Anda di halaman 1dari 9

LUH BULAN

Galang bulan, tiang mabalih bulan. Telektekang tiang kanti peteng pisan. Bulane masi keto.
Tusing nyak makisid.Arepina tiang.Misi makenyem. Tiang makesiab. Ia ngomong, “Luh
Bulan,mai!Melahang negak! Ajaka ngantih keneh”.
Alah kadaut keneh tiange,”Nggih, Me”.Akudang keneh suba kantih tiang. Nanging pepesan
tusing nyukuh. Samben. Paslingku dini ditu. Meme bulan makenyem. Edengang tiang kantih tiange.
“Adeng-adeng. Eda suud-suud mlajah. Tusing ada anake mara lekad suba dueg majalan”.
Tiang nyautin baan kenyem.”Ene ingalin kantihane, Ibi nyak lung. Jani, dadi kakene?.
Tiang nelektekang.”Saja!” Tiang masaut di keneh. “ Dadi ane jani tusing nyak patuh cara ane
ibi”.
“Nyen nyidayang sayan makelo, sayan ngluungang. Tusing sayan uug.”
“Nah, Me.Buin lakar jumuin tiang. Tiang suba meled apang maan akebatan tapis. Nyanan
nyen buin tusing nyak luung. Orahin tiang, Me. Dadi suba meme milusin kuping tiange.”
Meme Bulan makenyem.”Tusing dadi keto. Yen pelih nyandang benahin. Nyen nyidayang
luung sesai? Nanging yen meme ngerengin luh, eda ulakanga gati di keneh. Baan tresnan meme
teken luh”.
Nah, Me. Tiang masi ngalih apang ada nundunin kenah tiange”.
Ane sanget inguh ningalin tiang, sing len reraman tiange. Apa buin tiang jani.
Sabilang peteng negak di batune lempeh. Sambilang tiang mamunyi sing karoan. Makejang
nyambat tiang suba buduh. Tusing inget teken awak. Apa buin tiang mara pesan suuding gagelan.
Makejang suba nawang. Tiang suba cara anak luh jalir. Mai kema lemah peteng ngajak gagelan
tiange.
Ane sanget sebetang tiang adepa teken gegelan tiange. Teken anak gede. Yen sing nyak,
tiang lakar matianga. Bandingang mati, tuutang tiang kenehne. Anake gede ento lega pisan. Uli tiang
mara dadi bajang bunga suba ia ngintip. Ipidan taen tiang nagih perkosana. Aget enggalan teka
reraman tiange. Jani kenkenang tiang makelid. Ia kendel gati. Uli pidan di polone suba ada tiang.
Mara jani misi.
Suud ngadep awak tiange. Ia lantas nyuudin tiang. Prajani ngorahang med ajak tiang. Kenken
kaden sakit keneh tiange nyelsel awak. Nyelsel ane tusing mragatang apa-apa. Reraman tiange suba
inguh gati. Kadena tiang lakar nuba awak. Nanging tiang ajanian enu inget teken awak. Tusing ada
keneh megat urip baan pajalan ane tusing beneh. Depang suba tiang jele. Mirib suba pajalan urip
tiange kakene.
Uli sekat ento. Sabilang peteng tiang negak di batune lempeh di natah tiange. Batune ento
tongos kuluk tiange medem. Kuluk ane sanget sayangang tiang. Adanin tiang ia I Badengan. Tiang
tetep mandusang. Baangin tiang amah-amahan ane luungan abedik. Beliang tiang pupur kuluk apang
tusing aas bulune.Apang tusing mebo.Sabilang Redite pandusang tiang. Tusing masi nyalahang. Ia
tresna gati teken tiang.
Mirib ia nawang sebet keneh tiange. Mara tiang nongosin pademanne. Ia tusing galak.Di
samping tiange ia nongos. Ngintil sesai. Ikuhne kutal-kutil. Sambilanga nglinderin awak tiange.
Kuluk tiange mula soleh pisan.Tusing bisa ngongkong. Pragat nyalung. Yen suba ia nyalung.
Makejang jejeh. Ciri suba lakar ada ane mati. Tumben suba telung bulan ia tusing nyalung. Uli
sasukat tiang nongosin tegakanne. Makejang lega. Krana tusing iju banjare ngae papaga.
Baan sasai tiang negak mabalih bulan. Tiang gelem. Kuluk tiange masi bareng gelem. Mirib
baan tresnane bareng ia gelem.
Reraman tiange nglemekin. “Suud malu ngenehang ane suba liwat! Suud malu nyelsel awak!
Suud malu mabalih bulan! Mirib tusing ia karmane.Melahan ka tengah masare’. Tiang tusing
makipekan. Dugase ento, tiang kenjekan mragatang kantihane buin abucu.
“Enu liu anak muani ane demen ajak luh. Ibi ada anak ngaku teken bapa ngorahang demen
ajak luh. Diastun luh suba…” Bapan tiange suud mamunyi.Enggalan yeh paningalanne nrebes pesu.
Bareng kenehne sakit gati. Baan solah tiange ane tusing beneh.
Tiang mendep.Kidemang tiang paningalan tiange. Apang tusing marawat ane soleh-soleh.
Kanti leleh rasane. Masi ngenah ane liwatin tiang ipidan.Kari marawat gegelan tiange kenyem-
kenyem suud ngadep tiang. Suud nadiang tiang anak luh jalir. Kari marawat Bapa Gede lenganne
ngonyang-ngonyang. Mara maan meli tiang.
“Luh, Luh … Suud nyelsel awak. Yen sayan selselan tusing lakar telah sakit kenehe”.
“Tusing, Pa. Tiang tusing nyelsel awak,”sautin tiang uli di keneh. “Tiang jani lakar dadi
tukang kantih keneh. Suba med tiang teken pajalan tiange”.
Baan sesai tiang tusing taen nyautin petakon reraman tiange. Tiang ajaka ka psikiater. Tiang
orahanga suba tusing inget teken awak. Tiang takonina. Pragat baan kenyem sautin tiang. Psikiatere
nawang tiang jatine tusing sakit. Mantas besenina reraman tiange apang melah ngrunguang dogen.
Teka uli psikiater. Petenge drika buin tiang negak di batune mebalih bulan. Muan tiange
sayan putih jani. Paningalan tiange sayan cedang. Kuping tiange sayan luung ningeh. Jani, anak
mamunyi joh-joh nyidayang dingeh tiang. Apa ane ada di keneh anakke bakat baan tiang nyambat.
Kanti anak ane lakar mati masi tepuk tiang.
“Pa. Nyanan lakar ada anak mai ngapak-ngapak”.
“Saja, luh?”
“Antiang dogen!”
Mara teka sandikalane saget ane sambat tiange teka. I Darma adane. Jlema demen pesan ngae
uyut. Matuakan tusing dadi kuangan. Engkahne mebo lau dogen.
“Pa, nyanan lakar ada anak mati I Sukerti adane”.
“Saja, Luh?”
“Antiang dogen!”
Buin jebosne saget suba ada munyi kulkul bulus. Ngorahang ada anak labuh di jurange.
Bapan tiange lega krana tiang suba nyak ngomong kapah-kapah. Sayan ilang inguh kenehne.
Tusing nyak ngae reraman tiange sakit keneh. Ulian pajalan tiange.
Reraman tiange tusing bani nambakin tiang mabalih bulan. Tusing bani nungkasin munyin
tiange. Tiang orahanga ngiring pakayunan. Liu anakke teka nuturang keweh kenehne. Liu teka
nuturang sebet kenehne. Bisa ulian somah. Bisa ulian panak. Bisa ulian isin basang. Bisa ulian
kuangan pipis. Orahin tiang apang malajah ngantih keneh. Makejang maboya. Tiang masi tusing
nyangetang. Guguna ya dadi. Tusing ya, tusing kenapa. Ada masi ane ngugu. Nyak mlajah ngantih
keneh.Kewala tusing kanti apurnama suba med. Ngorahang awakne tusing kuat. Tuah abesik ane
marengin tiang ngantih keneh sesai. Kuluk tiange I Badengan.
Petenge ento purnamane sedeng nedengang. Sunaran bulane lung gati ngenah. Barak, putih,
kuning cara mailehan tepukin tiang. Bintange ulap-ulap. Rasa ngaukin keneh tiange.
Teka Meme Bulan. “Luh mai! Tekekang magisian. Ajaka ngantih keneh ane luungan. Ditu di
langite gadang”
“Nah, Me!”.
“Kuluke masi ajak. Pedalem ia. Pejang dini. Apang taen ia nawang langit ane pinih tegeha.”
Kuluk tiange kutal-kutil. Misi nyalung. “Auuuuuuuuuuuuuuuuung! Auuuuuuuuuung!
Auuuuuuuuuuung!”
Masrantaban reraman tiange ka natahe. Ulap-Ulap. “ Luuuuhhhhhhh! Luuuuuuuuuuuhhhhh!
Luuuuuuuhhhhhh! Tuuuuuuuuuunn! Bapa tresna teken Luh”.

Kaketus saking : Bangke Matah


Olih IBW Widiasa Keniten

ANALISIS CERPEN
I. SINOPSIS

Galang bulan, Luh Bulan mabalih bulan. Telektekanga teken ia kanti peteng pisan. Bulanne masi
keto. Tusing nyak makisid. Arepina Luh Bulan.Misi makenyem. Luh Bulan makesiab. Meme Bulan
ngajak Luh Bulan ngantih keneh.
Alah kadut keneh Luh Bulanne.Uli sukat ento ia malajah ngantih keneh.Akudang keneh suba
kantihane. Nanging pepesan tusing nyukuh. Samben Paslingkut dini ditu. Meme bulan makenyem lan
ngorahang apang Luh Bulan eda suud-suud mlajah. Krana tusing ada anak ane mara lekad suba dueg
majalan.
Sautina baan kenyem teken Luh Bulan. Meme Bulan ngorahin apang Luh Bulan ningalin
kantihane ane ibi lung, nanging jani dadi kakene.
Luh Bulan lantas nelektekang. Mara ia ngerungu, dadi ane jani tusing nyak patuh cara ane ibi.
Meme Bulan ngorahin teken Luh Bulan apang kantihane sayan ngeluungang, tusing sayan uug.
Buin lakar jumuina teken Luh Bulan. Ia suba meled apang maan akebatan tapis. Nyanan nyen
buin tusing nyak lung. Lakar orahina teken Luh Bulan. Dadi suba Meme Bulan milusin kuping Luh
Bulanne.
Meme Bulan mekenyem. Ia ngorahin tusing dadi anakke keto. Yen pelih nyandang benahin.
Nanging yen Meme Bulan ngerengin Luh Bulan eda ulakanga gati di keneh, baan tresnan Memene
teken Luh Bulan.
Luh Bulan setuju teken munyin Meme Bulanne. Ia masi ngalih apang ada ane nundunin
kenehnyane. Ane sanget inguh ningalin Luh Bulan, sing len reramane. Apa buin ia jani.
Sabilang peteng negak di batune lempeh. Sambilang mamunyi sing karoan. Makejang nyambat ia
suba buduh. Apa buin ia mara pesan suudin gegelan. Tiang suba cara anak luh jalir. Mai kema lemah
peteng ngajak gegelan tiange.
Ane sanget sebetanga, ia adepa teken gegelanne. Teken anak gede. Yen sing nyak ia lakar
matianga. Bandingang mati, tuutanga kenehne. Uli ia mara dadi bajang bunga suba intipanga. Anak
Gede ento kendel gati. Uli pidan di polonne suba ada Luh Bulan. Mara jani misi.
Suus ngadep Luh bulan, lantas ia suudina. Prajani ngorahang med ajak ia. Kenken kaden sakit
kenehnyane nyelsel awak. Reraman Luh Bulanne suba inguh gati. Kadenna ia lakar nuba awak.
Nanging tusing ada keneh megat urip baan pajalan ane tusing beneh. Mirib suba pejalan urine
kakene.
Uli sekat ento. Sabilang peteng ia negak di batune lempeh di natahe. Batune ento tongos kulukne
medem. Kuluk ane sanget sayangang teken Luh Bulan. Adanina I Badengan.
Mirib I Badengan nawang sebet keneh Luh Bulanne. Mara tongosina pademanne. I Badengan
tusing galak.
I Badengan tusing bisa ngongkong. Pragat nyalung. Yen suba ia nyalung. Ciri suba lakar ada ane
mati. Tumben suba telug bulan ia tusing nyalung sekat Luh Bulan nongosin tegakanne. Makejang
lega krana tusing iju banjare ngae papaga.
Baan sesai Luh Bulan negak mabalih bulan. Ia gelem. Kuluknyane masi bareng gelem.
Reraman Luh Bulanne nglemekin apang ia suud ngenehang ane suba liwat, suud nyelsel awak,
suud mabalih bulan. Nanging Luh Bulan tusing makipekan. Dugase ento ia kenjeakan mragatang
kantihane buin abucu.
Bapan Luh Bulane ngorahang enu liu anak muani ane demen ajak ia, nanging pegat munyin
bapan Luh Bulanne. Enggalan yeh peningalan bapane nrebes pesu. Bareng kenehne sakit gati baan
solah Luh Bulanne ane tusing beneh.
Ia mendep. Kidemanga paningalanne apang tusing marawat ane soleh-soleh. Masi ngenah ane
liwatina teken ia ipidan. Kari marawat gegelanne kenyem-kenyem suud ngadep ia. Kari marawat
Bapa Gede lenganne ngonyang-ngonyang. Mara maan meli ia.
Baan sesai Bapan Luh Bulan ngingetang apang ia suud nyelsel awak. Ia jani lakar dadi tukang
kantih keneh.
Krana sesai tusing taen nyautin petakon reramane, Luh Bulan ajaka ka psikiater. Ia orahanga
suba tusing inget teken awak. Ia takonina, pragat baan kenyem gen sautina. Psikiatere nawang ia
jatine tusing sakit. Lantas pesenina reramane apang melah ngrunguang dogen.
Teka uli psikiater. Petenge drika buin ia negak di batune mebalih bulan. Muane sayan putih.
Paningalane sayan cedang. Kuping Luh Bulane sayan luung ningeh. Jani, anak mamunyi joh-joh
nyidayang dingeha teken ia. Kanti anak ane lakar mati masi tepukina.
Bapan Luh Bulane lega krana ia suba nyak ngomong kapah-kapah. Sayan ilang inguh kenehne.
Tusing nyak ngae reramane sakit keneh ulian pejalane.
Reramane tusing bani nambakin ia mabalih bulan. Tusing bani nungkasin munyine. Ia orahanga
ngiring pakayunan. Liu anake teka nuturang keweh kenehne. Orahina teken Luh Bulan apang
malajah ngantih keneh. Nanging tuah abesik ane marengin ia ngantih keneh sesai. Kuluk Luh Bulane
I Badengan.
Petenge ento purnamane sedeng nedengang.Sunaran luung gati ngenah.Binange ulap-ulap. Rasa
ngaukin keneh Luh Bulane.
Teka Meme Bulan ngaukin Luh Bulan ajaka ngantih keneh di langite gadang. I Badengan masi
ajaka milu. I Badengan misi nyalung.
Masrantaban reraman Luh Bulane ka natahe.Ulap-ulap. Ngorahin apang ia tuun.
II. TEMA

♪ Tema cerpen puniki inggih punika Tresna Asih.

♪ Paragraf utawi daging cerita sane negesin tema punika sinalih tungil :

Uli sekat ento. Sabilang peteng tiang negak di batune lempeh di natah tiange. Batune
ento tongos kuluk tiange medem. Kuluk ane sanget sayangang tiang. Adanin tiang ia I Badengan.
Tiang tetep mandusang. Baangin tiang amah-amahan ane luungan abedik. Beliang tiang pupur kuluk
apang tusing aas bulune.Apang tusing mebo.Sabilang Redite pandusang tiang. Tusing masi
nyalahang. Ia tresna gati teken tiang.

III. TOKOH/PENOKOHAN
► Luh Bulan
Demen nyelsel awak : ‘Ia lantas nyuudin tiang. Prajani ngorahang med ajak tiang. Kenken kaden
sakit keneh tiange nyelsel awak. Nyelsel ane tusing mragatang apa-apa.’
Tresna teken rerama : ‘Bapan tiange lega krana tiang suba nyak ngomong kapah-kapah. Sayan
ilang inguh kenehne. Tusing nyak ngae reraman tiange sakit keneh. Ulian pejalan tiange.’
Welas asih teken buronan : ‘Kuluk ane sanget sayangang tiang. Adanin tiang ia I Badengan. Tiang
tetep mandusang. Baangin tiang amah-amahan ane luungan abedik. Beliang tiang pupur kuluk apang
tusing aas bulune. Apang tusing mebo. Sabilang Redite pandusang tiang.’

► Rerama/Bapa
Tresna asih teken pianaknyane : ‘Masrantaban reraman tiange ka natahe. Ulap-Ulap. “
Luuuuhhhhhhh! Luuuuuuuuuuuhhhhh! Luuuuuuuhhhhhh! Tuuuuuuuuuunn! Bapa tresna teken Luh”.
tusing sanget nyelselin ane sampun liwat : “Luh, Luh … Suud nyelsel awak. Yen sayan selselan
tusing lakar telah sakit kenehe”.
► Meme Bulan
Ngajakin lan ngajahin Luh Bulan ngantih keneh : “Luh Bulan,mai!Melahang negak! Ajaka
ngantih keneh”.
Tresna teken Luh Bulan : Meme Bulan makenyem.”Tusing dadi keto. Yen pelih nyandang benahin.
Nyen nyidayang luung sesai? Nanging yen meme ngerengin luh, eda ulakanga gati di keneh. Baan
tresnan meme teken luh”.
► I Badengan
Kuluk sane soleh : ‘Kuluk tiange mula soleh pisan.Tusing bisa ngongkong. Pragat nyalung. Yen
suba ia nyalung. Makejang jejeh. Ciri suba lakar ada ane mati.’
tresna teken Luh Bulan : Baan sasai tiang negak mabalih bulan. Tiang gelem. Kuluk tiange masi
bareng gelem. Mirib baan tresnane bareng ia gelem.
► Gegelan
Tusing ngelah perikemanusiaan : Luh Bulan ngorahang ‘Ane sanget sebetang tiang adepa teken
gegelan tiange. Teken anak gede. Yen sing nyak, tiang lakar matianga.’
► Anak Gede
Maksain keneh teken anak luh : ‘Anake gede ento lega pisan. Uli tiang mara dadi bajang bunga
suba ia ngintip. Ipidan taen tiang nagih perkosana. Aget enggalan teka reraman tiange. Jani
kenkenang tiang makelid. Ia kendel gati. Uli pidan di polone suba ada tiang. Mara jani misi.’
► Psikiater
Ngerti teken kondisi pasien : Baan sesai tiang tusing taen nyautin petakon reraman tiange. Tiang
ajaka ka psikiater. Tiang orahanga suba tusing inget teken awak. Tiang takonina. Pragat baan kenyem
sautin tiang. Psikiatere nawang tiang jatine tusing sakit. Mantas besenina reraman tiange apang
melah ngrunguang dogen
IV. LATAR
 Latar waktu
i. Galang bulan, tiang mabalih bulan. Telektekang tiang kanti peteng pisan.= peteng
ii. Tumben suba telung bulan ia tusing nyalung. Uli sasukat tiang nongosin tegakane.= suba telung
bulan Luh Bulan nongosin tegakan I Badengan.
iii. Petenge drika buin tiang negak di batune mebalih bulan.
iv. Buin jebosne saget suba ada munyi kulkul bulus.
v. Kewala tusing kanti apurnama suba med.= abulan
vi. Petenge ento purnamane sedeng sedengang. Sunaran bulane lung gati ngenah.
 Latar tempat
i. Sabilang peteng tiang negak di batune lempeh di natah tiange.
ii. Bapa ngorahang teken Luh Bulan ‘ melahang ka tengah masare’ =di tengah umah.
V. ALUR
☼ Alur cerpen sane majudul ‘Luh Bulan’ puniki ngangge alur : maju-mundur

☼ Sane negesin alur maju lan mundur ring cerpen, inggih punika :
ALUR MAJU : (paragraf 1-9) nyeritayang tatkala Luh Bulan sedeng negak mabalih bulan
lantas matemu teken meme bulan.
ALUR MUNDUR : (paragraf 10 lan 11) Luh Bulan inget teken solah ane suba liwat. Dugas ia
adepa teken gegelane teken anak Gede.
ALUR MAJU : (paragraf 12 kanti panyuud) cerita minakadi jalan hidup Luh Bulane
jani. Sukat ia suud adepa teken gegelane. Engkn ia nyelsel awak lan tusing nyautin petakon
reramane.
*cerpen Luh Bulan saking halaman kapertama
VI. AMANAT

☺ Amanat sane kasurat ring cerpen punika :

i. I Raga patut masolah ane beneh apang tusing ngae sakit keneh rerama.
ii. Tusing sanget nyelsel ane sampun liwat, tusing lakar mragatang apa-apa. Patutne iraga malajah uli
ane sampun liwat apang dadi manusa sane maguna.
VII. KALEBIHAN LAN KAKIRANGAN CERPEN

○ Kalebihan :

 Jalan cerita lan konflik ring cerpen puniki menarik lan tusing ngae med sane ngewacen.
 Bahasa sane kaange ring cerpen puniki sanget aluh karesepang olih sane ngewacen.

○ Kakirangan :
 Panyuud cerita puniki tusing sanget jelas alurnyane.

-PUPUT-

Anda mungkin juga menyukai