n
(5) Tentukan lim f (c )z . jika limit ini ada f
0 i 1
i i terintegralkan pada C
(6) Dalam kasus f terintegralkan pada C, integral kompleks dari f pada C dinotasikan dengan
n
Contoh:
Tentukanlah integral berikut
a. dz
c
b. z dz
c
Penyelesaian:
n
a. dz lim f (ci )zi ,
c 0 i 1
n
lim f (ci ) . ( )
0 i 1
dz lim ( zi zi1 )
c 0 i 1
limz1 z 0 z 2 z1 z 3 z 2 ... z n1 z n2 z n z n1
0
lim z n z n1
0
zn z0
z
zn
z0
n
b. z dz lim f (ci )zi ,
c 0 i 1
n
lim f (ci ) . ( )
0 i 1
z dz lim zi1 . ( zi zi 1 )
c 0 i 1
n
lim ( z i 1 z i z i 1 ) ................. (1)
2
0 i 1
Diambil , maka
n
z dz lim zi . ( zi zi 1 )
c 0 i 1
n
lim ( z i z i z i 1 ) ................. (2)
2
0 i 1
Persamaan (1) + (2) diperoleh
n
2 f ( z ) dz lim z i z i 1
2 2
c 0 i 1
1
lim
2 0
2
2 2 2 2
2 2 2
z1 z 0 z 2 z1 z 3 z 2 ... z n 1 z n 2 z n z n 1
2 2
1
lim
2 0
zn z0
2 2
1 2
zn z0
2
2
1 2 zn
z
2 z0
f ( z ) dz 2 z 12 z
1 2 zn
z0
2 2
Jadi, diperoleh bahwa n z0
c
TEOREMA 5.2.1
Jika ( ) ( ) ( ) kontinu pada setiap titik disuatu kurva mulus C, maka
integral sepanjang C ada dan
f ( z ) dz u dx v dy i u dy v dx
c c c c c
Bukti:
Misalkan ( ) ( ) ( ) ( ) dan , maka
n
f ( z ) dz lim f (ci )z i
c 0 i 1
n
lim u ( i , wi ) iv( i , wi )xi iyi
0 i 1
n n
lim u ( i , wi )xi v( i , wi )yi i lim u ( i , wi )yi v( i , wi )xi
0 i 1 0 i 1
n n n n
lim u ( i , wi )xi lim v( i , wi )y i i lim u ( i , wi )y i lim v( i , wi )xi
0 i 1 0 i 1 0 i 1 0 i 1
u dx v dy i u dy v dx
c c c c
Pada teorema di atas, terdapat hal yang menarik untuk disimak bahwa jika C merupakan
suatu intervalpada sumbu real, maka pada C akan menjadi fungsi dari saja. Dengan demikian
adanya integral untuk fungsi yang kontinu merupakan kasus khusus pada teorema di atas.
Dalam pengertian tersebut suatu integral kompleks dapat dipandang sebagai perluasan dari
integral real.
Penggunaan rumus pada Teorema 5.2.1 akan diilustrasikan melaluai contoh-contoh, setelah
disampaikan beberapa sifat dasar integral kompleks yang disajikan dibawah ini.
SIFAT-SIFAT f ( z) dz
c
b. f ( z ) dz f ( z ) dz f ( z ) dz
c1 c2 c1 c2
Sifat-sifat tersebut diatas akan dibuktikan sifat bagian 3 saja, sedangkan yang lainnya diberikan
sebagai latihan.
Bukti (3):
dx 2 dy 2
dz
1
C dt dx dy
2 2 2 ................... (1)
dt dt
C C
f ( z ) dz lim f (c )z
0 i 1
i i ..................... (2)
c
dan
n n
i 1
f (ci )z i f (ci )z i
i 1
n
f (ci ) . z i
i 1
n
M . z i ............................. (3)
i 1
f ( z ) dz lim f (c )z
0 i 1
i i
c
n
lim M . z
0 i 1
i
n
lim M . z i
0 i 1
n
M lim z i
0 i 1
M dz M C
C
Contoh:
Hitunglah z dz dengan
c
Penyelesaian:
z dz z dz z dz z dz
c c1 c2 c3
x dy y dx
(1) z dz ( x iy ) ( dx idy ) x dx y dy i
c
c1 c1 c1 c1 1 c1
0
4 0
0 0
x dx y dy y dy i x(4 2 x)dx (4 x x 2 )dx
3 3 4 3 3
1 1
4 4 i(0 9)
2 2
9 9i
(2) z dz ( x iy ) (dx idy) x dx y dy i x dy y dx
c
c2 c2 c2 c2 2 c2
3 1
31 3
1
x dx y dy i x dx x dx
0 0 0 3 0
3
1 1
4 0
2 2
5
x dy y dx
(3) z dz ( x iy ) ( dx idy ) x dx y dy i
c
c3 c3 c3 c3 3 c3
3 3
3 3
x dx y dy i 3 dx y . 0
3 1 1 1
4 6i
Jadi, z dz z dz z dz z dz
c c1 c2 c3
(9 9i) 5 (4 6i)
15i
Contoh:
Misalkan | | dengan orientasi negative. Hitunglah
a. z dz
c
z
2
b. dz
c
Penyelesaian:
(a) C z dz C ( x iy ) ( dx idy ) C x dx C y dy i
C
x dy
C
y dx
| | ( )
( ) ( )
Diperoleh:
2 2 2
1
C x dx 0 (cost 1)( sin t ) dt 0 (cost 1) d (cost 1) 2 (cost 1) 0
2
2 2 2
1 2
C y dy 0 ( sin t ) (cost 1) dt 0 ( sin t ) d ( sin t ) 2 sin t 0
0
2 2 2
1 1
C x dy 0 (cost 1) ( cost ) dt 0 2 2 cost dt 0 cost dt
2 2
1 1
y dx ( sin t ) ( sin t ) dt 2 2 cost dt
C 0 0
Jadi,
z dz ( x 2 y 2 ) (dx idy) ( x 2 y 2 ) dx i ( x 2 y 2 ) dy
2
(b)
C C C C
( )
Diperoleh,
2
C 0
2 2
2 sin t dt 2 cost d (cos t ) 0
0 0
C 0
2 2
2 cost dt (1 cos 2t ) d (cos t ) 2
0 0
z dz 0 i (2 ) 2 i
2
Jadi,
c