Anda di halaman 1dari 7

Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam dawuh:

ٌ ْ‫ب هَّللا ِ فَلَهُ بِ ِه َح َسنَةٌ َو ْال َح َسنَةُ بِ َع ْش ِر َأ ْمثَالِهَا اَل َأقُو ُل الم َحر‬
‫ف‬ ِ ‫َم ْن قَ َرَأ َحرْ فًا ِم ْن ِكتَا‬
‫ف‬ٌ ْ‫ف َو ِمي ٌم َحر‬ ٌ ْ‫ف َواَل ٌم َحر‬ ٌ ْ‫ف َحر‬ ٌ ِ‫َولَ ِك ْن َأل‬
“Sopo wonge sing moco sak huruf teko kitab Allah, mongko dewek e bakal oleh siji
kebagusan teko huruf sing diwoco, lan siji kebagusan ditikelaken dadi sepuluh. Aku gak
ngarani Alif Laam Miim kuwi siji huruf, tetapi alif siji huruf, lam siji huruf dan Mim siji
huruf.” (HR. Tirmidzi)

4. Tiang ingkang maos Al Qur’an ibarat buah utrujjah (kulite wangi, isine legi)

Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam dawuh,

‫آن َك َمثَ ِل اُأْل ْت ُر َّج ِة ِري ُحهَا طَيِّبٌ َوطَ ْع ُمهَا طَيِّبٌ َو َمثَ ُل‬ َ ْ‫َمثَ ُل ْال ُمْؤ ِم ِن الَّ ِذي يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
َ ْ‫ْال ُمْؤ ِم ِن الَّ ِذي اَل يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
ِ ِ‫آن َك َمثَ ِل التَّ ْم َر ِة اَل ِري َح لَهَا َوطَ ْع ُمهَا ح ُْل ٌو َو َمثَ ُل ْال ُمنَاف‬
‫ق الَّ ِذي‬
>َ ْ‫ق الَّ ِذي> اَل يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
‫آن‬ ِ ِ‫طيِّبٌ َوطَ ْع ُمهَا ُمرٌّ َو َمثَ ُل ْال ُمنَاف‬ َ ‫آن َمثَ ُل ال َّر ْي َحانَ ِة ِري ُحهَا‬ َ ْ‫يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
)‫ْس لَهَا ِري ٌح َوطَ ْع ُمهَا ُمرٌّ (البخاري‬ َ ‫َك َمثَ ِل ْال َح ْنظَلَ ِة لَي‬
“Ibarat wong mukmin moco Al Qur’an yoiku koyo buah utrujjah; ambune wangi lan rasane
enak. Wong mukmin sing gak mocok Al Qur’an yoiku koyo buah kurmo; ora wangi tapi
rasane legi. Wong munafik sing moco Al Qur’an yoiku koyo tanduran raihaanah (kemangi);
ambune wangi tapi rasane pahit, tetapi wong munafik sing moco Al Qur’an yoiku koyo
tanduran hanzhalah; ora mambu lan rasane pahit.” (HR.Bukhari-Muslim)

Ma’asyiral Muslimin Rahimakumullah..

Pertanyaan sak lajengipun, sampun pinten ayat ingkang kito waos selama ramadhan?
Sampun pinte juz ingkang kito waos?

Pramilo, Sak sampune kito semerap setengah saking keistimewaan Al Qur’an, monggo kito
ambudi doyo supados angsal keistimewaan. Minimal, kito maos Al Qur’an meski mboten
semerap artosipun lan ngamalaken isinipun. Sak repot-repote kito, monggo nyempataken
maos Al Qur’an meski namung setunggal ayat. Keranten saben sak huruf ingkang kito waos
bakal angsal 10 kebagusan
 
Pasted from <https://khutbahsingkat.com/2965/khutbah-jumat-nuzulul-quran-pdf-terbaru-empat-keutamaan-membaca-al-
quran-b-jawa/4/>
 
 
   َّ‫ َأ ْشهَ ُد َأ ْن اَل ِإلَهَ ِإال‬،‫ان لِ ْل َعالَ ِمي َ>ْن بَ ِش ْيرًا َونَ َذيِرًا‬ َ َ‫ اَ ْل َح ْم ُد هللِ الَّ ِذيْ َأ ْن َز َل ْالفُرْ ق‬،‫اَ ْل َح ْم ُد هلل‬
‫ث الَّ ِذيْ َأ ْن َز َل َعلَ ْينَا‬ ُ ‫ َوَأ ْشهَ ُد َأ َّن ُم َح َّمدًا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُهُ ْال َم ْبع ُْو‬،ُ‫ك لَه‬ َ ‫هللاُ َوحْ َدهُ اَل َش ِر ْي‬
ِ َ‫صلِّ َو َسلِّ ْم َوب‬ َ َ‫ اَللَّهُ َّم ف‬.‫اع النِّ َع ِم ِم ْد َرا ًرا‬ ‫َأ‬
‫صحْ بِ ِه‬ َ ‫ار ْك َعلَى َسيِّ ِدنَا> ُم َح َّم ٍد َو َعلَى آلِ ِه َو‬ ِ ‫بِ ْن َو‬
،ِ‫ص ْينِ ْي نَ ْف ِس ْي َوِإيَّا ُك ْم بِتَ ْق َوى هللا‬ ِ ‫> ُأ ْو‬،‫اضر ُْو َن‬ ِ ‫ فَيَا اَيُّهَا ْال َح‬.‫ط ِه ْيرًا‬ ْ َ‫الَّ ِذي َْن يُطَهِّر ُْو َن هللاَ ت‬
‫ان‬َ ‫ض‬ َ ‫ َش ْه ُر َر َم‬،‫ بسم هللا الرحمن الرحيم‬.‫ قَا َل هللاُ فِ ْى ِكتَابِ ِه ْال َك ِري ِْم‬.‫فَقَ ْد فَا َز ْال ُمتَّقُ ْو َن‬
‫ان ۚ فَ َمن َش ِه َد ِمن ُك ُم ٱل َّش ْه َر‬ ِ َ‫ت ِّم َن ْٱلهُ َد ٰى َو ْٱلفُرْ ق‬ ٍ َ‫اس َوبَيِّ ٰن‬
ِ َّ‫ان هُدًى لِّلن‬ >ُ ‫نز َل فِي ِه ْٱلقُرْ َء‬ ‫ُأ‬
ِ ‫ٱلَّ ِذى‬
‫ان َم ِريضًا َأ ْو َعلَ ٰى َسفَ ٍر فَ ِع َّدةٌ ِّم ْن َأي ٍَّام ُأ َخ َر ۗ ي ُِري ُد ٱهَّلل ُ بِ ُك ُم ْٱليُ ْس َ>ر َواَل‬ َ ‫ص ْمهُ ۖ َو َمن َك‬ ُ َ‫فَ ْلي‬
َ ‫ي ُِري ُد بِ ُك ُم ْٱل ُع ْس َر َولِتُ ْك ِملُوا ْٱل ِع َّدةَ َولِتُ َكبِّرُوا ٱهَّلل َ َعلَ ٰى َما هَ َد ٰى ُك ْم َولَ َعلَّ ُك ْم تَ ْش ُكر‬
‫ُون‬
Ma’asyirol muslimin, hafidlo kumulloh…
Monggo sareng-sareng ningkataken taqwalloh, ajrih dumateng
ngarsonipun Alloh, kanti nindaaken

sedoyo printah-printah-Ipun soho nebihi sedoya awisan-awisan-Ipun. Sepados


kitho sedoyo manggehaken kawilujengan soho kebahagiaan wonten ing dunyo
ngantos akhiratipun.

Alhamdulillah, kitho taksih dipun takdir pepanggihan kalian Sayyid Asy-


Syuhur (pimpinan ipun wulan) inggih meniko wulan Romadhon. Ingkang
sakpuniko sampun lumampah wonting ing malam 17 ramadhan wonten ing
tanggal puniko, wonten setunggal peristiwa agung ingkang dados sejarah Umat
Islam sak dunyo. Peristiwa inggih meniko mandhapipun Al Qu’an wonten tanggal
17 Ramadhan. Kados dawuhipun Allah SWT wonten Surat Al Baqoroh ayat 185:

ِ ۚ َ‫ت ِّمنَ ْاله ُٰدى َو ْالفُرْ ق‬


‫ان‬ ِ َّ‫ي اُ ْن ِز َل فِ ْي ِه ْالقُرْ ٰانُ هُدًى لِّلن‬
ٍ ‫اس َوبَيِّ ٰن‬ ْٓ ‫َش ْه ُر َر َمضَانَ الَّ ِذ‬

Artosipun: “Wulan Ramadhan yoiku wulan sing sak jerone ono Al Qur’an mudun,
dadi petunjuk umat manungso lan penjelasan-penjelasan tentang pituduh lan
bedakno antarane sing bener lan batil.”

Nuzulul Qur’an meniko peringatan pertama kali mandhap ipun Al Qur’an dateng
kanjeng Nabi Muhammad SAW wonten Gua Hira. Wonten ing mriku, Rasulallah
SAW dipun dugeni malaikat Jibril kelawan mbeto Surat Al Alaq ayat 1-5: 
َ ُّ‫ ا ْق َرْأ َو َرب‬.‫ق‬
‫ الَّ ِذي َعلَّ َم‬.‫ك اَأْل ْك َر ُم‬ ٍ َ‫ان ِم ْن َعل‬ َ َ‫ َخل‬.‫ق‬
َ ‫ق اِإْل ن َس‬ َ ِّ‫ا ْق َرْأ بِاس ِْم َرب‬
َ َ‫ك الَّ ِذي َخل‬
َ ‫ َعلَّ َم اِإْل ن َس‬.‫بِ ْالقَلَ ِم‬
‫ان َما لَ ْم يَ ْعلَ ْم‬
Pramilo, Ramadhan ugi dipun wastani Syahrul Qur’an utawi wulan Al
Qur’an. Al Quran meniko dados petunjuk lan gadah pinten-pinten
keistimewaan. Al Qur’an meniko kitab ingkang nyempurnaaken kitab-
kitab Allah ingkang sampun diturunaken sak derengipun. Al Qur’an ugi
dados salah setunggal mujizat Kanjeng Nabi Muhammad SAW ingkang
paling agung.
Ma’asyiral Muslimin Rahimakumullah..
Wonten ing Ramadhan 1444 Hijriyah utawi tahun 2023 Masehi meniko,
Nuzulul Qur’an ingsya Allah dumawah mangke dalu alem sabtu. Milo
mboten heran katah masyarakat ingkang meringati kelawan macem-
macem coro. Mulai ngawontenaken kegiatan ten masjid utawi
mushola, buka bersama, ngantos ngatamaken Al Qur’an.
Sedoyo meniko dalam rangka hormat dateng mandhap ipun Kalamullah
arupi Al Qur’anul Karim. Kegiatan meniko ugi dados pengeling lan
nancepaken nilai-nilai Islam khusus ipun dateng anak-anak generasi
selajengipun.
Ma’asyiral Muslimin Rahimakumullah..
Katah sanget keistimewaan ingkang saget kito pendhet saking Al
Qur’an. Nopo maleh kito purun maos lan ngamalaken ing wulan
Ramadhan. Ing antawis ipun sekawan (4) keistimewan Al Qur’an inggih
meniko:
1. Angsal Syafaat ing dinten kiamat
Dipun jelasakan wonten hadist Riwayat Muslim bilih tiang ingkang maos
Al Qur’an angsal Syafaat ing dinten kiamat. Tentu, kelawan waosan
ingkang leres, tajwid lan makhorijul huruf ipun leres.
‫آن فَِإنَّهُ يَْأتِي يَ ْو َم ْالقِيَا َم ِة َشفِيعًا َأِلصْ َحابِ ِه‬
>َ ْ‫ا ْق َر ُءوا ْالقُر‬
“Moco siro ing Al Qur’an, sebab dewek e bakal teko ing dino kiamat
wenehi syafaat nang sopo wae sing moco Al Qur’an.”(HR. Muslim)

2. Tiang ingkang lancar maos Al Qur’an bakal bareng poro malaikat

Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam ngendikan:

َ ْ‫آن َم َع ال َّسفَ َر ِة ْال ِك َر ِام ْالبَ َر َر ِة َوالَّ ِذي يَ ْق َرُأ ْالقُر‬


ٌّ ‫آن َويَتَتَ ْعتَ ُع فِي ِه َوهُ َو َعلَ ْي ِه َشا‬
‫ق‬ ِ ْ‫ْال َما ِه ُر بِ ْالقُر‬
‫لَهُ َأجْ َرا ِن‬
“Wong sing lancar moco Al Qur’an bakal bareng karo malaikat utusan
sing mulyo tur ngabekti, tapi wong sing moco Al Qur’an kelawan
nyendat-nyendat tur abot, mongko dewek e oleh ganjaran 2 (loro).”
(HR. Muslim)

3. Maos sak huruf Al Qur’an angsal 10 kebagusan

Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam dawuh:

ٌ ْ‫ب هَّللا ِ فَلَهُ بِ ِه َح َسنَةٌ َو ْال َح َسنَةُ بِ َع ْش ِر َأ ْمثَالِهَا اَل َأقُو ُل الم َحر‬
‫ف َولَ ِك ْن‬ ِ ‫َم ْن قَ َرَأ َحرْ فًا ِم ْن ِكتَا‬
‫ف‬ ٌ ْ‫ف َو ِمي ٌم َحر‬ ٌ ْ‫ف َواَل ٌم َحر‬ ٌ ْ‫ف َحر‬ ٌ ِ‫َأل‬
“Sopo wonge sing moco sak huruf teko kitab Allah, mongko dewek e
bakal oleh siji kebagusan teko huruf sing diwoco, lan siji kebagusan
ditikelaken dadi sepuluh. Aku gak ngarani Alif Laam Miim kuwi siji
huruf, tetapi alif siji huruf, lam siji huruf dan Mim siji huruf.” (HR.
Tirmidzi)

4. Tiang ingkang maos Al Qur’an ibarat buah utrujjah (kulite wangi, isine
legi)

Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam dawuh,


‫آن َك َمثَ ِل اُأْل ْت ُر َّج ِة ِري ُحهَا طَيِّبٌ َوطَ ْع ُمهَا طَيِّبٌ َو َمثَ ُل ْال ُمْؤ ِم ِن‬ َ ْ‫َمثَ ُل ْال ُمْؤ ِم ِن الَّ ِذي يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
‫ق الَّ ِذي يَ ْق َرُأ‬ َ ْ‫الَّ ِذي اَل يَ ْق َرُأ ْالقُر‬
ِ ِ‫يح لَهَا َوطَ ْع ُمهَا ح ُْل ٌو َو َمثَ ُل ْال ُمنَاف‬ َ ‫آن َك َمثَ ِل التَّ ْم َر ِة اَل ِر‬
‫آن َك َمثَ ِل‬ َ ْ‫ق الَّ ِذي اَل يَ ْق َرُأ ْالقُر‬ ِ ِ‫آن َمثَ ُل ال َّري َْحانَ ِة ِري ُحهَا طَيِّبٌ َوطَ ْع ُمهَا ُمرٌّ َو َمثَ ُل ْال ُمنَاف‬ َ ْ‫ْالقُر‬
)‫مرٌّ (البخاري‬ ُ ‫ْس لَهَا ِري ٌح َوطَ ْع ُمهَا‬ َ ‫ْال َح ْنظَلَ ِة لَي‬
“Ibarat wong mukmin moco Al Qur’an yoiku koyo buah utrujjah;
ambune wangi lan rasane enak. Wong mukmin sing gak mocok Al
Qur’an yoiku koyo buah kurmo; ora wangi tapi rasane legi. Wong
munafik sing moco Al Qur’an yoiku koyo tanduran raihaanah (kemangi);
ambune wangi tapi rasane pahit, tetapi wong munafik sing moco Al
Qur’an yoiku koyo tanduran hanzhalah; ora mambu lan rasane pahit.”
(HR.Bukhari-Muslim)

Ma’asyiral Muslimin Rahimakumullah..

Pertanyaan sak lajengipun, sampun pinten ayat ingkang kito waos


selama ramadhan? Sampun pinte juz ingkang kito waos?

Pramilo, Sak sampune kito semerap setengah saking keistimewaan Al


Qur’an, monggo kito ambudi doyo supados angsal keistimewaan.
Minimal, kito maos Al Qur’an meski mboten semerap artosipun lan
ngamalaken isinipun. Sak repot-repote kito, monggo nyempataken
maos Al Qur’an meski namung setunggal ayat. Keranten saben sak
huruf ingkang kito waos bakal angsal 10 kebagusan Menawi wonten
ingkang dereng saget maos, kito saget belajar dateng tiang ingkang
langkung faham Al Qur’an. Belajar adab ipun, makhorijul huruf ipun,
belajar tajwid ipun lan langkung-lankung belajar makna ipun. Ananging,
kangge tiang ingkang dereng saget maos Al Qur’an sampun ngantos
dipun pekso. Keranten kito mboten angsal ganjaran tetapi malah angsal
duso.

Akhiripun, monggo kito nyuwun dateng Allah. Mugi-mugi ing wulan


Ramadhan meniko kito dipun paringi kekuatan saget maos Al Qur’an.
‫‪Sehinggo wonten ing dinten kiamat benjing kito angsal Syafaatipun.‬‬
‫‪Amiin..‬‬

‫ت َوال ِّذ ْك ِر ْال َح ِكي ِْم‪,‬‬


‫ان ْال َع ِظي ِْم َونَفَ َعنِ ْي َوِإيَّا ُك ْم ِب َما ِف ْي ِه ِم َن ْاآليَا ِ‬
‫ك هللاُ لِ ْي َولَ ُك ْم ِباْلُ ْقر َء ِ‬ ‫بَا َر َ‬
‫‪.‬فَا ْستَ ْغفِر ُْوهُ ِإنَّهٗ هُ َو ْال َغفُ ْو ُر ال َّر ِح ْي ُم‬

‫‪ ‬‬

‫َأ ْل ُخ ْطبَةُ الثَّانِيَّةُ‬

‫لى تَ ْوفِ ْيقِ ِه َواِ ْمتِنَانِ ِه‪َ .‬وَأ ْشهَ ُد َأ ْن الَ اِلَهَ ِإالَّ هللاُ َوحْ َدهُ الَ‬
‫لى ِإحْ َسانِ ِه َوال ُّش ْك ُر لَهُ َع َ‬‫َأ ْل َح ْم ُد هَّلِل ِ َع َ‬
‫ص ِّل َعلَى‬ ‫إلى ِرضْ َوانِ ِه‪ .‬اللهُ َّم َ‬ ‫اعي َ‬ ‫أن َسيِّ َدنَا ُم َح َّمدًا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُهُ ال َّد ِ‬ ‫ْك لَهُ‪َ .‬وَأ ْشهَ ُد َّ‬ ‫َش ِري َ‬
‫‪َ  ‬سيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد ِو َعلَى اَلِ ِه َوَأصْ َحابِ ِه َو َسلِّ ْم تَ ْسلِ ْي ًما ِكث ْيرًا‬

‫َأ َّما بَ ْع ُد فَيا َ اَيُّهَا النَّاسُ اِتَّقُوا هللاَ فِ ْي َما َأ َم َر َوا ْنتَه ُْوا َع َّما نَهَى َوا ْعلَ ُم ْوا َأ َّن هللاَ َأ َم َر ُك ْم بَِأ ْم ٍر بَ َدَأ‬
‫لى النَّبِى‪ .‬يآ‬ ‫صلُّ ْو َن َع َ‬ ‫فِ ْي ِه بِنَ ْف ِس ِه َوثَـنَى بِ َمآل ِئ َكتِ ِه بِقُ ْد ِس ِه‪َ .‬وقَا َل تَعاَلَى ِإ َّن هللاَ َو َمآلِئ َكتَهُ يُ َ‬
‫ص ِّل َعلَى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد‪َ ،‬و َعلَى آ ِل‬ ‫صلُّ ْوا َعلَ ْي ِه َو َسلِّ ُم ْوا تَ ْسلِ ْي ًما‪ .‬اللهُ َّم َ‬‫اَيُّهَا الَّ ِذي َْن آ َمنُ ْوا َ‬
‫ض اللَّهُ َّم َع ِن ْال ُخلَفَا ِ>ء‬ ‫ك َو َمآلِئ َك ِة ْال ُمقَ َّربِي َْن‪َ .‬وارْ َ‬‫ك َو ُر ُسلِ َ‬ ‫َسيِّ ِدنا َ ُم َح َّم ٍد َو َعلَى اَ ْنبِيآِئ َ‬
‫ص َحابَ ِة َوالتَّابِ ِعي َْن َوتَابِ ِعي التَّابِ ِعي َْن‬ ‫ان َو َعلِ ٍّى َو َع ْن بَقِيَّ ِة ال َّ‬ ‫َّاش ِدي َْن َأبِى بَ ْك ٍر َو ُع َم َر َو ُع ْث َم َ‬‫الر ِ‬
‫ك يَا َأرْ َح َم الر ِ‬
‫َّاح ِمي َْن‬ ‫ض َعنَّا َم َعهُ ْم بِ َرحْ َمتِ َ‬ ‫ان اِلَى يَ ْو ِم ال ِّدي ِْن َوارْ َ‬ ‫‪.‬لَهُ ْم بِاِحْ َس ٍ‬

‫ت‪ .‬اللهُ َّم‬ ‫ت اَالَحْ يآ ِء ِم ْنهُ ْم َو ْاالَ ْم َوا ِ‬ ‫ت َو ْال ُم ْسلِ ِمي َْن َو ْال ُم ْسلِ َما ِ‬‫اَللهُ َّم ا ْغفِرْ لِ ْل ُمْؤ ِمنِي َْن َو ْال ُمْؤ ِمنَا ِ‬
‫ك ْال ُم َو ِّح ِديَّةَ‪َ .‬وا ْنصُرْ‬ ‫ك َو ْال ُم ْش ِر ِكي َْن َوا ْنصُرْ ِعبَا َد َ‬ ‫َأ ِع ِّز ْاِإل ْسالَ َم َو ْال ُم ْسلِ ِمي َْن َوَأ ِذ َّل ال ِّشرْ َ‬
‫ك ِإلَى‬ ‫ك َأ ْع َدا َء ال ِّدي ِْن َوَأ ْع ِل َكلِ َماتِ َ‬
‫اخ ُذلْ َم ْن َخ َذ َل ْال ُم ْسلِ ِمي َْن َو َد ِّمرْ َأ ْع َداَئ َ‬ ‫ص َر ال ِّدي َْن َو ْ‬ ‫َم ْن نَ َ‬
‫ان لِى َو َسلِّ ْمهُ لِى ُمتَقَبَّاٌل ‪َ .‬ربَّنَا آتِنا َ فِى‬ ‫ض َ‬ ‫ان َو َسلِّ ْم َر َم َ‬ ‫ض َ‬‫يَ ْو َم ال ِّد ْي ِن‪ ..‬اَللَّهُ َّم َسلِّ ْمنِى لِ َر َم َ‬
‫اب النَّ ِ‬
‫ار‬ ‫آلخ َر ِة َح َسنَةً َوقِنَا َع َذ َ‬ ‫‪.‬ال ُّد ْنيَا َح َسنَةً َوفِى ْا ِ‬

‫ان َوِإيْتآ ِء ِذي ْالقُرْ ب َى َويَ ْنهَى َع ِن ْالفَحْ شآ ِء َو ْال ُم ْن َك ِر‬ ‫ِعبَا َدهللاِ ! ِإ َّن هللاَ يَْأ ُم ُر بِاْل َع ْد ِل َو ْاِإل حْ َس ِ‬
‫َو ْالبَ ْغ ِي يَ ِعظُ ُك ْم لَ َعلَّ ُك ْم تَ َذ َّكر ُْو َن‪ .‬فَاذ ُكرُوا هَّللا َ ْال َع ِظ ْي َم يَ ْذ ُكرْ ُك ْم‪َ .‬وا ْش ُكر ُْوهُ َعلَى نِ َع ِم ِه يَ ِز ْد ُك ْم‪.‬‬
‫ب‬ ‫هللا َأ ْك َ‬
‫َواسَْئلُ ْوهُ ِم ْن فَضْ لِ ِه يُْؤ تِ ُك ْم‪َ .‬ولَ ِذ ْك ُر ِ‬

Anda mungkin juga menyukai