1
Luas juring: 𝐴 = 2 𝜃𝑟 2
1
𝐴 = 2 𝜃𝑟 2
Gambar 1.
𝜃𝑛
𝜃𝑛−1
𝑟 = 𝑓(𝜃), -1 𝜃3
𝜃2
𝜃1
𝜃=𝛽
𝜃0
𝜃=𝛼
Gambar 2.
θ1 u
i
vi
θi-1
Gambar 3.
Kita aproksimasi luas irisan ke-i,[𝜃𝑖−1 , 𝜃𝑖 ] misalkan f mencapai nilai
minimumnya dan nilai maksimumnya, masing-masing di 𝑢1 dan
𝑣1 (Gambar 3). Jadi, jika ∆𝜃𝑖 = 𝜃𝑖 − 𝜃𝑖−1 ,
1 1
[𝑓(𝑢𝑖 )]2 ∆𝜃𝑖 ≤ 𝐴(𝑅1 ) ≤ [𝑓(𝑣𝑖 )]2 ∆𝜃𝑖
2 2
sehingga
𝑛 𝑛 𝑛
1 1
∑ [𝑓(𝑢𝑖 )]2 ∆𝜃𝑖 ≤ ∑ 𝐴(𝑅1 ) ≤ ∑ [𝑓(𝑣𝑖 )]2 ∆𝜃𝑖
2 2
𝑖=1 𝑖=1 𝑖=1
kita biarkan menuju nol, kita peroleh (dengan menggunakan Teorama Apit)
rumus luas
1 𝛽1
𝐴= ∫ [𝑓(𝜃)]2 𝑑𝜃
2 𝛼 2
Contoh Soal:
1
𝜃 ∆𝐴 ≈ [𝑓(𝜃)]2 ∆𝜃
2
1 𝜋/2
𝐴= ∫ (4 sin 2𝜃)2 𝑑𝜃
2 0
1 2 3 4
Gambar 4.
Penyelesaian:
Daun mawar (Gambar 4.) panjangnya 4 satuan dan lebarnya rata-rata 1,5
satuan, memberikan estimasi 6 untuk luasnya. Luas eksak A diberikan oleh
𝜋 𝜋
1 2 2 1 − cos 4𝜃
𝐴 = ∫ 16 𝑠𝑖𝑛 2 2𝜃 𝑑𝜃 = 8 ∫ 𝑑𝜃
2 0 0 2
𝜋 𝜋
2 2
= 4 ∫ 𝑑𝜃 − ∫ cos 4𝜃 ∙ 4𝑑𝜃
0 0
𝜋
= [4𝜃]0 𝜋/2 − [sin 4𝜃]0 2 = 2𝜋
Garis Singgung dalam Koordinat Polar
Jadi,
𝑑𝑦 ∆𝑦 Δ𝑦/∆𝜃 𝑑𝑦/∆𝜃
= lim = lim =
𝑑𝑥 ∆𝑥→0 ∆𝑥 ∆𝑥→0 Δ𝑥/∆𝜃 𝑑𝑥/∆𝜃
Yakni,
Rumus yang baru saja diturunkan menjadi sederhana jika grafik 𝑟 = 𝑓(𝜃)
melalui polar. Sebagai contoh, andaikan untuk suatu sudut 𝛼, 𝑟 = 𝑓(𝛼) = 0
dan 𝑓′(𝛼) ≠ 0 Maka (di polaar tersebut) rumus untuk 𝑚 adalah
𝑓 ′ (𝛼) sin 𝛼
𝑚= = tan 𝛼
𝑓 ′ (𝑎) cos 𝑎
Penyelesaian :
(a)
𝑓(𝜃) cos 𝜃 + 𝑓 ′ (𝜃) sin 𝜃 4 sin 3𝜃 cos 𝜃 + 12 cos 3𝜃 sin 𝜃
𝑚= ′
=
−𝑓(𝜃) sin 𝜃 + 𝑓 (𝜃) cos 𝜃 −4 sin 3𝜃 sin 𝜃 + 12 cos 3𝜃 cos 𝜃
Di 𝜃 = 𝜋/6,
√3 1
4 ∙ 1 ∙ 2 + 12 ∙ 0 ∙ 2
𝑚= = −√3
1 √3
−4 ∙ 1 ∙ 2 + 12 ∙ 0 ∙ 2
Di 𝜃 = 𝜋/4,
√2 √2 √2 √2
4 ∙ 2 ∙ 2 − 12 ∙ 2 ∙ 2 2−6 1
𝑚= = =
√2 √2 √2 √2 −2 − 6 2
−4 ∙ 2 ∙ 2 − 12 ∙ 2 ∙ 2
(b) Kita tetapkan 𝑓(𝜃) = 4 sin 3𝜃 = 0 dan selesaikan. Ini
menghasilkan 𝜃 = 0, 𝜃 = 𝜋/3, 𝜃 = 2𝜋/3, 𝜃 = 𝜋, 𝜃 = 4𝜋/3, dan
𝜃 = 5𝜋/3.
2𝜋 𝜋
θ r 𝜃= 𝜃=
3 3
0 0
𝜋/12 2,8
𝜋/6 4
| | | |
𝜋/4 2,8
𝜋/3 0 1 2 3 4
5𝜋/12 -2,8
𝜋/2 -4 5𝜋 4𝜋
𝜃= 𝜃=
3 3
Gambar 5.
1 𝜋/3 𝜋/3
(d) 𝐴 = 2 ∫0 (4 sin 3𝜃)2 𝑑𝜃 = 8 ∫0 𝑠𝑖𝑛 2 3𝜃 𝑑𝜃
2 𝜋/3 4𝜋
= [4𝜃 − sin 6𝜃]0 =
3 3
Soal-Soal:
1. Sketsakan grafik persamaan yang diberikan dan carilah luas daerah yang
dibatasi oleh kurva tersebut.
a) 𝑟 = 𝑎, 𝑎 > 0
b) 𝑟 2 = 6 cos 2𝜃
c) 𝑟 2 = 9 sin 2𝜃
Jawaban:
a) 𝑟 = 𝑎, 𝑎 > 0
− 2𝑎
| |
2𝑎
|
1 2𝜋 2
𝐴 = ∫ 𝑎 𝑑𝜃 = 𝜋𝑎2
2 0
b) 𝑟 2 = 6 cos 2𝜃
5 | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
-5 5
-5
1 𝜋/4 𝜋/4
𝜋/4
𝐴 = 2∙ ∫ 6 𝐶𝑂𝑆 2𝜃 𝑑𝜃 = 6 ∫ cos 2𝜃 𝑑𝜃 = 3[sin 2𝜃]−𝜋/4 = 6
2 −𝜋/4 −𝜋/4
c) 𝑟 2 = 9 sin 2𝜃
5
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
-5 5
-5
1 𝜋/2 𝜋/2
9 𝜋/2
𝐴 = 2 ∙ ∫ 9 sin 2𝜃 𝑑𝜃 = 9 ∫ sin 2𝜃 𝑑𝜃 = [− cos 2𝜃]0 = 9
2 0 0 2
2. Carilah kemiringan garis singgung pada masing-masing kurva berikut, di
titik 𝜃 = 𝜋/3.
a) 𝑟 = 2 cos 𝜃
b) 𝑟 = 1 + sin 𝜃
Jawaban:
1
𝜋 − 1
2
𝑑𝑖 𝑡𝑖𝑡𝑖𝑘 𝜃 = 3 , 𝑚 = √3
= .
− √3
2
1 √3
𝜋 +
2 2
𝑑𝑖 𝑡𝑖𝑡𝑖𝑘 𝜃 = 3 , 𝑚 = 1 √3
= −1
− −
2 2