LAPORAN EKSPERIMEN FISIKA

MATA PELAJARAN FISIKA TINGKAT SMA/MA

DISUSUN OLEH:

NAMA : __________________________

KELAS : __________________________

NISN : __________________________

REGU : __________________________

SMA N 16 KABUPATEN TANGERANG

DINAS PENDIDIKAN PROVINSI BANTEN
JAYANTI – JAYANTI – TANGERANG – BANTEN
2023
 HUKUM HOOKE

A. TUJUAN
- Menentukan konstanta elastisitas bahan.

B. LANDASAN TEORI
Pengertian hukum Hooke
Hukum Hooke menyelidiki hubungan antara gaya F yang merenggangkan
sebuah pegas dengan pertambahan panjang pegas (Δx) pada daerah batas elastisitas
pegas. Hukum Hooke pertama kali dinyatakan oleh seorang arsitek yag ditugaskan
untuk membangun kembali gedung-gedung di London yang mengalami kebakaran
pada tahun 1666 bernama Robert Hooke. Hukum Hooke berbunyi: “Pada daerah
elastisitasnya, Besar gaya luar yang diberikan (F) sebanding dengan pertambahan
panjang pegas (Δx)”.

Aplikasi hukum Hooke pada pegas

Persamaan hukum Hooke

Dari bunyi hukum Hooke di atas, hukum Hooke dapat dituliskan :
F = k . Δx atau k = F / Δx
Dimana:
F : besar gaya luar yang diberikan pada Pegas (N)
Δx : Pertambahan panjang pegas (m)
k : Konstanta Pegas (N/m)

C. ALAT DAN BAHAN

1. Bahan elastis (karet, pegas, dsb.) 4. Penggaris
2. Neraca pegas/beban bervariasi 5. Statif
3. Neraca Ohaus 6. Pengkait
D. LANGKAH KERJA
1. Buatlah simpul pada kedua ujung bahan elastis!
2. Kaitkan satu ujung pada pengkait yang sudah terpasang dengan statif dan ujung lainnya
dengan beban atau neraca pegas!
3. Ukurlah panjang mula-mula pegas (X0) menggunakan penggaris!
 4. Timbanglah beban (m) menggunakan neraca ohaus kemudian gantungkan pada ujung
bahan elastis yang lain atau tarik neraca pegas pada gaya tarik tertentu!
5. Ukurlah panjang pegas (X)!
6. Masukkan semua data yang diperoleh pada tabel data pengamatan!
7. Lakukanlah berulang 5 kali dengan gaya tarik/massa beban yang bervariasi!

E. DATA PENGAMATAN
Bahan elastis yang digunakan : ............................................................................
Panjang bahan mula-mula (x0) = ...................................................m, g = 10 m/s 2.
Percobaan Massa beban m (gram)/ Panjang pegas (cm)
ke- gaya tarik F (N)
1
2
3
4
5

F. ANALISIS DATA
Untuk melakukan analisis data yang telah diperoleh, isilah tabel analisis data sbb:
Panjang bahan mula-mula (X0) = .........................m, g = 10 m/s2

Perc. Massa beban Gaya berat Panjang pegas Perubahan panjang Konstanta k
Ke- m (kg) F (N) X (m) ΔX (m) (N/m2)
1
2
3
4
5
Keterangan:
X0 : panjang bahan mula-mula (m)
X : panjang bahan setelah ditarik neraca pegas/digantungi beban (m)
ΔX : pertambahan panjang bahan (ΔX = X – X0)
m : massa beban (kg)
F : gaya berat beban (F = m. g) atau gaya tarik neraca pegas (N)
K : konstanta elastisitas bahan: K = F/ΔX (N/m)

Untuk melakukan analisis data menentukan nilai konstanta elastisitas bahan dan nilai
ketelitian pengukuran, maka menggunakan tabel analisis berikut:
Bahan elastis yang digunakan : .......................................................................
No Pengukuran ke- Konstanta K Kuadrat konstanta (K2)
(n) (N/m)

Jumlah (Ʃ) (ƩX) = (ƩX2) =

(ƩX)2 =
 Rata-rata K :
̅ = ∑ 𝐾= .................
𝐾 𝑛

Ketidakpastian pengukuran diperoleh :

1 𝑛(∑ 𝐾 2)−(∑ 𝐾)2
∆𝐾 = √ = ..........................
𝑛 𝑛−1

Kesalahan relatif (KR) :

∆𝐾
𝐾𝑅 = 𝐾
× 100% = ..............................%

Ketelitian pengukuran :
𝐾𝑃 = 100% − 𝐾𝑅 = ........................%

Jadi, data hasil pengukuran konstanta ..................................................................dengan

adalah X = ( ................±...................) dalam satuan ....................................................
dengan kesalahan relatif ......................% dan ketelitian pengukuran sebesar
..........................%.

G. PEMBAHASAN
Untuk melakukan pembahasan, jawablah pertanyaan-pertanyaan berikut ini !
1. Bagaimanakah caranya mengukur massa beban dengan neraca ohaus atau mengukur gaya
tarik dengan neraca pegas ?
2. Buatlah perhitungan untuk menentukan pertambahan panjang ΔX dan kontanta bahan K
pada tabel analisis data !
3. Buatlah perhitungan untuk menentukan nilai K rata-rata, ketidakpastian nilai konstanta
(ΔK), kesalahan relatif (KR) dan ketelitian pengukuran (KP) !
4. Sebuah pegas dengan konstanta 200 N/m ditarik dengan gaya 60 N. Hitunglah panjang
pegas jika panjang mula-mula 8 cm!

jawaban :
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
H. KESIMPULAN DAN SARAN
1. Kesimpulan
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...............................................................................................................................

2. Saran
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...................................................................................................................................
................................................................................................................................................
............................................................................................................................

I. DAFTAR PUSTAKA
Kanginan, M. 2017. Fisika untuk SMA/MA kelas XI. Jakarta: Erlangga.
Sudibyo, E. Dkk. 2008. Mari Belajar IPA kelas IX. Jakarta: Pusat Perbukuan Depdiknas.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

Jayanti, ..................................................
Guru pengampu, Praktikan,

Feri Purwanto, S.Pd. .........................................................

NIP. 198610242020121003