Tokoh-tokoh Falsafah Islam: Ibnu Rushd

Ibnu Rushd (520-595 Hijrah)

- Lebih dikenali dibarat dengan nama "Averroes". - Lahir di Kota Cordova, Sepanyol. - Nama sebenar: Abu Al alid !uhammad "in Ahmad "in !uhammad "in Ahmad "in Ahmad "in #ushd. - $elaran: "%endita Abu alid". - %ernah men&adi hakim di Kota Seville dan Kota Cordova. Falsafah -'idup sederhana dan bersaha&a tanpa mempedulikan tentang pakaian, harta benda atau masa depan. -"ersi(at pemurah kepada semua orang meskipun mereka yang pernah memusuhi atau menghinanya. -"ersi(at rendah diri terutama kepada orang-orang miskin, tetapi mengambil berat tentang harga diri, maruah dan pantang merendah diri kepada orang-orang yang berpangkat besar. Sumban an ). Kuliliyah (it - *hibb - mengandungi )+ &ilid mengenai perubatan se,ara umum. -. !abadil .alsa(ah /%engantar 0lmu .alsa(ah1. 2. *a(sir 3r&u4a - mengenai perubatan dan tauhid, *aslul. 5. Kasy(ul Adillah - tentang ilmu kalam dan mengungkap persoalan (alsa(ah dan agama. 6. *aha(atul *aha(ut - mengulas buku 0mam Al- $ha4ali ber&udul Tahafatul Falaisafah.

+. !u7a(atil 'ikmah

al Syari8a - membi,arakan persamaan (alsa(ah dengan agama.

Tokoh Islam (al-farabi)

Al-Farabi(Digelar Aristotle kedua.) Tulisan ahli falsafah Yunani seperti Plato dan Aristotle mempunyai pengaruh yang besar terhadap pemikiran ahli falsafah Islam. alah seorang ahli falsafah Islam yang terpengaruh dengan pemikiran kedua tokoh tersebut ialah Al-Farabi. !ama sebenarnya Abu !asr "uhammad Ibnu "uhammad Ibnu Tarkhan Ibnu #$la% Al Farabi.&eliau lahir pada tahun '()" (*+,-) di Transo.ia yang terletak dalam /ilayah /asi0 di Turki.&apanya merupakan seorang anggota tentera yang miskin tetapi semua itu tidak menghalangnya daripada mendapat pendidikan di &aghdad.&eliau telah mempela0ari bahasa Arab di ba1ah pimpinan Ali Abu &akr "uhammad ibn al- ariy. elepas beberapa 1aktu2 beliau berpindah ke Damsyik sebelum meneruskan per0alanannya ke -alab. emasa di sana2 beliau telah berkhidmat di istana aif alDaulah dengan ga0i empat dirham sehari. -al ini menyebabkan dia hidup dalam keadaan yang serba kekurangan. Al-Farabi terdidik dengan sifat %anaah men0adikan beliau seorang yang amat sederhana2 tidak gilakan harta dan 3intakan dunia.&eliau lebih menumpukan perhatian untuk men3ari ilmu daripada mendapatkan kekayaan dunia1i. ebab itulah Al-Farabi hidup dalam keadaan yang miskin sehingga beliau menghembuskan nafas yang terakhir pada tahun 45," (664-). /alaupun Al-Farabi merupakan seorang yang $uhud tetapi beliau bukan seorang ahli sufi. &eliau merupakan seorang ilmu1an yang 3ukup terkenal pada $amannya.Dia berkemampuan menguasai pelbagai bahasa. elain itu2 dia 0uga merupakan seorang pemu$ik yang handal.7agu yang dihasilkan meninggalkan kesan se3ara langsung kepada pendengarnya. elain mempunyai kemampuan untuk bermain mu$ik2 beliau 0uga telah men3ipta satu 0enis alat mu$ik yang dikenali sebagai gambus. 8emampuan Al-Farabi bukan sekadar itu2 malah beliau 0uga memiliki ilmu pengetahuan yang mendalam dalam bidang perubatan2 sains2 matematik2 dan se0arah.!amun2 keterampilannya sebagai seorang ilmu1an yang terulung lebih dalam bidang falsafah. &ahkan kehebatannya dalam bidang ini mengatasi ahli falsafah Islam yang lain seperti Al-8indi dan Ibnu 9usyd. Dalam membi3arakan teori politiknya2 beliau berpendapat baha1a akal dan 1ahyu adalah satu hakikat yang padu. ebarang per3ubaan dan usaha untuk memisahkan kedua-dua elemen tersebut akan melahirkan sebuah negara yang pin3ang serta

masyarakat yang ka3au-bilau. :leh itu2 akal dan 1ahyu perlu di0adikan sebagai dasar kepada pembinaan sebuah negara yang kuat2 stabil serta makmur. Al-Farabi banyak mengka0i mengenai falsafah dan teori o3rates2 Plato2 dan Aristotle dalam usahanya untuk menghasilkan teori serta konsep mengenai kebahagiaan."aka tidak hairanlah2 Al-Farabi dikenali sebagai orang yang paling memahami falsafah Aristotle.Dia 0uga merupakan seorang yang tera1al menulis mengenai ilmu logik Yunani se3ara teratur dalam bahasa Arab. "eskipun pemikiran falsafahnya banyak dipengaruhi oleh falsafah Yunani tetapi beliau menentang pendapat Plato yang mengan0urkan konsep pemisahan dalam kehidupan manusia. "enurut Al-Farabi2 seorang ahli falsafah tidak seharusnya memisahkan dirinya daripada sains dan politlk. ebaliknya perlu menguasai kedua-duanya untuk men0adi seorang ahli falsafah yang sempurna. Tanpa sains2 seorang ahli falsafah tidak mempunyai 3ukup peralatan untuk diekspolitasikan untuk kepentingan orang lain. ;usteru2 seorang ahli falsafah yang tulen tidak akan merasai sebarang perbe$aan di antaranya dengan pemerintah yang tertinggi kerana keduanya merupakan komponen yang saling lengkap melengkapi. Dalam hal ini beliau men3adangkan agar di1u0udkan sebuah negara keba0ikan yang diketuai oleh ahli falsafah. Pandangan falsafahnya yang kritikal telah meletakkannya sebaris dengan ahli falsafah Yunani yang lain. Dalam kalangan ahli falsafah Islam2 beliau 0uga dikenali sebagai Aristotle kedua. &agi Al-Farabi2 ilmu segala-galanya dan para ilmu1an harus diletakkan pada kedudukan yang tertinggi dalam pemerintahan sesebuah negara. Pandangan Al-Farabi ini sebenarnya mempunyai persamaan dengan falsafah dan a0aran <onfu3ius yang meletakkan golongan ilmu1an pada tingkat hierarki yang tertinggi di dalam sistem sosial sesebuah negara. Di samping itu2 Al-Farabi 0uga mengemukakan banyak pandangan yang mendahului $amannya.Antaranya beliau menyatakan baha1a keadilan itu merupakan sifat semula 0adi manusia2 manakala pertarungan yang berlaku antara manusia merupakan ge0ala sifat semula 0adi tersebut. Pemikiran2 idea2 dan pandangan Al-Farabi mengenai falsafah politik terkandung dalam karyanya yang ber0udul ="adinah al-Fadhilah=.Perbi3araan mengenai ilmu falsafah $aman Yunani dan falsafah Plato serta Aristotle telah disentuhnya dalam karya = Ihsa> al-#lum= dan =8itab al-;am=.

Terdapat dua buku tidak dapat disiapkan oleh Al-Farabi di $amannya.&uku-buku itu ialah =8un3i Ilmu= yang disiapkan oleh anak muridnya yang bernama "uhammad Al 8ha1arismi pada tahun 4(+" dan =Fihrist Al-#lum= yang diselesaikan oleh Ibnu Al!adim pada tahun 4''". Al-Farabi 0uga telah menghasilkan sebuah buku yang mengandungi penga0aran dan teori mu$ik Islam2 yang diberikan 0udul =Al-"usi%a= dan dianggap sebagai sebuah buku yang terpenting dalam bidang berkenaan. ebagai seeorang ilmu1an yang tulen2 Al-Farabi turut memperlihatkan ke3enderungannya menghasilkan beberapa ka0ian dalam bidang perubatan./alaupun ka0iannya dalam bidang ini tidak men0adikannya masyhur tetapi pandangannya telah memberikan sumbangan yang 3ukup bermakna terhadap perkembangan ilmu perubatan di $amannya. alah satu pandangannya yang menarik ialah mengenai betapa 0antung adalah lebih penting berbanding otak dalam kehidupan manusia.Ini disebabkan 0antung memberikan kehangatan kepada tubuh sedangkan otak hanya menyelaraskan kehangatan itu menurut keperluan anggota tubuh badan. esungguhnya Al-Farabi merupakan seorang tokoh falsafah yang serba boleh.&anyak daripada pemikirannya masih rele?an dengan perkembangan dan kehidupan manusia hari ini. ementelahan itu2 pemikirannya mengenai politik dan negara banyak dika0i serta dibi3arakan di peringkat uni?ersiti bagi men3ari penyelesaian dan sintesis terhadap segala kemelut yang berlaku pada hari ini

Al-Biruni
Ahli falsafah yang serba boleh. Pada $aman a1al kedatangan Islam2 masyarakat Islam tidak begitu terdedah kepada ilmu falsafah./alau bagaimanapun men0elang abad ke-62 para sar0ana Islam mulai memberikan perhatian kepada persoalan dan pemikiran yang berkaitan dengan falsafah. Asas kepada falsafah yang dipelopori oleh para ilmu1an Islam2 berpaksikan a0aran Islam dan kalimah syahadah bertu0uan untuk meningkatkan keyakinan dan ketak1aan umat Islam.&erbe$a dengan falsafah Yunani yang lebih tertumpu kepada pen3arian kebenaran berlandaskan pemikiran dan logik semata-mata sehingga menimbulkan kekeliruan serta ke3elaruan yang tidak berpan0angan. Aliran falsafah pada $aman Islam tidak sekadar membataskan perbi3araan kepada persoalan yang berkaitan dengan metafi$ika ketuhanan dan ke0adian alam.Tetapi 0uga meliputi perbin3angan yang berkaitan dengan nilai-nilai akhlak2 masyarakat2 dan kemanusiaan. /alaupun ahli falsafah pernah di3ap oleh Imam Al-@ha$ali sebagai golongan yang sesat lagi menyesatkan2 tetapi perkembangan ilmu falsafah

itu telah ber0aya membantu menyelesaikan pelbagai persoalan keagamaan2 ekonomi2 politik2 sosial2 budaya2 dan bidang-bidang lain. /ahyu sebenarnya tidak ber3anggah dengan akal."enerusi paduan 1ahyu dan akal seperti yang di3ernakan oleh para ilmu1an Islam telah ber0aya membantu meletakkan batu asas yang kukuh kepada pembinaan peradaban Islam. 8erana itu2 umat Islam digalakkan men3ari dan menimba ilmu hatta sampai ke negara <hina. Dorongan yang diberikan oleh Islam itu telah memberikan sema3am moti?asi kepada para sar0ana Islam untuk terus menggali dan mempela0ari pelbagai ilmu pengetahuan sama ada di timur ataupun barat. alah seorang ilmu1an tersebut ialah Al &iruni atau nama asalnya Abu al-9aihan "uhammad ibn Ahmad al-&iruni. &eliau dilahirkan pada tahun 6+* - (4(6 ") di&irun2 ibu negara 8ha1ari$m atau lebih dikenali sebagai Turkistan.@urunya yang tera1al ialah Abu !asr "ansur ibn Alt ibn Ira%in yang 0uga merupakan seorang pakar ilmu matematik dan alam. "inat dan ke3enderungannya untuk mempela0ari serta meluaskan dimensi ilmu pengetahuannya telah mendorong Al-&iruni merantau sehingga ke negara India.Tetapi semasa berada di India2 Al-&iruni telah dita1an oleh ultan "ahmood al-@ha$na1i. etelah menyedari keilmu1annya beliau ditugaskan di istana sebagai salah seorang ulama. 8esempatan itu digunakan sepenuhnya oleh Al-&iruni untuk mempela0ari bahasa anskrit dan bahasa lain di India. Di sana beliau mengambil kesempatan untuk mengenali agama -indu dan falsafah India. -asilnya beliau telah menulis beberapa buah buku yang mempunyai hubungan dengan masyarakat India dan kebudayaan -indu. Dalam satu tulisannya2 beliau menyatakan baha1a a0aran -indu berasaskan konsep pen0elmaan yang mempunyai persamaan dengan syahadah Tauhid dalam Islam dan triniti dalam agama 8ristian. Tembok pen0ara tidak men0adi penghalang kepada Al-&iruni untuk terus menuntut dan menghasilkan karya-karya yang besar dalam pelbagai bidang. umbangannya kepada ilmu dan peradaban India amat besar. umbangannya yang paling penting ialah dalam pen3iptaan kaedah penggunaan angka-angka India dan ka0iannya men3ari ukuran bumi menggunakan kiraan matematik.&eliau 0uga telah ber0aya menghasilkan satu daftar yang mengandungi peta dan kedudukan ibu-ibu negara di dunia. emasa berada dalam ta1anan itu2 Al-&iruni 0uga menggunakan seluruh ruang dan peluang yang ada untuk men0alinkan hubungan antara para ilmu1an sekolah tinggi &aghdad dan para sar0ana Islam India yang tinggal dalam istana "ahmud al @ha$na1i. elepas dibebaskan2 beliau telah menulis sebuah buku yang ber0udul 8itab Tahdid al !ih-ayat al Amakin 7itaAshih al "asafat al "asakin.Di samping itu2 beliau turut mendirikan sebuah pusat ka0ian astronomi mengenai sistem solar yang telah

membantu perkembangan penga0ian ilmu falak pada tahun-tahun yang mendatang.8a0iannya dalam bidang sains2 matematik2 dan geometrik telah menyelesaikan banyak masalah yang tidak dapat diselesaikan sebelum ini. Penguasaannya terhadap pelbagai ilmu pengetahuan dan bidang telah menyebabkan beliau digelar sebagai =#sta$ fil #lum= atau guru segala ilmu.Penulisannya tentang se0arah Islam telah diter0emahkan ke dalam bahasa Inggeris dengan 0udul =<hronology of An3ient !ation=. &anyak lagi buku tulisan Al&iruni diterbitkan di Bropah dan tersimpan dengan baiknya di "useum Bs3orial2 epanyol. Dalam sepan0ang hidupnya Al-&iruni telah menghasilkan lebih C5, buah buku termasuk satu senarai ka0ian yang mengandungi C6' ta0uk. Antara buku itu ialah Al-;amahir fi al-;a1ahir yakni mengenai batu-batu permataD AlAthar al-&a%iah berkaitan kesan-kesan lama tinggalan se0arah dan Al- aidalah fi alTibb2 tentang ubat-ubatan.8arya ini dikatakan karyanya yang terakhir sebelum meninggal dunia pada C,)'". Al-&iruni bukan saha0a dapat menguasai bahasa anskrit dengan baik tetapi 0uga bahasa-bahasa Ibrani dan yria.&eliau yang memiliki ilmu pengetahuan yang luas tentang falsafah Yunani men0adikannya seorang sar0ana agung yang pernah dilahirkan oleh dunia Islam.Al-&iruni ber0aya membuktikan baha1a gandingan falsafah dan ilmu pengetahuan telah membolehkan agama terus hidup subur dan berkembang serta membantu menyelesaikan permasalahan yang dihadapi oleh umat. Pemikiran falsafahnya tidak semata-mata bersandarkan kepada imaginasi dan permainan logik tetapi berdasarkan kepada ka0ian yang dilakukannya se3ara empirikal.8epakarannya dalam ilmu Islam tidak boleh dipertikaikan kerana dalam umur yang masih muda lagi beliau telah menghasilkan sebuah karya besar yang ber0udul 8itabul Asar al ba%iya AAnil Euran al 8haliya. ebelum ke India2 Al-&iruni sering men0alinkan hubungan dengan Ibnu ina. 8eadaan ini men0adi bukti pengiktirafan ilmu1an Islam lain terhadap ketokohan dan kesar0anaannya. ekali gus men0adikan beliau seorang ahli falsafah Islam yang serba boleh dengan sumbangan yang telah memberikan manfaat yang besar kepada manusia seluruhnya. Dalam masa yang sama2 Al-&iruni 0uga membuktikan baha1a golongan ahli falsafah bukan merupakan golongan yang sesat dan hidup di a1ang-a1angan. ebaliknya mereka merupakan golongan ilmu1an yang perlu diberi pengiktirafan.Peranan dan kedudukan mereka amat besar dalam pembinaan tamadun Islam serta peradaban manusia. esungguhnya kemun3ulan Al-&iruni sebagai tokoh ilmu1an tersohor telah mengangkat martabat ahli falsafah daripada terus diberikan pelbagai stigma dan label yang berbentuk negatif serta merubah peranan yang sepatutnya dimainkan oleh ahli falsafah itu sendiri.

*okoh-tokoh .alsa(ah 0slam: Al-.arabi Al .arabi /9:; - <6; A=1

> !enyumbangkan pemikiran beliau dalam sains, (alsa(ah, logik, sosiologi, perubatan, matematik dan mu4ik.

#i7ayat 'idup

> Nama penuh: Abu Nasr !ohammad 0bn al-.arakh al-.arabi. > Lahir di asi&, *urkistan pada 9:; A=.

> Ali Sains, %akar "ahasa dan Ahli .alsa(ah.

Sumbangan

> .usus al-'ikam - masih digunakan sehingga hari ini. > Kitab al-ihsa al 83lum - menghuraikan klasi(ikasi dan prinsip-prinsip asas sains. > Ara Ahl al- !adina al-.adila /*he !odel City1 - sumbangan dalam sosiologi dan sains politik. > Kitab al-!usi?a - !erupakan sebuah buku mu4ik.

Sumber: .alsa(ah dan %endidikan di !alaysia 3ntuk %rogram %erguruan %endidikan #endah 5 *ahun. Choong Lean Keo7.-;;< *okoh-tokoh .alsa(ah 0slam: 0bn Khaldun 0bn Khaldun /)22- - )5;+1

> Seorang tokoh (alsa(ah, se&arah dan sosiologi.

#i7ayat hidup.

> Nama penuh: Abdurahman bin !uhammad bin !uhammad bin !uhammad bin Al-'asan bin @abir bin !uhammad bin 0brahim bin Abdurahman bin 0bn Khaldun. > Lahir di *unis, *unisia pada tahun )22-. > !en,eburkan diri dalam politik.

Sumbangan

> 3niversal 'istory > Se&arah !aghrib

> Lubab al-!ahsul /Summary o( the #esult1 > Shi(a8 as-Sail /'ealing o( the 0n?uirer1

Sumber: .alsa(ah dan %endidikan di !alaysia 3ntuk %rogram %erguruan %endidikan #endah 5 *ahun. Choong Lean Keo7.-;;<.