BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

a) Contoh fenomena semulajadi

Burung sedang terbang
Kelahiran bayi
Letusan gunung berapi
b) 8 langkah penyiasatan sainstifik
Kenalpasti
Hipotesis
Rancang
Buat
Kumpul
Analisis/taksir
Simpul
Laporan
c) Sumbangan sains/teknologi
Cepat kerja
Mudahkan kerja
Cepat komunikasi
Taraf kesihatan
d) 6 simbol amaran
Bahan Menghakis (gambar tgn)
Bahan Merengsa (gambar pangkah)
Bahan Radioaktif (gambar kipas)
Bahan Mudah terbakar (gambar api)
Bahan Mudah meletup (gambar meletup)
Bahan Beracun (gambar tengkorak)
e) Gambar dan kegunaan radas
Tabung uji dan didih (isi/panas bhn kimia kuantiti kecil)
Tabung kaca (isi air)
Balang gas(kumpul gas)
Bikar (isi cecair/bhn kimia kuantiti besar)
Kelalang kon (isi cecair/bhn kimia kuantiti besar)
Kelalang dasar leper (isi cecair/bhn kimia kuantiti besar)
Kelalang dasar bulat (sedia gas proses pemanasan)
Silinder penyukat (sukat isipadu cecair)
Buret (sukat isipadu cecair tepat)
Pipet (sukat isipadu cecair tetap)
Penunu bunsen (bekal api)
Tungku kaki tiga (sokong radas sms pemanasan)
Corong turas (tapis pepejal)

1 BY: KASMI 2016

f) 5 kuantiti

fizik dan unit

Masa; saat
Panjang: meter
Jisim: kilogram
Suhu: kelvin
Arus elektrik: ampere

g) Contoh alat pengukuran dan kegunaan.

Angkup luar (panjang)
Angkup dalam (panjang)
Kertas graf (luas)
Opisometer (panjang)
Benang dan pembaris (panjang garis lengkung)
Silinder penyukat, buret, pipet (aras meniskus, isipadu)
Termometer (suhu)
Neraca tuas (jisim; kg)
Neraca tiga alur (jisim; kg)
Neraca spring (berat; N)
Neraca mampatan (berat; N)
h) Konsep berat dan jisim
Tentu berat dan jisim bagi suatu objek
Jisim 60kg angakawan sama di bulan dan dibumi
Berat 60N angkasawan di bumi bersamaan 10N di bulan
BAB 2: SEL SEBAGAI UNIT ASAS HIDUPAN
a) Persamaan dan perbezaan sel haiwan dan sel tumbuhan
Sel haiwan (sel pipi)
Sel tumbuhan (epidermis bawang)
Persamaan : nukleus, sitoplasma, membran sel
Perbezaan : kloroplas, dinding sel, vakuol (tumbuhan)
b) Fungsi dan gambar struktur sel
Nukleus; kawal keseluruhan
Membran sel;: kawal keluar masukbahan
Sitoplasma; tempat tindakbalas kimia berlaku
Dinding sel: bentuk tetap pd sel
Vakuol: beri sokongan bila sel penuh air
Kloroplas: ada klorofil, serap tenaga cahaya, proses fotosintesis
c) Organisma Unisel (satu sel)
BYPEKA(Bakteria, Yis, Paramesium, Euglena, Klamidomonas, Amoeba)
Gambarajah BYPEKA
d) Organisma Multisel (lebih satu sel)
3 shj; SMH (Spirogyra, Hidra, Mukor)
Gambarajah SMH

2 BY: KASMI 2016

e) Organisma Sel Manusia

STOSO (Sel-Tisu-Organ-Sistem-Organisma)
Gambarajah dan nama
Sel pipi
Sel otot
Sel saraf
Sal darah merah
Sel darah putih
Sel pembiakan (ovum/sperma)
f) Organisasi sel
Sel tisu (sel otot tisu otot)
Tisu organ (tisu otot + tisu saraf + tisu penghubung organ jantung)
Organ sistem (organ mulut +organ esofagus+organ perut+ organ
usus kecil + organ usus besar sistem pencernaan)
g) Gambar dan nama sistem
Sistem pencernaan (mulut, esofagus, perut, usus besar kecil)-hadam
Sistem rangka(tulang)-sokongan
Sistem saraf(urat saraf, otak)-impuls, hantar maklumat
Sistem otot(daging) - pergerakan
Sistem perkumuhan (pundi kencing, peparu, ginjal)- perkumuhan
Sistem peredaran darah (jantung, kapilari darah)-pengangkutan
Sistem pembiakan lelaki/perempuan (uterus,ovari. Testis)-reproduktif
Sistem respirasi (peparu, hidung, mulut)-pernafasan/hembusan
Sistem limfa (urat)-hormon/kelenjar

BAB 3 : JIRIM
1. Tiga keadaan jirim
Pepejal
Cecair
Gas
2. Teori Kinetik Jirim
Terdiri zarah2 yang diskrit
3. Sifat jirim (bentuk/ jisim/ isipadu/ kebolehtumpatan)
Pepejal (tetap/ tetap/tetap/ xboleh mampat)
Cecair (ikut bekas/ tetap/ tetap/ sukar mampat)
Gas (ikut bekas/ tetap/ xtetap/boleh mampat)
4. Gambar dan Susunan jirim (susunan/gerakan)
Pepejal (susun rapat/bergetar pd kedudukan)
Cecair (tidak tersusun rapat/zarah bebas gerak)
Gas (berjauhan/zarah gerak bebas rawak)

3 BY: KASMI 2016

5. Konsep Ketumpatan
Rumus: jisim/isipadu
Kurang tumpat (timbul/apung)
Sangat tumpat (tenggelam dalam air)
6. Kegunaan sifat jirim dalam kehidupan seharian
Cecair (bentuk botol minyak wangi pelbagai rupa)
Sebab: cecair ikut bentuk bekas
Gas (pam tayar kereta, tong gas memasak)
Sebab: gas boleh dimampat (apabila dimampat gascecair, disimpan
dalam tong gas dan akan berubah gas apabila tekanan dlm tong
dikurangkan)
7. Kegunaan konsep ketumpatan dalam kehidupan seharian
Pengangkutan kayu balak (kayu krg tumpat dr air)
Pelampong.boya (ada ruang udara dalam pelampongkurang tumpat)
Rakit (buluh kurang tumpat dr air)
Belon udara panas (udara panas kurang tumpat dr udara
sekelilingnaik/terapung diudara)
Kapal selam (air laut pam masuk tangkitenggelam, air laut pam keluar
tangki dan ada ruang udara jadi kurang tumpatterapung di
permukaan)

BAB 4 : KEPELBAGAIAN SUMBER DIBUMI

1. Senarai sumber bumi
Air
Udara
Tanah
Mineral
Bahan api fosil (petroleum, gas asli, arang batu)
Hidupan (tumbuhan dan haiwan)
2. Tiga bentuk jirim
Unsur (satu jenis zarah)
Sebatian (dua/ lebih jenis unsur gabung secara t/b kimia)
Campuran (dua/lebih jenis unsur gabung secara fizikal)
3. 2 Kelas Unsur (logam dan bukan logam)
Contoh logam pepejal (emas/perak/besi/timah/plumbum)
Contoh logam cecair (merkuri)
Contoh bukan logam pepejal (karbon/ sulfur)
Contoh bukan logam cecair (bromin/iodin)
Contoh bukan logam gas (oksigen/nitrogen/hidrogen)

4 BY: KASMI 2016

4. Persamaan dan perbezaan logam dan bukan logam

Persamaan (satu jenis zarah)
Perbezaan
logam
kilat
mulur
boleh tempa(membentuk)
konduksi haba baik
konduksi arus elektrik baik
Takat lebur/didih tinggi
Wujud Pepejal dan cecair

bukan logam
Pudar
rapuh
patah/pecah
Tebat haba baik
Tidak konduksi elektrik kecuali
karbon
Takat lebur/didih rendah
Wujud Pepejal/cecair/gas

5. Maksud sebatian
Gabung dua/ lebih unsur secara t/b kimia
Contoh air (1 hidrogen 2 oksigen)
Eksperimen elektrosis air
Balang gas rod anod positif (gas oksigen) kayu uji berbara menyala
Balang gas rod katod negatif (gas hidrogen) kayu uji menyala bunyi pop
Contoh: gula (C,O,H), garam (natrium,klorin)
6. Maksud campuran
Gabung dua/lebih unsur/sebatian secara fizikal
Contoh campuran serbuk besi + serbuk sulfur (guna magnet)-unsur +
unsur
Kaedah pengasingan
Penyulingan (air suling dari mineral)
Penyejatan (garam dari air laut) garam sebatian
Penurasan (pasir dari air)
Contoh: air kopi, air mineral, udara (campuran nitrogen, oksigen, karbon
dioksida)
7. Kepentingan sumber bumi
Air : pengangkutan, pelarut, kawal suhu badan, fotosintesis
Udara : respirasi, fotosintesis, baja kimia dari gas nitrogen, pembakaran
Tanah : tapak perumahan, tapak pertanian
Mineral : peralatan memasak, kenderaan, bahan binaan bangunan
Bahan api fosil : jana elektrik, gerak kenderaan, memasak
Hidupan : sumber makanan, pakaian, rumah

5 BY: KASMI 2016

8. Cara memelihara/memulihara sumber bumi

Memelihara : tindakan melindungi utk kekal sumber bumi
Memulihara : cara kendali sumber bumi spy tidak membazir/rosak.
Jimat guna air
Jangan tebang
Tanam semula
Menjaga kebersihan
Elak pencemaran udara, air, alam sekitar
Elak pembakaran terbuka
Guna pengangkutan awam
Guna sumber alternatif
BAB 5 : UDARA DI SEKELILING KITA
1. Komposisi udara
Campuran gas
4 pecahan peratus
Nitrogen (78%)
Oksigen (21%)
Karbon dioksida (0.03%
Gas nadir+habuk+wap air (0.97%)
Gas nadir (memberi warna tertentu)
Helium
Xenon
Kripton
Argon
Neon
2. Eksperimen komposisi udara:
Peratus oksigen dalam udara
aras air dalam balang gas naik sebanyak 1/5 bahagian selepas lilin
padam
sebab naik: oksigen dalam balang gas habis digunakan untuk
pembakaran lilin
peratus 1/5 x 100% = 20%
Udara mengandungi wap air
Ketulan ais dalam bikar yang bertutup
Ada titisan cecair di dinding bikar
Titisan cecair diuji dengan kertas kobalt klorida kontang
BiruMerah (kehadiran air)
Udara mengandungi habuk
Pita selofan terdedah (A) vs pita selofan dalam bekas tertutup (B)
Yang terdedah terdapat habuk yang melekat
Udara mengandungi mikroorganisma
Agar bernutrien steril terdedah (A) vs agar bernutrien steril tertutup (B)
Yang terdedah terdapat tompok putih
Sebab tompok: Mikroorganisma bert/b dengan agar2.
6 BY: KASMI 2016

3. Eksperimen sifat gas oksigen dan karbon dioksida

Keterlarutan dalam air.
Hasil : kedua-dua menunjukkan aras air naik sedikit
Kesimpulan : kedua-duanya larut sedikit dalam air
Keterlarutan dalam larutan natrium hidroksida
Hasil : karbon dioksida aras larutan naik lebih banyak
Kesimpulan : karbon dioksida SANGAT LARUT.
Kesan kayu uji berbara dan kayu uji menyala
a) kayu uji berbara : oksigen menyala
karbon dioksidapadam
b) kayu uji menyala: oksigen nyala lebih marak
karbon dioksida padam
Kesimpulan : Oksigen menbantu pembakaran.
Kesan kertas litmus
Kertas litmus birumerah (karbon dioksida) BRA
Kertas litmus merah tiada perubahan (karbon dioksida)
Kertas litmus biru dan merah tiada perubahan warna (oksigen)
Kesimpulan : Gas Karbon dioksida berasid, oksigen neutral
Kesan air kapur
Keruh (karbon diokdida)
Tiada perubahan (oksigen)
Kesimpulan : karbon dioksida mengeruhkan air kapur.
Kesan penunjuk bikarbonat
Merah kuning (Karbon dioksida) MK
Tiada perubahan warna (Oksigen)
*air kapur dan penunjuk bikarbonat digunakan bagi menguji kehadiran gas
karbon dioksida.
Air kapur = keruh
Penunjuk bikarbonat = merah kuning
*kayu uji berbara digunakan bagi menguji kehadiran gas oksigen dengan kayu uji
akan menyala.
*kayu uji menyala digunakan bagi menguji kehadiran gas hidrogen dengan bunyi
pop

7 BY: KASMI 2016

4. Eksperimen oksigen diperlukan untuk respirasi

Tiga tabung didih
X ada lipas + kapas larutan natrium hidroksida
Y biji benih kacang hijau + kapas larutan natrium hidroksida
Z kapas larutan natrium hidroksida (eksperimen kawalan)
Pembolehubah : lipas, kacang hijau
Malar : isipadu gas
Gerakbalas : titik penunjuk (cecair berwarna)
Hasil : titik penunjuk menuju ke arah dalam tabung uji.
Sebab : tekanan udara dalam tabung uji rendah sbb kurang udara.
Fungsi kapas larutan natrium hidroksida : serap karbon dioksida.
Kesimpulan : gas oksigen diserap oleh hidupan.

Tiga tabung didih

X ada lipas + penunjuk bikarbonat
Y biji benih kacang hijau + penunjuk bikarbonat
Z penunjuk bikarbonat(eksperimen kawalan)
Pembolehubah : lipas, kacang hijau
Malar : isipadu gas
Gerakbalas :warna penunjuk bikarbonat
Hasil : penunjuk bikarbonat yang ada lipas dan bijih benih
bertukar MerahKuning
Kesimpulan : gas karbon dioksida dibebaskan.

* Udara hembusan

wap air dan karbon dioksida.

* oksigen diguna oleh sel badan untuk t/b dengan makanan (respirasi sel)

5. Eksperimen Oksigen diguna untuk pembakaran

Lilin bekas besar nyala lebih lama vs lilin bekas kecil
Sebab : oksigen lebih byk dalam bekas besar
Akhirnya padam apabila semua oksigen habis digunakan.
Pembakaran arang (karbon) vs pemkaran lilin (hidrokarbon)
Kesimpulan :
Hasil pembakaran arang (karbon)= Karbon dioksida + haba + cahaya
Hasil pembakaran lilin (hidrokarbon)= karbon dioksida + air +haba +
cahaya.
Persamaan :
Arang : karbon + oksigen karbon dioksida + haba + cahaya
Lilin : hidrokarbon + oksigen karbon dioksida + haba + cahaya +air.

6. Pencemaran Udara
8 BY: KASMI 2016

Maksud : udara yang mengandungi bahan pencemar.

Bahan pencemar : asap/debu/habuk/sulfur dioksida/karbon
diokdida/karbon monoksida/CFC
Sumber Bahan Pencemar : pembakaran terbuka/asap kilang/kilang
simen/ekzos kereta/asap rokok/penyembur aerosol
Kesan : sesak nafas/jerebu/kesan rumah hijau (suhu bumi meningkat
sbb karbon dioksida tinggi/penipisan lapisan
ozon/pneumonia/bronkitis/hujan asid/kikis dinding peparu
Cara kekal udara bersih : tapis asap kilang/produk mesra alam/elak
pembakaran terbuka/undang-undang/pendidikan/sains dan teknologi.
Eksperimen bahan pencemar dari asap rokok
Radas : kapas (peparu) bertukar menjadi perang
Termometer (suhu ) tinggi
Air kapur (kehadiran karbon dioksida) keruh
Kesimpulan : peparu akan hitam, suhu tinggi menyebabkan sel
dalam
peparu rosak, karbon dioksida berasid mengikis
dinding peparu.
BAB 6 : SUMBER TENAGA

1. 8 bentuk tenaga
Tenaga keupayaan (kedudukan/keadaan)
graviti (kedudukan, tinggi keupayaan tinggi)
contoh : gelongsor Kenyal (diregang/mampat/bengkok)
Contoh : spring
Tenaga kinetik
Bergerak (semakin laju semakin tinggi tenaga kinetik)
Tenaga Kimia
Tersimpan dalam bahan boleh dibakar (bahan api/ makanan/bahan
kimia)
Boleh bertukar bentuk kepada tenaga lain
Tenaga nuklear
Tersimpan dalam atom radioaktif(proses pembelahan/pelakuran)
Jana elektrik
Tenaga haba
Tenaga terma
Bahan api fosil/geseran/objek panas
Aktiviti harian
Tenaga cahaya
Objek terbakar/bercahaya
Boleh melihat
Tenaga bunyi
Objek bergetar
Boleh mendengar/berkomunikasi

Tenaga elektrik

9 BY: KASMI 2016

Cas elektrik yang mengalir

Sel kering/generator/dinamo

2. 8 sumber tenaga
Matahari
Tenaga haba ( panel suria)
Tenaga cahaya (fotosintesis)
Bahan api fosil
Arang batu/gas asli/petroleum
Kimia Tenaga haba (masak)
kimia Kinetik (gerak kenderaan)
Biojisim
Bahan buangan haiwan/pereputan tumbuhan
Tahi lembu (biogas)/kelapa sawit (biodiesel)
Kimiakinetik (gerak kenderaan)
Air
Air deras
Empangan
Keupayaan kinetikelektrik
Jana elektrik
Angin
Kincir angin (kisar jagung)
kinetikelektrik
jana elektrik
Ombak
Kinetik elektrik
Jana elektrik
Geoterma
Gunung berapi/geiser/mata air panas
Stim
habaelektrik
jana elektrik
Bahan radioaktif
nuklearelektrik
jana elektrik (reaktor nuklear di jepun)
3. Contoh perubahan tenaga
Eksperimen gelongsor (puncak;keupayaan tinggi/bawah kinetik tinggi)
Keupayaan kinetik
Eksperimen bandul (A-B-C; AC keupayaan tinggi, B kinetik tinggi)
Keupayaan kinetikkeupayaan

4. Sumber tenaga boleh diperbaharui/tidak boleh diperbaharui

Boleh diperbaharui (semulajadi)
Matahari
10 BY: KASMI 2016

Ombak
Air
Angin
Biojisim
Geoterma
Tidak boleh diperbaharui
Bahan api fosil (petroleum/arang batu/gas asli)
Bahan radioaktif

5. Cara pemuliharaan /penggunaan tenaga cekap

Konsi kereta
Rekacipta kereta hibrid (tenaga solar)
Pengaangkutan awam
Mentol jimat elektrik
Periuk tekanan
Tenaga alternatif
* kurang tenaga = krisis tenaga

BAB 7 : HABA
1. 3 Cara hasil haba
Geseran
Pembakaran bahan api
Tenaga elektrik
2. Kegunaan tenaga haba
Ikan kering (matahari)
Jemur baju (matahari)
Masak makanan (pembakaran bahan api)
Ketuhar gelombang (elektrik)
3. Perbezaan suhu dan haba
Eksperimen masak air
hasil : isipadu ,suhu, masa=,haba=
isipadu , masa, haba,suhu =
kesimpulan : haba dan suhu berbeza.
4. Pengaliran haba dan kesan
Aplikasi pengembangan dan pengecutan logam
Haba yang diserap (objek mengembang) - bahan
dipanaskan/dididihkan
Haba yang dibebaskan (objek akan mengendur/mengecut) bahan disejuk/dibeku
Haba mengalir dari satu tempat ke tempat lain
Konduksi :
Eksperimen paku yang dilekat dengan lilin dan dipanaskan di hujung
rod
11 BY: KASMI 2016

Hasil: lilin cair dan paku jatuh

Kesimpulan : haba dialir secara konduksi (dari kawasan panas
ke
kawasan sejuk)
Perolakan :
Pendidihan air dalam cerek
Konsep: air yang lebih panas di dasar cerek kurang tumpat dan
akan bergerak ke atas dan lebih tumpat ke bawah dan ia
berterusan.
Contoh fenomena : bayu laut/bayu darat
Sinaran
Bacaan termometer menunjukkan haba dikesan melalui sinaran
Tidak memerlukan medium.
5. Fenomena alam
Bayu laut
Siang
Udara sejuk turun ke laut
Udara sejuk dari laut ke darat
Udara panas darat naik ke atas
Bayu darat
Malam
Udara sejuk turun ke darat
Udara sejuk dari darat ke laut
Udara panas laut naik ke atas
6. Konduktor dan penebat haba
Konduktor haba : alir haba
Bahan logam
Peralatan memasak
Penebat haba : halang haba
Asbestos/plastik
Pakaian ahli bomba
7. Kesan haba kepada jirim
Proses Pendidihan
Serap haba
Pecah molekul air kepada gas
Zarah cecair bergerak lebih laju dan bergerak bebas secara rawak
membentuk gas
Takat didih 100
Cecair gas

Proses peleburan
Serap haba

12 BY: KASMI 2016

Pecah molekul pepejal kepada cecair

Zarah pepejal bergetar lebih kuat sehingga ikatan zarah terputus
lalu bergerak bebas membentuk cecair
Takat lebur
Pepejal cecair
Proses kondensasi
Bebas haba
Zarah gas bergerak lambat membentuk cecair
Gas cecair
Proses pembekuan
Bebas haba
Zarah cecair bergerak lebih rapat dan menyusun semula zarah
membentuk pepejal
Cecair pepejal
Proses pemejalwapan (hablur iodin gas iodin)
Proses penyejatan (cecairgas)contoh cecair alkohol meruap
Sebarang suhu
Permukaan sahaja

8. Aplikasi prinsip pengembangan dan pengecutan jirim

Merkuri termometer
Mengembang/mengecut dengan cepat
Haba diserap-Mengembang- aras naik
Haba dibebas-Mengecut- aras turun
Jalur dwilogam
Bertinda sebagai termostat
Kuprum dan besi
Kuprum mengembang lebih dari besi
Terbakar-haba diserap-Jalur membengkok ke arah skru-penggera
berbunyi.
Ruang pada landasan kereta api
Ruang antara penyambung
Disediakan bagi proses pengembangan landasan besi semasa
cuaca panas.
Jika tiada ruang, rel akan membengkok semasa cuaca panas.
Penggolek pada jambatan keluli
Ruang untuk pengembangan jambatan keluli semasa cuaca
panas
Hujung jambatan tetap, hujung atas penggolek
Penggolek menyediakan pengembangan dan pengecutan
jambatan
Kabel penghantaran kuasa elektrik
Digantung kendur
Elak kabel regang dan putus akibat pengecutan waktu malam

13 BY: KASMI 2016

9.

Penyerap dan pembebas haba yang baik

Permukaan kusam dan gelap: serap/bebas haba baik

Permukaan kilat dan putih : pantul haba baik

10. Faedah pengaliran haba

Makanan cepat masak

Aktiviti harian

14 BY: KASMI 2016