Anda di halaman 1dari 147

A

SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA


aa kakang kakang, mas Kakak
abad abad abad Waktu 100 tahun
abah * bapa, mama * bapa, mama Bapak
abang, bang abang, bang abang, bang Kakak
abar abar Menghunus
abdas Wudu
abdi * réang ( K ) * Kita Saya
* kita ( L ) * ingsun
* kula ( H ) * kula
abéh ambéh ambéh Agar, supaya
aber, ngaber Main jauh
abid Budak belian
abir Pisau tipis
abis, béak entok entong Habis
ablag ngablag ngablag Terbuka lebar-lebar
ablu, ngablu ngablu Bermain terus
abong-abong ngaderaken ngaderaken Mentang-mentang
abot abot abot Berat
abrag, abrag- abrag- Beringkrak-
abragan abragan jingkrak
abreg, ngabreg ngabreng Berdatangan
abret,
ngabret Lari berjingkrak
abring ngabring ngabring Berduyun-duyun
abrug-abrugan Meronta-ronta
abrul, Pergi bersama-
ngabrul sama
abu, abuya bapané kita rama ingsun Ayah saya
abur, diabur Dibiarkan sendiri
abus * manjing ( L ) manjing Masuk
* lebet ( H )
acak, ngacak ngacak ngacak Tidak berurutan

KAMUS SUCI |1
acan * durung ( L ) * durung Belum
* dereng ( H ) * dereng
aceuk * nok * nok Panggilan wanita
* yayu * yayu Lebih tua
* mbok Ibu-ibu/nenek-2
aclog, ngaclog anjlog anjlog Melompat
aco, ngaco ngawur ngawur Bicara tak karuan
acuk kelambi kelambi Baju
ad'ad sungkan sungkan Ragu-ragu
adeg, ngadeg ngadeg ngadeg Berdiri
adek Menyentuh
adep-adep adep-adep Kue pengantin
adi adi adi Adik laki/perempuan
adigung laguné takabur Takabur
adol, atah-adol cerongo dlogdog Kurang ajar
adon, ngadon ngadon ngadon Kerja di tempat lain
ador, ngador ngador ngador Pergi jauh
adug-adugan Meronta-ronta
aduy Hancur, lembek
aéb aib aib Aib, nista, hina
agag-agag Ragu-ragu
agéh, agéhan agéhan Sisihkan sebagian
ageung gedé Gedé, agung Besar
agem, ngagem ngagem ngagem Manganut
ager, ageran Tertawa keras
agréng mentéréng Mentereng (gedung)
agul berag berag Bangga
ahéng anéh anéh Aneh, ajaib
aing réang,kita, kula ingsun Saya
ais, ngais emban emban Menggendong
ajag Serigala
ajak ngajak ngajak Mengajak
ajang kanggo kanggo Untuk
ajén niléy niléy Nilai

KAMUS SUCI |2
ajeg pajeg pajeg Tegak
ajleng ngajleng anjlog Melompat
ajrag Berjingkrak-jingkrak
ajret bérag bérag Gembira
ajrih isin isin Segan, malu
ajrug Lompat ke atas
ajrut Lompat ke bawah
ajul Menyodok ke atas
ajur ancur ancur Hancur lebur
aka mas kang, mas Kakak lelaki
akang kakang kakang Kakak laki-laki
akey Terpingkal-pingkal
akeup Mendekapi
aki kaki, bapa tua embah Kakek
akod géndong géndong Menggendong
aku ngaku ngaku Mengaku
akut ngunjal ngunjal Mengangkut
ala cokot nyokot Menangkap
alangah Tersenyum-senyum
alas seporsi
alatan sebabé sebab Sebab
alem, ngalem ngalem ngalem Memuji
alesan alesan alesan alsan
aleut Beriring-iringan
ali ali ali Cincin
alih, ngalih boyong pindah Berpindah-pindah
alim emong emong, Enggan,
ora gelem tidak mau
aling aling-aling Penghalang
alit cilik cilik Kecil
alo dulur ponakan Keponakan
alon elon elon Lambat
alpukah Gagasan
alum alum alum Muram
alun Sesuai arus air

KAMUS SUCI |3
alung balang, srawat srawat Melempar
alus alus alus, bagus Baik, bagus
am am am Kata antar makan
ama mama mama Panggilan ustad
amang mamang mamang, om Paman
amarah ngambek ngambek Marah
amarwata suta berag pisan berag pisan Gembira sekali
amat, pageto emben suk emben Lusa
ambacak Berserakan
ambah mamba mamba Melalui
ambay Berjuntai
ambarayah Berserakan
ambarile Aneka rasa
ambat nyambat nyambat Memanggil-manggil
ambéng Makan sambil
berjalan
ambek ngambek ngambek Marah
ambekan ambekan ambekan Bernafas
ambet Gurita bayi
ambeu ambung ambung Mencium bau
ambia ambia ambia Para nabi
ambing Mengayun-ngayun
ambleng ngableng ngableng Lama tiada kabar
ambles ambles ambles Masuk semua
ambon kelingan kelingan Teringat sendiri
ambu mbok, bibi bulik Sebutan wanita tua
ambul ngambang ngambang Mengapung di air
ambung ngambung ngambung Mencium
amburadul Rusak berantakan
ameng dolan dolan Main
amis manis manis Manis
amit punten punten Permisi, minta izin
ampar ngampar ngampar Menghamparkan
ampeg pepek pepek, kebek Berat berisi
ampeuh Tertahan

KAMUS SUCI |4
ampih ngampih Masuk ke rumah
amprok amprok ketemu Berjumpa
ampuh Halus prilakunya
amuk ngadat ngamuk Ngamuk
anak bocah, pecil, laré bocah, laré Anak, kanak-kanak
anca alon-alon alon-alon perlahan-lahan
ancal arang jarang Masih jarang
ancam ngancam ngancam Mengancam
ancer ancer-ancer ancer-ancer Perkiraan
ancik menéngé menéngé Menetap
ancin Makan sedikit
anclom nganjingaken nganjingaken Memasukan
anclong nganclong Pergi tanpa tujuan
anco cadangan cadangan Cadangan
ancul Melonjak
ancur ancur ancur Hancur
ancrub ancrub nyebur Turun ke dalam air
andar Tidak minum
andeg mandeg mandek Di tahan, berhenti
andékak andékak sila Duduk sila
andel ngandel ngadel Percaya
andéprok ngedeprok Duduk wanita
andih Merebut sesuatu
andika * sira * énté, Engkau
* sampéan * sampéan
* ndika * dika
* panjenengan
andum Saling mendoakan
angar gersang gersang Tandus
angen ulu ati ulu ati Hulu ati
angeun jangan jangan Sayur
anggah-ungguh unggah-ungguh tatakrama Tata krama
anggahota awak awak Anggota badan
anggal sedurunge sedurunge Sebelum

KAMUS SUCI |5
anggang adoh adoh Jauh
anggap nganggap nganggep Menganggap
angger angger angger Tetap
anggeuhan ora/beli tentu ora tentu Tak tentu
anggeus peragat peragat Selesai
anggit Mengubah lagu
anggo anggo anggo Pakai
anggut ngangguk ngangguk Mengangguk hormat
anging mung mung Hanya
angir siram keramas Keramas
angkanan kira-kira kira-kira Taksiran
angkaribung oléh-oléh oléh-oléh Oleh-oleh
angkat mangkat, lunga lunga Pergi
angkéng beyekan beyekan Pinggang
angkeub mendung mendung Mendung
angkeut dagu dagu Dagu
angkir ngondang ngondang Mengundang
angkleung kenyut kenyut Hanyut
anglés mungkir mungkir Tidak mengaku
angluh Murung
angob angob angob Menguap
angon ngangon ngangon Mengembala
angot angot apamaning Apalagi, bertambah
angseg maju maju Maju
angsit Mempercepat kerja
angson ngasut ngasut Menghasut
angsrod Menarik celana
anjang dolan nenamu Bertamu
anjeun ndika, sampéan dika, sampéan Engkau, anda
panjenengan
anjog tekang, anjog teka Tiba, sampai
anjrek Tinggal sementara
anjuk ngutang ngutang Berhutang
anjun Pembuat tikar

KAMUS SUCI |6
anom enom enom Muda
antay antré antré Berbajar panjang
antaré kalem kalem Santai, tenang
antawis antara antara Antara
anteb anteb anteb Benar-benar
antel Mengenai
anteng anteng anteng Bermain sendiri
antep endah aken umbaraken Biarkan
anteur nganter nganter Mengantar
antieum Pendiam (wanita)
antol Penahan gerobak
antos tonggoni tonggoni Tunggu
anu sing sing Yang
anyar anyar anyar Baru
aom Anak bupati
apal apal apal Hapal
apeng mlayu melayu Lari kencang
apes apes apes, sial Sial
apét apét apét Tidak mau jauh
apik titén titén Teliti
aping aping aping Menyertai
aplak Luas dan datar
apléh nglamprek Terkulai
aplén alon-alon alon-alon Perlahan-lahan
aprak Menelusuri tempat
apruk apruk-aprukan Berjalan kian kemari
apung mabur mabur Terbang
arag Menggembur tanah
arah arah tujuan Tujuan
aral Mengeluh
arapap- rep-rep gagap Gagap
eureupeup
arék pengen, pan pengen, arep Hendak, akan mau
arep, ngarep-2 ngarep-ngarep ngarep-ngarep Berharap
ari lamun lamunan Sedangkan

KAMUS SUCI |7
arot nginum nginum Minum
artos * duit, yatra duit, yatra Uang
aruy ngeces ngiler Mengeluarkan liur
asah ngasah ngasah Mengasah
asak mateng mateng Masak, matang
aseupan kukusan Kukusan
asih * eman, demen eman Cinta, kasih sayang
asin asin asin Asin
asiwung Kapas mayat
asma ngaran, jeneng jeneng Nama
asod ngésod ngésod Perlahan-lahan naik
asoy Maju sedikit-sedikit
asong asong Disodor-sodor
asor ésor ésor Bawah
Pejaratan,
astana * kuburan makam Kuburan, makam
* pejaratan
asuh asuh asuh bimbing
asup manjing manjing Masuk
atah mentéh mentah Mentah
atanapi atawa atawa Atau
ateul gatel gatel Gatal
ati ati ati Hati
ati-ati ati-ati ati-ati Hati-hati
atik ngulang nguruki Mendidik
atoh bérag bérag Gembira
atur ngatur ngatur Mengatur
atra katon ketara Jelas terlihat
atrok Bepergian terus
aub meluan meluan Ikut serta
aus rakus rakus Rakus
awahan Ancang-ancang
awahing saking saking Saking
awak awak awak Badan
awang-awang awang-awang angkasa Angkasa

KAMUS SUCI |8
awas jelas katon jelas Jelas, terlihat
awéh Memberi salam
awér blaratan blaratan Berceceran
awét awét awét Awet
awéwé * wadon, istri wadon Wanita, perempuan
aweuhan Gema
awi pring pring Bambu
awis larang larang Mahal
awit asal asal Asal, mula
awon blesak blesak Jelek
awor Bersatu
awuntah trabas trabas, boros Boros
awur awur awur Menaburkan
awut awut-awut ngacak Acak
aya ana ana Ada
ayak ayak ngayak Menyaring
ayem ayem tenang Tenang
ayer, ngayer Hujan terus-menerus
ayeuh Rebah
ayeuna sekien sekien Sekarang
ayi Adi adi Adik
ayun nimbang nimbang Menimbang
Mengganti yang
ayum rusak
ayun Ngayun ngayun Mengayun

KAMUS SUCI |9
INDRAMAYU
C
SUNDA INDONESIA

CIREBON

baal baal baal Tidak terasa sakit


babad babad babad Dongeng, sejarah
Ujung busur tempat
babahak mengaitkan talinya
babak babak babak Babak
babakan babakan babakan Kampung baru
babakaur kalajengking kalajengking Kalajengking
babalén ngadol Pergi untuk menjual
babancong panggung panggung Panggung
babadul bandul bandul Bandul
babar babar Melahirkan
babaran Uraian
babari cetek,gampang cetek Mudah
babatok endas endas Kepala
babaung Anjing menyalak
babay ngising ngising Buang air besar
babét banting banting Banting
bablas peragat, uis peragat Tamat, sampai usai
babon bibit bibit, biang Bibit
babu Pembantu rumah
babuk jotos pukul Pukul
babut babut babut Mencabut
baca maca maca Membaca
bacacar blaratan blaratan Berantakan
bacéo bacéo Berkata tdk henti-
hentinya
bacot bacot,cangkem cangkem Mulut
badag gedé agung Besar
badami musawarah musawarah Berunding

KAMUS SUCI | 10
badan awak awak Badan
badarat melaku melaku Berjalan kaki
badawang berokan berokan Ondel-ondel
badeg akeh akeh Banyak
badé garep arepan Akan, hendak
badega pelayan pelayan Pelayan
bedeur badeg badeg Nakal
badigul gembrot gembrot Berbadan besar
badingkut Selimut tetambalan
badis persis persis Mirip sekali
badodon jala jala Bubu (alat
penangkap ikan)
badog nyolong nyolong Mencuri
badud badut badut Pelawak
baé bagen bagen Biar
baeu mené mené Mari, sini
baeud mesum mesum Bermuka masam
bagawan pendéta pendéta Pendeta, resi
bagbagan Pokok, ihwal
bagé bagi bagi Bagi
bagéa Mempersilakan
bagedor kedebog kedebog Batang pohon pisang
bageur awehan Baik
bagja bagja Bahagia
bagug ngejentul Ada di depan rumah
baha ngeten, ngéyél ngeten Membangkang
baham cangkem cangkem Mulut
bahé tumplek tumplek Tumpah
bahénol montok Montok
baheula bengien bengien Dahulu
baheum Mengulum
bahla bahla bahaya Bahaya
bahya bahya Bahaya
baing bapané bapané Bapa saya
bajeg Otot di atas tumit

KAMUS SUCI | 11
bajo bajak bajak Pembajak
bajong borong borong Borong
baju kelambi kelambi Baju
bakakak bakakak Panggang ayam
bakal bakal arep, bakal Akan
bakating bakating Oleh karena
baketut Cemberut
bako bako bako Tembakau
bakrék brantakan Berantakan
bakti bakti bakti Berbakti
baktos bakti bakti Bakti
baku adat adat Kebiasaan
bakutet Diikat beberapa kali
bala rungseb Tidak bersih
balabah awehan Dermawan
balad balad badad Teman seia sekata
baladah Memulai pekerjaan
balaga blagu Sok, angkuh
balagadigdeug tolol tolol Tolol
balagonjang nyacak Coba-coba
Balaham- Tersenyum-senyum
béléhém malu
balai Mara bahaya
balaka Terus terang
balakatupat Belah ketupat
balakecrakan mayoran mayoran Makan-makan
balandongan Bangunan sementara
balang balang Melempar
balangah lengah Lengah
balangsak sengsara,mlarat sengsara Sengsara
balap lomba Lomba
balatak brantakan Berserakan
balawiri bolak-balik wara-wiri Hilir mudik
balay Meratakan tanaman
balayar Berlayar

KAMUS SUCI | 12
balé balé balé Bangunan balai
balébat srengéngé srengéngé Fajar
balédog serawat Lempar
balem balem balem Merapatkan bibir
bales bales Balas
balibir ngomong ngomong Berbicara
balideg Lara awak lara awak Tidak enak badan
balieur Membuang muka
balik balik wangsul Pulang
balilu bodo bodo Dungu
balinger ketipu ketipu Keliru, tertipu
balitung ngitung ngitung Memperhitungkan
balilung Kapak besar
baliut Bersimpang siur
baliwet beli puguh ora puguh Tidak karuan
baloboran beleberan beleberan Keluar banyak darah
balong balong balong Kolam
balongkéng mabok Muntah-muntah
baluas Trauma
balukang blarak Tangkai daun kelapa
balukar akibaté Akibat
balur balur balur Obat lulur
baluweng kéder kéder Bingung
bancang bancang Mengurangi
bancét bancét Katak kecil
bancumur bénjol benjol Benjol
banda dué, benda dué Milik, benda
bandang bandang Memboyong
bandel badeg nakal Nakal
bandrék bandrék bandrék Sejenis minuman
bandung ngoroaken Menyimak
baneja baki baki Talam (baki)
bané paingan paingan Pantas saja
bangawan kali gedé Sungai besar

KAMUS SUCI | 13
bangbaluh sebabé,masalé masalaé Pemberat, beban
bangbara bangbara Kumbang hitam
bangbrat kabur kabur Kabur
banget banget banget Amat
bangénan Selalu berhasil
bangga angel pisan angel pisan Amat sukar
bangir,
bangir bangir mancung Mancung
bangkarak lacak encak, tilas Bekas
dlogdog,
bangkawarah cerongo cerongo Kurang ajar
bangké bangké bangké Bangkai
bangkerut Cemberut (kesel)
bangkieung oléng Hilang keseimbangan
bangkong kodok, bangkong kodok Katak, kodok
banglus selamet slamet Selamat
bango bango bango Bangau
bangor bangor bangor Nakal, bandel
bangsal gabah gabah, pari Gabah
bangsat maling maling Maling, pencuri
bangreum Pikiran tdk tenang
bangun wujudé Bentuk
bangus cangkem cangkem Mulut
banjel Membantu sekadarnya
banjur banjur banjur Menyiram
banting banting banting Membanting
bantrak-
bantrakeun dudu tandingan Lain tandingan
bantu biantu bantu Membantu
bantun gawa gawa Bawa
bantut ora pragat Tak selesai/matang
banyol guyon guyon Humor
bao bao bao Anak kecil dari cicit
bapa mama, bapa mama Ayah
barabay KA sinar yg panjang

KAMUS SUCI | 14
barabat KA berbicara
barabé berabé Berabe
baragajul bergajul, brandal bergajul Berandalan
barak blarat Berserakan di lantai
baralak blarak blarak Daun kelapa kering
baramaén ngemis ngemis Mengemis
baran Pemarah
barana pekaya Harta benda
barangasan barangasan Cepat marah
baraya * sedulur, rayat dulur Saudara
barébédan Berbagai kesulitan
baréd baréd baréd Luka tergores
barerang Ikut dimarahi
baréto bengén bengén Dahulu
Sambil, tidak hangat
bari bari lagi
baribin Berisik, bribin bribin Gaduh
barieukeun kéder kéder Bingung
barik rusak rusak Rusak
baris baris baris, jejer Baris berbaris
barubah Menyusahkan org lain
barung Bareng nendang bola
basa basa basa Bahasa
basajan sederhana Sederhana
baseuh teles teles Basah
basilat pilit culit Licik, curang
basisir pesisir pesisir Pesisir
batan tibatan tibatan Daripada
batek tarik, batek Menarik lengan
bati bati bati Laba
bating bating Saking
batok batok batok Tempurung kelapa
batur batur batur Teman, orang lain
bayabah blaratan Berceceran
bayah paru-paru paru-paru Paru-paru

KAMUS SUCI | 15
bayeungyang ongkob angkob Kegerahan
bayu angin, bayu angin Angin
bayuhyuh gemrot gembrot Gemuk
bawél bawél bawél Cerewet
béak entok entong Habis
béar pera pera Pera
beas beras beras Beras
bébéné demenané Pacar
bébénjo Berusaha menghibur
bécék bécék bécék Becek
bégal bégal rampok Rampok
béh belah belah KA menemukan
béja jaré,warta,uniné jaré Berita
béké kuntét kuntét Cebol
béléké angel pisan Sangat sukar
béngbat béngbat Tergoda
bengbreng jejer Berjajar
bénggol bénggol bénggol Uang senilai 1/2 sen
béngkok béngkok béngkok Tidak lurus
béngo béngo Miring (mulut orang)
béngras cékas Terang benderang
béntang bintang bintang Bintang
béntar nyamber Sambar
béntés pasih pasih fasih
bénten béda, bénten beda Beda
bérag bérag bérag Gembira
bérak pupuk pupuk Pupuk
béré ngupai ngupai Memberi
bérégégéh belagu Sok jagoan
béréndél kebek pepek Penuh
bérés bérés bérés Beres
bérod keriput kriput Keriput
bérok di tahan Di tahan
bésér beser beser Sering kencing

KAMUS SUCI | 16
béwara wara, bewara woro-woro Pengumuman
béyéték lémbék pisan Lunak sekali
bebed Ikan besar
bebegig Orang-orangan
bebek remek, gecek Menumbuk halus
bebenjon bener-bener Sungguh-sungguh
bebeng Sama besar
bebengkang metaktak Tidur terlentang
bebengkung tapih Kain panjang
beber diperban Di perban, di balut
beberah Menghibur hati
becir becir becir Lari karena takut
becus becus becus Bisa, dapat
bedah bobol bobol Boboh
bedas kuat kuat Kuat
bodo beli sida gagal Gagal
bedog golok golok Golok
bedol bedol Menarik, cabut
bedug bedug bedug Bedug
begang kuru krempeng Kurus
begbreg begbreg Bertumpuk
begéng kuru pisan Sangat kurus
beger Mulai timbul birahi
begug bisa bisa Bisa, dapat
bejad bejat bejat Bejat
bekas Meletupkan bedil
bekéh bekéh Menganga sedikit
bekel sangu sangu Bekal
bekem bekem Membengkam
bekok ngentut ngentut Mengentuti
belecet KA melarikan diri
beledag beleger KA suara keras
beledug beledug KA meledak keras
belegedeg belegedeg KA penampakan

KAMUS SUCI | 17
beleger angger angger Utuh
Tidak sopan, kurang
belegug bodo, cerongo kurang ajar ajar
belejag kuat kuat Kuat
belék belék belék Membedah
belekesek Dipakai terus menerus
belél luntur luntur Luntur
Kata antar untuk
belenyéh senyum
belesat blesat KA terbang
belet belet belet Bodoh
beleték KA pecah
beletok KA barang patah
belewer blewer KA melempar
belewuk belok belok Barang yg kotor
belik purik Mudah tersinggung
beling beling beling Pecahan kaca
belo anak jaran Anak kuda
belok belok becek Becek
benah benah Membenahi
bencar pecah pecah Pecah
benclang- Bicara tidak karuan
benclung seperti anak kecil
bendé bendé Goong kecil
bendo blangkon blangkon Blangkon
bendu ngambek ngambek Marah
bener bener Bener, jujur
bengal bangor bangor Nakal
bengep bengep Bengkak
bengis bengis Kejam
benkung bengkok bengkok Bengkok
bengong bengong Terheran-heran
berebes merembes ngerembes Rembes
berebet KA lari
beredeg buru-buru buru-buru Tergesa-gesa

KAMUS SUCI | 18
bereg bereg Kerjaan banyak
berekah Baik-baik, sehat
berekat berekat berekat Makanan kondangan
berengut Cemberut
beresih bersih resik Bersih
beresin beresin bersin Bersin
berewit Sakit-sakitan, manja
bereyek KA berdatangan
berik berik, udag udag Kejar
berséka Bersih dan sehat
besék Batuk terselak
besét besét besét Dikuliti
besot Membersihkan mas
betah betah betah Kerasan
betot betot, tarik tarik Menarik kuat-kuat
betrak Terik matahari
betrik Menjepret
betus mletus Meletus
beubeur benting benting Ikat pinggang
beubeureuh demenané Kekasih
beubeut mbanting Membanting
beueus lembab Lembab
beueuy benyek Agak lembek
beuheung gulu gulu Leher
beukah mekar mekar Mengembang
beuki senengangé Suka, makin
beulah belah, pecah pecah Pecah
beuleum ngobong ngobong Membakar
beuli tuku tuku Membeli
beulit Membelit
beunang olih olih Dapat
beuneur Berisi
beungeut rai rai Wajah, muka
beunghar sugih sugih Kaya

KAMUS SUCI | 19
beunta melék melék Membuka mata
beurang awan awan Siang
beurat abot abot Berat
beureum abang abang Merah
beurit curut curut Tikus
beusi wesi wesi Besi
beuteung weteng weteng Perut
beuti boléd boléd Ubi
beuweung ngunyah Mengunyah
beyé beyék Lembek sekali
beyetuk Kotor berdebu
biang * mimi, mbok mimi Ibu
biantara pidato pidato Pidato
bibilas buah-buahan Buah-buahan
bibit bibit bibit Benih
bibilintik Usaha kecil-kecilan
bieu tembé tembé Barusan
bigbrig Jogging
bigeug begu Tidak bisa bicara
biheung bokat baé bokatan Mungkin saja
bijil metu metu Keluar
bikang wadon wadon Perempuan
bikeun nekaken wekaken Memberikan
bilang ngitung ngitung Menghitung
bilatung belatung belatung Belatung
bilih bokat bokat Mungkin
bilik bilik bilik Bilik
biluk mihak ngeloni Memihak
binangkit binangkit terampil Terampil
binasa rusak rusak Rusak
bicarung Kepondang
bincurang Tulang kering
binekas pinter pinter Pandai
bingah berag berag Gembira

KAMUS SUCI | 20
bingbang keder keder Ragu-ragu
bingbing bingbing Membimbing
bingkeng bengkok bengkok Bengkok
binih bibit bibit Benih
bintih Menyampuk
bintit bintit timbil Mata bengkak
birat birat Lari berhamburan
bireuk beli weruh ora weruh Tidak tahu
biri-biri beri-beri beri-beri Beri-beri (penyakit)
birigidik mergidig merinding Bergidig
birit bokong bokong Pantat
biruang beruang beruang Beruang
biruyung bari, karo karo Disertai
bisi bokat bokat Agar
bitis wetis wetis Betis
bitonama perang perang Perang
bitu mletus Meletus
biwir cangkem cangkem Mulut, bibir
blak blak KA terbuka/terlentang
bleg bleg Mirip sekali
blug blug KA jatuh tersungkur
boa bokat bokat Bisa jadi
bobo turu turu Tidur
bobok bobok bobok Melubangi tembok
boboko bakul bakul Bakul
bobokong Bokong
bobolokot blepotan blepotan Belepotan
bobor bobor Berbuka puasa
boboéeh parem parem Param
boborot Berlumuran darah
bobos ngentut ngentut Kentut
bobot aboté Beratnya
bobotoh sporter sporter Pendukung
bocék bocék Cacat sedikit

KAMUS SUCI | 21
bocok Luka bekas dipatuk
bocokok biawak Anak buaya
bodas putih putih Putih
bodo bodo Bodoh
bodor bodor bodor Pelawak
boéh boéh boéh Kain kafan
boga dué dué, dekené Punya
bogoh demen demen Cinta
bohak Luka menganga
bojo rabi rabi, wadoné Istri
bokér Terbuka, ketahuan
bokor bokor bokor Tembokor
bolay ora sida ora sida Batal
bolbol Tiba-tiba
bola benang benang Benang
boled boléd boléd Ubi jalar
bolékér Membuka
boléksék Terkelukur
bolénang gundul gundul Gundul
bolon Anak kecil
bolongkotan asli asli Asli, murni
bolongor Terbuka
bolonyon copot ucul Copot
bolot bolor bolor Sejenis rabun mata
bolostrong polos Apa adanya
bolotot mendelik, mlotot mendelik Melotot
bondoroyot rayat Keluarga
bongkok bengkuk bengkuk Bungkuk
bongkor bangkar Sia-sia
bongoh lengah Lengah
bongroy Tergiur
bongsor bongsor bongsor Cepat, Lekas besar
bonténg bonténg bonténg Mentimun
bool Anus

KAMUS SUCI | 22
borak-borak Berfoya-foya
borangan kecingan kecingan Penakut
boréléng belang belang Belang
boro moro Berburu
borohol ngebacot, nyocot Banyak bicara
borok borok borok Kudis
borondong berondong Sejenis penganan
borongsong Berangus
borontok Warna bulu ayam
boséh goséh Mengayuh
bosen bosen bosen Bosan
bosongot wanian Roman pemberani
boyot doyok Berjalan lambat
brak brak KA makan bersama
bral KA untuk pergi
bras terus terus Terus atau tiba
bray KA untuk mambuka
buah pelem pelem Mangga
bubar bubar bubar Bubar, selesai
bubu Sejenis posong
bubuara ngembara ngumbara Bermukim
bubuahan Kata sambung
bubuk lembut remuk Remuk
bubulak Tegalan
buburak Mengusir
bubus nusup Bersembunyi
bubuy Memepes pada abu
bucat pecah pecah Pecah
bucit kari, terahir kari Urutan terakhir
budah budah Buih
budak * bocah-bocah bocah-bocah Anak-anak
* lareh-lareh
budal budal Keluar
budug budug Kudis

KAMUS SUCI | 23
bueuk bluek Burung hantu
bugang gagang gagang Tangkai
bugbrug bugbrug Bertumpuk
buhul Tersedak
bujal udel udel Pusar
bujang pemuda Pemuda
bujur bokong bokong Pantat
bukbak Menebangi pohon
bukur bukur Makanan dlm kuah
bul KA mengepul
bulao Biru langit
bulen Dibungkus
buleud bunder bunder Bulat
buligir wudaan wudaan Telanjang
bulistir gundul gundul Gundul
bulubus KA masuk
buluk buluk buluk Jamuran
bulus kura-kura kura-kura Kura-kura
bumi * umah, griya * umah, griya Rumah
buncelik Melotot
buncir buncit buncit Buncit
bunder bunder bunder Bulat
bungah berag berag Gembira
bunganggang lega lega Lega
bunghu bumbu bumbu Bumbu
bunghak Perut kembung
bungkem beungkem Bungkam
bungkeuleukan katoné katoné Kelihatan
bungkil Ampas kacang
bungking Sekitar
buni Tersembunyi
buntel buntel bungkus Bungkus
buntet boncél Besat tapi pendek
buntut buntut ékor Ekor

KAMUS SUCI | 24
bura nyembur nyembur Menyemburkan air
burak burak rusak Rusak
burahay mulad-mulad Membara
Nama sebangsa
buras buras buras makanan beras
burayut Lebih buncit
burayot Bergayut
bureuteu Perut gendut
burial KA air keluar tanah
burih Tembolok
buringhas Beringas
burinyay Cahaya membesit
burit soré soré Senja, sore
buru Memburu
burudul merotol merotos rontok
buruh upah upah Upah
buruk bosok bosok Busuk
burulu KA barang jatuh
burung batal Batal
buruy brudu Berudu
bus bles KA masuk
busik kusut kusut Kusut
buta buta buta Raksasa
butek bloon Bodoh
butik, Melepaskan tempu-
ngabutik rung butiran kelapa
butut butut, blesak blesak Rusak, jelek
buuk rambut rambut Rambut
buyar buyar buyar Bubar
buyung Tempayan
buyut buyut buyut Anak dari cucu
byar byar KA muncul terang

KAMUS SUCI | 25
C
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
caah Banjir banjir Banjir
caang padang padang Terang
cabak cekel cekel Menyentuh
cabé cabé cabé Cabai
cabok tempéléng tempéléng Menempeleng
cabol boncél Cebol, katai
cabut dudut dudut Nyabut
cacad cacat cacat Cacat
cacag cacag cangcang Mencencang
cacah cacah Hitungan
cacak walaupun
cacaka Kepompong
cacampah Merendahkan
cacap entong/entok entong Habis
cacar cacar cacar Penyakit cacar
cacarakan Abjad sunda
cacarékan nadar, kaulan nadar Nadzar, kaul
cadas, wadas cadas Wadas
cadél cadél cadél Pelat
cadok Dagu panjang
cadu tingeling tingeling Tabu pantang
caduk waduk, tai Tahi, kotoran
cag cup KA menyimpan
cagak cagak cagak Bercabang dua
cagap ngemek ngemek Menyentuh
cageur séhat, waras waras Sembuh
caheum Tulang rahang bawah
cai * banyu, toya toya, banyu Air
cakah-cikih Bekerja sibuk

KAMUS SUCI | 26
cakar nyakar nyakar Mencakar
cakcak cecek cecek Cecak
cakelak ngeclak ngeclak Menetes
cakep ganteng ganteng Cakep
caket parek parek Dekat
cakeutreuk ireng blegedeg ireng Hitam legam
cakeueum Agak gelap
calacah Abu rokok
calakan cerdas cerdas Cerdas
calakatak brakatak KA tertawa nikmat
calana celana celana Celana
calangap mangap mangap Mulut menganga
calawak mangap Mulut menganga
calétot keclétot kecelétot Tak sengaja cerita
calétré Kurus kering
caleuhak Makan tak sopan
caleuy Lesu tak bergairah
calik dodok, njagong dodok Duduk
calikong korupsi korupsi Korupsi
calimba Berlimang air mata
calung calung Alat musik
calutak cerongo kurang ajar Lancang
cemani cemani cemani Hitam legam
cemara cemara cemara Cemara
cambal Hilang tuahnya
cambéwék atis pisan atis pisan Sangat dingin
cambepem tembem Tembem
cambérok cemérok cemérok Memakai bedak tebal
camberut cemberut Cemberut
cambeti cemeti cemeti Cambuk kecil
camcauh cincau cincau Daun cincau
caméot Duduk menyendiri
cameubieu meneng meneng Diam
cameuh Bibir bawah panjang

KAMUS SUCI | 27
camihmil Pipinya tembem
campaka cempaka cempaka Cempaka
campedak Campedak
campego Berjongkok
campelak cerongo cerongo Berani yang tua
camperenik Kecil tapi menarik
camplang camplang camplang Kurang menarik hati
campleng gejeg gejeg Genap, penuh
campoléh croboh Tidak hati-hati
campur campur campur Campur
campurit campurit Gagang wayang
camuil Makan lahap
can durung, dereng dereng Belum
candak cokot gawa Bawa
candeluk Duduk melamun
candet Menahan
candrawasih cendrawasih cendrawasih Cendrawasih
candung selingkuh selingkuh Bermadu
canémbrang bening pisan Amat bening
canéom Agak gelap
canganggang Menjawab dg marah
cangcang cangcang cangcang Mengikat
beli percaya, Tidak terlalu
cangcaya sungkan percaya
cawat cangcut cangcut Celana dalam
cangéhgar Ayam hutan
cangkalak Belenggu
cangkaléng kolang-kaling kolang-kaling Kolang-kaling
cangkang cangkang kulit Kulit
cangkaruk sisa sisa Tersisa
cangkéng beyekan beyekan Pinggang
cangkéwok Tinggal di tmp padat
cangkem cangkem cangkem Mulut
cangker Cekatan
cangkeul pegel-pegel pegel-pegel Pegal-pegal

KAMUS SUCI | 28
cangkilung Ulat bambu
cangking nyangking nyangking Memegang
cangkok nyangkok nyangkok Cangkok
cangkol cangkol cangkol Tersangkut
cangkolong Kurangi
cangkudu pacé pacé Mengkudu
cangkurileung ketilang ketilang Ketilang
cangogo nongkrong nongkrong Berjongkok
cangra Langit terang
cangreud Ikatan simpul
cantél nyantol nyantol Kait
caos kebek pepek Memenuhi
capa Diraba-raba
capang Ucapan masyarakat
capé capé pegel Lelah
capék gayem, ngunyah gayem, ngunyah Mengunyah
capétang Pandai berbicara
caplo Topi dari laken
capit nyapit nyapit Menjepit
capluk nyapluk nyapluk Mencaplok
cara cara cara Aturan atau adat
caram caram ngelarang Melarang
carang arang arang Jarang
carangcang Pagi buta,
tihang kira-kira kira-kira pagi-pagi benar
carécét crécét crécét Saputangan
caréham Geraham
carék omongan omongan Ucapan
carémot clémotan clémotan Blepotan
caréraman clamitan clamitan Tergiur barang orang
carem punah punah Punah, musnah
careuh musang musang Musang, luak
carindakdak Berkaca-kaca
carincing Bersiap sedia
carios uniné, jarené uniné, jarené Cerita

KAMUS SUCI | 29
carogé lanangé, lakiné lanangé, lakiné Suami
caruluk Buah enau
catang Batang tumbang
catet nyatet nyatet Catat
cantrok Terantuk
cau gedang gedang Pisang
cawad olok-olok olok-olok Mencela, mengejek
cawél cawél cawél Menjawil, mencolet
cawéné perawan perawan Perawan
cawérang hambar hambar Hambar, tidak lucu
cawet cawet cawet Celana dalam
cawokah jorok, porno jorok, porno Porno
cébor * adus, siram * adus, siram Mandi
cécék bocék téték bengék téték bengék Tetek bengek
cécéngkéleun kram kram Keram, kejang
cécépét Sirip
céda Bekas luka
cong KA menyembah
cééh Mudah bosan
cek, ceuk jaré jaré Kata
cékas cékas cékas Jelas
cékér cékér cékér Kaki binatang
cékcok cékcok cékcok Gaduh
célak-célak Tampak dari jauh
cenah jaréné jaréné Katanya
cénang Bisul kecil
céngcéléngan céléngan céléngan Celengan
céngclé Menumpang di atas
céngék céngék céngék Cabai rawit
cénghar seger seger Segar
céngkad Pertengkaran
céntal Bertengkar
céntang Membidik
céos Memadamkan api

KAMUS SUCI | 30
cépér cépér cépér Pipih
céplak Makan bersuara
cérét cérét cérét Memercik
céréwéd créwét créwét Banyak omong
cérong Muka coreng
céték céték cété Gampang
ceblok Macet dalam tanah
ceceb ceceb ceceb Menancap
cecep nyecep nyecep Memberi uang
ceceremed Suka mencuri
cedit pedit pedit Kikir
Kata antar untuk
ceg ceg ceg memegang
cegah cegah cegah Melarang
cehcer cecer cecer Dipukuli bertubi-tubi
cekak Penyakit ayam
cekap cukup cukup Pas
cekel cekel cekel Memegang
cela cela cela Mencela
celebek KA makan lahap
celegon Diam di tmp berlekuk
celekit celekit celekit Dicubit kecil
celenceng celenceng celenceng Jalan cepat sendirian
celi titen, awas titen, awas Jeli, teliti
celong celong celong Mata yg pucat
celuk * celuk, beluk * celuk, beluk Memanggil keras
* undang * undang
cempad ngécé ngécé Mencela
cemplung nyemplung nyemplung KA jatuh ke air
cempor cempor cempor Pelita
cengeng khusu khusu Bertekad kuat
cengir cengir cengir Menyeringai
cengkat tangi tangi Bangun
cengkir Kelapa muda sekali
cengkrong Agak bengkok

KAMUS SUCI | 31
centéng centéng centéng Penjaga malam
Alat dapur utk
céntong céntong céntong mengambil nasi
centil centil centil Genit
centok Menarik tiba-tiba
cepak cepak cepak Dempak
cepét kejepit kejepit Terjepet
cepel léngkét léngkét Lekat, lengket
cepeng cekel cekel Pegang
cepet lempeng lempeng Lempeng, lurus
cepil kuping kuping Telinga
ceplak Terus terang
ceplés Mirip sekali
cepot nyerot nyerot Menghisap erat-erat
ceprét ceprét ceprét Memukul dngn lidi
ceprut ceprut ceprut KA untuk putus
cereces sreng sreng KA menggoreng
cerek Menangkap
cereleng KA air memancar
ceta ceta ceta Tingkah laku
cetrék cetrék cetrék KA buka kunci
cetrok KA makan
cetuk uban uban Beruban
cewaw Ukuran mulut besar
ceuceu yayu yayu Panggil kaka wanita
ceuceub sengit sengit Benci
ceuceuh Membasahi kepala
ceudeum mendung mendung Mendung
ceuhil Sisa makanan di gigi
ceuk jaré jaré Katanya
ceukeukeuk cekakak cekakak Tertawa
ceuleupeung tolol tolol Tolol
ceuleuweung Berteriak-teriak
ceuleuyeu lemes lemes lesu
ceuli kuping kuping Telinga

KAMUS SUCI | 32
ceumpal cempal cempal Kain pelapis
ceungceum Menyimpan benih
ceurik nangis nangis Menangis
ceuyah akéh akéh Banyak
cici Menuangkan
cicing meneng meneng Diam
ciduh ciduh ciduh Ludah
cidra ingkar ingkar Tidak menepati janji
cig KA menyuruh pergi
cigcrig Lari-lari kecil
cing KA meminta
cika-cika kunang-kunang kunang-kunang Kunang-kunang
cikal cikal,pembarep cikal,pembarep Sulung
cikénéh tembé baé tembé baé Baru saja
cikikik cikikik cikikik KA tertawa ditahan
cikot-cikot Tua renta
cikrak Usungan (brangkar)
cikruh Berair banyak
cikur kencur kencur Kencur
cilaka celaka celaka Celaka
cileuh belék belék Tahi mata
cileuk melék melék Mata terbuka
cileung Menoleh-noleh
cileureun Lengah
cilimit Suka menggoda
ciling wésé wésé Kakus, wese
ciling-cingcat Keluar masuk
cindé Sejenis kain sutra
cindek pasti pasti Pasti
cindekem menclok menclok Menclok
cindul Bengkak bibir mata
cindung krudung krudung Kerudung
cindrutung Lama berjongkok
cingcet Mengelak

KAMUS SUCI | 33
cingcin cingcin, ali cingcin, ali Ali, cincin
cingir jentik jentik kelingking
cingked pincang pincang Pincang
cingogo jongkok jongkok Jongkok
cipruk Basah kuyup
cirihil Tertawa-tawa
cis Sejenis tongkat khatib
cium ambung ambung Mencium
ciung Sejenis burung beo
ciut ciut ciut Mengkerut
clak jreg jreg KA naik kendaraan
cleg KA hinggap
cleng KA melempar
clik KA barang kecil jatuh
clo KA menyimpan
clog KA melompat
cobék Sejenis sambal
cobi nyacak, nyoba nyoba Mencoba
cobrok jorok jorok Jorok
cocéng Berkurang
coco nyokot nyokot Menggigit
cocog cocok cocok Setuju
cocok Penyumbat lubang
cocol nyocol nyocol Menetal
codéka bangor bangor Kelakuan tak baik
coél cuil cuil Cuil
coér gésér gésér Menggeser
coét coét coét Cobek
cohag Kasar sekali
cokél cokél cokél Nyokel
cokor sikil, cokor sikil, cokor Kaki
cokot cokot cokot Mengambil
cokrom Kumis tebal panjang
colén oncor oncor Obor

KAMUS SUCI | 34
cologog ora sopan, ora sopan, Tidak sopan
cerongo cerongo
colohok Bengong
colok nyolok nyolok Mencolok
colong nyolong nyolong Mencuri
combo Merayu
combrék atis atis Dingin
comél comél comél Suka buka rahasia
condong miring miring Miring
cong KA menyembah
congcay kurang kurang Kurang
congcolang Melebihi orang lain
congcot Nasi tumpeng kerucut
congé kopok kopok Sakit telinga
conggah Sudah kenal baik
congkak congkak congkak Sejenis permainan
congkrang Sejenis parang
congo Ujung benda
coo dolanan dolanan Mempermainkan
cop KA rasa hati
sekurang- sekurang- Sekurang-
copél kurangé kurangé kurangnya
coplok coplok coplok Copot
copong copong copong Berlubang
cor cur cur KA cucuran air
coréncang arang, jarang arang, jarang Jarang
coréléng belang belang Belang
corob Sejenis penyakit kulit
coroboh croboh croboh Gegabah
corocos KA siram air panas
corocod Bergetar (lutut)
corok Menusuk barang
corowok Berteriak
cos jos, cos jos, cos KA menusuk
cowong Bicara keras

KAMUS SUCI | 35
créng KA membayar
cring cring cring KA suara logam
crot crot crot KA meludah
crub crub crub KA turun ke air
cua sengit sengit Benci
cuang-cieung Sendirian
cubluk cubluk cubluk WC
cucuk cucuk cucuk Duri
cucul-cucul ucul ucul Membuka baju
cucungah cerongo cerongo Kurang ajar
cucunguk coro coro Lipas
cucurut curut curut Celurut
cueut Tinggi sebelah
cugak Kaki tertusuk
cukang Titian
cukeruk Berjalan di sungai
cul cul cul KA dibuang
culangung Tidak tahu adat
culika jail, dengki jail, dengki Jahil, dengki
cumaliba Berlinang air mata
cumpon wis cukup wis cukup Sudah cukup
cunduk teka teka Datang
cupet bodo bodo Bodoh
cuplis bedil angin bedil angin Senapan cis
cupu Kotak besi
cur cur cur KA hujan
curak-curak Bersuka ria
cureuleuk Mata yang bersih
curinghak Sikap waspada
Curu curug curug Air terjun
Curuk penudu penudu Telunjuk
Cutat Mengutip

KAMUS SUCI | 36
D
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
da Sebab, lantaran
dada dada dada Dada
dadak dadak dadak Tiba-tiba
dadalan lantaran lantaran Lantaran
dadampar alas alas Alas
dadar dadar dadar Beber
dadas ludes, entok ludes, entok Habis sama sekali
dadung Tali besar
daék gelem gelem Mau
dagang dagang dagang Dagang
dagdagan Mencoba-coba
dagdégdog buru-buru buru-buru Tergesa-gesa
dagleg Menempel tebal
dago tonggoni tonggoni Menanti
dagor jedoraken jedoraken Membenturkan
dahar mangan,dahar mangan,dahar Makan
dahdir iler iler ludah waktu tidur
dahuan kakang ipéh kakang ipéh Kakak ipar
dahup kawin kawin Kawin, nikah
dahut Siap sedia
dakep sedakep sedakep Bedekap tangan
dakom ndakom ndakom Tengkurap
daksa daksa daksa Cacat tubuh
daku bobodoan bobodoan Berpura-pura
dalah senajan senajan Walaupun
dalak jobrag jobrag Melabrak orang
dalem bupati bupati Bupati
dalingding Tercium harum
dalit ruket ruket Menyatu

KAMUS SUCI | 37
dalon Lupa waktu
dalu terlalu masak
dalugdag- Berjalan
daligdeug sempoyongan
dama dipelihara baik-baik
damang waras, sahat waras, sahat Sehat
damar damar damar Lampu
damel gawé,damel (h) gawé,damel (h) Kerja
dami Ukuran bernafas
damis pipi pipi Pipi
dampal dampal dampal Kaki
damping Disarung
danawa buta, raksasa buta, raksasa Buta, raksasa
dangah dangah dangah Menengadah
dangdan dangdan dangdan Berdandan
dangdanggula Sejenis Pupuh
dangdarat usum pancaroba usum pancaroba Musim pancaroba
dangding Lagu sesuai pupuh
dangdos dangdan dangdan Berdandan
danget waktu waktu Saat, waktu
dangheuak, Menengadah ke
ngadangheuak belakang
dangka tempo tempo Kesempatan
dangkak ngatang- ngatang- Tidur terlentang
ngatang ngatang
dangkal Masak tapi keras
dangong Sikap
dangu rongo rongo Dengar
danten Betina muda
dapang mengkurep mengkurep Tengkurap
dar, dordar KA suara petir
daradad KA bercerita
daragem Hitam kemerahan
darana sabar sabar Sabar
daréhdéh ramah ramah Ramah

KAMUS SUCI | 38
dareuda Bicara tersendat -2
daria Sungguh-sungguh
daring padaringan padaringan Tempat beras
dawam dawam, biasa dawam, biasa Biasa
dawet dawet dawet Sejenis minuman
daweung sikap sikap Sikap
dawuk abu-abu abu-abu Abu-abu (kuda)
dayagdag Duduk bersandar
dayeuh Ibu kota
déang Berdiang
dééng déndéng déndéng Dendeng
déét céték céték Dangkal
dégdég, dégdég, dégdég,
ngadégdég ngedégdég ngedégdég Menggigil
déhé kélék kélék Ketiak
déhém déhém déhém Berdeham
delan terasi terasi Terasi, belacan
dempét dempét dempét Rapat jadi satu
déngdék miring miring Miring
déngé ngrongoaken ngrongoaken Mendengar
déngkak Renggangkan kaki
déngké Berdekatan sekali
dénok démplon démplon Sintal dan cantik
déog pincang pincang Pincang
dépok Perkampungan
dérék, sadérék dulur, sedulur dulur, sedulur Saudara, famili
déséh Kalah perang
déwék * réang ( K ) * ingsun Saya, aku
* kita ( L ) * kita ( L )
* kula ( H ) * kula ( H )
dedeg dedeg dedeg Tegap dan kuat
dedegler Tanpa perhitungan
dedek Sisa yang jelek
dedel dedel dedel Menjejali
dedengkot dedengkot dedengkot Tokoh terkemuka

KAMUS SUCI | 39
dederuk Sejenis burung
dedet dedet dedet Memasukan paksa
degig Sombong
dek KA mulai kerja
dekem dekem dekem Mendekam
deker KA kerja serius
dekil dekil dekil Kumal, kotor
deku dengkul dengkul Dengkul
deléh deléng deléng Lihat
delék delik delik Mendelik
deleg Ikan gabus
deleka Jahil, khianat
deles deles deles Sumbu pelita
demes demes demes Pesek
demit Tersembunyi
dempés Diam tak bersuara
dempét dempét dempét Menghimpit
dempes rata rata Rata
dengék Mengunci lawan
dengkéng, Tulang punggung
cekung
depa depa depa Dekam
depek, Rumah yang rendah
. langit-langitnya
depong, Duduk dengan
ngadepong depong depong posisi menungging
der KA mulai kerja
deregdeg deregdeg deregdeg KA untuk berlari
deres Sering melahirkan
desek desek desek Mendesak
deudeuh demen pisan demen pisan Amat sayang
deudeul menambah
deudeupeun watir watir Khawatir
deugdeug Padadatang
deuheus parek parek Dekat

KAMUS SUCI | 40
deui maning maning Lagi
deuleu deleng deleng Lihat
deungeun lauhan lauhan Lauk pauk
deupa depa depa Depa
dieu mené mené Sini
digdig Berjalan cepat
digleu Berjalan lambat
dilak delik delik Mendelik
dina ning ning di dalam
dingkut Terpincang-pincang
dinten dina dina Hari
dinya kono kono situ
diri awak awak Badan
ditu kana kana sana
diuk dodok dodok Duduk
dobol jebol jebol Jebol
doclo doclo doclo Bodo, tolol
dodoho Mengintip mangsa
dodoja ujian, cocoba ujian, cocoba Godaan, ujian
dogdog Sejenis beduk kecil
dogong Penahan
doja nyoba nyoba Menguji
dokdak KA bekerja keras
dokoh dokoh doyan Bersemangat kerja
dolim dolim dolim Zalim
dolog dolog dolog Lekas menerima
tawaran
dolos Melampiaskan hawa
nafsu
dom dom dom Jarum
domas wolungatus wolungatus Delapan ratus
donca Menarik kuat-kuat
dongdon niliki niliki Meninjau
dongkang Menjangkau
dongkap teka teka Datang

KAMUS SUCI | 41
dongkar dongkar dongkar Menggali benda
dongko dongko dongko Membungkuk
doraka doraka doraka Durhaka
doran Gagang cangkul
doroi Jail
dosol bodong bodong Pusar menonjol
dudud Berjalan cepat
duduk wis biasa wis biasa Sudah terbiasa
dudukuy tudung topi
dudut dudut dudut Mencabut
dug KA untuk berbaring
duga Gula tengah matang
dugal dugal dugal Kasar, keras kepala
dugdag dugdag dugdag Pulang pergi
dugi teka, dugi teka, dugi Tiba, datang
dugul Kasar (tingkah laku)
duha duha duha Waktu solat pagi
duhung keris keris Keris
duka embuh,beliweruh ora weruh Tidak tahu
dulag Menabuh bedug
dulur sedulur sedulur Saudara
duméh duméh duméh Lantaran
dumuk dumuk dumuk Menetap
dungdung Jatuh tengkurap
dungsang Terlunta-lunta
dungus Semak-semak
dunungan majikan majikan Majikan, atasan
dupak dupak dupak Menyenggol
durén durén durén Durian
durjana durjana durjana Orang jahat
duru Berdiang
duruk ngobong ngobong Membakar
dusun dusun dusun Kampung
duyung kedanan kedanan Tergila-gila

KAMUS SUCI | 42
E
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
éa oa oa KA suara bayi
menangis
Tertawa-tawa riuh
éak dan bersorak sorai
éar geger geger Heboh,
menggegerkan
ébat Tergoda sedang
sholat
ébég Anyaman dari
bambu untuk
menjemur irisan
daun tembakau
ébog ngedeng ngedeng Berbaring
ébréh jelas jelas Jelas
é(n)cag Menurunkan
gendongan anak
écér ngécér ngécér Mengecer
Nama tumbuh-
tumbuhan seperti
écéng écéng écéng genjer
écés jelas jelas Jelas
éclok Meminjam uang
écom nyocot (K) nyocot (K) Ikut-ikutan ngomong
édég édég édég Menggoyang kaki
éé éé, ngising éé, ngising Berak
égang égang égang Berjalan dengan
kaki renggang
éjah ngéjah ngéjah Mengeja
éjégélér Bolak-balik marah
ékéh-ékéh Bawa beban berat
ékék Burung kakatua
ékol Alasan bohong
éléd Sedikit mengalah

KAMUS SUCI | 43
élég, ngeléléda, ngeléléda,
ngélég ngélég ngélég Menggoda anak
élégété Tidak mau diam
éléh kalah kalah Kalah
élékéték kelékéték kelékéték Menggelitik
éléngéh Tersipu-sipu
éling éling éling Inget, sadar
élod Mudah tergoda
émbar Surat edaran
émboh, tambah, tambah,
maning maning Tambah
émok émok émok Duduk tersimpuh
émpér émpér émpér Teras
émprak émprak émprak Bertepuk tangan
émprona Pada waktunya
émut inget, kelingan inget, kelingan Ingat
éncér éncér éncér Cair
éndah indah, apik indah, apik Indah
éndong Kantong bertali
enéng Anak kerbau
engang tawon tawon Tawon
énggal gelis gelis Cepat
éngké- Berjalan dengan
éngkéan sebelah kaki
éngklak- Menari sambil
éngklakan berjingkak-jingkak
énténg, énténg, kecil, énténg, kecil,
céték céték Gampang, mudah
éntép bérés bérés Beres
éntog éntog éntog Bebek manila
épék Sejenis sabuk
épésméér céngéng céngéng Cengeng
éra isin isin Malu
éréd Mendorong dg kaki
érét Menarik
ésé Wiji Wiji Biji

KAMUS SUCI | 44
ésér ngésér ngésér Menggeser
ésod ngésod ngésod Mengingsut
ésto, Sinuwun, Sinuwun, Menuruti perintah
ngéstokeun enggih enggih sungguh-sungguh
éstu bener, leres bener, leres Benar
éta iku iku itu
étang ngitung ngitung Hitung
étéh, yayu, yayu, Panggilan kakak
tétéh perempuan
étém Ani-ani
éwateun jerawat jerawat Jerawat
éwéd kéder kéder Bingung
éyang eyan, kaki, nini éyang, embah Nenek, kakek
* Bapa tua,
mbok tua
éyong ayunan ayunan Mengayun anak
élah-elih Susah menelan
elak-elakan Anak tekak
elap serbét serbét Kain lap
elat, telat, kari, telat, kari, Terlambat,
telat keawanan keawanan tertinggal
elay ngiler ngiler Mengeluarkan ludah
elél meléd meléd Menjulurkan lidah
elés Tali kekang, kendali
elésan, Sasaran bidikan
pada panahan
elik Melengkung ke atas
elok, Mengeluarkan
kepala sebentar
elol nongol nongol Tampak sebentar
elot Undian
eluk lengkung keris
elus ngelicin ngelicin Menyetrika
Panggilan ibu atau
ema, mimi, perempuan sebaya
ema smbok smbok ibu
emam mangan mangan Makan

KAMUS SUCI | 45
emang mamang mamang Panggilan kepada
paman
emas mas mas mas
Panggilan kepada
embah embah embah nenek moyang
emban emban emban Gendong
embat dawa dawa Panjang dan lurus
embé wedus wedus Kambing
embel rawa rawa Paya, rawa
embi bibi bulik Bibi
embrek Bertimbun karena
tidak laku
embun-
embunan uyeng-uyeng uyeng-uyeng Ubun-ubun
embung emong emong Tidak mau
emé Urat nadi
secuil, setitik secuil, setitik
emét pisan pisan Sedikit sekali
emoy biyek biyek Sangat lunak
empal empal empal Empal
empés ambekané ambekané Gerakan nafas
emplad ngemplad ngemplad Panjang
enay Kata antar untuk
kuning
encan durung dereng Belum
Panggilan kepada
encép senang senang anak laki-laki
encit Cita (bahan
pakaian) untuk
perempuan
encod Meminjam uang
atau barang lantas
kabur
endag oyég oyég Bergerak (daun
tertiup angin)
endén Panggilan kepada
perempuan turunan
bangsawan
endeng Terus menerus

KAMUS SUCI | 46
endog endok endok Telur
enéng senok senok Panggilan pada
anak perempuan
dari golongan-
pertengahan
engab Menganga
engang Suku kata
engap Menarik nafas
eungeuh weruh weruh Sadar, tahu
enggeus uwis uwis Sudah
enggon ambén ambén Tempat tidur
engkang kakang kakang Panggilan untuk
kakak laki-laki
engké engko engko Nanti
engkol engkol engkol Kol, kubis
enod Memanjakan anak
entak Panas matahari
yang bersinar di
siang bolong
entang-
entangan déwékan déwékan Hanya seorang diri
entas tembé baé tembé baé Baru saja selesai
entén Kalapa parut
dicampur gula
sebagai pengisi kue
bugis
entét-entétan Keluar sedikit-
sedikit serta tidak
tetap
entong aja aja Jangan
entrag,
entragan Lulusan, angkatan
erak rak rak Rak
eréh Menjajah
erél rél rél Rel kereta api
erém rém rém Rem
erong Dapat diperkirakan
eros eros eros Bunga mawar

KAMUS SUCI | 47
eroh roh roh Roh
erok erok erok Gaun
erol erol erol Gulungan
euceuy Kata keterangan
untuk warna merah
eueuriheum Tersedan-sedan
eukeur lagi lagi Sedang
eumbreuk Bunga bambu
eumeul-
eumeul Setengah kering
eumeur Memar
eumping Jagung dikeringkan
eundeuk Menggoyang-
goyang
eundeur oreg oreg Bergetar
eungap engap engap Susah bernafas
eungkeut-
eungkeut Mulai
eunteung kaca kaca Cermin
eunteup menclok menclok Hinggap
eupan empan empan Umpan
eurat Jerat
eureun mandeg mandeg Berhenti
eureup-eureup rep-rep rep-rep Mimpi yang
menakutkan
eurih Alang-alang
eusi isi isi Isi
eusleum édan édan Gila
eweuh langka langka Tidak ada
euyeub akéh pisan akéh pisan Banyak pilihan

KAMUS SUCI | 48
G
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
gaaleun Sudah dingin dan
agak keras
gaang orong-orong orong-orong Orong-orong
gabél gandul gandul Menggantung
gabér Gelambir
gabig Berayun-ayun
gableg gableg gableg Punya
gabrug gabrug gabrug menyergap
gabug gabug gabug Hampa
gacel memegang-megang
gadabah Melanggar
halangan
gadag gawéan gawéan Kerja
gadé Rumah gadai
gadil menanduk
gado dagu dagu Dagu
gaduh * dué, gaduh * dué, gaduh Punya
gaét gaét gaét Kait
gagabah gegabah gegabah Kurang hati-hati
gagalapakan Berlarian ke sana
kemari
gagaman Senjata
gagas, Merasa sedih
kagagas teringat kembali

KAMUS SUCI | 49
gahar Rasa segar asam
gahél Makanan kurang enak
gahgal Dimakan langsung
tanpa dimasak dulu
gajih gajih gajih Lemak
gajlig béda béda Beda/tidak cocok
gakgak gakgak gakgak Terbahak-bahak
gaksak Merusak sekali
galabag Daun tembakau
yang dikeringkan
galacang, Meloncat-loncat di
gagalacangan atas pohon
galagar Penjepit pagar bambu
galagat gelagat gelagat Gelagat
galantang Pidato lancar
galar, Kayu melintang
gagalar pada dinding
galasar Meraba pelan-pelan
galayah, Membaringkan
ngagalayah badan pelan-pelan
galék Mengadu-ngadukan
pipi pelan-pelan
galéndo Ampas minyak kelapa
galéntor ngambungi ngambungi Menciumi
galéong Meliuk-liuk
galér Rambut berjuntai
galengan galengan galengan Pematang
galey ngaduk ngaduk Mengduk
galeuh tuku tuku Beli
galib umum umum lumrah
galideur Menengok kanan kiri
galih ati ati Hati
galing kriting kriting Ikal
galo nyampur nyampur Bercampur
galudra garuda garuda Garuda
galungan gulet gulet Berkelahi
galur alur alur Alur

KAMUS SUCI | 50
galura Gelombang besar
gamah Terganggu
gamblang Amat luas
gambloh Sejenis kantung/tas
gamblung Tak di garap
gambuh wudun, bisul wudun, bisul Bisul
gambuhang rakus, rewog rakus, rewog Rakus
gampang céték, céték,
gampang, kecil gampang, kecil Mudah
gamparan Alas kaki dari kayu
gampil gampang, gampang,
céték, kecil céték, kecil Mudah
gamping gamping gamping Batu bahan kapur
gampleng gampleng gampleng KA menempeleng
gamuleng Tubuh montok
gana-gana wani-wani wani-wani Berani-berani
ganas danas danas Nenas
gancang gelis gelis cepat
gandang gandang gandang Cakap sikapnya
gandar gandar gandar Gagang anak panah
gandaria Jatake
gandawesi Pematik api
gandes Cantik dan parlente
gandéng brisik brisik Ribut
gandong géndong géndong Menggendong
gandoy Agak menonjol
gandrung Rindu dendam
gandu Bilangan gula aren
ganggas kejem kejem Kejam
ganggayong diulur-ulur
ganggong Hutan belantara
ganjel ganjel ganjel ganjal
genjor Selisih
gantar gantar gantar Galah
gantawang KA untuk memarahi

KAMUS SUCI | 51
gantél liontin
gaok gagak gagak Burung gagak
gap gep gep KA memegang
gapay Meraba-raba
gaplah mubadir mubadir Sia-sia
gaplok gaplok gaplok KA menampar
gapruk KA menubruk lawan
gapura gapura gapura pintu gerbang
gapuy Mengenai tanah
garadah geledah geledah Menggeledah
garah rusak rusak Rusak
garap garap garap Garap
garawagan Segala di makan
garanyam gereyem gereyem Merayapi badan
garécok Berbicara gembira
garéwol Gegabah
gereget gereget gereget gemas
gareuwah comel, ribut
garicu beli rata beli rata Tidak rata
garidus di dol murah di dol murah Di jual murah
garihal kasar kasar Kasar
garing garing garing Kering
garo kukur kukur Menggaruk
garok Bopeng
garokgék Jalan berlubang
garwa rabi rabi Istri
gasik gelis gelis Cepat
gasruk gasruk gasruk Tergesek
gateng padang terus padang terus Terang terus
gauk KA menangis keras
gaur aum aum KA suara harimau
gawar nawar nawar Menawar
gawé gawé gawé Bekerja
gawir gawir gawir Tebing

KAMUS SUCI | 52
gawok Cepat tergiur sesuatu
Terbang seperti
gayabag berat
gayem gayem gayem Memamah
gayer Hujan terus
menerus
gayut Menggantung
gayuh, Memanggil sesuatu
ngagayuh dng ilmu gaib
gayun gayun gayun Berayun
gayung gayung gayung Sibur
gé géh géh Juga
géboy, Menggerakan badan
ngagéboy seperti ular melata
gécol Berubah tempatnya
gédag mulad-mulad mulad-mulad Menyala besar
gédéng gigir gigir Samping
gégél nyokot nyokot Menggigit
gégém Kuat megang rahasia
gégép tang, gégép tang, gégép Tang
géhéng géséng géséng Hangus sama sekali
géhgér gégér gégér Geger
géhgéran latah latah Latah
géjlog géjlog géjlog Beda hitungan
gék KA untuk duduk
gélang Memutar sesuatu
gélédég gélédég gélédég Petir
géléhé, Membaringkan
ngagéléhé badan pelan-pelan
géléng géléng géléng Tergilas
gélényé Menarik hati
gélo édan édan Gila
gémbang béngbat béngbat Tergoda asamara
gémbol gémbol gémbol Membawa barang
gémplék lebat sekali
gémpor gémpor gémpor Lumpuh kaki

KAMUS SUCI | 53
géndéng Mendampingi
géndol buncit buncit Buncit
génggong Rawa berumput
génjah bongsor bongsor Cepat besar
génjlong génjlong génjlong Bergoyamh keras
géol géol géol Bergoyang
gépor géprok géprok Duduk di lantai
géréngséng Perabot di dapur
gérésél gérésél gérésél KA menyembelih
géréwék Menjerit
géroh beli keurus beli keurus Tidak terurus
géséh Perbedaan
gésrék gésrék gésrék Beradu kulitnya
géték keri keri Geli
gétréng Suka bertengkar
géwéwék KA memarahi
géyot Bergoyang pinggul
gebeg gebeg gebeg Kaget
geber, Menggetar tapi
ngageber geber geber agak keras
gebing keping keping Keping
geblag geblag geblag Terbuka lebar-lebar
gebleg gebleg gebleg Sehelai
gebleg gebleg, sinting gebleg, sinting Gila, hilang ingatan
geblug geblug geblug KA untuk jatuh
gebog Seludang batang
gedebog gedebog pohon pisang
gebrag gebrag gebrag Menggebrag
gebro, urag urag Runtuh diduduki
ngagebro banyak orang
gebug gebug gebug Memukul keras
gebyar gebyar gebyar Bercahaya terang
gecek gecek gecek Diremas-remas

gecruk gecruk gecruk KA mulai memacul

KAMUS SUCI | 54
gecos kecos kecos KA untuk menusuk
gedang katés katés Pepaya
gedé gedé gedé Besar
gedeg seri seri Seri
gedong gedong gedong Gedung
gegendir gegendir gegendir Pemukul kayu /besi
gegetun getun getun Menyesal, kecewa
gejul gejul gejul Kurang waras
gelap gledeg gledeg Petir
gelendeng gelendeng gelendeng Menggerutu
gélo édan édan Gila
gelung gelung gelung Sanggul, konde
gelut gulet gulet Berkelahi
gembleng utuh utuh Utuh
gemet gemet, titen gemet, titen Teliti
gemi irit irit Hemat
gempungan gempungan gempungan Pertemuan
gemuk pupuk pupuk Pupuk
genah genah, énak genah, énak Enak, senang
genclang bening pisan bening pisan Jernih sekali
genep nenem nenem Enam
genggerong tenggorokan tenggorokan Tenggorokan
gentos ganti ganti Ganti
gépéng gépéng gépéng Pipih
gepuk gepuk gepuk Gepuk
gerah berag berag Gembira
gerejud tipuh tipuh Menipu
geret garet garet Garis tanda
gering lara lara Sakit
getem tekun tekun Tekun
geter geter geter Bergetar
getih getih getih Darah
getol getol getol Rajin
geubis tiba tiba Jatuh

KAMUS SUCI | 55
geubra tibra tibra Tidur lelap
geugeuh nguasani nguasani Menguasai
geugeut demen pisan demen pisan Cinta, kasih sayang
geulang gelang gelang Gelang
geuleuh jember jember Jijik
geulis ayu ayu Cantik
geuneuk abuh abuh Membiru
geunjleung gempar gempar Heboh
geunyal kenyal kenyal Kenyal
geura jagé jagé KA kerja cepat
geureuh ngécé ngécé Mencela
geureuha rabiné rabiné Istri
geus wis wis Sudah
geusan asal, tempat asal, tempat Tempat
geutah getah getah Getah
geuwat jagian jagian Cepat-cepat
gibeg, Menggerakan
ngagibeg gibeg gibeg badan ke samping
gibrig, Menggigil orang
ngagibrig meriang meriang sakit
gideug, Menggelengkan
gigideug gideg, geleng gideg, geleng kepala
gigih gigih gigih Nasi setengah matang
gigir gigir gigir Samping
gila jember jember Jijik
gilinding gelindingan gelindingan Roda
gingsir gingser gingser Berubah
ginjel ginjel ginjel Ginjal
girang hulu hulu Hulu, udik
giras giras giras Susah ditangkapnya
girimis grimis grimis Hujan rintik-rintik
giruk sengit sengit Benci
giung giung giung Terlalu manis
giwangkara srengéngé srengéngé Matahari
goah padaringan padaringan Kamar beras

KAMUS SUCI | 56
gobang gobang gobang Pedang
gobrah gombrang gombrang Kedodoran
goci guci guci Guci
godég godég godég Cambang
godog godog godog Merebus
gogobrog umah umah Rumah
gohgoy watuk watuk Batuk
golak gemulak gemulak Mendidih
golang golang golang Memutar
golér golér golér Berbaring
golodog golodog golodog Tangga rumah
golondongan gelondongan gelondongan Gelondongan
golong gulung gulung Gulung
golontor ngocor ngocor Air mengalir
gombong gombong gombong Bambu besar
gondéwa gondéwa gondéwa Busur
gondok laki gondok gondok Jakun
goréng blesak blesak Buruk, jelek
gorobak gerobak, roda gerobak, roda Gerobak
gorolong gelinding gelinding Menggelinding
gorombolan gerombolan gerombolan Gerombolan
gorowong gowong, gowong,
topong topong Berlubang besar
gowok gowok gowok Lubang kecil
gubug gawa gawa Bawa
gugah gugah, tangi gugah, tangi Bangun
gugu gugu gugu Menuruti
guguling guling guling Bantal guling
gugur gugur gugur Guruh, gugur
gugurah ngemu ngemu Berkumur
gugus aus aus Aus
gugusi gusi gusi Gusi
guguyon guyonan guyonan Lelucon
gujeg ngajak ngajak Mengajak
gujrud gempar gempar Heboh, gempar

KAMUS SUCI | 57
gulet akrab akrab Akrab, intim
guligah guligah guligah Resah
guludug geledeg geledeg Guntur
guluyur lancar lancar Lancar
gumati setia setia Setia
gumbira bérag bérag Gembira
gumujeng nyengir nyengir Tertawa
gundam ngigo, ngigo, Mengigau
ngelindur ngelindur
gunduk numpuk numpuk Bertumpuk
gunem ngabor ngabor Bercakap-cakap
guntur banjir banjir Banjir
gupay dadah dadah Melambai-lambai
gura-giru buru-buru buru-buru Terburu-buru
gurat garis, garet garis, garet Garis
gurinda gerinda gerinda Gerinda
gurunggusuh buru-buru buru-buru Terburu-buru
guyang guyang guyang Mandi dalam
kubangan
guyub guyub, akur guyub, akur Kompak

KAMUS SUCI | 58
H
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESA
haat Baik hati
haben terus-terusan terus-terusan Terus-terusan
hadé bagus bagus Bagus
Suara nafas yang
hahéhoh hahehoh hahehoh cape karena berlari
haja sengaja sengaja Sengaja
hajat niat niat Niat
mangan, mangan,
hakan ngebadog ngebadog Memakan
halabhab haus haus Haus, dahaga
haleuang nembang nembang Menyanyi
haleungheum mendung mendung Mendung
halik minggir minggir Menyingkirlah
halimpu merdu merdu Merdu
halimun awan, kabut awan, kabut Kabut
halis alis alis Alis
halodo kemarau kemarau Kemarau
hambur boros boros Boros
hamo beli garep beli garep Tidak akan
hampang énténg énténg Ringan
hampas endek-endek endek-endek Ampas
hampelas ampelas ampelas Ampelas
hamperu empedu empedu Empedu
hampos akéh akéh Banyak
hampura dimaapna dimaapna Memaafkan
hanaang haus haus Haus, dahaga
handap esor esor Bawah, rendah
handapeun ning esor ning esor Ada di bawah
handaru gema gema Gema
handeueul nyesel nyesel Menyesal

KAMUS SUCI | 59
haneut anget anget Hangat
hangru anyir anyir Bau amis
hangseur pesing pesing Pesing
hanteu beli beli Tidak
hanyir amis amis Anyir
hapa kosong kosong Kosong
hapeuk apek apek Apek
hapur panu panu Panu
harééng meriang meriang Agak panas
haréwos bisik-bisik bisik-bisik Berbisik
harEmis siput siput Siput
harendeg kagét kagét Kaget
harep ngarep-ngarep ngarep-ngarep Mengharapkan
hareudang ongkob, gerah ongkob, gerah Gerah
hareup arep arep Depan
harigu dada dada Dada
harita, bengién, lagi bengién, lagi Waktu itu,
kaén kaén ketika itu
hariwang watir watir Khawatir
harja harja harja Sejahtera
harti arti arti Arti
haru rese Usil
harungan halangan halangan Halangan
harus moniné moniné Berbunyi
haseum bari bari Basi
haseup kebul kebul Asap
hasud hasud hasud Jahil, dengki
hatam hatam hatam Tamat mengaji
haté ati ati Hati
hateup atap atap Atap
hatur enek, kanggo enek, kanggo beri
hawa udara udara Udara
hawar-hawar hawar-hawar hawar-hawar Sayup-sayup
hawek hawek hawek Rakus
hawuk kelabu kelabu Kelabu

KAMUS SUCI | 60
hayam ayam ayam Ayam
hayang péngn pngn Mau
héés turu turu Tidur
héjo ijo ijo Hijau
hélok héran héran Heran
héman eman eman Sayang
héot héot héot Suit
hérang bening bening Jernih
hésé angél angél Sukar
heneg eneg eneg Mangkel
hening resik, bersih resik, bersih Bersih
henteu beli beli Tidak
heuay angob angob Menguap
heubeul lawas lawas Lama
heula dikiti, bengien dikiti, bengien Dahulu
heulang elang elang Burung elang
heurap jala jala Jala
heuras atos atos Keras
heureut sempit sempit Sempit
heureuy guyon guyon Lelucon
hyang hyang, déwa hyang, déwa Dewa
hiber mabur mabur Terbang
hideng, hideng, Tau apa yang harus
dikerjakan
hidep, sampéan, sampéan, Panggilan anak
yang sudah besar
hideung ireng ireng Hitam
hihid hihid hihid Kipas nasi
hiji siji siji Satu
hilang mati mati Meninggal dunia
hilap lali, klalén lali, klalén Lupa
hileud uler uler Ulat
hilir hilir hilir Hilir
hiliwir hiliwir hiliwir Sepoi-sepoi
hipu empuk empuk Empuk

KAMUS SUCI | 61
hirup urip urip Hidup
hitut ngentut ngentut Kentut
hoé rotan rotan Rotan
hontal ngejangkau ngejangkau Menjangkau
horéam males males Malas
hoyong péngén, garep péngén, garep Mau
huap suap suap Suap
hudang tangi tangi Bangun
hui boléd boléd Ubi jalar
huis uban uban Uban
hulag ngelarang ngelarang Melarang
hulu endas endas Kepala
huma ngebon ngebon Ladang
huntu untu untu Gigi
hurang urang urang Udang
hurip seger seger Segar
huru, kahuruan keobongan keobongan Kebakaran
hurung nyala nyala Menyala
hurup hurup hurup Huruf
huut dedek dedek Dedak
huyungkung beli bergairah beli bergairah Tidak bergairah

KAMUS SUCI | 62
I
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
iang, miang mangkat lunga Pergi
iasa * bisa, saged * bisa, saged Bisa
ibing ibing nari Tari
ibu mimi, embok mimi, umi Ibu
ibun ibun ibun Embun
ical ngadol, ilang ngadol, ilang Jual, hilang
icip ngicip ngicip Mencicipi
idajil sétan, iblis sétan, iblis Setan, iblis
idangan idangan idangan Hidangan
ider ngider ngider Berjalan keliling
idin ijin ijin Ijin
ieu iki iki Ini
ieuh aduh aduh Aduh
iga iga iga Tulang iga
igel jogéd jogéd Tari
ijid sengit sengit Benci
iket ketu, blangkon ketu, blangkon Blangkon
ilahar wajar wajar Lumrah
ilaing sira sira Kamu
ilapat ilapat ilapat Alamat, tanda gaib
ilari goleti goleti Mencari
ilat ilat ilat Lidah
iler belék belék Tahi mata
iles ngilang ngilang Menghilang
ilu melu melu Ikut
imah umah umah Rumah
imbang imbang imbang Seimbang
impén impen impen Mimpi
incer incer incer Membidik

KAMUS SUCI | 63
incok éncok éncok Rematik
incu putu putu cucu
indit lunga lunga Pergi
inget éling, inget éling, inget Ingat
ingkab kélék kélék Ketiak
ingkeun, umbar, umbar, Biarkan jangan
diganggu
ingon-ingon ingon-igon ingon-igon Binatang ternak
Memelihara dengan
ingu ngingu ngingu baik
injeum nyilih nyilih Minjam
injuk ijuk ijuk Ijuk
inten inten inten Intan
intip ngintip ngintip Mengintip
inum nginum nginum Minum
iris bocor bocor Bocor-atap
irung cungur cungur Hidung
isang cécéwok cécéwok Bercebok
ised ngised ngised Bergeser sedikit
isikan ngisikan ngisikan Mencuci beras
isin isin isin Malu
ising ngising ngising Berak
istri * wadon, istri wadon Wanita
isuk sukiki sukiki Besok
iteuk iteuk iteuk Tongkat
itu iku iku Itu
itung ngitung ngitung Berhitung
iwal kecuali kecuali Kecuali
iwung rebung rebung Rebung

KAMUS SUCI | 64
J
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
jaba jaba jaba Luar
Bayi yang baru
jabang bayi jabang bayi jabang bayi dilahirkan
Tanda suara a
jabar fathah, a fathah, a dalam abjad arab
jabrig jabrig jabrig Gondrong (rambut)
jadah jadah jadah Anak haram
jadi jadi jadi Setuju
jadug jéger jéger Jagoan, pentolan
jaga jaga jaga Berjaga-jaga
Tukang bantai (sapi,
jagal jagal jagal kerbau, dsb)
jagjag jagjag jagjag Sehat
jago jagoan jagoan Jantan
jagong jagung jagung Jagung
jagrag ngejagrag ngejagrag Sudah disediakan
jahat jahat jahat Jahat
jahé jaé jaé Jahe
jaheut luka luka Luka
Jahul nisan nisan Nisan
jail dengki dengki Jahil, dengki
jajabur jaburan jaburan Makanan ringan
jajah jajah jajah Menjajah
jajaka, bujang, jejaka, bujang, jejaka, Perjaka,
perjaka perjaka
jajal jajal jajal Mencoba
jajaluk jejaluk jejaluk Meminta-minta
jajap nganter nganter Mengantar
jajar jejer jejer Baris berjajar
jaladri samudra samudra Samudera
jalantah jelantah jelantah Jelantah
jalaran jalaran, sebabé jalaran, sebabé Karena

KAMUS SUCI | 65
jaler, jaler-istri laki, laki-rabi laki, laki-rabi Suami isteri
jalingkak tomboy tomboy Tomboy
jalir ingkar, jalir ingkar, jalir Mengingkari
jalma * uwong, tiang tiang, wong Orang
jamaah jemaah jemaah Jemaah
jamak jamak jamak Biasa, tidak aneh
jaman zaman zaman Zaman
jambak jambak jambak Menjambak
jamban jamban jamban Kamar mandi
jambatan jembatan jembatan Jembatan
jambé pinang pinang Pinang
jambret jambret jambret Menarik paksa
jambrong jambrong jambrong Berbulu lebat
jampé jampé jampé Mantra
jamuga slamet slamet Selamat
jana * uwong, tiang tiang, wong Orang
jandéla jendéla jendéla Jendela
janget benting benting Ikat pinggang
jangga gulu gulu Leher
janggéLék jenggélék jenggélék Menjelma
janggot jénggot jénggot Janggut
jangjang sewiwi sewiwi Sayap
jangjawing, krémpeég, krémpéng, Kurus sekali,
péyot péyot
jangjawokan jangjawokan jangjawokan Sebangsa mantra
jangji jangji jangji Janji
jangkep jejeg jejeg Pas, genap
jangkrik jangkrik jangkrik Cengkrik
jangkung jangkung jangkung Tinggi
jantowor, jontor, jontor, Bibir agak bengkak
karena luka
japati merpati merpati Merpati
jaram kuman kuman Kuman
jarami jerami jerami Jerami
jarawat jerawat jerawat Jerawat

KAMUS SUCI | 66
jariji jentik jentik Jari manis
jarijipen jember jember Jijik
jatmika jatmika jatmika Budi baik
jatukrami kawin kawin Nikah, kawin
jawara jawara jawara Pendekar
jawér jawér jawér Gelambir ayam
jébrag, jébrag, jébrag, Lebih lebar dari
yang biasa
jég persis persis Mirip
jejer jejer jejer Berjajar
jémprak sila sila Duduk bersila
jengjreng baris baris Berbaris
jéngké jéngké jéngké Berjingkat
jéntré jelas jelas Jelas
jebag jebag jebag Lebar muka
jebléh, jebléh, jebléh, Bibir bawah lebih
tebal dari bibir atas
jeblog bécék bécék Becek
jebréd jebréd jebréd KA suara keras
jebrod jebrod jebrod KA memukul berat
jebrog jebrog jebrog Besar
jebrud jeput jeput KA putusnya tali
jedog meneng meneng Diam tidak bergerak
jeger kaku kaku Kaku
jegud kayu kayu Kayu
jejebir kuping kuping Telinga
jejeg jejeg jejeg Cukup hitungannya
jejek, jejek, jejek, Mendorong sesuatu
dengan kaki
jejel jejel jejel Diisi sampai padat
jelema * uwong, tiang tiang, wong Orang
jembél jiwit, ciwit jiwit, ciwit Cubit
jembet kusut, ruet kusut, ruet Kusut
jempé meneng meneng Diam
jempling sepi sepi Sunyi

KAMUS SUCI | 67
jenat jenat jenat Almarhum
jendol jendol jendol Benjol
jenengan * arané arané Nama
* jenengan (H) jenengan
jengkar mangkat mangkat Berangkat
jengker jengker, kaku jengker, kaku Kaku
jentul jentul jentul Termenung
jeput suntuk suntuk Suntuk
jerit jerit jerit Menjerit
jero jero jero dalam
jeujeuh ngurus ngurus Mengurus
jeung bari bari ditambah, dengan
jeungkal kilan kilan Jengkal
jibreg jibreg jibreg Basah kuyup
jidar garisan garisan Mistar, penggaris
jieun gawéan gawéan Membuat
jiga kayané kayané Seperti
jiji jember jember Jijik
jingga abang abang merah
jingjing jingjing jingjing Menjingjing
jinis wujudé wujudé Wujud
jiret bandang bandang Jerat
jiwir jéwér jéwér Menjewer
jojo warung warung Warung
jojodog jejedog jejedog Dingklik
jomblo beli payu beli payu Berdagang tak laku
jongjon jongjon jongjon Adem ayem
jongkéng jongkéng jongkéng Ambruk
jorag, jobrak, jobrak, Mendatangi musuh
ke tempatnya
jorang ngeres ngeres Ngeres
jugala sugih sugih Kaya
jujuluk jujuluk jujuluk Julukan
jukut suket suket Rumput
julig dengki dengki Dengki

KAMUS SUCI | 68
jumadil ahir jumadil ahir jumadil ahir Bulan Arab keenam
jumadil awal jumadil awal jumadil awal Bulan Arab kelima
jumpalik jempalik jempalik Jatuh terguling
jungjunan jungjunan jungjunan Kekasih
jungjung jungjung jungjung Mengangkat
jungkel jungkel jungkel Terjungkal
jungkrang jurang jurang Jurang
juragan juragan juragan Panggilan hormat
jurig jurig jurig Hantu
jurit perang perang Perang
juru pojok pojok Pojok
jurujana durjana durjana Durjana
jurung ngongkon ngongkon Menyuruh
Juwet blenger blenger Pusing

KAMUS SUCI | 69
K
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
Kata depan untuk
ka meng meng menunjukan tujuan
kabaya kebaya kebaya Kebaya
kabéh kabéh kabéh Semua
kabiri ngebiri ngebiri Mengebiri
kabita péngénén péngénén Tertarik
kabubuhuan ginjel ginjel Ginjal
kabuhulan keselek keselek Keselek kerongkongan
kabur kabur kabur Lari cepat
kabuyutan kebuyutan pusaka Barang pusaka
kaca kaca kaca Cermin
kaca halaman halaman Halaman
kaca-kaca gapura gapura Pintu gerbang
Tak sadar berucap
kacalétot kecelétot kecelétot yang dirhasiahkan
kacék kacék kacék Beda
kaceluk kaceluk kaceluk Terkenal
kaci kaci Diperbolehkan
kacingcalang endog bungker endog bungker Telor busuk
kadang dulur dulur Saudara
kadaton keraton keraton Keraton
kadé becik becik Awas, hati-hati
kadék kadék, bacok kadék, bacok Membacok
kadu durén durén Durian
kaduhung nyesel nyesel Menyesal
kadut kandek kandek Karung goni
kagét kagét kagét Terkejut
kagok kagok kagok Canggung
kagungan duéné duéné Punya
kahot antik antik Antik
kai kayu kayu Kayu

KAMUS SUCI | 70
kajang mastaka bantal bantal Bantal
kajeun bagen bagen Biarlah
kaka kakang kakang Kakang, abang
kakara tembé baé tembé baé Barusan
kakasih demenané demenané Kekasih
kakatua kakatua kakatua Sejenis burung Nuri
kaku kaku kaku Canggung
kalahajat ngising ngising Buang air besar
kalakay godong garing godong garing Daun kering
kalang bunderan bunderan Lingkaran
kalangkang ayang-ayang ayang-ayang Bayang-bayang
kalawan kelayan kelayan Bersama, dengan
kaldé keledai keledai Keledai
kaleci lamprakan lamprakan Kelereng, gundu
kalér kalér kalér Utara
kalem kelem kelem Tenggelam
kalenger klenger klenger Pingsan
kali kali kali Sungai
kaliki Jarak Jarak Pohon jarak
kaliru kliru kliru Keliru
kalis lunas lunas Lunas
kalong kalong kalong Kelelawar besar
kaluat pejaratan makam Kuburan
kaluron keguguran Keguguran
kamalé benalu benalu Benalu
kamari wingi wingi Kemarin
kambang ngambang ngambang Terapung
kamerekaan kemlakarén kemlakarén Kebanyakan makan
kami kita Saya, aku
kampak kampak kampak Kapak
kamprét kamprét kamprét Baju koko
kampuh slimut slimut Selimut
kana karo karo Pada
kanca batur, konco batur, konco Kawan atau sesama

KAMUS SUCI | 71
kanceuh kambuh kambuh Kambuh
kandel kandel kandel Tebal
kandulan kedul kedul Malas
kang kang kang Kakang mas
kanggo kanggo kanggo Buat
kanjeng kanjeng kanjeng Paduka tuan
kangkalung kalung kalung Kalung
kangkang ngangkang ngangkang Mengangkang
kania wadon wadon Wanita
kaniaya kaniaya kaniaya Menyiksa
kanjut kontol kontol Alat kelamin laki-laki
kantenan tentu tentu Tentu
kantos kantos, pernah kantos, pernah Pernah
kantun sisa sisa Sisa
kapalang tanggung tanggung Tanggung
kapeung kadang-kadang kadang-kadang Kadang-kadang
kapidara kelenger kelenger Pingsan
kapok kapok kapok Jera
kaprah kaprah kaprah Lumrah
kaput jait jait Menjahit
karabat rayat rayat Kerabat, famili
karaha karatan karatan Karat
karama tatakrama tatakrama Sopan-santun
karana sebabé sebabé Sebab
karang karang karang Tahi lalat
karanjang keranjang keranjang Keranjang
karayap ngerayap ngerayap Merayap
karéés cadas cadas Cadas
karémbong seléndang seléndang Selendang
karényéng dongkol dongkol Jengkel
kareseban mén mén Haid
kari kari kari Tinggal, sisa
karinget kringet kringet Keringat
karugrag kumat kumat Kambuh

KAMUS SUCI | 72
karuhun karuhun karuhun Leluhur
karunya melas melas Kasihan
kasab gawéan gawéan Kerjaan
kasakit lelara lelara Penyakit
kasap kasar kasar Kasar
kasép ganteng ganteng Tampan
kasoran kalah kalah Kalah
katara ketara ketara Kelihatan
katil ambén ambén Tempat tidur
katiman benting benting Gepser
katuhu tengen tengen Kanan
katumbiri pelangi pelangi Pelangi
katuncar ketumbar ketumbar Ketumbar
katut termasuk termasuk Termasuk
kaula kula kula Saya, aku
kaut nyakar nyakar Mencakar
kawalon kwalon kwalon Tiri
kawaranan aja aja Jangan
kaway kelambi kelambi Baju
kawih nembang nembang Menyanyi
kawit asal asal Asal
kaula ngawula ngawula Mengabdi
kawung kawung kawung pohon enau
kayas ping ping Merah muda
kécéng kécéng kécéng Membidik
kécér ngécér ngécér Membeli eceran
kénca kiwé kiwé Kiri
kéder kéder kéder Bingung
kéjo eéga sega Nasi
kékényos rai rai wajah, muka
kékép kékép kékép Rapet sekali
keker keker keker Teropong
kékéré mlarat mlarat Miskin
kékéséd késéd késéd Keset

KAMUS SUCI | 73
kélébét kélébét kélébét Bendera kecil
kélék kélék kélék Ketiak
kéler kéler, toplés kéler, toplés Stoples
kélong kélong kélong Kelong wewek
kénéh masih masih Masih
kénging kénging kénging Buatan
kéngkén kongkon kongkon Menyuruh
kéok kéok kéok Kalah
kéong kéong kéong Siput
kérék ngorok ngorok Mendengkur
kéréték délman délman Delman
kesang kringet kringet Keringat
kését gésék gésék Gesek
kebak adus adus Mandi
kebat terus terus Terus
kebek kebek kebek Penuh
kebel sué sué Lama
kebét kebét kebét Lembar
kebluk kebluk kebluk Senang tidur
kebon kebon kebon Kebun
kebo kebo kebo Kerbau
kebul kebul kebul Debu
kebut kebut kebut Ngebut
kecap kata kata Kata
kecer pupuh Obat tetes mata
kecing kecing kecing Penakut
ke(n)cit kecit kecit Tuyul
kedah kudu kudu Harus
kedal kedal kedal keluar-ucapan
kedap delat delat Sebentar
kedik setitik setitik Sedikit
kedok kedok kedok Topeng
kekeb kekeb kekeb Tutup
keker keker keker Kekar

KAMUS SUCI | 74
kelenci kelinci kelinci Kelinci
kelir gordén gordén Tirai dari kain
kemat kemat kemat Jampi menarik kasih
kembang kembang kembang Bunga
kembu kembu kembu Tembem
kempot kempot kempot Lesung pipi
kemu kemu kemu Berkumur
kenal wawuh wawuh Kenal
kendang kendang kendang Gendang
kendor kendor kendor Kendur
kentel kentel kentel Kental
kenur kenur kenur Tali pancing
kenyot kenyot kenyot Menghisap
kepet ilir ilir Kipas
keprok keprok keprok Bertepuk tangan
kerep kerep kerep Kerap
kerepus, kerepus, kerepus, Kopiah,
kopéah kopéah
keresa garep garep Mau
kerung kerung kerung Mengerutkan dahi
keun endah endah Biarkan
keuna kena kena Kena
keur lagi lagi Sedang
keusik pasir pasir Pasir
kiat kuat kuat Kuat
kidang kidang kidang Kijang, rusa
kidul kidul kidul Selatan
kieu mengkenen mengkenen Seperti ini
kiih nguyuh nguyuh Kencing
kiju keju keju Keju
kikiping roda roda Roda
kilat gledeg gledeg Petir
kimpel beku beku Membeku
kingkin priatin priatin Prihatin
kinten kira-kira kira-kira Kira-kira

KAMUS SUCI | 75
kintil ngintil ngintil Mengikuti
kintun ngirim ngirim Kirim
kira bokat bokat Sangka
kirang kurang kurang Kurang
kirik asu asu Anak anjing
kiruh butek butek Tidak jernih
kitu konon konon Begitu
kiwa kiwé kiwé Kiri
kiwari sekiyen sekiyen Sekarang
kobét, kobét, Mencukil dengan
ujung jari
Memasukan tangan
kobok kobok kobok ke wadah air
kobong kamer kamer Kamar
kocap ceritané ceritané Ceritanya
kocék ngocék ngudek Mengaduk-ngaduk
kocok ngocok ngocok Mengocok
kocor ngocor ngocor Mengalir
kudek ngudek ngudek Mengaduk
kohkol kohkol kentongan Kentungan
kojay renang renang Renang
kojor mati mati Mati
kokod lengen lengen Tangan
kokojo pimpinan pimpinan Pimpinan
kokola ngolah ngolah Mengolah
kokoro mlarat mlarat Miskin
kolek kolek kolek Kolak
kolot kolot kolot Tua
kolu kolu kolu Tega
komo komo komo Apalagi
konéas pucat pucat Pucat
konéng kuning kuning Kuning
kongkol, sekongkol, sekongkol, Sekongkol,
sakongkol seengko seengko
kongkorong kalung kalung Kalung

KAMUS SUCI | 76
kongkorongok kukuluruk kukuluruk Berkokok
kopét pelit pelit Kikir
kopi kopi kopi Kopi
koprot koprot koprot Berkeringat banyak
koréh koréh koréh Ngoreh
korét korét korét Kikir
korong korong korong Ingus kering
koropok keropok keropok Keropos
kosong kosong kosong Kosong
kotak kotak kotak Kotak
kotéap sedelat sedelat Sekejap
kotor belok, kotor belok, kotor Kotor
kuah jangan jangan Sayur
kuar lisa Anak kutu kepala
kuat kuat kuat Kuat
kubur ngubur ngubur Kubur
kucel kucel kucel Kotor sering dipegang
kucir kuncir kuncir Kuncir
kuciwa nyesel nyesel Kecewa
kucubung kecubung kecubung Nama tumbuhan
kucup kulup kulup Kulup
kucur ngocor ngocor Mengucur
kuda kuda kuda Kuda
kudu kudu kudu Harus
kudung tudung tudung Kerudung
kuéh kué kué Kue
kuhkul jerawat jerawat Jerawat
kujamas keramas keramas Keramas
kuku kuku kuku Kuku
kukud kukud kukud Sudah usai
kukuh kukuh kukuh Teguh pendirian
kukulinciran uyeng-uyeng uyeng-uyeng Pusar kepala
kukupu kupu-kupu kupu-kupu Kupu-kupu
kukus kebul kebul Asap

KAMUS SUCI | 77
kukut kukut kukut Meangkat anak
kula kita, kula ingsun, kula Aku, saya
kulah balong balong Kolam kecil
kulak nasib nasib Nasib
kulambu klambu klambu Kelambu
kulawarga rayat rayat Keluarga, famili
kulawu kulawu kulawu Kelabu
kulem * turu, kulem * turu, kulem Tidur
kuleuheu, belok, kotor, belok, kotor, Tampak kotor dan
udik udik kumal
kuli kuli kuli Kuli
kuliah kaéehané kabéhané Seluruhnya
kuliat ngulet ngulet Menggeliat
kulimis leles leles Kelimis
kulon kulon kulon Barat
kulisi, motah, motah, Bergerak sedikit
yang sedang tidur
kulub kulub kulub Merebus
kuluyur ngeluyur ngeluyur Keluyuran
kumacacang kelingan baé kelingan baé Teringat selalu
kumaha kepribén, piyén kepribén, piyén Bagaimana
kumaki laguné laguné Sok
kumalancang, dlogdog, dlogdog, Kurang ajar,
cerongo cerongo
Kumalengkung takabur takabur Takabur
kumbah, bebasuh, bebasuh, Mencuci,
ngumbah ngumbah
kumed kikir kikir Kikir
kumeli kentang kentang Kentang
kumpet nusup nusup Bersembunyi
kumpul ngumpul ngumpul Berkumpul
kuncen kuncén kuncén Juru kunci
kuncung kuncung kuncung Kuncir
kundang nganggo nganggo Memakai
kungsi kungsi kungsi Pernah
kunjal ngunjal ngunjal Mengangkuti

KAMUS SUCI | 78
kuntilanak, kunti, kunti, Kuntilanak,
kuntilanak kuntilanak
kuntung puntung puntung Puntung
kunyem ngunyem ngunyem Komat-kamit
kunyuk kunyuk, kéték kunyuk, kéték Monyet
kupas babad babad Membabad
kupat kupat kupat Ketupat
kuping rongona rongona dengar
kurabu anting anting Anting
kuramas keramas keramas Keramas
kurang kurang kurang Kurang
kurap kurap kurap Sejenis panu
kuras nguras nguras Menguras
kurat-karét setitik pisan setitik pisan Terlalu sedikit
kuricakan wong cilik wong cilik Rakyat kecil
kuriling mider mider Keliling
kuring kita, kula kita, kula Aku, saya
kuris adem adem Penyakit cacar
kurnia karunia karunia Karunia
kuru kuru, kurus, krémpéng Kurus
krémpéng
kurubuk kerubukan kerubukan Kata antar untuk
suara dari perut
kurubut ngeroyok ngeroyok Mengeroyok
kurud kurud kurud Mencukur
jenggot/kumis
kurung kurung, kurung, Sangkar
kandang kandang
kurup cukup cukup Cukup
kusial lara weteng lara weteng Perut mules
kusruk kusruk kusruk Jatuh tertelungkup
kusuma kembang kembang Kembang
kesuma kesuma
kusut kusut, ruet kusut, ruet Kusut
kutét bogél bogél Kuntet
kuwu kuwu kuwu Lurah
kuwung pelangi pelangi Pelangi

KAMUS SUCI | 79
kuya kura-kura kura-kura Kura-kura
kuyumut belok lepot belok lepot Kotor penuh debu
kuyumbang ngejembeng ngejembeng Menggenang

KAMUS SUCI | 80
L
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
laan uculna uculna Melepaskan
labrak jobrag jobrag Melabrak
labuh tiba tiba Jatuh
labur labur labur Melabur
lacak encak, lacak encak, lacak Bekas
lada pedes pedes Pedas
ladang ladang ladang Melayani pembeli
ladén laden laden Melayani
ladeg akéh pisan akéh pisan Sangat banyak
ladut ketul ketul Tumpul
laér adoh adoh Jauh
lagar lagar lagar Dibiarkan
lagas bujangan bujangan Belum bersuami/istri
lagu lahgu lahgu Lagu
lahan karang karang Pekarangan
lahang lahang lahang Tuak
lahun pangku pangku Memangku
lain dudu dudu Bukan
laip laip laip Hina
laja laja laja Lengkuas
lajeng bari, terus bari, terus Terus
laju terus terus Terus, maju
lajur lajur lajur Hawa nafsu
laki laki laki Suami
lakop lapis lapis Dilapis
laksa laksa, laksa, Sepuluh ribu
sepuluhéwu sepuluhéwu
laku polah polah Tingkah

KAMUS SUCI | 81
lalab lalab lalab Lalab, sayuran
lalajo nongton nongton Nonton
lalana lelana lelana Berkelana
lalangsé gordéng gordéng Tirai
lalar léwat léwat Lewat
lalawora lalawora lalawora Gegabah
lalawuh lalawuh lalawuh "teman" makan
lalau kalong kalong Kelelawar
laleur laler laler Lalat
lali klalén, lali klalén, lali Lupa
laluasa leluasa leluasa Leluasa
lamak lamak lamak Sisa kain
lamari lemari lemari Lemari
lambak ombak ombak Gelombang
lambat sué, lami sué, lami Lambat
lambé cangkem, cangkem, Bibir
lambé lambé
lambokot belépotan belépotan Berlepotan
lambut weteng weteng Perut
lami sué, lami sué, lami Lama
lamot lamod lamod Menghisap
lampah lampah lampah Kelakuan
lampayat langsing langsing Ramping
lampiyas entok dédés entok édés Habis sama sekali
lamun lamun lamun Lamun
lamur lamur lamur Rabun
lana awét awet Awet, lama
lancah gonggo gonggo Laba-laba
lancar lancar lancar Lancar
lanceuk kakang kakang Kakak
lancingan celana celana Celana
landep nyokot nyokot Menggigit
landes parek parek Dekat
landeuh esor esor Bawah
landong obat obat Obat

KAMUS SUCI | 82
langen hobi hobi Hobi
langgar langgar, tajug langgar, tajug Surau
langgeng langgeng langgeng Abadi
langgir kelabang kelabang Kelabang
langkarak ngatang- ngatang- Terlentang
ngatang ngatang
langkung lewih lewih Lebih
lanjung puyeng puyeng Pusing kepala
lanto teka teka Datang
lapak lapak lapak Tempat jualan
lapang lapang lapang Tanah yang luas
lapur lapur lapur Tak bisa dimiliki lagi
larap nganggo nganggo Memakai
lari encak, lacak encak, lacak Bekas
lastari mati mati Mati
laun alon alon Pelan
lawang lawang lawang Pintu
lawas lawas lawas Lama
lawé selawé selawé Duapuluh lima
lawon lawon lawon Kain tenung
layad layad layad Menengok
layan layan layan Sebanding
layon mayid mayid Mayit
léah cépér cépér Ceper
lébér lébér lébér Terlalu penuh
lééh lééh lééh Meleleh
légég légég légég Banyak tingkah
lého umbel umbel Ingus
lelepén cincin, ali cincin, ali Ali
lélér ngenékaken ngenékaken Memberi
léléwé ngélég ngélég Memperolok-olok
léléwodéh lalawora lalawora Gegabah
lémbér lémbér lémbér Jamur kuping
lémbon glémbo glémbo Lamban
lémpar rata rata Rata

KAMUS SUCI | 83
lémpoh lempoh lempoh Kehabisan tenaga
léncop lancip lancip Lancip
léndo subur subur Subur
lénggotan pikun pikun Pelupa
léngkah langkah langkah Langkah
lénglang cerah cerah Cerah
léntab geni geni Api
léot licin licin Menyetrika
lépé lépét lépét Kosong
lépot ucul ucul Lepas
leres pragat pragat Usai
lésang lunyu lunyu Licin
létah ilat ilat Lidah
létak dilat dilat Menjilat
lebak lebak lebak Tempat rendah
lébar eman eman Sayang
lebé lebé lebé Lebai
lebeng manjing manjing Masuk
lebok * badog (K) * badog (K) Makan
* mangan * mangan
* dahar (H) * dahar (H)
lebu awu awu Abu
lebur rusak rusak Rusak
ledis ledis ledis Habis sama sekali
ledrek ledrek ledrek Sangat kotor
lega lega lega Luas
legit legit legit Manis sekali
legleg legleg legleg Telan
legok legok legok Lekuk
lekoh lekoh lekoh Medok
lelepén lelep lelep Tenggelam
leleson leleson leleson Santai
lelet nginang nginang Makan sirih
lemah lemah lemah Tanah

KAMUS SUCI | 84
lemét cilik pisan cilik pisan Kecil sekali
lembing lembing lembing Sejenis binatang
lembur kampung kampung Kampung
lembut lembut lembut Halus
lempag tombak tombak Tombak
lempeng lempeng lempeng Lurus
lempung endut, lempung endut, lempung Tanah liat
lenger lenger, badeg lenger, badeg Nakal sekali
pisan pisan
lenggah dodok dodok Duduk
lengkep pepek pepek Lengkap
lepat salah salah Salah
lepéh lepéh lepéh Dimuntahkan
leres * bener, leres * bener,leres Benar
lesu lesu lesu Lemah
leyek ngedek ngedek Nginjak
leueur lunyu lunyu Licin
leueut nginum nginum Minum
leuheung mending mending Mending
leuleus lemes lemes Lemas
leumpang mlaku mlaku Berjalan
leungeun lengen lengen Tangan
leungit ilang ilang Hilang
leupas ucul ucul Lepas
leupeut lontong lontong Lontong
leutak lumpur lumpur Lumpur
leutik cilik pisan cilik pisan Kecil
leuweung hutan hutan Hutan
leuwih lewih lewih Lebih
lian dudu dudu Lain
liang leng leng Lubang
liat liat liat Tak mudah putus
libur libur libur Libur
licik pilit pilit Curang
licin licin licin Menyetrika

KAMUS SUCI | 85
lila sué sué Lama
lilir lilir lilir Bangun sebentar
terus tidur lagi
lindur ngelindur ngelindur Mengigau
linggih dodok dodok Duduk
lingsem isin isin Malu
lini lindu lindu Gempa
lintar njaring njaring Menjala ikan
lintuh lintuh lintuh Gemuk
linu linu linu Ngilu
linyok bebodo bebodo Membohongi
lipet lipet, tikel lipet, tikel Lipat
lir lir lir Seperti
lirén lirén lirén Berhenti
lirih alon alon Perlahan
lisa lisa lisa Telor kutu kepala
lisah lenga tanah lenga tanah Minyak tanah
liung mider mider Mengelilingi
liur ijol ijol Saling tukar
liwar badeg badeg Bandel
liwat liwat liwat Lewat
liwet liwet liwet Menanak nasi
loba akéh akéh Banyak
lubang leng leng Lubang
locot locot locot Lepas pengikatnya
lodor lodor lodor Piring lonjong
logojo algojo algojo Algojo
logor logor logor Longgar
lohor lohor, bedug lohor, bedug Dhuhur
loklok loklok loklok Menelan telur
mentah-mentah
lolong picek picek Buta
lombang lombang lombang Lubang besar
longsong longsong longsong Lega
lonjor slonjor slonjor Tidur terlangtang

KAMUS SUCI | 86
meluruskan kaki
lubar bubar bubar Bubar
ludah iduh iduh Ludah
laga mabok mabok Muntah
lugay mandeg mandeg Berhenti
luhung luhung luhung Berbudi luhur
luhur duwur duwur Tinggi
lukak dlogdog, dlogdog, Kurang ajar
cerongo cerongo
lukut lukut lukut Lumut
lulugu pemingpin pemingpin Pemimpin
lulurung lurung lurung Gang
lulus rukun rukun Rukun
lumpat mlayu mlayu Lari
lumur lumur lumur Gelas
lunas lunas lunas Impas
luncat loncat loncat Loncat
lungguh lungguh lungguh Pendiam
lungsur mudun mudun Turun
lunjak lunjak lunjak Melunjak
luput salah salah Salah
luuh nyakséni nyakséni Menyaksikan
luwes bagus, apik bagus, apik Bagus
luyu luyu, pada luyu, pada Benar, sama
penerapannya

KAMUS SUCI | 87
M
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
Melalui jalan yang
tidak biasa
mabal mabal mabal dipergunakan
mabek mubek mubek Pengap
mabra padang pisan padang pisan Terang benderang
Kabur, melarikan
mabur kabur kabur diri
macangkrama plesir plesir Piknik
macem macem macem Macam
madanan padanan padanan Menyamai
blesak blesak
madawa tungtungé tungtungé Jelek akhirnya
madhab madhab madhab Aliran, mazhab
madon madon madon Melacur
maén maén maén Berjudi
Memberi pelajaran,
magahan nguruki nguruki menasehati
magol mandek mandek Mandek
mahi cukup cukup Cukup
mahiwal ora umum ora umum Tidak umum
maksad maksudé maksudé Maksud
makuta mahkota mahkota Mahkota
malah malah malah Bahkan
malar ambéh ambéh Agar, supaya
malarat melarat melarat Miskin
maléla waja waja Baja
malem bengi bengi Malam
maliding pilikasih pilikasih Pilih kasih
malulu melulu melulu Melulu
ma'lum ma'lum ma'lum Maklum
mamang mamang mamang Paman

KAMUS SUCI | 88
mamayu mamayu mamayu Nafsu makan
mampuh bisa, mampu bisa, mampu Mampu
ma'mur ma'mur ma'mur Makmur
manah pikir, ati pikir, ati Pikir, hati
manalika sirsak sirsak Buah sirsak
mancung mancung, mancung, Hidung mancung
bangir bangir
mandala daérah daérah Wilayah
mandiri mandiri mandiri Mandiri
mandraguna mandraguna mandraguna Sakti
manéh sira, sampéan, sira, sampéan, Kamu
ndika ndika
manéhna déwéké déwéké Ia, dia
mangga sok, magga sok, magga Baiklah
manggu manggis manggis Buah manggis
manggut ungguk ungguk Mengangguk
mangka becik, mangka becik, mangka Awas
mangké engko engko Nanti
mangkir bolos bolos Bolos
mangkok mangkok mangkok Mangkok
mangmang mungmang mungmang Ragu-ragu
mangpaat mgpa'até mgpa'até Manfaat
mangsa wayahé wayahé Waktu, masa
mangsi mangsi mangsi Tinta
mani tekang tekang Sampai
manis manis manis Manis, elok menarik
mantra mantra mantra Jampi
manuk manuk manuk Burung
manusa uwong, tiang, uwong, tiang, Manusia
menusa menusa
manyun manyun manyun Cemberut
maos maca maca Membaca
maot mati mati Mati
marahmay ceria ceria Ceria
marakayangan merkayangan merkayangan Gentayangan

KAMUS SUCI | 89
marcapada dunya dunya Dunia
maréma mréma mréma Laris berdagang
marga dalan dalan Jalan
margi sebab sebab Sebab
mariem meriem meriem Meriam, kanon
marudah motah motah Lincah
maruhmuy gembor gembor Gembur (tanah)
marukan bokatan bokatan Dikiranya
marungkawut mrengkawut, mrengkawut, Pusing, ruet pikiran
ruet ruet
marus marus marus Sejenis makanan
dari darah binatang
maruta angin, bayu angin, bayu Angin
masakat mlarat mlarat Miskin
masigit mesjid, tajug mesjid, tajug Masjid
masihan wekaken, wekaken, Berikan
nekna nekna
masing senajan senajan Walaupun
masjid mesjid mesjid Masjid
maskét leket leket Lengket, lekat
masarakat masarakat masarakat Masyarakat
mastaka endas endas Kepala
mata mata mata mata
matak matak matak Bisa berakibat
matih matih matih Manjur
maung macan macan Harimau
mawat gawané gawané Perbawa, watak
mawi sebab sebab Sebab
mayeng angger angger Tetap
mayit mayit mayit Mayat
Makan-makan dan
mayor mayoran mayoran bercengkrama
médéd perlénté perlénté Perlente
médéng medeng, miring medeng, miring Miring
méh ampir baé ampir baé Nyaris
méméh sedurungé sedurungé Sebelumnya

KAMUS SUCI | 90
méncog béda, béda, Beda
bénten (H) énten (H)
méncrang nginclong, nginclong, Cerah
kinclong kinclong
méncrét méncrét méncrét Berak encer
ménél secuil secuil Sedikit
méngpar méngpar méngpar Menyimpang
méntéréng méntéréng méntéréng Mewah
Mengusapkan
mépér mépér mépér benda kotor pada
batu dsb
mésem mésem mésem Tersenyum
méwék méwék méwék Menangis
mecing mecing mecing Minta uang kpd org
yg baru dapat rezeki
meded mendung mendung Mendung
medenghel dongkol dongkol Jengkel
medit kucir, pedit kucir, pedit Sangat kikir
medok lekoh, medok lekoh, medok Kental
mejen mejen mejen Susah berak
mekar mekar, mekar, Berkembang
ngembang ngembang
mela-melu mela-melu mela-melu Jauh mela-melu
melempem mlempem mlempem Suram cahayanya
melencing males males Malas
meleng meleng meleng Lengah
melenghir mlenghir mlenghir Tercium ke tempat
yg agak jauh
meletek meletek meletek Mulai terbit matahari
mencek kijang kijang Kijang
mendak mendak mendak menemukan
mendelik mendelik mendelik Menyalang
mending mending mending Lebih baik
mendung mendung mendung Mendung
mengé ngasoh ngasoh Istirahat
mengi bengek bengek Asma
mengkel mengkel mengkel Mengkal

KAMUS SUCI | 91
mental mempan, mempan, Mempan,
mantul mantul mantul
mentas entas entas Setelah
mentegeg néeyél ngetén Sangat mendongkol
mentud pentud pentud Tumpul
menyan menyan menyan Kemenyan
meral meral meral Memanjang
mercon mercon, mercon, Petasan
blédogan blédogan
merecet mrecet mrecet Ketat
merewedeng ngényél ngényél Keras kepala
meri bebek bebek Bebek
mertua mertua mertua Mertua
mesum mesum mesum Muram
metet metet metet Penuh sesak
meunggeus * uwis, sampun * uwis, sampun Sudah
meungpeung aji mumpung aji mumpung mungpung
miang miang miang Berangkat
mijah mijah mijah bermain-main
mimiti ngawiti ngawiti Mulai
minantu menantu menantu Menantu
minculak ora umum ora umum Tidak umum
mindel meneng meneng Diam
mindeng sering sering Sering
mindo mindo mindo Dua kali
minggat minggat minggat Kabur
mingkeun umbar umbar Biarkan
mingkin mingkin mingkin Mungkin
mintul ketul ketul Tumpul
mios mangkat, mangkat, Berangkat
miang miang
mirah murah murah Murah
miris miris miris Agak takut
misil misal misal misal
mitembeyan ngawiti ngawiti Mulai

KAMUS SUCI | 92
mitoha mertua mertua Mertua
mitra batur, sobat batur, sobat Teman
miuk seéngko seéngko sekongkol
moal beli bakalan beli bakalan Tidak mungkin
model modél modél Model
mohal mustahil mustahil Mustahil
mojang perawan perawan Perawan, gadis
mokaha lumayan lumayan Lumayan
molohok bengong bengong Bengong
molor molor molor Tidur
momot bobot bobot Bobot
moncorong mencorong mencorong Sorot
montok montok montok Sintal
montong aja aja Jangan
monyong monyong monyong Moncong
motah motah motah Lincah
muat muat muat Membawa
mubah mubah mubah Mubazir
mucekil mucekil mucekil Banyak
mudal mudal mudal Luber
mugia mugia mugia Semoga
mulih mulih mulih Pulang
mulus mulus mulus Mulus
mumbul mumbul mumbul Muncul
mumuluk nyarap nyarap Sarapan
munajat munajat munajat Bermohon kpd Allah
munapék munapék munapék Munafik
muncang kemiri kemiri Kemiri
muncrat muncrat muncrat Memercik
muncrut muncrut muncrut Diare
mundel penting penting Penting
munding kebo kebo Kerbau
munggah munggah munggah Mulai berpuasa
munggaran ngawiti ngawiti Pertama, memulai

KAMUS SUCI | 93
muntab mabok mabok Muntah
muntah luntur luntur Luntur
murah murah murah Murah
bocah, laré, bocah, laré,
murangkalih pecil pecil Anak-anak
murang-maring murang-maring murang-maring Marah-marah
muriang meriang meriang Demam
murni asli, murni asli, murni Asli
murub murub murub Menyala
musapir musapir musapir Musafir
mustika mustika mustika Mestika
mutu ulegan ulegan Alat pelumat dari
batu atau kayu
muyudun murung murung Murung

KAMUS SUCI | 94
N

SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA


naas naas naas Sial
nadar nadar nadar Nazar
nadran ngembang ngembang Ziarah
na'ib lebé lebé Penghulu
najan senajan senajan Walaupun
nakal bangor, badeg bangor, badeg Nakal, bandel
naker pisan pisan Sangat
nalangsa nelangsa nelangsa Sedih
nalika nalika nalika Ketika
nami * aran, jeneng * aran, jeneng Nama
namung mung mung Hanya
nandang ngalami ngalami Mengalami
naon apa apa Apa
napsi-napsi déwék-déwék déwék-déwék Masing-masing
narah ora gelem, ora gelem, Tidak mau
emong emong
nasehat wangsit wangsit Petunjuk
natus natus natus Sedekah stlh 100 th
orang meninggal
nawaétu niat niat Niat
necis necis necis Necis
neuhneur montok montok Montok
ngalalana ngelelana ngelelana Berkelana
ngalindur ngelindur ngelindur Mengigau
ngan mung mung Hanya
ngangah ngangah ngangah Mengangga
ngaran ngaran ngaran Nama

KAMUS SUCI | 95
ngécé ngécé ngécé Melecehkan
ngéwa sengit sengit Benci
ngenes ngenes ngenes Sakit hati
ngeunah énak énak Enak
ngocoblak ngecoblak ngecoblak Bicara tak karuan
ngora enom enom Muda
ngulet ngulet ngulet Ngulet
ngumbara ngumbara ngumbara Mengembara
ngungun nelangsa nelangsa Nelangsa, sedih
nini embok tua embok tua Nenek
nogtrog nogtrog nogtrog Keras kepala
nonghol nglongok nglongok Melongok
nonoman pemuda pemuda Pemuda
nu sing sing Yang
nuhun suwun suwun Terima kasih
nuju lagi lagi Sedang
nurustunjung beli weuh isin beli weuh isin Tidak tahu malu
nyaah eman eman Sayang
nyah nyah nyah KA membuka mata
nyaho weruh weruh Tahu
nyalingit lara weteng lara weteng Sakit perut
nyamur nyipat, nyamur nyipat, nyamur Menyamar
nyatu mangan mangan Makan
nyéré sapu lidi sapu lidi Sapu lidi
nyeri lara lara Sakit
nyiru nurutan nurutan Niru
nyiruan tawon tawon Tawon
nyungkelit lara ati lara ati Sakit hati
Bersujud karena
nyuuh sujud sujud merasa sedih

KAMUS SUCI | 96
O
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
oa kéték kéték Kera, monyet
o'ah jéger jéger Jawara
obah obah obah Rubah
océs kéték kéték Kera
ocon guyon guyon Bergurau
odoh gegabah gegabah Gegabah
odol odol odol Pasta gigi
ogan ondang ondang Undang
ogo ogo ogo Manja
olab mabok mabok Muntah
olés olés olés Menggores,
mengoles
olok olok olok Boros
olol umbel umbel Ingus
omé ngurus ngurus Mengurus
omong omong omong Ucapan
oncor oncor oncor Obor
ongkék ongkék ongkék Muntah
onta onta onta Unta
ontong aja aja Jangan
opat papat papat Empat
oray ula ula Ular
orok bayi, orok bayi, orok Bayi
oyag oyag oyag Bergerak
oyot oyod oyod Akar

KAMUS SUCI | 97
P
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
paburantak blantrakan blantrakan Rusak berantakan
pacar kutek, pacar kutek, pacar Pacar, kutek
pacét pacét pacét Lintah, pacet
pacilingan kakus kakus WC, kamar kecil
pacok macok macok Mematuk
pacul macul macul Macul
pada baris baris Baris
pada-pada dewek-dewek dewek-dewek Masing-masing
padalisan bait bait Bait
padan pada pada Sama
padang padang padang Terang
padaringan padaringan padaringan Tempat beras
padati pedati pedati Pedati
padet padet padet Padat
padika métode métode Metoda
padma kembang kembang Bunga teratai
teratai teratai
padmi permaisuri permaisuri Permaisuri
padud padudan padudan, Cangklong
cangklong
paduli doli, paduli doli, paduli Perduli
paéh mati mati Mati
pagah nguruki nguruki Mengajari,
menasehati
pagas mangkas mangkas Pangkas
pagéto emben emben Lusa
pager rajeg rajeg Pagar
pahatu piatu piatu Piatu
pahing dilarang dilarang Dilarang
paila paceklik paceklik Paceklik
pais pepes pepes Pepes
pait pait pait Pahit

KAMUS SUCI | 98
pajaratan pejaratan pejaratan Kuburan
pajeg pajeg pajeg Pajak
pajeng payung payung Payung
pajuaran ambén ambén Tempat tidur
pakakas pekakas pekakas Perkakas
pakanci libur libur Libur
pakarang senjata senjata Senjata
pakaya pakaya pakaya Harta benda
paké maké maké Menggunakan
pakeun bahan bahan Bahan
paksa maksa maksa Memaksa
palar ngarep ngarep Harap
palay péngén péngén Mau
palid kenyut kenyut Hanyut
paling paling paling Mencuri,maling
pamajikan rabi rabi Istri
pamali pamali pamali Larangan
pameget lanang lanang Laki-laki
pamohalan mustahil mustahil Mustahil
panangan lengen lengen Tangan
panasaran penasaran penasaran Penasaran
panasbaran iri iri Iri
pancakaki pancakaki pancakaki Silsilah keluarga
pancat munggah munggah Naik
pancatengah pancatengah pancatengah Buana pancatengah
pancing mancing mancing Memancing
panco kacu kacu Adu panco
pancuh patok patok Patok kayu
pandang déléng déléng Melihat
panganggo kelambi kelambi Pakaian
pangantén pengantén pengantén Pengantin
pangaos harga harga Harga
pangaruh pengaruh pengaruh Pengaruh
panggih amprok amprok Berjumpa

KAMUS SUCI | 99
panggul manggul manggul Manggul
pangkon pangkon pangkon Pangku
pangsét asin deder asin deder Sangat asin
pangling pangling pangling Lupa
panitih peniti peniti Penitik
panjara penjara, bui penjara, bui Bui, penjara
panjer panjer panjer Uang muka, panjar
panjing manjing manjing Masuk
pantar pantar pantar Sama, sebaya
panto lawang lawang Pintu
panuju setuju setuju Setuju
panyawat lelara lelara Penyakit
paok nyolong nyolong Mencuri
papag papag papag Menjemput
papah melaku melaku Jalan
papak papak papak Rata
papang nguyuh nguyuh Kencing
papatong kinjeng kinjeng Capung
para para para Langit-langit
parab parab, empan parab, empan Umpan
paraji dukun beranak dukun beranak Dukun beranak
paran tujuan tujuan Tujuan
paranan marani marani Mendatangi
paranjé kandang ayam kandang ayam Kandang ayam
parantos uwis uwis Sudah
parapat seprapat seprapat Seperempat
parawan perawan perawan Gadis
paré pari pari Padi
parélé urut urut Berurutan
parek parek parek Dekat
pareum mati mati Memadankan
paria paria, pare paria, pare Pare
paribasa paribasa paribasa Peribahasa
parigi sumur sumur, bor Sumur

KAMUS SUCI | 100


pariksa ngeriksa, ngeriksa, Memeriksa
ngeriksani ngeriksani
parin nekaken wekaken Memberikan
paringpen primpen primpen Teliti menyimpan
parios ngeriksa, ngeriksa, Meriksa
ngeriksani ngeriksani
paripaos paribasané paribasané Peribahasa
parna parah parah Parah
paro paro paro Separuh
parok umum umum Umum
parompong kosong kosong Kosong
,mlompong ,mlompong
parud parut parut Parud
parunggu perunggu perunggu Perunggu
pasagi persegi persegi Persegi
pasak masak mbetek, masak Memasak
pasalingsingan peselingsingan peselingsingan Selingsingan jalan
pasamoan pertemuan pertemuan Pertemuan
pasanggiri sayémbara sayémbara Sayembara
pasaran katil, pasaran katil, pasaran Usungan mayat
paséa ribut ribut Bertengkar
paséhat pasih pasih Fasih
pasek pasek, pepek pasek, pepek Padat, penuh
paseuk tusuk kondé tusuk kondé Tusuk konde
pasi bagian bagian Bagian
pasihan diupai, upaian diupai, upaian Pemberian
pasini jangji jangji Janji
pasir bukit bukit Bukit
pasrah pasrah pasrah Pasrah
pasti pasti pasti Pasti
patangpuluh patangpuluh patangpuluh Empat puluh
pati pati pati Mati
patil patil patil Mematil
patok patok patok Patok kayu
patos kurang kurang Kurang

KAMUS SUCI | 101


patri patri patri Solder
patung matung matung Bersama-sama
membeli sesuatu
patut rai rai Rupa
paul biru langit biru langit Biru langit
paur ngeri ngeri Neri
pawarang permaisuri permaisuri Permaisuri
pawon pawon pawon Dapur
payu laris, payu laris, payu Laku
payun arep arep Depan
payus pantes pantes Pantas
pécak pécé pécé Tidak bisa melihat
sebelah
pégo bisu bisu Bisu
pégon pégon pégon Huruf Arab gundul
pélé pélét pélé Jampi pengasihan
péncos lancip, méncos lancip, méncos Lancip
péndélég mendelik mendelik Melotot
péngkol mengkol mengkol Mengkol
pengkor, pengkor,
péngkor pincang pincang Pincang
pénta njaluk njaluk Meminta
pépéd pépéd pépéd Berjalan di pinggir
sekali
pépéling pepeling pepeling Nasihat
perah gagang gagang Gagang
perang pirang pirang pirang
pésak kantong, saku kantong, saku Saku
péso lading lading Pisau
pésér tuku tuku Membeli
pecak nyacak nyacak Mencoba
pecat ucul ucul Lepas
pecil pecil pecil Anak
pecut pecut pecut Pecut
pedes pedes pedes Pedas
pegat tugel tugel Patah

KAMUS SUCI | 102


pegel pegel pegel Pegal
pelem pera, gurih pera, gurih Gurih
pelendong kendor kendor Kendor
pelendung mlembung mlembung Melembung
pelengkung mlengkung mlengkung Bengkok
pelok pelok pelok Biji mangga
pelung pelung pelung Ayam pelung
pencar mencar mencar Buyar
pencét mencét mencét Pijat
pendék endep endep Rendah, pendek
pendil pendil pendil Periuk kecil
pengker guri guri Belakang
pengpet pengpet pengpet Menutup
pentil pentil pentil Buah yang masih
muda
pepedek bantal guling bantal guling Bantal guling
pepetasan bledogan, bledogan, Petasan
mercon mercon
percanten percaya percaya Percaya
peré peré, libur peré, libur Libur
pered pered pered Tidak licin
peres meres meres Memeras
perih priatin priatin Perihatin
perkawis perkara perkara Perkara
perlaya maut, mati maut, mati Maut, mati
permana awas awas Waspada
permios permisi, permisi, Permisi
permios permios
persaben saben mawon saben mawon Maaf tidak bisa
memberi apa-apa
peryogi perlu, peryogi perlu, peryogi Perlu
Kata antar untuk
pes peselingsingan peselingsingan padam
pesék mesék mesék Membuka
pesen pesen pesen Pesan
petétan petétan petétan Benih atau bibit
tanaman

KAMUS SUCI | 103


peteng peteng peteng Gelap
peucang kancil kancil Kancil
peujit usus, jeroan usus, jeroan Usus
peuncit nyembeléh nyembeléh Menyembelih
peuntas pinggir kali pinggir kali Tepi sungai
peunteun niléy niléy Menilai
peupeuh mukul mukul Memukul
peupeus pecah pecah Pecah
peura serak serak Serak
peureuh pupuh pupuh Obat tetes mata
peureum merem merem Memejamkan mata
peureus perih perih Perih
peurih perih, lara perih, lara Perih
peuseul mencét mencét Memijat
peusing trenggiling trenggiling Trenggiling
peuteuy peté peté Petai
peuting bengi bengi Malam
peuyeum tapé tapé Tape
piara ngingu ngingu Memelihara
pias pias, pucat pias, pucat Pucat pasi
piceun guang guang Buang
pidik sirik sirik Sirik, iri
pihapé nitip nitip Menitip
pikeun kanggo kanggo Untuk
pilalagi apa maning apa maning Apa lagi
pileg pileg pileg Pilek
piligenti gentenan gentenan Bergantian
pileuleuyan pisahan pisahan perpisahan
pinareup susu susu Payudara, susu
Bungkusan kecil
pincuk pincuk pincuk dari daun pisang
pincut pincut, pincut, Tertarik
kesengsem kesengsem
pindring nyicil, ngridit nyicil, ngridit Mencicil, membeli
barang dicicil

KAMUS SUCI | 104


ping tanggal tanggal Tanggal
pinggel gelang gelang Gelang
pingges tugel tugel Patah
pingpin pingpin pingpin Pimpin
pingping pupu pupu Paha
pinter pinter pinter Pintar
pinton ngedengaken ngedengaken Menontonkan
pinuh kebek kebek Penuh
pira pira pira Berapa
piraku masa masa Masa
pirang-pirang pirang-pirang pirang-pirang Macam-macam
piri-umpi rayat rayat Keluarga
piruruhan wadah sampah wadah sampah Tempat sampah
pisan pisan pisan Sangat
pitak pitak pitak Bekas luka di
kepala
pitenah pitnah pitnah Fitnah
pituah pépéling pépéling Menasihati
pituin asli asli Asli
piwarang ngongkon ngongkon Menyuruh
podar modar modar Mati
poé dina dina Hari
poék peteng peteng Gelap
pohang ompong ompong Ompong
poho klalén, lali klalén, lali Lupa
pohpor gagang gagang Gagang
poko poko poko Pokok
polah polah polah Perilaku
polo otak otak Otak
Terbuka,
polongo mlongo, mlongo, ternganga
ngablag ngablag
polos polos polos Satu warna saja
polotot mendelik, mendelik, Melotot
mlotot mlotot
poncot puncak, pucuk puncak, pucuk Ujung, puncak

KAMUS SUCI | 105


pendek, pendek,
pondok cendep cendep Pendek
pongpet pongpét pongpét Kecil atau mengecil
lubangnya
poos gagal gagal Gagal
popoyan ngupai weruh ngupai weruh Memberi tahu
potong potong, tugel potong, tugel Potong, patah
poyok poyok poyok Mengejek
pramadani permadani permadani Permadani
pranata pranata, aturan pranata, aturan Peraturan, tata tertib
prasada persada persada Persada
praspris grimis grimis Gerimis
prayatna ati-ati ati-ati Waspasda, hati-hati
pribados pribadi pribadi Pribadi
pudun mudun mudun Turun
puguh puguh puguh Tentu
puih muter muter Mutar
pukah pisah pisah Pisah
pulang balik balik Pulang
pulen pulen pulen Pulan
pulung mulung mulung Memungut kembali
yang sudah dibuang
punah pur, lunas pur, lunas Lunas
punduk punduk punduk Tengkuk
Marah, kemudian
pundung purik tak mau bicara
punggel dipotong dipotong Dipotong
punggu punggu punggu Didudukan di atas
bahu
pungkur guri guri Belakang
punjul lewih lewih Lebih
puntir muntir muntir Mutar
pupul luntur luntur Luntur
pupur pupur pupur Wedak
pupus ninggal dunya ninggal dunya Meninggal dunia
purag purag, tiba purag, tiba Jatuh

KAMUS SUCI | 106


purak purak purak Membuka
purek parek parek Dekat
purinding mrinding mrinding Merinding
puringis mringis mringis Meringis
purkutut perkutut perkutut Burung Perkutut
purun pengen, purun pengen, purun Mau
purutul prutul, gundul prutul, gundul Gundul
puseur pusat pusat Pusat
pusing mangkel mangkel Kesal
puspa puspa puspa Bunga
puter puter puter Mutar
putu putu putu Cucu
putra anak, pecil anak, pecil Anak
puyar buyar buyar Buyar
puyeng puyeng puyeng Sakit kepala
puyuh puyuh puyuh Burung puyuh

KAMUS SUCI | 107


R
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
akéh lampu, akéh lampu, Banyak lampu,
raang padang padang terang
raat raat raat Berhenti
rabeng maburan Beterbangan
rabut babut babut Mencabut dengan
akarnya
racek ngues-ngues ngues-ngues Meremas-remas
rada rada rada Agak
ragaji gergaji gergaji Gergaji
ragap cekel cekel Meraba
ragem ragem ragem Sepakat
ragrag ragrag ragrag Berjatuhan
ragum rangkum rangkum Merangkum
raharja makmur, makmur, Makmur
raharja raharja
rahayat rahayat, rakyat rahayat, rakyat Rakyat
rahayu slamet, rahayu slamet, rahayu Selamet
rahong bobad bobad Bohong
rahrah geledah geledah Menggeledah
rai adi adi Adik
rajabrana pekaya pekaya Harta benda
rajah rajah rajah Sebangsa mantra
rajasa timah timah Timah
rajasinga raja singa, raja singa, Penyakit kotor,
spilis spilis sipilis
rajét rusak rusak Rusak
raka kakang kakang Kakak
raket raket raket Dekat sekali
rakrak rakrak rakrak Dibongkar
Menjaga,
raksa raksa raksa memelihara
raksukan klambi klambi Pakaian
rama mama, bapa mama, bapa Ayah

KAMUS SUCI | 108


ramang- remeng- remeng-
ramang remeng remeng Remang-remang
rambat rambat rambat Menjalar
rambét rambet rambet Menyiangi padi yg
baru tumbuh
rambEtuk lamuk lamuk Nyamuk
ramo jeriji jeriji Jari tangan/kaki
rampa rampa rampa Meraba
rampak barengan barengan Bersamaan
rampal tugel, pegot tugel, pegot Patah
mangga, mangga, Ucapan balasan
rampés rampes rampes "Sampurasun”
rampog rampog rampog Rampok
rampus rakus rakus Rakus
racana gogoda gogoda Godaan
rancang rancang rancang Rencana
rancucut teles dedes teles dedes Basah kuyup
rancung lancip lancip Runcing
randa randa randa Janda
randap ngalami ngalami Mengalami
raméh dimanja dimanja Dimanja
ranggon ranggon ranggon Dangau
berpanggung tinggi
rangkep rangkep rangkep Merangkap
rangkul rangkul rangkul Merangkul
rangrang ranting ranting Ranting
Naik sedikit demi
rangsod ngesod ngesod sedikit
rangu renyah renyah Renyah
rasup, rasup,
ranjing kerasupan kerasupan Kemasukan setan
ranjug kagét kagét Terkejut
rantay ranté ranté Rantay
ranyud otot otot Otot
raos rasa rasa Rasa
rapat rata rata Rata
rapet rapet rapet Melekat

KAMUS SUCI | 109


rapih akur, damai akur, damai Damai
rarang arang arang Jarang
raray rai rai Wajah
raris laris, payu laris, payu Laku
rarong rebon rebon Udang kecil-kecil
rasih, rusiah rahasia rahasia Rahasia
raspati, respati ganteng, ayu ganteng, ayu Ganteng, cantik
rata rata rata Datar
ratna ratna, intan ratna, intan Intan, permata
ratug deg-degan deg-degan Berdebar-debar
compang- compang-
rawék camping camping Compang-camping
rawél rawél rawél Mengambil sesuatu
dari tempat yang
agak tinggi
rawu rawu rawu Meraup
rawuh teka teka Datang
rayi adi adi Adik
réa akeh akeh Banyak
rédés ngejajar ngejajar Berjajar
réhé sepi sepi Sepi
rék arep, pan arep, pan Akan
rékép rékép rékép Tertutup rapat
réma jeriji jeriji Jari-jemari
rémpan watir watir Khawatir, was-was
réncang batur batur Teman
réndéng réndéng réndéng Berdampingan
réngsé pragat pragat Selesai
réong patungan patungan Usaha bersama
répéh meneng meneng Diam
répot répot répot Repot
réréhan rayat, dulur rayat, dulur Saudara, famili
rérémo dijodona dijodona Dijodohkan
rérés pragat pragat Selesai
réstan gurisan gurisan Sisa

KAMUS SUCI | 110


rebah rubuh rubuh Roboh
rebon rebon rebon Anak udang kecil
rebun-rebun esuk-esuk esuk-esuk Pagi-pagi sekali
rebut rebut rebut Merebut
reged kotor kotor Kotor
regep ngerongokaken ngerongokaken Mendengarkan
rejag watir watir Khawatir, was-was
rejeki rejeki rejeki Rejeki
rejét disoek-soek disoek-soek Disobek-sobek
rekah akeh akeh Banyak
reksak rusak rusak Rusak
remen sering sering Sering
remeng- remeng- remeng- Remang-remang
remeng remeng remeng
rempag roboh, ambruk roboh, ambruk Roboh
rempeg komplit komplit Komplit, lengkap
rempug setuju, rempug setuju, rempug Setuju
remuk remuk remuk Hancur lebur
rendeng usum udan usum udan Musim hujan
rengat rengat rengat Retak
repok repok repok Kadar atau nasib
sepasang suami istri
rerep rerep rerep Agak berkurang
panasnya
resag kasar kasar Kasar
resak rusak rusak Rusak
resep seneng seneng Senang
resik resik resik Bersih
rewah ru'ah, sa'ban ru'ah, sa'ban Bulan syaban
reyang-reying ragu-ragu ragu-ragu Ragu-ragu
reuay akeh anake akeh anake Banyak anaknya
reueus bangga bangga Memiliki rasa
kebanggaan
reugeujeug beres beres Beres
reuhak dahak dahak Dahak
reuhreuy anget anget Hangat

KAMUS SUCI | 111


reujeung bareng bareng Bersama
reuneuh meteng meteng Hamil
reungeu rungu rungu Mendengar
reungit lamuk lamuk Nyamuk
reuntas ambruk ambruk Roboh
reureuh liren, ngasoh liren, ngasoh Istirahat
reuwas kagét kagét Terkejut
ria-ria poya-poya poya-poya Foya-foya
ridu kagok kagok Kagok
rieut lara endas, lara endas, Sakit kepala
puyeng puyeng
rigil gundul gundul Gundul
rikes rikes rikes Kusut, ringsek
rimbag mirip,persis mirip,persis Mirip
kalem, tenang, kalem, tenang,
rinéh santai santai Santai
ringkes ringkes ringkes Ringkas
ringkid ringkid ringkid Dibawa semua tidak
disisakan
ringrang wirang wirang Kawatir
rintit kribo kribo Kribo, keriting
rinyuh rayap rayap Rayap
ririwa ririwa ririwa Sebangsa hantu
riung riung riung Berkumpul
rocop ngecop ngecop Rasa sakit seperti
ditusuk-tusuk
roda roda roda Pedati, gerobak
rogahala mateni mateni Membunuh
rojong ngebantu ngebantu Membantu
rontok rontok rontok Rontok
ropéa diurus, diingu diurus, diingu Dipelihara
roréng loréng, belang loréng, belang Belang-belang
rorompok umah umah Rumah
ruam pada pada Sama
ruang ngubur ngubur Mengubur
ruat ruat ruat Upacara untuk

KAMUS SUCI | 112


menolak bahaya
rubak lebar, rubak lebar, rubak Lebar
rubed pusing, blenger pusing, blenger Pusing
rubuh ambruk ambruk Roboh
rudin mlarat mlarat Miskin
rugel rugi, tekor rugi, tekor Rugi
rujit kotor pisan kotor pisan Kotor sekali
ruju,rujuk rujuk rujuk Kembali lagi-dalam
pernikahan
ruket ruket ruket Karib, kental
rumaos ngerasa ngerasa Merasa
rumbah kumis kumis Kumis
rumpuyuk rempeyek rempeyek Jatuh terkulai
runday turunan turunan Keturunan
rungseb rungseb rungseb Banyak durinya
rungsing réwél réwél Sebentar-sebentar
menangis
rungu rungu rungu Mendengar
runtah sampah, sampah, Sampah
runtah runtah
rupi rupa rupa Rupa
rurub rurub rurub Kain panjang
pembungkus mayat
ruruntuk lacak, encak lacak, encak Bekas
rusuh, buru- rusuh, buru-
rusuh buru buru Tergesa-gesa
ruwed ruwed ruwed Rumit

KAMUS SUCI | 113


S
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
saab kebul kukus Uap
saat garing garing Kering
sabab sebab sebab Sebab
sabada seuwisé seuwisé Sesudahnya
subaraha pira pira Berapa
sabata karep déwék karep déwék Semaunya sendiri
sabrang nyebrang nyebrang Menyebrang
sada uni, sorané uni, sorane Suara yang sudah
pasti
sadaya kabehané kabehané Semuanya
sadérék sedulur sedulur Saudara
sadia sanggup sanggup Sanggup
sadik jujur jujur Jujur
sadrah pasrah pasrah Pasrah
saé bagus, apik bagus, apik Bagus
sagara padang pasir padang pasir Padang pasir
saged saged saged Siap sedia
sagir cilik cilik Kecil
saha sapa sapa Siapa??
sakadar mung mung Sekedar, hanya
sakarat sekarat sekarat Sekarat
sakur unggal unggal Setiap
salah keliru keliru Keliru
salaki lakiné, lanangé lakiné, lanangé Suami
salamet selamet selamet Selamet
salé selé selé Selai
salempang watir, was-was watir, was-was Khawatir
salempay crécét creécét Saputangan
salésma pilek pilek Pilek

KAMUS SUCI | 114


salin nyalin nyalin Menyalin
salindang seléndang, seléndang, Selendang
tapih tapih
saliru keliru keliru Keliru
salsé peragat peragat Selesai
sama pada pada Persis
samagaha gerhana gerhana Gerhana
samak klasa klasa Tikar
samar nyamar nyamar Menyamar
samara bumbu bumbu Bumbu
sambarang unggal unggal Tiap
sambat sambat sambat Mengajak
sambéang sembahyang sembahyang Sembahyang
samber nyamber nyamber Menyambar
sambetan utang utang Hutang
sambléh kerah kerah Kerah
samborong pantes baé pantes baé Pantas saja
sambut sambut sambut Disambut
samemena leluasa leluasa Leluasa
sami pada pada Sama
samiuk sekongkol sekongkol Sekongkol
sampak nyampak, lagi nyampak, lagi Sedang ada
ana ana
sampéan sikil sikil Kaki
sampeu singkong singkong Singkong
sampeur nyamper nyamper Menyampar
samping tapih tapih Kain
sampir nyindir nyindir Menyindir
samporét kurang-karéh kurang-karéh Kurang
sampurasun sampurasun, sampurasun, Permisi
punten punten

samuni nusup nusup Sembunyi


sanajan senajan senajan Walaupun
sanak rayat rayat Keluarga, famili

KAMUS SUCI | 115


sandang ndéléng ndéléng Melihat ke tempat
yang jauh
sandékala sandakala, sandakala, Senja hari
sore sore
sanding ngedampingi ngedampingi Mendampingi
sandra nyandra nyandra Menyandera
sanés dudu dudu Bukan
sangeuk beli garep beli garep Tidak mau
sanggap nyangkap nyangkap Menangkap
sanggem sanggup sanggup Sanggup
sanggeus uwisé uwisé Sesudah, setelah
sanggul sanggul sanggul Sanggul
sanghujar selonjor selonjor Duduk sambil
meluruskan kaki
sangkan sangkan sangkan Supaya, agar
sangray sangray sangray Menggoreng tanpa
minyak
sangsang nyangsang nyangsang Menyangkut
sangsara sengsara sengsara Hidup menderita
sangu sega sega Nasi
saniskara segala macem segala macem Segala macam
santen santen santen Santan
santosa sentosa sentosa Sentausa
sapagodos cocok cocok Cocok
sapertos seperti seperti Seperti
sapih misah misah Berpisah
sapuk setuju setuju Setuju
sapuratina pepek pepek Lengkap
sarah sampah sampah Sampah
sarakah maruk, serakah serakah Serakah
sarandé nyeréndé nyeréndé Bersandar
sarangéngé srengéngé srengéngé Matahari
sarat sarat sarat Syarat
saré turu turu Tidur
saréat saréat saréat Lahiriah
saréh sabar sabar Sabar

KAMUS SUCI | 116


saréréa kabéhané kabéhané Semuanya
saréséh ramah ramah Ramah
sareng bari bari Dengan
sariawan sariawan sariawan Sariawan
sarigsig gerigi, jeruji gerigi, jeruji Jeruji
sarta karo karo Serta
sarua pada pada Sama
sarwa sarwa, serba sarwa, serba Serba
sasaak soek soek Sobek
sasab nyasar nyasar Kesasar
sasak sasak sasak Jembatan
sasaka pusaka pusaka Pusaka
sasangkleng keterlaluan keterlaluan Keterlaluan
sasarap nyarap nyarap Sarapan pagi
sasari biasa biasa Biasa
sasat pada baé pada baé Sama saja
sasih wulan wulan Bulan
satia setia setia Setia
sato satoan satoan Binatang
satru musuh musuh Musuh
saum saum, puasa saum, puasa Puasa
saur uniné, jarené uniné, jarené Katanya
sawadina kuduné kuduné Seharusnya
sawala debat debat Diskusi
sawang nyawang nyawang Melihat ke tempat
yang jauh
sawarga sorga sorga Syurga
sawargi jenat jenat Almarhum/mah
sawawa déwasa, gedé dwasa, gedé Dewasa
sawér nyawér nyawér Upacara sambil
menaburkan uang
sayaga sayaga sayaga Siaga
sayang sayang sayang Sarang burung
séblok nyéblok nyéblok Mengguyur
sééng dandang dandang Dandang

KAMUS SUCI | 117


séép entok entok Habis
séér banyu mata banyu mata Air mata
séjén séjén séjén Lain
séké wijil wijil Biji
séléwér nyéléwéng nyéléwéng Menyeleweng
sémah tamu tamu Tamu
sénggol nyénggol nyénggol Menyenggol
sépak nyépak nyépak Sepak
sérab sérab sérab Silau
sérang sawah sawah Sawah
séréd séréd séréd Gusur
sésa gurisan gurisan Sisa
séwang déwékan éwékan Sendirian
séwu séwu séwu Seribu
sebar sebar sebar Nyebar
sebat sebut sebut Sebut
sebel enek enek Mual
sebrot nyebrot nyebrot Memancar
sebreng sebreng sebreng KA membuang
ingus dengan keras
sedeng sedeng sedeng Sedang
sedep sedep sedep Sedap
sedih sedih sedih Sedih
sedot sedot sedot Menyedot
seger seger seger Segar
segor ngorok ngorok Mendengkur
sekar nyekar nyekar, Mengembang
ngembang
selap nyelap nyelap menyelap
selesep nyelesep nyelesep Bersembunyi
semet semet, tekang semet, tekang Hingga, sampai
sempet sempet sempet Sempat
semplek semplak semplak Patah
semprong semprong semprong Kaca lampu
sengor nyengor nyengor Menegor

KAMUS SUCI | 118


sentak nyentak nyentak Membentak
sepa pucat pucat Pucat
sepi sepi sepi Sepi
sepit khitan, sunatan khitan, sunatan Sunatan, khitan
sepuh sepuh, tua, sepuh, tua, Orang tua
kolot kolot
serak serak serak Parau
serat tulis, surat tulis, surat Surat
sereg sereg sereg Tidak cukup
serep nyerep nyerep Menyerap
serewel soal soal Celana
sering sering sering Sering
serot nyerot nyerot Menyedot
sesah angel angel Sukar
sesek sesek sesek Penuh
sesep ngudud ngudud Merokok
seweng suwung suwung Tak ada siapa-siapa
seubeuh wareg wareg Kenyang
seueur akéh akéh Banyak
seukeut landep landep Tajam
seuneu geni geni Api
seungeut nyunut nyunut menyalakan api
seunggah harum harum Harum
seungit harum, wangi harum, wangi Harum
seupah nginang nginang Makan sirih
seupan ngukus ngukus Mengukus
seureuh sirih sirih Sirih
seuri gemuyu gemuyu Tertawa
seuseuh ngumbah ngumbah Mencuci baju
klambi klambi
seuseul ngumbangi ngumbangi Memarahi
seuseup ngisep ngisep Menghisap
seuseut angel angel Susah
sia sira, énté, sira, énté Kamu
ndika,sampéan ndika,
sampéan

KAMUS SUCI | 119


siang awan awan Siang
sidakep sedakep sedakep Sebentar
sieun wedi wedi Takut
siga persis persis Mirip
siki wijil wijil Biji
siksik ngiris ngiris Mengiris
silah batur batur Kawan
silaing bature kita bature kita Teman saya
silalatu uban uban Uban
silo serab serab Silau
silung fals fals Sumbang
simbut slimut slimut Selimut
simeut walang walang Belalang
simpé sepi sepi Sepi
simpen dokon dokon Simpan
sindang nyimpang nyimpang Menyimpang
sindén sindn sindén Juru penyanyi
sing sing sing Yang
singer rajin rajin Rajin
singsal singsal singsal Berselisih jalan
singsring nyingsring nyingsring Membuang ingus dari
hidung dg keras
sinjang sarung sarung Sarung
sintreuk slentik slentik Menyentik
sirah endas endas Kepala
siram siram, adus siram, adus Mandi
siraru laron laron Laron
sireum semut semut Semut
sisik sisik sisik Sisik
situ danau danau Danau
siuk nyiuk nyiuk Menciduk
siwah sinting sinting Sinting
siwur gayung gayung Gayung
soang soang soang Angsa
soca mata mata Mata

KAMUS SUCI | 120


soéh soék soék Sobek
sogok nyogok nyogok Menyuap
sogot nyokot nyokot Menggigit
sompral sompral sompral Sombong
sonagar wanian wanian Berani
sono sono, rindu sono, rindu Rindu
sonten sor soré Sore
sora suara suara Suara
sorangan déwékan déwékan Sendirian
sorban sorban sorban Sorban
sorog sorog sorog Laci
sorong sorong sorong Mendorong
subasita tatakrama tatakrama Tatakrama
suda suda suda Mengurangi
sué naas, sial naas, sial Naas,sial
sugan bokat bokat Mungkin
sugema puas puas Puas
sugih sugih sugih Kaya
suku sikil sikil Kaki
sulaya beda beda Beda
susulusup nusup nusup Sembunyi
sumawon apa maning apa maning Apa lagi
sumbang nyumbang nyumbang Menyumbang
sumping teka teka Datang
sundara ganteng ganteng Tampan
sundari ayu ayu Cantik
sungkan sungkan sungkan Enggan
sungkem sungkem sungkem Mencium telapak
tangan yg dihormati
sungsum sumsum sumsum Sumsum
sungut cangkem cangkem Mulut
supa jamur jamur Jamur
supata supata supata Kutukan
surak surak surak Sorak
surawung kemangi kemangi Daun kemangi

KAMUS SUCI | 121


surud surut surut Surut
surung surung surung Mendorong
surup surup surup Terbenam
surutu cerutu cerutu Cerutu
susul susul susul Menyusul
suuk kacang kacang Kacang
suudon suudon suudon Berprasangka buruk
suwing suwing suwing Sumbing
suwung suwung suwung Kosong
suyud setia setia Setia

KAMUS SUCI | 122


T

SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA


taar batuk batuk Jidat
tabéat adat adat Watak, tabiat
tabuh jam jam Jam
tabeuh tabuh tabuh Menabuh alat musik
tacan durung durung Belum
taék munggah munggah Naik
tagog dongko dongko Jongkok
taheur godod banyu godod banyu Memasak air
tajén tajen tajen Air bubur nasi
tajil tajil tajil Buka puasa dengan
yang manis-manis
tajong tajong tajong Menendang
tajug tajug tajug Langar, surau
taker taker taker Takar
takis nangkis nangkis Menangkis
takoah tahu tahu Tahu
takol nakol nakol Menakol
taktak pundak pundak Bahu
talang selang selang Saluran air
talangsara sengsara sengsara Sengsara
talar nalar nalar Nalar
talék nakon nakon Nanya, bertanya
talenan talenan talenan Sengkalan
taleus tales tales Talas
talinga niteni niteni Mengawasi
taliti titen titen Seksama
tamar korma korma Buah kurma
tamas raup raup Mencuci muka
tamba tambah tambah Obat
tambaga tembaga tembaga Tembaga

KAMUS SUCI | 123


tambang tambang tambang Tali besar, tali
tambih tambih tambih Tambah
tambuh ora tentu ora tentu Tidak tentu
tambul nambul nambul makan lauk pauk
tanpa nasi
tambut nyilih, nyelang nyilih, nyelang Minjam
taméng tameng tameng Perisai
tampa nampani nampani Menerima
dampak, dampak,
tampek tampek tampek Campak
tampi tampi tampi Menerima
tampik nolak nolak Menolak
tampiling tempeleng tempeleng Menempiling
tamsir pedang pedang Pedang
tanaga tenaga tenaga Tenaga
tanceb nanceb nanceb Menancap
tandé tande tande Menadai air hujan
tanding tanding tanding Sepadan
tandur tandur tandur Menanam benih
padi
taneuh lemah lemah tanah
tangan lengen lengen Tangan
tangéh tangéh tangéh Masih lama
tangén ketangguan ketangguan Ketahuan
tanggay kuku kuku Kuku
tanggeuh nyeréndé nyeéendé Menyandar
tanggung pikul pikul Memanggul
tangis nangis nangis Menangis
tangkal tanduran, tanduran, Pohon
wit-witan wit-witan
tangkep nangkep nangkep Menangkap
tangkeup meluk meluk Memeluk
tangkorék tengkorak tengkorak Tengkorak
tangkup ndakom ndakom Telungkup
tangkulak tengkulak tengkulak Tengkulak
tangtang tangtang tangtang Nantang

KAMUS SUCI | 124


tangtos tentu tentu Tentu
tangtung ngadeg ngadeg Berdiri
tanjak nanjak nanjak Naik
tanpadaksa tanpadaksa, tanpadaksa, Cacat
cacad cacad
tanya nakon nakon Tanya
tapak tapak tapak Bekas jejak kaki
tapel napel napel Menempel
tapi tapi tapi Tapi, tetapi
taplok naplok naplok Menempel
tara beli pernah beli pernah Tidak pernah
tarajé anda anda Tangga
tarang batuk batuk Jidat
tarasi terasi terasi Belacan
taratay ngerembet ngerembet Merembet
tarawangsa tarawangsa tarawangsa Sejenis rebab
tarawéh tarawéh tarawéh Tarawih
tarekah tarekah tarekah Jalan, tarekah
tarétés ditawuri ditawuri Ditaburi
tarigu terigu terigu Terigu
tarik betot, tarik betot, tarik Menarik
tarima nerima nerima Menerima
taroh tarohan tarohan Taruhan
taros takon takon Tanya
tarung tarung, gulet tarung, gulet Bertarung
tas entas entas Sudah
tasbé tasbéh tasbéh Tasbih
tasma kaca mata kaca mata Kaca mata
tatah tatah tatah Tatah
tatakan tatajan tatajan Alas cangkir
tatamu tetamu tetamu Tamu
tatangga tetangga tetangga Tetangga
tatar tatar tatar Wilayah
taud nyebut nyebut Membaca
"audzubillah”

KAMUS SUCI | 125


taur saur saur Membayar hutang
tawekal sabar sabar Sabar
tawis tanda tanda Tanda
tawu nawu nawu Menciduk air dari
kolam
taya langka langka Tidak ada
téang ngelayat ngelayat Melayat
téga tega tega Sampai hati
téké jitak jitak Menjitak
téléng pece, kedeng pece, kedeng Juling
téndok tindik tindik Dicocok hidung
ténggor nenggor nenggor Menyenggol
ténjo ndeleng ndeleng Melihat
tépa nular, tepla nular, tepla Menular
téplak niron, njiplak niron, njiplak Niron, menjiplak
téré tiri tiri Tiri, anak tiri
téréh gelis gelis Cepat
téros lancip lancip Lancip
tétéh yayu yayu Panggilan kakak
perempuan
tétéla jelas jelas Jelas
Sebangsa penyakit
tétélo tétélo tétélo ayam
tebas mborong mborong Memborong
tebih adoh, tebih adoh, tebih Jauh
teda, neda mangan, dahar mangan, dahar Makan
tedak turunan turunan Keturunan
tedun tedun tedun memenuhi janji
tegel tugel tugel Potong
teges teges teges Jelas
tegor tegor tegor Menegur
teku dengkul dengkul Dengkul
teken neken neken Menekan
telas mateni mateni Membunuh
teleg teleg teleg Telan

KAMUS SUCI | 126


teleng teleg teleg Telan
telih titen titen Teliti
telik telik telik Awas
teluh teluh, santet teluh, santet Sihir pembunuh
tembang tembang tembang Nyanyian
temen temen temen Sungguh-sungguh
tengen tengen tengen Kanan
tenggek gulu gulu Leher
tengi tengik tengik Tengik
tengtrem tengtrem tengtrem Tentram
tepak nepak nepak Menepuk
tepang amprok amprok Berjumpa
tepi tekang tekang Sampai
terang jelas jelas Jelas
teras terus terus Terus
terebang rebana rebana Rebana
teteken tetekan tetekan Tongkat
tetep angger angger Tetap
teu beli beli Tidak
teuas atos atos Keras
tehgeug kasar kasar Kasar
teuing terlalu terlalu Terlalu
teukteuk motong motong Memotong
teuleum nyelulup nyelulup Menyelam
teundeun dokon dokon Menyimpan
tendeut tiba tiba Jatuh
teuneung wanian wanian Pemberani
teunggeul nabok, mukul nabok, mukul Memukul
teurab antob antob Bersendawa
teureuy teleg teleg Telan
ti sing sing dari
tiasa bisa, saged bisa, saged Sanggup, bisa
tiba mung mung Hanya
tiban neplukna neplukna Menjatuhkan

KAMUS SUCI | 127


tibra tibra tibra Tidur pulas
tigin setia setia Setia
tihang tiang tiang Tiang
tiis atis atis Dingin
tikoro tenggorokan tenggorokan Tenggorokan
tilam tilam tilam Alas
tilas encak encak Bekas
tilem kelelep kelelep Tenggelam
tilep tilep tilep Melipat
tilu telu telu Tiga
timbel timbel timbel Nasiberbungkus
daun pisang
timburu cemburu cemburu Cemburu
timu nemu nemu Ketemu
timus mbetek mbetek Masak beras di
dalam kukusan
tina sing sing dari
tincak ngedek ngedek Menginjak
tingal ndeleng ndeleng Melihat
tinggal kari kari Tinggal, sisa
tinimbang tinimbang tinimbang Daripada
tinun tenun tenun Tenun
tinyuh seduh seduh Menyeduh
tipu nipuh nipuh Tipu
tipung tepung tepung Tepung
tiris keatisan keatisan Kedinginan
tiron niron, njiplak niron, njiplak Meniru, menjiplak
tirta banyu, toya, banyu, toya, Air
tirta tirta
titah ngongkon ngongkon Menyuruh
tiung krudung krudung Kerudung
tiwas cilaka cilaka Celaka
tiwu tebu tebu Tebu
toa ua ua Ua
toblong toblong toblong Bolong

KAMUS SUCI | 128


tojos tojos tojos Menojos
toko toko toko Kedai, toko
tombok tombok tombok Rugi
tompél tompél tompél Tanda hitam pada
pipi
tong aja aja Jangan
tonggar tonggos tonggos Tonggos
tonggéng nonggéng nonggéng Nungging
Tempat yang lebih
tonggoh tonggoh tonggoh tinggi
tonggong punggung punggung Punggung
tongki tongki tongki Blaster itik dengan
bebek manila
Duduk jongkok di
tongkrong nongkrong nongkrong pinggir jalan
tonjok tonjok tonjok Menonjok
toong ngintip ngintip Mengintip
topék bakat bakat Bakat
torék budeg budeg Tuli
torobos nerobos nerobos Menerabas
torowongan terowongan terowongan Terowongan
tosblong tosblong tosblong Berlubang
totol totol totol Totol, tanda hitam
towong kosong kosong Kosong
tresna tresna tresna Sayang/cinta
tuang dahar dahar Makan
tuar nebang nebang Menebang
tubruk nubruk nubruk Menabrak
tuduh nuduh nuduh Menuduh
tudung topi topi Topi
tugel tugel tugel Patah
tugenah ora enak ati ora enak ati Tidak enak hati
tuhu manut, patuh manut, patuh Taat, patuh
tuhur garing garing Kering
tukang guri guri Belakang
tukeur ijol, urupan ijol, urupan Menukar

KAMUS SUCI | 129


tukung buntung buntung Buntung
tulalé belalai belalai Belalai
tulén tulen, asli tulen, asli Asli
tulis tulis, nulis tulis, nulis Menulis
tulung tulung tulung Menolong
tulup sanggup sanggup Sanggup
tulus jadi jadi Jadi
tuluy terus terus Terus
tuman tuman tuman Sudah biasa
tumbak tombak tombak Tombak
tumpak numpak numpak Naik
tumpas numpas numpas Membasmi
tumpur tumpur tumpur Mati semua
tunduh tunduh, tunduh, Mengantuk
ngantuk ngantuk
tunggal tunggal tunggal Sama, satu
tunggir brutu brutu Tungging ekor
tungkul nunduk nunduk Menunduk
tungtung tungtung tungtung Ujung
tur bari bari Dan
turub turub turub Tutup
tutas uwis uwis Sudah
tutu nutu Menumbuk padi
tutug tutug tutug Sampai tamat
tutung angus, geseng angus, geseng gosong
tutut kracak kracak Siput
tuur dengkul dengkul Dengkul
tuwuh tumbuh tumbuh Tumbuh
tuyun tungtun tungtun Tuntun

KAMUS SUCI | 130


U

SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA


ua ua ua, bude, pade Ua, kakak dari ibu
woro-woro, woro-woro,
uaran warta warta Pemberitahuan
ubar obat obat Obat
ubek ubek ubek Mengejar
ubeng ngubeng ngubeng Mengelilingi
uber nguber nguber Mengejar
Merusak,
ubrak ubrak-abrik ubrak-abrik mengobrak-ngabrik
ucing kucing kucing Kucing
ucul ucul ucul Lepas
udag udag udag Mengejar
udar udar udar Melepaskan
udeg-udeg udeg-udeg udeg-udeg Buyut kakek kita
udel udel udel Pusar
udud udud udud Rokok
uduh empuk empuk Empuk
udunan udunan, udunan, Iuran
patungan patungan
udur lara lara Sakit
ujag-ajig ujag-ajig ujag-ajig Bolak-balik
Panggilan kepada
ujang senang senang anak laki-laki
ujar ucap ucap Perkataan
ujug-ujug ujug-ujug ujug-ujug Tahu-tahu, tiba-tiba
ujung ujung ujung Ujung
ulabon ajamaning ajamaning Apalagi
ulah aja aja Jangan
ulas ulas ulas Diusap dengan

KAMUS SUCI | 131


barang cair
ulén ulén ulén Uli
uleg uleg uleg Uleg, tumbuk
ulekan pulekan pulekan Pusaran air
ulik ngulik ngulik Meneliti
ulin dolan dolan Bermain
ulubiung pepeluan pepeluan Ikutan
umbal unjal unjal Muatan
umbel umbel umbel Ingus
umbul-umbul umbul-umbul umbul-umbul Panji
umi sembok, mimi sembok, mimi Ibu
uncal rusa rusa Rusa
undak-usuk undak-usuk undak-usuk Tingkat-tingkat
dalam bahasa
unduk-usuk tatakrama tatakrama Tatakrama
undem batok kelapa batok kelapa Tempurung kelapa
ungel sorané, uniné sorané, uniné Bunyi
unggah saban saban Saban, tiap
ungger goyang goyang Goyang
unggeuk ngangguk ngangguk Mengangguk
unggut gerak gerak Gerak
ungkluk jembet jembet Perempuan jalang,
WTS
uni isi isi Isi
uninga weruh weruh Mengetahui
untun kepang kepang Kepang
upadi apamaning apamaning Apalagi
upama lamun lamun Urap
urab urab urab Urap
urang kita kita Aku
ura-ura huru-hara huru-hara Huru-hara
urug urug urug Longsor
urunan udunan, udunan, Iuran
patungan patungan
urup urupan, ijolan urupan, ijolan Menukar barang
dengan barang lain

KAMUS SUCI | 132


urut encak, gurisan encak, gurisan Sisa
useup pancing pancing Kail, pancing
usud nyusut nyusut Mengusut
usum usum usum Musim
utah mabok mabok Muntah
utara woro-woro, woro-woro, Pemberitahuan,
warta warta pengumuman
uteuk otak otak Otak
uyah uyah uyah Garam
Meminum air
uyup uyup uyup langgsung

KAMUS SUCI | 133


W
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
waca waca, maca waca, maca Membaca
wacis pandai, pinter pandai, pinter Pandai
wadah wadah wadah Tempat menyimpan
barang
wadal wadal wadal Korban
waditra waditra waditra Alat-alat musik
wadon wadon wadon Perempuan
waduk tai tai Kotoran manusia
wadul bobad, wadul bobad, wadul Bohong
waé mung mung Hanya
wagel ngelarang ngelarang Melarang
wahangan kali kali Sungai
waja waja waja Baja
wajit wajit wajit Makanan dari ketan
wakca terus terang terus terang Terus terang
walatra rata rata Rata
wales parah parah Parah
walikat welikat welikat Belikat
walirang welérang welérang Belerang
walungan kali kali Sungai
walurat mlarat mlarat Miskin
waluya selamet selamet Selamat
wanara ketek ketek Kera
wancah singkatan singkatan Singkatan
wanci waktu waktu Waktu
wandu banci banci Banci
wangen wates wates Batas
wangkit waktu waktu Waktu
wangsit wangsit wangsit Petunjuk
wangsul wangsul wangsul Pulang
wani wani wani Berani
wanoh wawuh wawuh Kenal

KAMUS SUCI | 134


wanoja wadon wadon Perempuan
wantun wanian wanian Berani
waos untu untu Gigi
wara aja dipit aja dipit Jangan dulu
waragad biaya biaya Biaya
warah nguruki nguruki Menasehati
warang bésan bésan Besan
waras waras waras Sehat
wara-wiri wara-wiri wara-wiri Mondar-mandir
wareg wareg wareg Kenyang
warga rayat rayat Saudara, famili
wargi warga warga Warga
warirang welérang welérang Belerang
waro nuruti nuruti Nurut
warsi taun taun Tahun
wartos warta, jaré, warta, jaré, Berita, katanya
béja éeja
waruga awak awak Badan
wasta ngaran, jeneng ngaran, jeneng Nama
wastu nyata nyata Nyata
wasuh wewasuh wewasuh Mencuci
waswas waswas waswas Waswas
watek adat, watek adat, watek Watak
wates wates wates Batas
wati wadon wadon Perempuan
watir melasaken melasaken Kasihan
watu watu watu Batu
wawangsalan wawangsalan wawangsalan Semacam pantun
wawar wara-wara, wara-wara, Pengumuman
pengumuman pengumuman
wawuh wawuh wawuh Kenal
wayah wayah wayah Masa, waktu
wédang wédang wédang Air minum
wétan wétan wétan Timur
wedak pupur pupur Bedak

KAMUS SUCI | 135


wedi wedi wedi Takut
wegah sungkan sungkan Ragu-ragu
welang welang welang Belang
welas melas melas Kasihan
weling pépéling pépéling Nasihat
wenang olih olih Dapat
wengi bengi bengi Malam
wening resik resik Bersih
wentis wentis wentis Betis
wera ngambek ngambek Marah
werat bisa, saged bisa, saged Dapat
werejit werejit werejit Sebangsa racun
wereng ireng ireng Hitam
weruh weruh weruh Tahu
wesi wesi wesi Besi
weteng weteng weteng Perut
wetu metu metu Keluar
weuteuh utuh utuh Utuh
wiat nitip nitip Menitip
wiati angkasa angkasa Angkasa
widadari widadari widadari Bidadari
widak sewidak sewidak Enampuluh
widi ijin ijin Izin
wijaksana wijaksana wijaksana Bijaksana
wiku pendéta pendéta Pendeta
wilang ngitung ngitung Hitung
wilujeng selamet selamet Selamat
wirahma wirahma, irama Irama
irama
wirasat pirasat pirasat Firasat
wisésa kuasa kuasa Kuasa
wistara ketara ketara Kelihatan
wiwis nguyuh nguyuh Kencing
wiwitan mulai mulai Mulai
wondening lamun lamun Lamun, umpama

KAMUS SUCI | 136


wondo wedok wedok Perempuan
wulang ngulang ngulang Ngajar, mengajar
wudu wudu wudu Wudu
wuluku weluku weluku Membajak sawah
wulung ireng ireng Hitam
wungkul wungkul wungkul Melulu
wungu wungu wungu Ungu
wuruk nguruki nguruki Mengajar
wuwung wuwung wuwung Hubungan
wuyung priatin priatin Prihatin

Y
SUNDA INDRAMAYU CIREBON INDONESIA
yaksa raksasa raksasa Raksasa
yaktos sungguh sungguh Sungguh
yang dewa dewa Dewa
yasa bisa bisa Dapat
yatna ati-ati ati-ati Hati-hati
yayi Adi adi Adik
yén yén yén Bahwa
yuda yuda yuda Perang
yuswa umur, yuswa umur, yuswa Umur
yuta yuta yuta Juta
yuyu yuyu Ketam

KAMUS SUCI | 137


DAFTAR PUSTAKA

Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. 1998. Kamus Besar Bahasa


Indonesia. Jakarta: Balai Pustaka.
Hartono AS. 2000. Kamus Praktis Jawa--Sunda--Indonesia--Inggris.
Bandung: Pancaniti.
Kasim, Supali dkk. 2004. Kamus Bahasa Cerbon-Indonesia. Bandung:
Disbudpar Jawa Barat.
Koesman, MO. 1984. Kamus Kecil Sunda--Indonesia. Bandung: Tarate.
Lembaga Basa & Sastra Sunda (LBSS). 1982. Kamus Umum Basa
Sunda. Bandung: Tarate.
Marzuki, A. Spk. 1989. Kamus Istilah Populer Basa Sunda. Bandung:
Rahmat Cijulang.
Pemda Propinsi Jawa Barat. 2003. Perda Propinsi Jawa Barat
No. 5 Tahun 2003 tentang Pemeliharaan Bahasa, Sastra, dan
Aksara Daerah.
Suparlan, YB. 1990. Kamus Indonesia--Kawi. Yogyakarta: Kanisius.
Surayin. 1995. Kamus Umum Sunda--Indonesia dan Indonesia-Sunda.
Bandung: Citapindo.
Tamsyah, Budi Rahayu. 1994. Kamus Sunda-Indonesia dan Indonesia-
Sunda. Bandung: Pustaka Setia.
Tofandi, A. 1994. Kamus Bahasa Sunda-Indonesia. Bandung: Karya
Remaja.
Umsari, Oyon Sofyan. 2001. Kamus Dwibahasa Indonesia-Sunda.
Bandung: Disbudpar Propinsi Jawa Barat.
Warnali dkk. 2004. Kamus Basa Indramayu. Pemda Indramayu.
Wirasasmita, Sutardi. 2001. Kamus Sunda-Indonesia. Bandung:
Disbudpar Propinsi Jawa Barat.

KAMUS SUCI | 138


.RIWAYAT HIDUP

YAYAT SUDARYAT lahir di Tasikmalaya, 10 Pébruari 1963.


Tamat SD (1975), SMP (1978), SMA (1982), S-1 IKIP (1986), S-2
UNPAD (1994), S-3 UNPAD (1994-), dan S-3 UPI (2004-).
Dia pernah mengajar di SMP-SMA Yayasan Atikan Sunda
(1985-1994), FKIP Unsil, Universitas Maranatha, STBA Yapari, jeung
UNSUR Cianjur. Sejak tahun 1986 menjadi dosen tetap di Jurusan
Pendidikan Bahasa Daérah (Sunda) FPBS UPI. Mata kuliah yang
diasuhnya ialah Linguistik Umum, Fonologi, Wacana, Sémantik, dan
Psikolinguistik. Jabatan yang pernah dipegangnya ialah Ketua Bidang
Bahasa LBSS (1994-99), Sekretaris Jurusan Bahasa Daérah FPBS UPI
(1999-2003), dan Ketua Bidang Pengajaran LBSS (Resapel 2004-2005).
Ada beberapa hasil tulisannya, antara lain, Pedaran Basa
Sunda (GS, 1985), Ulikan Sémantik Sunda (GS, 1994; mendapat
Hadiah Basa LBSS, 2003), Ulikan Wacana Basa Sunda (GS, 1994),
Fonologi Bahasa Indonésia (Dirjén Dikti, 1997), Model Pangajaran
Kompetensi Basa Sunda (Pamulang, 2004), Elmuning Basa Sunda
(Walatra, 2004), dan Kamus Istilah Elmuning Basa (Karya Iptek, 2004)..
Beberapa buku yang ditulis bersama-sama, antara lain,
Pendidikan Bahasa Daérah (Andira, 1992), Kamekaran, Adegan,
Kandaga Kecap Basa Sunda (GS, 1994), Padika Pangajaran Basa
Sunda (Dinas P & K Jabar, 1995), Modél Bahan Pangajaran Basa
Sunda (Dinas P & K, 1996), Satpel Basa Sunda SD (GS, 1987),
Piwulang Basa SD (GS, 1994), Basa Sunda Urang SMP (GS, 1994),
Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda SLTP (GS, 1995), Pedoman KBK
Basa Sunda (GS, 2003), Pedoman Pengembangan Silabus dan Sistem
Penilaian Bahasa dan sastra Sunda SD/MI dan SMP/MTs (GS, 2004).
Sering menyajikan makalah dalam acara-acara seperti:
(a) Penyuluhan Guru-guru SD, SMP, SMA sa-Jawa Barat (Disdik), (b)
Seminar Bahasa dan Sastra (UNSIL, UPI), (c) Konférénsi Internasional
Budaya Sunda (2000), (d) Temu Sastra dan Budaya se-Indonésia (2002),
(e) Artikel-artikel dalam Jurnal FPBS UPI dan Jurusan.

KAMUS SUCI | 139


IVAN ADZAM WAHYUDIN dilahirkan di Cirebon, 06 Juli
1984. Pendidikannya dimulai dari TK Alwardah Anjatan Indramayu
(1989), SDN Limpar IV Anjatan Indreamayu (1995), SLTPN 1 Anjatan
Indramayu (1998), SMUN 1 Sindang Indramayu (2001), dan Jurusan
Pendidikan Bahasa Daearh FPBS UPI (2002---).

KAMUS SUCI | 140


KAMUS SUCI | 141

Anda mungkin juga menyukai