1.

Pengenalan
Kebiasaannya, soalan (item) yang dibina dan ditadbir dalam bilik darjah adalah
berdasarkan Taksonomi Bloom yang meliputi aras pengetahuan, kefahaman,
aplikasi, analisis, sistesis dan penilaian (Bhasah 2003; Bloom 1959; Mohd Najib
1997; Mok 1997; Sulaiman 1997). Bagi Sulaiman (1997), Taksonomi Bloom
merupakan

taksonomi

objektif

kognitif

di

mana

objektif

tingkah

laku

mementingkan potensi murid daripada segi intelek. Ia meliputi unsur penerimaan

pengetahuan

yang

berguna,

memperkembangkan

daya

pemikiran

dan

menyelesaikan masalah.
Item-item pada aras pengetahuan menghendaki murid mengingat kembali atau
mengenal fakta, istilah, strategi menyelesaikan masalah atau peraturan (Bhasah
2003). Sementara Abu Bakar (1986) menyatakan bahawa pengetahuan meliputi
semua tingkah laku yang menekankan pengenalan dan pengingatan idea,
pendapat, prinsip, bahan, prosedur dan peristiwa yang berlaku. Manakala itemitem kefahaman akan menguji kebolehan murid untuk memahami apa yang telah
dipelajari dan menyatakan alasannya sekali. Item-item dalam aras aplikasi pula
memerlukan kemahiran murid menggunakan apa yang telah dipelajari kepada
masalah atau situasi yang baru.
Seterusnya, item-item pada aras analisis memerlukan kemahiran murid
untuk memecahkan

sesuatu perkara

kepada bahagian-bahagiannya

dan

mengenal pasti tentang hubung kait antara bahagian-bahagian berkenaan.

Selanjutnya, pada aras sintesis, item-item akan dapat menentukan kemahiran
murid mengumpulkan unsur-unsur dan bahagian-bahagian tertentu supaya dapat
menunjukkan satu pola atau struktur yang jelas dan nyata. Dan akhirnya pada
aras penilaian, murid memerlukan kemahiran membentuk pertimbangan tentang
nilai atau makna terhadap sesuatu kaedah, idea atau produk yang mempunyai
tujuan tertentu (Bhasah 2003; Mok 1997; Sulaiman 1997).
Lyman (1986) berpendapat bahawa ujian pencapaian digunakan untuk menilai
tahap pengetahuan, kemahiran dan ketrampilan yang diperoleh oleh seseorang
individu. Sementara Sax dan Newton (1997) pula menyatakan bahawa tujuan

ujian adalah untuk membuat keputusan terhadap pemilihan, penempatan,

pemulihan,

maklum

balas,

motivasi,

penambahbaikan

program

atau

pembangunan teori. Bagi tujuan maklum balas, Ujian Rujukan Norma (URN)
akan membekalkan perkembangan murid berbanding rakan-rakannya yang lain.
Manakala Ujian Rujukan Kriteria (URK) pula, memberikan maklumat tentang
kebolehan murid terhadap sesuatu tugasan yang diberikan.
Analisis item bagi setiap ujian dilaksanakan dengan menentukan Indeks
Kesukaran (Facility Index, F) dan Indeks Pembezaan (Discrimination Index, D)
seperti yang disarankan oleh Macintosh dan Morrison (1969). Wood (1961)
menyatakan bahawa kesukaran item merujuk kepada pecahan yang mendapat
jawapan yang betul. Semakin besar indeks kesukaran, item itu semakin senang.
Bagi aras kesukaran yang baik, nilai F berada di antara 40 peratus hingga 60
peratus iaitu 0.4 hingga 0.6. Nilai F yang tinggi menunjukkan item mempunyai
aras kesukaran yang rendah iaitu soalan-soalan adalah senang. Nilai F yang
rendah menunjukkan item mempunyai aras kesukaran yang tinggi iaitu soalansoalan yang dikemukakan kepada murid adalah sukar. Macintosh dan Morrisson
(1969), menyatakan bahawa item dengan nilai F yang rendah boleh dibaiki.
Jadual 1 di bawah ini menjelaskan aras kesukaran (F) dan indeks pembezaan
(D) sebagaimana yang dikemukakan oleh Macintosh dan Morrisson (1969).

2.0

Pembinaan Item Soalan

Matapelajaran : Reka Bentuk dan Teknologi Tahun 5 (KSSR)

Setiap bentuk soalan mengandungi tiga item. Setiap item pula mewakili domain kognitif,
afektif dan psikomotor.

1. Komponen yang digunakan dalam memasang kit model kereta ialah motor, gear,
gandar dan roda. Gear dipasang secara bersentuhan antara satu sama lain.
Komponen apakah yang akan menerima tenaga daripada gear dipacu bagi
menggerakkan roda?
a)
b)
c)
d)

( 2 Markah)

Roda
Gandar
Gegancu
Takal dan tali sawat

2. Setelah kit model kereta siap dipasang dan diuji, ia perlu dibuka untuk disimpan.
Setiap komponen perlu dibuka dengan berhati-hati supaya __________________?
(2 Markah)
a) Komponen tidak rosak
b) setiap komponen tidak hilang
c) komponen senang untuk disimpan
d) komponen dan pengikat mencukupi sebelum disimpan
3. Terdapat tujuh langkah yang perlu dilakukan semasa pemasangan kit model kereta.
Apakah langkah yang ke empat?

(2 Markah)

a) Kenalpasti komponen
b) Pasangkan suis pada kerangka kit model
c) Pasangkan papan litar elektronik dengan menggunakan skru
d) Sambungkan wayar dengan betul supaya litar boleh berfungsi.
4. Baca penyataan di bawah. Jika penyataan itu betul, bulatkan (betul) dan jika ianya
salah bulatkan (salah).

( 2 Markah)

Litar elektronik ialah litar yang mengandungi komponen elektronik seperti perintang,
kapasitor dan transistor yang berfungsi untuk mengawal pergerakan pada kit model.
(Betul)

(Salah)

5. Baca penyataan di bawah. Jika penyataan itu betul, bulatkan (betul) dan jika ianya
salah bulatkan (salah).

( 2 Markah)

Kita perlu memakai sarung tangan semasa proses membina tabung penggera
kecuali semasa mengukur dan menanda.
(betul)

(salah)

6. Baca penyataan di bawah. Jika penyataan itu betul, bulatkan (betul) dan biarkan
ruangan jawapan kosong. Jika ianya salah bulatkan (salah) serta tuliskan jawapan
yang betul pada ruangan yang disediakan.

(2 Markah)

Kita perlu meratakan bahagian tepi kayu dan membentuk penjuru kayu dengan
menggunakan kikir parut.
(betul)
(salah)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

7. Kerja membuat kemasan merupakan langkah terakhir dalam penghasilan projek.

Sebelum

menggunakan

bahan

kemasan,

projek

perlu

dilicinkan

menggunakan __________________.

dengan

(2 Markah)

8. Gunakan _________ hidung dan mulut semasa melakukan kerja mengecat atau
menyapu syelek.

(2 Markah)

9. Kayu yang nipis lebih sesuai ___________ pada kayu yang tebal untuk
mendapatkan cantuman yang kukuh.
(2 Markah)
10. Berikut adalah alatan tangan dan fungsinya semasa pembinaan tabung penggera.
Tuliskan jawapan pada ruang yang disediakan.

(6 Markah)

_______ 1. Gunting logam

A. Mengetuk hulu pahat

_______ 2. Gandin kayu

B. Mengapit benda kerja logam

_______ 3. Ragum meja

C. Menggunting kepingan logam nipis

11. Berikut adalah alatan tangan yang perlu diselenggara serta bahan yang digunakan
semasa penyelenggaraan. Tuliskan jawapan pada ruang yang disediakan.
(6 Markah)

_______ 1. Apit - G

A. Turpetin

_______ 2. Gunting Logam

B. Minyak Pelincir

_______ 3. Berus cat

C. Sabun

12. Berikut adalah cara membuat kemasan menggunakan syelek. Susun langkahlangkah tersebut mengikut urutan.
Langkah-langkah

Sapukan syelek dan biarkan kering

Gosok projek dengan kertas las dan lap
Sapukan syelek untuk lapisan kedua dan ketiga
Gosok lembut dengan krtas las dan lap
Jemur projek di tempat yang panas

( 10 Markah)
susunan

_______
_______
_______
_______
_______

13. Bincangkan langkah-langkah memotong kepingan zink dengan betul. (10 Markah)

14. Semua alatan tangan perlu diselenggara selepas digunakan. Bincangkan faktor
yang menyebabkan alatan tangan tidak dapat digunakan dengan baik. (10 Markah)
15. Terangkan ciri-ciri projek yang telah siap dipasang dengan litar elektronik sama ada
berfungsi atau tidak berfungsi.

(10 Markah)

16. Litar elektronik yang kamu pelajari akan digunakan pada projek yang telah kamu
siapkan. Sekarang, kita akan pasangkan sistem penggera pada projek tersebut.
Kamu diberi masa selama 2 jam untuk memasang sistem penggera pada projek

tabung

penggera.

Pastikan

setiap

langkah

memasang

sistem

penggera

dilaksanakan dengan baik, mematuhi langkah keselamatan dan menggunakan

alatan tangan yang betul semasa membuat pemasangan.
( 30 Markah)

Senarai semak langkah pemasangan

Langkah-langkah pemasangan
1. Membaca litar elektronik pada manual
2. Menyediakan komponen elektronik, alatan dan bahan
3. Membentuk kaki komponen
4. Memasang transistor pada bongkah penyambung
5. Memasang kapasitor pada bongkah penyambung
6. Memasang perintang tetap pada bongkah penyambung
7. Memasang wayar pelompat pada bongkah penyambung
8. Memasang buzer pada bahan projek
9. Melengkapkan litar dengan buzer dan LED
10. Memasang pemegang bateri pada bahan projek
11. Memasang suis mikro pada bahan projek
12. Menyambungkan wayar pemegang bateri ke litar

Ada/ tidak

13. Menyambungkan litar pada suis mikro

Alatan tangan yang digunakan

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

3.0

Mengira Indeks Kesukaran

Sebelum mengira indeks kesukaran, kita perlu menganalis item terlebih dahulu. Analisis
item bagi soalan objektif dan esei boleh dilaksanakan mengikut prinsip yang sama.
Prosedur analisis item bagi soalan objektif adalah seperti berikut
1. indeks kesukaran item (item difficulty index) (p).
2. menunjukkan aras kesukaran sesuatu item, iaitu sama ada sesuatu item itu mudah
dijawab atau susah dijawab.
3. Bagi ujian berbentuk objektif (betul/salah, isi tempat kosong, padanan, beraneka
pilihan), indeks ini dikira denganmenggunakan nisbah bilangan calon yang memberi
jawapan betul bagi item tertentu kepada jumlah calon yang menjawab item tersebut.
4. Kumpul skrip jawapan pelajar dan susun mengikut jumlah markah dari skor tinggi ke
rendah.
5. Ambil sebanyak satu pertiga (30%) skrip yang mempunyai skor tertinggi dan
labelkannya sebagai kumpulan Tinggi (T). Jumlah skrip adalah 20, maka kumpulan
T ini mempunyai 6 skrip atau NT = 6.
6. Seterusnya, ambil sebanyak satu pertiga (30%) skrip yang mempunyai skor
terendah dan labelkannya sebagai kumpulan Rendah (R). Oleh itu, daripada 20
skrip, kumpulan R juga mengandungi 6 skrip atau NR = 6.

Item 1
Pilihan
Item 1
A
1
2

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : B

B*
5
1

C
0
1

D
0
2

IK = T + R
NT + NR
=5+1
6+6
= 0.5

Item 2
Pilihan
Item 2
A*

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : A

6
2

0
1

0
0

0
3

C
0
2

D*
3
0

IK = T + R
NT + NR
=6+2
6+6
= 0.7

Item 3
Pilihan
Item 3
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : D

A
1
2

B
2
2

IK = T + R
NT + NR
=3+0
6+6
= 0.25

Item 4
Pilihan
Item 4
6 pelajar kumpulan T

Betul *
4

Salah
2

6 murid kumpulan R
Jawapan betul : betul

IK = T + R
NT + NR
=4+2
6+6
= 0.5

Item 5
Pilihan
Item 5
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : salah

Betul
3
5

Salah*
3
1

IK = T + R
NT + NR
=3+1
6+6
= 0.3

Item 6
Pilihan
Item 6
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : betul

Betul *
2
1

Salah
4
3

IK = T + R
NT + NR
=2+1
6+6
= 0.25

Item 7
Pilihan
Item 7
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : kertas las

Kertas las *
3
1

Lain-lain
3
5

IK = T + R
NT + NR
=3+1
6+6
= 0.3

Item 8
Pilihan
Item 8
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : penutup

Penutup *
6
3
IK = T + R

Lain-lain
0
3

NT + NR
=6+3
6+6
= 0.75

Item 9
Pilihan
Item 9
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : dipaku

Dipaku *
2
1

Lain-lain
4
5

IK = T + R
NT + NR
=2+1
6+6
= 0.25

Item 13
Pilihan
Item 13
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
3
1

separuh (5)
1
2

kurang drpd 5
2
3

IK = T + R
NT + NR
=3+1
6+6

= 0.33

Item 14
Pilihan
Item 14
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
4
2

separuh (5)
1
2

kurang drpd 5
1
2

IK = T + R
NT + NR
=4+2
6+6
= 0.5

Item 15
Pilihan
Item 14
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
5
3

separuh (5)
1
3

kurang drpd 5
0
0

IK = T + R
NT + NR
=5+3
6+6
= 0.67

Item 16
Pilihan
Item 16
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah 20

Markah kurang

penuh (30)
3
2

ke atas
3
4

drpd 10
0
0

IK = T + R
NT + NR
=3+2
6+6
= 0.42
Secara keseluruhannya, kebanyakkan soalan menunjukkan aras kesukaran mudah,
sederhana dan sukar.
Bagi ujian objektif, indeks kesukaran menggambarkan peratusan pelajar yang
menjawab sesuatu item dengan betul. Lagi tinggi peratusan pelajar menjawab sesuatu
item dengan betul, lagi mudahlah item tersebut (Wood, 1960).
Item yang dijawab dengan betul oleh 85% , pelajar akan mempunyai nilai p = 0.85,
manakala item yang dijawab dengan betul oleh 50% pelajar akan mempunyai nilai p =
0.50.
Sebaliknya, indeks kesukaran item boleh memberi jangkaan peratus pelajar yang dapat
menjawab item tersebut dengan betul. Misalnya, jika indeks kesukaran bagi sesuatu
item ialah 0.65, ini bermakna 65% pelajar akan dapat menjawab item tersebut dengan
betul.
Bagi item subjektif (esei); yang markahnya mengambil nilai 0, 1, 2, 3, ; indeks
kesukarannya boleh dikira sebagai nisbah markah purata (markah min) kepada julat
markah penuh seperti berikut (Nitko, 2004: 317):

4.0

Mengira Indeks Diskriminasi

Item/soalan yang baik akan dapat membezakan/mendiskriminasikan antara mereka

yang berkeupayaan rendah dan yang berkeupayaan tinggi. Indeks yang diguna untuk
menentukan perbezaan keupayaan pelajar ini ialah indeks diskriminasi item. Mehrens &
Lehmann, (1991)
Indeks diskriminasi (ID) digunakan untuk membezakan pencapaian di antara pelajar
kumpulan T dengan pelajar kumpulan R. Diskriminasi

yang positif menunjukkan

bahawa item tersebut boleh dijawab oleh ramai pelajar kumpulan T tetapi ramai pelajar
kumpulan R yang tidak dapat menjawabnya dengan betul. Diskriminasi yang negatif
pula menunjukkan bahawa item tersebut tidak boleh dijawab oleh ramai pelajar
kumpulan T tetapi pelajar kumpulan R pula yang boleh menjawabnya. Jika jumlah
bilangan skrip untuk kumpulan T dan kumpulan R adalah sama, NT = NR, formula untuk
indeks diskriminasi adalah

ID = T R
NT

Item 1
Pilihan
Item 1
A
1
2

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : B

B*
5
1

C
0
1

ID = T - R
NT
=5-1
6
= 0.66

Item 2
Pilihan

D
0
2

Item 2
A*
6
2

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : A

B
0
1

C
0
0

D
0
3

C
0
2

D*
3
0

ID = T - R
NT
=6-2
6
= 0.66

Item 3
Pilihan
Item 3
A
1
2

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : D

B
2
2

ID = T - R
NT
=3-0
6
= 0.5

Item 4
Pilihan
Item 4

Betul *

Salah

4
2

2
4

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : betul

ID = T - R
NT
=4-2
6
= 0.33

Item 5
Pilihan
Item 5
Betul
3
5

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : salah

Salah*
3
1

ID = T - R
NT
=3-1
6
= 0.33

Item 6
Pilihan
Item 6
Betul *

Salah

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : betul

2
1

4
3

ID = T - R
NT
=2-1
6
= 0.16

Item 7
Pilihan
Item 7
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : kertas las

Kertas las *
3
1

Lain-lain
3
5

ID = T - R
NT
=3-1
6
= 0.33

Item 8
Pilihan
Item 8
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Penutup *
6
3

Lain-lain
0
3

Jawapan betul : penutup

ID = T - R
NT
=6-3
6
= 0.5

Item 9
Pilihan
Item 9
Dipaku *
2
1

6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R
Jawapan betul : dipaku

Lain-lain
4
5

ID = T - R
NT
=2-1
6
= 0.16

Item 13
Pilihan
Item 13
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
3
1

separuh (5)
1
2

kurang drpd 5
2
3

ID = T - R
NT
=3-1
6
= 0.33

Item 14
Pilihan
Item 14
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
4
2

separuh (5)
1
2

kurang drpd 5
1
2

ID = T - R
NT
=4-2
6
= 0.33

Item 15
Pilihan
Item 14
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah

Markah

penuh (10)
5
3

separuh (5)
1
3

kurang drpd 5
0
0

ID = T - R
NT
=5-3
6
= 0.33
Item 16
Pilihan
Item 16
6 pelajar kumpulan T
6 murid kumpulan R

Markah

Markah 20

Markah kurang

penuh (30)
3
2

ke atas
3
4

drpd 10
0
0

ID = T - R
NT
=3-2
6
= 0.16

Secara keseluruhannya, Indeks diskriminasi menunjukkan kurang baik, sederhana baik

dan baik. Tiada soalan yang menunjukkan sangat tidak baik dan sangat baik.
Soalan-soalan yang dibina oleh guru hanya mempunyai Indeks Kesukaran antara 0.00
hingga 0.50. [Hanna dan Dettmer (2004: 252) ]. Indeks Diskriminasi untuk soalansoalan ujian di bilik darjah perlu melebihi 0.20, sekiranya pencapaian pelajar
dibahagikan kepada dua (separuh berpencapaian rendah, separuh berpencapaian
tinggi). Indeks ini sepatutnya lebih tinggi daripada 0.20, sekiranya pelajar dibahagikan
kepada 27% berpencapaian rendah dan 27% berpencapaian tingggi. [Mehrens dan
Lehmann
(1991) ] Item yang boleh dipilih untuk sesuatu ujian hendaklah mempunyai Indeks
Diskriminasi melebihi 0.30. [Nitko (2004: 323). ]Justeru, sebagai kesimpulan,

item/soalan yang baik untuk sesuatu ujian perlu mempunyai Indeks Diskriminasi
melebihi 0.30.

5.0 Rujukan
Abu Bakar Nordin. 1986. Asas penilaian pendidikan. Siri Maktab Perguruan. Petaling
Jaya: Longman Malaysia Sdn. Bhd.
Bhasah Abu Bakar. 2003. Asas pengukuran Bilik Darjah. Tanjong Malim: Quantum
Books.
Bloom, B. S. (pnyt.).1959. Taksonomi objektif pendidikan - buku pedoman 1: domain
kognitif. Terj. Abdullah Junus. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ebel, R. L. 1979. Essentials of Educational Measurement

Ed. ke-3. New Jersey:

Prentice-Hall Inc.
Lyman, H. B. 1986. Test scores and what they mean Ed. Edisi ke-4. New Jersey:
Prentice-Hall, Inc.
Macintosh, H. G., & Morrisson, R. B. 1969. Objective testing. London: University of
London Press Ltd.
Mohamad Najib Abdul Ghafar. 1999. Penyelidikan Pendidikan. Skudai: Penerbit
Universiti Teknologi Malaysia.
Mok, S. S. 1997. Pedagogi 2 - pelaksanaan pengajaran. Subang Jaya: Kumpulan
Budiman Sdn. Bhd.

Sax, G., & Newton, J. W. 1997. Principles of educational measurement and

psychological measurement and evaluation. Edisi ke-4. California: Wadsworth
Publishing Company.
Siti Rahayah Ariffin. 2003. Teori, Konsep & Amalan Dalam Pengukuran dan Penilaian.
Bangi: Pusat Pembangunan Akademik UKM.