Anda di halaman 1dari 6

1

Lets go to Smart Learning


with Fokus!
WELCOME
TO SMART
LEARNING
Diterbitkan oleh CV Sindunata
Jl. Diponegoro No. 123 Kartasura, Sukoharjo 57166
Telp. (0271) 781797, 781853
Email: fokussindunata@yahoo.com
Penulis : Tim Catha Edukatif
Editor : Reni Wahyu Hapsari
Setter : Isnani Muthoharoh
Ilustrator : Andika, Margo
Art Design : Teguh Pribadi
Mengacu SK Gubernur Jateng No: 423.5/5/2010
2
Bahan Piwulangan
Pembelajaran berangkat dari kajian teori yang telah tersurat,
dan realisasi dari proses pengalaman hidup. Materi mengemban
fungsi sebagai pendulum pembelajaran menuju proses yang
sistematis, efektif, efisien, dan berbudaya. Materi Fokus sarat
dengan nilai-nilai edukatif, etika, dan kecakapan hidup.
1
Piranti lan Sarana Pasinaon
Media dan metode pembelajaran merupakan bagian dari rencana
pembelajaran. Validitas dan akurasi keduanya, menjadi salah satu
syarat menuju keberhasilan pembelajaran. Pembelajaran dengan
metode Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan
(PAIKEM) merupakan pendekatan yang digunakan Buku Fokus
agar pembelajaran lebih bermakna.
2
Gladhen, Gladhi, lan Ajang Gladhen
Pembelajaran berorientasi pada proses dan hasil. Keduanya
terintegrasi dan terelaborasi melalui pengukuran kompetensi
dan pengembangan perilaku. Standardisasi keberhasilan tidak
hanya berupa skor, tetapi juga terciptanya kebiasaan. Kebiasaan
harus dikreasi. Kebiasaan harus dilatih. Dari situlah keahlian
bermula. Keahlian hanya dimiliki oleh mereka yang sering
berlatih. Penilaian pembelajaran dalam Buku Fokus mencakup
penilaian afektif, kognitif, dan psikomotorik.
3
Angkah Pandaya Kapribaden
Pembelajaran menjadi media untuk menggali keutamaan. Teori
yang tersurat dan peristiwa yang terlihat, menjadi kaca benggala
untuk menumbuhkan kebiasaan berbudaya luhur dalam interaksi,
baik dengan sang Pencipta, sesama manusia, maupun jagat
raya. Puncak perjalanan keutamaan manusia adalah kemampuan
mempersonifikasikan diri menjadi pengemban dan pelaksana
CITRA MULIA SANG MAHA. Pembelajaran dalam Buku Fokus
sarat dengan nilai-nilai Karakter dan Budaya Bangsa Indonesia.
4
Kawruh Jawa
Berisi tentang teori dan informasi-informasi penting yang
berhubungan dengan mata pelajaran dan budaya lokal.
Bermanfaat untuk menambah pengetahuan dan merangsang
keingintahuan peserta didik pada informasi yang telah disajikan.
Dengan demikian peserta didik dapat mengetahui tentang
informasi yang belum pernah diketahui sebelumnya.
5
Lets go to Smart Learning with Fokus! Buku Fokus
menyajikan keunggulan materi dan strategi belajar baru yang
akan mengantarkan peserta didik memasuki Pembelajaran
Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan!
The Power of Book
Hanungsa |ku kedunungan s|pat apes.
3
Table of Content
Welcome to Smart Learning ....................................................................................... 1
The Power of Book ...................................................................................................... 2
Table of Content .......................................................................................................... 3
WULANGAN 1: KEPENDHUDHUKAN ........................................................................ 4
Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ...... 5
A. Ngrungokake Piweling ..................................... 5
B. Menehi Panyaruwe .......................................... 6
Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis ............. 8
A. Pawarta ............................................................ 8
B. Nulis Layang .................................................... 9
WULANGAN 2: KABUDAYAN ..................................................................................... 18
Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 19
A. Nyemak Crita Tokoh Wayang ........................... 19
B. Wawanrembug ................................................. 20
Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis ............. 23
A. Maca Aksara Jawa ........................................... 23
B. Nulis Aksara Jawa ........................................... 25

ULANGAN TENGAH SEMESTER ................................................................................ 34
WULANGAN 3: KASENENGAN ................................................................................... 40
Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 41
A. Ngrungokake Piweling liwat Telpun .................. 41
B. Wawanrembug ................................................. 42
Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis ............. 46
A. Pidhato ............................................................. 46
B. Nulis Layang .................................................... 47
WULANGAN 4: PRASTAWA ........................................................................................ 59
Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 60
A. Nyemak Piweling .............................................. 60
B. Gawe Tanggapan Pawarta ............................... 62
Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis ............. 64
A. Maca Pawarta .................................................. 64
B. Nulis Aksara Jawa Nganggo Sandhangan
Panyigeg Wanda .............................................. 65
ULANGAN SEMESTER ................................................................................................ 75
DAFTAR PUSTAKA ...................................................................................................... 80
He|ok nang|ng ora nyo|ok.
4
Sumber: andi-kheydot.blogspot.com
Pambuka
Wong ing donya iku ora bisa urip
ijen. Sakabehe panguripan mesthi ana
gegayutan karo wong liya sanajan
mung sithik. Urip ing sakjeroning
masyarakat umum kuwi ana aturan-
aturan kang kudu dilakoni tumrap
sakabehing anggota masyarakat
kareben bisa mujudake keadilan sosial
bagi seluruh rakyat Indonesia. Anane
program transmigrasi iku ancase
supaya jiwa kang manggon ana ing
pulau-pulau ing Nuswantara bisa
warata. Ora mung kebak lan suksukan
ana ing Pulau Jawa. Saliyane kuwi
ancase transmigrasi ngajab supaya
uripe warga uga dadi kepenak, amarga
wis kabantu dening pamarintah wujud
papan panggonan, sawah, lan tegal
ana ing wewengkon transmigrasi.
Komponen Silabus
KEPENDHUDHUKAN
Wulangan 1
Standar Kompetensi
1. Mampu mendengarkan dan memahami ragam
wacana lisan berupa pesan langsung dan cerita
tokoh wayang.
2. Mampu mengungkapkan pendapat dan perasaan
untuk menanggapi permasalahan dan melakukan
wawancara sesuai dengan unggah-ungguh.
3. Mampu membaca dan memahami teks bacaan
teknik, intensif, dan membaca huruf Jawa..
4. Mampu menulis karangan dalam berbagai ragam
bahasa Jawa sesuai dengan unggah-ungguh
dan menulis huruf Jawa.
Kompetensi Dasar
1.1 Mendengarkan pesan.
2.1 Menyampaikan tanggapan dan saran.
3.1 Membaca teknik (teks pidato, berita, dialog,
dan sebagainya).
4.1 Menulis surat pribadi.
Alokasi Waktu
.... x 1 jam pelajaran (diisi oleh guru)
Metode Pembelajaran
- Teks Acak
- Reading Guide
Media dan Sumber Belajar
- Buku Teks Basa Jawa kelas 5.
- Kamus Basa Jawa.
- Slide PowerPoint, dan lain-lain.
H|ku| dhuwur mendhem jero.
5
A Ngrungokake Piweling
Salah sawijining ancas nindakake pacelathon, yaiku golek informasi.
Informasi-informasi kasebut maneka warna jinise, gumantung karo kabutuhane.
Urip lan orane pacelathon didayani dening para paragane. Mula, bakal luwih
prayoga menawa guneman nggunakake basa kang gampang dimangerteni
supaya gunemane katon urip.
Rungokna pacelathon sing ditindakake pegawe kalurahan lan Andi Wibowo
ing ngisor iki!
Kagiyatan
Piwulangan
Demokratis Mandiri
1
Nyemak lan Micara
Pegawe Kalurahan : Kula nuwun.
Andi Wibowo : Mangga.
Pegawe Kalurahan : Dhik, apa bener iki daleme Pak Sarjono?
Andi Wibowo : Leres, Pak. Mangga pinarak rumiyin!
Pegawe Kalurahan : Iya, Dik, nuwun. Bapak ana dalem, Dhik?
Andi Wibowo : Boten, Pak. Bapak tindak sabin, nuwun sewu Bapak
punika sinten lan wonten kersa punapa madosi
Bapak.
Pegawe Kalurahan : Ngene ya, Dhik. Aku pegawe kalurahan. Jenengku
Pak Sutrisna. Aku diutus Pak Lurah nemoni Pak
Sarjono.
Andi Wibowo : Nuwun sewu, Pak. Menawi kepareng ngertos
punapa tujuwanipun Bapak madosi tiyang sepuh
kula?
Pegawe Kalurahan : Oleh, nanging adhik apa bisa daktitipi pesen kanggo
Pak Sarjono?
Andi Wibowo : Inggih saged, Pak.
Pegawe Kalurahan : Ngene ya, Dik. Suk dina Selasa tanggal 19 April
2015 Pak Sarjono ditimbali Pak Lurah menyang
kalurahan.
Andi Wibowo : Jam pinten lan wonten punapa, Pak?
Pegawe Kalurahan : Jam 09.00. Durung suwe Pak Sarj ono rak
tindak kalurahan, nakokake kapan arep dianakake
transmigrasi. Nah, saiki wis ana kabar kang
cetha.
Andi Wibowo : Transmigrasi? Punapa ta Pak punika?
Hung sadrema dad| |antaran.
6
B Menehi Panyaruwe
Saben babagan panguripan ing donya iki mesthi wae ana perkara. Pakulinan
sing becik, manawa ana perkara kudu diadepi, aja malah dilirwakake. Perkara
prelu dirampungke kanthi padha menehi panyaruwe (saran) sing luwih becik.
Kanggo ngritik utawa menehi panyaruwe sawijining bab kang ditindakake wong
liya diprelokake basa kang sopan, alus, lan ora nyinggung atine wong kang
dikritik/wong sing diwenehi panyaruwe (saran).
Bab kang prelu digatekake nalika ngritik utawa menehi panyaruwe ana
2, yaiku:
1. Kritikan utawa saran diandharake kanthi sopan, alus, lan wicaksana supaya
bisa ditampa tumrap wong sing dikritik.
2. Kritikan aja nganti nyinggung ati lan marakake kecut (sinis) supaya wong
kang dikritik ora nesu.
Pegawe Kalurahan : Transmigrasi iku pindahe penduduk saka papan
sing wis kebak penduduke menyang papan sing
isih arang-arang.
Andi Wibowo : Lho, punapa Bapak kula badhe transmigrasi?
Pegawe Kalurahan : Bisa iya bisa ora. Ngene bae, mengko yen bapakmu
kondur matura yen aku mrene. Terus kaya pesenku
mau suk Selasa ditunggu ing kalurahan. Aku pamit
ya, Dik.
Andi Wibowo : Inggih, mangke kula aturaken. Nderekaken sugeng
kondur.
Kapethik dening: Seneng Basa Jawa V
Gladhen
Sawise korungokake coba tulisen apa pesen sing ana ing njero
pacelathon iku! Garapen ana papan kang wis sumadya!
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Hung sadrema ng|akon|.

Anda mungkin juga menyukai