LAPORAN PRAKTIKUM

TEKNOLOGI BIOMASSA

PEMBUATAN BIODIESEL DARI MINYAK JELANTAH

KELOMPOK I
Derr
Derry
yl Tri
Tri Jay
Jaya 0613
061340
4041
411
1682
682
Dody
Dody Saa
Saa!"
!"ra
ra 0613
061340
4041
411
1683
683
D#i P!"ri A 061340411684
$erali%
$erali%aa &ida'
&ida'"i
"i 061340
06134041
4116
1686
86
$ir(a')ya* 06134041168+
,ila
,ila'-
'- Ri'di"y
Ri'di"yaa 0613
061340
4041
411
1688
688
,i"a M!
M!)"i.a 06134041168/

Kela) 6E,D
Do)e' Pe(i(i'- A*(ad i.ri ST MT

PRO,RAM STUDI TEKNIK ENER,I

JURUSAN TEKNIK KIMIA
POLITEKNIK NE,ERI SRI&IJA5A
PALEMAN,
2016
 PEMUATAN
PEMUATAN IODIESEL
IODI ESEL DARI MIN5AK
MIN5AK JELANTA7
J ELANTA7

I T!!a' Per9oaa'
a Daa"
Daa" (e(!a
(e(!a"" iodie
iodie)el
)el dari
dari (i'y
(i'ya.
a. ela'"
ela'"a*
a*
  Daa" (e'-a'ali)a .!ali"a) rod!. :iodie)el; ya'- di*a)il.a' dari
(i'ya. ela'"a*
9 Daa
Daa"" (e(
(e(eda
eda.a
.a'
' ro)
ro)e)
e) e)"e
e)"eri
ri<i
<i.a
.a)i
)i da'
da' "ra'
"ra')=
)=e)
e)"e
"eri
ri<i
<i.a
.a)i
)i ada
ada
 e(!a"a' iodie)el

I I Ala" da' a*a'

a Ala"
Ala" ya'
ya'-
- di-!
di-!'a
'a.a
.a'
'
• ,ela) .i(ia • Pie" ?ol!(

• Erle'(eyer  • ola .are"

• >oro'- e(i)a* • ,ela) !.!r 

• Sa"!la • Ter(o(e"er 

• i!re" • S"irrer 

• 7o" la"e • @i)9o(e"er 

•  Nera9a a'ali"i.  • Pi.'o(e"er 

• Pie" "e"e) • $la)* oi'" "e)"er 

 •

  a*a' ya'- di-!'a.a'

• Mi'ya. ela'"a*

• Me"*a'ol

•  NaO7

• I'di.a"or 

• A!ade)"

I I I Da)ar Teori
• iodie)el (er!a.a' )!a"! 'a(a dari al.yl e)"er a"a! ra'"ai a'a'-
a)a( le(a. ya'- era)al dari (i'ya. 'aa"i (a!!' le(a. *e#a' iodie)el daa"
di-!'a.a' )ea-ai a*a' a.ar ada (e)i' ya'- (e'--!'a.a' die)el )ea-ai a*a'
 a.ar'ya "a'a (e(erl!.a' (odi<i.a)i (e)i' iodie)el "ida. (e'-a'd!'- e"role!(
die)el a"a! )olar
• iodie
iodie)el
)el adala*
adala* )e'ya#a
)e'ya#a (o'o
(o'o al.yl
al.yl e)"er
e)"er ya'-
ya'- dirod
dirod!.)
!.)ii (elal!
(elal!ii
rea.)i "ra')e)"eri<i.a)i a'"ara "ri-li)erida :(i'ya. 'aa"i )eer"i (i'ya. )a#i" (i'ya. 
 ara. dll; de'-a' (e"a'ol (e'adi (e"il e)"er da' -li)erol de'-a' a'"!a' .a"ali) ia)a
iodie)el (e(!'yai ra'"ai .aro' a'"ara 12 )a(ai 20 )er"a (e'-a'd!'- o.)i-e'
Ada'ya o.)i-e' ada iodie)el (e(eda.a''ya de'-a' e"role!( die)el :)olar; ya'-
.o(o'
.o(o'e'
e' !"a(a'y
!"a(a'yaa *a'ya
*a'ya "erdiri
"erdiri dari
dari *idro.
*idro.ar
aro'
o' Jadi
Jadi .o(o)
.o(o)i)i
i)i iodie
iodie)el
)el da'
 e"role!( die)el )a'-a" ereda
• iodie
iodie)el
)el )e9ara
)e9ara 'ya"a
'ya"a daa"
daa" (e'-!r
(e'-!ra'-
a'-ii e'9e(a
e'9e(ara'
ra' (e'-!r
(e'-!ra'-
a'-ii
*idr
*idro.
o.ar
aro'
o' ya'-
ya'- "ida.
"ida. "er
"era.
a.ar
ar .ar
.aro'
o' (o'o
(o'o.)
.)id
ida
a )!l<
)!l<a"
a" oli
oli).
).i.
i.aro
aro(a
(a"i. 
"i. 
*idro.aro' da' *!a' a)a(
• Si<a"=)i<a" ya'- "erdaa" ada iodie)el yai"! 

• Daa" diera*ar!i :re'e#ale;

• M!da* "er!rai ole* a."eri :iode-radale;

• Ra(a* li'-.!'-a'

• Me'!r!'.a' e(i)i :>O >O 2 SO2;

• Me'-*ila'-.a' a)a *i"a(

 • Si<a" el!(a)a' lei* a-!)

• Di-!'a.a' ole* (e)i' die)el

• a*a'=a*a' ya'- di-!'a.a' !'"!. e'-ola*a' iodie)el yai"!

• Re<i'ed lea9*ed deodo'i%ed al( oil :RPO; (er!a.a' (i'ya. *a)il .elaa
)a#i" ya'- "ela* (e'-ala(i ro)e) e'!r!'a' di re<i'ery
• Me"*a'ol :>73O7; (er!a.a' )e'ya#a al.o*ol ya'- di-!'a.a' )ea-ai
 erea.)i ya'- a.a' (e(eri.a' -!-!) al.il .eada ra'"ai "ri-li)erida dala(
ra'"ai iodie)el
• Sodi!( (e"*yla"e :NaO>7 3; di-!'a.a' )ea-ai .a"ali) :%a" ya'- di-!'a.a'
!'"!. (e(er9ea" rea.)i; (er!a.a' .a"ali) a)a .are'a (e'-a'd!'-
al.ali'i"y 30B
• P*o)ori9 a9id :73PO4; di-!'a.a' )ea-ai %a" ya'- a.a' (e'-!ra'-i .adar 
)a!' dala( iodie)el (e'-i.a" -e"a*=-e"a* :-!(; dala( iodie)el er)i<a"
a)a( de'-a' .adar C8B 
• 7ydro9lori9 a9id :7>l; di-!'a.a' dala( ro)e) rea9"i<i9a"io' er<!'-)i !'"!. 
(e(i)a*.a' <a"ly (a""er didala( *ea?y *a)e :-ly)eri'e=#a"er=(e"*a'ol
de'-a' .adar C30B
• >a!)"i9 )oda :NaO7; i'i di-!'a.a' !'"!. e'e"ral e(e'"!.a' -li)eri'

• Pro)e) E)"eri<i.a)i

• E)"eri<i.a)i adala* "a*a .o'?er)i dari a)a( le(a. ea) (e'adi e)"er
E)"eri<i.a)i (erea.)i.a' (i'ya. le(a. de'-a' al.o*ol Ka"ali)=.a"ali) ya'- 9o9o. 
adala* %a" er.ara."er a)a( .!a" A)a( )!l<a" a)a( )!l<o'a" or-a'i. a"a! re)i' e'!.ar 
.a"io' a)a( .!a" (er!a.a' .a"ali) ya'- ia)a diili* dala( ra."e. i'd!)"ri
• Lal! !'"!. (e'doro'- a-ar rea.)i i)a erla'-)!'- .e.o'?er)i ya'-
)e(!r'a ada "e(era"!r re'da* :(i)al'ya ali'- "i'--i 120> ; rea."a' (e"a'ol
*ar!) di"a(a*.a' dala( !(la* ya'- )a'-a" erlei* :ia)a'ya lei* e)ar dari 10 .ali
(i)a* )"oi9*io(e"ri.; da' air i.!"a' rea.)i *ar!) di)i'-.ir.a' dari <a)a rea.)i yai"!
<a)a (i'ya. Melal!i .o(i'a)i=.o(i'a)i ya'- "ea" dari .o'di)i=.o'di)i rea.)i da'
(e"oda e'i'-.a"a' air .o'?er)i )e(!r'a a)a(=a)a( le(a. .e e)"er (e"il 'ya daa"
di"!'"a).a' dala( #a."! 1 )a(ai eeraa a(
• Rea.)i e)"eri<i.a)i daa" dil*a" ada

• R>OO7 F >73O7 R>OO>7 3

F 72O
• :Rea.)i e)"eri<i.a)i dari a)a( le(a. (e'adi (e"il e)"er;

• E)"eri<i.a)i ia)a dila.!.a' !'"!. (e(!a" iodie)el dari (i'ya. 

 er.adar a)a( le(a. ea) "i'--i :era'-.a a)a( GB; Pada "a*a i'i a)a( le(a. 
 ea) a.a' di.o'?er)i.a' (e'adi (e"il e)"er"a*a e)"eri<i.a)i ia)a'ya dii.!"i de'-a'
"a*a "ra')e)"eri<i.a)i di(a'a air da' a-ia' "ere)ar .a"ali) *ar!) di)i'-.ir.a' "erlei*
da*!l!
• Se9ara )i'-.a" ro)e) e)"eri<i.a)i (er!a.a' re.a)i a)a( le(a. ea)
de'-a' al.o*ol ya'- (e'-*a)il.a' (e"il e)"er da' air Ka"ali) ya'- di-!'a.a' adala*
72SO4
•

• Pro)e) Tra')e)"eri<i.a)i

• Tra')e)"eri<i.a)i :ia)a di)e!" de'-a' al.o*oli)i); adala* "a*a .o'?er)i

"ri-li)erida :(i'ya. 'aa"i; (e'adi al.il e)"er (elal!i rea.)i de'-a' al.o*ol da'
(e'-*a)il.a' rod!. )a(i'- yai"! -li)erol Dia'"ara al.o*ol=al.o*ol (o'o*idri. ya'-
(e'adi .a'dida" )!(er :e(a)o. -!-!) al.il; (e"a'ol adala* ya'- ali'- !(!(
di-!'a.a' .are'a *ar-a'ya (!ra* da' rea."i?i"a)'ya ali'- "i'--i )elai' i"! lei*
(!da* !'"!. dire9o?eri #ala!!' "ida. (e'!"! .e(!'-.i'a' !'"!. (e'--!'a.a'
al.o*ol e'i) lai''ya )eer"i e"a'ol
• Tra')e)"eri<i.a)i (er!a.a' )!a"! rea.)i .e)e"i(a'-a' !'"!. 
(e'doro'- rea.)i a-ar er-era. .e.a'a' )e*i'--a di*a)il.a' (e"il e)"er :iodie)el;
(a.a erl! (e'a(a*.a' al.o*ol dala( !(la* erlei* a"a! )ala* )a"! rod!. ya'-
*ar!) dii)a*.a' Rea.)i "ra')e)"eri<i.a)i "ri-li)erida de'-a' (e"a'ol !'"!. 
(e'-*a)il.a' (e"il e)"er :iodie)el;
•
 •

• O

•
R 1 > O >72 7O>72

• O O

• R 2 > O >7 F 3>73O7 7O>7 F 3

R> O >73
•

• O

• R 3 > O >72 7O>72

• Tri-li)erida (e"a'ol -li)erol

 iodie)el
•

• $a."or !"a(a ya'- (e(e'-ar!*i re'de(e' e)"er ya'- di*a)il.a' ada

rea.)i "ra')e)"eri<i.a)i adala* ra)io (olar a'"ara "ri-li)erida da' al.o*ol e'i) .a"ali)
ya'- di-!'a.a' )!*! rea.)i #a."! rea.)i .a'd!'-a' air da' .a'd!'-a' a)a( le(a. 
 ea) ada a*a' a.! ya'- daa" (e'-a*a(a" rea.)i $a."or lai' ya'-
(e(e'-ar!*i .a'd!'-a' e)"er ada iodie)el dia'"ara'ya .a'd!'-a' -li)erol e'i)
al.o*ol ya'- di-!'a.a' ada rea.)i "ra')e)"eri<i.a)i !(la* .a"ali) )i)a da' .a'd!'-a'
)a!' Pada ro)e) "ra')e)"eri<i.a)i )elai' (e'-*a)il.a' iodie)el !-a (e'-*a)il.a'
-li)erol )ea-ai *a)il )a(i'-a''ya ya'- daa" di(a'<aa".a' dala( ro)e) e(!a"a'
)a!'
• Se9ara )i'-.a" ro)e) "ra')e)"eri<i.a)i adala* rea.)i a'"ara "ri-li)erida
de'-a' al.o*ol ya'- (e'-*a)il.a' (e"il e)"er da' -li)erol Ka"ali) ya'- di-!'a.a'
adala* .a"ali) a)a er!a NaO7 ya'- dilar!".a' dala( (e"a'ol )e*i'--a (e(e'"!. 
>73ONa
•

• Ta*a E)"eri<i.a)i
 •

• 72SO4 :0 era" )a(el;; F (e"a'ol

Re<i'ed oil :1=3 era" )a(el;
•

•
Pe'-ad!.a' da' e(a'a)a' ada )!*!
• +0> )ela(a 1 a(

• Pe'di'-i'a' da' e(i)a*a' air de'-a'

9oro'- e(i)a*
•

Lai)a' a#a*•
adala*
-li)erol Lai)a' a"a) adala* (e"il
•
e)"er :iodie)el;
•

• Ta*a Tra')e)"eri<i.a)i

 NaO7 : 0B era" )a(el; F

•
(e"a'ol:1=3B era" )a(el;
•

•
 •

• DA$TAR PUSTAKA

• A'--i5!di2013 Laporan Praktikum Biodiesel  o'li'e

:*""9*e(e'-2301lo-)o"9oid dia.)e) 1 Aril 2016;
•

• E-e'200/ Pembuatan Biodiesel dari Minyak Goreng Bekas,  o'li'e

:*""e-e'1//1<ila'lo-)o"9oid dia.)e) 28 Aril 2016;
•

• ====2016 Jobsheet Penuntun Praktikum Teknologi BiomassaPol)riPale(a'-

•
•

• ,AMAR ALAT

• >oro'- ola .are" 7ea"er  

•
•

• a"a'- Pe'-ad!. !re" ,ela) Ki(ia

•

• @i).o(e"er Ka9a Arloi Erle'(eyer  

•

• La! U.!r Pie" Te"e) Pie" U.!r  

• Sa"!la Nera9a A'ali"i.