Akan dibuktikan Z modul atas Z . Dari struktur aljabar sudah dibuktikan jika ( Z ,+ ,. ) Merupakan
ring/ gelanggang, maka ¿ merupakan grup abelian.
Misal r , y ∈ Z maka ry ∈ Z
Misal r , y , z ∈ Z maka
r ( x+ y )=rx +ry
Misal r , s ∈ Z dan x ∈ Z , maka
( r + s ) x=rx + sx
Misal r , s ∈ Z dan x ∈ Z maka
( rs ) x=r .(sx )
Didalam Z unsur kesatuan yaitu 1 sehingga
1. x=x
Soal 2
Misalkan R suatu ring dengan unsur kesatuan. Akan ditunjukkan Rn modul atas R .
n
Misal ( x 1 ,… , x n ) , ( y 1 , … y n ) ∈ R , maka
( x 1 ,… , x n ) ,+ ( y 1 , … y n )=( x 1 + y 1 ,… , x n + y n )
n
Karena x i , y i ∈ R dan R ring, maka x i+ y i ∈ R , jadi ( x 1 + y 1 , … , x n + y n ) ∈ R
n
Misal ( x 1 ,… , x n ) , ( y 1 , … y n ) ,(z 1 , … , z n )∈ R . Maka
( x 1 ,… , x n ) + ( ( y 1 , … y n ) ,+ ( z 1 , … , z n ) ) =( x 1 ,… , x n ) +( y 1+ z 1 , … , y n+ z n )
¿¿
¿¿
¿ ( x 1 + y 1 , … , x n + y n ) +( z 1 , … , z n )
¿ ( ( x 1 , … , x n ) + ( y 1 , … , y n ) ) +(z 1 , … , z n)
Jadi ¿ bersifat tertutup
Selanjutnya perhatikan
( x 1 ,… , x n ) ,+ ( y 1 , … y n )=( x 1 + y 1 ,… , x n + y n )
¿( y 1+ x 1 , … , y n+ x n )
¿ ( y 1 , … , y n )+(x 1 ,… , x n )
Unsur identitas penjumlahan pada Rn adalah (0 , … , 0)
n
Selanjutnya invers penjumlahan dari ( x 1 ,… , x n ) ∈ R adalah (−x 1 ,… ,−x n) karena
n
Misal ( x 1 ,… , x n ) ∈ R dan r ∈ R
r ( ( x 1 , … , x n ) ,+ ( y 1 , … y n ) ) =r ( x1 + y 1 , … , x n + y n )
¿(r x 1 +r y 1 ,… , r x n+ r y n)
¿ ( r x 1 , … , r x 2) +(r y 1 , … ,r y n )
¿ r ( x 1 , … , x n ) +r ( y 1 , … , y n)
n
Misal r , s ∈ R dan ( x , … , x n ) ∈ R
( r + s ) ( x 1 ,… , x n )=( ( r + s ) x 1 , … , ( r + s ) x n )
¿(r x 1 + s x1 , … , r x n + s x n)
¿ ( r x 1 , … , r x n ) +(s x 1 ,… , s x n)
¿ r ( x 1 , … , x n ) +s (x 1 , … , x n )
Selanjutnya perhatikan
( rs ) ( x 1 , … , x n )=( ( rs ) x 1 ,… , ( rs ) x n)
¿ r ( s x 1 , … s x n)
¿ r ( s ( x 1 ,… , x n ) )
Karena R ring dengan elemen kesatuan, maka 1 R memenuhi
1 R ( x 1 , … , x n ) =( 1R . x 1 , … , 1R . x n )=( x 1 , … , x n)
Soal 3
Misal M 2 ( Z )= [{ ac db] :a , b , c , d ∈ Z }
Akan dibuktikan ( M 2 ( Z ) ,+, . )
Adapun unsur identitas penjumlahan pada M 2 (Z ) adalah [ 00 00] karena untuk sebarang
[ ac bd ] ∈ M (Z )
2 berlaku
[ ac bd ]+[−a
−c −d ] [−c −d ] [ c d ] [ 0 0 ]
−b −a −b a b
= + =
0 0
r
[ ac db]=[ rr ac rr bd ]
Karena r , a , b , c , d ∈ Z akibatnya ra , rb ,rc ,rd ∈ Z . Sehingga
r
[ ac db]=[ rarc rbrd ]∈ M (Z ) 2
Misal [ ac bd ] ,[ pr qs ] ∈ M (Z) t ∈ Z
2 dan
t
([ac db]+[ pr qs ])=t ([ a+c +rp b +q
d +s ])
¿
[ t ( a+ p ) t ( b+ q )
t ( c +r ) t ( d + s ) ]
¿
[tt a+t
c +t r t d+ t s ]
p t b+ t q
¿
[tatc tdtb ]+[tptr tqts ]
¿t
[ ac bd ]+t [ pr qs ]
Misal t , s ∈ Z dan [ ac bd ] ∈ M (Z )
2 . Maka
[ ][
( t+ s ) a b =
c d
( t+ s ) a ( t + s ) b
( t+ s ) c ( t+ s ) d ]
¿
[tatc++ sasc td+
tb+ sb
sd ]
¿
[tatc tdtb ]+[ sasc sbsd ]
¿t
[ ac bd ]+s [ ac bd ]
Selanjutnya perhatikan
( ts )
[ ( ts ) c ( ts ) d
=
][
( ts ) a ( ts ) b t (s a) t(s b)
t(s c ) t (s d ) ]
¿t
[ ss ac ss bd ]
¿t s
( [ ac bd ])
Perhatikan 1 ∈ Z dan 1 unsur kesatuan di Z
1
[ ac bd ]=[ ac bd ]
Jadi terbukti M 2 ( Z ) modul atas Z
Soal 4
Misal ( a , b ) , ( c , d ) ∈ Z × Z
( a , b )+ ( c , d ) =( a+c , b+d )
Karena a , b , c , d ∈ Z maka a+ c , b+ d ∈ Z
Sehingga ( a , b )+ ( c , d ) =( a+c , b+d ) ∈ Z × Z
Misal ( a , b ) , ( c , d ) ,(e , f )∈ Z × Z . Maka
( ( a ,b ) + ( c , d )) + ( e , f )=( a+ c , b+ d )+(e , f )
¿ ( ( a+ c ) +e , ( b+ d )+ f )
¿ ( a+ ( c +e ) , b+ ( d+ f ) )
¿ ( a , b )+(c +e , d+ f )
¿ ( a , b )+ ( ( c ,d ) + ( e , f ) )
Jadi ( Z × Z ,+¿ bersifat assosiatif
Perhatikan
( a , b )+ ( c , d ) =( a+c , b+d )
¿(c+ a , d +b)
¿ ( c , d )+(a ,b)
Jadi ( Z × Z ,+¿ bersifat komutatif.
Unsur identitas ( Z × Z ,+¿ adalah (0 , 0) karena untuk sebarang ( a , b ) ∈ Z × Z berlaku
( a , b )+ ( 0 , 0 )=( 0 , 0 ) + ( a , b )=(a , b)
Untuk sebarang ( a , b ) ∈ Z × Z memiliki invers (−a ,−b ) ∈ Z × Z karena
( a , b )+ (−a ,−b )=(−a ,−b ) + ( a , b ) =(0 , 0)