Anda di halaman 1dari 52

Musra Dahrizal Katik jo Mangkuto

SABALUN gurindam pambukaan, nan banamo Dayang Daini/Minangkabau nan


sarancaknyo anak randai masuak dari lua ka dalam galanggang jo balabek silek,
walau buliah juo babarih sajo sambia batapuak tangan. Satibo di dalam galanggang
mambuek sambah silek sasuai jo silek nan ado, mungkin juo bisa disambia-an
sambah ka panonton untuak ampek suduik. Sudah tu baru mulai gurindam
pambuka-an.

Gurindam Pambukaan
Ampun baribu kali ampun
Rila jo maaf dikandak-i
Rundiang jo langkah kok nyo ragu

Nan mananti urang panyantun


Kami nan datang bagadang hati
Itu nan tuah di pangulu

Di ... randai disusun


Di dalam kota/kab…
Di... sasaran kami

Sapuluah jari kami susun


Pado panonton nan basamo
Randai dimulai hanyo lai

Ap...Tah...Tih…

Keterangan
Kato-kato untuak gurindam Dayang Daini nan di ateh ko, tadiri dari duobaleh barih,
tabagi pulo dari ampek kalompok. Ciek kalompok tadiri pulo dari tigo barih,
kasadonyo tu buliah diganti atau dituka samo sakali jo nan ado ditampek sasaran
kito surang-surang, atau dituka jo nan diajaan guru di sasaran kito. Kalau nan iko ka
dipakai, mako pado titiak-titiak nan ado tu ditambah jo namo nagari namo kota atau
kabupaten, baru kudian namo jorong tampek sasaran kito barandai. Kalau gurindam
Dayang Daini ko alah salasai dilaguan, mako sasudah gurindam Dayang Daini, anak
randai dibao tagak dek tukang gore untuak mambuek legaran, kalau bisa sambia
manampak-an langkah silek. Sasudah anak randai duduak, barulah masuak sapatah
kato atau sakapua siriah. Di bawah ko, kito mambuek-an pangkanyo sajo,
tambahannyo tasarah kapado palatiah randai di daerah kito surang-surang, atau
buliah juo diganti samo sakali, ijan tapaku kapado nan alah diagiahan contohnyo,
dek adaik salingka nagari.

Sapatah Kato/Sakapua Siriah

Mano panonton nan basamo


Iyolah datuak jo pangulu
Sarato alim jo ulama
Baiak pun manti jo pandito
Langkok sagalo cadiak pandai
Nan mudo arih budiman
Hulu balang pagaran kokoh
Bundo kanduang samo di dalam
Dalam saruan kami juo
Gadang indak tasabuik gala
Ketek indak taimbau namo
Dilingkuang sambah kasadonyo
…tambah nan katuju…
………………………………...
Hap...Tah ...Tih…
Sasudah sapatah kato/sakapua siriah, anak randai dibao tagak dek tukang gore jo
galombang/balabek silek. Kutiko anak randai alah bajalan dalam legaran baru
disambuang jo gurindam legaran nan partamo, biasonyo simarantang namo lagunyo,
buliah nan randah atau nan agak tinggi, nan baujo mamulainyo.

Gurindam Legaran 1
Nan akiraik kasalamonyo
Sipaek iman tahan dayoan
Warih dek datuak nan baduo

Dimintak sunyi nan basamo


Nak kami bukak pakabaran
Iyo ka diri Umbuik Mudo

Umbuik Mudo kami curaikan


Jo diri Puti Galang Banyak
Anak rang ranah Kampuang Aua

Pado wakatu maso itu


Tunbuah pikiran dek mandehnyo
Takana anak nan lah gadang

Dek si Umbuik bak cando ragu


Bujang diimbau dek mandehnyo
Sadang bahandai jo babincang

Ap…Tah...Tih...

Keterangan
Sabalun anak randai nan balegaran duduak, mandeh jo ayah si Umbuik Mudo alah
masuak ka dalam legaran. Untuak si Umbuik Mudo kalau inyo sato bamain dalam
legaran, inyo tagak sasudah diimbau dek mandehnyo, buliah dianta jo tapuak tangan
sajo, kalau Umbuik Mudo indak sato main dalam legaran, Umbuik Mudo tatap
barado dilua legaran, mako sasudah diimbau dek mandehnyo baru masuak ka
dalam. Untuak mampasingkek wakatu, Umbuik Mudo alah siap di tapi legaran,
untuak ma-antanyo masuak caronyo tatap samo, buliah jo tapuak tangan sajo kalau
wakatu singkek, buliah juo jo galombang silek kalau wakatu cukuik panjang, sudah
tu baru bakato-kato.
Mandeh Umbuik Mudo (1-1)
Nak kanduang si Umbuik Mudo
Ubek jariah palarai damam
Anak kamari sakutiko
Kami nak barang dikatoan

Umbuik Mudo (2-1)


Manolah mandeh kanduang ambo
Sarato ayah kanduang diri
Apokoh sabab karanonyo
Ambo diimbau musim kini
Ampun baribu kali ampun
Barilah maaf badan ambo
Jari sapuluah ambo susun
Kato bana disabuik juo

Dek ayah cubo bari tarang


Nak jan ambo bahati ragu
Hati di dalam naknyo sanang
Nak tampak jalan bakeh lalu
Rundiang tasarah pado ayah.

Ayah Umbuik Mudo ( 3-1)


Nak kanduang si Umbuik Mudo
Mangkonyo anak kami imbau
Ado dek kami nan takana
Siang lah jadi angan-angan
Lah malam tak namuah lupo

Bak duri di dalam dagiang


Bak tulang dalam rakuangan
Kini taraso-raso juo
Danga dek Buyuang ayah tarangan

Buyuang kan dapek mampacamin


Aluran badan diri ayah
Liek pandangi lah dek anak
Ayah baransua tuo juo
Kok tuo lah bak tuo pisang
Mananti tabangan tibo

Kok mati ayah dek takadia


Ajalullah bilangan sampai
Dunia baraliah ka akiraik
Taganang aia panalakin
Tasirah tanah pangalian
Samalam maik dalam kubua
Ayah diupek urang juo
Sayang ka Buyuang alun sampai

Itulah sabab karanonyo


Mangko anak diimbau bana
Jan Buyuang tagamang isuak
Sapaningga ayah kok pai

Jan geneang karano budi


Jan cacek karano laku
Budi ditanai jo kurenah
Langkah dibidiak jo ilimu

Nan ilimu kito di Minang


Adaiknyo anam parakaro
Partamo cupak usali
Kaduo cupak buatan
Katigo kato pusako
Kaampek kato mupakaik
Kalimo kato daulu batapati
Kaanam kato kudian kato bacari

Di dalam adaik nan anam


Iyolah tabagi ampek
Partamo adaik dipakai
Nan kaduo cupak diisi
Katigo limbago nan dituang
Kalau (ki) to bilang nan kaampek
Jalan nan pasa nan baturuik
Labuah nan goloang nan batampuah
Suri tarantang nan batanun
Aia taganang nan basauak

Sabuah lai anak kanduang


Adaiknyo anak laki-laki
Di dalam alam Minangkabau
Iyo bana bak kato urang

Niniak mamak di pintu utang


Kamanakan di pintu baia
Mati ayah bakalang anak
Mati anak bakalang budi

Pambangkik batang tarandam


Panjapuik piutang lamo
Paapuih malu di kaniang
Panapiak mato padang
Ka panantang mato hari
Ka palawan dunia urang

Itunyo pasan dari ayah


Ba-apo pikiran Buyuang
Lahia jo batin nak jan guyah
Pataguah iman nak kanduang
Bapaham Buyuang tantang itu.
Umbuik Mudo (4-1)
Mandanga pitua dari ayah
Padoman hiduik tiok hari
Sabarih indak ka diubah
Di simpan dalam runggo hati
Siang diambiak ka patungkek
Malam diambiak ka pakalang
Disimpai dikabek arek
Kapadoman malam jo siang

Kalau di badan diri ambo


Batimbang bumi jo langik
Bakumpa luluak jo karang
Kiamaik dunia nan piatu
Caia narako katujuahnyo
Ambo nan indak ragu lai
Ndak kalupo siang jo malam
Alah ka sanang hati ayah

Ayah Umbuik Mudo (5-1)


Nak kanduang sibiran tulang
Palengah ibu jo bapo
Sanang hati bukan kapalang
Pangaja ayah batarimo

Sabuah lai anak kanduang


Nan takana-kana dek ayah
Dek rang minang suko marantau
Kok Buyuang karantau isuak
Garih nasib siapo tau
Ibati budi katajua
Sayangi paham ka tagadai
Langkah jan salelo kaki
Mahawai jan sapanjang tangan
Ingek awa kanalah akia
Hiduik di dunia ndak kalamo
Rago mananti pajanjian
Salangkah kaki balangkahan
Lah salangkah dunia nan tingga
Sakali angok diangok-an
Sa-angok akiraik kito jalang
Bogo dipikia walau indak
Ajalullah katibo juo
Danga di Buyuang bunyi pantun

Pancaringek di tapi aia


Lah mati mangko babuah

Ingek ingek anak balayia


Lauik sati rantau batuah
Alah kajaleh tu dek Buyuang

Mandeh Umbuik Mudo (6-1)


Kok hanyo rundiangan ayah tadi
Ka tukuak tambahnyo dari mandeh
Bapadok hiduik di nagari
Kito jan urang pandang leceh

Nak kanduang si Umbuik Mudo


Kalau lah mandeh bapambari
Buyuang kan alun bausaho
Jalehan karajo kini-kini
Rundiangan ayah lah didanga
Kok nan adaik iyolah laku
Nan pusako iyolah kato
Kalau tapakai nan baitu
Kito tapuji salamonyo

Dibuek nan lamak di awak


Nan katuju pulo dek urang
Asah bakisa tampek tagak
Kito tasisiah samo gadang

Marangkuah tunggua ka dado


Rangkuahlah ka badan awak
Timbang ka badan urang lain
Kok nan kalamak di awak sajo
Nan diurang sagalo indak
Kito bacacek lahia batin

Kini baitu hanyo lai


Ka Buyuang rundiang disarahan
Piliah karajo nan katuju
Nak asah buek bapandangi
Bialah kami mamikia-an
Usah bak cando urang ragu
Apo pikiran anak kanduang

Umbuik Mudo (7-1)


Rundiang talayang tantang alua
Bapikia ambolah ragu
Rumik bedo raso malulua
Mamiliah karajo nan katuju

Sabab baitu kato ambo


Manuruik pikiran ambo surang
Kalau ka jadi rang ka sawah
Sayang ka pangkua jo tambilang

Nan bancah tanami baniah


Kolam dibuek di nan lakuang
Nan kareh buek ka ladang
Pabanyak itiak jo ayam
Pagapuak jawi jo kabau
Dapek marancah tangah sawah

Kokoh jo alaik jo pakakeh


Tau dimakan mato bajak
Tau disingka nan bapiuah
Babadan batulang kuaik
Indak katalok tu dek ambo

Kalau ka jadi rang panggaleh


Lah jaleh bapokok banyak
Panuruik pakan katujuahnyo
Nan tau jo labo rugi
Jaleh harago turun naiak
Pandai manahan angek dingin

Bagarak bareh di Piaman


Awak lah tau haragonyo
Walau bak mano pasakitan
Indak karusak rumah tanggo

Liek pandangi lah dek mandeh


Di dalam koto nagari ko
Gak surang ndak ado rang mangaleh
Sabab tapacik dek rang kayo

Kok ambo jadi dubalang


Nan tagak di pintu mati
Kabenteang dusun jo taratak
Kapaga koto jo nagari
Manjago urang lalu linteh

Siang lalok malam bajago


Nan pandai lalok sadang tagak
Bisa makan sadang balari
Karih tacabuik musuah tibo
Padang ta-ayun lawan datang
Nak aman koroang jo kampuang

Kalau diagak jo pikiran


Indak nan talok ciek juo
Ka ayah jo mandeh disarahan
Apo karajo untuak ambo
Ma-alum mandeh tantang itu.

Mandeh Umbuik Mudo (8-1)


Kalau lah itu nan tacinto
Ka kami rundiang disarahan
Antah kok angan mandeh sajo
Nak kanduang cubo simak-an

Cari pusako nan tak habih


Pakai-an nan tak kalapuak
Talago nan tak namuah panuah
Bulak-an nan tak namuah kariang
Diaru mangkonyo janiah
Dilalah ka pucuak bulek
Nak basuo jo urek tunggang
Kalilah kaurek tunggang
Nak basuo jo pucuak bulek
Itu nan patuik Buyuang cari

Buyuang oi pailah mangaji


Dilahia silek nan ang tuntuik
Dibatin carilah ilimu
Samo dicari kaduonyo
Tuntuik ilimu sajak ketek
Dari kini sasai untuang
Sasa kudian tak paguno.

Umbuik Mudo (9-1)


Walau kok indak mandeh suruah
Lah itu juo nan diangan
Bogo lun sampai ambo rangkuah
Lah raso di tapak tangan

Ambo danga kato mandeh tadi


Duo jo diri ayah kanduang
Adok kabadan diri ambo
Pikiran baiak nan lah tumbuah
Mupahum kokoh nan lah timbua
Pado wakatu iko kini
Kutiko pikiran suni
Indak dibimbang jo nan lain

Kalau pikiran hati ambo


Lah tigo tahun sampai kini
Tunjuak sakik kalingkiang damam
Jari manih tagamang-gamang
Haram nan lain buah angan
Niaek baguru nan tabayang

Kini baitu hanyo lai


Mamintak ambo ka mandeh
Bakandak ka ayah kanduang
Kato sapatah tando suko
Rundiang sabuah tando rila
Lapeh lah ba-a badan ambo
Baguru silek jo mangaji
Ayah Umbuik Mudo (10-1)
Manolah Buyuang Umbuik Mudo
Nak kanduang sibiran tulang
Kalau lah itu nan tacinto
Kami nan indak kamalarang

Kok hanyo itu nan diangan


Kapado kami baduo
Anak mamintak karila-an
Lai ka buliah nan dicinto

Kami lapeh jo hati suci


Elok kini Buyuang bajalan
Baolah baka sacukuiknyo
Untuang basuo nan dicari
Jo doa kami mairiang-an
Kito bacarai kini nangko

Hap…Tah ...Tih …

BAGIAN 2

Gurindam Legaran 2
Kandak buliah pintak balaku
Sanang rasonyo kiro-kiro
Dapek pangaja dari ayah

Niaik sangajo pai baguru


Lalu bajalan si Umbuik Mudo
Tinggalah mandeh nan di rumah

Nan satibo di rumah guru


Untuang kabaiak ditarimo
Baguru silek jo mangaji

Sampai basuo bahadapan


Bajawek salam maso itu
Sadang ba-andai bapaparan
Hap …Tah …Tih …

Keterangan
Kato-kato guru jo anak murik nan di bawahko, buliah ditambah jo kato-kato spontan
asah lai sasuai jo maso nan sadang baguru, atau sahabih kato-kato nan dibawahko, si
Umbuik Mudo di aja lansuang dek gurunyo buliah juo.

Umbuik Mudo (11-2)


Manolah ayah janyo ambo
Bagala angku Panjang Jangguik
Dek ayah jaweklah salam
Mangko tibo ambo kiniko
Gadanglah niaik jo mungkasuik
Buruak baiak nak ayah ganggam

Ambo dilapeh ayah bundo


Nyo suruah ambo kamari
Namo ambo si Umbuik Mudo
Dari kampuang Aua ambo tadi

Ambo taniaik nak baguru


Baguru silek jo mangaji
Rundiang di ambo hinggo itu
Dek ayah kandak nak babari

Panjang Jangguik (12-2)


Kalau baitu kabaiaknyo
Niaik basilek jo mangaji
Lai kabuliah nan dicinto
Pasanang sajo dalam hati

Bisuak pagi pukua sambilan


Matohari koklah mambungo
Di sinan Buyuang dimandian
Baitu juo nan biaso
Barakaik limau nan sadidih
Buyuang kamandi jo bakasai
Mamintak pado nan kuaso
Asah indak ma-abih barih
Tiok manitiak Buyuang tanai
Lamo lambek kapanuah juo
Kini baitu hanyo lai
Dek hari lah laruik malam
Kito tanangan lah daulu
Rundiang to gantuang jo Fatiha.

Hap…Tah ...Tih ...

Gurindam Legaran 3
Kato putuih paham saukua
Sanang hati si Umbuik Mudo
Mulai mangaji hanyo lai

Salamo Umbuik mangaji


Lai bak pucuak dilanca-an
Indak ado maro nan malintang

Nan dek capek putaran maso


Rasolah panuah disukatan
Lah tigo tahun nyo baguru

Bujang diimbau dek gurunyo


Cinto maagiah kaputusan
Sadang barundiang maso itu

Ap …Tah …Tih ...

Keterangan
Dari mulai baguru si Umbuik Mudo indak kito caritoan, caro balimau indak kito
caritoan, hanyo disampai-an sajo jo lagu baraso lah tigo tahun Umbuik Mudo
baguru, kutiko Umbuik Mudo diimbau guru inyo sadang duduak di dalam legaran,
lah kanai imbau dek gurunyo baru tagak, buliah mambuek langkah silek joloang
basuo jo guru sambia manyambah, atau maunjuak-an salam kagurunyo, tantu sajo
dajawek pulo dek gurunyo.

Panjang Jngguik (13-3)


Manolah Buyuang Umbuik Mudo
Nan cadiak bakalang bana
Pado wakatu kini nangko
Ado di denai nan takana
Nan takana sajak daulu
Tapikia dalam kiro-kiro
Salamo Buyuang baguru
Buyuang nan tingga di rumah ko
Ayah bilang-bilangan hari
Dietoang-etoangan bulan
Dek capek putaran maso
Habih bulan baganti tahun

Kalau tak salah agak denai


Dicubo mahetoang musim
Lah tigo tahun pananggalan
Buyuang baguru jo ayah ko

Lah banyak kaji nan dapek


Kok silek baitu pulo
Diaja ciek dapek ampek
Sisiak bana nan samparono

Tiok bakandak lai buliah


Siang malam kito basurah
Nak tau digadang baniah
Tantu diasaknyo kasawah
Rasio tuhan mangatokan
Antaro murik jo guru
Nan bak umpamo buah ranum
Raso lah masak di paraman
Lah patuik kaji baputusi

Carai sabulan lah dicubo


Kini bacarai tigo bulan
Indak buliah kito basuo
Sasudah bajawek tangan
Batulak pungguang tu namonyo
Kok untuang ijab dibukak-an
Ba-apo pikiran Buyuang

Umbuik Mudo (14-3)


Oh guru ampuni ambo
Barilah maaf banyak-banyak
Kalau baitu kabaiaknyo
Ambo nan indak kamanulak

Sababkan ba-a dek baitu


Kalau dibadan diri ambo
Asah pitua dari guru
Nan ambo manuruik sajo

Kamano loyang bakelok


Kelok lilin lah kian pulo
Apo nyo guru nan ka elok
Ambo lah suko manarimo

Nak panuah bana bak basukek


Uleh nak tibo digunjainyo
Ambo mintak kaputusan silek
Nyampang kito bacarai lamo.

Panjang Jangguik (15-3)


Itu bana denai pikiakan
Nak samo dapek kaduonyo
Melah to turun kahilaman
Kutiko elok nan lah tibo

Adaik limbago rang mangaji


Kariang salubuak bak manimbo
Lai ka buliah kandak hati
Nak jaleh hitam putiahnyo
Kito kabawah hanyo lai.

Umbuik Mudo (16-3)


Kalau baitu kato guru
Nan ambo manuruik sajo
Melah to turun kahilaman

Keterangan
Untuak pindah kahilaman antaro guru jo si Umbuik Mudo, dianta jo tapuak tangan
sajo atau jo galombang nan indak pakai lagu, Umbuik Mudo mampakameh diri
untuak mamutuih-i silek jo gurunyo angku syeh panjang jangguik, dalam mamutuih-
i silekko buliah ditambah jo kato-kato spontan, tapi jan lari dari kondisi kito nan
sadang baguru, dek karano si Umbuik Mudo alah manyalasai-an ilimu batin nan
dituntuiknyo, sudah mamutuih-i silek, Umbuik Mudo lansuang mintak karila-an ka
gurunyo untuak pulang ka kampuang.

Umbuik Mudo ( 17-3)


Manolah guru nan budiman
Nan bijak bakalang budi
Silek alah ayah ulangan
Lah pandai mambaco kaji

Sabalun batulak pungguang


Mamintak ambo ka ayah
Kato sapatah tando rila
Rundiang sabuah tando izin
Cinto nak balaik ka nagari
Lapeh dek ayah badan ambo.
Panjang Jangguik (18-3)
Kalau lah itu nan taragak
Kaji kan alah baputusi
Walau pun indak Buyuang mintak
Dek ayah rila lah babari

Hanyo sabuah pasan ayah


Kalau katingga dalam kampuang
Kutiko sadang takunci
Baiak takunci disasaran
Usah dibukak jo tanago
Ambiak angok rintang jo umpan
Garak garik palungga kabek
Disinan kunci mangko lapeh

Walau takunci ateh balai


Kito takunci dalm rapek
Usah diguluik digalosang
Capek kato jan dikatoan
Katapian paham nan jaek
Disintak paham nan pandoroang

Pikia nan palito hati


Pueh ditungkuik talantangan
Budi manumpu ka ilimu
Nanang nan baribu aka
Sadang tananang bana datang
Paham lah timbua sandirinyo

Indak ado karuah nan ndak janiah


Indak kusuik nan ndak salasai
Sapueh silang jo salisiah
Datang bana samo badamai

Kini baitu hanyo lai


Jawek salam Buyuang pailah
Kito kan batulak pungguang
Samo to mintak pado allah
Salamaek sampai di kampuang
Kito bacarai hanyo lai

Hap ...Tah …Tih…

Keterangan
Umbuik Mudo jo gurunyo bajalan/bacari batulak pungguang, tantu sajo kalau si
Umbuik Mudo kalua kakida si guru kalua kasuok, dek karano kato-katonyo batulak
pungguang.

Gurindam Legaran 4
Dek yakin umbuik mangaji
Pangana sadang dikarajo
Lah sudah kaji baputusi
Nyo mintak izin ka gurunyo

Izin dapek batulak pungguang


Lalu bajalan nyo sakali
Takana mandeh nan dikampuang
Sadang mangapolah tu kini

Nan lah tibo Umbuik di rumah


Hari sadang barabuik sanjo
Sudah makan malapeh angah
Mandeh batanyo sakutiko

Hap…Tah... Tih ...

Mandeh Umbuik Mudo (19-4)


Nak kanduang balahan diri
Oh Buyuang sibiran tulang
Lai koh dapek nan dicari
Adokoh maro nan malintang
Sabab baitu kato mandeh
Alah sabulan sampai kini
Darah mandeh tasirok-sirok
Pangana hilang-hilang timbua
Tiok sanjo acok tamanuang
Sabuah indak nan tapikia
Pikiran lapeh tiok hari
Kalaupun ado nan tapikia
Hanyo mamikia adiak Buyuang
Salamo anak tingga-an
Si Ranbun kini lah gadih
Kok muko lah tampak roman
Tingginyo lah bak diambuang
Ibaraik bungo joloang kambang

Sadang rancak dipandang mato


Kok kumbang balun lai tau
Kok nyampang lengah badan kito
Kabalungguak hino jo malu

Itu di mandeh nan tapikia


Pangana kakian juo
Kok basuo niaik jo takadia
Rancak to caro tompangannyo
Ba-apo pikiran Buyuang.

Umbuik Mudo (20-4)


Manolah mandeh kanduang badan
Kok hanyo rundiang nan mandatang
Lah tigo tahun mbo bajalan
Indak ado maro nan malintang

Kok hanyo pikiran mandeh tadi


Adaik hiduik itu biaso
Sarahkan sajo ka ilahi
Buruak baiak inyo nan punyo

Indak elok hiduik pancameh


Urang pancameh gadang kanai
Adiak ambo si Rambun Ameh
Inyo nan patuik kito bilai

Rambun Ameh koknyolah gadang


Basamo kito mamikiri
Angin taduah kabuik kok tanang
To cari sangkutan naknyo tinggi
Tantu di mandeh lah tapaham

Mandeh Umbuik Mudo (21-4)


Nak kanduang si Umbuik Mudo
Sumangek darah nan putiah
Sidingin tampa dikapalo
Sibiran tulang nan salapan
Singkek ndak ado kaulehnyo

Mandanga kato Buyuang tadi


Lah sajuak raso paratian
Bajaso bana anak mangaji
Alah mah kokoh sandi iman

Jikok bak kato Buyuang tadi


Aluran diri si Rambun
To cari sangkutan naknyo tinggi
Nak jan sampai malu batimbun

Kok lengah kito tantang itu


Hino tumbuah cacian datang
Bangso randah cilako dapek
Malu kakito balungguaknyo
Kini baitu nan ka baiak
Dek hari lah laruik juo
Kok capek ayah babaliak
Mandeh katoan kapadonyo
Kito tanangan lah daulu.

Umbuik Mudo ( 22-4)


Kalau baitu kato mandeh
Nan ambo manuruik sajo
Kok ado singkek nak mauleh
Kito rapek-an rumah tanggo
Ambo kasurau hanyo lai.

Hap…Tah ...Tih ...

Gurindam Legaran 5
Kato putuih rundiang baranti
Mananti ayah dari surau
Basanang hati tiok hati
Indak ado manaruah risau

Adolah pado suatu hari


Lah anam bulan nyo di kampuang
Siriah sakapua tapandangi
Darah kamuko lah mandanguang

Siriah apolah itu garan


Nan pangana kakian juo
Nak sanang darah di badan
Tanyolah tibo ka adiaknyo.

Hap…Tah…Tih…

Keterangan
Umbuik Mudo jo si Rambun Ameh samo-samo lah ado dalam legaran, katiko anak
randai mambuek galombang silek untuak duduak, sasudah anak randai duduak si
Umbuik Mudo jo si Rambun Ameh lah tagak di dalam lansuang bakato-kato.

Umbuik Mudo (23-5)


Manolah adiak kanduang ambo
Sibunsu nan tak bacabang
Bari luruih ambo batanyo
Jawab di adiak jo nan tarang
Adiak denai si Rambun Ameh
Sapulang denai di tapian
Sudah balimau jo bakasai
Denai sugiro pai pulang

Indakdo lamo antaronyo


Satibo tangah hilaman
Lah mandanyuik ka ampu kaki
Mambaleh katapak tangan
Denai bagageh kateh rumah

Taruih ka petak padapuran


Ma-ampai anduak nan basah
Sabun lah tibo di tampeknyo
Malengoang denai ka kida
Tampaklah siriah nan sakapua
Talatak ateh carano

Siriah apolah itu garan


Adokoh urang nan mamanggia
Dek adiak cubo tarangkan
Nak jan manjadi buah pikia
Ma alum adiak tantang itu

Rambun Ameh (24-5)


Manolah tuan kanduang ambo
Tali adaek kuduang karatan
Kalaulah itu nan taraso
Danga di tuan ditarangan

Ambo di dapua maso itu


Sadang batanak jo manyamba
Bunyi urang manokok pintu
Sampai mbo janguahnyo kalua

Ambo caliak arah ka janjang


Tampaklah urang surang sajo
Ambo bukak pintu nan gadang
Urang nan tibo ambo lupo

Ambo mananyo duo kali


Kironyo angku Panjang Jangguik
Ambo suruah naiak sakali
Banyaklah rundiang nan nyo sabuik

Tuan baguru nan nyo bincang


Mahianyo tuan mangaji
Sudah rundiang nyo rantang panjang
Nyo bukak uncang nan barisi

Baliau tacinto nak baralek


Nyo lapeh kulansiang bulan
Kadalam koto nagariko
Itu sabab inyo kamari

Alek galanggang kanyo pancang


Sabaleh hari bulan timbua
Tuan kanduang nyo suruah datang
Nyo tingga-an siriah sakapua

Inyo baralek tujuah hari


Mancari judu Galang Banyak
Panggilan elok dituruti
Jan awak sajo nan tak tampak
Apo pikiran dari tuan

Umbuik Mudo (25-5)


Kalaulah itu baritonyo
Lah sunyi dalam paratian
Jokoklah tibo kutikonyo
Bialah denai pai kian

Kini baitu hanyo lai


Nak denai mangganti baju
Sadio-an nasi jo kopi
Rambun kadapua lah daulu

Rambun Ameh ( 26-5)


Kalau baitu kato tuan
Iyo pulo itu kironyo
Samantaro tuan katapian
Ambo lah hasia kasadonyo
Lah cukuik nasi jo samba
Sarato aia jo kopinyo
Alah tasusun ateh meja
Tuan nan tingga makan sajo

Hanyo nan pintak dari ambo


Raso gulai kok kurang garam
Atau nasi kareh badatuih
Usah dicacek badan ambo
Sajak ketek gilo manyulam
Gilo manjaik manarawang
Kadapua ikolah baru
Pabilo ambo kapandai
Kok indak dicubo-cubo
Tuan makanlah nan taedang
Ambo kadapua lah daulu.

Hap…Tah …Tih ...

Keterangan
Kalau dapek lagu nan kadibaoan untuak nan dibawahko, adolah lagu (irama) nan
bisa ka ampek barihnyo untuak ciek legaran, jadi ampek kali legaran atau ampek kali
lagu anak randai alah duduak, tamasuak untuak sadonyo pagu nan ampek barih
dalam ciek pantun.
BAGIAN 3

Gurindam Legaran 6
Sudah barundiang jo adiaknyo
Umbuik Mudo hatilah sanang
Kami aliah tujuan kato
Si Galang Banyak kito bincang
Dilapeh siriah jo pinang
Pamanggia urang di nagari
Lah tibo dihari nan dibilang
Alek bamulai hanyo lai

Rami alek indak tabado


Bahimpun urang nan banyak
Bapak mandeh sanang hatinyo
Kok untuang dapek jodoh anak

Umbuik Mudo talambek tibo


Alek lah rami tigo hari
Bajawek salam jo gurunyo
Sadang barundiang lah tu kini
Hap…Tah ...Tih ...

Keterangan
Sabalun angku Panjang Jangguik bakato-kato ka si Umbuik Mudo, kalau untuak
bamain wakatu lai agak panjang, buliah dimulai jo sagalo bantuak kesenian nan ado
di anak randai, kalau wakatu singkek agak ciek sajo kaluan kesenian tu, sasudah tu si
Umbuik Mudo bajalan dilua legaran, diimbau dek angku Panjang Jangguik, Umbuik
Mudo masuak kadalam legaran, lansuang bajawek salam.

Panjang Jangguik (27-6)


Manolah Buyuang Umbuik Mudo
Laimah datang kamari
Ba-a mangko talambek tibo
Lah tigo hari galanggang rami

Lah kalua pamenan adaik


Kalua aguang jo talempoang
Sarato saluang jo dendang
Pupuik sarunai jo bansinyo
Langkok jo rabab tali ampek
Tari sewa tak buliah tingga
Alah kalua kasadonyo

Kini baitulah dek Buyuang


Buyuang imbau Pandeka Capek
Cubo basilek gak sajamang
Nak sanang hati nan basamo
Ba-apo pikiran Buyuang

Umbuik Mudo (28-6)


Kalau baitu kato ayah
Dek ambo talambek tibo
Nak ambo cubolah malangkah
Paulang-ulang kaji lamo

Tambilang di rumpun lansek


Tasisik di ruang lantai
Ambo cubo sado nan dapek
Nan tingga untuak rang nan pandai

Samantaro hari balun tinggi


Nak ambo cubo gak sajamang
Duduaklah guru mamandangi
Langkah kok ado banan sumbang

Kini baitu hanyo lai


Ambo imbau pandeka capek
Jan siang bahabih hari
Nak kami cubolah basilek
Sabalah guru samantaro
Umbuik Mudo (29-6)
Manolah pandeka capek
Kito lah lamo tak basuo
Kito ta mintak basilek
Ganti paulang kaji lamo
Apo pikiran dek pandeka

Keterangan
Pandeka capek tagak sasudah diimbau dek si Umbuik Mudo, tatap sajo dianta jo
tapuak tangan paliang kurang, buliah juo ditambah jo kato-kato nan spontan, asah
lai sasuai jo pakaro basilek, atau bajawek salam, sudahtu baru pandeka capek
bakato-kato.

Pandeka Capek ( 30-6)


Umbuik Mudo urang nan bijak
Kalau baitu kaba bunyi
Nak sanang hati rang nan banyak
Di denai kandak ka babari

Kini lah guru nan manyuruah


Tak mungkin kito kamanupang
Asah samo bapaham taguah
Langkah ka kito rantang panjang

Umbuik daulu lah malangkah


Denai ma iriang dari siko
Lahia jo batin jan batingkah
Kito kok kanai mularaiknyo

Duo baleh cupak usali


Nan tatap kato pusako
Melah to niaik kanan suci
Kok malang ka ba a juo
Melah to cubo gak sajamang

Umbuik Mudo (31-6)


Kalau baitu kabaiaknyo
Kito bakameh hanyo lai

Keterangan
Katiko si Umbuik Mudo alah mulai malangkah silek, nan sarancahnyo mambuek
pagaluik-an/pacakak-an silek agak sakali surang, sasudah itulah Puti Galang Banyak
bajalan dilua legaran, darah si Umbuik Mudo lah tasirok dek mancaliak rancaknyo
Puti Galang Banyak, kutiko si Umbuik Mudo sadang mamintak dalam basilek,
talayang caliak si Umbuik Mudo sakali lai ka Puti Galangbanyak, awak sadang
malengah kaki pandeka capek tibo di dado Umbuik Mudo, mambuek inyo tajatuah,
tibolah cacek dek puti Galang Banyak.
Galang Banyak ( 32-6)
Lah hilang garak jo garik
Lakek kaki tibo di dado
Hati pandeka lah takilik
Dek ulah pandang nan cilako

Baburu ka padang data


Dapeklah ruso balang kaki
Baguru kapalang aja
Bak bungo kambang tak jadi

Bantuak lai bantuak sipuluik


Ditanak badarai juo
Elok capek babaliak suruik
Alek ko alek urang kayo

Kana daulu untuang diri


Ambiak camin pandang lah rupo
Mangko ditampuah galanggang urang
Usah dicinto lai nak mandi
Jaleh kapayah harok sajo
Mancaliak janiah sumua urang

Umbuik Mudo (33-6)


Oh Galang Banyak nan jombang
Indak elok urang pambangih
Usah muluik tadoroang lancang
Sasa kok jadi buah tangih

Nan sakik iyolah kato


Nan padiah iyolah rundiang
Dek nan tajam biaso luko
Bedo kok putuih dinan gantiang

Sungguah ambo urang marasai


Galang tapacik dinan ado
Kok nyampang singkek ndak tabilai
Kayo tak ado kagunonyo

Galang Banyak (34-6)


Kato usah doroang lompatan
Elok batulak jauah jauah
Alek kami alek bangsawan
Manga mangko sampai ditampuah

Indak didanga baritonyo


Iko nan Puti Galang Banyak
Tasabuik kamano-mano
Puti batujuah badunsanak

Kayo tasabuik di nagari


Tatuah kamano-mano
Ramah gadang sambilan ruang
Sapuluah jo padapuran
Sabaleh jo anjuang tinggi
Lumbuang balirik di halaman
Sawah batumpak dinan data
Ladang babidang dinan lereang
Mamutiah jawi tangah padang
Mahitam kabau dukubangan
Sidayang duo kali tujuah
Panginang tigo kali lapan
Budak den sakarek koto

Kini baitu hanyo lai


Usah ang lamo di siko
Rancak batulak kini kini
Ka runtuah adaek jo pusako
Suto jo ganiah ndak saragi

Panjang Jangguik (35-6)


Anak malang anak cilako
Usah bakato nan bak kian
Jan lai kau barundiang juo
Kato kok jadi sadu sadan

Sajak tadi denai danga-an


Kato kau lalu lalang sajo
Indak kau turuik pangajaran
Tuah tak tampak diruponyo

Urang basilek nan kau cacek


Kayo balindak kau panggak-an
Elok nan baiak kau pabuek
Dapek pitoloang dari tuhan

Siang jo malam lai baganti


Kok kunun barih jo takadia
Kito kan hanyo manapati
Kato kalua tak kau pikia

Umbuik Mudo (36-6)


Oh guru nan baiak baso
Tak elok talampau berang
Agak taheran hati ambo
Nan tak basalah nan batimbang

Ambo basilek nan tak pandai


Rundiang si Galang iyo pulo
Nak capek kusuik ko salasai
Elok lah pulang badan ambo
Ambo bajalan hanyo lai
Hap…Tah ...Tih ...

Keterangan
Angku Panjang Jangguik jo si Umbuik Mudo kalua dari legaran, dianta jo tapuak
tangan, ayah si Galang Banyak masuak ka dalam legaran, langsuang bakato-kato jo si
Galang Banyak.

Ayah si Galang Banyak (37-6)


Mano kau si Galang Banyak
Sajak tadi ayah danga-an
Lah cadiak bana ka-au kini
Cadiak ka sia kau baguru
Pandai ka sia kau baraja
Lah bijak bana kau mangecek

Kana dek kau samaso dulu


Samaso dalam buaiyan
Rangik saikua waden kajuik
Langau saikua den halau-an

Barulang kali nan baitu


Tiok sabanta mambuai-an
Kironyo hari ampiang siang
Lah tabik pija di timua
Sudah kami sambayang subuah
Mandeh kau pai ka dapua
Kopi tajarang nasi masak
Salasai makan jo minum

Mandeh kau pai kabalai


Waden lah pai ka ladang
Mancari baka untuak hiduik
Alun kariang paluah di kaniang
Guno jo iko ka kau baleh
Ayah ndak suko tantang itu

Kini baitu hanyo lai


Ka-au kok indak namuah suruik
Sasek ndak namuah kau kumbali
Nak bak mancukia banang kusuik
Tantu jo api manyudahi

Kok itu di kau nan katuju


Bialah ayah bajalan
Pulang ka kampuang ayah dulu
Pado mangusuik paratian

Galang Banyak (38-6)


Manolah ayah kanduang badan
Iyolah salah ambo tadi
Mandanga ayah ka bajalan
Bak bunyi patuih tangah hari

Kini ambo mamintak ampun


Dari muluik sampai ka hati
Sapuluah jari ambo susun
Indak ka ambo buek lai

Kok hanyo tingkah ambo tadi


Dek geneang langkah tajambo
Dek congkak lah lupo diri
Pangaja ayah lupo pulo
Hanyo nan pintak dari Galang
Tapijak dibaro hitam tapak
Tandonyo putiah tahan sasah
Kumuah dek abu kito gantiak
Sasek suruik talangkah kumbali
Pulangnyo kabalabeh juo

Kini ambo mamintak ampun


Ayah oi nambek lah bajalan
Sapuluah jari ambo susun
Ampuni sagalo kasalahan
Ba-apo pikiran ayah

Ayah si Galang Banyak (39-6)


Nak kanduang si Galang Banyak
Upeh racun hati jo jantuang
Sumangek darah nan putiah
Sibiran tulang nan salapan
Tanpa sidingin di kapalo
Jiko bak kato Galang tadi
Iyo pulo itu kironyo
Sasek suruik talangkah kumbali
Pulangnyo kabalabeh juo
Nan bak papatah kato bida

Dago dagi mambari malu


Sumbang salah laku parangai
Tapati kato nan daulu
Mangkonyo kusuik kasalasai
Nan pintak di badan ayah
Buek sahinggo iko ka ateh
Paralu anak pahami
Usah sapantun bungo malua
Kutiko tampuak lai bagatah
Wakatu badaun rimbun
Babungo di ujuang rantiang
Rang gatia jo jari manih
Disalo sanggua balatak-an
Jikok iradaek mangandak-i
Kok kucuik bungo nan kambang
Tapuak nan taguah koknyo layua
Jatuah baerak di halaman
Rang tundo jo sapu lidi
Baguluik masuak palambahan
Badan indak paguno lai

Itu nan usah anak pakai


Gadih indak tau diuntuang
Pandai mangguyu jo manjujai
Jadi sabutan dalam kampuang

Pakai lah gadih bapusako


Nan sapantun jo bungo cangkeh
Babungo di ujuang rantiang
Ditanai daun nan banyak
Jikok tibo maso-masonyo
Nyampang lareh digoyak angin
Gadang ketek sato mancari
Tuo jo mudo mangampuangan
Kok tajajak kapasa rami
Bagaluik kilo jo timbangan
Awak ketek harago maha
Sarik buliah maha dibali
Batanyo mangkonyo ado
Bamintak barunyo dapek
Itu nan patuik anak turuik
Banamo gadih bapusako
Walau ba-a cobaan hiduik
Indak karusak rumah tanggo
Alah kajaleh tu nak kanduang

Galang Banyak (40-6)


Manolah ayah kanduang diri
Nan mambimbiang ambo salamo ko
Sungguahlah sanang dalam hati
Mandanga pangaja ayah cako

Ambo simpan di dalam batin


Siang malam jadi padoman
Caliak lahia rasoi batin
Ambo nan taguah jo janjian
Ka ayah juo pulang kato.

Ayah Galang Banyak (41-6)


Nak kanduang balahan tubuah
Si bunsu imbauan urang
Kalau alah bapaham taguah
Hati ayah rasolah sanang
Kalau lah lapeh dari rusuah
Di sinan dunia kito kambang
Pado wakatu iko kini
Dek hari lah laruik juo
Rundiang di siko dihabisi
Kito tanangan samantaro
Ayah ka dalam hanyo lai.

Hap…Tah …Tih ...

Gurindam Legaran 7
Rundiang putuih kato saukua
Sananglah hati timba baliak
Pangaja ayah batarimo

Mano panonton nan budiman


Kito caliak si Umbuik cako
Ampia tibo tangah halaman

Satibo umbuik di rumah


Dima duduak bamanuang juo
Tarumuak raso paratian

Alun dapek hati talengah


Mandeh batanyo sakutiko
Panonton mari kito dangakan

Hap …Tah …Tih …

Mandeh Umbuik Mudo (42-7)


Nak kanduang si Umbuik Mudo
Balahan diri batang tubuah
Apokoh garan nan maibo
Dek pulang bahati rusuah

Kanai cacek anak di galanggang


Mangko duduak bamanuang juo
Atau dunia kalah dek urang
Tahimpik taruah dek nan kayo
Rusuah lah tampak manunai
Kamuko tampak mambayang
Lah patuik hanyuik bapintesi
Jawek dek anak buah andai
Usah baliku dinan tarang
Nak dapek mandeh mamikiri
Nak kanduang jawab lah sugiro.

Umbuik Mudo (43-7)


Kalau itu nan mandeh tanyo
Danga di mandeh jo nan tanang
Guru ambo datang ka iko
Nyo panggia ambo ka galanggang
Tadi pagi ambo bajalan
Lai dilapeh dek si Rambun
Ulah mato cilako badan
Kabakeh malu batimbun

Satibo ambo disinan


Guru mintak ambo basilek
Lah sudah langkah pambuka-an
Niaik mamacah langkah ampek

Baru mambukak langkah tigo


Langkah nan kida ka diasak
Tasirok darah di dado
Mancaliak Puti Galang Banyak

Lawan nan indak di acuah-an


Lah lakek kaki kadado
Paham di hati lah ta-angan
Tak namuah hilang di mato
Mancaliak ambo kanai kaki
Tibolah cacek dek si Galang
Kini baitu hanyo lai
Dek mandeh cubo lah pinang

Pinang lah gadih Galang Banyak


Untuang kok lai kasasuai
Sampai kan pasan dari ambo
Kabek sabalik buhua sentak
Rapek nagari nak ma ungkai
Dek kito kok lai tangga sajo

Itunyo kato nan ta unjuak


Mandeh oi pailah sugiro
Tangih kok lai mandeh pujuak
Bara ka sanang kiro kiro

Mandeh Umbuik Mudo (44-7)


Kalaulah itu nan tacinto
Mancinto baiak paruntuangan
Pasanang sajo kiro kiro
Bialah mandeh marundiangan

Tanang tanang Buyuang mananti


Kito ma-angan bungo kambang
Untuang kok lai batapati
Timba baliak hati nak sanang

Ba-alah nan iko kini


Di siko rundiang disadangan
Barisuak bajalan mandeh pagi
Kok untuang dapek nan diangan
Kito bacarai hanyo lai

Hap ...Tah ...Tih ...

Gurindam Legaran 8
Rundiang sudah kato sasuai
Lah samo sanang dalam hati
Asa nyo niaik lai ka sampai
Lamo jo lambek ka dinanti

Dek diri mandeh Umbuik Mudo


Mandeh Rubiah nyo singgah-i
Siriah di uncang dikapiknyo
Baitu adaik nan tajali

Bajalan juo maso itu


Mambaok pasan dari anak
Niyaik maminang nan nyo aju
Iyo lah Puti Galang Banyak

Lah tibo di laman rumah


Paluah di kaniang lah marebak
Alun taraso lapeh payah
Maimbau mandeh Galang Banyak

Hap…Tah ...Tih ...

Keterangan
Mandeh si Umbuik jo Mandeh Rubiah dilua legaran, Mandeh si Galang Banyak
dalam legaran lansuang maimbau kapado mandeh nan baduo dilua legaran.

Mandeh Galang Banyak (45-8)


O Mandeh si Umbuik Mudo
Mandeh Rubiah nan baiak budi
Di halaman kakak jan lamo
Itu cibuak basuahlah kaki

Mandeh Umbuik Mudo (46-8)


Mandeh si Galang nan budiman
Ambo jawek rundiang nan sapatah
Dek tagak kami di halaman
Disangko adiak ndak di rumah

Gadang sangajo jo mungkasuik


Mangko kami tibo di siko
Walau kok indak adiak tuntuik
Namun kami ka naiak juo
Mandeh Galang Banyak (47-8)
Putiah kapeh nan samo nyato
Putiah hati baka-ada-an
Di rumah kito bacarito
Lapiak lah sudah dibantangan

Hap …Tah ...Tih…

Keterangan
Untuak ma-anta mandeh rubiah jo mandeh si Umbuik Mudo masuak kadalam
legaran, mako paralu dibuek galombang indak pakai lagu atau tapuak banyak sajo
kalau wakatu singkek, lah tibo urang nan baduo ko di dalam anak randai duduak
baliak, sudah tu mandeh Rubiah mambukak kato (Anak Galombang)

Mandeh Rubiah (48-8)


Mandeh si Galang nan baiak budi
Nan cadiak nan manih muluik
Paneklah lapeh dek baranti
Lah patuik rundiang ambo sabuik

Mulo salangkah dari rumah


Dilapeh ayah Umbik Mudo
Mambao kato nan sapatah
Sarato uncang jo isinyo

Kami dilapeh niniak mamak


Cukuik sagalo rang sumando
Cinto pikiran kami bukak
Dek adiak tumpuan kato

Uncang barisi siriah pinang


Langkok jo daun jo timbakaunyo
Oh adiak makanlah pinang
Nak dapek manyabuik kato

Oh adiak makan lah siriah


Siriah nyo udang tampak hari
Tampuak nan bagai kuku balam
Tagurabak gagak kainggok
Lantiak bak alang manari
Gagangnyo jawek-bajawek
Dahannyo malingka alam
Baurek tunggang ka bumi
Bapucuak cewang kalangik
Daun malepai ka udaro
Pucuaknyo bulek bak digiliang

Batahun dalam karateh


Samusim dalam badaman
Niaek mungkasuik naknyo lapeh
Pinto ka adiak diunjuak-an
Nan ta bungkuih di dalam uncang
Adaik limbago kami bao
Dek adiak makanlah pinang
Nak dapek manyabuik kato.

Mandeh Galang Banyak (49-8)


Manolah kakak nan baduo
Nan manih muluik panuturan
Kalaulah gugua di tampuaknyo
Siriah jo pinang ambo makan

Ambo makan siriah jo pinang


Baitu adaik nan biaso
Supayo hati samo sanang
Basaba kakak samantaro
Hap... Tah ... Tih ...

Keterangan
Anak legaran atau randai mati bagalombang sajo, indak pakai lagu untuak maanta
urang nan batigo duduak makan siriah, sudah anak randai bagalombang kutiko lah
duduak baliak, mako urang nan batigo lansuang tagak, mandeh Galang Banyak
mulai bakato.

Mandeh Galang Banyak (50-8)


Kakak oi juo janyo ambo
Lah habih siriah sakapua
Sarilah naiak ka padoman
Pado bahabih hari juo
Lah patuik mambukak tutua
Bukaklah kato pambaoan

Adaek limbago nan balukih


Cupak usali jan talamun
Jo uncang kakak manyiriah
Arah manjuluak buah ranum

Warih tuak patiah nan sabatang


Sampai kini bapakai juo
Supayo hati naknyo sanang
Sabuik dek kakak nan taraso

Mandeh Rubiah (51-8)


Adaek limbago nan bapakai
Kok duduak basiriah siriahan
Niyaik mungkasuik naknyo sampai
Ambo bukak kato pambaoan

Ibaraik kato nak batimbang


Tangih taisak adiak pujuak
Adiak manaruah bungo kambang
Kami baniyaik nak manjuluak

Kaadiak kami bakandak


Lah lamo manjadi angan
Nan gadih Puti Galang Banyak
Jo si Umbuik kito patunangan

Itu nan cinto dalam agak


Untuang tasarah ka Ilahi
Cubo lah timbang jo gamak

Lai koh samo dalam hati


Pulang kapado adiak juo

Mandeh Galang Banyak (52-8)


Kalau baitu kaba bunyi
Rundiang dari mandeh Rubiah
Sulik di ambo bapambari
Dek ayah si galang ndak di rumah

Kakak kan alah tau juo


Adaik Minang nan kito ganggam
Kurang pareso sio-sio
Kurang ilimu suluah padam

Manolah kakak nan baduo


Nan bijak manjawab andai
Suko bana kami basamo
Putuihnyo di urang kamamakai

Kalau basukek di nan panuah


Kalau mangati samo barek
Asah si Galang Banyak namuah
Buhua ka kito kabek arek

Basaba kakak mananti


Kami rundiangan jo si Galang
Baiak jo ayah jo datuaknyo
Untuang kok lai ba tapati
Timba baliak hati nak sanang
Pulang kapado kakak juo

Mandeh Umbuik Mudo (53-8)


Kalau baitu parundiangan
Mananti kato Galang Banyak
Alun kabuliah nan diangan
Kato si Galang nan ambo mintak

Kok buliah pintak ka adiak


Imbaulah gadih si Galang
Nak lakek hitam ka nan putiah
Hati didalam naknyo sanang
Jalan luruih nan kami tampuah
Baitu adaek nan bapakai
Ambo mintak sungguah sungguah
Jo si Galang ambo nak baandai

Mandeh Galang Banyak (54-8)


Malantiang mahadang tampuak
Tantu kabuah alamaiknyo
Alam takambang jadi guru
Kok buah sajo kakak juluak
Usah manyasa pado ambo
Dek indak adaik nan baitu

Kalau itu nan kakak mintak


Nak tantu hitam jo putiahnyo
Ambo imbau si Galang Banyak
Mananti kakak samantaro
Hap ...Tah ...Tih …

Keterangan
Anak randai mambuek galombang, untuak maanta mandeh Galang Banyak kalua
dari legaran, dari lua legaran Puti Galang Banyak masuak, satibo Puti Galang Banyak
di dalam, anak randai duduak baliak, Puti Galang Banyak bakato-kato.

Galang Banyak (55-8)


Oi mandeh nan baiak budi
Mandeh kanduang si Umbuik Mudo
Ba-a mangko sampai kamari
Dek indak disangko-sangko

Badan ambo tadamam-damam


Mandeh maimbau-imbau sajo
Cubo lah curia jo papakan
Nak sanang darah di dado
Bersambung Bagian 4

BAGIAN 4 (HABIS)

Mandeh Umbuik Mudo (56-8)


Galang Banyak nan baiak budi
Bungo satangkai tangah koto
Niyaiklah lamo nak kamari
Kinilah baru basuonyo
Jo mandeh kami lah barundiang
Rasonyo lai kasasuai
Hanyo mananti kato anak
Nak jaleh tampuak kami jinjiang
Jo anak kami nak bahandai
Cobolah timbang jo gamak
Jalan nan pasa kami tampuah
Uncang barisi kami bao
Mamintak kami sungguah-sungguah
Umbuik Mudo urang ka sumando
Ba-apo pikiran dek si Galang

Galang Banyak (57-8)


Kok mandeh datang maninjau
Usah diulang duo kali
Sio sio mandeh tarambau
Batu balumuik talompek-i

Mandeh pikek balam jo pipik


Lah jaleh indak bapadanan
Alun dicubo lah tapahik
Kok kunun tibo dirakuangan

Kok hanyo si Umbuik Mudo


Lonjaknyo labu dibanaman
Bak kacang diabuih ciek
Geleang bak sipatuang hanyuik
Imannyo mipih sakali
Kasawah kaladang anggan
Manggaleh nan bodoh bana
Niyaik baraja indak ado

Pahamnyo sapinteh lalu


Lah rumik ambo manyabuik
Bak karakok tumbuah di batu
Suko ambun mangkonyo hiduik

Mandeh Umbuik Mudo (58-8)


Oi gadih si Galang banyak
Usah lah itu nan di bincang
Jan lai di etoang nan tak tampak
Kato putuih hati lah sanang

Padiah bana kato si Galang


Sulik mamiliah ciek-ciek
Jan lai muluik tadoroang lancang
Hati kok indak padek amek

Galang Banyak (59-8)


Oi mandeh jo den di mandeh
Umbuik Mudo jan di panggak an
Kalau tagisia den ampaleh
Jikok tabao den antakan

Kok gadang si Umbuik Mudo


Waden lah tau digadangnyo
Gadang tabao dek lingkaran
Jikok tingginyo si Umbuik Mudo
Waden lah tau ditingginyo
Tinggi tabao dek ruehnyo

Kok rancak si Umbuik Mudo


Rancak dek kain rang basalang
Kok kayo si Umbuik Mudo
Kayo dek ameh pambaoan
Pambaoan dari bapaknyo
Kagalang kaki den alun sampai

Usah diulang duo kali


Jan lai di sabuik sabuik juo
Maramang bulu kuduak den
Rueh jo buku tak basuo

Mandeh Umbuik Mudo (60-8)


Galang Banyak usah baitu
Nan indak-indak upiak bincang
Jauah kadalam tasisiknyo
Kok tak basuo rueh jo buku
Bialah nak kami pulang
Nak den katokan kapadonyo
Mandeh bajalan hanyo lai.

Hap …Tah …Tih …

Gurindam Legaran 9
Rundiang putuih kato batimbang
Lah pulang lah ampo tangan
Rundiang di tulak dek si Galang
Malu nan indak tabadoan

Kok hanyo mandeh si Umbuik


Nyo bapikia sadang bajalan
Rumik rasonyo ka manyabuik
Aduah ba-alah mangato-an

Lah tibo mandeh maso itu


Langsuang naiak inyo sakali
Umbuik manyongsoang hinggo pintu
Gak rusuah mandeh nyo pandangi
Dek sulik raso manahan
Tanyo lah tibo ka mandehnyo
Mano panonton nan budiman
Mari to danga baritonyo

Hap …Tah ...Tih …


Umbuik Mudo (61-9)
Manolah mandeh kanduang diri
Bari maaf ambo bakato
Basuokoh garan nan dicari
Laikoh dapek nan dicinto

Dek mandeh cubo katokan


Nak sanang darah di dado
Elok buruak cubo lahiakan
Usah mandeh baduto-duto

Mandeh Umbuik Mudo (62-9)


Nak kanduang balahan diri
Ubek jariah yaha jo bapak
Disuruah mandeh lah pai
Maminang Puti Galang Banyak

Mandeh si Galang nan bakato


Dek inyo tumpuan sambah
Mandeh alah balangkah hampo
Dek kito sayuik salangkah

Kok hanyo Puti Galang Banyak


Lah sudah batimbang tando
Kabek sabalik buhua sentak
Lah sulik raso maungkainyo

Inyo nan alah batunangan


Jo urang kampuang inyo juo
Kami pulang ba hampo tangan
Dek urang alah bapunyo
Umbuik Mudo ( 63-9)
Manolah mandeh kato ambo
Indak itu kato si Galang
Usah mandeh baduto-duto
Mandeh manyuruak di nan tarang

Nan didanga toloang katokan


Nak sanang darah dibadan
Nak tantu jalan kadituruik
Mandeh sugirolah kato-an

Mandeh Umbuik Mudo (64-9)


Dek yakin Buyuang batanyo
Mandehlah suko mangatokan
Usah Buyuang salah tarimo
Kalau tasabuik di nan bukan

Nan kato si Galang Banyak


Kapado badan diri mandeh
Kok hanyo si Umbuik Mudo
Usah disabuik duo kali
Kalau tagisia den ampaleh
Jikok tabao den antakan

Kok rancak si Umbuik Mudo


Rancak dek kain rang basalang
Kok kayo bana Umbuik Mudo
Kayo dek ameh pambaoan
Pambao-an dari bapaknyo
Kagalang kaki den indak sampai
Itu katonyo bakeh mandeh

Umbuik Mudo (65-9)


Kok itu kato si Galang
Bara ka sulik mahilangan
Malipua jajak tasindoroang
Mungkin sangketo kabalamo
Dandam ka dibao mati
Berang ka-sampai ka-akirek

Kini baitulah dek mandeh


Parintang hati nan bimbang
Paragu hati nan rusuah
Mandeh toloanglah badan ambo
Mancari purupuak hanyuik

Eten ka Lubuak Mato Kuciang


Nan dililik dek nago sati
Nan dipaluik dek ula bidai
Denai tacinto nak babansi
Itu nan cinto dalam agak
Kini juo mandeh bajalan

Mandeh Umbuik Mudo (66-9)


Kalau baitu kato anak
Kini juo mandeh bajalan
Sabalun barembang patang
Hati mandeh bacabang indak
Asah lai dapek nan diangan
Tolong jo doa dibalakang
Mandeh bajalan hanyo lai

Hap …Tah ...Tih ...

Gurindam Legaran 10
Lah bajalan mandeh si Umbuik
Bajalan ka tapi rimbo
Langkah diayun suok kida
Maranyai paluah dikaniang
Pai mancari talang hanyuik
Dek lamo lambek bajalan
Tinggi bukik lah didaki
Dalam lurah alah dituruni
Hampia ka tibo hanyo lai
Iyo di Lubuak Mato Kuciang

Satibo inyo disinan


Dibaka kumayan putiah
Mamintak inyo ka nan satu
Pintak lai ka nan buliah
Dapeklah talang maso itu

Talang dapek babaliak pulang


Ditarimo dek Umbuik Mudo
Lalu dibuek bansi pitunang
Bansi sudah inyo bajalan
Sadang babansi nyo tu kini

Hap … Tah ...Tih ...

Keterangan
Si Umbuik Mudo sadang babansi, duduak surang ditangah legaran, mambalakang
katampek si Galang Banyak masuak, bansi baranti kutiko alah tadanga suaro si
Galang Banyak.

Galang Banyak (67-10)


Bari luruih ambo batanyo
Maaf taunjuak pado tuan
Bansi apo itu namonyo
Nyo imbau ambo katapian

Sungguahnyo bansi tuan ambuih


Bagarak tubuah jo rohani
Hati jo jantuang bak kaputuih
Sabab mandanga bunyi bansi
Di siko hati mangko risau
Iman nan taguah diragunyo
Bunyi bansi raso maimbau
Tuan diruang mato juo

Itu sabab ambo kamari


Bunyi bansi maibo ibo
Supayo sanang dalam hati
Dek tuan jawek tanyo ambo

Umbuik Mudo (68-10)


Galang Banyak nan baiak budi
Manga disapo dagang hino
Mangkonyo ambo dek babansi
Dagang takana jo untuangnyo

Takana di untuang malang


Bak batu jatuah kalubuak
Rancak dek kain rang basalang
Gadang dek bareh rang ba anduak
Rancak dek baju rang basalang
Licin dek minyak rang bamintak
Apolah katenggang anak dagang
Awak mancaliak rang mailak

Untuang buruak tibo diambo


Kalau tabao rang anta-an
Kok kayo bana badan ambo
Kayo dek ameh pambao-an
Ka galang kaki adiak balun sampai
Bansaik balabiah dari urang
Itunyo kato dagang sansai
Alah ka sanang hati Galang
Galang Banyak (69-10)
Nan lamo usah disabuik
Jauah taibo hati ambo
Taduah hujan taranglah kabuik
Tando babudi baiak juo

Ambo kok sasek tak disangko


Tadoroang muluik maso itu
Tuah ndak tampak diruponyo
Kinilah ambo baru tau

Dek litak ambo lah takasa


Dek mamang ambolah tarabo
Bukan dek ayah tak ba aja
Manjo maso ketek nan tabao

Kini kito bakarila-an


Salah katuan salamoko
Ambo nak mintak dimaafkan
Dek tuan mintak batarimo

Nak jaleh kusuik ko salasai


Maaf ka tuan dipuhunkan
Jo maaf utang kok indak lansai
Badan jo nyawo wak sarah-an

Umbuik Mudo (70-10)


O Galang Banyak nan jombang
Sungguahpun taranglah mancayo
Lai dek ambo nan manggamang
Dek Galang kok sainggo baso

Asah tanamo kato sungguah


Kok sasek biaso suruik
Sansai larek ambo lai namuah
Kok kunun jatuah kabasambuik

Tapi di denai nan manyusah


Dek adiak urang bangsawan
Galang oi suruik lah salangkah
Usah lah langkah ditaruihan

Kalau disambuik dagang hino


Malu tumbuah cacian datang
Bangso randah cilako dapek
Adiak tabao buruak pulo
Niniak mamak dapek malu gadang
Mandeh jo ayah kanai upek

Galang Banyak sanang dianjuang


Rintang jo harum bungo rampai
Ambo ko diseso untuang
Manga disambuik dagang sansai

Lapeh lah dagang nak nyo pai


Oi adiak salamaik tingga
Budi ka ambo anjuang tinggi
Maafkan kato nan talangga

Galang Banyak (71-10)


Mandanga kato tuan kanduang
Mambao hati wak ibo
Muluik patah lidah bakungkuang
Tuan tapacik di ulunyo

Tuan manyabuik dagang anyuik


Adiak lai namuah mamintesi
Kok sasek ambo namuah suruik
Talangkah namuah wak kumbali
Ambo susun jari nan sapuluah
Badan ka tuan wak sarah-an
Mamintak ambo sungguah-sungguah
Ambo nan usah ditingga-an

Nan diagak kok indak sampai


Panabusi kato ambo cako
Asah mambao aja sampai
Sakubua kito baduo

Nan nyo hati ambo bana


Ka dikambang kutiko kini
Baru mancaliak tubuah tuan
Tasingik inginan sayang
Tabayang labuahan kasiah
Batawa sakik nan dalam
Tapi ba-alah mangatoan
Iko ruponyo untuang ambo

Pado mamabuak kiro kiro


Umpamo tirih nak bapati
Sampaikan sayang bakeh ambo
Nak jan lamo manahan hati

Umbuik Mudo ( 72-10)


Kok didanga tangih si Galang
Antah ka ba-a ratok ambo
Manjawek tangan kurang panjang
Santun tak ado kabalehnyo

Kok hanyo nasib badan ambo


Mujua tak mungkin ambo raiah
Sudah suratan nan malangko
Pasang susuik pantai basisiah
Lah patuik barusuah hati
Ganggaman arek nan lah lungga
Suto jo makau nan mandaki
Tasisiah sajo banang bola
Danga di adiak pantun urang
Rami pasanyo Bukiktinggi
Rami dek urang babalanjo
Di pasa teleng kato urang
Katuju bana kato hati
Pamenan bana kato mato
Sayang kasiah ditulak urang

Galang Banyak ( 73-10)


Usah baitu tuan bakato
Mambuek paham wak takontak
Dek tuan jawek untuang ambo
Pamujuak tangih nan taisak

Nan diagak didalam hati


Dek tuan cubolah gamak
Di ambo kabek nan lah mati
Dituan buhua nan baurak

Bak aia bacampua minyak


Ciek tampek basisiah pulo
Lah jo tangih ambo mamintak
Tuan bahati bimbang juo

Danga di tuan bunyi pantun

Anak rajo di Pulau Punjuang


Balahan rajo dari Jambi
Asanyo kuduang jo karatan
Dalam daerah tujuah kampuang
Tuan surang nan tampek hati
Nan lain buliah diharamkan

Danga dek tuan sabuah lai

Lapau ketek ditapi jalan


Nan talatak ditapi tabiang
Babatang limau dilamannyo
Sayang kok indak disampaikan
Ibaraek tagak di nan cupiang
Manaruah gamang kaduonyo

Umbuik Mudo (74-10)


Oh galang nan manih muluik
Jaweklah salam dagang hino
Apo iko nan adiak sabuik
Badaba darah di dado

Tagamang sandian iman


Bakucak alam saisinyo
Galap gulito pamandangan
Kalau dibadan diri denai

Sajak daulu lah tapaham


Dalam ilimu mambayangnyo
Kok geneang banalah awak
Asah didunia iko juo
Sabalun kapintu lahaik
Banyak cobaan nan manimpo

Hanyo di denai nan maragu


Kalau disambuik dagang hanyuik
Bak ratak panduo kali
Sarupo karam di nan dalam
Kok Galang tacinto juo
Bapasan denai dalam mimpi
Jawek dek adiak jo rasian

Dalam mimpi ambo manyaru


Jo batin adiak manyahuti
Galang Banyak tinggalah dulu
Ambo bajalan hanyo lai

Keterangan
Katiko Umbuik Mudo bajalan sampai di lingkaran anak randai, Galang Banyak
mamakiak maimbau …Tuan…Umbuik Mudo baranti tapi indak mancaliak ka si
Galang Banyak, lansuang sajo masuak kadalam legaran anak randai, baru gore

Hap ...Tah ...Tih ...

Keterangan
Sadonyo anak randai tagak lansuang bajalan lambek-lambek, sudahtu mambuek
gelombang (balabek) juo sangaek lambek, katiko anak randai mulai bajalan jo
bagalombang nan lambektu, Galang Banyak maratok sarupo mangecek surang jo
pantun nan dibawahko, pantunnyo buliah ditambah jo diganti, sasudahtu galang
banyak kalua, anak randai manutuik jo lagu simarantang tinggi jo pantun nan
dibawahko, kalau kadituka buliah juo, dek adaek salingka nagari.

Galang Banyak (75-10)


Minangkabau barimbo labek
Gunuang Marapi jo Singgalang
Tujuah ratuih carikan ubek
Badan jo Umbuik mangko sanang
Kok lamo bamban di bangko
Si kuriman mandua di baraik
Jiko lamo badan bak nangko
Taguah iman badan mularaik

Oi angin baolah pasan


Oh gunuang tapatan kabuik
Jaweklah ambun nan satitiak
Untuang manjadi anak sungai
Hap ...Tah ...Tih ...

Gurindam Panutuik
Kacimpuang pamenan mandi
Rasian pamenan lalok
Warih dek datuak nan baduo
Kok kurang tajajak tajalani
Jo maaf sajo kami atok
Ukua jo jangko nan lah tibo

Batusangka balantai batu


Bukiktinggi rami pasanyo
Payokumbuah tadanga langang
Randai sakitu lah daulu
Lain maso disambuang pulo
Talempoang mairiang di balakang

Keterangan
Akia dari carito si Umbuik Mudo ko, kalau ditaruihan si Galang Banyak jatuah sakik,
dek karano cintonyo ditulak dek si Umbuik Mudo, lamo bakalamoan dek sakik si
Galang Banyak indak sanang juo, karano ramuan nan dimintak dek si Galang kapado
ayahnyo adolah umbuik nan samo tinggi jo inyo, lah pasai ayahnyo mancari masuak
kampuang kalua kampuang, namun umbuik nan samo tinggi jo si Galang tu indak
dapek, karano ayah si Galang indak tau baraso umbuik nan samo tinggi jo inyotu
adolah si Umbuik Mudo urang kampuang Aua, sasudah si Galang manjalehan
kapado ayahnyo, mako dipinanglah si Umbuik Mudo dek niniak mamak si Galang,
nampaknyo di siko basuo pulo pitua “adaik dunia baleh mambaleh” pinangan si
Galang ko lansuang ditulak dek si Umbuik Mudo, karano daulu pinangan si Umbuik
Mudo juo ditulak dek si Galang, dek sangaek manahan hati akianyo si Galang Banyak
sampai maningga, mandanga barito si Galang lah maningga si Umbuik Mudo
takajuik, tangah malam nyo bangkik kuburan si Galang Banyak dek si Umbuik
Mudo, sudahtu nyo lacuiklah si Galang Banyak jo lidi gilo, barakaek pintak katuhan
jo tingginyo ilimu batin nan ado dek si Umbuik, sampai si Galang hiduik baliak, baru
sudahtu pinangannyo ditarimo, mako kawinlah si Umbuik Mudo jo Puti Galang
banyak.

Anda mungkin juga menyukai