BAB 1 -

MAKHRAJ HURUF

BAB 2 -
SIFAT HURUF

BAB 3 -
HUKUM NUN SAKINAH/MATI
DAN TANWIN

BAB 4 -
HUKUM MIN SAKINAH/MATI

BAB 5 -
HUKUM IDGHAM

BAB 6 -
HUKUM MAD
 PENGERTIAN ILMU TAJWID
Dari segi bahasa : Memperelokkan dan menghalusi sesuatu.
Dari segi istilah : Suatu ilmu mengenai kaedah serta cara-cara membaca ayat suci Al-Quran
dgn sebaik-baiknya mengikut hukum tajwid yang telah ditetapkan.

ADAB MEMBACA AL-QURAN

1. Berwuduk
2. Suci dari hadas kecil dan hadas besar
3. Suci dari najis pada tubuh badan dan pakaian
4. Memulakan dgn Istiazah dan Basmallah
5. Duduk dgn tetap
6. Menutup aurat
7. Memandang Al-Quran dan khusyuk
8. Membaca dgn suara yg elok dan bertajwid

3 (TIGA) RUKUN MEMBACA AL-QURAN

1. SANAD YG SAHIH 2. LAH JAH ARAB 3. RASM UTHMANI

Bacaan yg mempunyai Bacaan dengan bahasa Arab Menggunakan Al-Quran
Sanad yang sahih Lah Jah Arab Rasm Uthmani
*** *** ***
Sanad bermakna : sandaran, Nahu Arab
tauliah, sijil Dialek Arab RASM UTHMANI -ialah tulisan
dlm Al-Quran yg digunakan dan
Lebih khusus lagi seseorang dipersetujui oleh Saidina
membaca Al-Quran daripada Uthman r.a.
bimbingan guru2 dan SANAD HAFSIN :
bersambung sanad2 bacaan
sehingga kepada bacaan Membaca Al-Quran mengikut
Rasullullah. riwayat HAFS TORIK dari Imam
Asim

4 (EMPAT) PERINGKAT MEMBACA AL-QURAN

Firman Allah didlm surah AL-Muzammil 73 ayat 4 : "Dan bacalah Al-Quran dengan tartil"
1. TARTIL 2. TAHQIQ 3. HADAR
1. Bacaan sederhana laju. 1. Bacaan lebih lambat & perlahan 1. Bacaan yg laju/cepat
2. Dgn menempatkan hak2 huruf 2. Dgn menempatkan hak2 huruf 2. Dgn menempatkan hak2 huruf
(Makhraj, Sifat dan Tajwid) (Makhraj, Sifat dan Tajwid) (Makhraj, Sifat dan Tajwid)
3. Bacaan yg lebih baik dan 3. Bagi mereka yg baru belajar 3. Ianya bagi penghafal Al-Quran
paling utama baca Al-Quran.

4. TADWIR
RUKUN TAJWID : 1. Bacaan yg pertengahan antara ***
1. Hukum Belajar Al-Quran -
mempelajarinya Tartil dan Hadar Hukumnya WAJIB dan
adalah FARDHU 2. Dgn menempatkan hak2 huruf FARDHU AIN keatas
KIFAYAH. setiap orang Islam.
2. Membaca serta (Makhraj, Sifat dan Tajwid)
beramal dgn nya
adalah FARDHU AIN

CARA
CARA BACA
BACA AL-QURAN
AL-QURAN
1.
1. RIWAYAT
RIWAYAT -- TALAKHI
TALAKHI -- baca
baca dgn
dgn
guru
guru
2.
2. BELAJAR
BELAJAR SENDIRI
SENDIRI RUJUK
RUJUK GURU
GURU
 SANAD SAHIH
RASULLULLAH S.A.W.

ZAID BIN THABIT

UBAIR BIN KA'AB

ABDULLAH BIN MASOUD

ALI BIN ABI TALIB

OSMAN BIN AFFAN

ABD RAHMAN AS SULAMI

ABDULLAH BIN HUBAIB

ASIM BIN ABI NAJWAD

IMAM HAFSIN Mengikut Bacaan

ISTIAZAH DAN BASMALLAH

ISTI'AZAH BASMALAH
Hukum : Sunat Muakkad Hukum : Sunat
1. Membacanya sebelum membaca 1. Membacanya pada awal permulaan
Al-Quran samaada awal atau setiap surah kecuali At-Taubah
pertengahan surah.
Tujuannya :
Memohon perlindungan drp Allah s.w.t.
dari gangguan syaitan.

CARA BACAAN ISTI'AZAH CARA BACAAN BASMALAH

1. Sambung semua sekali 1. Baca Basmalah berhenti.
2. Menyambung Isti'azah dgn Basmalah Kemudian baca surah
3. Berhenti pada Isti'azah dan 2. Bismillah di sambung. Al-Fatihah
sambung pada Basmalah 3. Bismillah berhenti sambung ayat
4. Berhenti pada Isti'azah dan pertama surah dan ayat kedua.
sambung pada awal Surah
CARA MEMBACA ISTI'AZAH 1. Memberi isyarat supaya orang yang
SUARA NYARING/KUAT ada duduk diam
1. Dalam majlis Tilawah Al-Quran 2. Tujuan utk belajar dan mengajar
2. Semasa belajar serta majlis 3. Utk menjelaskan permulaan ayat
keagamaan 4. Utk hadirkan diri

SUARA PERLAHAN
1. Bacaan didlm solat dan bacaan sendirian TALAQI
TALAQI -- Guru
Guru baca,
baca, para
para pelajar
pelajar
dengar
dengar
2. Semasa Tadarus atau majlis Khatam Quran TAHSIN
TAHSIN -- Guru
Guru baca.
baca. para
para pelajar
pelajar ikut
ikut
memadai orang yg pertama shj menyaringkan TASMI'
TASMI' -- Pelajar
Pelajar baca,
baca, guru
guru dengar
dengar
suara membaca isti'azah dan yg berikutnya
tidak perlu menyaringkan suara.
 BAB 1 - MAKHRAJ (TEMPAT KELUAR) HURUF - 28 huruf Hijaiyah
5 Makhraj Am 17 Makhraj Khas Huruf Praktikal

1.
Permukaan bibir bawah di tekan ke ‫ﻒ‬ ‫ﺍﻒ‬
1 hujung gigi kacip atas Hamas / Izlaq

2. Merapatkan dua bibir (secara ringan) ‫ﻡ‬ ‫ﺍﻡ‬

Ghunnah Izlaq / Tawassut
SHAFATAIN (BIBIR)
Merapatkan dua bibir (secara kuat) ‫ﺏ‬ ‫ﺍﺏ‬
Qalqalah Syiddah / Izlaq
4 huruf
Membulatkan dua bibir ‫ﻭ‬ ‫ﺍﻭ‬

2
3. Ditekan suara pada permulaan ‫ﻍ ﺥ‬ ‫ﺍﻍ ﺍﺥ‬
kerongkong (hampir ke anak tekak) Hamas
Isti'lak Isti'lak
HALQI
(KERONGKONG)
4.
Ditekan suara pada pertengahan ‫ﻉ ﺡ‬ ‫ﺍﻉ ﺍﺡ‬
kerongkong Hamas Tawassut
6 huruf
5.
Ditekan suara pada hujung kerongkong
‫ﮪ ﺀ‬ ‫ﺍﺀ‬ ‫ﺍﮪ‬
(pada pita suara/akar lidah) Hamas

3 KHAISYUM
(PANGKAL HIDUNG) 6. Ditekan suara ke pangkal hidung ‫ﻡ‬ ‫ﻥ‬ ‫ﺍﻥ ﺍﻡ‬
4 AL-JAUF Dilepaskan suara ke ruang kosong di
(RONGGA MULUT) 7
dalam kerongkong dan mulut ‫ﻭ ﻱ‬ ‫ﺍ‬ Lin

Hujung lidah dikeluarkan sedikit dan ‫ﻆ‬ ‫ﺙ ﺫ‬ ‫ﺍﻆ‬ ‫ﺍﺫ‬ ‫ﺍﺙ‬

8.
ditekan ke hujung gigi kacip atas Isti'lak Hamas
Itbaq

‫ﺍﻃ‬ ‫ﺍﺖ ﺍ ﺩ‬
9.
Hujung lidah ditekan ke pangkal gigi ‫ﻃ‬ ‫ﺖ ﺩ‬ Syiddah Syiddah Hamas
kacip atas Isti'lak Qalqalah Syiddah
Qalqalah Itbaq

‫ﺍﺱ‬ ‫ﺍﺺ ﺍ ﺯ‬
Hujung lidah diletakkan dibelakang gigi Hamas Jahar Hamas
10.
kacip bawah ‫ﺺ ﺯ ﺱ‬ Safir Safir Safir
Itbaq
Isti'lak

11. Hujung lidah ditekan ke gusi hadapan ‫ﻥ‬ ‫ﺍﻥ‬

5 Ghunnah Izlaq / Tawassut

Belakang hujung lidah dilengkungkan

‫ﺍﺭ‬
LISANI (LIDAH) 12.
ke gusi hadapan ‫ﺭ‬ Izlaq
Tawassut
Takrir / Inhiraf
18 huruf
Sisi (tepi) bahagian hadapan lidah (kiri ‫ﻞ‬ ‫ﺍﻞ‬
13.
atau kanan) ditekan ke gusi hadapan Izlaq / Tawassut
Inhiraf

Sepanjang sisi (tepi) lidah (kiri atau ‫ﺾ‬ ‫ﺍﺾ‬

14. kanan) ditekan ke sepanjang geraham Istithalah Isti'lak
atas P'jangan Tekanan Itbaq

Tengah lidah ditekan ke langit-langit ‫ﺍﺶ ﺍﻱ‬ ‫ﺍﺝ‬

15.
tengah ‫ﺝ ﺶ ﻱ‬ Lin Hamas Syiddah
Khafa Tafasy-syi Qalqalah

16. Pangkal lidah di tekan ke langit-langit ‫ﻛ‬ ‫ﺍﻛ‬

Hamas/Syiddah

‫ﻕ‬ ‫ﺍﻕ‬
17. Pangkal lidah ditekan ke anak tekak Syiddah
Qalqalah Isti'lak
 MAKHRAJ (TEMPAT KELUAR) HURUF - 28 huruf Hijaiyah
MAKHRAJ HURUF ADA 5 :
1 4 huruf BIBIR (SHAFATAIN)
2 6 huruf KERONGKONG (HALQI)
3 18 huruf LIDAH (LISANI)

4 (3) huruf RONGGA MULUT (AL-JAUF)

5 (2) huruf RONGGA HIDUNG (KHAISYUM)

28 huruf

LIDAH (LISANI)

LIDAH 18 HURUF:
1. Pangkal Lidah
1. Pangkal Lidah – 2 huruf
2. Tengah Lidah – 3 huruf
3. Sesi Tepi Lidah – 1 huruf 2. Tengah Lidah
4. Hujung Lidah – 12 huruf

3. Sesi Tepi Lidah

4. Hujung Lidah

MAKHRAJ HURUF HIJAIYAH

LIDAH (LISANI)
LIDAH (LISANI)

18 Huruf :

BIBIR
(SHAFATAIN) KERONGKONG
( HALQI )
4 Huruf :
(FAMBU) 6 Huruf :
1. Permulaan
Kerongkong
2. Pertengahan
Kerongkong
3. Hujung
Kerongkong
 BAB 2 - 19 SIFAT-SIFAT HURUF
CIRI-CIRI HURUF

10 SIFAT BERLAWAN 9 SIFAT TANPA

BERLAWAN

SIFAT HAMAS SIFAT JAHAR SIFAT QALQALAH

Terlepas Udara 1 2 Tertahan Udara / Pantulan / Lantunan
(Berangin)(10 huruf) Nafas 1 ‫ﺩ‬ ‫ﺝ‬ ‫ﺏ‬
‫ﮪ‬ ‫ﺙ‬ ‫ﺡ‬ ‫ﻒ‬ ‫ﻃ‬ ‫ﻕ‬
‫ﺺ‬ ‫ﺥ‬ ‫ﺶ‬ Baki 18 huruf
‫ﺖ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﺱ‬
(Fa Has Tha Hu Syah Son Sa Kat)
SIFAT SOFIR
SIFAT SYIDDAH TAWASSUT SIFAT RAKHAWAH Berdesir/Siulan
2
Tertahan Suara 3 Kesederhanaan 4 Terlepas Suara ‫ﺺ‬ ‫ﺱ‬ ‫ﺯ‬
suara. X
8 huruf tertahan X
‫ﺩ‬ ‫ﺝ‬ ‫ﺍ‬ terlepas.
‫ﻃ‬ ‫ﻕ‬ ‫ﻉ‬ ‫ﻥ‬ ‫ﻞ‬ Baki 15 huruf
‫ﺖ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻡ‬ SIFAT LIIN
(A Jid Qith Ba Kat) (Lan A' Mar) Lunak/Lembut
3
SIFAT ISTI'LAK SIFAT ISTIFAL ‫ﺍﻱ‬
Terangkat Lidah 5 6 Merendah Lidah ‫ﺍﻭ‬
7 huruf Dibaca dgn melebarkan
bibir mulut.(Senyum)
‫ﻍ‬ ‫ﺺ ﺾ‬ ‫ﺥ‬
‫ﻕ ﻆ‬ ‫ﻃ‬ Baki 21 huruf SIFAT INHIRAF
Bunyi Tebal Bunyi Nipis Hujung Lidah di
(Khus Sow Dhogh Tin Qidz) 4 Lengkungkan

SIFAT ITBAQ SIFAT INFITAH ‫ﻞ‬ ‫ﺭ‬

Melekat lidah pada 8
lelangit. Mulut 7 Merenggang tepi
lidah. Terbuka Mulut
muncung
4 huruf SIFAT TAKRIR
‫ﺾ ﺺ‬ Baki 24 huruf Getaran
5
‫ﻆ ﻃ‬ ‫ﺭ‬

SIFAT IZLAQ SIFAT ISMAT

Lancar Sebutan Tersekat Sebutan
9 10
Cepat & ringan Berat utk sebut SIFAT TAFASYI
‫ﺭ‬ ‫ﻒ‬ Menghembur udara
6 dari mulut
‫ﻥ‬ ‫ﻡ‬ Baki 22 huruf
‫ﺏ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺶ‬
(Fa Ro Min Lub)

SIFAT GHUNNAH SIFAT KHAFA' SIFAT ISTITOLAH

Dengung Tersembunyi
9 8 7 Pemanjangan tekanan
‫ﻡ‬ ‫ﻥ‬
‫ﻱ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﮪ‬
Bersabdu ‫ﺾ‬
 BAB 3 - HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN
Memasukkan huruf Nun Mati dan Tanwin kedalam huruf :

1 IZHAR HALQI 4 IQLAB

2 IDGHAM BILA GHUNNAH 5 IKHFAK HAQIQI

3 IDGHAM MAAL GHUNNAH

Bertemu huruf :
Cara Baca
Izhar 1 IZHAR HALQI Hujung lidah
Halqi : ditekan ke gusi
‫ﺥ‬ ‫ﻍ‬ ‫ﺡ‬ ‫ﻉ‬ ‫ﮪ‬ ‫ﺀ‬ hadapan atas.
Mahkraj huruf
NUN.
Nun Mati dan Tanwin bertemu 6 huruf Izhar Halqi
Jgn tutp
mulut 1. Dibaca jelas dan terang dari halkum
2. Tanpa Dengung

Masuk Tanpa Dengung : Masuk Serta Dengung :

2 IDGHAM BILA GHUNNAH 3 IDGHAM MA'AL GHUNNAH
menu
‫ﺭ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻱ ﻥ‬ ‫ﻡ‬
Nun Mati dan Tanwin bertemu dgn 2 huruf Nun Mati dan Tanwin bertemu dgn 4 huruf
Idgham Bila Ghunnah Idgham Maal Ghunnah
1. Masuk Tanpa Dengung 1. Masuk Serta Dengung
2. Dibaca Tanpa Dengung 2. Dibaca Dengung - 2 harakat

IDGHAM KAMIL IDGHAM NAQIS

‫ﻥ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻱ‬
1. Sempurna. 1. Kurang Sempurna.
2. Ada tanda Sabdu diatas huruf tersebut 2. Tiada tanda Sabdu diatas huruf tersebut
Bunyi di mulut bukan di hidung

Menukarkan Bunyi : Samar-samar atau Menyembunyikan :

4 IQLAB 5 IKHFAK HAQIQI

‫ﺏ‬ ‫ﺩ ﺫ ﺯ ﺱ ﺶ‬ ‫ﺖ ﺙ ﺝ‬
‫ﻆ ﻒ ﻕ ﻛ‬ ‫ﺺ ﺾ ﻃ‬
Nun Mati dan Tanwin bertemu "BA" Nun Mati & Tanwin bertemu dgn
15 huruf Ikhfak Haqiqi
1. Menukarkan bunyi Nun Mati & Tanwin 1. Dibaca samar-samar tersembunyi antara
kepada bunyi MIM Izhar dan Idgham
2. Dibaca Dengung - 2 harakat 2. Dibaca Dengung - 2 harakat
3. Merenggang sedikit bibir. Hanya bibir *** Cara Membaca Ikhfak Haqiqi -
bawah dan hujung gigi atas yg berfungsi. Hujung lidah tergantung
 BAB 4 - HUKUM MIM SAKINAH / MATI

1 IZHAR SYAFAWI

2 IKHFAK SYAFAWI

3 IDGHAM MISLAIN

MIM MATI bertemu : MIM x berbaris bertemu : MIM x berbaris bertemu :

IZHAR SYAFAWI
Baki 26 huruf
Selain "BA" dan "MIM"
1. Mim Mati bertemu dgn
26 huruf Izahr Syafawi
2. Dibaca dengan jelas
dan terang
3. Dibaca Tanpa Dengung
IKHFAK SYAFAWI
‫ﺏ‬
1. Mim yang Tidak Berbaris
bertemu dgn Ba Berbaris
2. Menyembunyikan huruf
Mim dibibir
3. Dibaca Dengung 2 harakat
** Merenggang sedikit bibir.
IDGHAM MISLAIN
‫ﻡ‬
1. Mim yang Tidak Berbaris
bertemu dgn Mim Bersabdu
2. Dibaca dgn merapatkan
bibir
3. Dibaca Dengung 2 harakat
1. Memasukkan MIM pertama
kpd MIM kedua.

BAB 5 - HUKUM IDGHAM

1 IDGHAM MUTAJANISAIN

2 IDGHAM MUTAQARIBAIN

3 IDGHAM MUTAMASILAIN

Memasukkan Huruf : Memasukkan Huruf Memasukkan Huruf

MUTAMASILAIN
MUTAJANISAIN MUTAQARIBAIN
BIGHAIR GHUNNAH
Pertemuan 2 huruf yg Pertemuan 2 huruf yg Pertemuan 2 huruf yg
1. Sama makhraj 1. Berhampiran makhraj 1. Sama pada makhraj
2. Lain sifat nya 2. Lain sifat nya 2. Sama pada sifat
3. Dibaca tanpa Dengung 3. Dibaca tanpa Dengung 3. Dibaca tanpa Dengung
4. Memasukkan huruf Pertama 4. Memasukkan huruf Pertama 4. Memasukkan huruf Pertama
tidak berbaris kedlm huruf tidak berbaris kedlm huruf tidak berbaris kedlm huruf
kedua bersabdu kedua bersabdu kedua bersabdu

‫ﻃ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺖ‬

‫ﻆ‬ ‫ﺫ‬ ‫ﺙ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﻕ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺩ‬

‫ﻡ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺏ‬

 BAB 6 - HUKUM MAD
Terbahagi kpd 2 bhgn
Maksud MAD ialah memanjangkan bunyi sesuatu huruf. Panjang 2 harakat

1 2
MAD ASLI/THOBI'I ( ASAL )
MAD FARE'I (CABANG )
MAD ZATI / MAD HAKIKI
1. Huruf MAD ada 3 : ALIF, YA, WAU 1. Terbahagi kpd 14 bahagian
Alif, Ya dan Wau yang MATI ASLI
2. Apabila HURUF MAD bersandar dengan
2. Tidak terikat / bersandar dgn huruf lain huruf lain spt : huruf Hamzah, Sukun,
Tashdid, huruf yg mati dll.
3. Dibaca dgn kadar 2 harakat 3. Dibaca lebih drp kadar Mad Asli.
Kadar harakat mengikut jenis Mad
4. Waqaf

1. ALIF SEBELUMNYA BARIS ATAS 1. MAD WAJIB MUTTASSIL 11. MAD IWAD
26 huruf kecuali huruf : (2 harakat) 2. MAD JAIZ MUNFASIL 12. MAD TAMKIN
Hamzah jadi Mad Badal 3. MAD SILAH QASIRAH 13. MAD LIN
Lam jadi Mad Tabriah 4. MAD SILAH TOWILAH 14. MAD BADAL
5. MAD FARQI / MAD FARAQ
2. YA MATI SEBELUMNYA BARIS BAWAH 6. MAD LAZIM KALIMI MUSAQQAL
kecuali huruf (Hamzah) (2 harakat) 7. MAD LAZIM KALIMI MUKHAFFAF
8. MAD LAZIM HARFI MUSAQQAL
3. WAU MATI SEBELUMNYA BARIS DEPAN 9. MAD LAZIM HARFI MUKHAFFAF
kecuali huruf (Hamzah) (2 harakat) 10. MAD ARID LISUKUN

MAD WAJIB MUTTASIL (BERHUBUNG) MAD JAIZ MUNFASIL (BERCERAI)

HURUF MAD bertemu HAMZAH HURUF MAD bertemu HAMZAH
1. Dalam 1 KALIMAH 1. Dalam 2 KALIMAH
2. Wasal 4/5 harakat 2. Wasal 4/5 harakat.
3. Waqaf 6 harakat 3. Waqaf 2 harakat

HURUF MAD HAMZAH 1 kalimah HURUF MAD HAMZAH 2 kalimah

tanda panjang (4/5) tanda panjang (4/5) tanda panjang (4/5) tanda panjang (4/5)

Hamzah Hamzah Hamzah Hamzah

Mad asli Mad asli atas Alif Mad asli bawah Alif Mad asli

Dikenali dengan ada tanda panjang ( ~ ) * HAMZAH ATAS ALIF, * HAMZAH BAWAH ALIF,
di atas huruf Mad
tanda panjang (4/5)

Hamzah
Mad Badal Mad asli
* HAMZAH MAD BADAL
 BAB 6 sambungan - HUKUM MAD

MAD ARID LISUKUN MAD LIN

Apabila MEWAQAFKAN BACAAN pada AKHIR Apabila MEWAQAFKAN BACAAN pada AKHIR
kalimah. kalimah.
1. Huruf AKHIR di MATIKAN kerana 1. Huruf AKHIR di MATIKAN kerana
MEWAQAFKAN bacaan. MEWAQAFKAN bacaan.
2. Terdapat HURUF MAD ( Alif, Wau, Ya ) 1. Huruf YA/WAU SUKUN sebelumnya BERBARIS
TIDAK BERBARIS sebelum huruf AKHIR. ATAS
3. Dibaca dgn kadar 2/4/6 harakat 2. Dibaca dgn kadar 2/4/6 Harakat
- AFDAL 6 HARAKAT ‫ﻱ‬ sukun + berbaris atas + waqaf
ATAU ‫ﻭ‬ sukun + berbaris atas + waqaf
SUKUN YANG MENDATANG selepas
HURUF MAD ketika waqaf (Sukun Mahdi) Baris atas

Huruf akhir dimatikan

Wau sukun Ya Sukun

Huruf Akhir
dimatikan
Mad asli Mad asli Mad asli
x berbaris x berbaris x berbaris

MAD IWAD MAD TABRIAH

TANWIN baris atas di WAQAFKAN, Huruf LAM berbaris atas bertemu Alif Mad
1. Di akhir perkataan 1. Ia merujuk kpd kalimah penafian
2. Gugur satu baris 2. Kadar bacaan 2 Harakat
3. Kadar bacaan 2 Harakat
4. Kecuali huruf TA MARBUTAH kerana apabila
diwaqafkan ia disebut 'ha'

Baris dua diatas dan ada huruf Alif Huruf Lam berbaris atas bertemu Alif Mad

Alif Mad Alif Mad Alif Mad

TA MARBUTAH
Huruf Lam berbaris atas bertemu Alif Kecil Mad

Alif Kecil
Mad

Ta Marbutah Ini adalah MAD ASLI bukan MAD TABRIAH

 BAB 6 sambungan - MAD SILAH (BERSAMBUNG)
Pengganti kata nama
Ha Dhomir Berbaris Kasroh dan Berbaris Dhommah sahaja.
(*** Nota : Tidak baris atas kerana baris atas jadi Mad Asli.)

MAD SILAH QASIRAH (PENDEK) MAD SILAH THOWILAH (PANJANG)

1. Apabila "HA" DHOMIR berbaris kasroh atau 1. Apabila "HA" DHOMIR berbaris kasroh atau
dhommah bertemu dengan huruf dhommah bertemu dengan huruf
SELAIN HAMZAH QOTHO HAMZAH QOTHO
2. Kadar bacaan 2 Harakat 2. Kadar bacaan 4/5 Harakat

Ha Dhomir Berbaris Dhummah Ha Dhomir Berbaris Kasroh atau dhummah

Ha Dhomir Berbaris Kasroh Hamzah Qotho Hamzah Qotho

MAD TAMKIN MAD BADAL (GANTI)

Terhimpun DUA (YA) dalam 1 kalimah Berhimpun 2 HAMZAH dalam 1 kalimah
1. YA PERTAMA Bersabdu dan Berbaris kasroh 1. Hamzah PERTAMA DIKEKALKAN
2. YA KEDUA Berbaris Mati 2. Hamzah KEDUA TUKAR KEPADA HURUF MAD
3. Kadar bacaan 2 Harakat 3. Kadar bacaan 2 Harakat
Hamzah Kedua Hamzah
Huruf YA KECIL MAD mati HAMZAH BARIS FATHAH Pertama
bertemu ALIF MAD

HAMZAH BARIS KASROH

bertemu YA MAD

HAMZAH BARIS Hamzah

DHOMMAH bertemu WAU
Huruf YA Pertama Bersabdu dan berbaris Kasroh MAD Pertama

Hamzah Kedua
MAD SYIBIH BIL BADAL
Apabila terdapat huruf Hamzah di tengah2
kalimah dan selepas nya terdapat huruf Mad
Hamzah badal kecil dan ada alif kecil mad dibelakang Al-Baqarah ayat 71 ms 11
 BAB 6 sambungan - MAD LAZIM (WAJIB)
Wajib di idghamkan. Masuk dan tekan
KALIMI ( KALIMAH )

MAD LAZIM KALIMI MUSAQQAL (BERAT) MAD LAZIM KALIMI MUKHAFFAF (RINGAN)
Selepas HURUF MAD : [Al Fatihah ayat 7] Selepas HURUF MAD :
a) Ada huruf Bertasydid a) Ada huruf Sukun
b) Dalam 1 kalimah b) Dalam 1 kalimah
c) Wajib dibaca 6 harakat c) Wajib dibaca 6 harakat
d) Terdapat bacaan Idgham (ditekan) d) Tanpa bacaaan Idgham
ATAU ATAU
Dpt dikenali dgn adanya tanda PANJANG ( ~ ) Dpt dikenali dgn adanya tanda PANJANG ( ~ )
di atas HURUF MAD Di atas HURUF MAD
Ada tanda SABDU di huruf BERIKUTNYA Ada tanda SUKUN di huruf BERIKUTNYA

Tanda panjang (6) Huruf Tanda panjang (6)

Sukun

Mad Asli Mad Asli Mad Asli Mad Asli

[Surah Yunus (10) ayat 51]
Huruf Huruf Huruf
[Surah Yunus (10) ayat 91]
Bertasydid Bertasydid Bertasydid

HARFI ( HURUF )

MAD LAZIM HARFI MUSAQQAL (BERAT) MAD LAZIM HARFI MUKHAFFAF (RINGAN)
1. Pembuka Surah 1. Pembuka Surah
2. Sebutan huruf ada unsur IDGHAM 2. Tanpa bacaan IDGHAM
3. Di eja dengan 3 HURUF 3. Di eja dengan 3 HURUF
4. Wajib dibaca 6 harakat 4. Wajib dibaca 6 harakat
5. Selepas huruf LAM ada huruf MIM 5. TIADA HURUF MIM
5. Selepas huruf SIN ada huruf MIM 6. Huruf disebut sebiji-sebiji

‫ﻡ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺱ‬ ‫ﻉ‬ ‫ﺺ‬ ‫ﻕ‬ ‫ﻥ‬

‫ﻡ‬ ‫ﺱ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﻞ‬ Kum Lu Sa a' Sho Qa Na

11
1
Untuk mengenali Mad Lazim Harfi,
lihat tanda panjang ( ~ )
diiatas huruf Muqotoah.
*** Bila dieja dgn 3 huruf maka dibaca 6 harakat

MAD THOBI HARFI / MAD ASLI HARFI

1. Pembuka Surah
2. Di eja dengan 2 huruf ‫ﺭ‬ ‫ﮪ‬ ‫ﻃ‬ ‫ﻱ‬ ‫ ﺡ‬5 Huruf
3. 2 Harakat Hir Tho Yun Hai
 HUKUM ALIF LAM
Alif Lam Takrif (Terdiri dari Hamzah Wasal dan huruf Lam)

ALIF LAM QAMARIYYAH - Izhar ALIF LAM SYAMSIYYAH - Idgham

1. Hamzah Wasol bertemu Lam mati.
2. Atas huruf Lam Takrif terdapat tanda Sukun.
3. Tidak ada Syaddah pada huruf selepasnya
4. Bacaannya hendaklah di Izharkan ke atas
huruf Lam itu.
5. Ada pada bacaan. Lam bebunyi "AL"
1. Hamzah Wasol bertemu dengan syaddah
2. Atas huruf Lam Takrif TIDAK ada tanda Sukun
3.Terdapat tanda Syaddah pada huruf selepasnya
4. Bacaannya hendaklah di Idghamkan kedlm
huruf yg bersyadah itu.
5. Tidak ada pada bacaan. Lam Tidak berbunyi

‫ﺍ ﺏ ﺝ ﺡ ﺥ ﻉ ﻍ‬ ‫ﺯ ﺱ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺖ ﺙ ﺩ ﺫ‬
‫ﻒ ﻕ ﻛ ﻡ ﻭ ﮪ ﻱ ﺀ‬ ‫ﻞ ﻥ‬ ‫ﻆ‬ ‫ﺶ ﺺ ﺾ ﻃ‬

Lam Bersabdu
Lam Bertanda Lam Bertanda Hamzah Huruf ke3 Lam X
Mati Mati Wasol Bersabdu Bertanda

Hamzah Wasol Huruf ke3 Hamzah Hamzah Hamzah Wasol

sabdu Wasol Wasol
Lam
Hamzah
Wasol Lam Tidak
*** Alif Lam Takrif Berbaris
ALIF LAM JALALAH

Lam Hamzah
MAD FARQI / FARAQ (BEZA) Wasol

1. Bertemu DUA HAMZAH.

*** Istifham bermaksud 2. Yg PERTAMA = HAMZAH ISTIFHAM. *** Alif Lam Takrif
Hamzah yg menunjukkan 3. Yg KEDUA = HAMZAH WASAL di dlm
tanda soal.(Pertanyaan) ALIF LAM TAKRIF
4. 6 harakat Alif Lam Alif Lam
1. Surah Al-An'am (6) ayat 143 &144 -[147] Qamariah Syamsiah
Hamzah Istifham 2. Surah Yunus (10) ayat 59 MS.215
Lam Takrif
bertemu dgn Hamzah 3.Surah An-Naml (27) ayat 59 MS 382 Lam yg didahuli
Alif Lam Takrif dgn Hamzah
Wasal
tanda panjang (6) tanda panjang (6)

Huruf Lam Tidak Huruf Lam Tidak

Bersabdu Berbaris Bersabdu Berbaris
 HUKUM QALQALAH
MELANTUN / PANTULAN / GETARAN SUARA

Baju Den Kotor

Baju Di Toko
Kotor Baju Den

QALQALAH SUGRO
PERTENGAHAN AYAT
1. Melantun Kecil / Sederhana Kuat.
2. Apabila huruf2 Qalqalah bertanda MATI ASLI
berada di Pertengahan ayat / Kalimah
3. Bacaan dgn kadar sederhana kuat.

2 3

QALQALAH KUBRO QALQALAH AKBAR

PENGHUJUNG AYAT YG BERBARIS
1. Melantun Besar / Kuat.
2. Apabila huruf2 Qalqalah BERBARIS HIDUP
di matikan kerana mewaqafkan bacaan.
3. Bacaan dgn kadar kuat dan lebih nyata.
PENGHUJUNG AYAT YG BERSABDU
1. Melantun Lebih Besar / Lebih Kuat
2. Apabila huruf2 Qalqalah BERBARIS HIDUP dan
BERSABDU di matikan kerana mewaqafkan
bacaan.
3. Bacaan dgn kadar kuat serta menahannya
seketika baru memantul.
 3 HUKUM RO

RO TAFKHIM - TEBAL RO TARQIQ - NIPIS

1. RO berbaris FATHAH atau DHOMMAH
2. RO SUKUN, huruf sebelumnya :
· Berbaris FATHAH atau DHOMMAH
3. RO SUKUN, huruf sebelumnya :
· HAMZAH WASHOL
4. RO SUKUN, huruf sebelumnya :
· Berbaris KASROH
· Selepasnya huruf ISTILAK berbaris
FATHAH
1. RO berbaris KASROH
2. RO SUKUN, huruf sebelumnya :
* Berbaris KASROH
3. RO DIWAQAFKAN huruf sebelumnya :
* Berbaris KASROH
4. RO DIWAQAFKAN huruf sebelumnya :
* Berbaris FATHAH atau KASROH
* Ada huruf MAD (Ya yang mati)
5. RO DIWAQAFKAN huruf sebelumnya :

5. RO DIWAQAFKAN huruf sebelumnya : * Huruf SUKUN Asli

· Berbaris FATHAH atau DHOMMAH * Didahului oleh huruf berbaris KASROH
· Ada huruf MAD ( alif atau wau yg mati )

RO TAFKHIM/TARQIQ (2 WAJAH)
6. RO DIWAQAFKAN huruf sebelumnya : 1. RO SUKUN huruf sebelumnya :
· Berbaris KASROH
· Sesudahnya huruf ISTILAK
· Huruf SUKUN Asli berbaris KASROHTAIN
· Didahului oleh huruf berbaris
FATHAH atau DHOMMAH

HUKUM IZHAR
IDZHAR MUTLAK
TAFKHIM - 1. Dalam 1 kalimah terdapat : TAGHLIZ -
Tebal - Tebal -
huruf Ro · Nun SUKUN bertemu huruf Lam
· Ya dan Wau berbaris FATHAH
2. Bacaan secara IDZHAR
3. Nyatakan atau jelaskan bunyi Nun
‫ﻱ‬ ‫ﻥ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻥ‬
"QINWAN" Al An'aam (6) ayat 99 m/s : 140
"SINWAN" Ar Ra'd (13) ayat 4 m/s : 249
"DUNYA" An Nahl (16) ayat 30 m/s : 270
"BUNYAN" Ash Saff (61) ayat 4 m/s : 551
 MENGENAL WAQAF DAN IBTIDA'
Definisi Waqaf menurut bahasa : Definasi Ibtida' menurut bahasa :
Berhenti atau menahan Bermula

Definasi Waqaf menurut Istilah : Definasi Ibtida' menurut istilah :

1. Menghentikan bacaan dgn memutuskan 1. Menyambung bacaan semula sesudah
suara dan nafas pada suatu kalimah menghentikan bacaan sementara
2. dalam waktu yang sebentar/sekejab kerana bernafas.
3. kemudian mengambil nafas dengan 2. Perlu baca Istiazah dan Basmalah
niat untuk menyambung semula
bacaan tersebut.
Pembahagian Waqaf terbahagi kepada empat jenis seperti berikut:
1. WAQAF IDHTHIROORI 2. WAQAF IKHTIBAARI
Waqaf karena terpaksa/terdesak ( darurat ) Waqaf pada suatu kalimah,
* seperti kehabisan nafas, * Kerana ingin menerangkan hukum kalimah
* bersin, lupa, * karena pertanyaan mengenai hukum
* batuk dsb. * mengulang kembali kalimah yang
* Wajib mengulangi lagi bacaan dari diwaqafkannya atau kalimah sebelumnya
kalimah yang terputus tadi untuk menyempurnakan maksud dari ayat
tersebut.

3. WAQAF INTIZHOORI 4. WAQAF IKHTIYAARI

Membaca Al Quran dgn guru. Ada teguran Waqaf yang kita dipilih untuk berhenti.
dari guru. Pembetulan ayat kerana Terbahagi kepada 4 jenis :
salah baca

4. WAQAF IKHTIYAARI
Waqaf yang kita dipilih untuk berhenti.
Terbahagi kepada 4 jenis :

4.1. WAQAF TAAM – 4.2. WAQAF KAAFI

Berhenti sempurna/ lazim / jelas * Menghentikan bacaan pada kalimah yang
* Menghentikan bacaan pada kalimah yang sempurna dari segi lafaz tetapi makna masih
sempurna maknanya. (Tanda Mim Kecil) tergantung
* Terjadi pada akhir kalimah * Memulakan bacaan dgn ayat seterusnya
* Memulakan bacaan dgn ayat seterusnya (Tanda Qili)

4.3. WAQAF HASAN – Berhenti Elok/Baik
* Menghentikan bacaan pada kalimah yang
sempurna dari segi lafaz tetapi makna
masih tergantung
* Menyambung bacaan adalah lebih baik
* Memulakan bacaan dgn kalimah
sebelumnya (Tanda Sili)
4.4. WAQAF QOBIIH – Berhenti tidak elok
* Menghentikan bacaan pada kalimah yang
tidak sempurna dari segi makna dan lafaz
* Memulakan bacaan dgn kalimah
sebelumnya
(Tanda Lam Alif)

1) Waqaf Jaiz (Berhenti Harus) :

a. Menghentikan bacaan pada kalimah yang tidak merosakkan maknanya.
b. Ianya diberi tanda (‫ )ج‬untuk menunjukkan harus waqaf pada sesuatu kalimah itu ataupun
c. terus menyambungkan bacaannya kerana waqaf padanya tidak sampai merosakkan makna ayat tersebut.
2) Waqaf Ta'anuq (Berhenti Berikat) :
a. Menghentikan bacaan pada salah satu tempat sama ada pada tempat yang pertama atau kedua.
b. Juga dikenali sebagai Waqaf Muraqabah
c. Ianya diberi tanda tiga titik
 HAMZAH WASAL
(Huruf Hamzah Wasal ialah Huruf Alif dan terdapat seperti kepala SOD)
Hamzah Wasal adalah huruf tambahan yang terletak pada :
* permulaan kalimah dan di tengah2 ayat
* hanya dibaca ketika memulakan bacaan
* dan digugur (tidak berfungsi) bacaan sekiranya dibaca
sambung (wasal) dengan kalimah sebelumnya.
* Dikenali dengan tanda kepala huruf ‫ ﺺ‬di atasnya.

Hamzah wasal terdapat pada kalimah yang menunjukkan :

1) Kata nama Am 3) Kata nama Terbitan
2) Kata Kerja 4) Kata kerja yang lazim

CARA BACAAN HAMZAH WASAL

1. BARIS FATHAH 2. BARIS KASROH

Hamzah wasal yang terdapat pada :
1. Alif Lam Qamariyyah
2. Alif Lam Syamsiyyah
3. Alif Lam Al-Jalalah
** hendaklah dibaca dengan Fathah
jika dimulakan bacaan dengannya.
Kecuali pada ayat: Al Hujurat:11
Hamzah wasal dibaca dgn Kasroh ketika
mula bacaan jika perkataan :
1. merupakan fi'il dan
2. huruf ketiga berbaris Fathah atau Kasroh
3. dan sekiranya perkataan merupakan
terbitan kata kerja yang lalu.

Penting : Tujuh katanama hamzah wasal wajib dibaca dgn dikasrahkan.

Ibnu Ali Imran 3 m/s 55

Is mu Al Haj 22 m/s 337

Ib nata At Tahrim 66 m/s 561

Im roun An Nisaa 4 m/s 106

Ith nai ni Yassin 36 m/s 441

Im ro atun An Nisaa 4 m/s 79

Ith na taini An Nisaa 4 m/s 106

Im ro atu Yusuf 12 m/s 238

 HAMZAH WASAL
(Huruf Hamzah Wasal ialah Huruf Alif dan terdapat seperti kepala SOD)
3) BARIS DHOMMAH
* Jika huruf ketiga pada perkataan kata kerja :
BERBARIS DHOMMAH maka hamzah wasal akan didhommahkan.

* Jika huruf ketiga pada perkataan kata kerja :

BERBARIS FATHAH / KASROH, maka hamzah wasal akan dikasrahkan.
Empat katakerja hamzah wasal yang dikasrahkan.

Im syu Sad 38 m/s 453

Im dhu Al Hijr 15 m/s 265

Iq dhu Yunus 10 m/s 217

Ib nu Al Kahfi 18 m/s 296

Hamzah Wasal yang Diikuti dengan Huruf Hamzah sebagai Huruf Kedua
1. Jika rumah hamzah itu berbentuk ya, maka hamzah wasalnya dimulakan
dengan menukar hamzah kedua kepada huruf ya dengan mad dua harakat.

Eee Tu Al Jathiyah 45 m/s 501

Eee Ti Yunus 10 m/s 210

Eee dza At Taubah 9 m/s 195

Eee tuu ni Al Ahqaf 46 m/s 502

2. Jika rumah hamzah itu berbentuk wau, maka hamzah wasalnya dimulakan
dgn menukar hamzah kedua kepada huruf wau dengan mad dua harakat.
 SAKTAH
SAKTAH
· Menghenti bacaan seketika dengan menahan suara,
· dilakukan tanpa bernafas,
· lamanya kira-kira dua harakat,
· diniatkan untuk menyambung kembali bacaan.
· ianya diberi tanda ‫ﺱ‬

Bacaan Saktah dalam Al Quran terdapat pada 4 surah :

o Surat Al Kahfi 18 ayat 1 m/s : 293
o Surat Yaasin 36 ayat 52 m/s : 443
o Surat Al Qiyamah 75 ayat 27 m/s : 578
o Surat Al Muthaffifin 83 ayat 14 m/s : 588

‫ﺍ‬
ALIF

ALIF ZIYADAH ALIF MAD

(Tambahan)
Tidak berfungsi dalam Untuk memanjangkan
bacaan bacaan

ο ο ο

‫ﺍ‬ ‫ﻱ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻱ‬ ‫ﻭ‬

Tanda ini hanya diatas
ο huruf Mad shj

Huruf Hamzah Wasal ialah huruf

‫ﺀ‬ ALIF dan terdapat spt kepala SOD
diatasnya.
HAMZAH

HAMZAH QOTHO HAMZAH/ALIF WASAL

(Potong) (Sambung)
selalu dibaca sesuai Terletak dan Dibaca:
dengan tanda bacaan i) saat awal ayat
ii) tidak dibaca di tengah
- tengah ayat

‫ﺀ‬ Hamzah sebiji2 (Tunggal) ‫ﺍ‬ Hamzah Wasal / Alif Wasal

‫ﺀ‬ Tumpang Alif Tanda ini hanya diatas
‫ﺍ‬ huruf Alif Mad shj

‫ﺍ‬ Tumpang Alif

‫ﺀ‬