Anda di halaman 1dari 5

1. Rame ing gawe sepi ing pamrih, memayu hayuning bawana.

(Giat bekerja/membantu dengan tanpa pamrih, memelihara alam semesta


/mengendalikan nafsu)

2. Manungsa sadrema nglakoni, kadya wayang umpamane.


(Manusia sekedar menjalani apa adanya, seumpama wayang)

3. Ati suci marganing rahayu.


(Hati yang suci menjadi jalan menuju keselamatan jiwa dan raga)

4. Ngelmu kang nyata, karya reseping ati.


(Ilmu yang sejati, membuat tenteram di hati)

5. Ngudi laku utama kanthi sentosa ing budi.


(Menghayati perilaku mulia dengan budi pekerti luhur)

6. Jer basuki mawa beya.


(Setiap usaha memerlukan beaya)

7. Ala lan becik dumunung ana awake dhewe.


(Kejahatan dan kebaikan terletak di dalam diri pribadi)

8. Sing sapa lali marang kebecikaning liyan, iku kaya kewan.


(Siapa yang lupa akan amal baik orang lain, bagaikan binatang)

9. Titikane aluhur, alusing solah tingkah budi bahasane lan legawaning ati,
darbe sipat berbudi bawaleksana.
(Ciri khas orang mulia yakni, perbuatan dan sikap batinnya halus , tutur
kata yang santun, lapang dada, dan mempunyai sikap wibawa luhur budi
pekertinya)

10. Ngunduh wohing pakarti.


(Orang dapat menerima akibat dari ulahnya sendiri)

11. Ajining dhiri saka lathi lan budi.


(Berharganya diri pribadi tergantung ucapan dan akhlaknya)

12. Sing sapa weruh sadurunge winarah lan diakoni sepadha-padhani¬ng


tumitah iku kalebu utusaning Pangeran.
(Siapa yang mengetahui sebelum terjadi dan diakui sesama manusia, ia
termasuk utusan tuhan)

13. Sing sapa durung wikan anane jaman kelanggengan iku, aja ngaku dadi
janma linuwih.
(Siapa yang belum paham adanya zaman keabadian, jangan mengaku
menjadi orang linuwih)

14. Tentrem iku saranane urip aneng donya.


(Ketenteraman adalah sarana menjalani kehidupan di dunia)

15. Yitna yuwana lena kena.(Eling waspdha akan selamat, yang lengah akan
celaka)

16. Ala ketara becik ketitik.


(Yang jahat maupun yang baik pasti akan terungkap juga)

17. Dalane waskitha saka niteni.


(Cara agar menjadi awas, adalah berawal dari sikap cermat dan teliti)

18. Janma tan kena kinira kinaya ngapa.


(Manusia sulit diduga dan dikira)

19. Tumrap wong lumuh lan keset iku prasasat wisa, pangan kang ora bisa
ajur iku kena diarani wisa, jalaran mung bakal nuwuhake lelara.
(Bagi manusia, fakir dan malas menjadi bisa/racun, makanan yang tak bisa
hancur dapat disebut sebagai bisa/racun, sebab hanya akan menimbulkan
penyakit)

20. Klabang iku wisane ana ing sirah. Kalajengking iku wisane mung ana
pucuk buntut. Yen ula mung dumunung ana ula kang duwe wisa. Nanging
durjana wisane dumunung ana ing sekujur badan.
(Racun bisa Lipan terletak di kepala, racun bisa kalajengking ada di ujung
ekor, racun bisa ular hanya ada pada ular yang berbisa, namun manusia
durjana racun bisanya ada di sekujur badan)

21. Geni murub iku panase ngluwihi panase srengenge, ewa dene umpama
ditikelake loro, isih kalah panas tinimbang guneme durjana.
(Nyala api panasnya melebihi panas matahari, namun demikian umpama
panas dilipatgandakan¬, masih kalah panas daripada ucapan orang durjana)

22. Tumprape wong linuwih tansah ngundi keslametaning liyan, metu saka
atine dhewe.
(Bagi orang linuwih selalu berupaya menjaga keselamatan untuk sesama,
yang keluar dari niat suci diri pribadi)

23. Pangucap iku bisa dadi jalaran kebecikan. Pangucap uga dadi jalaraning
pati, kesangsaran, pamitran. Pangucap uga dadi jalaraning wirang.
(Ucapan itu dapat menjadi sarana kebaikan, sebaliknya ucapan bisa pula
menyebabkan kematian, kesengsaraan. Ucapan bisa menjadi penyebab
menanggung malu)

24. Sing bisa gawe mendem iku: 1) rupa endah; 2) bandha, 3) dharah
luhur; 4) enom umure. Arak lan kekenthelan uga gawe mendem sadhengah
wong. Yen ana wong sugih, endah warnane, akeh kapinterane, tumpuk-
tumpuk bandhane, luhur dharah lan isih enom umure, mangka ora mendem,
yakuwi aran wong linuwih.
(Penyebab orang menjadi lupa diri adalah : gemerlap hidup, harta,
kehormatan, darah muda. Arak dan minuman juga membuat mabuk
sementara orang. Namun bila ada orang kaya, tampan rupawan, banyak
kepandaiannya, hartanya melimpah, terhormat, dan masih muda usia,
namun semua itu tidak membuat lupa diri, itulah orang linuwih)

25. Sing sapa lena bakal cilaka.


(Siapa terlena akan celaka)

26. Mulat salira, tansah eling kalawan waspada.


(Jadi orang harus selalu mawas diri, eling dan waspadha)

27. Andhap asor.


(Bersikap sopan dan santun)

28. Sakbegja-begjan¬e kang lali luwih begja kang eling klawan waspada.
(Seberuntungnya¬ orang lupa diri, masih lebih beruntung orang yang eling
dan waspadha)

29. Sing sapa salah seleh.


(Siapapun yang bersalah akan menanggung celaka)

30. Nglurug tanpa bala, menang tanpa ngasorake.


(Bertanding tanpa bala bantuan)

31. Sugih ora nyimpen.


(Orang kaya namun dermawan)

32. Sekti tanpa maguru.


(Sakti tanpa berguru, alias dengan menjalani laku prihatin yang panjang)

33. Menang tanpa ngasorake.


(Menang tanpa menghina)

34. Rawe-rawe rantas malang-malang putung.


(Yang mengganggu akan lebur, yang menghalangi akan hancur)
35. Mumpung anom ngudiya laku utama.
(Selagi muda berusahalah selalu berbuat baik)

36. Yen sira dibeciki ing liyan, tulisen ing watu, supaya ora ilang lan tansah
kelingan. Yen sira gawe kebecikan marang liyan tulisen ing lemah, supaya
enggal ilang lan ora kelingan.
(Jika kamu menerima kebaikan orang lain, tulislah di atas batu supaya tidak
hilang dari ingatan. Namun bila kamu berbuat baik kepada orang lain
hendaknya ditulis di atas tanah, supaya segera hilang dari ingatan)

37. Sing sapa temen tinemu.


(Siapa yang bersungguh-sung¬guh akan berhasil)

38. Melik nggendhong lali.


(Pamrih menyebabkan lupa diri)

39. Kudu sentosa ing budi.


(Harus selamat ke dalam jiwa)

40. Sing prasaja.


(Menjadi orang harus bersikap sabar)

41. Balilu tau pinter durung nglakoni.


(Orang bodoh yang sering mempraktekan, kalah pandai dengan orang pinter
namun belum pernah mempraktekan)

42. Tumindak kanthi duga lan prayogo.


(Bertindak dengan penuh hati-hati dan teliti/tidak sembrono)

43. Percaya marang dhiri pribadi.


(Bersikaplah percaya diri)

44. Nandur kebecikan.


(Tanamlah selalu kebaikan)

45. Janma linuwih iku bisa nyumurupi anane jaman kelanggengan tanpa
ngalami pralaya dhisik.
(Manusia linuwih adalah dapat mengetahui adanya zaman keabadian tanpa
harus mati lebih dulu)

46. Sapa kang mung ngakoni barang kang kasat mata wae, iku durung
weruh jatining Pangeran.
(Siapa yang hanya mengakui hal-hal kasat mata saja, itulah orang yang
belum memahami sejatinya Tuhan)
47. Yen sira kasinungan ngelmu kang marakake akeh wong seneng, aja sira
malah rumangsa pinter, jalaran menawa Gusti mundhut bali ngelmu kang
marakake sira kaloka iku, sira uga banjur kaya wong sejene, malah bisa aji
godhong jati aking.
(Bila anda mendapat anugrah ilmu yang membuat banyak orang senang,
janganlah kamu merasa pintar, sebab apabila Tuhan mengambil lagi ilmu
yang menyebabkan anda terkenal itu, anda akan menjadi orang biasa lagi,
malah lebih bermanfaat daun yang kering)

48. Sing sapa gelem gawe seneng marang liyan, iku bakal oleh wales kang
luwih gedhe katimbang apa kang wis ditindakake.
(Barang siapa gemar membuat orang lain bahagia, anda akan
mendapatkankan balasan yang lebih besar dari apa yang telah anda
lakukan)

Anda mungkin juga menyukai