aakhirati khasaanah, waqinaa
adzabannar. Rabbana taqabbal minna innaka antassamiul aliim, watub alaina
innaka antattauwaburrahiim. Subhana rabbika rabbil izzati amma yashifun, wasalamu
alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin. Walhamdulillahi rabbil alamin.





11
Rabbana laa tuakhitnaa innasiinaa au akhthanaa; rabbana walaa tahmil
alainaa ishran, kamaa hamaltahu alalladzinaa min qablinaa; rabbana wala
tuhamilnaa maa laa thaqatalanaabih; wafuanna waghfirlanaa warhamnaa anta
maulanaa fangshurna alal qaumil kaafiriin. "Ya Alah ya Tuhan kami, janganlah
Engkau hukum kami jika kami lupa atau kami tersalah.Janganlah Engkau bebankan
kepada kami beban yang berat sebagaimana telah Engkau bebankan kepada orang-
orang sebelum kami. Janganlah Engkau pikulkan kepada kami apa yang tak sanggup
kami memikulnya. Beri ma'aflah kami; ampunilah kami; dan rahmatilah kami.
Engkaulah Penolong kami, maka tolonglah kami terhadap kaum yang kafir."


Khutbah Idul Fitri 1430 : Apakah Kita Masih Bertemu Bulan
Ramadhan Kembali?
Kamis, 17/09/2009 14:20 WIB | email | print | share
Khutbah Idul Fitri 1430 :
Apakah Kita Masih Bertemu Bulan Ramadhan Kembali?
Oleh : Muhammad Syamlan,Lc ; Wakil Gubernur Provinsi Bengkulu

. :



[:66-70]
Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Di pagi hari yang manandai datangnya hari pertama
bulan Syawal ini, yang juga kita kenal dengan Hari Raya Iedul Fitri, kita berada dalam
suasana gembira tapi juga sedih. Gembira karena kita telah berhasil kembali dari medan
juang sebulan penuh dengan kemenangan yang gilang gemilang. Tapi juga sedih, karena
telah ditinggal pergi bulan Ramadhan yang penuh berkah dan penuh kenangan.
12
Ya Allah, apakah kami masih bisa bertemu kembali dengan bulan Ramadhan di tahun yang
akan datang?
Ya, apakah kita kira-kira masih bertemu dengan bulan Ramadhan di tahun yang akan
datang? Ramadhan dipastikan insya Allah tetap akan datang. Tapi ketika Ramadhan itu
datang apakah kita masih hidup? Adalah sesuatu yang semua kita tak tahu.


Sesungguhnya hanya Allah yang pengetahui tentang hari kiamat; dan Dia-lah Yang
menurunkan hujan, dan mengetahui apa yang ada dalam rahim. Dan tiada seorang pun
yang dapat mengetahui (dengan pasti) apa yang akan bisa diusahakannya besok. Dan
tiada seorang pun yang dapat mengetahui (kapan dan) di bumi mana dia akan mati.
Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui lagi Maha Mengenal. (Lukman: 34)
Peringatan soal kematian ini, adalah merupakan keniscayaan hidup. Bukan hanya relevan
untuk yang telah berusia lanjut. Bukan hanya untuk yang sekarang sedang sakit. Bukan
hanya untuk rakyat yang kesulitan mencari sesuap nasih. Bukan hanya untuk kaum jelata.
Tapi kematian itu adalah keniscayaan untuk semua manusia dari semua kalangan. Untuk
para pemuda. Untuk orang yang sekarang dalam kondisi sehat wal afiat. Untuk yang
memiliki harta melimpah. Untuk para pejabat.


Tiap-tiap yang berjiwa akan merasakan mati. Kemudian hanyalah kepada Kami kamu
dikembalikan. (Al-Ankabut: 57)
Ya Allah, kami tak tahu kapan ajal kami tiba. Ya Allah, tapi kami masih menginginkan
bisa bertemu dengan bulan Ramadhan lagi. Ya Allah, bulan Ramadhan cepat sekali
berlalu. Kami merasakan seakan baru kemarin bulan Ramadhan itu datang, tapi kini ia
telah pergi. Ya Allah, kami berharap itu bukan pertemuan kami yang terakhir dengan bulan
Ramadhan. Kami masih menginginkan berjumpa dengan bulan Ramadhan, yang penuh
berkah ini ya Allah.
Maasyiral Muslimin Jamaah Sholat Iedul Fithri rahimakumullah, Memang kita semua
masih mengingingkan bertemu kembali dengan bulan Ramadhan. Tapi rasanya tak
mungkin kita semuanya bisa bertemu lagi. Pasti di antara kita ada yang segera dipanggil
oleh Allah, sebelum bulan Ramadhan datang lagi. Mungkin anak kita. Mungkin orang tua
kita. Mungkin Isteri kita. Mungkin suami kita. Mungkin sahabat kita. Bahkan, mungkin
diri kita sendiri.


Tiap-tiap umat mempunyai batas waktu; maka apabila telah datang waktunya mereka
tidak dapat mengundurkannya barang sesaat pun dan tidak dapat (pula) memajukannya.
(Al-Araf: 34)
Bukan kami mengajak kita semua meratap. Meratapi kepergian Ramadhan dan meratapi
kematian yang pasti datang.Tapi itulah kenyataan, bahwa setiap ada pertemuan pasti ada
perpisahan. Hidup ini ternyata tidak lama. Bisa seakan-akan hanya sekejap. Maka,
sudahkah kita siap berpisah dengan dunia ini. Sudahkah kita siap meninggalkan harta
benda yang kita kumpulkan. Sudahkah kita siap meningglkan rumah yang kita bina setiap
hari. Wahai kaum wanita sudahkah anda siap ditinggalkan suami? Wahai kaum laki laki
sudahkah kita siap ditinggalkan isteri? Wahai para orang tua sudahkah kita siap
ditinggalkan anak-anak kita? Wahai para pemuda, para remaja dan anak-anak apakah
kalian telah siap ditinggalkan orang tua?
13
Dan yang lebih penting lagi, sudahkah sewaktu-waktu kita siap mati
mempertanggungjawabkan apa saja yang kita lakukan di dunia ini di hadapan Allah? Di
hadapan Allah secara langsung; tak ada yang bisa kita rekayasa dan tak ada yang bisa kita
sembunyikan.


Kepunyaan Allah-lah segala apa yang ada di langit dan apa yang ada di bumi. Dan jika
kamu melahirkan apa yang ada di dalam hatimu atau kamu menyembunyikannya, niscaya
Allah akan membuat perhitungan dengan kamu tentang perbuatanmu itu. Maka Allah
mengampuni siapa yang dikehendaki-Nya dan menyiksa siapa yang dikehendaki-Nya; dan
Allah Maha Kuasa atas segala sesuatu. (Al-Baqarah: 284)
Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Sekali lagi kami tidak megajak kita meratap. Tapi
kami mengajak kita semua menyadari kenyataan ini. Bahwa bulan Ramadhan telah pergi,
dan kita belum tentu bisa bertemu kembali.
Allahu akbar 3x walillahilhamd. Allah berfirman:


Maka apabila kamu telah selesai (dari sesuatu urusan), kerjakanlah dengan sungguh-
sungguh (urusan) yang lain, dan hanya kepada Tuhanmulah hendaknya kamu berharap.
(An-Nasyrah: 7-8)
Dengan segala kelebihan dan kekurangannya, kita telah lakukan ibadah di bulan
Ramadhan. Meskipun kita belum tentu bertemu lagi dengan bulan Ramadhan, yang pasti
sekarang masih ada waktu. Allah mengarahkan, ketika kita sudah menyelesaikan suatu
urusan maka kita harus segera mengerjakan urusan yang lain. Apalagi memang bulan
Ramadhan adalah bulan yang sarat dengan nilai-nilai pendidikan, maka aplikasinya itulah
yang harus kita wujudkan dalam sebelas bulan ke depan.
Dan sesungguhnya inilah, yaitu pasca Ramadhan, yang menentukan ibadah kita di bulan
Ramadhan itu berhasil atau tidak. Apakah puasa yang kita lakukan ada pengaruhnya dalam
kehidupan kita setelah Ramadhan? Apakah shalat tarawih yang kita laknasanakan ada
dampaknya? Bacaan Al-Quran yang kita lakukan di bulan Ramadhan apakah ada
bekasnya? Atau semuanya itu pergi bersamaan dengan perginya bulan Ramadhan? Kalau
semua itu pergi bersamaan dengan perginya bulan Ramadhan, maka itulah yang disinyalir
oleh Nabi Muhammad Saw:


Banyak orang yang berpuasa, tapi tidak mendapatkan apa-apa kecuali lapar dan
dahaga. Dan banyak yang melakukan shalat tarawih, juga tak dapat apa-apa kecuali
hanya begadang saja. (Hr. Ahmad)
Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Di bulan Ramadhan, dengan puasa, kita telah
dilatih untuk hidup dengan sangat berhati-hati. Bukan saja dalam persoalan yang makruh
dan yang haram, tapi sampai dalam persoalan yang mubah dan halal. Kita tidak saja
menjauhi makanan yang haram dan perzinaan dengan perempuan atau laki-laki lain. Tapi
kita dilatih mengendalikan diri untuk makan makanan yang halal yang telah menjadi milik
kita dan juga berhubungan dengan isteri atau suami yang sah. Silakan dibayangkan betapa
sangat hebat pendidikan puasa ini. Kalau kita telah mampu mengendalikan diri dari hal-hal
yang halal, maka tentu saja seharusnya lebih mampu untuk mengendalikan diri dari hal-hal
yang jelas-jelas haram. Inilah jalan menuju ketakwaan.
14
Rasulullah bersabda:

) )
Tidaklah seseorang bisa mencapai derajad takwa, sehingga ia mampu menggalkan
sesuatu yang tidak apa-apa karena takut terjerumus kepada sesuatu yang berhaya. (Hr.
Tirmidzi)
Puasa juga mengajarkan kita untuk tidak menyepelekan sesuatu yang dilarang meskipun
itu sangat kecil atau sedikit. Selama kita berpuasa, kita betul-betul menjaga agar mulut kita
tidak sampai kemasukan air meski hanya setetes. Subhanallah, bayangkan dengan puasa,
sampai sekecil ini kita jaga.
Dan yang sangat hebat lagi, dan ini tidak ada kecuali dalam ajaran iman, segala aturan
puasa itu kita lakukan semata-mata karena Allah. Kita tak mau pura-pura berpuasa,
padahal kita kalau mau tentu sangat mudah. Mengapa? Karena kita merasa Allah melihat
kita di mana pun kita berada. Kita tak bisa dusta di hadapan Allah. Kita tak bisa
bersandiwara di hadapan Allah.
Jadi puasa, mengantarkan kita sampai pada derajat ihsan. Yaitu, beribadah kepada Allah
seakan-akan melihat-Nya, atau paling tidak merasa dilihat oleh Allah.
Tentu saja kondisi yang sedemian amat positif dari ajaran puasa, tak boleh sirna bersamaan
dengan perginya bulan Ramadhan. Allah ingin agar kita tetap berhati-hati seperti itu di
bulan-bulan-Nya yang lain. Marilah kita bayangkan, prilaku kehati-hatian yang sedemikian
sangat hebat itu andaikata benar-benar mewarnai kehidupan kita secara umum. Masya
Allah maka betapa indahnya kehidupan ini.
Marilah kita bayangkan di daerah dan di negeri kita ini, apa yang tejadi bila kita
mengejahwantahkan ajaran puasa ini. Sehingga, kita tidak ada yang berbuat mubazir, tidak
makan yang haram, tak ada perzinaan dan perselingkuhan, tak ada judi, tak ada minum-
minuman keras, tak ada korupsi atau kolusi meski Rp 100, sebagaimana kita tak mau
minum air meski hanya setetes karena takut puasa menjadi batal. Dan itu kita lakukan
dengan penuh kesadaran, bukan karena ada polisi, bukan karena ada jaksa, bukan karena
ada KPK, pendek kata bukan semata-mata karena adanya penglihatan manusia, tapi karena
kita merasa di awasi oleh Allah yang Mahamelihat, maka betapa kira-kira adil dan
makmurnya daerah dan negeri kita ini. Pastilah benar-benar terwujud kemanan,
kesejahteraan dan kedamaian. Tampil menjadi daerah dan bangsa yang sangat maju dan
terdepan.
Kalau itu terjadi, dan memang harus kita upayakan agar bisa terwujud, maka persoalan
ekonomi, persoalan kekayaan alam, persolan lapangan kerja, dengan sendirinya tak akan
ada masalah. Semua masalah terjadi sesungguhnya adalah karena tak terkendalikannya
hawa nafsu.


Jika sekiranya penduduk negeri-negeri beriman dan bertakwa, pastilah Kami akan
melimpahkan kepada mereka berkah dari langit dan bumi, tetapi mereka mendustakan
(ayat-ayat Kami) itu, (mereka durhaka dengan banyak berbuat dosa), maka Kami siksa
mereka disebabkan perbuatannya. (Al-Araf: 96).
Maka lewat mimbar yang mulia di hari raya Idul Fitri ini kami ingin mengumandangkan,
telah tiba saatnya kita bangun momumen pembanguan yang benar. Yaitu pembangunan
jiwa atas dasar takwa. Kami ingin serukan, tak perlu lagi kita terlalu menggembar-
gemborkan pembanguan fisik, tapi kita perlu membangun rohani. Tak perlu kita memuja
15
ilmu pengetahuan dan tehnologi, tapi kita perlu moral. Tak perlu kita hanya membangun
sesuatu yang bisa dilihat, tapi kita perlu mendidik manusia agar bisa melihat.
Allahu akbar 3x walillahilhamd. Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Telah sangat
nyata, bahwa kesulitan dan bahaya yang kita hadapi di daerah kita ini dan juga di negara
kita bahkan dunia, adalah krisis moral, krisis hati dan krsisis iman. Kita tidak menderita
krisis ekonomi sebenarnya, tapi kita menderita krisi hati. Kita pun tak terbelakang karena
ilmu pengetahuan dan intelektual. Bukan karena kita tak cerdas. Bukan karena mata kepala
kita buta. Tapi semua terjadi karena hati yang ada dalam dada itulah yang buta.


Maka apakah mereka tidak berjalan di muka bumi, lalu mereka mempunyai hati yang
dengan itu mereka dapat memahami atau mempunyai telinga yang dengan itu mereka
dapat mendengar? Karena sesungguhnya bukanlah mata itu yang buta, tetapi yang buta,
ialah hati yang ada di dalam dada. (Al-Haj: 46)
Dengan puasa semoga membuat mata hati kita terang. Sebagaimana ketika kita berbuasa,
sedikit ada yang mengajak berbuat dosa kita katakan saya sedang puasa.
Allahu akbar 3x walillahilhamd. Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Di samping itu,
Ramadhan telah mendidik kebersamaan kita semua. Betapa dengan semangat kebersamaan
semuanya menjadi ringan dan penuh berkah. Puasa mudah kita lakukan karena kita
lakukan bersama-sama. Shalat tarawih pun mudah kita laksanakan, karena kita lakukan
dengan berjamaah. Zakat, infaq dan sedekah serta pelbagai amal kebajikan pun kita
lakukan dengan semangat kebersamaan ini.
Semangat kebersaan ini tak boleh berakhir dengan berakhirnya Ramadhan. Shalat lima
waktu harus tetap kita lakukan dengan berjamaah. Adalah sangat aneh bila kita telah
berhasil melakukan shalat terawih dengan berjamaah di masjid, yang itu hukumnya
sunnah, lalu setelah itu untuk shalat wajib khususnya isya dan shubuh tak kita tunaikan
berjamaah di masjid.
Ramadhan telah menjadi momentum untuk memakmurkan masjid. Maka salah satu dari
hasil pendidikan Ramadhan adalah tetap makmurnya masjid-masjid kita. Kalau masjid-
masjid kita kembali sunyi dan sepi, maka berarti tak ada bekas yang tinggal dalam
kehidupan kita ini. Masjid yang sepi pertanda masyarakat itu hati-hatinya terkunci. Dan
bila masjid sepi dan hati terkunci, maka jangan salahkan bila kita menderita kesulitan
ekonomi. Bukan karena sumber ekomoni itu yang sedikit, tapi karena hati kita yang keras
dan tandus, maka tanah yang subur tiadalah berarti. Percayalah, bahwa masyarakat yang
memakmurkan masjid niscaya dimakmurkan Allah. Tapi masyarakat yang berani
menelantarkan masjid dan menolak Undangan Allah, menolak seruan Allah, maka sudah
sepantasnya bila mendapatkan teguran dari Allah.


Hai orang-orang yang beriman, penuhilah seruan Allah dan seruan Rasul apabila Rasul
menyeru kamu kepada suatu yang memberi kehidupan kepada kamu, dan ketahuilah
bahwa sesungguhnya Allah menguasai antara manusia dan hatinya dan sesungguhnya
kepada-Nya-lah kamu akan dikumpulkan. (Al-Anfal: 24)
Di samping shalat lima waktu kita lakukan berjamaah, kami menyerukan zakat pun
seharusnya kita lakukan secara berjamaah. Salurkan zakat lewat lembaga resmi yang ada.
Kalau ini kita lakukan maka akan terkumpul dana zakat yang sangat besar, yang pada
gilirannya akan banyak bisa menyelesaikan persoalan kemiskinan dengan signifikan. Ibarat
16
seperti sapu. Ketika lidi-lidi itu diikat menjadi sebuah sapu, maka sapu itu bisa digunakan
untuk membersihkan lantai yang sangat luas dan jalan amat panjang.Tapi bayangkan apa
artinya sebuah lidi atau lidi-lidi yang berserakan tak diikat rapi, tentu tak ada gunanya.
Bahkan bisa hanya manambah sampah.
Itulah maka jangan ada lagi yang merasa puas dengan menyalurkan zakat secara
individual. Sebagaimana, sangat keliru kalau ada seorang lelaki yang mengatakan saya
tidak ke masjid karena saya bisa shalat lebih khusyu di rumah. Ini adalah bisikan syetan.
Imam Ali mengatakan: Al-Haqqu bilaa nidhaamil yaghlibuhul baathil binidham.
(Kebenaran yang tak ditata rapi bisa dikalahkan dengan kebatilan yang diatur rapi).
Allahu akbar 3x walillahilhamd. Maasyiral Muslimin rahimakumullah, Ramadhan juga
telah memberikan pembekalan yang sangat baik bagi kita semua, yaitu pembekalan Al-
Quran. Kita rata-rata telah khatam membaca Al-Quran. Al-Quran adalah kalamullah
yang diturunkan oleh Allah untuk kita agar kita jadikan sebagai pedoman hidup. Bukan
sekedar sebagai bacaan hidup. Maka berikutnya tak cukup bagi kita membaca dan khatam.
Al-Quran harus kita pahami, kita hayati dan kita amalkan sebagai petunjuk dalam
keseluruhan detail prikehidupan kita. Tak boleh Alquran itu hanya kita baca ketika
keluarga kita meninggal dunia. Al-Quran pedoman bagi manusia yang masih hidup. Al-
Quran juga tak boleh hanya kita buka ketika kita mencari tahu tentang kehidupan akhirat.
Justru Al-Quran harus kita buka ketika kita ingin tahu bagaimana seharusnya kita hidup di
dunia ini. Berkaitan dalam aspek-aspek kehidupan ini, kita harus membuka Al-Quran.
Soal ekonomi kita harus membuka Al-Quran. Soal hukum kita harus membuka Al-
Quran. Soal pemerintahan kita harus membuka Al-Quran. Soal politik kita harus
membuka Al-Quran. Soal pendidikan kita harus membuka Al-Quran. Soal berkuarga kita
harus membuka Al-Quran. Dan seterusnya dalam semua hal. Karena, dari bagaimana kita
masuk WC hingga mengurus negara, Al-Quran telah memberikan petunjuk yang sangat
jelas dan sempurna.
Al-Quran adalah surat dari Allah untuk kita. Maka marilah seterusnya kita baca Al-Quran
sebagaimana layaknya kita membaca surat.


Sesungguhnya Al-Qur'an ini memberikan petunjuk kepada (jalan) yang lebih lurus dan
memberi kabar gembira kepada orang-orang Mukmin yang mengerjakan amal shaleh
bahwa bagi mereka ada pahala yang besar. (Al-Isra: 9)
Allahu akbar 3x walillahilhamd. Maasyiral Muslimin rahimakumullah,
Secara khusus kita harus mengatakan kepada kaum wanita bahwa selama bulan Ramadhan
kaum wanita telah banyak yang menyesuai diri secara fitrah. Yang biasa memamerkan
aurat dan buka-bukaan, di bulan Ramadhan sadar bahwa itu adalah tak baik. Maka ini
hendaklah terus dipertahankan. Kita harus sadar bahwa pornografi dan porno aksi itulah
biang dari pergaulan bebas, penghinaan terhadap martabat wanita dan kehancuran akhlak.
Wahai kaum wanita anda semua adalah benteng dan tiang negara. Di tangan andalah harkat
dan martabat bangsa. Anda adalah guru pertama bagi setiap anak manusia. Dan, oleh
karena itu, surga adalah di bawah telapak kaki kaum ibu. Tapi tentu saja kaum wanita yang
berakhlak. Bukan kaum wanita pengumbar syahwat. Bukan kaum wanita yang selalu
tampil pamer aurat.
Kami menyerukan, janganlah hari yang suci ini segera kita nodai dengan acara-cara yang
mengumbar syahwat. Marilah kita jaga kesucian ini sampai mati.
17
Ketahuilah, bahwa kini kebudayaan materi dan syahwat itu telah di ambang kehancuran.
Sudah banyak perempuan-perempuan yang sadar tak mau lagi diperalat dan
diperjualbelikan kehormatannya oleh kaum lelaki yang binal. Orang-orang Barat telah
banyak yang insyaf bahwa materi ternyata tak membawa kebahagiaan.
Maka marilah kita bangun daerah kita ini dengan akhlak yang mulia. Moral yang tinggi.
Sopan santun yang luhur. Budi pekerti yang yang terpuji. Insya Allah dengan demikian
daerah dan bangsa kita bisa tampil maju memimpin peradaban dunia dengan cahaya ilahi.


Hai orang-orang yang beriman, bertakwalah kamu kepada Allah dan katakanlah
perkataan yang benar, niscaya Allah memperbaiki bagimu amalan-amalanmu dan
mengampuni bagimu dosa-dosamu. Dan barang siapa menaati Allah dan Rasul-Nya, maka
sesungguhnya ia telah mendapat kemenangan yang besar. (Al-Ahzab: 70-71)
Mari kita berharap semoga Allah berkenan menerima ibadah-ibadah yang telah kita
lakukan. Dan marilah kita mohon ampun atas kekurangan-kekurangannya. Kita juga mari
saling maaf-memaafkan. Kami pun mohon maaf atas segala kekurangan dan kesalahan.
Kami tak ingin, kecuali terus melakukan kebaikan sepanjang kami masih memiliki
kemampuan. Maka marilah kita terus bekerjasama dalam kebajikan dan takwa, dan kita
jauhi bersekongkol dalam dosa dan permusuhan. Mari kita songsong masa depan yang
lebih baik.
Selamat jalan Ramadhan..., dan semoga kita masih bisa bertemu kembali...
Semuanya, mari kita bersimpuh mohon ampun serta berdoa kepada Allah.
Al-Faatihah...!


Ya Allah ampunilah dosa-dosa kami, kedua orang tua, guru-guru kami dan saudara-
saudara kami kaum muslimin semua, baik yang masih hidup maupun yang sudah wafat.
Ya Allah hanya kepada-Mu kami mengabdi, hanya kepada-Mu kami sholat dan sujud,
hanya kepada-Mu kami menuju dan tunduk. Kami mengharapkan rahmat dan kasih
sayang-Mu. Kami takut akan azab-Mu kerena azab-Mu pasti menimpa kaum fasiq.
Ya Allah jagalah kami dengan Islam dalam keadaan berdiri. Ya Allah jagalah kami dengan
Islam dalam keadaan duduk dan jagalah kami dengan Islam dalam keadaan tidur. Jangan
jayakan orang-orang kafir atas kami.
Ya Allah Yang menyelamatkan Nuh dari taufan badai dan banjir yang menenggelamkan
dunia, Yang menyelamatkan Ibrahim dari kobaran api menyala, Yang menyelamatkan Isa
dari salib kaum durjana, Yang menyelamatkan Yunus dari gelapnya perut ikan, Yang
menyelamatkan Nabi Muhammad dari makar kafir Quraisy, Yahudi pendusta, munafik
pengkhianat, pasukan ahzab angkara murka Laa ilaaha illa anta subhanaka innaa kunnaa
minadhdhaalimiin...3X
Ya Allah Yang mendengar rintihan hamba lemah dan banyak dosa. Ya Allah lindungi
kami, masyarakat kami dan anak-anak kami dari berbuat dosa. Jangan segera Engkau
lenyapkan hari yang suci ini. Berikanlah waktu kepada kami. Kami masih ingin bertemu
dengan dengan bulan Ramadhan lagi. Kami masih ingin shalat idul fitri seperti ini lagi.
18
Ya Allah memang kami kini bergembira, tapi kami juga sedih. Sedih jangan-jangan kami
tak bertemu Ramdhan lagi. Sedih jangan-jangan ini adalah idul fitri yang terakhir bagi
kami. Kami khawatir setelah Ramadhan syetan-syetan banyak berkuasa lagi.
Ya Allah, gantikanlah kepedihan ini dengan kesenangan, jadikanlah duka sebagai awal
kebahagiaan, dan sirnakanlah rasa takut menjadi rasa tentram, dan rasa cemas menjadi
penuh harapan. Ya Allah, dinginkan panasnya hati ini dengan salju keyakinan, dan
padamkan bara jiwa dengan air keimanan. Ya Allah, sirnakan keraguan terhadap fajar yang
pasti datang dan memancar terang, dan hancurkan perasaan jahat dengan secercah
kebenaran. Hempaskan semua tipu daya syetan dengan bantuan bala tentara-Mu, ya Allah.
Ya Allah, sirnakan dari kami rasa sedih dan duka, dan usirlah kegundahan dari jiwa kami
semua. Kami berlindung kepada-Mu dari setiap rasa takut yang mendera. Hanya kepada-
Mu kami bersandar dan bertawakkal. Hanya kepada-Mu kami memohon, dan hanya dari-
Mu-lah semua pertolongan. Cukuplah Engkau sebagai pelindung kami, karena Engkaulah
sebaik-baik pelindung dan penolong. Ya, Allah tolonglah saudara-saudara kami yang
sedang sakit, dilanda kesedihan dan musibah, para janda, anak-anak yatim, kaum lemah
dan para fakir-miskin. Anugerahkan kebahagian kepada mereka. Siramilah dengan rezeki
yang melimpah dari sisi-Mu yang penuh berkah. Kami lemah tak begitu berdaya
membantu dan meyantuni mereka. Ampuni kami, ya Allah.
Ya Allah kumpulkanlah hati-hati kami di atas dasar kecintaan kepada-Mu, pertemukanlah
pada jalan ketaatan kepada-Mu, satukanlah di jalan dakwah-Mu dan ikatlah di atas janji
setia demi membela syariat-Mu. Ya Allah padukanlah jiwa-jiwa ini sebagai hamba-
hamba-Mu yang beriman.
Ya Allah lepaskanlah dan jauhkanlah dari kami penguasa-penguasa yang dholim, fasiq dan
kafir. Anugerahkan kepada kami pemimpin-pemimpin yang beriman dan bertaqwa, yang
menjadikan Kitab-Mu sebagai landasan kepemimpinannya, yang mau merapkan syariat-
Mu, yang membawa kami ke jalan yang benar, jalan yang Engkau ridhoi.
Ya Allah selamatkanlah masyarakat kami dan jadikan kami semua sebagai hamba-hamba-
Mu yang mendirikan Shalat.....
Ya Allah selamatkanlah kami, anak-anak kami, keluarga kami, daerah kami, negeri kami
dan ummat ini dari badai krisis, fitnah, bencana dan dosa yang membinasakan.
Ya Allah janganlah Engkau goyangkan hati kami setelah Engkau beri petunjuk, dan
tetapkankan hati kami atas agama-Mu.
Ya Allah jadikanlah hari terbaik kami sebagai hari pertemuan kami dengan-Mu, jadikanlah
amal terbaik kami sebagai pamungkasnya, dan jadikan usia terbaik kami sebagai akhir ajal
kami. Ya Allah limpahkanlah rahmat, ampunan dan hidayah-Mu kepada Kami semuanya.
Aamiin..aamiin ya Rabbal alamin..





Kanti ayat 3 lan 4 surat Al Baqarah menika kita saged nyimpulaken bilih tiyang
ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat-sifat. Sepisan, beriman dumateng dzat
ingkang ghoib, dzat ingkang mboten saget kaindera dening panca indera; Kaping
19
kalih, nindakaken shalat. Shalat ingkang kita tindakaken temtu kemawon shalat
ingkang hidup, shalat ingkang wonten ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos
khusu lan raos ikhlas. Kaping tiga, nginfakaken sakperangan arta banda
peparingipun Allah SWT. Kaping sekawan, beriman dumateng Al-Quran ingkang
sampun dipun turunaken dumateng junjungan kita Nabi Muhammad SAW, saha
beriman dumateng kiab-kitab suci ingkang dipun turunaken sakderengipun..
Saking ayat kasebat saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang bertaqwa
menika anggadahi sifat: Sepisan, beriman dumateng Allah, dinten kiamat, Malaikat-
Malaikat, Kitab-kitab, lan beriman dumateng Nabi-nabi. Iman mboten namung sekedar
ucapan lisan, ananging mujudaken keyakinan wonten ing manah, dipun ucapaken
kanti lisan saha dipun buktekaken kanti amal perbuatan ing tengahing masyarakat.
Umpaminipun kemawon kita menyatakan beriman dumateng Allah, kamangka
kita mangertos bilih Allah anggadahi sifat Maha Mirsani; bab menika mestinipun
ndadosaken pangatos-atos ing sedaya tumindak kita. Awit sedaya tumindak kita
menika, senajan mboten wonten makhlukipun Allah ingkang mangertosi, namung
Allah Maha Mirsani, Allah Maha Ngawuningani.
Tumindak kita ingkang sae, sanajan namung sak gluguting kolang-kaling bade
kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat benjang Allah bade paring piwales. Mekaten
ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta kasaput ing mendung, katutupan bumi sap pitu,
Allah ugi bade mirsani, saha Allah ugi bade paring piwales pasiksan dumateng kita.
Menawi kita ngaken beriman dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita
menika tansah dipun tutaken kaliyan malaikat Rakib lan Atit, malaikat ingkang tansah
nyatet tumindak awon lan tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman dumateng
malaikat andadosaken kita ajrih menawi bade tumindak maksiyat, awit bade dipun
catet dening malaikat Atit, lan catatan menika sakmangkenipun bade kita pirsani
wonten ing yaumul hisab kanti lengkap mboten wonten ingkang cicir.
Sifat kaping kalih saking tiyang ingkang bertaqwa inggih menika, menginfakkan
banda ingkang banget dipun tresnani. Banda menika kita infakaken kanti urutan
prioritas dumateng : sanak sederekipun piyambak, lare yatim, tiyang miskin, musafir
ingkang mbetahaken pitulungan, tiyang ingkang njejaluk, saha dumateng batur tukon;
Sifat kaping tiga, nindakaken shalat lan mbayar zakat; Kaping sekawan, menepati
janji menawi kita anggadahi janji; sabar nalika menghadapi kesempitan, penderitaan,
lan wonten ing peperangan.
20
Ayat 16-17 surat Ali Imran menika nyebataken bilih tiyang ingkang bertaqwa
menika anggadahi sifat: Sepisan, tiyang ingkang tansah berdoa: Rabbana
innana amanna faghfirlana dzunubanawaqina adzabannar.
Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka,
pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing
kula saking siksanipun neraka. Kaping kalih, anggadahi sifat sabar, sabar nalika
pikantuk pacoben, sabar nalika nindakaken taat, lan sabar nalika ngraosaken
awratipun nilaraken maksiyat. Anggadahi sifat sidiq utawi benar, tetep taatipun
dumateng Allah lan Rasulipun. Kaping tiga, nafkahaken sakperangan arta
bandanipun wonten ing merginipun Allah, lan kaping sekawan tansah beristighfar
nyuwun pangapunten dumateng Ngarsanipun Allah wonten ing wanci sahur.
Ayat menika nerangaken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika tansah
menginfakkan bandanipun. Anggenipun berinfaq mboten namung nalika kita sampun
sugih, ananging ugi nalika kita nandang kacingkrangan. Menapa sebabipun Allah
paring perintah makaten, sebab manungsa menika anggadahi sifat tamak, rakus, cetil,
bakhil dan tidak pernah merasa puas kanti banda ingkang sampun dipun darbeki.
Sifat tiyang bertaqwa saklajengipun inggih menika kiat menahan nafsu amarah;
paring pangapunten dumateng kalepatanipun tiyang sanes; saha menawi tumindak
lepat utawi maksiat, piyambakipun lajeng enget dumateng Allah, bertaubat dumateng
Ngarsanipun Allah, lan mboten nerasaken tumindak maksiatipun.






KHUTBAH HARI RAYA
IEDUL FITRI 1430 H
Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh, wa
nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina. Mayyah dihillahu fala
mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah. Asyhadu ala ilaaha ilillallah, wahdahu laa
syariikalah, waasyhadu anna Muhammadan abduhu warasuuluhu la nabiyya badah.
Allahumma shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi
ihsanin illa yaumiddin.
21
Allahu akbar 3 x. La Ilaha illallahu Allahu akbar. Allahu akbar. Walillahilhamd.
Allah hu akbar kabiran, walhamdulillahi katsiran, wasubhanallahi bukratan wa ashiila.
La illaha illallahu wahdah, shadaqa wadah, wa nashara abdah, wa aazza jundah,
wahazamal ahzaba wahdah. La illaha illallah hu wala nabudu illa iyyah, muhlishina
lahuddin, walau karihal kaafirun. La ilaha illallahu Allah hu akbar, Allah hu akbar,
walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas ittaqullaha haqqa tuqaatih walaa
tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing enjang menika, sedaya umat Islam wonten ing saindenging ngalam
donya, ngraosaken perasaan ingkang sami kaliyan kita. Inggih menika perasaan
gumbira, ananging sekaligus ugi perasaan bersedih. Kita rumaos gumbira, amargi kita
sampun kasil medal saking medan jihad ingkang awrat, inggih menika jihad merangi
hawa nafsu kita piyambak. Setunggal wulan dangunipun, kita sampun kasil
nundukaken nafsu syahwat saha nafsu padaran kita; kita sampun kasil nundukaken
pandangan mata, nutup talingan, anjagi lesan, saha nahan langkah kita, saking
tumindak maksiyat ingkang saged ngguguraken pahala siyam kita.
Kejawi rumaos gumbira, wonten ing enjang menika kita ugi rumaos bersedih.
Kita rumaos sedih, awit kita sampun katilar dening wulan ingkang sakelangkung
agung. Wulan ingkang ing ndalemipun wonten setunggal dalu ingkang langkung sae
pun banding seribu bulan. Wulan ingkang menjanjikan pahalanipun amalan sunat
sami kaliyan amalan wajib, wulan ingkang sedaya korinipun suwarga pun bikak,
korinipun neraka katutup, saha sedaya setan pun belenggu. Kita rumaos sedih awit
kita mboten mangertos, menapa Allah taksih paring kesempatan dumateng kita kanti
paring yuswa ingkang panjang, sakhengga kita saget pinanggih malih kaliyan
penghulunipun sedaya wulan.
Pramila saking menika mangga kita nulad dumateng junjungan kita Kanjeng Nabi
Muhammad saw, inggih menika wonten ing akhiripun wulan ramadhan sami
melantunkan doa: Ya Allah, janganlah Engkau jadikan puasa ini sebagai
puasa yang terakhir dalam hidup kami. Seandainya Engkau berketetapan
sebaliknya, maka jadikanlah puasaku ini sebagai puasa yang dirakhmati
bukan yang hampa semata. Seandainya Engkau mewafatkan kami jangan
ada dosa yang belum Engkau ampuni.
22
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Ing awalipun wulan romadlon, kita tansah dipun engetaken, bilih tujuan kita
nindakaken siyam menika supados laalakum tattaqun, supados kita dados tiyang
ingkang bertaqwa. Wonten ing titi wanci menika kita sampun ngrampungaken siyam
kita. Pramila mangga kita sami mengevaluasi, menilai, utawi mbiji dumateng diri kita
piyambak-piyambak, menapa tujuan kita supados dados tiyang ingkang bertaqwa
menika sampun tercapai menapa dereng. Lajeng kados pundi cara kita menilai, utawi
mbiji keberhasilan siyam kita menika? Kadospundi caranipun menilai derajat
ketaqwaan kita menika? Wonten ing Al-Quran Allah sampun kepareng nyebat tanda-
tandanipun, sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa.
Wonten ing Surat Al-Baqoroh ayat 1 dumugi 4, Allah paring pangandikan :
.- ^ ElgO CU4-:^-
=UuC4O O gOOg O O1-
=}1+Ug ^g
2. Alif lam mim .(2). Kitab (Al Quran) iki ora ana keraguan ing ndaleme; pituduh
kanggo waong-wong kang bertaqwa, Sinten ta ingkang dipun sebat tiyang
bertaqwa menika: ?
4g~-.- 4pONLg`uNC
jU^O4^) 4pONONC4
E_OUO- 44
_4L^~Ee4O 4pOgLNC ^@
4g~-.-4 4pONLg`uNC .Eg
4@O^q El^O) .4`4 4@O^q
}g` El)Ul~ jE4O=E)4
N 4pONLg~ONC ^j
5. (yaiku) wong kang beriman marang barang kang ghoib, nindakake shalat, lan
nafkahake sakperangan rezki kang sun paringake marang deweke.
6. Lan dewekke beriman marang kitab (Al-Quran) kang wus diturunake marang sira
(Muhammad), lan Kitab-Kitab kang diturunake sakdurungira, sarta dewekke yakin
marang anane panguripan akhirat.
Kanti ayat 3 lan 4 surat Al Baqarah menika kita saged nyimpulaken bilih tiyang
ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat-sifat. Sepisan, beriman dumateng dzat
ingkang ghoib, dzat ingkang mboten saget kaindera dening panca indera; Kaping
kalih, nindakaken shalat. Shalat ingkang kita tindakaken temtu kemawon shalat
ingkang hidup, shalat ingkang wonten ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos
23
khusu lan raos ikhlas. Kaping tiga, nginfakaken sakperangan arta banda
peparingipun Allah SWT. Kaping sekawan, beriman dumateng Al-Quran ingkang
sampun dipun turunaken dumateng junjungan kita Nabi Muhammad SAW, saha
beriman dumateng kiab-kitab suci ingkang dipun turunaken sakderengipun..
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Wonten ing ayat 177 Surat Al Baqoroh Allah ugi paring pangandikan:
"^1- O^- p
W-Oe4O> 7E-ON_N 4:g~
-)O;E^-
@O^E^-4 O}4
O^- ;}4` =}4`-47
*.) gO4O^-4
@O=E-
gOE:j^UE^-4
U4-^-4
=}jO)EL-4 O4-474
4E^- _O>4N gO)O:NO
OjO _.O^-
_OE4-41^-4
4-=OE^-4 4^-4
O):OO-
4-)-j*.OO-4 O)4
~@O- 4~4
E_OUO- O4-474
E_OEO- ]OO^-4
g-g;_E) -O)
W-E_4N W
4)OO-4 O)
g7.Ec4l^-
g7.-O--4 4-g4
+E4l^- Elj^q
4g~-.- W-O~E= W
Elj^q4 N-
4pO+-^- ^__
178. Jeneng kebecikan iku dudu anggonira ngadepake rainira madep mangetan utawa
mangulon. Ananging kang aran kebecikan iku , yaiku: beriman marang Allah ,
dina kiamat, Malaikat, Kitab-Kitab, Nabi-nabi, lan menehake banda kang banget
24
ditresnani marang sanak sedulure, bocah-bocah yatim, wong-wong miskin,
musafir (kang butuh pitulungan), lan marang wong kang njejaluk, uga
merdikakake batur tukon, lan nindakake shalat, mbayar zakat, lan wong kang
nuhoni perjanjiane menawa duwe janji, lan wong-wong kang shabar nalika
nandang reribet, nandang karupegen, lan ana ing sakjeroning peperangan. Wong-
wong kang mangkono iku wong kang bener imane, lan wong-wong kang bertaqwa
Saking ayat kasebat saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang bertaqwa
menika anggadahi sifat: Sepisan, beriman dumateng Allah, dinten kiamat, Malaikat-
Malaikat, Kitab-kitab, lan beriman dumateng Nabi-nabi. Iman mboten namung sekedar
ucapan lisan, ananging mujudaken keyakinan wonten ing manah, dipun ucapaken
kanti lisan saha dipun buktekaken kanti amal perbuatan ing tengahing masyarakat.
Umpaminipun kemawon kita menyatakan beriman dumateng Allah, kamangka
kita mangertos bilih Allah anggadahi sifat Maha Mirsani; bab menika mestinipun
ndadosaken pangatos-atos ing sedaya tumindak kita. Awit sedaya tumindak kita
menika, senajan mboten wonten makhlukipun Allah ingkang mangertosi, namung
Allah Maha Mirsani, Allah Maha Ngawuningani.
Tumindak kita ingkang sae, sanajan namung sak gluguting kolang-kaling bade
kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat benjang Allah bade paring piwales. Mekaten
ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta kasaput ing mendung, katutupan bumi sap pitu,
Allah ugi bade mirsani, saha Allah ugi bade paring piwales pasiksan dumateng kita.
Menawi kita ngaken beriman dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita
menika tansah dipun tutaken kaliyan malaikat Rakib lan Atit, malaikat ingkang tansah
nyatet tumindak awon lan tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman dumateng
malaikat andadosaken kita ajrih menawi bade tumindak maksiyat, awit bade dipun
catet dening malaikat Atit, lan catatan menika sakmangkenipun bade kita pirsani
wonten ing yaumul hisab kanti lengkap mboten wonten ingkang cicir.
Sifat kaping kalih saking tiyang ingkang bertaqwa inggih menika, menginfakkan
banda ingkang banget dipun tresnani. Banda menika kita infakaken kanti urutan
prioritas dumateng : sanak sederekipun piyambak, lare yatim, tiyang miskin, musafir
ingkang mbetahaken pitulungan, tiyang ingkang njejaluk, saha dumateng batur tukon;
Sifat kaping tiga, nindakaken shalat lan mbayar zakat; Kaping sekawan, menepati
janji menawi kita anggadahi janji; sabar nalika menghadapi kesempitan, penderitaan,
lan wonten ing peperangan.
25
Wonten ing Surat Ali Imron ayat 16-17 Allah paring pangandikanipun:
-g~-.- 4pO7O4C .E4+4O
.E4^^) E44`-47 Og^N 4L
E44O+^O 4Lg~4 =-EO4N
jOEL- ^g 4)OO-
--g~gO-4 --ggL^-4
--g4^-4
-@Og^4-O^-4
jOEc) ^_
18. (yaiku) wong-wong kang ndedonga: Duh Allah Pangeran kula, estu kawula
sampun beriman dumateng Paduka., pramila mugi Paduka apunten sedaya
dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula saking siksanipun neraka ,"
19. (yaiku) wong-wong kang sabar, kang siddiq, kang tetep taate, lan wong-wong
kang nahkahake bandane, lan kang nyuwun pangapura ana ing wektu sahur.
Ayat 16-17 surat Ali Imran menika nyebataken bilih tiyang ingkang bertaqwa
menika anggadahi sifat: Sepisan, tiyang ingkang tansah berdoa: Rabbana
innana amanna faghfirlana dzunubanawaqina adzabannar.
Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka,
pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing
kula saking siksanipun neraka. Kaping kalih, anggadahi sifat sabar, sabar nalika
pikantuk pacoben, sabar nalika nindakaken taat, lan sabar nalika ngraosaken
awratipun nilaraken maksiyat. Anggadahi sifat sidiq utawi benar, tetep taatipun
dumateng Allah lan Rasulipun. Kaping tiga, nafkahaken sakperangan arta
bandanipun wonten ing merginipun Allah, lan kaping sekawan tansah beristighfar
nyuwun pangapunten dumateng Ngarsanipun Allah wonten ing wanci sahur.
Wondene won ten ing Surat Ali Imron 134-135 Allah ugi paring Pangandikan:
4g~-.- 4pOgLNC O)
g7.-O-O- g7.-O--4
4-ggE:^-4
E^^O4^- 4-gE^-4
^}4N +EE4- +.-4
OUg47 --gLO^-
^@j -g~-.-4 -O)
W-OUE O4= u
W-EOU =O^
W-NOEO -.-
W-NOE^4-c
26
)_)O+^7Og }4`4
NOg^4C O+^e~.- )
+.- 4 W-GO^NC _O>4N
4` W-OUE -4
]OU;4C ^@)
134. (yaiku) wong-wong kang tansah nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan
nalika nandang karupegan, lan wong-wong kang kuat ngampet nesune, lan
paring pangapura marang kesalahane wong liya. Allah rena marang wong
wong kang tumindak becik.
135. Lan (uga) wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang
awake dewe banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumtap
dosa-dosane, lan sapa maneh kang bisa paring pangapura sakliyane Allah ?
Lan dewekke ora mbacutake tumindak kejine, kamangka dewekke mangerteni
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat Id rahimakumullah.
Ayat menika nerangaken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika tansah
menginfakkan bandanipun. Anggenipun berinfaq mboten namung nalika kita sampun
sugih, ananging ugi nalika kita nandang kacingkrangan. Menapa sebabipun Allah
paring perintah makaten, sebab manungsa menika anggadahi sifat tamak, rakus, cetil,
bakhil dan tidak pernah merasa puas kanti banda ingkang sampun dipun darbeki.
Sifat tiyang bertaqwa saklajengipun inggih menika kiat menahan nafsu amarah;
paring pangapunten dumateng kalepatanipun tiyang sanes; saha menawi tumindak
lepat utawi maksiat, piyambakipun lajeng enget dumateng Allah, bertaubat dumateng
Ngarsanipun Allah, lan mboten nerasaken tumindak maksiatipun.
Saking ayat-ayat ing nginggil, saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang
bertaqwa menika nggadahi sifat-sifat, tanda-tanda utawi ciri-ciri : Sepisan, tiyang
ingkang bertaqwa menika tyang ingkang kiat imanipun. Iman dumateng Allah,
dumateng Malaikat, Kitab-kitab, Nabi-nabi, saha iman dumateng dinten kiamat. Iman
mboten namung sekedar ucapan lisan, ananging iman ingkang rumesep wonten ing
lkalbu saha berbuah amal saleh.
Kaping kalih, tiyang ingkang bertaqwa menika kiat ibadahipun dumateng
Ngarsanipun Allah. Bab menika dipun buktekaken kanti nindakaken shalat. Shalat
ingkang dipun tindakaken mboten namung sekedar jengkang-jengking ananging
shalat ingkang dipun kanteni raos khusu, raos ikhlas, lan dipun kanteni perasaan
27
harap-harap cemas. Penuh harapan shalatipun dipun tampi dening Allah, lan cemas
menawi shalatipun mboten dipun tampi dening Allah.
Kaping tiga, tiyang ingkang bertaqwa menika, tiyang ingkang kiat ibadah
sosialipun, dipun buktekaken kanti mbayar zakat saha nginfakaken sakperangan
saking arta banda ingkang banget dipun tresnasi. Menawi kita teliti saking ayat-ayat
ingkang kita sebat ing nginggil, kanyatan perintah berinfaq menika menempati posisi
ingkang khusus. Perintah berinfaq ternyata muncul di keempat tempat ingkang
nyebataken sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa. Menapa ta sebabipun perintah
berinfaq menika dipun ulang-ulang, dipun wongsal-wangsuli. Awit Rasulullah paring
pangandikan bilih infaq menika saged memadamkan kebencian kados dene air
memadamkan api. Dados kanti infaq saged newahaken ikatan kasih sayang antara
yang miskin dengan yang kaya, infaq saged meredam raos hasad lan drengki akibat
kesenjangan sosial. Infaq mujudaken aktualisasi keunggulan ajaran agami Islam
ditengah masyarakat ingkang materialistis lan hedonis.
Kaping sekawan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang anggadahi
akhlaq ingkang mulia, akhlaq ingkang terpuji, dipun buktekaken kanti sifat sabar
ngadepi kahanan menapa kemawon, tetep taatipun dumateng Allah lan Rasulipun,
tansah menepati janji, kiat ngampet nesunipin, lan gampil paring pangapunten
dumateng kesalahanipun tiyang sanes;
Kaping gangsal, tiyang ingkang bertaqwa menika tansah tunduk lan tawadhu
dumateng ngarsanipun Allah, menawi tumindak maksiat lajeng enget dumateng
ngarsanipun Allah, beristighfar nyuwun pangapunten wonten ing wanci sahur, wanci
lingsir wengi, saklajengipun berjanji mboten bade nerasaken tumindak maksiatipun.
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Saksampunipun kita mangertosi sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, tanda-tandinipun,
utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa, sumangga kita lajeng sami introspeksi,
menilai utawi mbiji dumateng diri kita piyambak-piyambak, menapa kita sampun
anggadahi sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa menika punapa dereng. Menawi
sampun kita pantes ngucap Alhamdulillah, lan mangga tansah sami kita jagi
ketaqwaan kita menika wonten ing saknjawinipun wulan Romadlon. Ananging menawi
dereng, sumangga kita tansah berusaha, berikhtiar saha berdoa, mugi-mugi Allah
paring kekiyatan dumateng diri kita supados kita saged dados tiyang ingkang
bertaqwa. Kanti makaten Insya Allah kita pikantuk derajat taqwa, lan kanti taqwa
28
menika kita berhak dados pewarisipun suwarga firdaus, suwarga ingkang mengalir
sungai-sungai dibawahnya, kita kekal abadi wonten ing lebetipun. Lan wonten ing
lebetipun kita pun paringi garwa ingkang suci, saha pikantuk keridloanipun Allah.
Ing pungkasanipun khutbah menika mangga kita sami menundukkan wajah,
nadahaken tangan, kanti penuh harapan, nyenyuwun saha berdoa dumateng
ngarsanipun Allah, mugi-mugi Allah tansah paring barokah, paring pitedah, paring
hidayah, paring rahmah saha ampunan dumateng kita sedaya.
Audzubillahi minasysyaithonirrajim. Bismillahirrahmaanirrahiim. Alhamdulillahi
rabbil alamin. Wasshalatu wassalamu ala Muhammadin waala aalihi wasshahbihi
ajmain. Allahummaghfirlil muslimiina wal muslimat; wal mukminiina wal mukminat, al
ahyai minhum wal amwat. Innaka samiun qoribummujibu dawat.
Allahumma firli wali walidainaa, warhamhuma kama rabbayana shighoro. Ya
Alloh, sungguh Engkau telah mengaruniai orang tua yang sangat menyayangi kami.
Maka dari itu ya Allah, ampunilah dosa-dosa kami dan dosa kedua orang tua kami,
sayangilah mereka seperti mereka telah menyayangi kami diwaktu kecil. Ya Allah,
ampuni kedurhakaan kami kepada ibu bapak kami. Ampuni kami jikalau kami jarang
tersenyum kepadanya, ampuni kami jikalau kami jarang memuliakan keduanya,
berikan kesempatan kami untuk berbakti keduanya, yaa Allah.
Ya Allah muliakan ibu bapak kami, ampuni segala dosa-dosanya, jadikan husnul
khotimah sebagai akhir hayatnya, ringankanlah dia dalam menghadapi sakaratul
maut, jadikan kuburnya adalah salah satu taman dari taman-taman surgamu, dan
jangan jadikan kuburnya salah satu liang dari liang liang nerakamu. Ya Allah,
lindungi orang tua kami dari azab kubur, dan dari fitnah jahannam.
Rabbana innana amanna, faghfirla dzunubana, waqina adzabannar. Ya Allah
ya Tuhan kami, sungguh kami telah beriman kepadaMu, maka ampunilah segala
dosa kami ya Allah dan peliharalah kami dari pedihnya siksa api neraka,"
Rabbana hablana min ajwajina, wadzurriyatina, qurrata ayunin, wajalna lil
muttaqina imama. Ya Allah hadiahkan kepada kami istri-istri dan anak-anak yang
menjadi penyejuk pandangan mata kami, dan jadikan kami pemimpin bagi orang-
orang yang bertaqwa. Ya Allah ampuni kami jikalau kami salah menjadi orang tua.
Ampuni kami jikalau kami salah mendidik keluarga. Ya Alloh selamatkan anak-anak
kami, muliakan akhlaknya, kuatkan imannya, teguhkan aqidahnya. Ampuni kami ya
Allah andaikata kami telah meracuni keluarga dengan harta yang haram. Ya Allah
29
berikan kepada kami nikmatnya ibadah, doa-doa yang Engkau ijabah, sisa umur yang
penuh berkah, dan jadikan akhir hidup kami khuznul khatimah.
Rabbana dhalamna anfusana waillam taghfirlana watarhamna lana kunana
minal khasirin. "Ya Allah ya Tuhan kami, sungguh kami telah menganiaya diri kami
sendiri, dan jika Engkau tidak mengampuni kami dan tidak memberi rahmat kepada
kami, niscaya pastilah kami termasuk orang-orang yang merugi.
Ya Alloh, Dzat Yang Maha Pengampun, ampunilah kami, diri yang kotor
berlumur dosa ini, yang hidupnya bergelimang aib cacat dan cela. Kini kami
bersimpuh di hadapan-Mu. Ampuni kami Ya Alloh, sekelam apapun kehidupan yang
pernah kami lalui. Ampuni kami ya Allah, sebanyak apapun dosa yang melumuri tubuh
kami. Ampuni kami Ya Alloh, segelap apapun masa lalu kami.
Allahumma inna nas aluka salamatan fiddin, wal afiyatan fil jasaadi,
waziyadatan fil ilmi, wabarokatan firrizqi, wa taubatan qoblal maut, wa rahmatan indal
maut, wa maghfirotan badal maut. Allahumma hawwin alaina fi sakaratil maut,
wannajata minannar, wal afwa indal hisaab.
Ya Alllah sesungguhnya kami memohon kepada-Mu, keselamatan dalam
agama kami, kesehatan dalam jasmani kami, tambahan dalam ilmu kami, barokah
dalam rezeki kami. Ya Allah berikanlah kesempatan bertaubat sebelum maut
menjemput kami, kasih sayangilah tatkala mati kami, berilah ampunan setelah
kematian kami. Ya Allah ringankanlah derita kami ketika menghadapi sakaratul maut,
selamatkan kami dari api neraka, dan ringankanlah kami ketika menghadapi hisabMu.
Allahumma rabbana taqabbal minna shalatana wa shiyamana wa qiyamana wa
takhasysyu`ana wa tadharru`ana wa ta`abbudana wa tammim taqshirana. Ya Allah, ya
Tuhan kami, terimalah shalat kami, puasa kami, ibadah malam kami, kekhusyu'an
kami, ketundukan kami, ibadah kami, dan sempurnakanlah kekurangan kami.
Rabbana laa tuakhitnaa innasiinaa au akhthanaa; rabbana walaa tahmil
alainaa ishran, kamaa hamaltahu alalladzinaa min qablinaa; rabbana wala
tuhamilnaa maa laa thaqatalanaabih; wafuanna waghfirlanaa warhamnaa anta
maulanaa fangshurna alal qaumil kaafiriin. "Ya Alah ya Tuhan kami, janganlah
Engkau hukum kami jika kami lupa atau kami tersalah.Janganlah Engkau bebankan
kepada kami beban yang berat sebagaimana telah Engkau bebankan kepada orang-
orang sebelum kami. Janganlah Engkau pikulkan kepada kami apa yang tak sanggup
30
kami memikulnya. Beri ma'aflah kami; ampunilah kami; dan rahmatilah kami.
Engkaulah Penolong kami, maka tolonglah kami terhadap kaum yang kafir."
Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil aakhirati khasaanah, waqinaa
adzabannar. Rabbana taqabbal minna innaka antassamiul aliim, watub alaina
innaka antattauwaburrahiim. Subhana rabbika rabbil izzati amma yashifun, wasalamu
alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin.
Walhamdulillahi rabbil alamin.


























31


Sakderengipun khutbah menika kita pungkasi, saha kita bersilaturahmi nyuwun
pangapunten dumeteng tiyang asepuh, sanak kerabat , saha tangga tepalih, mangga
kita mengikrarkan permohonan maaf dumateng anggota badan kita piyambak. Awit
benjang wonten ing yaumul hisab hari perhitungan, justru anggota badan kita menika
ingkang bade dados saksi sedaya tumindak kita, nalika kita dipun dangu Allah Swt.
Selamat idul fitri, wahai mataku
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya
Kugunakan melihat kilau comberan.
Selamat idul fitri, wahai telingaku
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya
Kusumpali rongsokan-rongsokan berita-berita dusta
Selamat idul fitri, wahai mulutku
Maafkanlah aku, selama ini
Kau hanya kujejali dengan makanan haram
dan kupakai memuntahkan caci maki dan ucapan dusta
Selamat idul fitri, wahai tanganku
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya kugunakan
Mencakar-cakar kawan dan berebut sampah-sampah dunia
Selamat idul fitri, wahai kakiku
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya kuajak menendang kanan kiri
Dan berjalan di lorong-lorong kemaksiatan
Selamat idul fitri, wahai hati nuraniku
Maafkanlah aku, selama ini kubiarkan kau terpenjara sendiri .........
Selamat idul fitri, wahai diri
Marilah bertekad menjadi manusia yang fitri kembali ..........!

Ya Allah berikan kelapangan bagi saudara-saudara kami yang sedang dihimpit
kesempitan. Berikan kekuatan bagi kami yang lemah imannya. Berikan kesabaran
bagi saudara saudara kami yang sedang ditimpa musibah. Berikan jalan keluar bagi
saudara-saudara kami yang sedang dililit urusan.
32
Audzubillahi minasysyaithonirrajim. Bismillahirrahmaanirrahiim.
Alhamdulillahi rabbil alamin. Wasshalatu wassalamu ala Muhammadin
waala aalihi wasshahbihi ajmain. Allahummaghfirlil muslimiina wal
muslimat; wal mukminiina wal mukminat, al ahyai minhum wal amwat.
Innaka samiun qoribummujibu dawat.
Allahumma inna nas'aluka imanan daiman wa nasaluka qalban khasyian wa nasaluka
ilman nafian wa nasaluka yaqinan shodiqan wa nas'aluka amalan shalihan, wa
nas'aluka dinan qayyiman wa nasalukal-`afwa wal-`afiyah, wa nas'aluka tamamal 'afiyah,
wa nasalukasy-syukra alal-afiyah, wa nasalukal-ghina an syirarin-nas.

Allahumma rabbana taqabbal minna shalatana wa shiyamana wa qiyamana wa
takhasysyu`ana wa tadharru`ana wa ta`abbudana wa tammim taqshirana, ya Allah, ya
Allah, ya Allah, ya arhamar rahimin. Wa shallallahu ala khairi khalqihi sayyidina
Muhammadin wa 'ala alihi wa sha_hbihi ajma in, wal-hamdu lillahi rabbil-alamin.
Alfatihah.

Ya Allah, sesungguhnya kami memohon kepadaMu iman yang tetap, hati yang khusyu',
ilmu yang bermanfaat, keyakinan yang benar, amal yang shalih, agama yang lurus,
ampunan dan afiat, kesempurnaan afiat, syukur terhadap afiat, dan terhindar dari orang-
orang yang jahat.

Ya Allah, Tuhan kami, terimalah shalat kami, puasa kami, ibadah malam kami,
kekhusyu'an kami, ketundukan kami, ibadah kami, dan sempurnakanlah kekurangan kami,
ya Allah, ya Allah, ya Allah, wahai yang Maha Pengasih di antara yang pengasih. Semoga
Allah melimpahkan rahmat-Nya kepada makhluk terbaik-Nya, junjungan kami, Nabi
Muhammad, beserta keluarga dan para sahabatnya, dan segala puji milik Allah, Tuhan
sekalian alam."
syukur.

Ya Allah, ampunilah dosa kaum muslimin dan muslimat, muminin dan muminat, baik yang masih hidup
maupun yang telah meninggal dunia. Sesungguhnya Engkau Maha Mendengar, Dekat dan Mengabulkan doa

"Wahai Tuhan kami berikanlah rahmat kepada kami dari sisi-Mu dan sempurnakanlah bagi kami petunjuk
yang lurus dalam urusan kami (ini)." (QS 18:10)


"Ya Tuhan kami, beri ampunlah kami dan saudara-saudara kami yang telah beriman lebih dahulu dari kami,
dan janganlah Engkau membiarkan kedengkian dalam hati kami terhadap orang-orang yang beriman; Ya
Tuhan kami, sesungguhnya Engkau Maha Penyantun lagi Maha Penyayang." (QS 59:10)

"Ya Tuhan kami, janganlah Engkau jadikan hati kami condong kepada kesesatan sesudah Engkau beri
petunjuk kepada kami, dan karuniakanlah kepada kami rahmat dari sisi Engkau; karena sesungguhnya
Engkau-lah Maha Pemberi (karunia). " (QS 3:8)

Ya Tuhan kami, anugerahkanlah kepada kami isteri-isteri kami dan keturunan kami sebagai penyenang hati
(kami), dan jadikanlah kami imam bagi orang-orang yang bertakwa. (QS 25:74)

Ya Tuhan kami, ampunilah dosa-dosa kami dan tindakan-tindakan kami yang berlebih-lebihan dalam urusan
33
kami dan tetapkanlah pendirian kami, dan tolonglah kami terhadap kaum yang kafir. (QS 3:147)

Ya Tuhan kami, janganlah Engkau hukum kami jika kami lupa atau kami tersalah. Ya Tuhan kami,
janganlah Engkau bebankan kepada kami beban yang berat sebagaimana Engkau bebankan kepada orang-
orang yang sebelum kami. Ya Tuhan kami, janganlah Engkau pikulkan kepada kami apa yang tak sanggup
kami memikulnya. Beri ma`aflah kami; ampunilah kami; dan rahmatilah kami. Engkaulah Penolong kami,
maka tolonglah kami terhadap kaum yang kafir. (QS 2:286)

Ya Tuhan kami, sesungguhnya barangsiapa yang Engkau masukkan ke dalam neraka, maka sungguh telah
Engkau hinakan ia, dan tidak ada bagi orang-orang yang zalim seorang penolongpun. Ya Tuhan kami,
sesungguhnya kami mendengar (seruan) yang menyeru kepada iman (yaitu), "Berimanlah kamu kepada
Tuhan-mu", maka kamipun beriman. Ya Tuhan kami ampunilah bagi kami dosa-dosa kami dan hapuskanlah
dari kami kesalahan-kesalahan kami, dan wafatkanlah kami beserta orang-orang yang berbakti. Ya Tuhan
kami, berilah kami apa yang telah Engkau janjikan kepada kami dengan perantaraan rasul-rasul Engkau. Dan
janganlah Engkau hinakan kami di hari kiamat. Sesungguhnya Engkau tidak menyalahi janji. (QS 3:192-
194)

"Ya Tuhan kami, berilah kami kebaikan di dunia dan kebaikan di akhirat dan peliharalah kami dari siksa
neraka" Allahumma firli wali walidainaa, warhamhuma kama rabbayana
shighoro. Ya Alloh ampunilah dosa-dosa kami dan dosa kedua orang tua
kami, sayangilah mereka seperti mereka telah menyayangi kami diwaktu
kecil.
Ya Allah ampuni kedurhakaan kami kepada ibu bapak kami, ampuni kami
jikalau kami jarang tersenyum kepadanya, ampuni kami jikalau kami jarang
memuliakannya, berikan kesempatan kami memuliakan keduanya yaa Allah.
Muliakan ibu bapak kami yaa Allah, ampuni dosa-dosanya, jadikan husnul
khotimah sebagai akhir hayatnya, ringankanlah dia dalam menghadapi
sakaratul maut, jadikan kuburnya adalah salah satu taman dari taman-
taman surgamu, dan jangan jadikan kuburnya salah satu liang dari liang
liang nerakamu. Ya Allah, lindungi orang tua kami dari azab kubur, dan dari
fitnah jahannam.
Rabbana innana amanna, faghfirla dzunubana, waqina adzabannar.
Ya Tuhan kami, sesungguhnya kami telah beriman, maka ampunilah segala
dosa kami dan peliharalah kami dari siksa neraka,"
Rabbana hablana min ajwajina, wadzurriyatina, qurrata ayunin,
wajalna lil muttaqina imama. Wahai Tuhan kami karuniakan kepada kami
istri-istri dan anak-anak yang menjadi penyejuk pandangan mata kami dan
jadikan kami pemimpin bagi orang-orang yang bertaqwa. Ya Allah ampuni
34
kami jikalau kami salah menjadi orang tua. Ampuni kami jikalau kami salah
mendidik keluarga. Ampuni kami jikalau kami meracuni keluarga dengan
harta yang haram.
Ya Allah berikan kelapangan bagi saudara-saudara kami yang sedang
dihimpit kesempitan. Berikan kekuatan bagi kami yang lemah imannya.
Berikan kesabaran bagi saudara saudara kami yang sedang ditimpa
musibah. Berikan jalan keluar bagi yang saudara-saudara kami yang sedang
dililit urusan. Ya Allah berikan kepada kami nikmatnya ibadah, doa-doa yang
Engkau ijabah, sisa umur yang penuh berkah. Jadikan akhir hidup kami
khuznul khatimah.
Allahummaj alhu hajjan mabrura wa sayan masykura wadzamban
maghfuro wa tijarotan lan tabur. Ya Allah jadikan haji ini haji yang mabrur,
syaI yang dihargai, dosa yang diampuni dan perdagangan yang tidak
merugi.
Wahai Alloh, Dzat Yang Maha Pengampun, ampunilah kami, diri yang
kotor berlumur dosa ini, yang hidupnya berselimut aib cacat dan cela. Kini
kami bersimpuh di hadapan-Mu. Ampuni kami Ya Alloh, sekelam apapun
kehidupan yang pernah kami lalui. Ampuni kami ya Allah, sebanyak apapun
dosa yang melumuri tubuh kami. Ampuni kami Ya Alloh, segelap apapun
masa lalu kami.
Ya Allah, selamatkan ummatMu ini dari kaum yang dzalim. Selamatkan
bangsa kami dari kehinaan, kemiskinan, dan kelemahan iman. Karuniakan
kepada kami para pemimpin yang takut kepadaMu, para pemimpin yang adil,
para pemimpin yang istiqomah dijalanMu.
Ya Allah undanglah kami ke Baitullah, seperti saudara-saudara kami
yang saat ini sedang kau banggakan dihadapan para malaikat-Mu.
Undanglah keluarga kami, anak turun kami, dan kami yang hadir di Majlis
ini ya Allah.
Rabbana dhalamna anfusana waillam taghfirlana watarhamna lana
kunana minal khasirin. "Ya Tuhan kami, sungguh kami telah menganiaya diri
kami sendiri, dan jika Engkau tidak mengampuni kami dan memberi rahmat
kepada kami, niscaya pastilah kami termasuk orang-orang yang merugi.
35
Rabbana laa tuakhitnaa innasiinaa au akhthanaa; rabbana walaa tahmil
alainaa ishran, kamaa hamaltahu alalladzinaa min qablinaa; rabbana wala
tuhamilnaa maa laa thaqatalanaabih; wafuanna waghfirlanaa warhamnaa anta
maulanaa fangshurna alal qaumil kaafiriin. "Ya Tuhan kami, janganlah
Engkau hukum kami jika kami lupa atau kami tersalah. Ya Tuhan kami,
janganlah Engkau bebankan kepada kami beban yang berat sebagaimana
Engkau bebankan kepada orang-orang sebelum kami. Ya Tuhan kami,
janganlah Engkau pikulkan kepada kami apa yang tak sanggup kami
memikulnya. Beri ma'aflah kami; ampunilah kami; dan rahmatilah kami.
Engkaulah Penolong kami, maka tolonglah kami terhadap kaum yang kafir."
Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil aakhirati khasaanah, waqinaa
adzabannar. Rabbana taqabbal minna innaka antassamiul aliim, watub
alaina innaka antattauwaburrahiim. Walhamdulillahi rabbil alamin.
Wassalamualaikum wr. wb.
Allahummaghfir lil mukminina wal mukminat wal muslimina wal muslimat,
al ahyai minhum wal amwat. Innaka sami un qoribummujibu da wat.
Allahummah dinashirotal mustaqim, shirathalladzina anamta alaihim ghoiril
maghdhubi alaihim waladhollin. Allahhummahgfirli wali walidaya, warhamhuma
kama rabbayani soghiro. Rabbana innana amanna faghfirlana dzunubana
waqina adzabannar. Rabbana innanaa samina munaadiyan yunaadi lil imaani
an aminu birabbikum fa amanna; Rabbana faghfirlana dzunubana wakafir anna
sayyiaatina watawaffana maal abror. Rabbana la tuzighqulubana badaidz
hadatainana wa hablana miladunka rahmah innaka antal wahab. Rabbana
hablana min ajwaajina wadzuriyatina qurrata ayunin wajngalna lil muttaqiina
imama. Rabbana dhalamna anfusana wainlam taghfirlana watarhamna lana
kunana minal khosirin. Rabbana taqobbalminna, innaka antas samiul alim,
watub alaina innaka antattauwaburrohim.
Rabbana la tu ahitna inna syiina au ahtona, rabbana wala tahmil alaina
isron kama hamaltahu allalladzina min qoblina, rabbana wala tuhamilna
malathoqotalana bih, wafuanna waghfirlana warhamna anta maulana fansurna
alal qoumil kafirin. Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil akhiroti khasanah
waqina adzabannar. Subhana rabbika rabbil izzati amma yashifun, wasalamu
alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin.
36


Do'a-Do'a Sa'i
A. Do'a ketika hendak mendaki bukit Safa sebelum mulai Sa'i
"Bismillahirrahmanirrahiim
Abda u bimabada Allahu bihi warasuluh.
Innas safa walmarwata min sya'airillah. Faman hajjal baita awi'tamara fala junaha
'alaihi ayyatawwafa bihima waman tatawwa'a khairan fa innallaha syakirun 'alim."
Artinya:
"Dengan nama ALLah yang Maha Pengasih dan Penyayang. Aku mulai dengan apa
yang telah dimulai oleh Allah dan RasulNya. Sesungguhnya Safa dan Marwah
sebagian dari Syi'ar-Syi'ar (tanda kebesaran) Allah. Maka barang siapa yang
beribadah Haji ke baitullah ataupun berumrah, maka tidak ada dosa baginya
mengerjakan sa'i antara keduanya. Dan barang siapa yang mengerjakan suatu
kebajikan dengan kerelaan hati, maka sesungguhnya Allah Maha Penerima
Kebaikan lagi maha Mengetahui."
B Do'a diatas bukit Safa ketika menghadap Ka'bah.
"Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar walillahil hamdu.
Allahu Akbar 'alama hadana walhamdulillahi 'alama aulana la ilaha illalahu
wahdahu la syarika lahu, lahul mulku walahul hamdu yuhyi wayumitu biyadihil
khairu wahuwa 'ala kulli syai inqadir. La ilaha illallahu wahdahu lasyarika lah,
anjaza wa'dahu wanasara 'abdahu wahazamal ahzaba wahdah, la ilaha illallahu wala
na' buduilla iyyahu mukhilisina lahuddina walau karihal kafirun"
C Do'a do'a Sa'i perjalanan 1 s/d 7
Do'a perjalanan ke-1, dari bukit Safa kebukit Marwah; dibaca mulai dari bukit Safa
sampai Pilar Hijau.
"Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar kabira, walhamdu lillahi
kasira. Wasubhanallahil'azimi wabiham dihil karimi bukratawwa asila. Waminal
laili fasyud lahu wasabbih-hu lailan tawila. La ilaha illallahu wahdah anjaza wa'dah.
Wanasara 'abdah wahazamal ahzaba wahdah. La syai a qablahu wala ba'dah. Yuhyi
wayumitu wahuwa hayyun daimun layamutu walayafutu abada. Biyadihil khairu
wailaihi masir. Wahuwa'ala kulli syai in qadir".
Artinya:
"Allah Maha Besar Allah Maha Besar Allah Maha Besar, Allah Maha Besar dengan
segala kebesaraNya. Segala puji bagi Allah Ynag Maha Agung dengan segala
pujianNya yang tidak terhingga. Maha Suci Allah dengan pujian Yang Maha Mulia
diwaktu pagi dan petang. Bersujud dan bertasbihlah padaNya sepanjang malam.
Tidak ada Tuhan selain Allah Yang Maha Esa yang menepati janjiNya membela
hamba-hmbaNya yang menghancurkan musuh-musuhNya dengan keEsaanNya tidak
ada sesuatu sebelumNya dengan keEsaanNya, tidak ada sesuatu sebelumNya atau
sesudahNya. Dialah yang menghidupkan dan mematikandan Dia adalah Maha
Hidup kekal tiada mati dan tiada musnah9hilang) untuk selama-lamanya. Hanya
ditanganNyalah terletak kebajikan dan kepadaNyalah tempat kembali dan hanya
Dialah Yang Maha Kuasa atas segala sesuatu."
Diantara dua Pilar Hijau membaca do'a:
"Rabbigfir warham wa'fu watakarram watajawaz'amma ta'lam, innaka ta'lamu
mala na'lam. Innaka antallahul a'azzul akram." Artinya:
"Ya Allah, ampunilah, sayangilah, maafkanlah, bermurah hatilah dan hapuskanlah
apa-apa yang Engkau ketahui dari dosa kami. Sesungguhnya Engkau Maha
Mengetahui apa-apa yang kami sendiri tidak tahu. Sesungguhnya Engkau ya Allah
Maha Tinggi dan Maha Pemurah."
Dan ketika mendekati bukit Marwah, bacalah:
37
"Inna Safa walMarwata min sya'airillah. Faman hajjal bita awi'tamara fala junaha
'alaihi ayyatawwafa bihima. Waman tatawwa'a khairan fainnallaha syakirun 'alim."
Artinya:
"Sesungguhnya safa dan marwah sebagian dari syi'ar-syi'ar (tanda kebesaran) Allah.
Maka barang siapa yang beribadah haji ke Baitullah ataupun berumrah, maka tidak
ada dosa baginya mengerjakan sa'i antara keduanya. dan barang siapa mengerjakan
sesuatu kebajikan dengan kerelaan hati, maka sesungguhnya Allah Maha menerima
kebaikan dan Maha Mengetahui."
Do'a Sa'i perjalanan ke-2,
"Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar walillahil hamdu. La ilaha illallahul
wahidul fardus samad. Allazi lam yattakhiz sahibatanwala walada walam ya kun
lahu syarikun fil mulki walam ya kun lahu waliyyun minazzulli wakabbirhu takbira.
Allahumma innaka kulta fi kitabikal munazali ud'uni astajib lakum da'aunaka
rabbana `fagfir lana kama amartana innaka latukhliful mi'ad. Rabbana innana
sami'na munadiyan yunadi lilimani anaminu birabbikum fa'amanna. Rabana
fagfirlana zunubana wa kaffir 'anna sayyiatina watawaffana ma'al abrar. rabbana
wa atina mawa'ad tana ala rusulika wala tukhzina yaumal qiyamati innaka
latukhliful mi'ad. Rabbana 'alaika tawakkalna wailaika anabna wailaikal masir.
Rabbanagfirlana zunuwali ikhwaninal lazina sabaquna bil imani wala taj'al fi
qulubina gillal lillazina amanu rabbana innaka ra ufurrahim."
Artinya:
Allah Maha Besar, Allah maha Besar, Allah Maha Besar, hanya bagi Allahlah segala
pujian. Tidak ada Tuhan selain Allah Yang Maha Esa. Tumpuan segala maksud dan
hajat. Tidak beristri dan tidak beranak, tidak bersekutu dalam kekuasaan. Tidak
menjadi pelindung kehinaan. Agungkanlah Dia dengan segenap kebesaran. Ya Allah,
sesungguhnya Engkau telah berfirman dalam Qur'anMu :"Berdo'alah kepadaKu
niscaya akan Kuperkenankan bagimu". Sekarang kami telah memohon kepadaMu
wahai Tuhan kami. Ampunilah kami seperti halnya Engkau telah perintahkan
kepada kami., sesungguhnya Engkau tidak akan memungkiri janji. Ya Tuhan kami,
sesungguhnya kami mendengar (seruan) yang menyeru kepada iman
(yaitu)"berimanlah kamu kepada Tuhanmu", maka kamipun beriman.
Ya Tuhan kami, ampunilah dosa-dosa kami dan hapuskanlah kesalahan-kesalahan
kami dan wafatkanlah kami beserta orang-orang yang berbakti. Ya Tuhan kami
berilah kami apa yang Engkau telah janjikan kepada kami dengan perantaraan
rasul-rasul Engkau. Dan janganlah Engkau hinakan kmi di hari kiamat.
Sesungguhnya Engkau tidak menyalahi janji.
Ya Allah, hanya kepada Engkaulah kami bertawakal, dan hanya kepada Engkaulah
tumpuan segala sesuatu dan kepada Engkaulah tempat kembali. Ya Allah, ampunilh
kami serta semua saudara kami yang telah mendahului kami beriman kepada
Engkau dan jangan menjadikn kedengkian dalam kalbu kami terhadap mereka yang
telah beriman. Ya Allah, sesungguhnya Engkau Maha Pengasih dan Maha
Penyayang."
Do'a Sa'i perjalanan ke-3
"Allahu akbar Allahu Akbar Allahu Akbar walillahil hamdu. Rabbana atmim lana
nurana wagfirlana innaka 'ala kulli syai in qadir. Allahumma inni as alukal khaira
kullahu ajilahu wa ajilahu wa astagfiruka lizanbi waasaluka rahmataka ya arhamar
rahimin."
Artinya:
Allah Maha Besar, Allah Maha Besar, Allah Maha Besar. Hanya bagi Allah semua
pujian. Ya Allah sempurnakanlah cahaya terang bagi kami, ampunilah kami,
sesungguhnya Engkau Maha Kuasa Atas segala sesuatu. Ya Allah, sesungguhnya aku
mohon padaMu segala kebaikan yang cepat atau lambat dan aku mohon ampunan
padaMU akan dosaku serta aku mohon padaMu rahmatMu wahai Tuhan yang Maha
Pengasih dari segenap yang pengasih.
38
Diantara dua Pilar Hijau membaca do'a (sama)
Dan ketika mendekati bukit Safa membaca (sama)
Do'a Sa'i perjalanan ke-4.
Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar walillahil hamdu. Allahumma inni as
aluka min khairi ma ta'lamu wa a'uzubika min syarri mata'lamu wa astagfiruka min
kulli mata'lamu innaka anta 'allamul guyub. La ilaha illallahul malikul haqqul
mubin. Muhammadur rasulullah sadiqul wa'dil amin. Allahumma inni as aluka
kama haditani lil islami an la tanzi 'ahu minni hatta tatawaffani wa ana muslimun.
Allahummaj'al fi qalbi nura. Allahummasyroh li sadri wayassirli amri wa a'uzubika
min wasawisis sadri wasyatatil amri wafit natil qabri. Allahumma inni a'uzubika min
syarri ma yaliju fillaili wa syarri ma yaliju finnahari wamin syarri matahubbu bihir
riyahu ya arhamar rahimin. Subhanaka ma 'abadnaka haqqa ibadatika ya Allahu
Subhanaka ma zakarnaka haqqa zikrika ya Allahu."
Artinya:
Allah Maha Besar, Allah Maha Besar, Allah Maha Besar. Segala puji bagi Allah. Ya
Allah Tuhanku, aku mohon padaMu dari kebaikan yang Engkau tahu dan
berlindung padaMu dari kejahatan yang Engkau tahu, dan aku mohon ampun
padaMu dri segala kesalahan yang Engkau ketahui, sesungguhnya Engkau Maha
mengetahui yang gaib. Tidak ada Tuhan selain Allah Maha Raja yang sebenar-
benarnya. Muhammad utusan Allah yang selalu menepati janji lagi terpercaya. Ya
Allah sebagaimana Engkau telah menunjuki aku memilih Islam, maka aku mohon
kepadaMu untuk tidak mencabutnya sehingga aku meninggal dalam keadaan
Muslim. Ya Allah berilah cahay terang dalam hati, telinga dan penglihatanku. Ya
Allah lapangkanlah dadaku dan mudahkan bagiku segala urusan. Dan aku
berlindung padaMu dari keraguan, simpang-siur urusan dan fitnah kubur. Ya Allah
aku berlindung padaMu dari kejahatan yang tersembunyi diwaktu malam dan siang
hari, serta kejahatn yang dibawa angin lalu, wahai Tuhan Yang Maha Pengasih dari
segenap yang pengasih. Ya Allah, Maha Suci Engkau kami tidak menyembahMu
dengan pengabdian yang semestinya ya Allah.
Diantara dua pilar hijau membaca do'a: (sama)
Dan ketika mendekati bukit Safa membaca: (sama)
Do'a Sa'i perjalanan ke-5, dari bukit Safa ke bukit Marwah, sampai pilar hijau
membaca:
Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar walillahil hamdu. Subhanaka ma
syakarnaka haqqa syukrika ya Allahu subhanaka ma a'la sya'naka ya Allahu.
Allahumma habbib ilainal imana wa zayyinhu fi qulubina wakarrih ilainal kufra
walfu suqa wal'isyana waj'alna minar rasyidin.
Artinya:
Allah Maha Besar Allah Maha Besar Allah Maha Besar. Hanya untuk Allah segala
puji. Maha Suci Engkau seperti kami bersyukur pada-Mu sebenar-benar syukur
wahai Allah. Maha Suci Engkau sepadan ketinggian-Mu wahai Allah.
Ya Allah cintakanlah kami kepada iman dan hiaskanlah di hati kami, bencikanlah
kami pada perbuatan kufur, fasiq dan durhaka. Masukanlah kami kedalam golongan
orang-orang yang mendapat petunjuk.
Di antara dua pilar hijau membaca do'a: (sama)
Dan ketika mendekati bukit Marwah membaca: (sama)
Do'a Sa'i perjalanan ke-6, dari bukit Marwah ke bukit Safa, dari Marwah ke pilar
hijau membaca do'a:
Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar walillahil hamdu. La ilaha illallahu
wahdah, sadaqa wa'dah, wanasara 'abdah wahazamal ahzaba wahdah. La ilaha
39
illallahu wala na'budu illa iyyahu mukhlisina lahuddina walau karihal kafirun.
Allahumma inni 'as'alukal huda wattuqa wal 'afafa walgina. Allahumma lakal
hamdu kallazi naqulu wakhairan mimma naqulu. Allahumma inni as'aluka ridaka
waljannata wa a'uzubika min sakhatika wannari wama yuqarribuni ilaiha min
qaulin aufi'lin au'a malin. Allahumma binurikah tadaina wabifadlika istagnaina wa
fi kanafika wa in amika wa'ata ika wa ihsanika asbahna wa amsaina antal awwalu
fala qablaka syai'un wal akhiru fala ba'daka syai'un wazzahiru fala syai'a dunaka
na'uzubika minal falasi wal kasali wa'azabil qabri wafitnatil gina wa nas'alukal fauza
biljannah.
Artinya:
Allah Maha Besar, Allah Maha Besar, Allah Maha Besar
Segala puji hanya untuk Allah. Tidak ada Tuhan selain Allah Yang Maha Esa, yang
menepati janjiNya, menolong hambaNya dan menghancurkan musuh dengan ke-
Esaan-Nya. Tiada Tuhan yang disembah selain Allah. Dan kami tidak menyembah
selain dari Dia dengan ikhlas tunduk dan patuh pada agama sekalipun orang-orang
kafir benci.
Ya Allah aku mohon padaMu petunjuk, pemeliharaan, penjagaan dan kekayaan. Ya
Allah, padaMu lah segala puji seperti yang kami ucapkan bahkan lebih baik dari
yang kami sendiri ucapkan. Ya Allah, kami mohon padaMu ridho dan surga dan aku
berlindung padaMu dari murkaMu dan neraka, dan apapun yang kekal yang
mendekatkan daku kepadanya, baik ucapan, perbuatan maupun pekerjaan.
Ya Allah, hanya dengan nur cahayaMu kami ini mendapat petunjuk, dengan
pemberianMu kami merasa cukup, dalam naunganMu, nikmatMu, anugerahMu dan
kebajikannMu jualah kami ini berada diwaktu pagi dan petang. Engkaulah yang
mula pertama, tidak ada suatupun yang ada sebelumMu dan Engkau pulalah yang
paling akhir dan tidak ada sesuatupun yang ada sebelumMu dan Engkau pulalah
yang paling akhir dan tidak ada sesuatupun yang ada dibelakangMu. Engkaulah
yang dzahir, maka tidak ada sesuatupun yang mengatasi Engkau. Engkau pulalah
yang batin, maka tidak ada sesuatupun menghalangi Engkau. Kami berlindung
padaMu dari pailit, malas,siksa kubur dan fitnah kekayaan serta kami mohon
padaMu kemenangan memperoleh surga.
Do'a antara dua pilar hijau (sama)
Do'a ketika mendekati Bukit Shafa (sama)
Do'a Sa'i Perjalanan ke-7, dibaca mulai dari Bukit Shafa sampai Pilar Hijau:
Allahu Akbar Allahu Akbar Allahu Akbar kabira walhamdu lillahi kasira.
Allahumma habbib ilayyal imana wazayyinhu fi qalbi wakarrih ilayyal kufra wal
fusuqa wal 'isyana waj'alni minar rasyidin.
Artinya;
Allah Maha Besar Allah Maha Besar Allah Maha Besar. Segala puji kembali kepada
Allah. Ya Allah cintakanlah aku kepada iman, hiaskanlah ia dikalbuku. Bencikanlah
padaku perbuatan kufur, fasiq dan durhaka. Dan masukkanlah pula aku dalam
golongan orang yang mendapat petunjuk.
Do'a diantara dua Pilar Hijau (sama)
Do'a ketika mendekati Bukit Marwah (sama)
Do'a di Bukit Marwah selesai Sa'i:
Allahumma rabbana taqabbal minna wa'afina wa,fu 'anna wa'ala tha atika
wasyukrika a'inna wa'ala ghairika latakilna wa alal imani wal islamil kamili jami'an,
tawaffana wa anta radin anna. Allahummar hamni bitarkil ma'asi abadan ma
abqaitani warhamni an atakalaffa ma la ya'nini warzugni husnan nazari fima
yurdika anni ya arhamar rahimin.
Artinya:
Ya Allah kami mohon diterima do'a kami, afiatkan dan ampunilah kami, berilah
40
pertolongan kepada kami untuk taat dan bersyukur kepadaMu.
Janganlah Engkau jadikan kami bergantung selain kepadaMu. Matikanlah kami
dalam Islam yang sempurna dalam keridhaanMu. Ya Allah rahmatilah diri kami
sehingga mampu meninggalkan segala kejahatan selama hidup kami, dan rahmatilah
diri kami sehingga tidak berbuat hal yang tidak berguna. Karuniakanlah kepada
kami keridhaanMu. Wahai Tuhan yang bersifat Maha Pengasih lagi Penyayang.
(Setelah do'a ini dapat diteruskan dengan do'a menurut keinginan masing-masing,
kemudian menggunting rambut ("tahallul").
Top!^

Ta'qib (Doa dan Zikir bakdah) Shalat Fardhu
Ta'qib adalah doa, wirid dan zikir yang disunnahkan dibaca sesudah
shalat-shalat fardhu. Ta'qib ada dua macam: Ta'qib umum dan ta'qib
khusus. Ta'qib umum dibaca setiap sesudah shalat fardhu yang
lima.Ta'qib khusus dibaca sesudah shalat fardhu tertentu, misalnya
sesudah shalat Maghrib atau 'Isya'.
Ta'qib Umum
Ta'qib umum yang pertama adalah membaca takbir, Allhu Akbar (3 kali)
kemudian membaca doa dan zikir berikut:
Bismillhir Rahmnir Rahm
Allhumma shalli 'al Muhammadin wa li Muhammad
L ilha illallh ilhan whid wa nahnu lahu muslimn. L ilha
illallhu wa l na'budu ill iyyhu mukhlishna lahud dn wa law
karihal musyrikn. L ilha illallh Rabbun wa Rabbu binal awwaln.
L ilha illallh wahdahu wahdahu wahdah. Anjaza wa'dah, wa nashara
'abdah, wa a'azza jundah, wa hazamal ahzba wahdah. Falahul mulku
walahul hamdu yuhy wa yumt, wa yumtu wa yuhy wa Huwa Hayyun l
yamt biyadihil khayr wa Huwa 'al kulli syay-in qadr.
Dengan nama Allah Yang Maha Pengasih dan Maha Penyayang
Ya Allah, sampaikan shalawat kepada Rasulullah dan keluarganya
Tiada Tuhan selain Allah. Tuhan Yang Maha Esa, kami berserah diri
kepada-Nya. Tiada tuhan selain Allah, kami tidak menyembah kecuali
kepada-Nya, kami ikhlas menjalankan agama-Nya. Tiada Tuhan selain
Allah, Tuhan kami dan Tuhan bapak-bapak kami terdahulu. Tiada Tuhan
selain Allah, Tuhan Yang Maha Esa, Maha Esa, Maha Esa. Tuhan Yang
Menepati janji-Nya, Yang Memenangkan hamba-Nya, Yang Memuliakan
pasukan-Nya, Yang Menghancurkan partai-partai musuh-Nya dengan keesaan-
Nya. Bagi Allah semua kekuasaan dan pujian. Dialah Yang Menghidupkan
dan Mematikan, Yang Mematikan dan Menghidupkan. Dialah Yang Hidup dan
mati. Di tangan-Nya segala kebajikan, Dialah Yang Maha Kuasa atas
segala sesuatu.
Astaghfirullhal ladz l ilha ill Huwal Hayyul Qayym wa atbu
ilayh.
Aku memohon ampun kepada Allah, tiada Tuhan kecuali Dia, Yang Hidup
dan Maha Mengawasi, dan aku bertaubat kepada-Nya.
Kemudian Membaca Tasbih Az-Zahra'. Lalu membaca doa-doa berikut:
41
Ilah, hdzihi shalt shallaytuh l lihjatin minka ilayh, wal
raghbatin minka fh, ill ta'zhman wa th'atan wa ijbatan laka il
m amartan bihi. Ilah, in kna fh khalalun aw naqshun min ruk'ih
wa sujdih, fal tukhidn wa tafadhdhal 'alayya bilqabli
walghufrn.
Ilahi, inilah shalatku yang kulakukan bukan karena Engkau
membutuhkannya dan mengharapkannya, tetapi kulakukan karena aku
mengagungkan-Mu, mentaati-Mu dan memenuhi perintah-Mu. Ilahi, jika
dalam shalatku ini ada cacat atau kekurangan pada ruku' dan sujudnya,
maka janganlah Kau siksa daku, anugerahkan padaku penerimaan dan
pengampunan.
Subhna Mall ya'tad `al ahli mamlakatih. Subhna Mall ya`khudzu
ahlal ardhi bi-alwnil `adzb. Subhnar Rafir Rahm. Allhummaj`all
f qalb nran wa basharan, wa fahman wa 'ilm, innaka `al kulli syay-
in qadr.
Mahasuci Dia Yang Tidak Menyiksa penghuni kerajaan-Nya. Mahasuci Dia
Yang Tidak Mengadzab penduduk bumi dengan berbagai adzab. Mahasuci Dia
Yang Maha Pengasih dan Maha Penyayang. Ya Allah, jadikan bagiku di
dalam hatiku cahaya dan penglihatan, pemahaman dan pengetahuan,
sesungguhnya Engkau Maha Kuasa atas segala sesuatu.
(Doa ini diajarkan oleh Rasulullah saw kepada Imam Ali bin Abi Thalib
(sa) untuk menguatkan ingatan dan hafalan)
Rasulullah saw bersabda: "Barangsiapa yang ingin tidak diungkapkan
amal keburukannya pada hari Kiamat, dan tidak dibukakan buku catatan
keburukannya, maka hendaknya ia membaca doa ini setiap sesudah
shalat".
Allhumma inna maghfitaka arj min `amal, wa inna rahmataka awsa`u
min dzanb. Allhumma in kna dzanb `indaka `azhmun, fa`afwuka
a`zhamu min dzanb. Allhumma in lam akun ahlan an ablugha rahmataka,
fa-rahmatuka ahlun an tablughan wa tasa`an, liannah wasi`at kulla
syay-in birahmatika y Arhamar rhimn.
Ya Allah, sesungguhnya ampunan-Mu lebih kuharapkan daripada amalku,
dan rahmat-Mu lebih luas dari dosaku. Ya Allah, jika dosaku besar di
sisi-Mu, ampunan-Mu lebih besar dari dosaku. Ya Allah, jika aku tidak
layak mencapai rahmat-Mu, rahmat-Mu layak mencapaiku dan meliputiku,
karena rahmat-Mu meliputi segala sesuatu dengan rahmat-Mu wahai Yang
Maha Pengasih dari semua yang mengasihi.
Ta'qib shalat ini disarikan dari kitab Mafatihul Jinan, kunci-kunci
surga.
Ta'qib shalat Maghrib, Isya' dan Subuh, berikut tek Arab bacaan tek
latinnya, dapat dikopi dari milis "Keluarga bahagia atau milis "Shalat-
doa" berikut ini.
Allaahu akbar allaahu akbar allaahu akbar. allaahu akbar kabiiraa walhamdu lillaahi katsiiraa wa
subhaanallaahil'azhi im wa bihamdihilkariim bukratawwaashiilaa wa minallaili fasjudu lahu wa
sabbihhu lailan thawiilaa laa ilaaha illaallaahu wahdah anjaza wa'dah wa nashara 'abdah wa hazamal
ahzaaba wahdah laa syai'in qablahu wa laa ba'dahu yuhyii wa yumiitu wa huwa hayyun daa'imun laa
yamuutu wa laa yafuutu abadambiyadihilkhair u wa ilaihilmashiir wa huwa 'alaa kulli syai'ingqadiir.

42
Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar, dengan segala kebesaran-Nya. Segala
puji bagi Allah dengan segala puji-Nya yang tidak terhingga Maha Suci Allah dengan
puji Yang Maha Mulia dari pagi dan petang. Bersujud serta bertasbihlah pada-Nya
sepanjang malam. Tidak ada Tuhan selain dari Allah, Yang Maha Esa. Yang
menepati janji-Nya membela hamba-Nya yang menghancurkan segalanya ataupun
yang terkemudian dari pada- Nya. Dia-lah yang menghidupkan dan mematikan dan
Dia adalah Maha Hidup kekal tiada mati dan tiada luput untuk selama-lamanya.
Hanya di tangan-Nya- lah terletak kebajikan dan kepada- Nya-lah tempat berpulang
dan hanya Dia-lah Yang Maha Kuasa atas segala sesuatu.


*Allahu Akbar
Allahu Akbar
Allahu Akbar
Laa ilaaha illallah Wallahu Akbar
Allahu Akbar Kabiro
Wal hamdulillahi katsiro
Wa Subhanallahi Bukratan Wa Ashila
Laa Ilaaha Illallahu La Na`budu Illaa Iyyah,
Muhklishina Lahud-din, Walau Karihal Kafirun.
Laa Ilaaha Illallahu wahdah,
Shadaqo Wa`dah,
Wa Nashara `Abdah,
Wa A`azza Jundahu Wa Hazamal Ahzaaba Wahdah.
Laa Ilaaha Illallahu Wallahu akbar
Allahu Akbar Wa Lillahil-hamd


KHUTBAH HARI RAYA
IEDUL ADHA

Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh, wa
nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina. Mayyah
dihillahu fala mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah. Asyhadu ala
ilaaha ilallah, wahdahu laa syariikalah, waasyhadu anna Muhammadan
abduhu warasuuluhu la nabiyya badah. Allahumma shalli ala Muhammad
waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi ihsanin illa yaumiddin. Allah
hu akbar kabiran, walhamdulillahi katsiran, wasubhanallahi bukratan wa
ashiila. La illaha illallahu wahdah, shadaqa wahdah, wa nashara abdah,
waaaza jundah, wahazamal ahzaba wahdah. La illaha illallah hu Allah hu
akbar, Allah hu akbar, walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas
ittaqullaha haqqa tuqaatih walaa tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat Ied ingkang tansah dipun rahmati dening Allah.
Wonten ing enjang menika, kanti sineksenan sumunaring surya,
sumribiting angin enjang, suwantening kewan kurban ingkang bade dipun
wragat, saha gumuruhing swanten takbir, kita ngraosaken bilih enjang menika
43
benten kaliyan dinten-dinten sanesipun. Wonten ing dinten menika, ummat
Islam wonten ing sakindenging jagad, sami merayakan Riyadi Akbar, Riyadi
Besar, utawi Riyadi Haji. Pramila mangga kita sareng-sareng, kanti ikhlasing
manah, ngagungaken dinten riyadi punika kanti ngathah-ngathahaken takbir
saha tahmid, ngaturaken pangalembana saha puji syukur dumateng Allah Swt,
ingkang sampun paring nikmat ingkang sakelangkung katah dumateng kita.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, la illaha illallah hu Allah hu akbar,
Allah hu akbar, walillahilhamd. Allah Maha Agung, Allah Maha Agung,
mboten wonten Pangeran ingkang haq dipun sembah kejawi namung Allah
ingkang Maha Agung, Allah Maha Agung lan namung Panjenenganipun
ingkang kagungan sedaya puji saha pangelembana.
Wonten ing dinten menika hampir 4 juta saderek kita se-Iman lan se-
Islam, saking sakindenging dunia, sami mlempak-makempal-manunggal
wonten tanah suci Makkah Al-Mukaromah. Saderek-saderek kita menika
nuhoni dawuhipun Allah, ingkang kasebat wonten ing Surat Al-Haj ayat 27:
Audzubillahi minasysyaitonirrojim. Bismillahirrohmaanirrohiim.
pg)O4 O) +EE4-
;-gO4^) CO>4C
L~E}jO _O>4N4 ]
Og`= --g>4C }g` ]7
>-g -1g4N ^g_
Lan pada undangen para manungsa supaya nindakake haji, yekti
mengko bakal tumeka marang sira kalawan lumaku lan nganggo
tetumpakan. Deweke bakal tumeka saka ngendhi-endhi negara kang adoh
parane.
Undangan menika dening para jamaah haji saking sedaya penjuru dunia
dipun sambut kanti waosan talbiyah: Labbaikallahumma labbaik, labbaika
laa syariikalaka labbaik, innal hamda, wannimata, laka walmulk, laa
syariikalak. Kawula sapunika sowan dumateng Paduka ya Allah, kawula
sowan Paduka ya Allah, nuhoni dawuh Paduka, nuhoni timbalan Paduka.
Boten wonten sekutu tumrap Paduka, sedaya pangalembana saha nikmat estu
kagungan Paduka. Inggih namung Paduka Allah, ratuning-ratu ingkang
nguwaosi sedaya perkawis, boten wonten sekutu tumrap Paduka.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
44
Sedaya jamaah haji sami ngucapaken talbiyah kanti pangangge pakaian
ihram; pakaian ingkang namung awujud kalih lembar kain putih ingkang
mboten berjahit. Pakaian, ingkang biasanipun nedahaken perbedaan status
sosial sami pun tanggalaken. Kanti pakaian ihram tidak ada lagi perbedaan
antara yang kaya dengan yang miskin, yang jenderal dengan yang kopral,
yang ningrat dengan yang rakyat, yang Arab dengan non Arab. Kanti pakaian
ihram sedaya jamaah haji wonten ing tanggal 9 Dzulhijah meninggalkan
Makah kagem nindakaken wukuf wonten ing padang Arafah. Wukuf ing
Arofah katindakaken wiwit wanci Dzuhur ngantos wanci maghrib.
Saklajengipun jamaah haji bergerak tumuju Muzdalifah untuk bermalam.
Sakbakdanipun bermalam wonten ing Muzdalifah, sedaya jamaah haji
bergerak tumuju dumateng Mina kagem melempar jumrah. Melempar jumrah
mengabadikan tumindakipun kanjeng Nabi Ibrahim nalika pun goda kaliyan
syetan ingkang memba-memba manungsa. Syetan anggoda Nabi Ibrahim
supados mbatalaken niat ndereki dawuhipun Allah supados mbeleh Ismail.
Pramila Nabi Ibrahim mbalang syetan menika kanti watu, ingkang dumugi
sakmenika pun lestatntunaken kanti tata cara melempar jumrah. Kanti
mekaten nalika para jamaah haji melempar jumrah, wonten ing manah kedah
tuwuh niat untuk menyatakan perang terhadap syetan ingkang mujudaken
musuh abadi tumrap tiyang beriman. Saksampunipun melempar jumrah
selama 3 hari; jamaah haji sami nyembelih hewan kurban, memotong rambut
utawi tahalul, lan prosesi haji dipun pungkasi kanti nindakaken tawaf saha sai
wonten ing Masjidil Haram.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Kita sedaya ingkang dereng katimbalan nindakaken haji wonten ing
tahun menika; mangga tansah njurung ing pamuji, mugi-mugi sedaya jamaah
haji ing tahun menika pinaringan haji ingkang mabrur, kaapunten sedaya
dosa-dosanipun, saha katampi sedaya amalipun. Saklajengipun mangga kita
ugi tansah ndedonga mugi-mugi wonten ing tahun ingkang bade dateng kita
pun timbali dening Allah, saged nindakaken ibadah haji.
Kita ingkang dereng pun timbali nindakaken haji, sami kadawuhan
nindakaken shalat Ied, lan sakparipurnaning shalat kita kadawuhan nyembelih
hewan kurban, nulad tindakipun Nabi Ibrahim alaihissalam ingkang
45
kalestantunaken dening junjungan kita Kanjeng Nabi Muhammad SAW. Kita
berkorban menika, pinangka ujud raos syukur kita dumateng Ngarsanipun
Allah SWT, ingkang sampun paring kanikmatan sakelangkung katah
dumateng kita.
.^^) CE4^OC;N
4OO^- ^ ]=
El)4Og OO4-4 ^g ])
C4g^E- 4O- +O4- ^@
Temen Ingsun wus paring kanikmatan kang akeh marang sira. Mula
saka iku pada nindakna shalat, lan pada nyembeleha kurban.
Menawi kita renungaken, ayat pertama surat Al Kautsar menika
mujudaken pangundamananipun Allah utawi basa kasaripun pangundat-
undatipun Allah dumateng kita. Allah mrinakaken anggenipun sampun paring
kanikmatan ingkang sakelangkung katah dumateng kita, ananging kita para
manungsa menika kok mboten purun bersyukur, ngaturaken panuwun
dumateng paringipun kanikmatan.
Ayat kaping kalih nerangaken bilih bukti bersyukur menika, mboten
namung cekap maos Alhamdulillah, ananging ujud bersyukur kita menika
kanti nindakaken shalat lan nyembelih kurban. Shalat mujudaken
hablumminallah, hubungan peribadatan kita kaliyan Allah; dene qurban
mujudaken hablumminnannas, ibadah sosial kita dumateng masyarakat. Kanti
mekaten umat Islam menika mujudaken manusia paripurna. Manusia yang
bagus hubungannya dengan Allah, sekaligus manusia ingkang bagus
hubungan sosialipun wonten ing masyarakat.
Estunipun Allah ndawuhaken menyembelih hewan kurban menika
mboten ngajeng-ajeng daging saha rahipun. Allah mboten anggadahi sifat
haus darah, kados Betara Kala, Nyi Roro Kidul, Nyai Gadung Mlati, utawi
danyang-danyang wonten ing cerita legenda. Allah memerintahkan berkurban
menika, namung bade kepingin nguji sepinten raos taqwa kita dumateng
Ngarsanipun Allah. Layyanaa lallaha luhuumuha wala dimaauhaa walaa
kiyyanaa luhuttaqwa minkum. Daging-daging unta dan darahnya itu
sekali-kali tidak dapat mencapai (keridloan) Allah, tetapi ketaqwaan
daripada kamulah yang dapat mencapainya.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
46
Miturut sejarah, syariat kurban menika dipun dawuhaken wiwit
jamanipun Nabi Adam. Putranipun Nabi Adam inggih pun Habil lan Qabil
dipun dawuhi nindakaken kurban. Qabil pinangka seorang petani, berkurban
kanti hasil pertanian. Namung, hasil pertanian ingkang dipun kurbanaken
dening Qabil, dipun pilihaken hasil pertanian ingkang awon, lan anggenipun
kurban mboten pun kanteni raos ikhlas. Pramila kurbanipun Qabil dipun tolak
dening Allah. Dene Habil, berkurban kanti ikhlas, saha kanti hewan terbaik
ingkang dipun darbeki. Hewan ingkang dipun kurbanaken Habil mujudaken
hewan ingkang paling ageng, paling lemu, bertanduk, putih-bersih, sakhengga
menarik hati dumateng sinten kemawon ingkang mirsani. Kanti menika
kurbanipun Habil dipun tampi dening Allah.
Kanti kisah menika kita saged menarik kesimpulan bilih syarat
diterimanya qurban menika wonten kalih perkawis. Sepisan inggih menika
niat ingkang iklhas; dene syarat kaping kalih hewan yang dikurbankan
mujudaken hewan terbaik ingkang kita darbeki.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Perintah berkurban ingkang sakelangkung awrat, dipun alami dening
Nabi Ibrahim alaihissalam. Nabi Ibrahim kadawuhan nyembelih putra
tunggalipun, inggih pun Ismail. Putra tunggal ingkang sampun dangu sanget
dipun rindukan kehadirannya; putra ingkang pun paringaken dening Allah,
saksampunipun Nabi Ibrahim berusia lanjut. Pramila kita saged
nggambaraken kados pundi awratipun Nabi Ibrahim nyendikani dawuh
menika. Ananging Nabi Ibrahim saha Nabi Ismail, estu Nabi ingkang
petingan. Kekalihipun nyendikani dawuhipun Allah kanti sabar. Pramila
sampun trep sanget, menawi Allah njanjekaken:
E4^4O>4 gO^OU4N O)
4@O=E- ^g vUEc
-O>4N =1g-4O) ^_
108. Kami abadikan untuk Ibrahim itu (pujian yang baik) di kalangan
orang-orang yang datang Kemudian,
109. (yaitu)"Kesejahteraan dilimpahkan atas Ibrahim".
Janjinipun Allah menika, kanyatan terbukti dumugi titi wanci menika.
Pendak-pendak maos shalawat nalika kita nindakaken shalat, kita tansah
47
nyebat salam keselematan tumrap Nabi Ibrahim. Kanyatan menika ugi
nambahi keyakinan dumateng kita, bilih ayat-ayat Al-Quran menika
mujudaken mukjizat. Ramalanipun Al-Quran ingkang sampun kaserat 1400
tahun kapengker, ternyata taksih terbukti dumugi titi wanci menika.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Menawi kita bandingaken awratipun perintah kurban ingkang pun
dawuhaken dumateng Nabi Ibrahim, kaliyan perintah kurban ingkang pun
dawuhaken dumateng umatipun Nabi Muhammad SAW, estu mboten wonten
emput-emputipun. Nabi Ibrahim kadawuhan nyembelih putra tunggal, dene
kita namung kadawuhan nyembelih menda, lembu utawi unta. Ewa semanten
kita kadang-kadang taksih rumaos awrat kagem berkurban. Pramila pantes
menawi Nabi Muhammad SAW paring peringatan ingkang keras: Sing sapa
wonge oleh kajembaran rejeki kanggo kurban, ananging deweke ora
kurban, mangka aja cedak-cedak papan shalatku. Ugi Rasulullah paring
pangandikan: Tidak ada satupun perbuatan manusia pada hari raya Nahr
yang lebih disukai oleh Allah daripada mengalirkan darah Qurban.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
Kanti nindakaken kurban wonten mapinten-pinten hikmah ingkang
saget kita petik. Sepisan, kanti nindakaken kurban berarti kita sampun nderek
menghidup-hidupkan sunnah Nabi. Para ulama ngendikakaken bilih menawi
sunnah Rasulullah menika hidup subur, mesti lampah bidah menika bade
pejah. Suwalikipun menawi bidah ingkang subur, sunnah-sunnah Rasulullah
mesti mati. Awit sunnah lan bidah menika mboten saget hidup
berdampingan. Kita pinangka warga Muhammadiyah kedah berusaha
menghidup-hidupkan sunnah Nabi, supados budaya masyarakat ingkang
berlawanan kaliyan sunnah Rasulillah, sekedik mbaka sekedik saget ical.
Hikmah kaping kalih saking berkurban inggih menika timbulnya rasa
kasih sayang antara yang kaya dengan yang miskin. Ingkang kaya nedahaken
kasih sayangipun dumateng ingkang miskin kanti nyembelih hewan kurban,
dene ingkang miskin saget ngraosaken manfaatipun anggadahi tetanggi
ingkang kaya. Kanti mekaten Insya Allah wonten ing masyarakat lajeng
tuwuh sikap saling mengasihi, saling menghormati, saling membutuhkan,
48
sakhengga mboten bade tuwuh kecemburuan sosial antara yang kaya dengan
yang miskin, ingkang akibatipun saget newahaken gejolak sosial.
Dene hikmah kaping tiga, menyembelih hewan kurban mujudaken
pralambang kita menyembelih sifat awon utawi sifat kebinatangan kita. Dene
hikmah kaping sekawan, kanti berkurban menika kita mencoba ngirangi
hubud dunya, kecintaan dumateng arta banda ingkang berlebih-lebihan. Awit
cinta dunia dan takut mati merupakan penyebab mundurnya ummat Islam
wonten ing ngalam donya menika.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
Wekdal kagem nindakaken kurban menika 4 dinten, wiwit dinten
menika pun tambah 3 hari tasyriq. Pramila para jamaah ingkang tuwuh niat
berkurban taksih wonten wekdal 3 dinten malih. Mangga sami kita hidup-
hidupkan sunah utawi perintah berkurban menika kanti raos ikhlas karana
Allah. Kurban kita tindakaken pinangka bukti ketaqwaan kita, bukti raos
syukur kita dumateng nikmat peparingipun Allah ingakng sakelangkung
katah.
Mugi-mugi kanti kurban menika, saged nambahi raos taqorrub kita,
raos ajrih kita, raos kumawula kita dumateng Ngarsanipun Allah. Kanti
makaten mugi kita dados makhluq ingkang bermartabat di sisi Allah,
sekaligus bermartabat wonten ing masyarakat. Amin ya rabbal alamin.
Pinangka panutuping khutbah, mangga kita sami berdoa, mugi-mugi
Allah angabulaken ing panyuwun kita:
Audzubillahi minasysyaithonirrajim. Bismillahirrahmaanirrahiim.
Alhamdulillahi rabbil alamin. Wasshalatu wassalamu ala Muhammadin
waala aalihi wasshahbihi ajmain. Allahummaghfirlil muslimiina wal
muslimat; wal mukminiina wal mukminat, al ahyai minhum wal amwat.
Innaka samiun qoribummujibu dawat.
Allahumma taqabbal minna, shalaatana, washiyamana, wa amalanaa,
wajamiia ibadatina, birahmatika yaa arhamarrahimin. Allahummah
dinashiratal mustaqim, shiratalladzi naamta alaihim, ghairil maghdhubi
alaihim waladdhoollin. Allahumma firli wali walidayya, warhamhuma kama
rabbayani shaghiron. Rabbana innana amanna, faghfirla dzunubana, waqina
49
adzabannar. Rabbana laa tuzighqulubana, badaidzhadaitana, wa hablana
miladunka rahmah, innaka antal wahhab. Rabbana hablana min ajwajina,
wadzurriyatina, qurrata ayunin, wajalna lil muttaqina imama.
Rabbana dhalamna anfusana waillam taghfirlana watarhamna lana
kunana minal khasirin. Rabbana laa tuakhitnaa innasiinaa au akhthanaa;
rabbana walaa tahmil alainaa ishran, kamaa hamaltahu alalladzinaa min
qablinaa; rabbana wala tuhamilnaa maa laa thaqatalanaabih; wafuanna
waghfirlanaa warhamnaa anta maulanaa fangshurna alal qaumil kaafiriin.
Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil aakhirati khasaanah, waqinaa
adzabannar. Rabbana taqabbal minna innaka antassamiul aliim, watub
alaina innaka antattauwaburrahiim. Walhamdulillahi rabbil alamin.
Wassalamualaikum wr. wb.





KHUTBAH HARI RAYA
IEDUL FITRI 1429 H

Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh, wa
nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina. Mayyah dihillahu fala
mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah. Asyhadu ala ilaaha ilillallah, wahdahu laa
syariikalah, waasyhadu anna Muhammadan abduhu warasuuluhu la nabiyya badah.
Allahumma shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi
ihsanin illa yaumiddin. Allah hu akbar kabiran, walhamdulillahi katsiran,
wasubhanallahi bukratan wa ashiila. La illaha illallah wahdah, shadaqa wahdah, wa
nashara abdah, waazaba jundah, wahazamal ahzaba wahdah. La illaha illallah hu
Allah hu akbar, Allah hu akbar, walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas
ittaqullaha haqqa tuqaatih walaa tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing enjang menika, sedaya umat Islam wonten ing saindenging donya,
ngraosaken perasaan ingkang sami kaliyan kita. Inggih menika perasaan gumbira,
50
ananging sekaligus ugi perasaan bersedih. Kita rumaos gumbira, amargi kita sampun
kasil medal saking medan jihad ingkang awrat, inggih menika jihad merangi hawa
nafsu kita piyambak. Setunggal wulan dangunipun, kita sampun kasil nundukaken
nafsu syahwat saha nafsu padaran kita; kita sampun kasil nundukaken pandangan
mata, nutup talingan, anjagi lesan, saha nahan langkah kita, saking tumindak
maksiyat ingkang saged ngguguraken pahala siyam kita.
Kejawi rumaos gumbira, wonten ing enjang menika kita ugi rumaos bersedih.
Kita rumaos sedih, awit kita sampun katilar dening wulan ingkang sakelangkung
agung. Wulan ingkang ing ndalemipun wonten setunggal dalu ingkang langkung sae
pun banding seribu bulan, wulan ingkang awalipun rahmad, pertengahanipun
ampunan, lan ing pungkasanipun pembebasan saking siksanipun neraka. Wulan
ingkang menjanjikan pahalanipun amalan sunat sami kaliyan amalan wajib, wulan
ingkang sedaya korinipun suwarga pun bikak, korinipun neraka katutup, saha sedaya
setan pun belenggu. Kita rumaos sedih awit kita mboten mangertos, menapa Allah
taksih paring kesempatan dumateng kita kanti paring yuswa ingkang panjang,
sakhengga kita saget pinanggih malih kaliyan penghulunipun sedaya wulan.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Ing awalipun wulan romadlon, kita tansah dipun engetaken, bilih tujuan kita
nindakaken siyam menika supados laalakum tattaqun, supados kita dados tiyang
ingkang bertaqwa. Wonten ing titi wanci menika kita sampun ngrampungaken siyam
kita. Pramila mangga kita sami mengevaluasi, menilai, utawi mbiji dumateng diri kita
piyambak-piyambak, menapa tujuan kita supados dados tiyang ingkang bertaqwa
menika sampun tercapai menapa dereng. Lajeng kados pundi cara kita menilai, utawi
mbiji keberhasilan siyam kita menika? Kadospundi caranipun menilai derajat
ketaqwaan kita menika? Wonten ing Al-Quran Allah sampun kepareng nyebat tanda-
tandanipun, sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa.
Ing Surat Al-Baqoroh ayat 1 dumugi 4, Allah paring pangandikan :
.- ^ ElgO CU4-:^-
=UuC4O O gOOg O O1-
=}1+Ug ^g
3. Alif lam mim .(2). Kitab (Al Quran) iki ora ana keraguan ing ndaleme; piuduh
kanggo waong-wong kang bertaqwa, Sinten ta ingkang dipun sebat tiyang
bertaqwa menika: ?
4g~-.- 4pONLg`uNC
jU^O4^) 4pONONC4
51
E_OUO- 44
_4L^~Ee4O 4pOgLNC ^@
4g~-.-4 4pONLg`uNC .Eg
4@O^q El^O) .4`4 4@O^q
}g` El)Ul~ jE4O=E)4
N 4pONLg~ONC ^j
7. (yaiku) wong kang beriman marang barang kang ghoib, nindakake shalat, lan
nafkahake sakperangan rezki kang sun paringake marang deweke.
8. Lan dewekke beriman marang kitab (Al-Quran0 kang wus diturunake marang sira
(Muhammad), lan Kitab-Kitab kang diturunake sakdurungira, darta dewekke yakin
marang anane panguripan akhirat.
Kanti ayat 3 lan 4 surat Al Baqarah menika kita saged nyimpulaken bilih tiyang
ingkang beriman menika anggadahi sifat-sifat. Sepisan, beriman dumateng dzat
ingkang ghoib, dzat ingkang mboten saget kaindera deneing panca indera; Kaping
kalih, nindakaken shalat. Shalat ingkang kita tindakaken temtu kemawon shalat
ingkang hidup, shalat ingkang wonten ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos
khusu lan ikhlas. Kaping tiga, nginfakaken sakperangan arta banda peparingipun
Allah SWT.
Wonten ing ayat 177 Surat Al Baqoroh Allah ugi paring pangandikan:
"^1- O^- p
W-Oe4O> 7E-ON_N 4:g~
-)O;E^-
@O^E^-4 O}4
O^- ;}4` =}4`-47
*.) gO4O^-4
@O=E-
gOE:j^UE^-4
U4-^-4
=}jO)EL-4 O4-474
4E^- _O>4N gO)O:NO
OjO _.O^-
_OE4-41^-4
4-=OE^-4 4^-4
O):OO-
4-)-j*.OO-4 O)4
~@O- 4~4
E_OUO- O4-474
E_OEO- ]OO^-4
g-g;_E) -O)
W-E_4N W
4)OO-4 O)
g7.Ec4l^-
52
g7.-O--4 4-g4
+E4l^- Elj^q
4g~-.- W-O~E= W
Elj^q4 N-
4pO+-^- ^__
179. Jeneng kebecikan iku dudu anggonira ngadepake rainira madep mangetan utawa
mangulon. Ananging kang aran kebecikan iku , yaiku: iman marang Allah , dina
kiyamat, Malaikat, Kitab-Kitab, Nabi-nabi, lan menehake banda kang banget
ditresnani marang sanak sedulure, bocah-bocah yatim, wong-wong miskin,
musafir (kang butuh pitulungan), lan marang wong kang njejaluk, uga
merdikakake batur tukon, lan nindakake shalat, mbayar zakat, lan wong kang
nuhoni perjanjiane menawa duwe janji, lan wong-wong kang shabar nalika
nandang reribet, nandang karupegen, lan ana ing sakjeroning peperangan. Wong-
wong kang mangkono iku wong kang bener imane, lan wong-wong kang bertaqwa
Saklajengipun wonten ing Surat Ali Imron Allah ugi nyebat tandanipun tiyang
bertaqwa menika kanti pangandikanipun:
-g~-.- 4pO7O4C .E4+4O
.E4^^) E44`-47 Og^N
4L E44O+^O 4Lg~4
=-EO4N jOEL- ^g
4)OO- --g~gO-4
--ggL^-4
--g4^-4
-@Og^4-O^-4
jOEc) ^_
20. (yaitu) orang-orang yang berdoa: Ya Tuhan kami, Sesungguhnya kami Telah
beriman, Maka ampunilah segala dosa kami dan peliharalah kami dari siksa
neraka,"
21. (yaitu) orang-orang yang sabar, yang benar, yang tetap taat, yang menafkahkan
hartanya (di jalan Allah), dan yang memohon ampun di waktu sahur.
Wondene won ten ing Surat Ali Imron 134-135:
4g~-.- 4pOgLNC O)
g7.-O-O- g7.-O--4
4-ggE:^-4
E^^O4^- 4-gE^-4
^}4N +EE4- +.-4
OUg47 --gLO^-
^@j -g~-.-4 -O)
W-OUE O4= u
W-EOU =O^
W-NOEO -.-
53
W-NOE^4-c
)_)O+^7Og }4`4
NOg^4C O+^e~.- )
+.- 4 W-GO^NC _O>4N
4` W-OUE -4
]OU;4C ^@)
134. (yaitu) orang-orang yang menafkahkan (hartanya), baik di waktu lapang maupun
sempit, dan orang-orang yang menahan amarahnya dan mema'afkan (kesalahan)
orang. Allah menyukai orang-orang yang berbuat kebajikan.
135. Dan (juga) orang-orang yang apabila mengerjakan perbuatan keji atau
menganiaya diri sendiri[229], mereka ingat akan Allah, lalu memohon ampun terhadap
dosa-dosa mereka dan siapa lagi yang dapat mengampuni dosa selain dari pada
Allah? dan mereka tidak meneruskan perbuatan kejinya itu, sedang mereka
Mengetahui.


Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat Id rahimakumullah.
Saking ayat-ayat kasebat saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang bertaqwa
menika anggadahi sifat: Sepisan, beriman dumateng Allah, dinten kiamat, Malaikat-
Malaikat, Kitab-kitab, lan beriman dumateng Nabi-nabi. Iman mboten namung sekedar
ucapan lisan, ananging mujudaken keyakinan wonten ing manah, dipun ucapaken
kanti lisan saha dipun buktekaken kanti amal perbuatan. Umpaminipun kemawon kita
menyatakan beriman dumateng Allah, kamangka kita mangertos bilih Allah anggadahi
sifat Maha Mirsani; bab menika mestinipun ndadosaken pangatos-atos ing sedaya
tumindak kita. Awit sedaya tumindak kita menika, senajan mboten wonten
makhlukipun Allah ingkang mangertosi, namung Allah Maha Mirsani, Allah Maha
Ngawuningani. Tumindak kita ingkang sae, sanajan namung sak gluguting kolang-
kaling bade kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat benjang Allah bade paring
piwales. Mekaten ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta kasaput ing mendung,
katutupan bumi sap pitu, Allah ugi bade mirsani. Menawi kita ngaken beriman
dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita menika tansah dipun tutaken
kaliyan malaikat Rakib lan Atit, malaikat ingkang tansah nyatet tumindak awon lan
tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman dumateng malaikat andadosaken kita ajrih
menawi bade tumindak maksiyat, awit bade dipun catat dening malaikat Atit, lan
54
catatan menika sakmangkenipun bade kita pirsani wonten ing yaumul hisab kanti
lengkap mboten wonten ingkang cicir.
Sifat kaping kalih saking tiyang ingkang bertaqwa inggih menika, nindakaken
rukun Islam
menginfakkan banda ingkang banget dipun tresnani. Banda menika kita
infakaken kanti urutan prioritas dumateng : sanak sederekipun piyambak, lare yatim,
tiyang miskin, musafir ingkang mbetahaken pitulungan, tiyang ingkang njejaluk, saha
dumateng batur tukon; Sifat kaping tiga, nindakaken shalat lan mbayar zakat;
Kaping sekawan, menepati janji menawi kita anggadahi janji; sabar nalika
menghadapi kesempitan, penderitaan, lan wonten ing peperangan.
Wonten ing Surat Ali Imron ayat 16 lan 17, Allah ugi paring ciri utawi tanda
tiyang bertaqwa menika kanti pangandikan: Alladziina yaquuluuna rabbanaa
innanaa aamanna faghfirlanaa dzunuubanaa waqinaa adzaabannar. (yaiku)
wong-wong kang ndedonga: Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman
dumateng Paduka, pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi
Paduka anjagi ing kula saking siksanipun neraka.. Asshaabiriina wasshadiqiina
walqaanitiina walmunfiqiina walmustaghfiriina bil ashaar. (yaiku) wong-wong
kang sabar, kang bener, kang tetep taate, lan wong-wong kang nafkahake bandane,
lan kang nyuwun pangapura ana ing wektu sahur.
Ayat menika nyebataken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat:
Sepisan, tiyang ingkang tansah berdoa: Rabbana innana amanna faghfirlana
dzunubanawaqina adzabannar.
Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka,
pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula
saking siksanipun neraka. Kaping kalih, anggadahi sifat sabar, sabar nalika pikantuk
pacoben, sabar nalika nindakaken taat, lan sabar nalika ngraosaken awratipun
nilaraken maksiyat; sidiq, tetep taatipun dumateng Allah lan Rasulipun. Kaping tiga,
nafkahaken sakperangan arta bandanipun wonten ing merginipun Allah, lan kaping
sekawan tansah nyuwun pangapunten dumateng Allah wonten ing wanci sahur.
Surat Ali Imron ayat 133-136 nyebataken: Wasaariuu ilaa maghfirotim
mirrobbikum wajannatin ardluhassamaawaati wal ardlu uiddat lil muttaqin.
Lan enggal pada gegancangana sira marang ampunan saka Pangeranmu lan marang
suwarga kang jembare pada karo jembare langit lan bumi kang dicawisake kanggo
55
wong-wong kang bertaqwa. Sinten ta ingkang dipun sebat tiyang ingkang bertaqwa
menika ? Alladziina yunfiquna fissarroi wadlorrooi walkaadlimiinal ghoidho, wal
aafiina aninnas, wallahu yuhibbul muhsinin. (yaiku) wong-wong kang tansah
nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan nalika nandang kerupegan, lan wong-
wong kang kuat ngampet nesune, lan paring pangapura marang kesalahane wong
liya. Allah rena marang wong-wong kang tumindak becik. Walladziina idzaa faaluu
faahisyatan au dlolamuu anfusahum dzakarullaha fastaghfaruu li dzunuubihim,
wamayyaghfiru dzunuba illallah, walam yushirru ala maa faalu wahum
yalamun. Lan (uga) wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang
awake dewe banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumrap dosa-
dosane, lan sapa maneh kang bisa paring pangapuro sakliyane Allah ? Lan deweke
ora mbacutake tumindak kejine, kamangka deweke mangerteni.
Ayat menika nerangaken bilih tiyang ingkang bertaqwa tansah nafkahaken
bandanipun. Anggen kita berinfaq menika mboten namung nalika kita sampun sugih,
ananging ugi nalika kita nandang kacingkrangan. Menapa sebabipun Allah paring
perintah makaten, sebab manungsa menika anggadahi sifat tamak, rakus, cetil, bakhil
dan tidak akan pernah merasa puas kanti banda ingkang sampun dipun darbeki. Sifat
tiyang bertaqwa saklajengipun inggih menika kiat menahan nafsu amarah; paring
pangapunten dumateng kalepatanipun tiyang sanes; saha menawi tumindak lepat
utawi maksiat, piyambakipun lajeng enget dumateng Allah, bertaubat dumateng Allah,
lan mboten nerasaken tumindak maksiatipun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Saking ayat-ayat ing nginggil, saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang
bertaqwa menika nggadahi sifat-sifat: Sepisan, tiyang ingkang meyakini rukun iman,
iman dumateng Allah, dumateng Malaikat, Kitab-kitab, Nabi-nabi, saha iman
dumateng dinten kiamat. Kaping kalih, tiyang ingkang bertaqwa menika mengamalkan
rukun Islam dipun buktekaken kanti nindakaken shalat. Shalat ingkang dipun
tindakaken mboten namung sekedar jengkang-jengking ananging shalat ingkang
dipun kanteni raos khusu, raos ikhlas, lan dipun kanteni perasaan harap-harap
cemas. Penuh harapan shalatipun dipun tampi dening Allah, lan cemas menawi
shalatipun mboten dipun tampi dening Allah.
Kaping tiga, tiyang ingkang bertaqwa menika, tiyang ingkang kiat ibadah
sosialipun, dipun buktekaken kanti mbayar zakat saha nginfakaken sakperangan
56
saking arta banda ingkang banget dipun tresnasi. Menawi kita teliti saking ayat-ayat
ingkang kita sebat ing nginggil, kanyatan perintah berinfaq menika menempati posisi
ingkang khusus. Perintah berinfaq ternyata muncul di ketiga tempat ingkang
nyebataken sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa. Menapa ta sebabipun perintah
berinfaq menika dipun ulang-ulang, dipun wongsal-wangsuli. Awit Rasulullah paring
pangandikan bilih infaq menika saged memadamkan kebencian kados dene air
memadamkan api. Dados kanti infaq saged newahaken ikatan kasih sayang antara
yang miskin dengan yang kaya, infaq saged meredam raos hasad lan drengki akibat
kesenjangan sosial. Infaq mujudaken aktualisasi keunggulan ajaran agami Islam
ditengah masyarakat ingkang materialistis lan hedonis.
Kaping sekawan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang anggadahi
akhlaq ingkang mulia, akhlaq ingkang terpuji, dipun buktekaken kanti sifat sabar
ngadepi kahanan menapa kemawon, tetep taatipun dumateng allah lan Rasulipun,
tansah menepati janji, kiat ngampet nesunipin, lan gampil paring pangapunten
dumateng kesalahanipun tiyang sanes; lan kaping gangsal tiyang ingkang bertaqwa
menika tansah tunduk lan tawadhu dumateng ngarsanipun Allah, menawi tumindak
maksiat lajeng enget dumateng ngarsanipun Allah, beristighfar nyuwun pangapunten
wonten ing wanci sahur, wanci lingsir wengi, saklajengipun berjanji mboten bade
nerasaken tumindak maksiatipun.
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Saksampunipun kita mangertosi sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, tanda-tandinipun,
utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa, sumangga kita lajeng sami introspeksi,
menilai utawi mbiji dumateng diri kita piyambak-piyambak, menapa kita sampun
anggadahi sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa menika punapa dereng. Menawi
sampun kita pantes ngucap alhamdulillah, lan mangga tansah sami kita jagi
ketaqwaan kita menika wonten ing saknjawinipun wulan Romadlon. Ananging menawi
dereng, sumangga kita tansah berusaha, berikhtiar saha berdoa, mugi-mugi Allah
paring kekiyatan dumateng diri kita supados kita saged dados tiyang ingkang
bertaqwa. Kanti makaten Insya Allah kita pikantuk derajat taqwa, lan kanti taqwa
menika kita berhak dados pewarisipun suwarga firdaus, suwarga ingkang mengalir
sungai-sungai dibawahnya, kita kekal abadi wonten ing lebetipun. Lan wonten ing
lebetipun kita pun paringi garwa ingkang suci, saha pikantuk keridloanipun Allah.
57
Ing pungkasanipun khutbah menika mangga kita sami menundukkan wajah,
nadahaken tangan, kanti penuh harapan, nyenyuwun saha berdoa dumateng
ngarsanipun Allah, mugi-mugi Allah tansah paring barokah, paring pitedah, paring
hidayah, paring rahmah saha ampunan dumateng kita sedaya.
Akhirnya, marilah kita mengikrarkan permohonan maaf kita kepada diri kita
sendiri, sebelum kemudian sungkem dan meminta maaf kepada orang-orang tua
kita, para Masyayikh dan guru-guru kita, juga antar sesama.........
Selamat idul fitri, wahai mata
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya
Kugunakan melihat kilau comberan.
Selamat idul fitri, wahai telinga
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya
Kusumpali rongsokan-rongsokan kata
Selamat idul fitri, wahai mulut
Maafkanlah aku, selama ini
Kau hanya kujejali dan kubuat memuntahkan onggokan-onggokan kotoran
Selamat idul fitri, wahai tangan
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya kugunakan
Mencakar-cakar kawan dan berebut remayh-remah murahan
Selamat idul fitri, wahai kaki
Maafkanlah aku, selama ini kau hanya kuajak menendang kanan kiri
Dan berjalan di lorong-lorong kegelapan
Selamat idul fitri, wahai akal budi
Maafkanlah aku, selama ini kubiarkan kau terpenjara sendiri .........
Selamat idul fitri, wahai diri
Marilah menjadi manusia kembali ..........!

Allahummaghfir lil mukminina wal mukminat wal muslimina wal muslimat,
al ahyai minhum wal amwat. Innaka sami un qoribummujibu da wat.
Allahummah dinashirotal mustaqim, shirathalladzina anamta alaihim ghoiril
maghdhubi alaihim waladhollin. Allahhummahgfirli wali walidaya, warhamhuma
kama rabbayani soghiro. Rabbana innana amanna faghfirlana dzunubana
waqina adzabannar. Rabbana la tuzighqulubana badaidz hadatainana wa
58
hablana miladunka rahmah innaka antal wahab. Rabbana hablana min ajwaajina
wadzuriyatina qurrata ayunin wajngalna lil muttaqiina imama. Rabbana
dhalamna anfusana wainlam taghfirlana watarhamna lana kunana minal
khosirin. Rabbana taqobbalminna, innaka antas samiul alim, watub alaina
innaka antattauwaburrohim.
Rabbana la tu ahitna inna syiina au ahtona, rabbana wala tahmil alaina
isron kama hamaltahu allalladzina min qoblina, rabbana wala tuhamilna
malathoqotalana bih, wafuanna waghfirlana warhamna anta maulana fansurna
alal qoumil kafirin. Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil akhiroti khasanah
waqina adzabannar. Subhana rabbika rabbil izzati amma yashifun, wasalamu
alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin.





































59








HUTBAH HARI RAYA
IEDUL ADHA


Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh,
wa nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina.
Mayyah dihillahu fala mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah.
Asyhadu ala ilaaha ilillallah, wahdahu laa syariikalah, waasyhadu anna
Muhammadan abduhu warasuuluhu la nabiyya badah. Allahumma
shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi
ihsanin illa yaumiddin. Allah hu akbar kabiran, walhamdulillahi
katsiran, wasubhanallahi bukratan wa ashiila. La illaha illallah wahdah,
shadaqa wahdah, wa nashara abdah, waazaba jundah, wahazamal
ahzaba wahdah. La illaha illallah hu Allah hu akbar, Allah hu akbar,
walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas ittaqullaha haqqa
tuqaatih walaa tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat Ied ingkang tansah dipun rahmati dening Allah.
Wonten ing enjang menika, kanti sineksenan sumunaring surya,
sumribiting angin enjang, suwantening kewan kurban ingkang bade dipun
wragat, saha gumuruhing swanten takbir, kita ngraosaken bilih enjang menika
benten kaliyan dinten-dinten sanesipun. Wonten ing dinten menika, sedaya
ummat Islam wonten ing sakindenging jagad, sami merayakan Riyadi Akbar,
Riyadi Besar, utawi Riyadi Haji. Pramila mangga kita sareng-sareng, kanti
ikhlasing manah, ngagungaken dinten riyadi punika kanti ngathah-
ngathahaken takbir saha tahmid, ngaturaken pangalembana saha puji syukur
dumateng Allah Swt, ingkang sampun paring nikmat ingkang sakelangkung
katah dumateng kita.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, la illaha illallah hu Allah hu
akbar, Allah hu akbar, walillahilhamd. Allah Maha Agung, Allah Maha
60
Agung, mboten wonten Pangeran ingkang haq dipun sembah kejawi
namung Allah ingkang Maha Agung, Allah Maha Agung lan namung
Panjenenganipun ingkang kagungan sedaya puji saha pangelembana.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
Wonten ing dinten menika berjuta-juta saderek kita se-Iman lan se-
Islam, saking sedaya penjuru dunia, sami mlempak-makempal-manunggal
wonten tanah suci Makkah Al-Mukaromah. Saderek-saderek kita menika
nuhoni dawuhipun Allah, ingkang kasebat wonten ing Surat Al-Haj ayat 27:
Audzubillahi minasysyaitonirrojim. Bismillahirrohmaanirrohiim.
pg)O4 O) +EE4-
;-gO4^) CO>4C
L~E}jO _O>4N4 ]
Og`= --g>4C }g` ]7
>-g -1g4N ^g_

Lan sira (I brahim) pada undang-undanga marang para manungsa
supaya nindakake haji, yekti mengko bakal tumeka marang sira kalawan
lumaku lan nganggo tetumpakan. Deweke bakal tumeka saka ngendhi-endhi
negara kang adoh parane. Jamaah haji menyambut seruan punika kanti
waosan talbiyah: Labbaikallahumma labbaik, labbaika laa syariikalaka
labbaik, innal hamda, wannimata, laka walmulk, laa syariikalak.
Kawula sapunika sowan dumateng Paduka ya Allah, kawula sowan Paduka
ya Allah, nuhoni dawuh Paduka, nuhoni timbalan Paduka. Boten wonten
sekutu tumrap Paduka, sedaya pangalembana saha nikmat estu kagungan
Paduka. Inggih namung Paduka Allah, ratuning-ratu ingkang nguwaosi
sedaya perkawis, boten wonten sekutu tumrap Paduka.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, walillahilhamd.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Kita sedaya ingkang dereng katimbalan nindakaken haji wonten ing
tahun menika; mangga tansah njurung ing pamuji, mugi-mugi sedaya jamaah
haji ing tahun menika pinaringan haji ingkang mabrur, kaapunten sedaya
dosa-dosanipun, saha katampi sedaya amalipun. Saklajengipun mangga kita
ugi tansah ndedonga mugi-mugi wonten ing tahun ingkang bade dateng kita
pun timbali dening Allah, saged nindakaken ibadah haji. Kita ingkang dereng
61
pun timbali nindakaken haji, sami kadawuhan nindakaken shalat Ied, lan
sakparipurnaning shalat kita kadawuhan nyembelih hewan kurban, nulad
tindakipun Nabi Ibrahim alaihissalam ingkang kalestantunaken dening
junjungan kita Kanjeng Nabi Muhammad SAW.
Hewan korban ingkang kita sembelih, dipun sunahaken mujudaken
hewan ingkang pilihan, ingkang ageng, bagus, lemu, bertanduk, lan mboten
wonten cacatipun. Kita berkorban menika, pinangka ujud raos syukur kita
dumateng Ngarsanipun Allah SWT, ingkang sampun paring kanikmatan
sakelangkung katah dumateng kita.
.^^) CE4^OC;N
4OO^- ^ ]=
El)4Og OO4-4 ^g ])
C4g^E- 4O- +O4- ^@
Temen Ingsun wus paring kanikmatan kang akeh marang sira. Mula
saka iku pada nindakna shalat, lan pada nyembeleha kurban. Menawi kita
renungaken, yat menika mujudaken pangundamananipun Allah utawi basa
kasaripun pangundat-undatipun Allah dumateng kita. Allah mrinakaken
anggenipun sampun paring kanikmatan ingkang sakelangkung katah
dumateng kita, ananging kita kok mboten purun bersyukur, ngaturaken
panuwun dumateng paringipun kanikmatan.
Ayat kaping kalih nerangaken bilih bukti bersyukur menika, mboten
namung cekap maos Alhamdulillah, ananging ujud bersyukur kita menika
kanti nindakaken shalat lan nyembelih kurban. Shalat mujudaken
hablumminallah, hubungan peribadatan kita kaliyan Allah; dene qurban
mujudaken hablumminnannas, ibadah sosial kita dumateng masyarakat. Kanti
mekaten umat Islam menika mujudaken manusia paripurna. Manusia yang
bagus hubungannya dengan Allah, sekaligus manusia ingkang bagus
hubungan sosialipun wonten ing masyarakat. Wonten ing ayat sanes Allah
asring menghubungkan perintah shalat menika kaliyan perintah infaq utawi
perintah berzakat. Wayuqimunashalata wa mimma razaqnaakum yun
fikum, dirikanlah shalat dan nafkahkanlah sebahagian rezki yang telah Kami
anugerahkan kepada mereka. Wonten ing surat Al-Bayinah Allah
menghubungkan perintah shalat kaliyan zakat : Wayuqimushalata
wayutuzzakaata wadzalika diinul qoyimah. dan supaya mereka
62
mendirikan shalat dan menunaikan zakat; dan yang demikian itulah agama
yang lurus.
Estunipun Allah ndawuhaken menyembelih hewan kurban menika
mboten ngajeng-ajeng daging saha rahipun. Allah mboten anggadahi sifat
haus darah, kados Betara Kala, Nyi Roro Kidul, Nyai Gadung Mlati, utawi
danyang-danyang wonten ing cerita legenda. Allah memerintahkan berkurban
menika, namung bade kepingin nguji sepinten raos taqwa kita dumateng
Ngarsanipun Allah. Layyanaa lallaha luhuumuha wala dimaauhaa walaa
kiyyanaa luhuttaqwa minkum. Daging-daging unta dan darahnya itu
sekali-kali tidak dapat mencapai (keridloan) Allah, tetapi ketaqwaan
daripada kamulah yang dapat mencapainya.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Miturut sejarah, syariat kurban menika dipun dawuhaken wiwit
jamanipun Nabi Adam. Putranipun Nabi Adam inggih pun Habil lan Qabil
dipun dawuhi nindakaken kurban. Qabil pinangka seorang petani, berkurban
kanti hasil pertanian. Namung, hasil pertanian ingkang dipun kurbanaken
dening Qabil, dipun pilihaken hasil pertanian ingkang awon, lan anggenipun
kurban mboten pun kanteni raos ikhlas. Pramila kurbanipun Qabil dipun tolak
dening Allah. Dene Habil, berkurban kanti ikhlas, saha kanti hewan terbaik
ingkang dipun darbeki. Hewan ingkang dipun kurbanaken Habil mujudaken
hewan ingkang paling ageng, paling lemu, bertanduk, putih-bersih, sakhengga
menarik hati dumateng sinten kemawon ingkang mirsani. Kanti menika
kurbanipun Habil dipun tampi dening Allah.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
Perintah kurban ingkang sakelangkung awrat, dipun alami dening Nabi
Ibrahim alaihissalam. Nabi Ibrahim kadawuhan nyembelih putranipun,
inggih pun Ismail. Kamangka kala semanten Ismail mujudaken putra tunggal.
Putra tunggal ingkang sampun dangu sanget dipun rindukan kehadirannya.
Putra ingkang pun paringaken dening Allah, saksampunipun Nabi Ibrahim
berusia lanjut. Pramila kita saged nggambaraken kados pundi awratipun Nabi
Ibrahim nyendikani dawuh nyembelih putra tunggal ingkang sampun dangu
sanget dipun antu-antu. Ananging Nabi Ibrahim saha Nabi Ismail, estu Nabi
ingkang petingan. Kekalihipun nyendikani dawuhipun Allah kanti sabar.
63
Pramila sampun trep sanget, menawi Allah njanjekaken: Watarakna alaihi
fil aakhirin. Salamun ala Ibrahim. Kami abadikan untuk Ibrahim itu
(pujian yang baik) di kalangan orang yang datang kemudian, yaitu:
Kesejahteraan dilimpahkan atas Ibrahim.
Janjinipun Allah menika, kanyatan terbukti dumugi titi wanci menika.
Pendak-pendak maos shalawat nalika kita nindakaken shalat, kita tansah
nyebat keselematan tumrap Nabi Ibrahim. Kanyatan menika ugi nambahi
keyakinan dumateng kita, bilih ayat-ayat Al-Quran menika mujudaken
mukjizat. Ramalanipun Al-Quran ingkang sampun kaserat 1400 tahun
kapengker, ternyata taksih terbukti dumugi titi wanci menika.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, wa lillahilhamd.
Menawi kita bandingaken awratipun perintah kurban ingkang pun
dawuhaken dumateng Nabi Ibrahim, kaliyan perintah kurban ingkang pun
dawuhaken dumateng umatipun Nabi Muhammad SAW, estu mboten wonten
emput-emputipun. Nabi Ibrahim kadawuhan nyembelih putra tunggal ingkang
sampun dangu sanget pun antu-antu kehadiranipun, dene kita namung
kadawuhan nyembelih menda, lembu utawi unta. Ewa semanten kita kadang-
kadang taksih rumaos awrat kagem berkurban. Pramila pantes menawi
junjungan kita kanjeng Nabi Muhammad SAW paring peringatan ingkang
keras: Sing sapa wonge oleh kajembaran rejeki kanggo kurban, ananging
deweke ora kurban, mangka aja cedak-cedak papan shalatku. Ugi
Rasulullah paring pangandikan: Tidak ada satupun perbuatan manusia
pada hari raya Nahr yang lebih disukai oleh Allah daripada mengalirkan
darah Qurban.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
Kanti nindakaken kurban wonten mapinten-pinten hikmah ingkang
saget kita petik. Sepisan, kanti nindakaken kurban berarti kita sampun nderek
menghidup-hidupkan sunnah Nabi. Para ulama ngendikakaken bilih menawi
sunnah menika hidup subur, mesti lampah bidah menika bade pejah.
Suwalikipun menawi bidah ingkang subur, sunnah-sunnah Rasulullah mesti
mati. Awit sunnah lan bidah menika mboten saget hidup berdampingan. Kita
pinangka warga Muhammadiyah kedah berusaha menghidup-hidupkan
64
sunnah Nabi, supados budaya masyarakat ingkang berlawanan kaliyan
sunnah Rasulillah, sekedik mbaka sekedik saget ical.
Jamaah shalat Id rahimakumullah, nate wonten setunggaling mubaligh
ingkang mengeluh. Panjenenganipun mengeluh awit dipun asingaken dening
masyarakat, awit dakwahipun ingkang keras berkaitan kaliyan pemberantasan
adat istiadat masyarakat ingkang bersifat syirik lan bidah. Kita pinangka
warga Muhammadiyah ugi asring dipun cap dening masyarakat pinangka
tiyang ingkang mboten umum, awit warga Muhammadiyah mboten mengenal
sur tanah, mitung dinani, matang puluhi, utawi nyewu. Pramila kadang kala
warga Muhammadiyah terasing saking masyarakat amargi mboten ndereki
budaya masyarakat ingkang awujud bidah menika.
Ananging menawi kita konsekwen ndereki perintahipun Allah lan
Rasulipun kanti wetah, Insya Allah kita mboten bade terasing saking
masyarakat. Senajan ta kita mboten ngesur tanahi, mboten mitung dinani,
mboten matang puluhi, utawi mboten nyewu, ananging menawi kita tansah
nyembelih hewan kurban, mbayaraken zakat (nuwun sewu mboten namung
zakat fitrah ingkang 2,5 Kg menika, ananging ingkang langkung penting zakat
maalipun), nyembelih aqiqah, lan kita hidup-hidupaken semangat berinfak,
kados semangat berinfakipun Rasulullah saha para sahabat, Insya Allah kita
mboten bade dipun asingaken masyarakat. Survey membuktikan bilih menawi
wonten warga Muhammadiyah dipun asingaken dening masyarakatipun,
menika mboten amargi genduren; ananging amargi piyambakipun mboten
ndereki perintah kurban, zakat, infaq, saha sadaqah kados ingkang dipun
tuntunaken dening Rasulullah Saw.
Hikmah kaping kalih saking berkurban inggih menika timbulnya rasa
kasih sayang antara yang kaya dengan yang miskin. Ingkang kaya nedahaken
kasih sayangipun dumateng ingkang miskin kanti nyembelih hewan kurban,
dene ingkang miskin saget ngraosaken manfaatipun anggadahi tetanggi
ingkang kaya. Kanti mekaten Insya Allah wonten ing masyarakat lajeng
tuwuh sikap saling mengasihi, saling menghormati, saling membutuhkan,
sakhengga mboten bade tuwuh kecemburuan sosial antara yang kaya dengan
yang miskin, ingkang akibatipun saget newahaken gejolak sosial.
Jamaah shalat Ied rahimakumullah.
65
Wekdal kagem nindakaken kurban menika 4 dinten, wiwit dinten
menika pun tambah 3 hari tasyriq. Pramila para jamaah ingkang tuwuh niat
berkurban taksih wonten wekdal 3 dinten malih. Mangga sami kita hidup-
hidupkan sunah utawi perintah berkurban menika kanti raos ikhlas karana
Allah. Kurban kita tindakaken pinangka bukti ketaqwaan kita, bukti raos
syukur kita dumateng nikmat peparingipun Allah ingakng sakelangkung
katah. Mugi-mugi kanti kurban menika, saged nambahi raos taqorrub kita,
raos ajrih kita, raos kumawula kita dumateng Ngarsanipun Allah. Kanti
makaten mugi kita dados makhluq ingkang bermartabat di sisi Allah,
sekaligus bermartabat wonten ing masyarakat. Amin ya rabbal alamin.
Pinangka panutuping khutbah, mangga kita sami berdoa, mugi-mugi
Allah angabulaken ing panyuwun kita: Audzubillahi minasysyaithonirrajim.
Bismillahirrahmaanirrahiim. Alhamdulillahi rabbil alamin. Wasshalatu
wassalamu ala Muhammadin waala aalihi wasshahbihi ajmain.
Allahummaghfirlil muslimiina wal muslimat; wal mukminiina wal mukminat,
al ahyai minhum wal amwat. Innaka samiun qoribummujibu dawat.
Allahumma taqabbal minna, shalaatana, washiyamana, wa amalanaa,
wajamiia ibadatina, birahmatika yaa arhamarrahimin.
Allahummah dinashiratal mustaqim, shiratalladzi naamta alaihim,
ghairil maghdhubi alaihim waladdhoollin. Allahumma firli wali walidayya,
warhamhuma kama rabbayani shaghiron. Rabbana innana amanna, faghfirla
dzunubana, waqina adzabannar. Rabbana laa tuzighqulubana,
badaidzhadaitana, wa hablana miladunka rahmah, innaka antal wahhab.
Rabbana hablana min ajwajina, wadzurriyatina, qurrata ayunin, wajalna lil
muttaqina imama.
Rabbana dhalamna anfusana waillam taghfirlana watarhamna lana
kunana minal khasirin. Rabbana laa tuakhitnaa innasiinaa au akhthanaa;
rabbana walaa tahmil alainaa ishran, kamaa hamaltahu alalladzinaa min
qablinaa; rabbana wala tuhamilnaa maa laa thaqatalanaabih; wafuanna
waghfirlanaa warhamnaa anta maulanaa fangshurna alal qaumil kaafiriin.
Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil aakhirati khasaanah, waqinaa
adzabannar. Rabbana taqabbal minna innaka antassamiul aliim, watub
alaina innaka antattauwaburrahiim. Walhamdulillahi rabbil alamin.
66
Wassalamualaikum wr. wb.



Drs. Imam Nooryanto, M.Pd.














Alhamdulillahil ilahil haqqil mabud. Asyhadualla ilaha illallah wahdahu la
syarikalah. Wa asyhadu anna Muhammadan abduhu warasuluhu shahibul maqamil
mahmud. Allahumma shali wasallim ala abdika warasulika Muhammadin waala alihi
washahbihi wamanittabaahu bi ihsanin ila yaumiddin. Allahu akbar, Allahu akbar. La
ilaha ilallah hu Allah hu akbar. Allah hu akbar, walillahilhamd.
Allahu akbar kabiran, walhamdulillahi katsiran, wasubhanllahi bukratan wa ashila.
La ilaha illallah wahdah, shadaqa wadah, wa nashara abdah, wa aaza jundah, wahazamal
ahzaba wahdah. La ilaha illallah wallahu akbar. Allahu akbar walilla hilhamd. Amma
badu. Fayaa ibadallahi ushiikum wanafsi bitaqwallah, wataatihi laallakum tuflihun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing dinten menika, sedaya umat Islam wonten ing sak indenging donya sami
bertakbir, bertahmid, bertahlil, saha bertasbih. Ngagungaken, nyucekaken lan
mentauhidkan asmanipun Allah, Dzat ingkang Maha Agung, Dzat ingkang Maha Kuwaos,
saha Dzat ingkang Maha Suci saking kirang lan cacat. Wonten ing dinten menika sedaya
ummat Islam wonten ing sak indenging donya sami merayakan hari raya Iedul Adha utawi
hari raya Qurban.
Allah hu akbar, Allah hu akbar, walillahilhamd.
Jamah shalat Ied rahimakumullah.
67
Allah paring pangandikan wonten ing surat Al Maidah ayat 27: Audzu billahi
minassyaito nirrojim. Bismillahirrohmaanirohiim. Watlu alaihim nababna adama bil haq.
Idzqarraba qurbanang fatuqubbila min ahadihima walam yutaqabbal minal aakhar. Qala
innama yataqabbalullahu minal muttaqin. Ceritakanlah kepada mereka kisah kedua putra
Adam (Habil dan Qabil) menurut yang sebenarnya, ketika keduanya mempersembahkan
kurban, maka diterima dari salah seorang dari mereka berdua (Habil) dan tidak diterima
dari yang lain (Qabil). Ia berkata (Qabil): Aku pasti membunuhmu!. Berkata Habil:
Sesungguhnya Allah hanya menerima (korban) dari orang-orang yang bertaqwa.
Ayat menika nerangaken peristiwa qurban yang pertama kali dipun tindakaken
manungsa wonten ing lumahing bumi, inggih menika qurbanipun putra-putranipun Nabi
Adam a.s. ingkang nami Habil lan Qabil. Kekalihipun memperebutkan



Surat Ash Shaafaat ayat 100:
100. Ya Rabku, anugerahkanlah kepadaku (seorang) anak yang shalih.
101. Maka kami beri kabar gembira dengan seorang anak yang amat sabar.
102. Maka tatkala anak itu sampai (pada umur sanggup) berusaha bersama Ibrahim,
Ibrahim berkata: Hai anakku sesungguhnya aku melihat dalam mimpi bahwa aku
menyembelihmu. Maka fikirkanlah apa pendapatmu!. Ia menjawab: Hai bapakku,
kerjakanlah apa yang diperintahkan kepadamu; insya Allah kamu akan
mendapatkanku termasuk orang-orang yang sabar.
103. Tatkala keduanya telahberserah diri dan Ibrahim membaringkan anaknya atas
pelipisnya, (nyatalah kesabaran keduanya).
104. Dan Kami panggillah dia: Hai Ibrahim
105. sesungguhnya kamu telah membenarkan mimpi itu, sesungguhnya demikianlah
Kami memberi balasan kepada orang-orang yang berbuat baik.
106. Sesungguhnya ini benar-benar satu ujian yang nyata.
107. Dan kami tebus anak itu dengan seekor sembelihan yang besar.
108. Kami abadikan untuk Ibrahim itu (pujian yang baik) di kalangan orang-orang yang
datang kemudian,
109. (yaitu) Kesejahteraan dilimpahkan atas Ibrahim.
110. Demikianlah Kami memberi balasan kepada orang-orang yang berbuat baik.
111. Sesungguhnya ia termasuk hamba-hamba kami yang beriman.

Ing akhiripun mangga kita sami berdoa wonten ngarsanipun Allah, mugi-mugi
Allah paring berkah lan ampunan dumateng kita. Allahummaghfirlil mukminina wal
mukminat wal muslimina wal muslimat, al ahyai minhum wal amwat. Innaka sami un
68
qoribummujibu da wat. Allahummah dinashirotal mustaqim, shirathalladzina anamta
alaihim ghoiril maghdhubi alaihim waladhollin. Rabbana innana amanna faghfirlana
dzunubana waqina adzabannar. Rabbana la tuzighqulubana badaidz hadatainana wa
hablana miladunka rahmah innaka antal wahab. Rabbana hablana min ajwaajina
wadzuriyatina qurrata ayunin wajngalna lil muttaqiina imama. Rabbana dhalamna
anfusana wainlam taghfirlana watarhamna lana kunana minal khosirin. Rabbana
taqobbalminna, innaka antas samiul alim, watub alaina innaka antattauwaburrohim.
Rabbana la tu ahitna inna syiina au ahtona, rabbana wala tahmil alaina isron kama
hamaltahu allalladzina min qoblina, rabbana wala tuhamilna malathoqotalana bih
wafuanna waghfirlana warhamna anta maulana fansurna alal qoumil kafirin. Rabbana
aatina fiddun ya hasanah, wafil akhiroti khasanah waqina adzabannar. Subhana rabbika
rabbil izzati amma yashifun, wasalamu alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin.
Wassalamualaikum wr. wb.










Ayat 133-136 surat Ali Imron ugi nyebataken: Wasaariuu ilaa
maghfirotimmirrobbikum wajannatin ardluhassamaawaati wal ardlu
uiddat lil muttaqin. Lan enggal pada gegancangana sira marang ampunan
saka Pangeranmu lan marang suwarga kang jembare pada karo jembare langit
lan bumi kang dicawisake kanggo wong-wong kang bertaqwa. Alladziina
yunfiquna fissarroi wadlorrooi walkaadlimiinal ghoidho, wal aafiina
aninnas, wallahu yuhibbul muhsinin. (yaiku) wong-wong kang tansah
nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan nalika nandang kerupegan, lan
wong-wong kang kuat ngampet nesune, lan paring pangapura marang
kesalahane wong liya. Allah rena marang wong-wong kang tumindak becik.
Walladziina idzaa faaluu faahisyatan au dlolamuu anfusahum
dzakarullaha fastaghfaruu li dzunuubihim, wamayyaghfiru dzunuba
illallah, walam yushirru ala maa faalu wahum yalamun. Lan (uga)
69
wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang awake dewe
banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumrap dosa-dosane,
lan sapa maneh kang bisa paring pangapuro sakliyane Allah ? Lan deweke ora
mbacutake tumindak kejine, kamangka deweke mangerteni.
KHUTBAH HARI RAYA
IEDUL FITRI 1423 H
Assalamualaikum wr. wb.
Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh,
wa nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina.
Mayyah dihillahu fala mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah.
Asyhadu ala ilaaha ilillallah, wahdahu laa syariikalah, waasyhadu anna
Muhammadan abduhu warasuuluhu la nabiyya badah. Allahumma
shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi wamanit tabaahu bi
ihsanin illa yaumiddin. Allah hu akbar kabiran, walhamdulillahi
katsiran, wasubhanallahi bukratan wa ashiila. La illaha illallah wahdah,
shadaqa wahdah, wa nashara abdah, waazaba jundah, wahazamal
ahzaba wahdah. La illaha illallah hu Allah hu akbar, Allah hu akbar,
walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas ittaqullaha haqqa
tuqaatih walaa tamuutunna illa wa antum muslimun.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing enjang menika, sedaya umat Islam wonten ing saindenging
donya, ngraosaken perasaan ingkang sami kaliyan kita. Inggih menika
perasaan gumbira, ananging sekaligus ugi perasaan sedih. Kita rumaos
gumbira, amargi kita sampun kasil medal saking medan jihad ingkang awrat,
inggih menika jihad merangi hawa nafsu kita piyambak. Setunggal wulan
dangunipun, kita sampun kasil nundukaken nafsu syahwat saha nafsu padaran
kita; kita sampun kasil nundukaken pandangan mata, nutup talingan, anjagi
lesan, saha nahan langkah kita, saking tumindak maksiyat ingkang saged
ngguguraken pahala siyam kita.
Kejawi rumaos gumbira, wonten ing enjang menika kita ugi rumaos
sedih. Kita rumaos sedih, awit kita sampun katilar dening wulan ingkang
sakelangkung agung. Wulan ingkang wonten ing ndalemipun wonten
70
setunggal dalu ingkang langkung sae pun banding seribu bulan, wulan
ingkang awalipun rahmad, pertengahanipun ampunan, lan wonten ing
pungkasanipun pembebasan saking siksanipun neraka. Wulan ingkang
menjanjikan pahalanipun amalan sunat sami kaliyan amalan wajib, wulan
ingkang sedaya korinipun suwarga pun bikak, lan korinipun neraka katutup,
saha sedaya setan pun belenggu. Kita rumaos sedih awit kita mboten
mangertos, menapa Allah taksih paring kesempatan dumateng kita pinanggih
malih kaliyan penghulunipun sedaya wulan.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied ingkang mugi-mugi tansah dipun rahmati dening
Allah.
Ing awalipun wulan romadlon, kita tansah dipun engetaken, bilih tujuan
kita nindakaken siyam menika supados laalakum tattaqun, supados kita
dados tiyang ingkang bertaqwa. Wonten ing titi wanci menika kita sampun
ngrampungaken siyam kita. Pramila mangga kita sami mengevaluasi, menilai,
utawi mbiji dumateng diri kita piyambak-piyambak, menapa tujuan kita
supados dados tiyang ingkang bertaqwa menika sampun tercapai menapa
dereng.
Lajeng kados pundi cara kita menilai, utawi mbiji keberhasilan siyam
kita menika ? Kadospundi caranipun menilai derajat ketaqwaan kita menika ?
Wonten ing Al-Quran Allah sampun kepareng nyebat tanda-tandanipun,
sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa.
Wonten ing Surat Al-Baqoroh ayat setunggal dumugi 4 Allah paring
pangandikan: Audzu billahi minasyaitonirrojim.
Bismillahirrohmaanirohim. (1) Alif lam mim. (2) Dzaalikal kitaabu laa
raiba fiihi hudallilmuttaqin. Kitab Al-Quran iki ora ana keraguan ing
ndaleme; pituduh kanggo wong-wong kang bertaqwa. Sinten ta ingkang pun
sebat tiyang ingkang bertaqwa menika ? (3) Alladziina yuminuuna
bilghoibi wayuqiimuunashshalata wa mimmaa razaqnaahum yunfiquun.
(yaiku) wong kang beriman marang barang kang ghaib, nindakake shalat, lan
nafkahake sakperangan rezki kang sun paringake marang deweke, (4)
Walladzina yuminuuna bimaa unzila ilaika wamaa unzila minqoblik
wabil aakhirati hum yuuqinuun. Lan deweke beriman marang Kitab (Al-
71
Quran) kang wus diturunake marang sira (Muhammad), lan Kitab-Kitab kang
diturunake sakdurungira, sarta deweke yakin marang anane penguripan
akhirat.
Kanti ayat 3 lan 4 Surat Al-Baqoroh menika kita saged nyimpulaken
bilih tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat-sifat: Sepisan, beriman
dumateng dzat ingkang ghoib, dzat ingkang mboten saged kaindera dening
panca indera; Kaping kalih, nindakaken shalat. Shalat ingkang kita
tindakaken temtu kemawon shalat ingkang hidup, shalat ingkang wonten
ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos khusu lan raos ikhlas. Kaping
tiga, menginfakkan sakperangan arta banda peparingipun Allah; Kaping
gangsal, beriman dumateng Al-Quran ingkang sampun dipun turunaken
dumateng kita, lan kaping enem beriman dumateng kitab-kitab suci ingkang
dipun turunaken sakderengipun junjungan kita Kanjeng Nabi Muhammad
Saw.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied ingkang mugi-mugi tansah dipun rahmati dening
Allah.
Wonten ing Surat Al-Baqoroh ayat 177, Allah ugi paring pangandikan :
Laisal birra antuwalluu wujuuhakum qibalal masyriqi wal maghrib,
walaa kinnal birra man aamanna billahi wal yaumil aakhiri wal
malaaikati, wannabiyyiina, wa aatal maala ala hubbihi dzawil qurbaa
wal yataamaa, wal masaakiina, wabnassabiili, wassaailiina, wafirriqob,
wa aqoomashshalaata , wa aatazzakaata, wal muufuuna bi ahdihim idza
aahadu, wasshaabiriina fil basaai waddhorrooi wahiinal bas,
ulaaikalladziina shadaqu, wa ulaaika humul muttaqun. Dudu jeneng
kebecikan iku anggonira ngadepake rainira madep mangetan utawa
mangulon. Ananging kang aran kebecikan iku , yaiku: iman marang Allah
Swt, marang dina kiyamat, marang Malaikat, marang Kitab-Kitab, marang
Nabi-nabi, lan menehake banda kang banget ditresnani marang sanak
sedulure, bocah-bocah yatim, wong-wong miskin, musafir (kang butuh
pitulungan), lan marang wong kang njejaluk, uga merdikakake batur tukon,
lan nindakake shalat, mbayar zakat, lan wong kang nuhoni perjanjiane
menawa duwe janji, lan wong-wong kang shabar nalika nandang reribet,
72
nandang karupegen, lan ana ing sakjeroning peperangan. Wong-wong kang
mangkono iku wong kang bener imane, lan wong-wong kang bertaqwa.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied ingkang mugi-mugi tansah dipun rahmati dening
Allah.
Saking ayat menika kita saged nyimpulaken bilih tiyang ingkang benar
imanipun saha tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat: Sepisan,
beriman dumateng Allah, dinten kiamat, Malaikat-malaikat, Kitab-kitab,
Nabi-nabi utawi ingkang asring kita sebat rukun iman. Iman mboten namung
sekedar ucapan lisan, ananging mujudaken ucapan lisan ingkang dipun
leresaken dening kalbu, dipun buktekaken kanti amal perbuatan ingkang nyata
wonten ing masyarakat. Umpaminipun kemawon kita menyatakan beriman
dumateng Allah, kamangka kita mangertos bilih Allah anggadahi sifat Maha
Mirsani; bab menika mestinipun ndadosaken pangatos-atos ing sedaya
tingkah laku kita. Awit sedaya tumindak kita menika, senajan mboten wonten
makhlukipun Allah ingkang mangertos, namung Allah Maha Mirsani, Allah
Maha Ngawuningani. Tumindak kita ingkang sae, sanajan namung sak
gluguting kolang-kaling bade kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat
benjang Allah bade paring piwales.
Mekaten ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta kasaput ing mendung,
katutupan bumi sap pitu, Allah ugi bade mirsani. Menawi kita ngaken
beriman dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita menika tansah
dipun tutaken kaliyan malaikat Rakib lan Atit, malaikat ingkang tansah
nyatet tumindak awon lan tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman
dumateng malaikat andadosaken kita ajrih menawi bade tumindak maksiyat,
awit bade dipun catat dening malaikat Atit, lan catatan menika
sakmangkenipun bade kita pirsani wonten ing yaumul hisab kanti lengkap
mboten wonten ingkang cicir.
Sifat kaping kalih saking tiyang ingkang bertaqwa inggih menika,
menginfakkan banda ingkang banget dipun tresnani. Banda menika kita
infakaken kanti urutan prioritas dumateng : sanak sederekipun piyambak, lare
yatim, tiyang miskin, musafir ingkang mbetahaken pitulungan, tiyang ingkang
njejaluk, saha dumateng batur tukon; Kaping tiga, nindakaken shalat lan
73
mbayar zakat; Kaping sekawan, menepati janji menawi kita anggadahi janji;
sabar nalika menghadapi kesempitan, penderitaan, lan wonten ing
peperangan.
Wonten ing Surat Ali Imron ayat 16 lan 17, Allah ugi paring ciri utawi
tanda tiyang bertaqwa menika kanti pangandikan: Alladziina yaquuluuna
rabbanaa innanaa aamanna faghfirlanaa dzunuubanaa waqinaa
adzaabannar. (yaiku) wong-wong kang ndedonga: Duh Allah Pangeran
kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka, pramila mugi Paduka
apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula saking
siksanipun neraka.. Asshaabiriina wasshadiqiina walqaanitiina
walmunfiqiina walmustaghfiriina bil ashaar. (yaiku) wong-wong kang
sabar, kang bener, kang tetep taate, lan wong-wong kang nafkahake bandane,
lan kang nyuwun pangapura ana ing wektu sahur.
Ayat menika nyebataken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika
anggadahi sifat: Sepisan, tiyang ingkang tansah berdoa: Rabbana innana
amanna faghfirlana dzunubanawaqina adzabannar. Duh Allah Pangeran
kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka, pramila mugi Paduka
apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula saking
siksanipun neraka. Kaping kalih, anggadahi sifat sabar, sabar nalika pikantuk
pacoben, sabar nalika nindakaken taat, lan sabar nalika ngraosaken awratipun
nilaraken maksiyat; sidiq, tetep taatipun dumateng Allah lan Rasulipun.
Kaping tiga, nafkahaken sakperangan arta bandanipun wonten ing merginipun
Allah, lan kaping sekawan tansah nyuwun pangapunten dumateng Allah
wonten ing wanci sahur.
Ayat 133-136 surat Ali Imron ugi nyebataken: Wasaariuu ilaa
maghfirotimmirrobbikum wajannatin ardluhassamaawaati wal ardlu
uiddat lil muttaqin. Lan enggal pada gegancangana sira marang ampunan
saka Pangeranmu lan marang suwarga kang jembare pada karo jembare langit
lan bumi kang dicawisake kanggo wong-wong kang bertaqwa. Sinten ta
ingkang dipun sebat tiyang ingkang bertaqwa menika ? Alladziina
yunfiquna fissarroi wadlorrooi walkaadlimiinal ghoidho, wal aafiina
aninnas, wallahu yuhibbul muhsinin. (yaiku) wong-wong kang tansah
nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan nalika nandang kerupegan, lan
74
wong-wong kang kuat ngampet nesune, lan paring pangapura marang
kesalahane wong liya. Allah rena marang wong-wong kang tumindak becik.
Walladziina idzaa faaluu faahisyatan au dlolamuu anfusahum
dzakarullaha fastaghfaruu li dzunuubihim, wamayyaghfiru dzunuba
illallah, walam yushirru ala maa faalu wahum yalamun. Lan (uga)
wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang awake dewe
banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumrap dosa-dosane,
lan sapa maneh kang bisa paring pangapuro sakliyane Allah ? Lan deweke ora
mbacutake tumindak kejine, kamangka deweke mangerteni.
Ayat menika nerangaken bilih tiyang ingkang bertaqwa tansah
nafkahaken bandanipun. Allah paring perintah ingkang tegas, anggen kita
berinfaq menika mboten namung nalika kita sampun sugih, ananging kita
dipun perintah berinfaq nalika kita nandang kacingkrangan nadang
karupegan. Menapa sebabipun Allah paring perintah makaten, sebab
manungsa menika anggadahi sifat tamak, tidak akan pernah merasa puas.
Sifat tiyang bertaqwa saklajengipun inggih menika kiat menahan nafsu
amarah; paring pangapunten dumateng kalepatanipun tiyang sanes; saha
menawi tumindak lepat utawi maksiat, piyambakipun lajeng enget dumateng
Allah, bertaubat dumateng Allah, lan mboten nerasaken tumindak
maksiatipun.
Allah hu akbar. Allah hu akbar, walillahilhamd.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Saking ayat-ayatipun Allah ingkang sampun kita aturaken ing nginggil,
saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika nggadahi sifat-
sifat, ciri-ciri, utawi tanda-tanda: Sepisan, tiyang ingkang bertaqwa menika
tiyang ingkang kiat imanipun, iman dumateng Allah, iman dumateng
Malaikat, Kitab-kitab, Nabi-nabi, saha iman dumateng dinten kiamat. Iman
mboten namung sekedar ucapan lisan, ananging iman ingkang rumesep
wonten ing kalbu saha berbuah amal shalih.
Kaping kalih, tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat kiat
ibadahipun dumateng Ngarsanipun Allah. Bab menika dipun buktekaken
kanti nindakaken shalat. Shalat ingkang dipun tindakaken mboten namung
sekedar, jengkang-jengking ananging shalat ingkang hidup, shalat ingkang
75
wonten ruhipun, shalat ingkang dipun kanteni raos khusu, raos ikhlas, lan
dipun kanteni perasaan harap-harap cemas. Penuh harapan shalatipun dipun
tampi dening Allah, lan cemas menawi shalatipun mboten dipun tampi dening
Allah.
Kaping tiga, tiyang ingkang bertaqwa menika, tiyang ingkang kiat
ibadah sosialipun, dipun buktekaken kanti mbayar zakat saha nginfakaken
sakperangan saking arta banda ingkang banget dipun tresnasi. Menawi kita
teliti saking ayat-ayat ingkang kita sebat ing nginggil, kanyatan perintah
berinfaq menika menempati posisi ingkang khusus. Perintah berinfaq ternyata
muncul di keempat tempat ingkang nyebataken sifat-sifatipun tiyang ingkang
bertaqwa. Menapa ta sebabipun perintah berinfaq menika dipun ulang-ulang,
dipun wongsal-wangsuli. Awit Rasulullah paring pangandikan bilih infaq
menika saged memadamkan kebencian kados dene air memadamkan api.
Dados kanti infaq saged newahaken ikatan kasih sayang antara yang miskin
dengan yang kaya, infaq saged meredam raos hasad lan drengki akibat
kesenjangan sosial. Infaq mujudaken aktualisasi keunggulan ajaran agami
Islam ditengah masyarakat ingkang materialistis lan hedonis.
Kaping sekawan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang
anggadahi akhlaq ingkang mulia, akhlaq ingkang terpuji, dipun buktekaken
kanti sifat sabar ngadepi kahanan menapa kemawon, tetep taatipun dumateng
allah lan Rasulipun, tansah menepati janji, kiat ngampet nesunipin, lan gampil
paring pangapunten dumateng kesalahanipun tiyang sanes; lan kaping gangsal
tiyang ingkang bertaqwa menika tansah tunduk lan tawadhu dumateng
ngarsanipun Allah, menawi tumindak maksiat lajeng enget dumateng
ngarsanipun Allah, beristighfar nyuwun pangapunten wonten ing wanci sahur,
wanci lingsir wengi, saklajengipun berjanji mboten bade nerasaken tumindak
maksiatipun.
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Saksampunipun kita mangertosi sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, tanda-
tandinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa, sumangga kita
lajeng sami introspeksi, menilai utawi mbiji dumateng diri kita piyambak-
piyambak, menapa kita sampun anggadahi sifat-sifatipun tiyang ingkang
bertaqwa menika punapa dereng. Menawi sampun kita pantes ngucap
76
alhamdulillah, lan mangga tansah sami kita jagi ketaqwaan kita menika
wonten ing saknjawinipun wulan Romadlon. Ananging menawi dereng,
sumangga kita tansah berusaha, berikhtiar saha berdoa, mugi-mugi Allah
paring kekiyatan dumateng diri kita supados kita saged dados tiyang ingkang
bertaqwa. Kanti makaten wonten ing setunggaling wekdal Insya Allah kita
pikantuk derajat taqwa, lan kanti derajat taqwa menika kita berhak dados
pewarisipun suwarga firdaus, suwarga ingkang mengalir sungai-sungai
dibawahnya, lan kita kekal abadi wonten ing lebetipun. Lan wonten ing
lebetipun kita pun paringi garwa ingkang suci, saha pikantuk keridloanipun
Allah.
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Jamaah sholat ied rahimakumullah.
Ing pungkasanipun khutbah menika mangga kita sami menundukkan
wajah, nadahaken tangan, kanti penuh harapan, nyenyuwun saha berdoa
dumateng ngarsanipun Allah, mugi-mugi Allah tansah paring barokah, paring
pitedah, paring hidayah, paring rahmah saha ampunan dumateng kita sedaya.
Allahummaghfir lil mukminina wal mukminat wal muslimina wal
muslimat, al ahyai minhum wal amwat. Innaka sami un qoribummujibu
da wat. Allahummah dinashirotal mustaqim, shirathalladzina anamta
alaihim ghoiril maghdhubi alaihim waladhollin. Allahhummahgfirli
wali walidaya, warhamhuma kama rabbayani soghiro. Rabbana innana
amanna faghfirlana dzunubana waqina adzabannar. Rabbana la
tuzighqulubana badaidz hadatainana wa hablana miladunka rahmah
innaka antal wahab. Rabbana hablana min ajwaajina wadzuriyatina
qurrata ayunin wajngalna lil muttaqiina imama. Rabbana dhalamna
anfusana wainlam taghfirlana watarhamna lana kunana minal khosirin.
Rabbana taqobbalminna, innaka antas samiul alim, watub alaina
innaka antattauwaburrohim.
Rabbana la tu ahitna inna syiina au ahtona, rabbana wala tahmil
alaina isron kama hamaltahu allalladzina min qoblina, rabbana wala
tuhamilna malathoqotalana bih, wafuanna waghfirlana warhamna anta
maulana fansurna alal qoumil kafirin. Rabbana aatina fiddun ya
hasanah, wafil akhiroti khasanah waqina adzabannar. Subhana rabbika
77
rabbil izzati amma yashifun, wasalamu alal mursalin, walhamdulillahi
rabbil alamin.
KHUTBAH HARI RAYA
IEDUL FITRI 1426 H

Innal hamda lillah, nahmaduhu wanas tainuhu, wanastaghfiruh, wa
nauduzbillahi min syururi anfusina, wamin sayyiaati amalina. Mayyah dihillahu
fala mudhiillalah, wamayyudlil falaa haadiyallah. Asyhadu ala ilaaha ilillallah,
wahdahu laa syariikalah, waasyhadu anna Muhammadan abduhu warasuuluhu
la nabiyya badah. Allahumma shalli ala Muhammad waala aalihi washahbihi
wamanit tabaahu bi ihsanin illa yaumiddin. Allah hu akbar kabiran,
walhamdulillahi katsiran, wasubhanallahi bukratan wa ashiila. La illaha illallah
wahdah, shadaqa wahdah, wa nashara abdah, waazaba jundah, wahazamal
ahzaba wahdah. La illaha illallah hu Allah hu akbar, Allah hu akbar,
walillahilhamd. Amma badu: Fayaa ayyuhannaas ittaqullaha haqqa tuqaatih
walaa tamuutunna illa wa antum muslimun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Wonten ing enjang menika, sedaya umat Islam wonten ing saindenging donya,
ngraosaken perasaan ingkang sami kaliyan kita. Inggih menika perasaan gumbira,
ananging sekaligus ugi perasaan bersedih. Kita rumaos gumbira, amargi kita sampun
kasil medal saking medan jihad ingkang awrat, inggih menika jihad merangi hawa
nafsu kita piyambak. Setunggal wulan dangunipun, kita sampun kasil nundukaken
nafsu syahwat saha nafsu padaran kita; kita sampun kasil nundukaken pandangan
mata, nutup talingan, anjagi lesan, saha nahan langkah kita, saking tumindak
maksiyat ingkang saged ngguguraken pahala siyam kita.
Kejawi rumaos gumbira, wonten ing enjang menika kita ugi rumaos bersedih.
Kita rumaos sedih, awit kita sampun katilar dening wulan ingkang sakelangkung
agung. Wulan ingkang ing ndalemipun wonten setunggal dalu ingkang langkung sae
pun banding seribu bulan, wulan ingkang awalipun rahmad, pertengahanipun
ampunan, lan ing pungkasanipun pembebasan saking siksanipun neraka. Wulan
ingkang menjanjikan pahalanipun amalan sunat sami kaliyan amalan wajib, wulan
ingkang sedaya korinipun suwarga pun bikak, korinipun neraka katutup, saha sedaya
setan pun belenggu. Kita rumaos sedih awit kita mboten mangertos, menapa Allah
78
taksih paring kesempatan dumateng kita kanti paring yuswa ingkang panjang,
sakhengga kita saget pinanggih malih kaliyan penghulunipun sedaya wulan.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Jamaah shalat ied ingkang mugi-mugi tansah dipun rahmati dening Allah.
Ing awalipun wulan romadlon, kita tansah dipun engetaken, bilih tujuan kita
nindakaken siyam menika supados laalakum tattaqun, supados kita dados tiyang
ingkang bertaqwa. Wonten ing titi wanci menika kita sampun ngrampungaken siyam
kita. Pramila mangga kita sami mengevaluasi, menilai, utawi mbiji dumateng diri kita
piyambak-piyambak, menapa tujuan kita supados dados tiyang ingkang bertaqwa
menika sampun tercapai menapa dereng. Lajeng kados pundi cara kita menilai, utawi
mbiji keberhasilan siyam kita menika? Kadospundi caranipun menilai derajat
ketaqwaan kita menika? Wonten ing Al-Quran Allah sampun kepareng nyebat tanda-
tandanipun, sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa.
Ing Surat Al-Baqoroh ayat 177, Allah paring pangandikan : Laisal birra
antuwalluu wujuuhakum qibalal masyriqi wal maghrib, walaa kinnal birra man
aamanna billahi wal yaumil aakhiri wal malaaikati, wannabiyyiina, wa aatal
maala ala hubbihi dzawil qurbaa wal yataamaa, wal masaakiina, wabnassabiili,
wassaailiina, wafirriqob, wa aqoomashshalaata , wa aatazzakaata, wal muufuuna
bi ahdihim idza aahadu, wasshaabiriina fil basaai waddhorrooi wahiinal bas,
ulaaikalladziina shadaqu, wa ulaaika humul muttaqun. Dudu jeneng kebecikan iku
anggonira ngadepake rainira madep mangetan utawa mangulon. Ananging kang aran
kebecikan iku , yaiku: iman marang Allah Swt, marang dina kiyamat, marang Malaikat,
marang Kitab-Kitab, marang Nabi-nabi, lan menehake banda kang banget ditresnani
marang sanak sedulure, bocah-bocah yatim, wong-wong miskin, musafir (kang butuh
pitulungan), lan marang wong kang njejaluk, uga merdikakake batur tukon, lan
nindakake shalat, mbayar zakat, lan wong kang nuhoni perjanjiane menawa duwe
janji, lan wong-wong kang shabar nalika nandang reribet, nandang karupegen, lan
ana ing sakjeroning peperangan. Wong-wong kang mangkono iku wong kang bener
imane, lan wong-wong kang bertaqwa.
Allah hu akbar. Allahu akbar wa lillahilhamd.
Saking ayat menika kita saged nyimpulaken bilih tiyang ingkang benar imanipun
saha tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat: Sepisan, beriman dumateng
Allah, dinten kiamat, Malaikat-malaikat, Kitab-kitab, lan beriman dumateng Nabi-nabi.
79
Iman mboten namung sekedar ucapan lisan, ananging mujudaken keyakinan wonten
ing manah, dipun ucapaken kanti lisan saha dipun buktekaken kanti amal perbuatan.
Umpaminipun kemawon kita menyatakan beriman dumateng Allah, kamangka kita
mangertos bilih Allah anggadahi sifat Maha Mirsani; bab menika mestinipun
ndadosaken pangatos-atos ing sedaya tumindak kita. Awit sedaya tumindak kita
menika, senajan mboten wonten makhlukipun Allah ingkang mangertosi, namung
Allah Maha Mirsani, Allah Maha Ngawuningani. Tumindak kita ingkang sae, sanajan
namung sak gluguting kolang-kaling bade kapirsanan dening Allah, lan ing akhirat
benjang Allah bade paring piwales. Mekaten ugi tumindak maksiyat kita, senajan ta
kasaput ing mendung, katutupan bumi sap pitu, Allah ugi bade mirsani. Menawi kita
ngaken beriman dumateng malaikat, temtunipun kita yakin bilih kita menika tansah
dipun tutaken kaliyan malaikat Rakib lan Atit, malaikat ingkang tansah nyatet
tumindak awon lan tumindak sae kita. Kanti mekaten beriman dumateng malaikat
andadosaken kita ajrih menawi bade tumindak maksiyat, awit bade dipun catat dening
malaikat Atit, lan catatan menika sakmangkenipun bade kita pirsani wonten ing
yaumul hisab kanti lengkap mboten wonten ingkang cicir.
Sifat kaping kalih saking tiyang ingkang bertaqwa inggih menika, menginfakkan
banda ingkang banget dipun tresnani. Banda menika kita infakaken kanti urutan
prioritas dumateng : sanak sederekipun piyambak, lare yatim, tiyang miskin, musafir
ingkang mbetahaken pitulungan, tiyang ingkang njejaluk, saha dumateng batur tukon;
Sifat kaping tiga, nindakaken shalat lan mbayar zakat; Kaping sekawan, menepati
janji menawi kita anggadahi janji; sabar nalika menghadapi kesempitan, penderitaan,
lan wonten ing peperangan.
Wonten ing Surat Ali Imron ayat 16 lan 17, Allah ugi paring ciri utawi tanda
tiyang bertaqwa menika kanti pangandikan: Alladziina yaquuluuna rabbanaa
innanaa aamanna faghfirlanaa dzunuubanaa waqinaa adzaabannar. (yaiku)
wong-wong kang ndedonga: Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman
dumateng Paduka, pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi
Paduka anjagi ing kula saking siksanipun neraka.. Asshaabiriina wasshadiqiina
walqaanitiina walmunfiqiina walmustaghfiriina bil ashaar. (yaiku) wong-wong
kang sabar, kang bener, kang tetep taate, lan wong-wong kang nafkahake bandane,
lan kang nyuwun pangapura ana ing wektu sahur.
80
Ayat menika nyebataken bilih tiyang ingkang bertaqwa menika anggadahi sifat:
Sepisan, tiyang ingkang tansah berdoa: Rabbana innana amanna faghfirlana
dzunubanawaqina adzabannar.
Duh Allah Pangeran kula, estu kawula sampun beriman dumateng Paduka,
pramila mugi Paduka apunten sedaya dosa kawula, lan mugi Paduka anjagi ing kula
saking siksanipun neraka. Kaping kalih, anggadahi sifat sabar, sabar nalika pikantuk
pacoben, sabar nalika nindakaken taat, lan sabar nalika ngraosaken awratipun
nilaraken maksiyat; sidiq, tetep taatipun dumateng Allah lan Rasulipun. Kaping tiga,
nafkahaken sakperangan arta bandanipun wonten ing merginipun Allah, lan kaping
sekawan tansah nyuwun pangapunten dumateng Allah wonten ing wanci sahur.
Surat Ali Imron ayat 133-136 nyebataken: Wasaariuu ilaa maghfirotim
mirrobbikum wajannatin ardluhassamaawaati wal ardlu uiddat lil muttaqin.
Lan enggal pada gegancangana sira marang ampunan saka Pangeranmu lan marang
suwarga kang jembare pada karo jembare langit lan bumi kang dicawisake kanggo
wong-wong kang bertaqwa. Sinten ta ingkang dipun sebat tiyang ingkang bertaqwa
menika ? Alladziina yunfiquna fissarroi wadlorrooi walkaadlimiinal ghoidho, wal
aafiina aninnas, wallahu yuhibbul muhsinin. (yaiku) wong-wong kang tansah
nginfakake bandane nalika lagi kecukupan lan nalika nandang kerupegan, lan wong-
wong kang kuat ngampet nesune, lan paring pangapura marang kesalahane wong
liya. Allah rena marang wong-wong kang tumindak becik. Walladziina idzaa faaluu
faahisyatan au dlolamuu anfusahum dzakarullaha fastaghfaruu li dzunuubihim,
wamayyaghfiru dzunuba illallah, walam yushirru ala maa faalu wahum
yalamun. Lan (uga) wong-wong kang menawa tumindak keji utawa nganiaya marang
awake dewe banjur eling marang Allah, banjur nyuwun pangapura tumrap dosa-
dosane, lan sapa maneh kang bisa paring pangapuro sakliyane Allah ? Lan deweke
ora mbacutake tumindak kejine, kamangka deweke mangerteni.
Ayat menika nerangaken bilih tiyang ingkang bertaqwa tansah nafkahaken
bandanipun. Anggen kita berinfaq menika mboten namung nalika kita sampun sugih,
ananging ugi nalika kita nandang kacingkrangan. Menapa sebabipun Allah paring
perintah makaten, sebab manungsa menika anggadahi sifat tamak, rakus, cetil, bakhil
dan tidak akan pernah merasa puas kanti banda ingkang sampun dipun darbeki. Sifat
tiyang bertaqwa saklajengipun inggih menika kiat menahan nafsu amarah; paring
pangapunten dumateng kalepatanipun tiyang sanes; saha menawi tumindak lepat
81
utawi maksiat, piyambakipun lajeng enget dumateng Allah, bertaubat dumateng Allah,
lan mboten nerasaken tumindak maksiatipun.
Jamaah shalat ied rahimakumullah.
Saking ayat-ayat ing nginggil, saged kita simpulaken bilih tiyang ingkang
bertaqwa menika nggadahi sifat-sifat: Sepisan, tiyang ingkang meyakini rukun iman,
iman dumateng Allah, dumateng Malaikat, Kitab-kitab, Nabi-nabi, saha iman
dumateng dinten kiamat. Kaping kalih, tiyang ingkang bertaqwa menika mengamalkan
rukun Islam dipun buktekaken kanti nindakaken shalat. Shalat ingkang dipun
tindakaken mboten namung sekedar jengkang-jengking ananging shalat ingkang
dipun kanteni raos khusu, raos ikhlas, lan dipun kanteni perasaan harap-harap
cemas. Penuh harapan shalatipun dipun tampi dening Allah, lan cemas menawi
shalatipun mboten dipun tampi dening Allah.
Kaping tiga, tiyang ingkang bertaqwa menika, tiyang ingkang kiat ibadah
sosialipun, dipun buktekaken kanti mbayar zakat saha nginfakaken sakperangan
saking arta banda ingkang banget dipun tresnasi. Menawi kita teliti saking ayat-ayat
ingkang kita sebat ing nginggil, kanyatan perintah berinfaq menika menempati posisi
ingkang khusus. Perintah berinfaq ternyata muncul di ketiga tempat ingkang
nyebataken sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa. Menapa ta sebabipun perintah
berinfaq menika dipun ulang-ulang, dipun wongsal-wangsuli. Awit Rasulullah paring
pangandikan bilih infaq menika saged memadamkan kebencian kados dene air
memadamkan api. Dados kanti infaq saged newahaken ikatan kasih sayang antara
yang miskin dengan yang kaya, infaq saged meredam raos hasad lan drengki akibat
kesenjangan sosial. Infaq mujudaken aktualisasi keunggulan ajaran agami Islam
ditengah masyarakat ingkang materialistis lan hedonis.
Kaping sekawan, tiyang ingkang bertaqwa menika tiyang ingkang anggadahi
akhlaq ingkang mulia, akhlaq ingkang terpuji, dipun buktekaken kanti sifat sabar
ngadepi kahanan menapa kemawon, tetep taatipun dumateng allah lan Rasulipun,
tansah menepati janji, kiat ngampet nesunipin, lan gampil paring pangapunten
dumateng kesalahanipun tiyang sanes; lan kaping gangsal tiyang ingkang bertaqwa
menika tansah tunduk lan tawadhu dumateng ngarsanipun Allah, menawi tumindak
maksiat lajeng enget dumateng ngarsanipun Allah, beristighfar nyuwun pangapunten
wonten ing wanci sahur, wanci lingsir wengi, saklajengipun berjanji mboten bade
nerasaken tumindak maksiatipun.
82
Allahhu akbar. Allahu akbar walillahilhamd.
Saksampunipun kita mangertosi sifat-sifatipun, ciri-cirinipun, tanda-tandinipun,
utawi karakteripun tiyang ingkang bertaqwa, sumangga kita lajeng sami introspeksi,
menilai utawi mbiji dumateng diri kita piyambak-piyambak, menapa kita sampun
anggadahi sifat-sifatipun tiyang ingkang bertaqwa menika punapa dereng. Menawi
sampun kita pantes ngucap alhamdulillah, lan mangga tansah sami kita jagi
ketaqwaan kita menika wonten ing saknjawinipun wulan Romadlon. Ananging menawi
dereng, sumangga kita tansah berusaha, berikhtiar saha berdoa, mugi-mugi Allah
paring kekiyatan dumateng diri kita supados kita saged dados tiyang ingkang
bertaqwa. Kanti makaten Insya Allah kita pikantuk derajat taqwa, lan kanti taqwa
menika kita berhak dados pewarisipun suwarga firdaus, suwarga ingkang mengalir
sungai-sungai dibawahnya, kita kekal abadi wonten ing lebetipun. Lan wonten ing
lebetipun kita pun paringi garwa ingkang suci, saha pikantuk keridloanipun Allah.
Ing pungkasanipun khutbah menika mangga kita sami menundukkan wajah,
nadahaken tangan, kanti penuh harapan, nyenyuwun saha berdoa dumateng
ngarsanipun Allah, mugi-mugi Allah tansah paring barokah, paring pitedah, paring
hidayah, paring rahmah saha ampunan dumateng kita sedaya.
Allahummaghfir lil mukminina wal mukminat wal muslimina wal muslimat,
al ahyai minhum wal amwat. Innaka sami un qoribummujibu da wat.
Allahummah dinashirotal mustaqim, shirathalladzina anamta alaihim ghoiril
maghdhubi alaihim waladhollin. Allahhummahgfirli wali walidaya, warhamhuma
kama rabbayani soghiro. Rabbana innana amanna faghfirlana dzunubana
waqina adzabannar. Rabbana la tuzighqulubana badaidz hadatainana wa
hablana miladunka rahmah innaka antal wahab. Rabbana hablana min ajwaajina
wadzuriyatina qurrata ayunin wajngalna lil muttaqiina imama. Rabbana
dhalamna anfusana wainlam taghfirlana watarhamna lana kunana minal
khosirin. Rabbana taqobbalminna, innaka antas samiul alim, watub alaina
innaka antattauwaburrohim.
Rabbana la tu ahitna inna syiina au ahtona, rabbana wala tahmil alaina
isron kama hamaltahu allalladzina min qoblina, rabbana wala tuhamilna
malathoqotalana bih, wafuanna waghfirlana warhamna anta maulana fansurna
alal qoumil kafirin. Rabbana aatina fiddun ya hasanah, wafil akhiroti khasanah
83
waqina adzabannar. Subhana rabbika rabbil izzati amma yashifun, wasalamu
alal mursalin, walhamdulillahi rabbil alamin.











Anda mungkin juga menyukai