Anda di halaman 1dari 76

Anatomi Pelvis dan Perineum

drg. Haamid H. Haikal, M.Sc.


Setelah mengikuti sesi ini,
mahasiswa diharapkan:

1. Memahami anatomi Pelvis dan


Perineum sebagai dasar dalam
mempelajari anatomi sistem
genitalia dan anatomi
kehamilan dan kelahiran

2. Mampu menjelaskan ikhtisar


Pelvis dan Perineum

2
TOPIK

• Kerangka Pelvis
• Area Inguinal
• Pelvis
• Dinding Pelvis
• Lantai Pelvis
• Perineum

3
Pelvis & Perineum 20XX

Pelvis dan Perineum adalah bagian bagian terbawah batang tubuh manusia,
terletak antara Abdomen dan tungkai bawah (kaki)

• Pelvis adalah regio yang dibatasi tulang-tulang Pelvis (Pelvis ossea),


berbentuk seperti piala.

• Perineum adalah regio di bawah lantai Pelvis, tempat melekatnya organ


genitalia externa

4
Pelvis major & minor
Pelvis major :
• “False Pelvis”, karena sebenarnya bagian dari
Abdomen

Pelvis minor:
• “True Pelvis”, di sinilah Cavitas pelvis yang
berisi organ-organ digesti-uro-genital berada.

Regio Abdomen berlanjut menjadi Pelvis tanpa


sekat
20XX

Dibentuk oleh Os Coxae, Sacrum & Coccygeus


8
Os Coxae

• Tulang panggul

• Merupakan penyatuan dari:

1. Os Ilium

2. Os ischium

3. Os pubis
20XX
Os Ilium

Tulang penyusun Os coxae yang


terbesar

Struktur Os ilium yang perlu


diketahui:
1. Crista iliaca
2. Fossa iliaca
3. Spina iliaca (berjumlah 4)

Presentation Title 10
Ala os ilium

• Crista iliaca
• Fossa iliaca
Spina Iliaca
Linea Arcuata
Ossis Ilium
• Linea : garis
• Arcuata : melengkung seperti
busur
• Salah satu penyusun Pintu Atas
Panggul
20XX
Os Ischii

Disebut juga Tulang Duduk

Struktur Os ischii yang perlu


diketahui:
1. Tuber ischiadicum
2. Spina ischiadica

Presentation Title 14
20XX
Os Ischii

Disebut juga Tulang Duduk

Struktur Os ischii yang perlu


diketahui:
1. Tuber ischiadicum
2. Spina ischiadica

Presentation Title 15
Os Ischii

• Spina ischiadica
• Tuber ischiadicum

• Incisura ischiadica minor


• Foramen ischiadicum minus
Os Pubis
• Disebut juga tulang kemaluan

Struktur yang perlu diketahui:

• Tuberculum pubicum

• Symphisis pubis

• Crista pubica

• Pecten ossis pubis

• Foramen obturatum
Bagian Os pubis yang
menjadi penyusun Pintu Atas
Panggul:
1. Pecten os pubis
2. Crista pubica
3. Symphisis pubis
SACRUM

➢ Os sacrum adalah bagian dari Vertebrae


➢ Terletak di posterior
➢ Bagian inferiornya bersambung dengan
Os coccygeus (tulang ekor)
➢ Promontorium dari os sacrum
merupakan bagian dari Pintu Atas
Panggul dan struktur acuan Conjugata
SACRUM

➢ Os sacrum adalah bagian dari Vertebrae


➢ Terletak di posterior
➢ Bagian inferiornya bersambung dengan
Os coccygeus (tulang ekor)
➢ Promontorium dari os sacrum
merupakan bagian dari Pintu Atas
Panggul dan struktur acuan Conjugata
Pintu Atas Panggul

Pintu Atas Panggul (Apertura Superior Pelvis) adalah


Pintu masuk bagian atas dari Pelvis minor,
berupa komponen tulang
Pintu Atas Panggul
Apertura Superior Pelvis
Terdiri atas
1. Linea terminalis
✓ Crista pubicum
✓ Pecten os pubis
✓ Linea arcuata
2. Margo Ala Sacrum
3. Promontorium

Pintu Atas
Panggul
Pintu Bawah Panggul

Pintu Bawah Panggul (Apertura inferior pelvis) adalah


Pintu masuk bagian atas dari Pelvis minor,
berupa komponen tulang dan ligamen
Apertura Inferior Pelvis

1. Batas bawah
Symphisis pubis
2. Ramus
ischiopubicum
3. Ligamentum
sacrotuberosum
4. Os coccygeus
20XX

27
DIAMETRI CONJUGATI

Ukuran diameter antara struktur acuan pada Pintu Atas Panggul dan Pintu Bawah
Panggul.

Terdiri dari:
1. Conjugata vera anatomica : dari Promontorium ke tepi atas Symphisis pubis
2. Conjugata vera obstretica : dari Promontorium ke titik terdalam lengkung dalam
Symphisis pubis
3. Conjugata diagonalis : dari Promontorium ke tepi bawah Symphisis pubis

Conjugata : Menghubungkan 2 titik


Diametri
Conjugati
+ Diametri
Conjugati
+ Diametri
Conjugati
UKURAN TRANSVERSAL JALUR KELAHIRAN

Di antaranya:

1. Diameter transversus : dari titik paling lateral Linea arcuata ke titik paling lateral di seberangnya
(kontralateral, dari kanan ke kiri vice versa)
2. Diameter obliquus : dari Eminentia iliopubica (Eminentia iliopectinea) ke Articulatio sacroiliaca
di seberangnya (kontralateral, dari kanan ke kiri vice versa)
3. Distantia interspinalis:
1. Versi 1 : Jarak antara Spina iliaca anterior superior kanan dan kiri
2. Versi 2 : Jarak antara Spina ischiadica kanan dan kiri
Diameter transversus (PAP)
Distantia interspinalis
Diameter obliquus
Diametri
Conjugat

Diameter transversus (PAP)


Distantia interspinalis
Diameter obliquus
Pelvis
Feminina vs Masculina
20XX

41
Canalis Inguinalis
• Kanal yang terbentuk karena migrasi struktur genitalia menuju area
genitalia externa
• Dari Annulus inguinalis profundus ke Annulus inguinalis superficialis
Annulus Inguinalis
Profundus

 Awal Canalis inguinale


 Terletak di :
 lateral Vasa epigastrica superior
 superior Lig. inguinale
Annulus Inguinalis
Superficial

 Akhir Canalis inguinale


Ligamentum teres
uteri pada Canalis
inguinalis feminina

 Pada Wanita, yang melewati Canalis


inguinalis adalah Ligamentum teres uteri
20XX

46
Dinding Pelvis
Terbentuk oleh

1. Komponen tulang (Os coxae)

2. Komponen otot

• M. obturator internus

• M. piriformis
Lantai Pelvis
• Disebut juga Diaphragma Pelvis
• Terdiri dari komponen otot dan jaringan ikat yang berada di bawah
Pelvis
• Lantai Pelvis memisahkan Cavitas pelvis dengan Perineum
• Struktur lantai Pelvis mengakomodasi / mengkompensasi proses
kelahiran
Lantai
Pelvis
Lantai
Pelvis
Lantai
Pelvis
Lantai
Pelvis
Otot Pembentuk
Lantai Pelvis
Mm. Levator ani
 M. iliococcygeus
 M. pubococcygeus
 M. puborectalis

M. coccygeus
Ruangan
dalam
Pelvis
Ruangan
dalam
Pelvis
20XX

58
PERINEUM

• Dari kata Peri (di sekitar) & Anal


• Daerah berbentuk diamond shaped,
terletak di inferior lantai Pelvis, di
antara kedua paha
• Dapat dibagi menjadi 2 bagian
berbentuk segitiga:
1. Trigonum anal
2. Trigonum urogenital
PERINEUM

• Dari kata Peri (di sekitar) & Anal


• Daerah berbentuk diamond shaped,
terletak di inferior lantai Pelvis, di
antara kedua paha
• Dapat dibagi menjadi 2 bagian
berbentuk segitiga:
1. Trigonum anal
2. Trigonum urogenital
1. Trigonum anal & Trigonum urogenital
2. Membrana perineum
yang perlu diketahui 3. Organa genitalia externa
4. Corpus perineum

Presentation Title 61
MEMBRANA PERINEUM

Jaringan ikat fibrosa tebal yang mengisi Trigonum urogenital


Organa genitalia externa
melekat pada Membrana
perineum

Membrana
Perineum
Terdapat bukaan pada Membrana
perineum yang dilalui oleh :

1. Urethra feminine

2. Vagina

Membrana
Perineum
Ketika melintasi Membrana
perineum, Urethra feminina dan
Vagina dikelilingi oleh otot

Membrana
Perineum
• Massa fibromuscular di tengah-
tengah Perineum; Center of the
universe of Perineum
• Otot-otot dan fascia pada
lantai Pelvis dan Perineum
bersilangan pada Corpus
perineum

Corpus
Perineum
Perineum
Feminina
Perineum
Feminina
Spatium
superficial
perinei
pada
Perineum
Feminina
Spatium
profundum
perinei
pada
Perineum
Feminina
Lapisan
Pelvis
dan
Perineum
Referensi

Drake, R., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. (2009). Gray's anatomy for
students E-book. Elsevier Health Sciences.
Hanretty, Kevin P. Obstetrics Illustrated E-Book. Elsevier Health
Sciences, 2009.
Moore, K. L., & Dalley, A. F. (2018). Clinically oriented anatomy.
Wolters kluwer india Pvt Ltd.
Standring, S., Ellis, H. and Healy, J.C., 2008. Gray's anatomy: the
anatomical basis of clinical practice. In.

76
Quod Erat Demonstrandum

Anda mungkin juga menyukai