Anda di halaman 1dari 6

KISI – KISI BHS JAWA K13

1. Siswa menentukan isi geguritan (puisi)

2. Siswa menentukan arti kata yang bercetak tebal pada geguritan. Contoh:

Kudanganku uring para siswa


Dadio janma susila
Kuwat jiwa miwah raga
Sugih guna animpuna
Tur darbe watak satriya
Tau mikir dhiri priyangga
Sedya njunjung jiwa bangsa
Mreh kesesuno manca praja

Praja = negara

3. Siswa menentukan basa krama yang tepat untuk melengkapi kalimat rumpang.

1) mangan : dhahar 5) adus : siram 9) lungo : tindak


2) nonton : mirsani 6) diceluk : ditimbali 10) omahe : daleme
3) dikongkon : diutus 7) nggowok : ngasto 11) ngomong : ngendika
4) teka : rawuh 8) ngombe : ngunjuk 12) mulih : kondur
4. Siswa menentukan latar cerita dalam teks penggalan cerita rakyat

5. Siswa menentukan tokok antagonis ( jahat) dari cerita rakyat

6. Siswa menentukan kalimat utama pada paragraf / teks deskripsi

7. Siswa menentukan isi tembang dolanan. Contoh:

a. Jaranan
Jaranan- jaranan, jarane jaran teji
Sing numpak ndoro bei
sing ngiring para mentri
Jeg-jeg nong, jreg-jreg gung
Jeg-jeg gedebuk krincing
Gedebug jedher
Gedebug krincing
Jeg-jeg gedebuk jedher
Isinya tentang budi pekerti saling menghormati orang yang lebih tinggi kedudukannya dan juga kebersamaan

8. Siswa menentukan gagasan pokok pada paragraf teks narasi

9. Siswa menentukan isi berita aktual / terkini

10. Siswa menentukan tembung camboran tugel pada kalimat.

Tembung camboran tugel


- bangjo : abang + ijo - perko : emper + toko
- lunglit : balung + kulit - pangpel : epang + sempel
- paklik : bapak + cilik - dewa : gede + dowo
- jiro : siji + loro - cowek : konco dewek
- saera : saeh tur murah - tahteng : entah + mateng

11. Siswa menentukan tembung saroja pada kalimat.

1) Solah bawa 6) gagah prakosa 11) sepi mamring 16) girang gumuyu
2) Gandhes luwes 7) nagasari 12) tangga teparo 17) duga prayoga
3) Angkara murka 8) sumebar warata 13) unggah-ungguh 18) terang terawaca
4) Blaka suta 9) anteng jatmika 14) angkat junjung
5) Tedheng aling-aling 10) rameh gumuruh 15) jejel riyel
Contoh
1) Yen durung sehat temen aja angkat junjung dhisik.
2) Langite kok katon terang terawaca kira-kira ora sida udan.
3) Kowe taksawang wiwit mau kok tansah girang gumuyu ana apa?
4) Wah, dalan menyang pasar malem katon jejel riyel.
5) Yen karo wong tuwa duga prayuga aja padha dilalekakeh!
6) Gathutkaca kuwi satriya pringgodani sing gagah prakosa.
7) Pawarta iku wis sumebar warata tekan ngendi-ngendi.
8) Bocah ayu tur anteng jatmika akeh wong sing seneng.
9) Swarane keprungu rame gumuruh ambata rubuh.
10) Kamangka isih jam wolu kok wis katon sepi mamring.
11) Karo tangga teparo kuwi kudu sing rukun

12. Siswa dapat menentukan tembung entar ( kata kiasan ) pada kalimat.

a. Olehe nyambut gawe direwangi .................supaya bisa cukup uripe ( adus kringet )
b. Bapake Dimas iku ........, ora gampang duko karo putrane ( jembar segarane )
c. Ngati-ati Yudi iku ........... mula yen nyelehke barang aja glathak-glethek (dawa tangane )

13. Siswa menentukan jenis/nama tembang macapat.

Guru Guru wilangan lan guru lagune


No Arane tembang
gatra Baris
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1. Pucung 4 12u 6a 8i 12a
2. Maskumambang 4 12i 6a 8i 8a
3. Gambuh 5 7u 10u 12i 8u 8o
4. Megahtruh 5 12u 8i 8u 8i 8o
5. Mijil 6 10i 6o 10e 10i 6i 6u
6. Kinanthi 6 8u 8i 8a 8a 8i 8a
7. Asmarandana 7 8i 8a 8e 8a 7a 8u 8a
8. Durma 7 12a 7i 6a 7a 8i 5a 7i
9. Pangkur 7 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i
10. Sinom 9 8a 8i 8a 8i 7i 8u 7a 8i
11. Dhandhang gula 10 10i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a

14. Siswa menentukan guru lagu lan guru wilangan pada tembang macapat.

Guru lagu : dhong-dhinge swara ana ing pungkasan gatra (huruf hidup diakhir
kalimat) a, i, u, e, o
Guru wilangan : cacahe wanda (suku kata) saben gatra.(dalam 1 baris )

15. Siswa menentukan isi tembang pucung

Bapak pucung.
Renteng-renteng koyo kalung.
Dowo koyo ulo.
Pencoanmu wesi miring.
Sing disobo.
Si pucung mung turut kutho. ( sepur )

16. Siswa menentukan guru gatra dari tembang pangkur.

Guru gatra tembang pangkur = 7

17. Siswa menentukan pesan moral cerita pewayangan pandhawa.


Contoh : harus adil dan tidak boleh jahat kepada saudara, saling menghormati, selalu
bekerjasama dengan saudara dimanapun dan apapun masalah yang dihadapi, selalu
patuh kepada orangtua terutama ibu.

18. Siswa mengartikan tulisan jawa.

19. Siswa menentukan judul ( irah – irahan ) dari teks bacaan

20. Siswa menentukan kalimat utama pada teks kepahlawanan

21. Siswa menentukan kalimat tanya dari jawaban yang tersedia.

22. Siswa menentukan perbedaan dari 2 gambar dg tema berbeda.

23. Siswa menentukan watak dari tembang macapat.

24. Siswa menentukan antonim ( kosok balen ) dalam kalimat

Abot x ènthèng Akas x lemes


Adhem x panas Akeh x sathithik
Adil x sawenang-wenang Ala x becik
Adoh x cedhak Alon x banter
Agal x lembut Alus x kasar
Ageng x alit Amba x ciut
Agung x asat
25. Siswa menentukan guru lagu dan guru wilangan tembang sinom

guru lagu dan guru wilangan tembang sinom =

8a 8i 8a 8i 7i 8u 7a 8i

26. Siswa menentukan arti paribasan. Contoh:

a. Anak pola bapak kepradhah = Wong tuwa nemu reribet amerga polahe anak
b. Bathok bolu isi madu = Wong asor nanging sugih kepinteran
c. Becik ketitik ala ketara = Wong becik utawa ala bakal ketara ing tembe mburi

27. Siswa menentukan pepindhan yang tepat untuk menanggapi cerita. Contoh :

Abang kumpul pådhå abang - kåyå alas kóbóng


Abangé - kåyå gódhóng katirah
Agungé - kåyå samodra rób
Akèhé pêpati - kåyå babadan pacíng
Akèhé pêpati - kåyå sulúng lumebu gêni
Akèhé lêlara - kåyå kêna pageblúk
Ali-aliné - kaya nggunúng sapikúl
Alusé - kåyå sutra
Antêngé - kåyå têmantèn ditêmókaké
Ayuné - kåyå Dèwi Ratíh

28. Siswa menentukan arti ( batangan ) cangkriman.

1. Dikethok malah tambah dhuwur (Dipotong malah bertambah tinggi). Jawab: Celana panjang
2. Emboke diidak idak anake dielus-elus (Ibunya diinjak-injak anaknya dibelai-belai): jawab tangga bambu
3. Emboke wuda anake tapihan (Ibunya telanjang anaknya pakai kain). Jawab: Pohon bambu dan anaknya

29. Siswa menentukan kata yang tepat untuk melengkapi cangkriman


30. Siswa menentukan cangkriman berdasarkan jawaban ( batangan ) yang disajikan

32. Siswa menentukan tema pada teks pidato

33. Siswa menentukan struktur ( perangane ) teks pidato.

1. Salam Pambuka

Salam pakurmatan ingkang setunggal dhateng para dhayoh utawi ingkang kepareng rawuh.

2. Purwaka Basa (pambuka)

Atur panuwun dhateng para rawuh / dhayoh ingkang kepareng rawuh, sarta atur pamuji
syukur dhateng gusti Allah.

3. Suraos Basa (wiji)

Sakabehe bab ingkang diandharaken dhateng para rawuh / dhayoh.

4. Permana (simpulan)

Ringkesan wiji ingkang permana utawi intine ingkang diandharaken.

5. Wusana (panutup)

Atur panuwun sarta nyuwun pangapunten manawa wonten kirang utawi kalepatan anggen
ngandharaken pidhato.

34. Siswa menentukan jenis metode yang digunakan pada pidato.

a) Metode impromtu (serta merta)


Pada metode ini, pembaca menggunakan cara spontanitas (improvisasi) tanpa ada persiapan. Metode ini
biasanya digunakan untuk acara yang bersifat mendadak dan disajikan menurut kebutuhan saat itu.

b) Metode menghafal
Pada metode ini pembicara menyusun naskah sambutan kemudian dihafalkan selama berpidato.
Contoh:sambutan acara HUT RI.

c) Metode naskah
Pada metode ini pembicara menulis naskah kemudian dibaca saat berpidato.
Contoh:pidato acara kenegaraan.

35. Siswa menentukan bagian penutup pidhato yang tepat.

36. Siswa menuliskan aksara jawa menggunakan sandhangan yang tepat.


37. Siswa menuliskan kata bersisipan pada kalimat rumpang

a. Bagus = Gumagus a. Tulis = Tinulis


b. Guyu = Gumuyu b. Gawa = Ginawa
c. Golong= Gumolong c. Ganjar = Ginanjar
d. Gelar = Gumelar d. Jiwit = Jiniwit
e. Gedhe = Gumedhe e. Siram = Siniram
1) Lumaku (um + laku) 1) ginanjar (in + ganjar)
2) Gumantung (um + gantung) 2) pinaringan (in + paring)
3) Sumebar (um + sebar) 3) tinimbang (in + timbang)
4) Gumrojog (um + grojog) 4) tinampa (in + tampa)
5) Cumawis (um + cawis) 5) ginawa (in + gawa)
6) Cumlorot (um + clorot) 6) jinupuk (in + jupuk)
7) Tumata (um + tata) 7) sinawang (in + sawang)

38. Siswa menuliskan nama tokoh Pandhawa berdasarkan gambar..

Puntadewa Werkudara/Bima Arjuna Sadewa


Nakula
Negara Ngamarta Negara Jodipati Negara Maesopati Negara Bumi
Negara Bumi
Retawu Retawu

39. Siswa menuliskan aksara jawa dengan pasangan sa

40. Siswa menebak batangan dari tembang pucung.

41. Siswa menuliskan guru lagu yang tepat pada tembang pangkur.

Pangkur 7 gatra 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i

42. Siswa menuliskan arti dari paribasan. ( no. 26 )

43. Siswa menuliskan bebasan berdasarkan paragraf yang tersedia.

-Adhang-adhang tetese embun :


njagakake barang mung sak oleh-olehe
Berharap sesuatu dengan hasil apa adanya. Seperti berharap pada tetes embun.
-Adigang, adigung, adiguna :
ngendelake kekuwatane, kaluhurane lan kepinteran
Mengandalkan kekuatan, kekuasaan dan kepintarannya. Ungkapan ini biasanya ditujukan pada orang
yang sok.
-Aji godhong garing (aking) :
wis ora ana ajine / asor banget
Sudah tidak ada harganya (hina)
-Ana gula ana semut :
papan sing akeh rejekine, mesti akeh sing nekani
Tempat yang banyak rejekinya, pasti banyak yang mendatangi.

44. Siswa menuliskan cangkriman sesuai dengan batangan ( arti ) yang tersedia
45. Siswa menuliskan cangkriman berdasarkan gambar yang tersedia
Uraian

46. Siswa menuliskan amanat yang tersirat pada cerita rakyat / dongeng

47. Siswa menyusun 4 kalimat acak menjadi paragraf yang padu / benar.

Tuladha :
a. sedia pring di irate, diukur padha dawane.
b. di tempeli dluwang lan diwenehi lem.
c. di gawe palang lan di wenehi benang.
d. ditimbang kiwo lan tengene.
c. Pungkasane dadi layangan.
Jawabane : a-c-d-b-e

48. Siswa menyimpulkan isi dari teks tentang tokoh dan penemunya.

49. Siswa menuliskan paribasan dan artinya. ( no. 26 )

Entek amek kurang golek : Ngunek-unekake wong sakatoge.


Kumenthus ora pecus : Umuk ananging ora sembada.
Nabok nyilih tangan : Tumindhak ala sarana kongkonan.
Rukun agawe sentosa : Rukun bisa dadi kuwat lan yen crah agawe bubrah
Sepi ing pamrih rame ing gawe : Nyambut gawe kanthi mempeng tanpa duwe pamrih.

50. Siswa menyusun 4 kalimat pembuka dalam teks pidato berdasarkan tema yg tersedia. Contoh :

Ingkang kinurmaten Ibu kepala sekolah ugi bapak –ibu guru ingkang satuhu luhuring budi lan
rencang-rencang kelas kaleh welas ingkang kula krisnani
Mangga kita sedaya ngaturaken puji syukur dhumateng gusti ingkang maha agung ingkang sampun
maringaken sedaya nikmat lan kewarasan dateng kito sedaya dumugi sak menika kita sedaya saged
kempal wonten ingkang adicara perpisahan sak menika
Kula piyambak ngaturaken matursuwun ingkang sak ageng-agengipun kagem bapak-ibu guru ingkang
sampun mbulawantah kula dateng pawiyatan menika ingkang dangunipun tigang warsa

Anda mungkin juga menyukai