INSTITUT LATIHAN PERINDUSTRIAN KUANTAN

JABATAN TENAGA MANUSIA

KEMENTERIAN SUMBER MANUSIA

KERTAS PENERANGAN
KOD & NAMA KURSUS A09 SIJIL TEKNOLOGI FABRIKASI LOGAM

KOD & NAMA NOSS OG-011-3-2011 METAL STRUCTURE FABRICATION OPERATION

SEMESTER 3 TAHAP 3

NO. & NAMA MODUL A09-03-22 FABRICATION DRAWING 3

C01 FABRICATION WORK PREPARATION

KOD & TAJUK CU C02 STRUCTURE FABRICATION TEMPLATE PREPARATION

C03 STRUCTURE MATERIAL MARKING

C01.01 IDENTIFY FABRICATION WORK REQUIREMENTS FROM

ENGINEERING DRAWING FOR PRE-FABRICATION WORK

C02.02 INTERPRET APPROVED FABRICATION DRAWING FOR

TEMPLATE PREPARATION

C02.03 INTERPRET APPROVED FABRICATION DRAWING FOR

KOD & TAJUK WA STRUCTURE FABRICATION
TAFSIRAN KEPERLUAN LUKISAN TEKNIK (INTERPRET TECHNICAL DRAWING
REQUIREMENT)

Lukisan fabrikasi adalah sejenis lukisan terperinci. Beberapa lukisan

fabrikasi adalah hampir sama dengan assembly drawing. Lukisan fabrikasi amnya
adalah termasuk senarai bahagian bahan dalam mengenal pasti semua bahan
yang digunakan untuk kerja-kerja fabrikasi.
Kesemua bahan hendaklah dikenal pasti mengikut standard dan kod yang
berkaitan. Antara bahagian-bahagian yang dikenalpasti dan butir-butir kompleks
termasuk:

a) Butiran kimpalan
b) Ukuran bahan
c) Kod
d) Had terima
e) Butiran tentang rawatan haba dan rawatan tekanan

GENERAL ARRANGEMENT DRAWING

General arrangement drawing adalah gambar/lukisan fabrikasi yang
menunjukkan bentuk secara menyeluruh dari suatu produk yang akan dibuat.

General arrangement drawing menunjukkan semua maklumat yang diperlukan iaitu:

i. Dimensi keseluruhan
ii. Butiran pemasangan
iii. Berat keseluruhan / jisim
iv. Berat komponen kecil
v. Aliran sistem
vi. Butir-butir pembekalan perkhidmatan
CONSTRUCT STRUCTURE ARCHITECTURE DRAWING (BASED ON
INTERPRET TECHNICAL CHART)

LUKISAN SUSUN ATUR PERALATAN

Lukisan susun atur peralatan menunjukkan susun atur keseluruhan dan
konfigurasi fizikal bergantung kepada skala projek atau kemudahan. Perincian
yang lengkap perlu ditunjukkan untuk menunjukkan lokasi dan susunan utama
peralatan di dalam kilang atau kemudahan. Mengikut kesesuaian, lukisan
susun atur peralatan dan kelengkapan umum adalah seperti berikut:
i. Tangki dan vesel
ii. Peralatan mekanikal
iii. Struktur bangunan
iv. Platform dan laluan pejalan kaki
v. Pum dan saluran paip
vi. Injap dan kelengkapan
vii. Rak paip
viii. Laluan kabel utama
ix. Nombor tag kelengkapan
x. Koordinat rujukan
xi. Pandangan pelan setiap tingkat
xii. Pelan keratan dan tegak
xiii. Kertas rujukan perincian

SENARAI SEMAK LUKISAN SUSUNAN AM (GENERAL ARRANGEMENT

DRAWING CHECKLIST)

Tujuan semakan terhadap lukisan susun atur adalah untuk

memastikan ketepatan dan kesempurnaan lukisan keseluruhan peralatan yang
dilukis oleh pelukis dan mengenal pasti tanggungjawab, kriteria, dan item
tertentu diperiksa oleh penyemak lukisan. Senarai perkara di bawah boleh
digunakan sebagai panduan untuk memeriksa atau merekodkan lukisan yang
telah dihasilkan. Perkara yang perlu dibuat semakan adalah seperti:
i. Nombor lukisan (Drawing Number)

ii. Nombor Lukisan Pindaan / Surat Dan Penerangan (Drawing Revision

Number/Letter AndDescription)

iii. MaklumatlukisanBlok Tajuk (Drawing TitleBlock Information)

iv. TandatanganLukisan(Drawing Signatures)

v. BulatanSemakan(BackCircles)

vi. Nota Lukisan(Drawing Notes)

vii. Lukisanatribut (Drawing Attributes)

viii. EjaandanSingkatan(Spelling AndAbbreviations)

ix. Anahpanah Utara (NorthArrow).

x. MaklumatSemakanSistem Perpaipan(Piping System InformationCheck)

xi. Senarai Semak Laluan Sistem Perpaipan Dan Susunatur (PipingSystemRoutingAnd

LayoutCheck)

Rajah 1.1 : Contoh General Drawing Arrangement

1. Lukisan Isometrik

Lukisan isometrik adalah lukisan dua dimensi yang mencipta ilusi tiga dimensi
Menggunakan garisan sudut. Ini adalah kaedah lukisan pilihan untuk tukang paip kerana
ia menunjukkan maklumat yang lengkap mengenai susun atur perpaipan. Walaupun
satu lukisan isometrik adalah yang paling kompleks untuk dilukis, ia mempunyai
kelebihan yang jelas; seperti menunjukkan paip kedua-dua mendatar dan menegak
pada lukisan paip.
Kaedah untuk membina lukisan isometric dicapai dengan membayangkan diri
anda di tempat yang paling rendah (hilir) dalam sistem paip dan melukis seperti yang
anda akan lihat, jika ia telah dibentangkan dari bawah kiri ke kanan atas. Apabila melukis
di atas kertas, sudut 30 darjah (atau kenaikan sana) digunakan untuk menggambarkan
paip berjalan mendatar dan menegak paip dilukis terus naik dan turun. Masalah satu
dengan lakaran isometrik timbul apabila paip berada di sudut yang lain daripada
mendatar atau menegak; seperti kelengkapan (elbow) 45 darjah.
Ini "ganjil" sudut telah dilukis kerana lukisan tersebut akan menggunakan sudut
60 darjah. Apabila cuba untuk menarik bulatan dalam lukisan isometrik anda akan perlu
menggunakan elips.
Satu alat lukisan mudah dipanggil sebuah segitiga dengan sudut 30-60- 90
akan membantu anda menyimpan lukisan anda dalam perspektif yang betul. Anda juga
boleh membeli kertas graf isometrik atau menggunakan kertas graf dicetak.

1.1. Definisi Isometrik Spool/Structure

1. Ia adalah sumber utama untuk bahan yang diperlukan (material take-off)

2. Ia memberikan penerangan terperinci tentang laluan paip/struktur dan
konfigurasi.dari awal hingga akhir. Ini dilakukan dengan menggunakan simbol-
simbol lukisan, callouts, menyelaras & ketinggian disediakan di lukisan susunan
paip/struktur.
3. Kebanyakan syarikat lebih suka untuk menarik isometrics paip/struktur
dengan anak panah utara menghala ke atas dan ke kanan. JANGAN
menunjukkan arrow utara menghala ke bawah!
1.1. DIMENSIONING ISOMETRIC PIPING SPOOL/STRUCTURE

Dimensi panjang dan nota maklumat atau callouts digunakan pada

isometrics untuk menentukan routing tepat paip/struktur melalui kemudahan
tersebut. Penempatan dimensi pada lukisan menetapkan panjang tepat antara
pemasangan, injap, sambungan peralatan lain-lain. Maklumat seperti koordinat,
ketinggian, unjuran muncung, saiz paip/struktur dan paun penilaian yang
digunakan untuk mengira panjang berlari paip/struktur. Dimensi diletakkan pada
isometrics yang menunjukkan pusat-ke-pusat, pusat-ke-muka dan ukuran muka-
ke-muka
2. BILL OF MATERIAL

2.1. Penerangan

 B.O.M.
 Senarai Bahan lukisan kili (spool drawing)
 Mengandungi statistik penting semua komponen yang diperlukan
untuk membina spool

Dalam sesetengah sistem CAD, semua paip dan pemasangan secara

automatik dijadualkan seperti anda menarik dan BOM yang dihasilkan oleh komputer
tanpa anda perlu melakukan apa-apa pengiraan.
 2.2. Item Number

1. Digunakan untuk mengenal pasti bahagian paip atau pemasangan pada lukisan
kili (spool drawing) yang berkaitan untuk penerangan dalam B.O.M.

2. Beberapa item yang ditemui di dalam bulatan di atas lukisan dengan barisan
pemimpin menunjuk ke bahagian

3. Bilangan yang sama muncul di dalam rang undang-undang bahan-bahan yang

juga mengandungi terperinci untuk penerangan bahagian di dalam lukisan.

4. Nombor item perlu sejajar apabila mungkin untuk mewujudkan dan digunakan
sebagai garis panduan untuk mencari semua simbol-simbol pada item

3
 2.3. Material Description

1. Penerangan teknikal paip atau pemasangan yang mengandungi mana-mana

kod, penilaian dan spesifikasi yang diperlukan untuk mengenal pasti yang tepat
komponen maklumat dalam penerangan bahan boleh digunakan oleh pipe
fitters, ejen membeli dan penganggar kos

2. Kaedah yang sama adalah untuk menunjukkan paip (nombor jadual terendah
dan diameter terkecil pertama), maka pemasangan biasa, diikuti dengan
bebibir dan akhirnya, kelengkapan ganjil
3. Pastikan maklumat dalam rang undang-undang bahan selesai mengikut garis
panduan yang ditetapkan oleh syarikat anda

3. GENERAL ARRANGEMENT (GA) DRAWINGS FOR PIPING

3.1. General Arrangement (GA) sistem paip/struktur dan peralatan dibangunkan oleh
pereka paip/struktur. Lukisan ini menunjukkan lokasi peralatan utama di loji.
Perkara-perkara utama paip, injap,struktur dan kelengkapan juga ditunjukkan .
Selalunya paip/struktur ditunjukkan menggunakan pandangan atas. Kadang-
kadang pandangan sisi rak paip/struktur juga dibentangkan pada lukisan GA.

3.2. General Arrangement (GA) juga dibangunkan untuk peralatan tertentu. lukisan
menunjukan dimensi utama peralatan yang menggunakan pemandangan 2D,
pandangan pelan, pandangan sisi dan kadang-kadang pandangan hadapan.
Semua muncung ( ‘nozzle’) untuk peralatan berkenaan ditandakan.

3.3. Bagi sesuatu projek kejuruteraan, lukisan lokasi peralatan disediakan pada
peringkat cadangan oleh pereka paip. Pada memulakan kerja projek, lukisan-
lukisan ini digunakan sebagai asas bagi pembangunan susun atur
perpaipan/strukturan. Bergantung kepada kemungkinan susunan susun atur
paip/struktur, lokasi peralatan sering disemak semula dan dikemas kini.
Perubahan lokasi peralatan kadang-kadang boleh besar untuk mempunyai
susunan paip/struktur yang dikehendaki.
Oleh itu, paip/struktur perkiraan susun atur dan pembangunan paip/struktur
perkiraan umum atau lukisan GA adalah bergantung kepada sumber rujukan
yang dibangunkan sebelum kerja susunan paip/struktur dan pengubahsuaian
yang diperlukan untuk rujukan mereka untuk membolehkan perkiraan susun atur
paip/struktur yang dikehendaki.
 3.4. General Arrangement (GA) juga menunjukkan pemandangan keseluruhan
peralatan dan menyediakan semua maklumat untuk lukisan penghantaran,
susun atur dan pemasangan. Lukisan mengandungi senarai susunan lukisan.
Lukisan termasuk dimensi keseluruhan, butiran pemasangan, berat keseluruhan
/ jisim, berat spara sistem , dan butir-butir bekalan perkhidmatan.
lukisan ini juga termasuk rujukan kepada dokumen reka bentuk. Lukisan ini
sering juga digunakan untuk mengenal pasti nombor kontrak dalaman dan
luaran. Satu contoh susunan lukisan umum biasa adalah sistem roller conveyor
terdiri daripada beberapa sistem penghantar dengan pemacu pengawal yang
bebas.Lukisan pemasangan terpisah dilukis dan dikenal pasti dengan garisan
penunjuk belon termasuk susunan nombor rujukan yang menghubungkan
senarai lukisan umum tersebut.

4. Gambar Rajah Aliran Proses (PFD) yang menunjukkan susunan peralatan dan bahan-
bahan yang mengalir melalui garisan. Paip/struktur dan Instrumentasi Rajah (P & ID)
menunjukkan susunan semua peralatan dan instrumentasi. P & ID juga menunjukkan
semua ciri-ciri komputer. PFD dan P & ID tidak menunjukkan bagaimana peralatan
kelihatan dalam ruang 3D di mana anda perlu menggunakan lukisan isometrik untuk
menyiapkannya. Apabila simbol dan piawaian diletakkan di tempat yang terbaik
untuk dilhat sebagai tempat yang pelan yang anda rancang.

* Menjana 3-D susun atur loji lukisan menunjukkan butir-butir reka bentuk
struktur & peralatan proses
* Pemilihan bahan paip/struktur, proses pengesanan bahan dan kajian.
* Laluan paip/struktur & modul reka bentuk menggunakan P & ID.
* GA lukisan, 3-D laluan paip yang dihasilkan pada Plant Model.
* Pengesanan ujian dilakukan ke atas model untuk sebarang pertindihan di laluan
Paip/struktur.
* Lukisan sometrik merangkumi semua panjang paip dan semua datum perlu
mengenal pasti lokasi paip/struktur ini di mana ia akan dipasang.
* Isometrik adalah lukisan pembuatan paip/struktur dan termasuk senarai bahagian
mengenal pasti semua bahagian komponen paip/struktur dengan terperinci.
5. Peralatan Lukisan Aturan Umum

5.1. Perisian Plant 3D adalah untuk melukis susunan umum untuk memastikan
produk yang berkualiti dengan tanpa gangguan. Menggunakan “Clash Detection”
iaitu alat dalam perisian pemodelan membantu untuk memastikan bahawa kita
tidak mempunyai apa-apa perlanggaran antara komponen manakala
menyediakan Walkthrough maya realistik. Setiap set General Arrangement (GA)
termasuk (mengikut kesesuaian) pandangan pelan, pandangan pelan
pemandangan ketinggian setiap sisi, pandangan keratan dengan secukupnya
untuk memaparkan semua peralatan berkaitan, dan satu atau lebih pandangan
isometrik untuk memberikan pandangan perspektif yang realistik . Ini memberi
persepsi yang lebih jelas produk akhir yang dihasilkan. Selain itu, semua
peralatan, instrumentasi, kawalan, dan nombor garisan ditandakan sepadan
dengan lukisan P & ID dan lukisan paip isometrik untuk memudahkan rujukan
keseluruhan set lukisan. Untuk memastikan pendimensian yang tepat kita
membuat banyak menggunakan teknik pendimensian paling maju AutoCAD
dengan menggunakan dimensi bersekutu.

5.2. General Annotation Types(TEMPLATE)

Anda boleh membuat general annotion types yang sedia ada atau template,
atau membuat baru. Untuk asas gaya penjelasan pada template, gunakan
AnnotationTemplates.dwg (biasanya terletak dalam direktori Fail Program), dan
pilih satu blok dari lukisan. Blok template mengandungi parameter blok dinamik.
Dengan set parameter, satu saiz penjelasan dinamik apabila diletakkan di dalam
lukisan. Penjelasan boleh saiz dinamik apabila anda menambah mereka untuk
komponen. Apabila anda membuat penjelasan dinamik bersaiz, anda boleh
menggunakan dialog box yang diberikan untuk menetapkan format untuk sifat dan
apa-apa parameter blok dinamik yang berkaitan. Di samping itu, untuk
membolehkan tingkah laku saiz dinamik, anda perlu mengemas kini setiap
keadaan parameter blok dinamik yang berkaitan. Satu-satunya sebab untuk
menggunakan Attribution Definisi kotak dialog adalah untuk menetapkan sifat sifat
lain, seperti gaya teks dan ketinggian. Jika anda membuat pengubahsuai setting
untuk blok, anda boleh menambah saiz tingkah laku dinamik untuk blok. Ciri-ciri
gaya umum. Set lapisan, warna, linetype, skala linetype, gaya plot, dan lineweight.
5.3. Maklumat umum untuk P &ID
Setiap lukisan P & ID hendaklah mengemukakan semua maklumat yang
dikehendaki di bawah ini semasa pelaksanaan projek dalam fasa reka bentuk
terperinci. Tahap maklumat yang ditunjukkan pada setiap P & ID pada peringkat
reka bentuk asas hendaklah dipersetujui oleh Syarikat terlebih dahulu. Penjual
pakej dibekalkan dengan menggariskan komponen utama hendaklah ditunjukkan
di dalam kotak putus-putus / dipenuhi. Surat "PU" merujuk kepada pakej
hendaklah ditunjukkan bersebelahan dengan setiap peralatan dan instrumen
daripada pakej.
Kelengkapan, peralatan atau paip yang dikesan atau JAS, hendaklah ditunjukkan.

Nombor pengenalan dan penyampaian perkhidmatan hendaklah

ditunjukkan bagi setiap sekeping peralatan. Maklumat ini hendaklah ditunjukkan
di dalam atau bersebelahan dengan menara, gendang, pemanas, kereta kebal
dan penukar haba, dan lain-lain

Rajah 2.22: P&ID Layout

6. Piping symbol

6.1. Simbol dan singkatan

Untuk simbol dan singkatan merujuk kepada Lampiran Piawaian.UNIT
Standard ini adalah berdasarkan kepada Sistem Unit Antarabangsa (SI), kecuali
jika dinyatakan sebaliknya

6.2. Definisi Am
Paip dan Rajah Instrumen (P & ID), berdasarkan Rajah Aliran Proses (PFD),
mewakili kesedaran teknikal proses dengan cara grafik Simbol bagi peralatan dan
paip serta simbol-simbol grafik untuk proses pengukuran dan fungsi kawalan.
Utiliti Pengagihan Rajah Aliran (UDFD) adalah sejenis khas P & ID yang mewakili
sistem utiliti dalam proses tumbuhan menunjukkan semua saluran dan cara lain
yang diperlukan untuk pengangkutan,pengedaran dan pengumpulan utiliti.
Peralatan proses di UDFD boleh diwakili sebagai kotak dengan tulisan
(contohnya, nombor kad pengenalan) dan dengan utiliti sambungan. Perwakilan
dan jawatan semua peralatan, peralatan dan paip hendaklah mematuhi keperluan
Piawaian ini. sistem Bantuan boleh diwakili oleh kotak segi empat tepat dengan
merujuk kepada berasingan rajah.Dimensi simbol-simbol grafik untuk peralatan
dan jentera (kecuali pam, pemandu, injap dan kelengkapan) harus mencerminkan
dimensi sebenar relatif antara satu sama lain untuk skala dan ketinggian. Simbol-
simbol grafik untuk proses pengukuran dan kawalan fungsi untuk peralatan,
jentera dan paip, serta seperti paip dan injap itu sendiri, hendaklah ditunjukkan
dalam kedudukan yang logik dengan berkenaan dengan fungsi mereka. Semua
peralatan boleh diwakili seperti yang konsisten dalam dimensi merekadianggap
jika tidak berbeza dengan gambaran yang baik peralatan

6.3. Singkatan dan Simbol grafik

Simbol grafik hendaklah digunakan di seluruh Minyak,Gas dan Petrokimia
projek dalam usaha untuk mewujudkan simbol seragam untuk peralatan, paip dan
peralatan di P & ID dan UFDs. ini termasuk juga lukisan Penjual dengan tujuan
yang sama.

Simbol-simbol grafik yang ditunjukkan untuk peralatan boleh bertukar atau

mencerminkan, jika makna mereka tidak bergantung kepada orientasi. Perwakilan
beberapa simbol-simbol grafik (iaitu, ruangan, kapal, dan lain-lain) boleh
diselaraskan dengan skala sebenar berkenaan dengan loji proses.Saiz simbol
peralatan mungkin berbeza dengan sewajarnya seperti yang dikehendaki dan
sebagai satu jenis dokumen. Walau bagaimanapun, konsisten perlu diikuti dalam
semua dokumen.
1. SISTEM PEMASANGAN PAIP
Piping system adalah satu sistem paip yang digunakan untuk menyampaikan
cecair (cecair dan gas) dari satu lokasi ke lokasi yang lain. Bidang kejuruteraan reka
bentuk paip mengkaji pengangkutan cecair yang cekap. Komponen-komponen dalam
piping system termasuk semua kelengkapan lain yang dikenali sebagai
fittings,flanges,valves,gauges dan other devices bagi mengawal tekanan, kadar aliran
dan suhu cecair yang dihantar.

2. PAIP
Paip adalah batang berongga untuk membawa produk terdiri daripada cecair,
gas, pelet, serbuk dan banyak lagi. Perkataan paip digunakan berbeza daripada tiub
dimana produk tiub biasanya digunakan untuk saluran paip air yang bersaiz kecil.

2.1. Bahan Paip ( Pipe Materials )

Paip yang digunakan dalam piping system terdiri daripada beberapa jenis bahan
utama antaranya adalah :-

2.1.1. Paip karbon keluli

Mempunyai sifat kuat, mulur, weldable, machinable, , tahan lama dan lebih
murah daripada paip yang diperbuat daripada bahan-bahan lain. Kegunaan utama
adalah untuk air, gas dan kumbahan.

2.1.2. Paip plastik

Digunakan untuk menyampaikan cecair menghakis aktif, dan amat berguna
untuk mengendalikan gas mengakis atau berbahaya dan asid mineral cair.

2.1.3. Logam paip aloi

Diperbuat daripada tembaga, plumbum, nikel, tembaga, aluminium dan
pelbagai keluli tahan karat mudah diperolehi. Bahan-bahan ini agak mahal dan
biasanya dipilih sama ada kerana rintangan kakisan tertentu kepada bahan kimia
proses,

2.2. Saiz Paip ( Pipe Size )

Saiz paip lazimnya dikenal pasti oleh "Paip Saiz nominal '(NPS), dengan
ketebalan dinding yang ditakrifkan oleh" nombor jadual "(SCH). dinyatakan
dengan dua nombor bukan dimensi:-

i. Outside diameter - saiz paip nominal , nominal pipe size (NPS)

ii. Wall thickness - nombor jadual , schedule (SCH)
 Rajah 1.1: Pipe Size

2.3. Spesifikasi Ukuran Paip

Dimensi ukuran paip adalah mematuhi kehendak dimensi dengan kod standard
i. ASME B36.10M Welded and Seamless Wrought Steel Pipe
ii. ASME B36.19M Stainless Steel Pipe

Jadual 1.1 : Spesifikasi Ukuran ketebalan paip ‘ Wall thickness, schedule (SCH)dalam unit
millimeters(mm)
 3. PELENGKAP PAIP ( PIPE FITTINGS)

Pipe fittings ditakrifkan sebagai bahagian yang digunakan dalam Piping System,
untuk menukar arah, cawangan atau untuk perubahan diameter paip dan untuk
penyambungan mekanikal kepada sistem.Terdapat pelbagai jenis fittings dan
mampunyai pelbagai saiz .

90° 45° 90°

180° Long 180° Short Reducers
Long Long Short Cap Staright Tee
Radius Radius Con & Ecc
Radius Radius Radius
NP O.D.
S
Center Back Center Back Center Center
Center- Center- Center-
to to to to Length -to- -to- Length
to-End to-End to-End
Center Face Center Face End End

D A B A O K O K H C M H
1/2 21.3 38 16 - 76 48 - - 25 25 25 -
3/4 26.7 38 19 - 76 51 - - 25 29 29
1 33.4 38 22 25 76 56 51 41 38 38 38 51
1¼ 42.2 48 25 32 95 70 64 52 38 48 48 51
1½ 48.3 57 29 38 114 83 76 62 38 57 57 64
2 60.3 76 35 51 152 106 102 81 38 64 64 76
2½ 73 95 44 64 190 132 127 100 38 76 76 89
3 88.9 114 51 76 229 159 152 121 51 86 86 89
3½ 101.6 133 57 89 267 184 178 140 64 95 95 102
4 114.3 152 64 102 305 210 203 159 64 105 105 102
5 141.3 190 79 127 381 262 254 197 76 124 124 127
6 168.3 229 95 152 457 313 305 237 89 143 143 140
8 219.1 305 127 203 610 414 406 313 102 178 178 152
10 273 381 159 254 762 518 508 391 127 216 216 178
12 323.8 457 190 305 914 619 610 467 152 254 254 203
14 355.6 533 222 356 1067 711 711 533 165 279 279 330
16 406.4 610 254 406 1219 813 813 610 178 305 305 356
18 457 686 286 457 1372 914 914 686 203 343 343 381
20 508 762 318 508 1524 1016 1016 762 229 381 381 508
22 559 838 343 559 1676 1118 1118 838 254 419 419 508
24 610 914 381 610 1829 1219 1219 914 267 432 432 508
26 660 991 406 - - - - - 267 495 495 610
28 711 1067 438 - - - - - 267 521 521 610
30 762 1143 470 - - - - - 267 559 559 610
32 813 1219 502 - - - - - 267 597 597 610
34 864 1295 533 - - - - - 237 635 635 610
36 914 1372 565 - - - - - 267 673 673 610
38 965 1448 600 - - - - - 305 711 711 610
40 1016 1524 632 - - - - - 305 749 749 610
42 1067 1600 660 - - - - - 305 762 711 610
44 1118 1676 695 - - - - - 343 813 762 610
46 1168 1753 727 - - - - - 343 851 800 711
48 1219 1829 759 - - - - - 343 889 838 711
# DIMENSION ARE IN MILIMETERS

Jadual 1.2 : Spesifikasi Ukuran Buttweld Fittings dalam unit millimeters(mm)

4. FLANGE

Flange adalah alat yang yang digunakana untuk menghubungkan paip,valves,

pam dan peralatan lain untuk membentuk piping system. Ia juga menyediakan akses
mudah untuk pembersihan, pemeriksaan atau pengubahsuaian. Flange biasanya
dikimpal atau diskru. Penyambungan flange biasanya digabungkan bersama dengan
gasket untuk mengetatkan lagi pemasangan.

Jadual 1.3 :Spesifikasi Ukuran Flanges #150 dalam unit millimeters(mm)

Jadual 1.4 :Spesifikasi Ukuran Flanges #300 dalam unit millimeters(mm)

SOALAN PENILAIAN PENGETAHUAN / QUESTION :

ARAHAN : Kertas soalan ini mempunyai 3 soalan. Anda dikehendaki menjawab semua
soalan berikut.

1. Nyatakan definisi lukisan susunan am (General Arrangement Drawing).

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

2. Senaraikan maklumat-maklumat yang diperlukan dalam General Arrangment

Drawing.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

3. Berikan senarai perkara yang perlu dibuat semakan (senarai semak) dalam lukisan
susunan am (General Arrangement Drawing).
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

RUJUKAN :
1. Basic engineering Drawing ( RS Rgodes)

2. Lukisan Geometri – Md. Nasir Abd. Manan IBS 1991

3. Technical Drawing Eight Edition-MACMILLAN

4. Panduan Asas Lukisan Kejuruteraan-UTM

5. Engineering Drawing and Design 2nd Edition (ISDN 0-8273-6720) by; David
A.Madsen, Mechanical Drawing CAD-Communication 12th Edition (ISDN 0-
02-667958-2) by; Thomas E. France, Technical Drawing 4th Edition (ISDN 0-
7668-0531-x) by; Goetsch Nelson Chalkkisan Geometri - Md. Nasir Abd.
Manan IBS 1991