Anda di halaman 1dari 6

AR IN SAKDAN

Introduction :
Ram ar ten an sahimna atan thingkung ah emaw hnim buk karah te an riak in an hahchawl thin. Ramngaw ah an tla a thingkung ten nisa lutuk tur lakah te an veng thin. Khuanu in heng ramar te hi an chi a mang loh nan inthlah pung turin a duang a. Chutiang chuan tum khatah tlem te tuiin kum khatah tum khat chauh an tui ani. Amaherawhchu tunah chuan kan ar vulh te hi kum tluana tui turin kan beisei a he kan beisei na ti hlawhtling tur chuan a hmasaber!ah in nuam leh tha tak kan buatsaih sak a ngai kan ar in sak chuan kan ar vulh te khawvawt leh khawlum lutuk lakah te rukru lakah te ramsa lakah te rannung lakah te a veng tur a ni a. "in ar in tha chuan natna in kaidarh #ung #ung theih lakah te a veng tur a ni. Kan hriat theuh angin ar kan sawi hian kawh bik pahnih kan nei a a sa ei atana kan vulh ni $%!$& chhunga &kg ni thei ho hi '(roiler) kan ti a ar tui tam chi kum khata *%%!*&% tui hman ho hi '+a,er) kan ti a ni Ar in sak leh bungraw lei na atana pawisa sen hi ar vulh tu te tana sum senna tam ber pawl a ni. -imkhur taka ngaihtuahna seng lova nawmnah tak emaw to uchuak taka ar in sak hian ar vulh na a hlawhtlin na leh hlawhchham naah thui takin kawng ro a su a ni. Ar Farm din hma a zawhna pawimawhte : Sumdawnna atan Ar -arm din kan tum a nih chuan a hmasa berah #awhna pawimawh tak tak mahni kan in #awh hmasak a ngai a Chung #awhna te chu : ./ &/ */ $/ 1/ 2/ 3/ 5/ 6/
./ &/ */ $/ 1/ 2/ 3/ 6/

Kan khua ah hian arsa emaw artui hralh na tur ka hmu a ngem0 +a,er nge ka vulh ang (roiler0 Artui nge hralh tla ang arsa 0 Ka thar chhuah ka hralhna a dip thei tur midang Ar vulh ve an awm em0 A tlangpui in kan khua hian nikhatah artui eng #at nge a mamawh0 Kar khatah arsa Kg eng#at nge kan mamawh0 -arm din turin pawisa I nei nge (ank atanga puk tur0 Ar -arm dinna tura mamawh hrang eg!ar note ar chaw damdawi leh hri venna te awlsam taka lei tur a awm reng em0 -arm dinna tur hmunah 4lectric leh tui suppl, a tha em0 -arm tharchhuah te hralh na kawngah harsat na a awm em0 -arm din turin Ram I nei em0
Ar taksa lum #awng 9arphu #at "hawk ran #awng Artui keu hun chhung Ar nu tui theih hun Arpa chi thlah theih hun Artui rih #awng 7Average/ Ar thang lai lum duh tawk : : : : : : : : .%2 7.%1!.%3/8.&%!.2% : 9in .1!*% : 9in &. da,s "hla 2!5 7+a,er tha chu thla $ ah a tui thei/ "hla 1!2 15 gm &. C 7.3!&1 8C/

Ar chungchanga hriat tur pawimawh te :

AR VULH DAN (Sy tem o! rearing":


#" $age (Layer" Sy tem : Cage s,stem ah chuan ar leng tawk te te!in thirlen bawm siam ani a. A tlangpuiin he thirlen bawm hi .$ inch a #au .2 inch a sei leh .3 inch a sang in an siam thin. "hirlen bawm pawnah hian chaw leh tui pekna remchang siamsak!in ar tuilai tan pawh awmhmuna tui mai theihin an buatsaih a. ;etiang ar in hi a chhuat an ti awih a ar a tui #awh veleh artui chu ar bawm hnunga a tlak khawmna tur an siamah a tla lut mai a ni hei hian artui lak khawm a ti awlsam bakah ar in a tui a ei thin hi pumpelh a ni. ;etianga ar vulh hian thatna bik riau a neih chu hmun a heh loh bik na hi a ni (awm $ < 1 te an chher chhuana bawm tin hnuaih hian tra, an dawh a ar ek tling khawm kha awlsam takin an paih mai thin a ni. 7./

%" Deep Litter Sy tem : Deep litter s,stem ah chuan ar in chhuatah =avai phuai leh thil dang chhah tawk 5 < .& inch a dah a ni a a eng a pawh hi hmang ila a ro tha em em tur a ni a a hnawng kan hmang a nih chuan natna hrik chi hrang hrang awlsam takin an in thlah chhawng a heng natna #ingah hian ar note in an huat leh an thih phah tam na ber > Coccidiosis? pawh hi hetiang ar in chhuatphah hnawng atanga piang an ni tlangpui a ar vulhtu tan chhiatna a thlen phah thin. ;e chhuat phah hi >litter material? an ti a ar tan khawsak a tinuamin a ek pawh hnawksak lovin a hip hul #ung #ung thei a ni a chhuat hi kar khatah vawi khat tal chawh let tur a ni. ;e ar in chhuatphah atan chuan thil hip ro chak a huh a bel:hlawm mai lova ro leh mai thei ar taksa huat loh #awng leh neih awlsam a ni tur a ni. Ar in chhuatphah hnawn leh hnawn loh en dan awlsam ber chu chhuatphah kha kuta tham khawm a na taka hmer khawm a chhuata thlauh thlak tur a ni a hnawng lo chu chhuat a thlen rual khan a darh phak tur a ni a lo hnawng a nih chuan a rang thei ang ber a thlak tur a ni. Ar in chhuatphah kan dah hma in a chhuatah chinai hnawih hmasak hian natna hrik in thlahpung tur a lo veng ve tih hi kan hriat a pawimawh hle. "in hetianga ar vulh that bik na em em chu an ke hnuai vung 7 Bumble foot/ ho a awm ve lo hi a ni. A tlangpuiin (roiler ho hi hetiang hian vulh thin an ni. Deep &itter y tem that na 'i( chu: ./Deep litter s,stem hian thlasikah ar a tilum a nipui!ah a tidai a ni kum tluanin nuam takin an awm thei a ni. &/Ar awmvung leh kena an tlem bik. */(oruak tha lo 7Ammonia/ tling khawm a tlem bakah enkawl that chuan tho an tlem bik. $/Ar in an tui an rah keh a tlem bik. 1/Ar in chhungah eng a in sem rual bik. Deep &itter y tem that &oh nate : ./Duh duh a ar an vah kual theih avangin natna a in theh darh chak bik. &/Ar hmul in chuk kawlh sak a tam bik. */Ar mahni tui ei ching an tam bik. $/An chaw bawm chhuata dah a nih vangin chaw bua a tam bik. 1/Cage s,stem nena tehkhin chuan hmun a heh bik. "in tunlai hian phelhsep tah chhuat a hmang an awm bawk hei pawh hi a man te a tlawm bawka thil tih chi tak a ni thir angin a tuiek ve lo va amaherawhchu a khat lutuk in ar an tla hawlh a an ke a khawloh phah thei a ni hei bakah hian sa#u ten awlsam taka an paltlang theih thin avangin sa#u control chu a har deuh. Ar in chhunga sa#u lut hian ar chaw an ei hek hlein natna hrik pawh an theh darh thin tih hriat reng a tha heng bakah hian sa#u rualin arte chaklo te seh hlumin an pu bo =o thin. )" *raditiona& Sy tem : 9i#o ar vulh pangaia vulh hi a hmunhma leh kan ar vulh chi a #irin a tha ve viau bawk. @o ar pangai kan vulhin a chaw leh chenna in kan uluk lo lutuk thin a a hlawk tur angin a hlawk lo =o a ni. Artui bawm siam uluk te ar awp lai chawm nachang hriat te arpui no hruai lai leh ar note chhawm uluk hun hriat te a pawimawh hle. Ar awp keu tur artui sawngbawl dan leh thlan uluk deuhte pawh ching ila kan hlawk deuh #awk ngei ang. Ar vulh dan a enga pawh hmang ila kan hriat =o tur chu kan ar vulh te chu #u! va rul lak atangte rukru lak atangte in an him tur a ni a. Khawlum leh vawt lutuk an pumpelh thei bawk tur a ni. "in a theih chin chinah vawn =ai awlsam leh natna lakah an him damna hmun tur ngaihtuah a tha. Ar Farm dinna atana hmun th&andan : Ar -arm kan din dawn a nih chuan ngaih tuah tur tam tak a awm a hmasa berah chuan -arm din na tur hmun thiam taka thlan a pawimawh. ./ Ar -arm din na tur hmun chuan arsa leh artui hralhna 7market/ a hlat tur a ni lo hei bakah hian ar chaw tha leh =arm mamawh hrang hrang lei tur a awm reng tur a ni. Ar =arm din na hmun a hlat lutuk chuan mamawh phurh man a sang dawn lutuk a hei hi =arm hlawhtlin na in a tuar thei a ni. &/ Ar -arm chu kawng tha takin in a tlawh pawp tur a ni hei hian ar leh artui hralh na bakah archaw phurh na ah pawh nasa takin a pui dawn a ni kawng tha a awm loh chuan ar chaw phurh man te leh a ar phurh chhuah man a to dawn a ni. "in ar =arm kan siam dawn in ram ngaw hnaih lutukah kan din tur a ni lo sanghar leh sa hring ei ho laka ven hneh loh a awm thei. */ ;ei bakah hian 4lectric leh tui suppl, tha tak a awm bawk tur a ni.

$/ -arm kan dinna tur chu hmun =ianrial khawpui leh chenna in a hnaih lutuk tur a ni lo hei hian kan ar vulh te khaw chhung bengchheng laka a ven bakah ar in rimchhia in midang a tih buai loh nan a ni a hei bakah hian natna hrileng lakah pawh nasa takin a veng dawn a ni. 1/ Ar -arm dinna tur hmun chu a rualrem in a thengthaw tur a ni a a theih phei chuan a ek tling khawm lova luan sawn theih na hmun awih deuh ni thei se tin hmun hnawng leh dam ah ar in kan sa tur a ni lo. Ar In hawizawng : Ar in kan sak dawnin ar in hawi #awng tur pawh uluk taka ngaihtuah a ngai. Ar In chu dung leh vang neia sak a ni tlangpui a Ar In vang #au lutuk chu ar in chhung uap leh inup nasat avangin ar tan a tha lo thin. Ar!in sak hawi #awng hi ar!in chhung boruak lum leh vawt chungchang ah leh ar hrisel nan thil pawimawh tak a ni a a bikin 9i#oram sik leh sa leh thli leh ruahtui tam dan hre renga ar in hawi #awng ruahman a tha. A tlangpui thuin Ar in dunglamin chhak leh thlang a hawi hian thlasikah ni #ung a dawng tha in nipui lain a dawng tlem deuh a sak dan tlangpui pawh a ni. "in ar hi #ingah an tha a #a bik a #ing ni lum pawh an ai rei bik thin. India ramah hian a tlangpuiin thli hi Chhim!"hlang atanga ;mar #awnga tleh leh ;mar!Chhak atanga chhim #awnga tleh te hi an tam ber. Chuvangin ar in Chhak! "hlang #awnga sak hian thli lakah a veng thei a ni. +haw&um &eh ,awt (temperature" : Ran dang angin ar hian thlan an nei thei lova an taksa aia ar in chhung boruak a lum chuan an taksa lum tidai turin ar in nasa takin an tuar a an thih phah thei a ni. Aanneihthlak takin 9i#oram hmun tam berah chuan khaw lum lutuk *3 8C aia sang kan nei lova thlasikah pawh vawt lutuk awm lovin ar tan a nuam tawk viau. Ar tan chawh rualin .1 8C vel hi boruak nuam tawk a ni a .%!&%8C te pawh a nuam tawkah a pawm theih tho a ni. ;emi hre reng hian ar!in a tul huna tihluma tihvawh theih dan ruahman thiam a tha. Ar in chunga Asbestos hman hi rangva hman aiin a tha a rangva kan hmang a nih chuan lum lutuk leh vawt lutuk laka ven nan Ceiling siam a tul thin a ni. -orua( hnawn &am (Humidity" :9i#oram!ah chuan boruak che vel a tha in boruak a #angkhai tlangpui a hemi chungchangah harsatna hranpa hmuh tur a awm vak lo. (oruak hnawng leh uap churh mai 7=ur lai/ chu ar tan a that loh ang bawkin boruak ro lutuk leh khu rum rum 7"hal lai/ in ar a ti hrisel lo thei tho a ni Venti&ation : Aentilation hi boruaktha 7BC,gen/ pawn atanga lo luh na leh boruak chhia 7Carbon DioCide/ inchhung atanga paih chhuah bakah inchhung hnawng paih chhuakin ar in chhung a ti ro a nipui ah ar in chhung a vawng dai bawk. Ar hian an taksa rih #awnga chhut in ran dang #awng aiin boruak tha an mamawh hnem a chuvangin ar in ah boruak luh chhuah nan ventilation tha tak a awm ngei ngei tur a ni. Ar inah ventilation a that loh chuan BC,gen level a hniam a chutihrualin Carbon DioCide level a lo sang a hei vang hian ar in chhung boruak a lo lum in a hnawng bawk a reilo te ah ar ho in >;eat stroke? an nei a lung thalo 7Myocardial failure/ vangin an thi mai thin. Ram lumah chuan ar in bang chu hniam te &=t vela hniam in an ping a a bak chung lam chu thirlen emaw phelsep tahin emaw ventilation an siam mai thin. Chu ventilation chu a tul huna khar theih turin parda an #ar mai thin. Ar in chhunga ar ek rimchhia leh an thawk chhuah boruak lum leh pawn lam boruak tha a in thlak thleng reng theih nan ventilation tha tak siam a pawimawh hle a ni. Aentilation a that loh chuan ar in thawk dawt natna 7 Respiratory disease/ a vei hma bik thin. Ar In eng pe( chungchang : Rualkhai taka ar in chhunga eng chit hian pawimawhna tak a nei a a tawka rei ni tin ar in eng an hmuh chuan an thang tha a an tui hmain an tui tam bik thin. Ar ina eng chu a rualkhai tur a ni a thim bik leh eng a awm tur a ni lo. Ar in chhuat =eet 1 bial en turin electric bulb &% watt a tawka hei hi a chhuat atanga & m vela sanga khai tur a ni. Ar note pianghlim chu nitin darkar &* eng pek a tha darkar khat thima dah ve hian #an thim awm#ia a hriattir ve aD tin electric a awm loh pawh in an chi!ai lo phah a ni. Arte te hi ni hniha upa an nih atangin an eng hmuh hi kar tin darkar khat #el tih tawi hret hret in kar &% a upa an nih hnuah chuan ni khatah darkar .& eng an hmuh hi tawka ngaih tur a ni. Ar tui lai tan ni khatah darkar .2 eng an hmuh a tawk a Ar pa chi thlahtu chuan ni khatah darkar .% eng an hmuh hi tha tawka ngaih a ni bawk. 4lectric bulb var hi a larin a tha bera ngaih a ni a bulb hi & m a sanga khai hi a tha ber a bulb inhnaih #awng chu *..1m vel a ni bawk tur a ni. ;ei hian electric bulb watt khat #elah %.111

sE m a #au vela tan a tawka ngaih a ni. 4lectric bulb te tih =ai =o leh a khuhna 7Re=lector/ tha hman hi thil pawimawh tak a ni. 7*/

Ar in chhuat mamawh dan :


Ar upat dan a#ir leh an len leh tet a#irin ar pakhat tana hmun #au #awng a in ang lova a hnuaia entir ang hi an hmun mamawh dan tlangpui chu a ni.
Sl. No. Fpat lam 7Kar/ ;mun mamawh #au lam 7 SE.m./ Ar Gumraw te chi Ar Gumraw lian chi %.3 7aia #im lo/ %.61 7aia #im lo/ ..6 7aia #im lo/ &.* to &.5 7&.1 sE.=t to * sE.=t/ %.3 7aia #im lo/ %.61 7aia #im lo/ &.*1 7aia #im lo/ &.5 to *.3 7* sE.=t to $ sE.=t/

./ &/ */ $/

% 6 .* &.

to 5 to .& to &% leh a chunglam

Ar in zau zawng :
(roiler in kan sa a nih chuan kan hriat tur pawimawh pakhat chu a in #au #awng hi 6 m 7*% =eet/ aiin a #au tur a ni lo hei hi a chhan chu ar ek atangin boruak chhia 7 Ammonia gas/ a in siam a he boruak chhia hi ar in chhungah awm khawm in ar hriselna mai ni lovin a enkawltu mihring hriselna atan pawh a tha lo thei a ni.

Ar in ei zawng :
Ar in sei #awng erawh hi chu kan ar vulh #at ah a in nghat amaherawhchu ar in a sei lutuk chuan tui pek na ah te buaina a awm thei a chuvangin a #au #awng let $!2 aiin a sei tur a ni lo.

Ar In Sa(na Hmanrua te :
Ar in kan sak dawn in hmanraw duhthlan tur tam tak a awm tile man to ber atangin mau leh di kan thlang thei heng duh thlanna hi thil tam takah a in nghat a then chu mimal duhdan ah te leh sum leh pai dinhmunah te a in nghat. ./ Ar in chung : India ramah chuan Cement!Asbestos Sheet "ile Aluminium leh Rangva 7Corrugated iron sheet/ hi kan hman lar ber a ni a. Cement!Asbestos hi duhthusam in a tha a a tlo a ar in chhung a vawng dai nuam a kangmei a man har bawk a mahse a man a to a. Rang va hian in a ti lum tih mai loh chu a man a tlawm a a tlo bawk a ceiling siam phei chuan tha tak a ni ve tho. ;eng rangva leh asbestos bakah hian kan ram a awlsam taka kan hmuh theih >Di? pawh hi a hman ve theih tho a man a tlawm a ar in chhung a vawng dai a mahse ar hriselna atana hlauhawm natna hrik leh rannung te an tawm duh bik avangin hmanraw hrisel lovah ngaih a ni hei bakah hian kangmei a man hma bik vang te in =imkhur a ngai #ual bik a ni. &/ Ar in chhuat : Ar in chhuat chu a hnawng tur a ni lo a awlsam taka tih=ai theih a ni tur a ni chhuat hi a khi tur a ni lo bawk chhuat khi hi ar hmelma lian tak eg ar!hrik saphihrik leh ui!hli te tan biruk na tha tak an ni a an ni hian natna hrik an theh darh mai bakah ar hriselna atan thil tha lo an thlen thei a ni. Duhthusam chuan cement concrete chhuat ni thei se a tha ber tih =ai a awlsam bakah sa#u ten an rek pawp mai mai thei lova tin a kum hlun bik a ni. Concrete bakah hian thir len 7Hire mesh/ chhuat a hman theih a hei hi ar in chawi sawn theih atan a tha hle ar ek awlsam takin ar in atangin paihchhuah a ni a ar in a thianghlim duh hle. */ Ar in 'ang : Kan ramah hian ar in bang atan hian hmanraw chi hrang hrang dap rangva thingphek leh a kumhlun deuh brick te kan hmang tlang pui Brissa leh (ihar khaw lum ah chuan an ar in vawng dai turin hlum bang te an hmang thin. Ar in bangah hian a eng hmanrua pawh hmang ila bang chu tih =ai awlsam tak a ni tur a ni a a hnawng tur a ni lo a thli leh ruah lakah ar chu a veng tur a ni. Duhthusam chuan a skirting chu brick rem tha taka plaster ni thei se ram lumah chuan a skirting hi & =t velin an siam thin 9i#oramah thli a nat thin bakah ruah hi khamphei #awng te a a sur thin avangin skirting sang deuh hlek siam pawh a pawi lo. A skirting chunglam chu thirlen emaw phelhsep tah kawkalh a pin mai tur a ni ruah sur emaw thli tleh changa ar in a hul nan thirlen bang pawnah hian buara #ar thin mai tur a ni. "in ar in bang ah thirlen kan hmang a nih chuan a thirlen kaw len #awng uluk a

ngai chawng#awng leh sava dang te an lut tlang thei tur a ni lo. Sava te hian ar chaw an ei mai bakah ar hrik leh natna hrang an kai darh thei tih hriat a tha. 7$/ $/ +awng(har : Ar in kawngkhar chu hmanraw awm dan a #irin thing!in emaw thirlen emaw pawhin a pawi lo amaherawhchu eng hmanrua pawh hmang ila kawngkhar chu a phui tha tur a ni sa#u #awhte tih vel an lut tlang thei tur a ni lo.

AR IN A H.ANRA/ $HI HRAN0 HRAN0 :


#" Ar chaw pe( na : Ar hi ni khatah tum hnih chaw pek a ni tlangpui a. Ar hi chaw chuk paha thai darh chi leh an chaw thlan paha chuk per chi an ni a a chaw pek na in a #ir loh chuan a baw darh teuh thei a tul lovin nasa taka sum sen ralna a ni thei. A tlangpui thuin ar chaw pek na atan chuan rangva khawr kum sei it et hun kanna ke nei ar lu leng tawk vela thir#ai khawnga dai dan thliah thliah hi hman a ni ber a. Ar len dan a#irin a len dan inang lo chi thum siam thin a ni. %" Ar tui pe(na : Ar tui pekna hi chi hrang hrang a awm a Automatic Drip Haterer Chanel t,pe Haterer leh 9i#oramah pawh kan hman thin chhuata hun chi waterer! te an ni. Ar tui pek chungchangah hriat tul tak chu a tharlamin a thianghlim tur a ni a a put chhuak thei tur a ni lova ar in an tibaw thei tur a ni lo. Ar in chhung huhin boruak a ti hnawng a natna hrik a pungin boruak chhia pawh a ti tam thin. )" Foot -ath : Ar in luhna kawngkapui hma chiah ah ke chiahna tur & =t a sei ..1=t a #au leh & inch a thuk siam tur a ni he =oot bath ah hian tui tih tlin a tuisen 7Gotassium permanganate/ phul tur a ni. Ar ina lut tur apiangin he =oot bath ah hian an ke an chhiah anga natna hrik thehdarh na kawngah nasa takin a veng dawn a ni. 1" *uizem : Ar tui in tur dah khawl tui#em tha tak a awm ngei tur a ni a len #awng erawh chu ar tam leh tam loh ah leh an len leh len loh ah a in nghat. 2" -rooder : (rooder chu ar note piang hlim up lumna a ni. (rooder hman lar ber chu Canop, (rooder hi a ni hei hi nihliap letling #awnga dah ang a ni a ke nei in amahin a ding thei a rangva a siam a ni a a tlangpui &!* =eet bial a ni a a chhungah hian arte up lum nan electric bulb pathum vuah a ni. 3" -rooder 0uard : (rooder Iuard hi ar note (rooder atanga an kal hlat loh nan a hung na mai a ni.

Re=erences
./Goultr, Groduction < R.A.Singh. &/-armers "raining 9anual in Goultr, -arming < Issued b, Directorate o= A; J Aet, Department 9i#oram. */Animal ;usbandr, < I.C.(anerKee. $/Introduction to Goultr, -arming < Issued b, IINBF School o= Agriculture

71/

Anda mungkin juga menyukai