Anda di halaman 1dari 8

BARIH BALABEH

Niniak Mamak Lapan Suku


Musra Dahrizal Katik Jo Mangkuto

Rumah ketek di tangah kabun


Nan punyo urang elok hati
Sutan suasa imbauan nyo
Nan mandanga urang panyantun
Nan bacarito jo sanang hati
Tando nyo kito sa andiko

Kaganti siriah nan sakapua umpamo rokok nan sabatang tacinto bajawek
tangan jo dunsanak nan basamo kok untuang kajadi sitawa jo sidingin tulisan
nan ambo buekko, sababkan ba a dek baitu, aluran badan diri ambo, tantangan
tulih manulih aka singkek pandapek kurang, ilimu di tuhan tasimpannyo, tapi
samantangpun baitu dek ujuik manantang bana jan kalah sabalun parang, di
pabulek hati nurani indak nan labiah dari untuang, walau ka angok angok ikan
bogo ka nyawo nyawo patuang, patah kapak batungkek paruah, namun nan
niek dalam hati, mungkasuik tatap basampaian, di cubo juo bagulambek, hanyo
harapan dari ambo, kapado dunsanak bakuliliang, kok basuo kalimaek nan tak
jaleh, titiak jo koma nan salah latak, usah di cacek langkah sumbang, sabab
baitu kato ambo, dalam diri ambolah yakin, sadonyo dunsanak nan datangko,
tantu bakandak tabu nan manih, kok tabu tibarau beko nan tasuo diambo, pado
manjadi upek puji nan bedo jatuah di himpok janjang, nak jan mambarek ka
akiraek, ambo nak mintak di ma’afkan.

Barih balabeh Minangkabau, jauah nan buliah di tunjuakan, dakek nan buliah
di kakokan, nan salilik Gunuang Marapi, sa edaran Gunuang Pasaman, dari
sirangkak nan badangkang, sinan buayo putiah daguak, sampai ka pintu Rajo
ilia, durian di takuak Rajo, si pisak pisau hanyuik, sialang balantak basi, dakek
aia ba baliak mudiak, sailiran batang bangkaweh, sampai ka ombak nan
badabua, inggo lauik nan sabideh, sikilang jo aia bangih, pasisia banda
sapuluah, inggo taratak aia hitam, sampai ka tanjuang Simalidu, bajajo ka
Indopuro, didalamnyo luak nan tigo, partamo luak Tanah Data, nan kaduo luak
lubuak Agam, katigo luak Limo Puluah, mangko banamo luak Tanah Data, aia
janiah ikannyo jinak, sinan kulari bagendeangan, sinan puyu baradai ameh,
hukum adia katonyo bana, Payuang Panji di Koto pili, mangko banamo luak
Agam, Aia janiah ikannyo lia, manarah indak tantang garih, bakato pantang
ambiak bawah, bajalan di rusuak jalan, labuah sampik kudo panyipak, sipageh
tumbuah dalam banda, angguak anggak geleangnyo amuah, walau ka indak iyo
juo, Harimau Campo Koto Pili, mangko banamo luak Limo Puluah, aia karuah
tanahnyo angek, ikannyo lia lia lalek, dindiang paga di Koto Pili, takalo maso
lai nantun, sagalonyo di bagi tigo, rumah gadang pun tabagi tigo, Gajah
Maharam di Tanah Data, Rajo Babandiang di luak Agam, Surambi papek di
Limo Puluah, deta pun tabagi tigo, deta Bagamak di Tanah Data, deta bakaruik
di luak Agam, deta sabalik di Limo Puluah, paralek an pun tabagi tigo, larak
lereang di Tanah Data, alek jamu di luak Agam, cancang tandeh di Limo

1
Puluah, mamakai tigo kalarasan, suatu lareh caniago, kaduo lareh koto pili, nan
katigo lareh nan panjang, kok hanyo lareh nan panjang, pisang sikalek kalek
hutan, pisang tambatu nan bagatah, koto piliang inyo bukan, budi caniago inyo
antah, kok hanyo nan luak Tanah Data, Pariangan jo Padang Panjang, Sungai
Tarab jo Darussalam, lalu ka buo Sumpu Kuduih, Saruaso jo Padang Gantiang,
Simawang jo Bukik Kanduang, Batipuah Nagari gadang, sapuluah anak Koto
nyo, bapaga Kubu bakuliliang, Sungai Jambu jo Lubuak Atan, lalu ka
Tanjuang Sungai Ngiang, Tanjuang Sungayang sambilan batu, parmato di ateh
ameh, ikan batalua dalam batu, Limo Kaum Duo Baleh Koto, sambilan Koto di
dalam, kok hanyo kaum nan limo, Partamu kaum Kubu Rajo, kaduo kaum
Balai Batu, katigo kaum Koto Gadih, ka ampek kaum Piliang, kalimo kaum
Balah Labuah, kok hanyo Koto Duo Baleh, iyolah Labuah jo Parambahan,
tabek jo Sawah Tangah, Cubadak jo Sipanjang, iyolah Ngungun jo Panti,
Rambatan jo Padang Magek, Pabalutan jo Sawah Bawah, kok hanyo Koto nan
Sambilan, Baringin Koto Baranjak, Tabek Batu jo Salokanda, Lantai Batu jo
Bukik Gombak, Sungai Ameh Tanjuang Barulak, Sambilan jo Rajodani, kok
hanyo luak nan tigo, pakai rantau katigonyo, rantau dek luak Tanah Data,
Iyolah Padang ujuang karang, Lalu ka Pasisia nan panjang, banamo banda nan
sapuluah, dari gauang jo taluak Nibuang, tajorok Sungai Barameh, bukik si
Kabau Labuahan Tarok, Bunguih jo Taluak Kabuang, Si guntua jo Si Balantai,
Taratak jo aia Hitam, Sungai Lundang jo ampang pulai, Carocok jo Api Api,
sampaia ka Bayang jo Salido, lalu ka lumpo jo Painan, sampai ka Kuok Taluak
Batuang, Bukik Pulai jo Tambun Tulang, Taluak jo Batang Kapeh, masuak ka
ranah Ampiang Parak, Surantiah jo Kambang, Lakitan jo Palangai, Punggasan
jo Sungai Tunu, Aia aji jo Bantaian, Bukik tapuang jo Pulau Banda, Tapan jo
Indopuro, Banamo nan Tigo Lurah, Kataun jo Muko Muko, Sako jo Limau
Sariang, Lunang jo Silauik, Koto Marapak Bukik Timbulun, Lipek kain jo
Sungai Nyalo, mandaki ka Bukik Sayang, Sungai Panuah jo si Ulak, Tampak
tagendeang Pulau Tangah, ka junjun Kapalo Lumpua, Sandaran Aguang jo
Salek Gadang, Aia Sirah jo Kayu Aro, Karisiak tuo Pangkalan Jambu, Si Anik
jo Sungai Tabik, ilia ka rantau nan duo, Muaro Labuah jo Kuantan, Baserah jo
Batang Hari, Pucuak Jambi Sambilan Lurah, itu nan rantau Tanah Data, limbak
sabaliak dari itu, Ujuang luak kapalo rantau, Taruang taruang sambilan koto,
Iyolah Ranah Sungai Pagu, Pantai camin jo simalidu, Parik Bato jo Tanah
Bato, Alahan Panjang jo Kumpulan, sampai ka Kubuang Tigo Baleh, iyolah
Solok jo Silayo.

Nan sampai ka tanah Padang, di Camin Toran da ulunyo, simak an bana dinan
tanang, nak dapek paham ma’ananyo, Silayo Kubuang Tigo Baleh, ujuang dek
luak Tanah Data, kapala rantau rang namokan, asa usua nak nyo jaleh, di
bilang bana dari awa, nak buliah kato pangganggaman, mufakaek niniak nan
barampek, Partamo bagala inyiak sumbo, nan kaduo bagala rajo anggang, nan
katigo inyiak Perak, nan ka ampek sanggono dirajo, duduak di anjun kiro kiro,
tagak di ganjua palangkahan, salatiah latiah mandaki, sapasai pasai bajalan,
tapasah di hulu banda Mua, sinan banamo Camin Toran, disinan palito mulo di
salai, mulonyo rantiang ka dipatah, mulo nagari ka di unyi, Mulonyo sumua ka
dikali, takalo aia ka di sauak, mulo badusun bataratak, mangko bakoto

2
banagari, mulo banamo Koto Tuo, nan bancah tanami baniah, nan lakuang ka
tabek ikan, nan lereang buekan ladang, nan data ka parumahan,
Padang lurahnyo tigo,
Pauah,Nanggalo,Koto Tangah
Ka kida Bunguih Taluak Kabuang
Di kambang adaek jo limbago
Di bukak buku Kitab Allah
Samo manyarah pado untuang.

Sungai sapiah Lubuak Minturun


Koto Tangah Lubuak Buayo
Dalamnyo kampuang rang Kasai
Niniak barampek nan manyusun
Warih nyo datuak nan baduo
Kok senteang bilai mambilai

Tasabuik Kasang jo Duku


Sarato Lapai jo Nanggalo
Basupadan jo Ulak Karang
Umpamo dagiang jo kuku
Bacarai lai baragiah tido
Tandonyo urang samo gadang

Si ampek baleh Nagari Pauah


Pauah Limo Pauah Sambilan
Pusek jalo Kumpulan tali
Kandak adaek tarang bak suluah
Curiang bapantang kalihatan
Tabatu hitam kok di kali

Nanggalo pangulu nan barman


Gadang balega badunsanak
Pambangkik batam tarandam
Banamo anak bagombak

Koto Tangah nan tigo jurai


Tasabuik sapuluah suku
Jadi pangulu kok tak pandai
Alamaek nagari dapek malu

Nagari Bunguih sambilan suku


Tasabuik gadang balega
Bakisa di lapiak nan sahalai
Tapati kato nan daulu
Samo mancari kato bana
Mangkonyo kusuik kasalasai

3
Pucuak adaek rajo di hulu
Datuak Simarajo ‘alam si mangayuah
Di Binuang di kampuang Dalam
Kok tak pandai mamacik hulu
Budi caia paham tajua
Binaso tareh nan di dalam

Sandi adaek luak jo ranah


Datuak Parmato Rajo nan Putiah
Di palo Koto pucuak manjulang
Budi baiak sipaek amanah
Sajak malaco jo malateh
Samo di pangkeh lanjuang gantang

Nan jadi pucuak di luak


Rajo Mulia Indo Mambangun
Cupak tangah benteang balirik
Takambang payuang pararak
Alua patuik sinan bahimpun
Bayangan isi dalam kulik

Jikok nyo Datuak Rajo Medan


Piai Tangah jo kampuang Tanjuang
Sinan baliau nan tuonyo
Nak asah buek baganggam
Nak jan tacemo dalam kampuang
Pakailah raso jo pareso

Nan jadi pucuak di lareh


Sumbo Maharajo mamarentah
Di Lubuak Gajah ranah rang Pisang
Tungganai Nagari kok lai tangkeh
Gunuang nan tinggi jadi randah
Dalam sulik pandai batenggang

Bajak tukang dari pauah


Baniah nyo dari limau manih
Pasumayan di nanggalo
Pimpinan Nagari kok lai satubuah
Miang kasamo kito kikih
Nagari aman jo santoso

Di Kapalo Koto ba ampek suku


Kini lah niniak nan salapan
Nan batin runuik jo ilimu
Nak jan tasabuik dinan bukan

4
Alang Laweh niniak nan salapan
Lubuak Kilangan nan Duo Puluah
Di tangah Subarang Padang
Uleh jo buhua tak mangasan
Asah samo bapaham taguah
Samo manyuruak dinan tarang

Padang lamo ka kito caliak


Nak nyato Padang maso kini
Rasio tubuah kok tabatiak
Malulah tumbuah pado diri

Di dalam niniak nan salapan


Ampek jurai nyo kok di bagi
Balaia kapa di lautan
Lai nyo ado bakamudi

Tigo baleh Kapalo Kampuang


Itu lah Padang nan usali
Jan tagak kamari tangguang
Pandai pandai bamain budi

Partamo Alai Gunuang Pangilun


Sabalah Rimbo Kaluang
Nan baiak samo kito himpun
Kok buruak samo kito buang

Nan kaduo kampuang Ulak Karang


Muaro lasak jo balanti
Loloang Rimbo Kaluang
Kok tibo kato basilang
Usah lah salah manyalahi
Budi nan baiak kito anjuang

Ranah Binuang jo tarandam


Masuak ka kampuang Alang Laweh
Niniak mamak kok tak bapaham
Kito ka urang pandang leceh

Ka ampek kampuang Pasa Gadang


Palinggam jo kampuang kaliang
Pasa Malintang jo Pasa Mudiak
Walau ba a coba an datang
Kok tagak usah bapaliang
Paham nan taguah jan tabatiak

Kampuang teleang jo Pasa Ilia

5
Pulau Aia Pasa Batipuah
Tamasuak Subarang jo Pabayan
Masuak ka Pasa Gadang juo
Niniak mamak paham kok caia
Ibaraek kapadaman suluah
Satiok langkah di langkahan
Kito di jinguik urang juo

Nan ka limo Subarang Padang


Parak Singo, Rawang, Mato Aia
Sampai ka Jirek jo Koto Kaciak
Katehnyo kapalo Koto
Niniak mamak langkah kok sumbang
Paham sarupo gatah cia
Di dunia ba a nyo nan cadiak
Di akiraek antah bak mano

Ka anam kampuang Taluak Bayua


Bukik Putuih jo Pasa Gauang
Kalau nyo langkah lah talanjua
Lidah patah muluik bakungkuang

Kok hanyo bukik Gado Gado


Sarato jo bukik Data
Masuak ka kampuang aia Manih
Jan tumbuah cacek binaso
Usah bakisa dinan bana
Miang ka samo kito kikih

Nan kasalapan Kampuang Jawo


Padang Pasia jo Kampuang Perak
Balantuang jo Parak Tabu
Walau ba a dayoan tibo
Bogo di pujuak Ameh Perak
Usah di aliah bakeh lalu

Nan kasambilan Balakang Tansi


Parak Karabia jo Koto Marapak
Ujuang Pandan Pasa Ambacang
Kalau nan adaek banagari
Nan sipaek baliau niniak mamak
Indak manampuah langkah sumbang

Nan kasapuluah kampuang rang Berok


Pulau Karam jo Tapi Pasang
Simpang anam jo Tanah Baroyo
Masuak jo Nipah Kampuang Dobi

6
Hulu malang salah galogok
Hulu mujua pandai batenggang
Walau banyak dayoan tibo
Nan bana usah di ubahi

Kasabaleh kampuang Sawahan


Tamasuak jati kasadonyo
Sampai ka Pasa Simpang Haru
Kalau lah cabang angan angan
Patuik lapeh bandiang kok tibo
Pantang nyo bana di Pangulu

Nan ka duo baleh kok dibilang


Andaleh jo Marapalam
Kubu, lakuak, Banda bakali
Niniak mamak langkah kok sumbang
Kamanakan ka andam karam
Malu tacoreang di Nagari

Ka tigo baleh Parak Gadang


Kampuang salirik batang aia
Sampai ka tugu Simpang Haru
Niniak mamak di pintu hutang
Kamanakan di pintu bayia
Warih bajawek sajak dulu

Ampek pucuak salapan suku


Tigo pacahnyo di suku Tanjuang
Caniago pacah tigo pulo
Malayu jo jambak surang surang
Nan rumik bana di pangulu
Ba ilimu kapalang tangguang
Paham guyah iman tak ado
Awa jo akia ka di timbang

Itulah suku nan salapan


Nak samo kito katahui
Kuncilah biliak ka imanan
Pado tasisiah di nagari

Da ulu pacuan kudo


Kini lah parak banamoan
Dek harok langkah tajambo
Kahilangan suluah kamanakan

Kito baiyo jo batido


Jan padam suluah dinan kalam

7
Nan kito bincang kini nangko
Mambangkik batang tarandam

Dek diri niniak nan salapan, di tanam kali di nagari, pancari kato nan tak
sudah, pa hukum sangketo nan tak putuih, pandai mangantang aia lauik, ma uji
samuik dalam batu, suluah bendang di dalam ‘alam, palito basa di pangulu, di
angkek Sutan jo Marah, bak karih timbalan padang, samo mamutuih kaduonyo,
di tanam manti jo pandito, pa uleh suri nan tagantuang, lidah nareco di
pangulu, tali katian di nagari.

Padang, September 2005


Musra Dahrizal Katik jo Mangkuto

Anda mungkin juga menyukai