MATEMATIKA
WAJIB
Disusun oleh:
Kelas : X MIA 1
Penulis
i
DAFTAR ISI
KATA PENGANTAR................................................................................................................ i
DAFTAR ISI............................................................................................................................ii
BAB 1 PENDAHULUAN ........................................................................................................ 1
1.1.Latar Belakang ........................................................................................................... 1
1.2.Tujuan Penulisan ....................................................................................................... 1
1.3.Manfaat Dari Penelitian ............................................................................................ 1
BAB 2 ISI .............................................................................................................................. 2
2.1.Fungsi Invers ............................................................................................................. 2
2.2.Trigonometri ............................................................................................................. 4
2.3.Perbandingan Trigonometri Pada Segitiga Siku-Siku ................................................ 8
2.4.Perbandingan Trigonometri Untuk Sudut Berelasi ................................................. 10
2.5.Grafik Fungsi Trigonometri ..................................................................................... 14
BAB 3 PENUTUP ................................................................................................................ 18
3.1.Kesimpulan.............................................................................................................. 18
3.2.Saran ....................................................................................................................... 18
DAFTAR PUSTAKA ............................................................................................................. 19
ii
iii
BAB 1
PENDAHULUAN
1
BAB II
ISI
Contoh Soal
Penyelesaian :
f (x) = 2x 2 + 5
y = 2x 2 + 5
2x 2 =y–5
𝑦–5
x2 =
2
𝑦–5
x =√ 2
𝑥–5
f -1(x) =√ 2
2
3
𝑥–5
Jadi f -1(x) dari f (x) = 2x 2 + 5 adalah f -1(x) = √ 2
2x−1
2. Tentukan g -1(x) dari g (x) = 6
Penyelesaian :
2x−1
g (x) = 6
2x−1
y = 6
6y = 2x – 1
2x = 6y + 1
6𝑦 + 1
x = 2
6𝑥 + 1
g -1(x) = 2
2x−1 6𝑥 + 1
Jadi g -1(x) dari g (x) = adalah g -1(x) =
6 2
3
3. Tentukan h -1(x) dari h(x) = √𝑥 + 2
Penyelesaian :
3
h(x) = √𝑥 + 2
3
y = √𝑥 + 2
1
y = (𝑥 + 2)3
1
(𝑦)3 = (((𝑥 + 2)3 )3
𝑦3 = x+2
𝑥 = y3 – 2
h -1(x) = x3 – 2
3
Jadi h -1(x) dari h(x) = √𝑥 + 2 adalah h -1(x) = x 3 – 2
4
2.2 Trigonometri
1 putaran = 360°
1
1°= 360
𝜋
360° = 2𝜋rad / 1°= 180°
180°
1 rad = 𝜋
Putaran ke radian
= dikali 2𝜋 rad
Radian keputaran
1
= dikali 2𝜋rad
𝑎 𝑏 𝑐
= = sin 𝐶
sin 𝐴 sin 𝐵
Contoh soal
𝑐 𝑎
= sin 45°
sin 60°
𝑐 10
1 = 1
2
√3 2
√2
1
√3 .10 10 √3 √2
C=2 1 = x
√2 √2 √2
2
10 √6
= 2
= 5√6 cm
𝑏 2 = 𝑎2 + 𝑐 2 - 2.a.c.cos 𝜃
𝑎2 + 𝑐 2 − 𝑏 2
B= 2.𝑎.𝑐
𝑐 2 = 𝑎2 + 𝑏 2 - 2.a.b.cos 𝜃
𝑎2 + 𝑏2 − 𝑐 2
C= 2.𝑎.𝑏
6
Contoh soal
Diketahui segitiga ABC dengan sisi a = 2, b = 3, dan sudut c = 60° . maka panjang
sisi c adalah…
𝑐 2 = 𝑎2 + 𝑏 2 - 2.a.b.cos 𝜃
= 22 + 32 - 2.2.3.cos 60°
1
= 13 – 12 . 2
= √7
C = 2,6
c. Soal
Diketahui segitiga ABC dengan sisi a = 3 cm, sisi b = 5 cm, sisi c = 7 cm.
tentukan besar sudut c….
7
𝑎2 + 𝑏2 − 𝑐 2
C= 2.𝑎.𝑏
32 + 52 − 72
= 2.3.5
9+25−49
= 30
− 15
= 30
−1
= 2
= cos 120°
1. Sisi b = 20 cm, sudut C = 105°, dan sudut B = 45°. Hitung panjang sisi a
dan c….
𝑏 𝑐
= sin 𝐶
sin 𝐵
20 𝑐
1 = 0,96
2
√2
20 𝑥 0,96
C= 1
2
√2
19,2
=1
2
√2
= 19,2 x 2 √2
= 38,4 √2
𝑎 𝑏
𝑎 = sin 𝐴 = sin 𝐵
𝑎 20
= 1 =1
2 2
√2
8
10
=1
2
√2
𝑎 𝑏
𝑎 = sin 𝐴 = sin 𝐵
𝑎 13,3
= 0,57 = 0,64
13,3 𝑥 0,57
= 0,64
= 11,875
= 20 √2
2. Sisi c = 20, sudut A = 35°, dan sudut B = 40°. Hitung panjang sisi a dan
b….
𝑎 𝑏
b = sin 𝐴 = sin 𝐵
20 𝑏
= 0,96 = 0,64
20 𝑥 0,64
= 0,96
= 13,3
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑑𝑒𝑝𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝐵𝐶 𝑎
sin 𝐴 = = = =
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑚𝑖𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑚𝑖 𝐵𝐴 𝑐
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑖𝑛𝑔 𝑠𝑎 𝐶𝐴 𝑏
cos 𝐴 = = = =
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑚𝑖𝑟𝑖𝑛𝑔 𝑚𝑖 𝐵𝐴 𝑐
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑑𝑒𝑝𝑎𝑛 𝑑𝑒 𝐵𝐶 𝑎
tan 𝐴 = = = =
𝑠𝑖𝑠𝑖 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑖𝑛𝑔 𝑠𝑎 𝐶𝐴 𝑏
9
1 1 𝑐
sec 𝐴 = = =
𝑐𝑜𝑠 𝐴 𝑏 𝑏
𝑐
1 1 𝑐
csc 𝐴 = =𝑎 =
𝑠𝑖𝑛 𝐴 𝑎
𝑐
1 1 𝑏
cot 𝐴 = =𝑎 =
𝑡𝑎𝑛 𝐴 𝑎
𝑏
𝑎
𝑎 𝑐 sin 𝐴
tan 𝐴 = = = = tan 𝐴
𝑏 𝑏 cos 𝐴
𝑐
1 1 cos 𝐴
cot 𝐴 = = = = cot 𝐴
tan 𝐴 sin 𝐴 sin 𝐴
cos 𝐴
Jika diperhatikan aturan perbandingan diatas , prinsip matematika lain yang perlu
diingat kembali adalah Teorema Phythagoras . Selain itu, pengenalan akan sisi
miring segitga , sisi di samping sudut , dan sisi di depan sudut tentunya dapat
mudah diperhatikan.
AB = 𝐴𝐶 2 − 𝐵𝐶 2
AB = √(3𝑘)2 − (𝑘)2 K
=√9𝑘 2 − 𝑘 2 = √8𝑘 2
=∓2√2𝑘
10
𝐴𝐵 2√2𝑘 2√2
cos A = = =
𝐴𝐶 3𝑘 3
𝐵𝐶 𝑘 1 √2 √2 1
tan A = = = × = = √2
𝐴𝐵 2√2𝑘 2√2 √2 4 4
𝐴𝐵 2√2𝑘 2√2
sin C = = =
𝐴𝐶 3𝑘 3
𝐵𝐶 𝑘 1
cos C = = =
𝐴𝐶 3𝑘 3
𝐵𝐶 𝑘 1 √2 √2 1
cot C = = = × = = √2
𝐴𝐵 2√2𝑘 2√2 √2 4 4
Contoh Soal
Penyelesaian :
14
𝜃 = 30°
𝜃 = 90°
𝜃 = 120°
Tentukan sin 𝜃
120 120 120
i. Untuk 𝜃 = 30° , 𝑠𝑖𝑛 30 = 𝑑
𝑑 = sin 30° = 1 = 240 𝑘𝑚
2
Saat 𝜃 = 90° , pesawat tepat berada di atas si Bolang, sehingga sama dengan
tinggi terbangnya pesawat.
120 120 120
iii. Untuk 𝜃 = 120° , maka sin 120°=+𝑠𝑖𝑛60° = 𝑑
𝑑 = sin 60° = √3
=
2
240√3
3
𝑘𝑚
0 30 60° 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
X ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° °
0 30° 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
X ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° °
Y 0 1 ~ -1 0 1 ~ -1 0
Contoh soal :
Jawab:
Y 1 0 -1 0 1 0 -1 0 1
17
18
BAB III
PENUTUP
Saran :
Kami harap untuk pembuatan portofolio selanjutnya bisa lebih baik dan
jelas
19
DAFTAR PUSTAKA
http://lastdigitof-pi.blogspot.co.id/2013/02/perbandingan-trigonometri-
untuk-sudut.html
http://www.konsep-matematika.com/2015/11/perbandingan-trigonometri-
pada-segitiga-siku-siku.html
https://id.wikipedia.org/wiki/Fungsi_invers