Anda di halaman 1dari 10

SINOM (Sembah Cipta/Kalbu/Tarekat)

Nulada laku utama

Tumrape wong Tanah jawi,


Contohlah perilaku utama,
Wong agung ing Ngeksiganda,
bagi kalangan orang Jawa (Nusantara),
Panembahan Senopati,
orang besar dari Ngeksiganda (Mataram),
Kepati amarsudi,
Panembahan Senopati,
Sudane hawa lan nepsu,
yang tekun, mengurangi hawa nafsu, dengan
Pinepsu tapa brata, jalan prihatin (bertapa),

Tanapi ing siyang ratri, serta siang malam

Amamangun karyenak tyasing selalu berkarya membuat hati tenteram bagi


15 sesama. sesama (kasih sayang)

Dalam setiap pergaulan,


Samangsane pasamuan,
mamangun marta martani, membangun sikap tahu diri.

Sinambi ing saben mangsa, Setiap ada kesempatan,

Kala kalaning asepi, Di saat waktu longgar,

Lelana teki-teki, mengembara untuk bertapa,

Nggayuh geyonganing kayun, menggapai cita-cita hati,

Kayungyun eninging tyas, hanyut dalam keheningan kalbu.

Sanityasa pinrihatin, Senantiasa menjaga hati untuk prihatin (menahan


hawa nafsu),
Puguh panggah cegah dhahar
16 lawan nendra. dengan tekad kuat, membatasi makan dan tidur.
Setiap mengembara meninggalkan rumah
(istana),
Saben mendra saking wisma,
berkelana ke tempat yang sunyi (dari hawa
Lelana lalading sepi, nafsu),

Ngingsep sepuhing supana, menghirup tingginya ilmu,

Mrih pana pranaweng kapti, agar jelas apa yang menjadi tujuan (hidup) sejati.

Tis tising tyas marsudi, Hati bertekad selalu berusaha dengan tekun,

Mardawaning budya tulus, memperdayakan akal budi

Mesu reh kasudarman, menghayati cinta kasih,

Neng tepining jalanidhi, ditepinya samudra.

Sruning brata kataman wahyu Kuatnya bertapa diterimalah wahyu dyatmika


17 dyatmika. (hidup yang sejati).
Wikan wengkoning samodra,

Kederan wus den ideri, Memahami kekuasaan di dalam samodra


seluruhnya sudah dijelajahi,
Kinemat kamot hing driya,
“kesaktian” melimputi indera
Rinegan segegem dadi,
Ibaratnya cukup satu genggaman saja sudah jadi,
Dumadya angratoni, berhasil berkuasa,

Nenggih Kangjeng Ratu Kidul, Kangjeng Ratu Kidul,

Ndedel nggayuh nggegana, Naik menggapai awang-awang,

Umara marak maripih, (kemudian) datang menghadap dengan penuh


hormat,
Sor prabawa lan wong agung
18 Ngeksiganda kepada Wong Agung Ngeksigondo.

Dahat denira aminta,


Memohon dengan sangat lah beliau,
Sinupeket pangkat kanthi,
agar diakui sebagai sahabat setia, di dalam alam
Jroning alam palimunan, ing gaib,
pasaban saben sepi,
tempatnya berkelana setiap sepi.
Sumanggem anyanggemi,
Bersedialah menyanggupi,
Ing karsa kang wus tinamtu,
kehendak yang sudah digariskan.
Pamrihe mung aminta,
Harapannya hanyalah meminta
Supangate teki-teki,
restu dalam bertapa,
Nora ketang teken janggut suku
19 jaja. Meski dengan susah payah.

20 Prajanjine abipraya, Perjanjian sangat mulia,


Saturun-turuning wuri,

Mangkono trahing ngawirya,


untuk seluruh keturunannya di kelak kemudian

Yen amasah mesu budi, hari.

Dumadya glis dumugi, Begitulah seluruh keturunan orang luhur,

Iya ing sakarsanipun, bila mau mengasah akal budi

Wong agung Ngeksiganda, akan cepat berhasil,

Nugrahane prapteng mangkin, apa yang diharapkan orang besar Mataram,


anugerahnya hingga kelak dapat mengalir di
Trah tumerah dharahe padha seluruh darah keturunannya, dapat memiliki
wibawa. wibawa.

Ambawani tanah Jawa, Menguasai tanah Jawa (Nusantara),

Kang padha jumeneng aji, yang menjadi raja (pemimpin),

Satriya dibya sumbaga, satria sakti tertermasyhur,

Tan lyan trahing Senopati, tak lain keturunan Senopati,

Pan iku pantes ugi, hal ini pantas pula

Tinelad labetipun, sebagai tauladan budi pekertinya,

Ing sakuwasanira, Sebisamu, terapkan di zaman nanti,

Enake lan jaman mangkin, Walaupun tidak bisa

21 Sayektine tan bisa ngepleki kuna. persis sama seperti di masa silam.

22 Lowung kalamun tinimbang, Mending bila dibanding orang hidup tanpa


prihatin,
Ngaurip tanpa prihatin,

Nanging ta ing jaman mangkya,

Pra mudha kang den karemi, namun di masa yang akan datang (masa kini),

Manulad nelad nabi, yang digemari anak muda,

Nayakengrat gusti rasul, meniru-niru nabi, rasul utusan Tuhan,

Anggung ginawe umbag, yang hanya dipakai untuk menyombongkan diri,

Saben seba mampir masjid, setiap akan bekerja singgah dulu di masjid,

Ngajab-ajab tibaning mukjijat Mengharap mukjizat agar mendapat derajat (naik


drajat. pangkat).

Anggung anggubel sarengat,


Hanya memahami sariat (kulitnya) saja,

Saringane tan den wruhi, sedangkan hakekatnya tidak dikuasai,

Dalil dalaning ijemak, Pengetahuan untuk memahami makna dan suri


tauladan tidaklah mumpuni
Kiyase nora mikani,
Mereka lupa diri, (tidak sadar)
Ketungkul mungkul sami,
bersikap berlebih-lebihan di masjid besar,
Bengkrakan mring masjid agung,
Bila membaca khotbah
Kalamun maca kutbah,
berirama gaya dandanggula (menghanyutkan
Lelagone Dandanggendis, hati),

Swara arum ngumandhang suara merdu bergema gaya palaran (lantang


23 cengkok palaran bertubi-tubi).

24 Lamun sira paksa nulad, Jika kamu memaksa meniru,


tingkah laku `Kanjeng Nabi,
Tuladhaning Kangjeng Nabi,
Oh, nak terlalu naif,
O, ngger kadohan panjangkah,
Biasanya tak akan betah nak,
Wateke tan betah kaki,
Karena kamu itu orang Jawa,
Rehne ta sira Jawi,
sedikit saja sudah cukup.
Sathithik bae wus cukup,
Janganlah sekedar mencari sanjungan,
Aywa guru aleman,
Mencontoh-contoh mengikuti fiqih,
Nelad kas ngepleki pekih,
apabila mampu,
Lamun pangkuh pangangkah
yekti karahmat. memang ada harapan mendapat rahmat.

Naging enak ngupa boga,


Tetapi seyogyanya mencari nafkah,
Reh ne ta tinitah langip,
Karena diciptakan sebagai makhluk lemah,
Apata suweting Nata,
Apakah mau mengabdi kepada raja,
Tani tanapi agrami,
Bercocok tanam atau berdagang,
Mangkono mungguh mami,
Begitulah menurut pemahamanku,
Padune wong dahat cubluk,
Sebagai orang yang sangat bodoh,
Durung wruh cara arab,
Belum paham cara Arab,
Jawaku wae tan ngenting,
Tata cara Jawa saja tidak mengerti,
Parandene paripaksa mulang
25 putra. Namun memaksa diri mendidik anak.

26 Saking duk maksih taruna, Dikarenakan waktu masih muda,


Sadhela wus anglakoni,

Aberag marang agama,

Maguru anggering kaji, Keburu menempuh belajar pada agama,

Sawadine tyas mami, Berguru menimba ilmu pada yang haji, maka
yang terpendam dalam hatiku, menjadi
Banget wedine ing mbesuk,
sangat takut akan hari kemudian,
Pranatan ngakir jaman,
Keadaan di akhir zaman,
Tan tutug kaselak ngabdi,
Tidak tuntas keburu “mengabdi”
Nora kober sembahyang gya
tinimbalan. Tidak sempat sembahyang terlanjur dipanggil.

Marang ingkang asung pangan,


Kepada yang memberi makan,
Yen kesuwen den dukani,
Jika kelamaan dimarahi,
Abubrah kawur tyas ingwang,
Menjadi kacau balau perasaanku,
Lir kiyamat saben ari,
Seperti kiyamat saban hari,
Bot Allah apa Gusti,
Berat “Allah” atau “Gusti”,
Tambuh tambuh solahingsun,
Bimbanglah sikapku,
Lawas lawas nggraita,
Lama-lama berfikir,
Rehne ta suta priyayi,
Karena anak turun priyayi,
Yen mamriha dadi kaum temah
27 nistha. Bila ingin jadi juru doa (kaum) dapatlah nista,

28 Tuwin ketip suragama, begitu pula jika aku menjadi pengurus dan juru
Pan ingsun nora winaris, dakwah agama.

Angur baya ngantepana, Karena aku bukanlah keturunannya,

Pranatan wajibing urip, Lebih baik memegang teguh

Lampahan angluluri, aturan dan kewajiban hidup,

Kuna kumunanira, Menjalankan pedoman hidup

Kongsi tumekeng samangkin, warisan leluhur dari zaman dahulu kala hingga
kelak kemudian hari.
Kikisane tan lyan amung ngupa
boga. Ujungnya tidak lain hanyalah mencari nafkah.

Bonggan kan tan merlok-na,

Mungguh ugering ngaurip, Salahnya sendiri yang tidak mengerti,

Uripe lan tri prakara, Paugeran orang hidup itu demikian seyogyanya,

Wirya arta tri winasis, hidup dengan tiga perkara;

Kalamun kongsi sepi, Keluhuran (kekuasaan), harta(kemakmuran),


ketiga ilmu pengetahuan.
Saka wilangan tetelu,
Bila tak satu pun dapat diraih dari ketiga perkara
Telas tilasing janma, itu,

Aji godhong jati aking, habis lah harga diri manusia.

Temah papa papariman Lebih berharga daun jati kering, akhirnya


29 ngulandara. mendapatlah derita, jadi pengemis dan terlunta.

30 Kang wus waspadha ing patrap, Yang sudah paham tata caranya,

Manganyut ayat winasis, Menghayati ajaran utama,


Wasana wosing jiwangga,

Melok tanpa aling-aling, Jika berhasil merasuk ke dalam jiwa,

Kang ngalingi kalingling, akan melihat tanpa penghalang,

Wenganing rasa tumlawung, Yang menghalangi tersingkir,

Keksi saliring jaman, Terbukalah rasa sayup menggema.

Angelangut tanpa tepi, Tampaklah seluruh cakrawala,

Yeku ingaran tapa tapaking Sepi tiada bertepi,


Hyang Suksma.
Yakni disebut “tapa tapaking Hyang Sukma”.

Mangkono janma utama,

Tuman tumanem ing sepi, Demikianlah manusia utama,

Ing saben rikala mangsa, Gemar terbenam dalam sepi (meredam nafsu),

Masah amemasuh budi, Di saat-saat tertentu,

Laire anetepi, Mempertajam dan membersihkan budi,

Ing reh kasatriyanipun, Bermaksud memenuhi tugasnya sebagai satria,

Susilo anor raga, berbuat susila rendah hati,

Wignya met tyasing sesami, pandai menyejukkan hati pada sesama,

Yeku aran wong barek berag itulah sebenarnya yang disebut menghayati
31 agama. agama.

32 Ing jaman mengko pan ora, Di zaman kelak tiada demikian,

Arahe para taruni, sikap anak muda bila mendapat petunjuk nyata,
Yen antuk tuduh kang nyata,

Nora pisan den lakoni,

Banjur njujurken kapti, tidak pernah dijalani,

Kakekne arsa winuruk, Lalu hanya menuruti kehendaknya,

Ngandelken gurunira, Kakeknya akan diajari,

Panditane praja sidik, dengan mengandalkan gurunya,

Tur wus manggon pamucunge yang dianggap pandita negara yang pandai,

Mring makripat serta sudah menguasai makrifat

Anda mungkin juga menyukai