BAB I
PRANATA CARA (Pembawa Acara)
Struktur Teks Pranata cara
A. Pambuka (pembuka)
Sing diandharake dening Pranata cara
Salam pambuka
Atur pakurmatan marang sing padha rawuh
Ngaturake rasa syukur marang Gusti Alloh
Ngaturake panuwun marang sing padha rawuh
Ngandharake (memberi tahu) karepe minangka dadi pranata acara
C. Panutup
Ngaturake matur nuwun dene acara bias lumaku lancar (rancaq)
Nyuwun pangopura manawa anggone mernata adicara ana kekurangane
Salam (panutup)
Saben – saben ana sawijine acara, ana pawongan sing wigati tumrap gandhenge lumakune
adicara kasebut sing diarani “Pranata cara”
Sing diarani Pranata cara yaiku : Sawijine paraga sing anduweni tugas lan tanggungg jawab
nglantarake lakune-lakune sawijine adicara
Anane adicara diarani wigati jalaran lancar lan arane sawijine adicara dairani gumantung
marang kapinteran lan keprigelane adicara
Yen kepingin dadi pranata cara, kudu golek ilmu lan kawruh ngenani pranata cara
Pranata cara kudu nduweni lan kandungan 4W
1.wiraga 3.wirama
2.wicara 4.wiras
TULADHA
Pranata cara kanggo Adicara Perpisahan
(susunan acara untuk acara perpisahan)
Assalamualaikum wr.wb
Ingkang kula hormati, Bapak Kepala Sekolah, lan Bapak/ibu guru, bapak wali murud, para
rawuh undangan sedaya ingkang bahagia, lan rencang – rencang tunggil pawiyatan ingkang kula
tresnani.
Minangka bebukane atur, langkung rumiyin manga kita tansah ngaturaken puja lan puji
katur dumateng Gusti Allah SWT, ingkang paring kanugrahan arupi kesehatan lan wekdal, sehinga
kula lan panjenengan saget ngrawuhi undhangan wonten acara perpisahan kelas XII.
Bapak-bapak, ibu guru para undangan lan rencang-rencang ing kang winantu wilujeng
Kula jinejer minangka pranatacara keparenga ngaturaken menggah urutanipun adicara ingkang
sampun dipun susun kaliyan panitia adicara pepisahan kelas XII.
1. Adicara ingkang sepindah pambuka (pembukaan)
2. Adicara ingkang nomer kalih waosan Ayat suci Al-Quran
1
3. Wondene acara ingkang nomer tiga tangap wacana (sambutan) sangking
a) Ketua panitiya
b) Wakil kelas XII
c) Wakil kelas X lan XI
d) Bapak kelpa sekolah
e) Bapak wali murid
f) Pandunga (do’a)
g) Sarampungane do’a, acaranipun bebas, makan lan hiburan
Nekaten susunan adicara ingkang badhe kelampahan wonten ing adicara perpisahan ing dinten
menika.
Bapak/ibu guru, para undhangan lan rencang-rencang ingkang bahagian, murik acara saget
berjalan lancar sumangga acara dipun bikak kanthi waosan Surat Al-Fatihah
Salajengipun ngancik acara ingkang nomer kalih ingguh menika waosan Ayat suci Al-Quran
wekdal kula aturaken……..
Wekatan kula wau waosan Ayat suci Al-Quran mugi-mugi saget mbekta berkah lan manfaat
dateng kita sedaya
Wondene adicara salajengipun inngih punika tanggap wacana (sambutan)
Tanggap wacana sepindah sangking ketua panitia, wekdal kula aturaken………
Nekaten andharan sangking wakil kelas XII isinipun pamit dateng panjenengan sedaya
Salajengiun sambutan saking wakil kelas X lan XI ingkan ndongakaken dateng kelas XII
Adicara salajengipun tanggapa warsa (sambutan) saking Bapak Kepala Sekolah, awujud
dhawuh, nasehat, piweling, dateng siswa kelas XII lan ngwangsulaken siswa kelas XII
dateng wali murid
Lan salajegipun wali murid nampi putra-putra nipun ingkang sampun rampung pados ilmu
Minangka panutupe adicara inggih punika do’a, dipun pimpin kaliyan……
Wondene acara (adicara) salajengipun bebas lan hiburan
Kula minangka pranata adicara, anggep kula nglantaraken (menyampaikan) adicara, purwa, madya
lan wasana (wiwitan nganti rampung) mbok bilih wonten kekirangan lan keklintuan kulo nyuwun
agunge samodra pangaksame wisana kula pungkasi Wasalamualaikum wr.wb
2
BAB 2
SESORAH
b. Isi
Isi mujudake perangan penting jrone medhar sabda utawa pidato.
Tujuane wong medhar sabda :
Kanggo menehi ular-ular utawa pitutur
Kanggo menehi pangari bawa marang wong sing ngrungokake
Kanggo menehi pitutur
Kanggo njelasake tujuan acara
c. Panutup
Sing diandharake (dikandhakake) ing panutup :
Gawe kesimpulan
Pangarep arep (harapan)
Matur nuwun atas perhatiane
Njaluk pangapura manawa ana kekurangan lan kekeliruan olehe ngomong
Salam panutup
5. Owah-owahane awak
Mbandotangan
Kukur-kukur
Ngrepek
Tangan ing njerone sak clana
3
6. Teknik maca sesorah
Anteng ngadeg jejeg
Basa sing digawe gampang dingerteni
Nggatekake tema, wektu, panggonan
Tuladha :
Assalamualaikum Wr.Wb
Para pinisepuh saka sesepuh ingkang kulo bekteni. Bapak-bapak, ibu-ibu para rawuh lan
para undangan ingkang kulo hormati. Sedaya puja lan puji syukur wonten ngarsonipun Gusti Allah,
ingkang sampun paring kanugrahan arupi kesehatan lan wekdal, sehingga kula lan panjenengan
saget ngrawuhi undangan wonten palenggahan punika.
Kula minangka sesulihipun Bapak Hadi, Keparenga kula ngaturaken jejibahan kula.
Lumantar kula Bapak Hadi matur nuwun ingkang katha awit sangking rawuh panjenengan sedaya.
Para rawuh ingkang bahagia, Pramila sedaya kasuwun rawuh mriki, inggih menika seperlu
kasuwun berkahipun pangestu, datheng putra kakungipun ingkakng nami “Amir” ingkang badhe
dipun khitamaken.
Para rawuh sedaya ingkang kula hormati Bapak Hadi matur nuwun dumateng sedaya
ingkang sampun paring bantuan atas terlaksananipun acara punika, mugi-mugi kesaenan
panjenengan dipun gantos ganjaran saking ngarsanipung Gusti Allah.
Pungkasanipun Bapak Hadi sekaliyan nyuwun pangapunten bok blih anggenipun nampi
rawuh panjenengan sedaya wonten kekirangan lan keklintuanipun.
Nekaten kula minangka wakil saking Bapak Hadi mbok bilih anggen kula nanggapi lan atur
ingkang mranani panggalih, keparenga paring pangapunten ingkang saageng-agengipun,matur
nuwun.
Wasalamualaikum Wr.Wb.
4
BAB 3
DRAMA
A. Drama mujudake tetiron penguripan sing dialami dening manungsa jrone urip ing bebrayan.
Panguripane manungsa ing alam dunya kuwi mujudake lelakon sing di peragakake jrone
pagelaran drama jalaran ing pagelaran drama iku ngaambarake lelakone uripe manungsa ing
masyarakat. Yen awake dhewe nonton pagelaran drama ateges awake dhewe nonton gegambaran
lelakone uripe manungsa.
Pagelaran drama kena kanggo conto utawa tuntunan lan patuladhan panguripan lumantaran
apa sing di peragakake dening saben-saben paraga (tokoh). Para paraga sing main drama mung
mragakake perane dhewe-dhewe, kang mujudake gambaran lelakone panguripane manungsa ing
masyarakat.
Apa sing ditindakake dening saben tokoh ora temenan. Supaya bias dadi aktor apa artis lan
bias main drama kanthi becik kudu latihan lan memahami main drama lan ilmune.
B. STRUKTUR DRAMA
Dene adhedhasore lakon lan fungsine jrone crita ana pelaku utamalan pelaku pembantu
Tembung rangkep yaiku tembung sing ditulis utawa diucapake kaping pindo.
1. Dwi lingga
Tembung lingga sing diunekake kaping pindho.
Tuladha :
Omah-omah, rencang-rencang, golek-golek
3. Dwi purwa
Tembung rangkep sing pangrimbage wanda ngarep sing dirangkep.
Tuladha :
Rerasanan, tetuku, lelungan, tetanggan
4. Dwi wasona
Tembung rangkep sing pangrimbage wanda mburi sing rangkep.
Tuladha :
Ndepipis, jegigis, cekikik
6
3. Bapake Amir lunga saparan-paran, ing ngendhi bae.
Saparan-paran = dwi purwa.
Saparan-paran = ora ana tujuan sing mesthi
2. Makaten ingkang saget kula dhawuhaken menawi lepat nyuwun pangapunten (salah)
Makaten ingkang saget kula aturaken menawi lepat nyuwun ngapunten (benar)
Tembung entar
Tembung seng anduweni teges dudu sabenere.
7
Paribasan
8
BAB IV
ANGKA JAWA
Angka jawa kanggo mudhuhake wilangan lan nomer. Panulisane angka jawa kaapit (diapit) pada
pangkat.
9
SOAL
1. Saben ana sawijine acara mesthi ana sing di arani “pranatacara”. Jelasna apa sing diarani
pranatacara ?
3. Ing acara perpisahan kelas III. Coba aranana apa sing diandharake bapak kepala sekolah marang
siswa kelas III sing arep ninggalake sekolah ? (2 bae)
4. Coba aranana apa sing diandharake wong sing pidato ing panutupe pidato ? (2bae)
6. Apa gunane pagelaran drama, kanggo wong sing nonton. Aranana gunane ? (2bae)
a. Protagonist
b. Antagonis
c. Tritagonist
10. Tembung dwi lingga salin swara, tembung lingga di unekake kaping pindho, nanging swarane
berubah. Gaweya conto tembung dwi lingga salin swara 2 bae, sing ora padha karo conto ?
11. Ukara takon, ukara sing andhuweni teges takon marang wong liya. Gaweya tuladha (conto) ukara
2 bae, sing ora padha karo conto ?
12. Basa ngko alus, basa ngoko sing kecampuran basa krama inggil. Gaweya conto basa ngoko alus
2 bae sing ora padha karo conto
a. Rai gedheg
b. Lunyu ilate
c. Adus kringet
10
MODUL
MULOK
(BAHASA DAERAH)
KELAS XI
SMK YP 17 JOMBANG
TAHUN 2019 – 2020
DISUSUN OLEH
REMAN, AMd